Tài liệu Cuộc vận động thanh niên miền bắc của đảng lao động việt nam (1965 1975)

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN -----***----- NGUYỄN QUANG LIỆU CUỘC VẬN ĐỘNG THANH NIÊN MIỀN BẮC CỦA ĐẢNG LAO ĐỘNG VIỆT NAM (1965 - 1975) LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ HÀ NỘI - 2009 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN -----***----- NGUYỄN QUANG LIỆU CUỘC VẬN ĐỘNG THANH NIÊN MIỀN BẮC CỦA ĐẢNG LAO ĐỘNG VIỆT NAM (1965 - 1975) LUẬN ÁN TIẾN SĨ LỊCH SỬ Chuyên ngành: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam Mã số: 62 22 56 01 Người hướng dẫn khoa học PGS.TS. Ngô Đăng Tri HÀ NỘI - 2010 1 Lời cam đoan Tôi xin cam đoan luận án này là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các tài liệu, số liệu trích dẫn trong luận án đều trung thực và có nguồn gốc, xuất xứ rõ ràng. Tác giả luận án Nguyễn Quang Liệu 2 MỤC LỤC MỞ ĐẦU .................................................................................................... 1 Chương 1: YÊU CẦU MỚI CỦA CÁCH MẠNG VIỆT NAM ĐỐI VỚI CUỘC VẬN ĐỘNG THANH NIÊN MIỀN BẮC ...................................... 14 1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh và của Đảng về vai trò của thanh niên và công tác vận động thanh niên ........................................................................... 14 1.1.1. Quan điểm của Hồ Chí Minh ............................................................ 14 1.1.2. Quan điểm của Đảng ........................................................................ 21 1.2. Yêu cầu mới của cách mạng Việt Nam đối với cuộc vận động thanh niên miền Bắc ............................................................................................. 25 1.2.1 Sơ lược công tác vận động thanh niên miền Bắc của Đảng trong những năm 1954 - 1960 ........................................................................................ 25 1.2.2. Công tác vận động thanh niên miền Bắc của Đảng trong những năm 1961- 1965 và yêu cầu mới đối với cuộc vận động thanh niên miền Bắc ..... 48 Chương 2: CUỘC VẬN ĐỘNG THANH NIÊN MIỀN BẮC CỦA ĐẢNG GIAI ĐOẠN 1965 - 1968 ......................................................................... 69 2.1. Chủ trương của Đảng về cuộc vận động thanh niên miền Bắc giai đoạn 1965 - 1968. .................................................................................................. 69 2.1.1. Chủ trương chung ............................................................................. 69 2.1.2. Những nhiệm vụ cụ thể ................................................................... 74 2.2. Quá trình Đảng chỉ đạo cuộc vận động thanh niên miền Bắc giai đoạn 1965 - 1968 ………… ………….................................................................. 87 2.2.1. Đối với phong trào “Ba sẵn sàng” ................................................... 87 2.2.2. Đối với phong trào thanh niên xung phong và các phong trào khác. ....................................................................................................................... 95 3 Chương 3: ĐẢNG LÃNH ĐẠO ĐẨY MẠNH CUỘC VẬN ĐỘNG THANH NIÊN MIỀN BẮC GIAI ĐOẠN 1969 - 1975 ..................................... 113 3.1. Cuộc vận động thanh niên miền Bắc của Đảng từ năm 1969 đến năm 1972 .............................................................................................................. 113 3.1.1. Bối cảnh lịch sử và chủ trương của Đảng ...................................... 113 3.1.2. Quá trình Đảng chỉ đạo cuộc vận động thanh niên miền Bắc những năm 1969 - 1972 ....................................................................................... 117 3.2. Cuộc vận động thanh niên miền Bắc của Đảng từ năm 1973 đến năm 1975 .............................................................................................................. 133 3.2.1. Bối cảnh lịch sử và chủ trương của Đảng ....................................... 133 3.2.2. Quá trình Đảng chỉ đạo đẩy mạnh cuộc vận động thanh niên miền Bắc trong những năm 1973 - 1975. ............................................................ 137 Chương 4: NHẬN XÉT CHUNG VỀ CUỘC VẬN ĐỘNG THANH NIÊN MIỀN BẮC CỦA ĐẢNG (1965 - 1975).................................................. 155 4.1.Nhận xét chung… ................................................................................ 155 4.1.1. Về đối tượng và đặc điểm của cuộc vận động................................. 156 4.1.2. Về những thành tựu và hạn chế ....................................................... 165 4.2. Các kinh nghiệm chủ yếu ................................................................... 178 4.2.1. Để tập hợp, phát huy vai trò của thanh niên vào sự nghiệp xây dựng, bảo vệ miền Bắc, chi viện miền Nam, phải đánh giá đúng vai trò, vị trí của thanh niên và coi trọng công tác vận động thanh niên .................................. 178 4.2.2. Phải hiểu đúng tâm lý của tuổi trẻ miền Bắc để có những hình thức tổ chức sinh động, phong phú, phát huy tính năng động, sáng tạo của họ vào công cuộc xây dựng chủ nghĩa xã hội, bảo vệ miền Bắc, chi viện miền Nam ...................................................................................................................... 182 4.2.3. Thanh niên miền Bắc là người chủ của chế độ xã hội chủ nghĩa đã và đang được xây dựng, là lớp người có ước mơ, hoài bão tiến bộ, do đó 4 đường lối, chủ trương vận động thanh niên của Đảng phải phù hợp với nguyện vọng, lợi ích và vai trò, vị trí của họ ....................................................... 184 4.2.4. Phải coi trọng công tác giáo dục tư tưởng cho thanh niên, khơi dậy truyền thống yêu nước, bất khuất kiên cường của dân tộc trong thế hệ trẻ miền Bắc ............................................................................................................... 188 4.2.5. Thường xuyên coi trọng công tác lựa chọn, đào tạo đội ngũ cán bộ cho lực lượng thanh niên phù hợp với từng giai đoạn của công cuộc xây dựng và bảo vệ hậu phương miền Bắc, chi viện tiền tuyến miền Nam ............... 191 KẾT LUẬN ............................................................................................... 196 DANH MỤC CÔNG TRÌNH ĐÃ CÔNG BỐ CỦA TÁC GIẢ LUẬN ÁN DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................. 201 PHỤ LỤC .................................................................................................. 220 5 BẢNG CHỮ CÁI VIẾT TẮT CTTW : Chỉ thị Trung ương CNCS : Chủ nghĩa cộng sản CNXH : Chủ nghĩa xã hội GTVT : Giao thông vận tải KHKT : Khoa học kỹ thuật LLVT : Lực lượng vũ trang NQTW : Nghị quyết Trung ương NXB : Nhà xuất bản TNCS : Thanh niên cộng sản TNLĐ : Thanh niên lao động TNXP : Thanh niên xung phong TDTT : Thể dục thể thao TT : Thủ tướng XHCN : Xã hội chủ nghĩa 6 MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Các nhà sáng lập chủ nghĩa cộng sản khoa học và những người cộng sản chân chính trên thế giới đều coi sự nghiệp giáo dục và đoàn kết thanh niên, thu hút thế hệ trẻ vào cuộc đấu tranh cách mạng là việc làm hết sức quan trọng. Quan điểm của chủ nghĩa Mác- Lênin là luôn luôn xem thanh niên như một tầng lớp xã hội đang trong quá trình hình thành và phát triển về mọi mặt chính trị, đạo đức, thể chất và cả về thế giới quan. Lịch sử của mỗi dân tộc và của toàn thế giới đã để lại biết bao tấm gương sáng ngời của thanh niên phụng sự cho sự nghiệp cách mạng cao cả, giải phóng dân tộc, giải phóng nhân dân. Ở nước ta, ngay từ trong quá trình đi tìm đường cứu nước của Nguyễn Ái Quốc đến khi Đảng Cộng sản thành lập, Đảng và Hồ Chí Minh đều đã thấy rõ vai trò, vị trí và tầm quan trọng của công tác vận động thanh niên. Đường lối thanh vận đã được Đảng Cộng sản Việt Nam đề ra, phát triển và thể hiện qua các nghị quyết, chỉ thị, nhất là trong văn kiện các Đại hội của Đảng. Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng luôn luôn quan tâm đến công tác vận động thanh niên, coi đây là một nhiệm vụ có ý nghĩa chiến lược. Nghị quyết 26 của Bộ Chính trị về công tác thanh niên viết: “Vận động thanh niên là nhiệm vụ chính trị rất quan trọng của Đảng. Làm tốt công tác thanh niên là đảm bảo sự kế tục và phát triển không ngừng của chế độ ta, bảo đảm hiện tại cũng như tương lai tươi sáng của dân tộc Việt Nam”. Cách mạng Việt Nam giành được thắng lợi to lớn như ngày nay là do có sự lãnh đạo của Đảng và Hồ Chí Minh. Sự lãnh đạo đó bao gồm nhiều lĩnh vực, trong đó có việc lãnh đạo các tổ chức quần chúng mà một trong những tổ chức quan trọng là Đoàn thanh niên. Đường lối thanh vận đúng đắn, sáng tạo của Đảng ra đời và phát triển cùng với quá trình ra đời và phát triển của 7 đường lối cách mạng Việt Nam nói chung, trong đó khoảng thời gian từ năm 1965 đến năm 1975 ở miền Bắc là một biểu hiện tiêu biểu. Đây là thời kỳ miền Bắc thực hiện chuyển hướng xây dựng kinh tế cho phù hợp với điều kiện có chiến tranh phá hoại bằng không quân, hải quân của đế quốc Mỹ để thực hiện vai trò hậu phương chống Mỹ, cứu nước, giải phóng miền Nam, thống nhất Tổ quốc. Thời kỳ này, Đảng đã có nhiều chỉ thị, nghị quyết quan trọng về công tác thanh niên và cũng từ thực tiễn sinh động của thanh niên đã làm cho công tác vận động thanh niên của Đảng đạt tới bước phát triển cao, toàn diện, có tác dụng quan trọng tới sự phát triển cách mạng. Trong quá trình đấu tranh, lực lượng thanh niên ở miền Bắc đã đóng góp xứng đáng sức người, sức của, cùng nhân dân cả nước sát cánh chiến đấu chống đế quốc Mỹ xâm lược. Đặc biệt các phong trào “Ba sẵn sàng”, phong trào “Ba đảm đang”… đã lan rộng và dấy lên phong trào toàn dân thi đua lao động sản xuất, sẵn sàng chiến đấu và chiến đấu diễn ra sôi nổi trong những năm tháng cả nước sục sôi chống Mỹ, cứu nước. Nghiên cứu quá trình vận động thanh niên của Đảng ở miền Bắc thời kỳ 1965 - 1975 là để khẳng định những thành tựu về giáo dục, tập hợp thanh niên trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước, đánh giá thắng lợi, nguyên nhân và rút ra những kinh nghiệm bổ ích nhằm vận dụng vào công tác tập hợp thanh niên hiện nay. Qua đó góp phần vào việc tổng kết lịch sử Đảng, lịch sử chiến tranh cách mạng Việt Nam và lịch sử Đoàn Thanh niên, làm tài liệu giáo dục truyền thống lịch sử cho thế hệ trẻ trong thời kỳ mới, nhằm phát huy ngày càng tốt hơn tiềm năng của tuổi trẻ cho sự phát triển và phồn vinh của đất nước. Với ý nghĩa đó, nghiên cứu sinh chọn đề tài: “Cuộc vận động thanh niên miền Bắc của Đảng Lao động Việt Nam (1965 - 1975)” làm luận án tiến sĩ lịch sử, chuyên ngành Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. 2. Lịch sử nghiên cứu vấn đề 8 Công tác vận động thanh niên của Đảng là một lĩnh vực quan trọng, rộng lớn trong toàn bộ hoạt động lãnh đạo của Đảng. Dù ở thời kỳ cách mạng nào, công tác vận động thanh niên của Đảng cũng đạt được nhiều thành tựu và đóng góp to lớn vào thắng lợi chung của cách mạng, trong đó nổi bật là thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc. Những dấu ấn đậm nét từ quá trình lãnh đạo công tác vận động thanh niên của Đảng ở miền Bắc những năm 1965 - 1975 đã từ lâu là đề tài thu hút sự quan tâm nghiên cứu, tìm hiểu của nhiều nhà khoa học. Do vậy, đã có nhiều công trình của các cá nhân, tổ chức đề cập đến hoặc đi sâu phân tích, tổng kết ở một khía cạnh hay góc độ nào đó thuộc lĩnh vực này. Có thể chia các công trình ấy theo các nhóm sau: Nhóm thứ nhất là những công trình nghiên cứu về lịch sử cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước: Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam tập II (1954 - 1975) của Viện Nghiên cứu chủ nghĩa Mác- Lênin (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995); Tổng kết cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước - Thắng lợi và bài học của Ban chỉ đạo tổng kết chiến tranh trực thuộc Bộ Chính trị (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995); Lịch sử kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975), tập 1, Chuyển hướng chiến lược (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1996); Lịch sử kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1954 - 1975), tập 2, Nguyên nhân chiến tranh (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1995); Lịch sử kháng chiến chống Mỹ cứu nước (1954 - 1975), Tập 3, Đánh thắng chiến tranh đặc biệt ( Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997); Sức mạnh chiến thắng của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của Viện Sử học, Uỷ ban Khoa học Xã hội (Nxb Sự thật, Hà Nội, 1985); Việt Nam con số và sự kiện 1945 - 1989 (Nxb Sự thật, Hà Nội, 1989). Những công trình nghiên cứu trên đây đã thể hiện một cách toàn diện cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước của dân tộc, trong đó công tác vận động 9 thanh niên của Đảng được đề cập đến dưới dạng phản ánh mức độ sôi nổi, mạnh mẽ các phong trào cách mạng của tuổi trẻ. Thông qua đó, công tác vận động thanh niên của Đảng được đề cập đến một cách gián tiếp, dưới những trang viết về bối cảnh lịch sử, đặc điểm, tính chất của cuộc kháng chiến, những khó khăn thuận lợi, những vấn đề đặt ra đối với cách mạng trong từng giai đoạn, những chủ trương, đường lối lãnh đạo của Đảng. Đặc biệt, trong phần tổng kết, đánh giá về thắng lợi và bài học kinh nghiệm của cuộc kháng chiến chống Mỹ, vai trò của công tác vận động thanh niên đã được khắc hoạ, phản ánh phần nào. Tuy nhiên, về sự lãnh đạo của Đảng đối với phong trào thanh niên miền Bắc thời gian này các công trình đó chỉ đề cập một cách sơ lược. Do đó, luận án phải có sự bổ sung cần thiết, nhất là những quan điểm, chủ trương công tác vận động thanh niên của Đảng Lao động Việt Nam. Có như vậy vấn đề vận động thanh niên của Đảng ở miền Bắc mới thật sự hoàn chỉnh và được sáng tỏ hơn. Nhóm thứ hai là một số sách nghiên cứu về những vấn đề chung của công tác thanh vận: Hồ Chí Minh về giáo dục và tổ chức thanh niên của Quang Vinh (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2002); Về xây dựng nền văn hoá mới, con người mới xã hội chủ nghĩa của Lê Duẩn (Nxb Sự thật, Hà Nội, 1984); Một vài vấn đề về phương pháp công tác của Đoàn thanh niên của Lê Xuân Đồng (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1964); Đào tạo thế hệ trẻ của dân tộc thành những người chiến sĩ cách mạng dũng cảm, thông minh, sáng tạo của Phạm Văn Đồng (Nxb Giáo dục, Hà Nội, 1969); Thanh niên với chủ nghĩa anh hùng cách mạng của Hồ Chí Minh và nhiều tác giả (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1966); Tập hợp đoàn kết rộng rãi thanh niên vì mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh của Vũ Oanh (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1995); Thanh niên với sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước của Hồ Đức Việt (Nxb Thanh 10 niên, Hà Nội, 1996); Tập hợp đoàn kết thanh niên thông qua phong trào hành động cách mạng trong thời kỳ đổi mới của Đặng Cảnh Khanh và Nguyễn Hồng Thanh (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1997). Các công trình nêu trên thường là sự tập hợp các bài viết trong nhiều năm của tác giả về vấn đề liên quan đến thanh niên và công tác vận động thanh niên của Đảng. Đó có thể là các nội dung thuộc các lĩnh vực khác nhau của công tác vận động thanh niên như: Vị trí, vai trò, nhiệm vụ của thanh niên trong tiến trình cách mạng, những vấn đề lý luận và thực tiễn. Hoặc cũng có thể là những vấn đề về tư tưởng Hồ Chí Minh, về đường lối, chủ trương, chính sách của Đảng và Nhà nước về công tác xây dựng Đảng, công tác vận động quần chúng, về sự tu dưỡng đạo đức cách mạng của người cán bộ, đảng viên, đoàn viên. Nội dung được bàn đến nhiều nhất là công tác thanh vận của Đảng từ sau năm 1975 đến nay, đặc biệt tập trung vào thời kỳ đổi mới. Thông qua những nội dung đó, công tác vận động thanh niên của Đảng được đề cập đến dưới nhiều dạng khác nhau, trong đó chủ yếu bàn về cách thức công tác vận động. Có một số bài viết đề cập đến công tác vận động thanh niên của Đảng trong thời kỳ chống Mỹ, cứu nước nhưng còn rất hạn chế về dung lượng và mức độ chuyên sâu. Nhiệm vụ của luận án, do đó, là phải làm sâu đậm hơn nữa công tác vận động thanh niên của Đảng theo các giai đoạn lịch sử đã diễn ra từ thấp đến cao, từ đơn giản đến phức tạp, từ nặng về chiều rộng càng ngày càng phát triển hơn về chiều sâu, cả phong trào thanh niên đến tổ chức Đoàn Thanh niên Lao động Việt Nam, để đáp ứng được yêu cầu ngày càng cao, quyết liệt của cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước trên địa bàn miền Bắc nói riêng và đáp ứng cho cả nước nói chung. Nhóm thứ ba là một số công trình nghiên cứu về lịch sử công tác vận động thanh niên của Đảng: 11 Trước hết là cuốn Vấn đề thanh niên nhìn nhận và dự báo do Nxb Thanh niên sưu tầm, giới thiệu và xuất bản tập 1 năm 1994, tập 2 năm 1995. Cuốn sách đã hệ thống hoá một số bài viết của các đồng chí lãnh đạo Đảng, Nhà nước có tính chất chỉ đạo phong trào thanh niên trong cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân và cách mạng xã hội chủ nghĩa. Đây là một trong số ít các cuốn sách đề cập đến công tác tập hợp thanh niên dưới góc độ lịch sử Đảng. Tuy nhiên sự đề cập chưa toàn diện mà chỉ nhấn mạnh đến những biểu hiện trong các hoạt động thực tiễn. Bộ sách Văn kiện Đảng về công tác thanh niên, tập II (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1974). Đây là công trình tập hợp, chọn lọc, trích dẫn các văn kiện của Đảng về công tác thanh niên từ năm 1954 đến 1975. Các văn kiện được xếp theo trình tự thời gian. Mặc dù đã hệ thống và trích dẫn được một số văn kiện quan trọng của Đảng về công tác thanh niên, qua đó phản ánh được một phần sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác thanh vận, song vẫn chưa đầy đủ và toàn diện về sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác này. Tuy vậy, đây là nguồn tài liệu vô cùng quan trọng đề cập đến sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng đối với thanh niên trên các lĩnh vực công tác, những vấn đề thực tiễn đặt ra trong đấu tranh và xây dựng đất nước. Nhiệm vụ của luận án đối với vấn đề này là tiếp tục hệ thống, trích dẫn, bổ sung thêm các nghị quyết của Ban Chấp hành Trung ương, của Bộ Chính trị, các bài nói và viết của Hồ Chí Minh, các đồng chí lãnh đạo Đảng và Nhà nước về công tác vận động thanh niên của Đảng, nhất là giai đoạn 1965 - 1975. Nhóm thứ tư là một số công trình nghiên cứu về các phong trào tiêu biểu của thanh niên thời kỳ kháng chiến chống Mỹ, cứu nước ở miền Bắc (1965 - 1975): Thanh niên trong sự nghiêp chống Mỹ, cứu nước của nhiều tác giả (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1967); Lịch sử Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí 12 Minh và phong trào thanh niên Việt Nam (1925 - 2007) (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2007); Lịch sử Thanh niên xung phong Việt Nam (1950 - 2001) (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2002); Lịch sử Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam và phong trào Thanh niên Việt Nam (1925 - 2004) (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 2004); Lịch sử Đoàn Thanh niên Thành phố Hà Nội, (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1986); Lịch sử Đoàn và phong trào thanh niên tỉnh Hà Tĩnh (1931 1996) (Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội, 1997); Sơ lược Lịch sử Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh tỉnh Hà Tây (1925 - 1996) (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1996); Thanh niên xung phong Thanh Hoá - Những chặng đường lịch sử (Nxb Lao động, Hà Nội, 1998); Lịch sử phong trào thanh niên Đường sắt Việt Nam (1955 - 1995) của Trần Kim Đỉnh, Ngô Đăng Tri (Nxb Giao thông Vận tải, Hà Nội, 1995). Các tác phẩm dù đề cập ở khía cạnh nào cũng đều khẳng định vai trò của thanh niên và tầm quan trọng của việc tổ chức và vận động thanh niên trong tiến trình cách mạng. Đây là một nguồn tài liệu khá quan trọng, nó giúp cho tác giả có một cái nhìn tổng quan về phong trào thanh niên trên phạm vi cả nước, đặc biệt là phong trào thanh niên miền Bắc được nhắc tới như là một phong trào tiêu biểu của thanh niên Việt Nam trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Trên cơ sở đó khẳng định tính đúng đắn của đường lối thanh vận của Đảng. Đó chính là giá trị quan trọng của nhóm công trình này đối với việc giải quyết nội dung của luận án. Tuy vậy, các công trình đó vẫn nặng về các phong trào cụ thể, hoặc ở những địa phương, ngành riêng biệt. Do đó, luận án cần đưa ra sự nhìn nhận, khái quát hơn về các phong trào tiêu biểu đó để có sự tổng kết toàn diện, đầy đủ, rút ra những điểm chung của tất cả các phong trào, làm nổi bật nét tiêu biểu xuyên suốt của toàn miền Bắc. Nhóm thứ năm là một số kỷ yếu khoa học, bài báo, tạp chí, luận văn, luận án liên quan đến công tác vận động thanh niên của Đảng: 13 Giáo dục lý tưởng cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam trong điều kiện lịch sử mới của Phạm Đình Nghiệp (Đề tài khoa học mã số KTN 96-01, 1996); "Ba sẵn sàng" - sự sáng tạo của công tác thanh niên của Trần Quang Nhiếp (Kỷ yếu hội thảo khoa học từ “Ba sẵn sàng” đến “thanh niên tình nguyện”, Hà Nội, 8/2004); Tạp chí thanh niên từ 1964 đến 1975; Công nghiệp hoá, hiện đại hoá là sự nghiệp tất yếu của thanh niên của Lê Văn Tu (Tạp chí Thông tin Khoa học Thanh niên, số 12/1997); Giáo dục, rèn luyện thanh niên theo tư tưởng Hồ Chí Minh và quan điểm của Đảng Cộng sản Việt Nam của Nguyễn Hữu Đức (Nxb Quân đội nhân dân, Hà Nội, 2003); Vai trò xung kích của thanh niên trong cách mạng kỹ thuật và hình thức “mở hội thi tài” (Tạp chí Thanh niên số 7/1971); Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh với công tác xây dựng Đảng của Vũ Trọng Kim (Tạp chí Thông tin khoa học Thanh niên, số 1/1990); Trong điều kiện nào thanh niên có thể phát huy tác dụng nhất của Hồng Lam (Tạp chí Thanh niên, số 11/1973). Những công trình, những chuyên luận, bài viết nêu trên, dưới nhiều cách tiếp cận trình bày khác nhau, đã làm sáng tỏ thêm các vấn đề cụ thể về công tác vận động thanh niên, có ý nghĩa lý luận và thực tiễn to lớn. Kết quả của những công trình này là tài liệu tham khảo trong quá trình đánh giá về công tác vận động thanh niên của Đảng ở miền Bắc từ năm 1965 đến năm 1975. Ngoài những công trình trên có một số luận văn, luận án khoa học lịch sử của một số tác giả đề cập, phân tích khá chi tiết về đề tài chiến đấu, phục vụ chiến đấu, sản xuất, học tập và công tác của thanh niên miền Bắc thời kỳ 1965 - 1975. Một trong những số đó có luận văn Thạc sĩ của Nguyễn Thị Như Hoa với đề tài "Phong trào Ba sẵn sàng của thanh niên Thủ đô trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước 1964 - 1975". Về mặt thời gian, tuy bao quát thời gian 14 khá dài (1964 - 1975), nhưng luận văn chỉ tập trung đi sâu tìm hiểu, phân tích, nghiên cứu, đánh giá về vị trí, vai trò của thanh niên Thủ đô thông qua phong trào "Ba sẵn sàng"; tái hiện hoàn cảnh lịch sử, sự ra đời và nội dung của phong trào thanh niên "Ba sẵn sàng", qua đó rút ra một vài nhận xét, đánh giá về đặc điểm. tính chất và những bài học kinh nghiệm của phong trào thanh niên "Ba sẵn sàng". Luận án Tiến sĩ của Phạm Bá Khoa với đề tài: " Thanh niên Thủ đô Hà Nội trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước (1965 - 1975)" đã đề cập đến những đóng góp, cống hiến và hy sinh của tuổi trẻ Thủ đô trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước, nhưng chủ yếu thể hiện trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu. Mặt khác, vấn đề mà tác giả tập trung đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu và phân tích là khái quát vị trí, vai trò, truyền thống của thanh niên Thủ đô, tình hình nhiệm vụ của cả nước nói chung, Hà Nội nói riêng trong thời kỳ mới; đồng thời luận án cũng đề cập tới phong trào và những đóng góp thầm lặng của thanh niên Thủ đô dưới sự lãnh đạo của Đảng bộ Hà Nội đã đương đầu với hai cuộc chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ. Luận án Tiến sĩ của Phùng Thị Hiển “ Đảng lãnh đạo công tác tuyên truyền, cổ động chính trị ở miền Bắc (1960 - 1975)” đã đề cập đến quá trình lãnh đạo của Đảng đối với công tác tuyên truyền, cổ động chính trị trong những năm miền Bắc xây dựng chủ nghĩa xã hội và chống Mỹ, cứu nước (1960 - 1975). Đây là một luận án mới nhất (bảo vệ năm 2009) đã đề cập khá phong phú các phong trào động viên chính trị trong đó có công tác tuyên truyền, cổ động đối với lực lượng thanh niên miền Bắc. Tuy vậy, do luận án ấy còn nặng về sự mô tả quá trình Đảng chỉ đạo thực hiện công tác tuyên truyền, cổ động nói chung, nên công trình của chúng tôi phải đi sâu thêm về quan điểm, chủ trương của Đảng trong tuyên truyền, giáo dục tầng lớp thanh niên miền Bắc nói riêng. 15 Như vậy, có thể khẳng định những công trình nghiên cứu liên quan đến công tác vận động thanh niên miền Bắc của Đảng trong thời kỳ 1965 - 1975 đã được công bố là rất đa dạng, phong phú dưới nhiều góc độ, mức độ và nội dung khác nhau. Đó là những công trình nghiên cứu công phu, nghiêm túc, có giá trị khoa học và thực tiễn của các học giả, các nhà hoạt động chính trị, nhà nghiên cứu lịch sử. Kết quả nghiên cứu của các công trình khoa học nêu trên đã góp phần làm sáng tỏ một số vấn đề cơ bản về thanh niên, về sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng và Hồ Chí Minh trong công tác vận động thanh niên ở miền Bắc trong kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. Kết quả của các công trình khoa học đó là những tài liệu, phong phú để nghiên cứu sinh tham khảo, kế thừa trong quá trình thực hiện luận án. Tuy nhiên, cho đến nay vẫn chưa có một công trình khoa học nào đi sâu nghiên cứu một cách hệ thống, toàn diện sự lãnh đạo của Đảng Lao động Việt Nam đối với cuộc vận động thanh niên ở miền Bắc thời kỳ 1965 - 1975, dưới góc độ khoa học lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam. 3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu 3.1. Mục đích nghiên cứu Làm rõ sự lãnh đạo, chỉ đạo thực hiện công tác vận động thanh niên ở miền Bắc của Đảng từ năm 1965 đến năm 1975, qua đó nêu lên những nhận xét về thành tựu, hạn chế, đặc điểm và rút ra những kinh nghiệm nhằm phục vụ công tác vận động thanh niên trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc hiện nay. 3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu - Tập hợp và hệ thống hoá tư liệu làm rõ quan điểm của Hồ Chí Minh (1965 - 1969) và Đảng Lao động Việt Nam về vai trò của thanh niên và cuộc vận động thanh niên thời kỳ 1965 - 1975. 16 - Phục dựng lại quá trình Đảng chỉ đạo công tác vận động thanh niên miền Bắc từ năm 1965 đến tháng 4 năm 1975. - Nêu lên các đặc điểm, đánh giá các kết quả, rút ra những kinh nghiệm, đề xuất các giải pháp phục vụ công tác vận động thanh niên hiện nay của Đảng. 4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu 4.1. Đối tượng nghiên cứu Đối tượng nghiên cứu của luận án là cuộc vận động thanh niên miền Bắc của Đảng thời kỳ 1965 - 1975, bao gồm chủ trương, biện pháp và kinh nghiệm của Đảng; Những biểu hiện cụ thể của thanh niên miền Bắc thời kỳ này. 4.2. Phạm vi nghiên cứu Về nội dung: Sự lãnh đạo, chỉ đạo của Đảng trong cuộc vận động thanh niên miền Bắc bao gồm hoàn cảnh lịch sử, những yếu tố tác động đến công tác vận động thanh niên, vai trò của các cấp bộ Đảng, chính quyền, các tổ chức quần chúng… Về không gian: Nghiên cứu trên phạm vi miền Bắc nước Việt Nam. Về thời gian: Chủ yếu trong khoảng thời gian từ năm 1965 đến tháng 4 năm 1975, thời kỳ Đảng lãnh đạo, chỉ đạo quân dân miền Bắc vừa sản xuất vừa trực tiếp chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của đế quốc Mỹ và chi viện sức người sức của cho chiến trường miền Nam đến kết thúc cuộc kháng chiến chống Mỹ, cứu nước. 5. Nguồn tư liệu - Các văn kiện, nghị quyết, chỉ thị của Đảng, các bài nói và viết của Hồ Chí Minh về công tác vận động thanh niên. Các văn bản pháp quy của Nhà nước, các nghị quyết, chỉ thị của Trung ương Đoàn liên quan đến công tác vận động thanh niên miền Bắc thời kỳ 1965 - 1975. 17 - Các sách chuyên khảo về lịch sử Đảng, lịch sử Đoàn Thanh niên và phong trào thanh niên Việt Nam, lịch sử Hội liên hiệp thanh niên Việt Nam, Hội sinh viên Việt Nam, lịch sử lực lượng thanh niên xung phong có đề cập tới thời kỳ 1965 - 1975… - Các bài viết về Đoàn Thanh niên và phong trào thanh niên đăng trên các báo và tạp chí trong giai đoạn 1965 - 1975. Các tư liệu, hiện vật lưu ở Bảo tàng Lịch sử, Bảo tàng Cách mạng, Viện Lịch sử Quân sự Việt Nam, Bảo tàng Thế hệ trẻ Việt Nam tại Hà Nội và một số địa phương khác… - Các luận văn, luận án về phong trào thanh niên, tổ chức Đoàn Thanh niên và nguồn tài liệu khảo sát thực tế, phỏng vấn nhân chứng của nghiên cứu sinh. 6. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu 6.1. Cơ sở lý luận Cơ sở lý luận để nghiên cứu đề tài là những quan điểm cơ bản của chủ nghĩa Mác- Lênin và tư tưởng Hồ Chí Minh về vai trò, vị trí của thanh niên, về công tác vận động thanh niên. Tập trung là ở các tác phẩm: Về Thanh niên của C.Mác và Ph.ăngghen (Nxb Sự thật, Hà Nội, 1978); Bàn về vai trò và nhiệm vụ của thanh niên của Lênin và Stalin (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1959); Về giáo dục thanh niên của Hồ Chí Minh (Nxb Thanh niên, Hà Nội, 1974)… 6.2. Phương pháp nghiên cứu Luận án được thực hiện dựa trên phương pháp luận sử học Mác-xít, trong đó chủ yếu sử dụng phương pháp lịch sử, phương pháp lôgíc và sự kết hợp hai phương pháp đó; đồng thời luận án cũng sử dụng các phương pháp nghiên cứu chuyên ngành và liên ngành như phương pháp đồng đại, lịch đại; thống kê, so sánh; phân tích, tổng hợp; phỏng vấn, khảo sát thực tế, gặp gỡ các nhân chứng lịch sử… 18 7. Những đóng góp khoa học của luận án - Bằng kết quả nghiên cứu, luận án góp phần vào việc làm sáng tỏ thêm những quan điểm của Hồ Chí Minh, của Đảng Lao động Việt Nam về vai trò của thanh niên, về công tác vận động thanh niên trong sự nghiệp chống Mỹ, cứu nước những năm 1965 - 1975. Đồng thời qua đó, làm rõ thêm vai trò, những đóng góp to lớn của thanh niên miền Bắc trong sự nghiệp kháng chiến chống Mỹ, cứu nước từ năm 1965 đến năm 1975. - Rút ra các kinh nghiệm lịch sử về công tác vận động thanh niên của Đảng thời kỳ 1965 - 1975 và đề xuất các giải pháp để vận dụng các kinh nghiệm đó vào công tác tập hợp, đoàn kết các tầng lớp thanh niên Việt Nam trong sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa giai đoạn hiện nay. - Luận án có thể dùng làm tài liệu tham khảo trong việc nghiên cứu, giảng dạy môn Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, tư tưởng Hồ Chí Minh; là nguồn tư liệu bổ ích trong công tác biên soạn lịch sử Đoàn, Hội và giáo dục truyền thống cách mạng cho thế hệ trẻ Việt Nam. 8. Kết cấu của luận án Ngoài phần mở đầu, kết luận, danh mục công trình đã công bố của tác giả có liên quan đến đề tài, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, luận án gồm 4 chương: Chương 1: Yêu cầu mới của cách mạng Việt Nam đối với cuộc vận động thanh niên miền Bắc Chương 2: Cuộc vận động thanh niên miền Bắc của Đảng giai đoạn 1965 - 1968 Chương 3: Đảng lãnh đạo đẩy mạnh cuộc vận động thanh niên miền Bắc giai đoạn 1969 - 1975 19