Tài liệu Cuộc thi vận dụng kiến thức liên môn, để giải quyết các tình huống thực tiến cho học sinh trung học

BÀI DỰ THI CUỘC THI VẬN DỤNG KIẾN THỨC LIÊN MÔN, ĐỂ GIẢI QUYẾT CÁC TÌNH HUỐNG THỰC TIẾN CHO HỌC SINH TRUNG HỌC I. Tình huống: “ TẠI SAO KHÔNG NÊN HÚT THUỐC LÁ” II. Mục tiêu giải quyết tình huống: Để đạt được kết quả tốt trong việc giải quyết tình huống “TẠI SAO KHÔNG NÊN HÚT THỐC LÁ” thì chúng ta cần phải: + Nắm được tính chất hóa học của nicôtin có trong thuốc lá nhờ môn hóa học. + Biết được ảnh hưởng của thuốc lá đối với môi trường và người thông qua môn sinh học. + Thấy được thuốc lá sẽ băng hoại đạo đức con người nhờ môn Giáo dục công dân. + Chúng ta có thể tính toán được tỉ lệ bệnh tật do thuốc lá gây nên và những thiệt hại về kinh tế thông qua môn Toán học. III. Tổng quát về các nghiên cứu liên quan đến việc giải quyết tình huống: 1. Sử dụng kiến thức môn hóa học để hiểu “tác hại của thuốc lá”. Trong thuốc lá có tới 4000 hóa chất trong đó có hơn 200 chất độc hại cho sức khỏe con người nhưng nicôtin và mônôxít cácbon (CO) là độc hại hơn cả. + Nicôtin là một chất lỏng như dầu, hút ẩm và có thể trộn lẫn với nước trong dạng bazơ của nó. Là một bazơ gốc nitơ, nicôtin tạo ra các muối với các axít, thông thường có dạng rắn và hòa tan trong nước nicôtin dễ dàng thẩm thấu qua da. Như các số hiệu vật lý thể hiện, nicôtin dạng bazơ tự do sẽ cháy ở nhiệt độ thấp hơn điểm sôi của nó và hơi của nó bắt cháy ở nhiệt độ 95 oC. Trong không khí cho dù áp suất của hơi là thấp. Do điều này, phần lớn nicôtin bị cháy do người ta đốt điếu thuốc lá, tuy nhiên, nó được hút vào đủ để gây ra các hiệu ứng mong muốn. + Mônôxít cácbon (CO) là chất khí không màu, không mùi và không gây kích ứng nên rất nguy hiểm vì người ta không cảm nhận được sự hiện diện của CO trong không khí. CO có ái lực với hemoglobin(Hb) trong hồng cầu mạnh gấp 230-270 lần so với ôxy nên khi được hít vào phổi CO sẽ gắn chặt với HB thành HbCO do đó máu không thể chuyên chở ôxy đến tế bào. CO còn gây tổn thương tim do gắn kết mới myoglobin của cơ tim. 2. Sử dụng kiến thức môn Sinh học để năm vững được ảnh hưởng của thuốc lá vệ sinh môi trường và con người.  Đối với môi trường: + Chặt phá cây để sấy thuốc lá là một nguyên nhân chính của nạn phá rừng + Chất thải hóa học trong quá trình sản xuất thuốc lá gây ô nhiễm đất và nước thế giới 1,7% diện tích rừng bị phá do mục đích này nhưng chủ yếu tập trung ở 66 nước trồng cây thuốc lá. Việt Nam là nước có hoạt động trung bình đến rừng cho mục đích sản xuất thuốc lá 1,4 diện tích rừng hàng năm dùng để lấy gỗ sấy thuốc lá. + Hút thuốc lá mà không chú ý cũng là nguyên nhân gây nên cháy, thảm họa môi trường và thiệt hại kinh tế. + Thải đầu mẩu thuốc lá và bao sau khi sử dụng sinh ra một khối lượng rác lớn. + Nước miếng nhổ ra khi nhai thuốc gây mất vệ sinh và ô nhiễm môi trường. + Khói thuốc lá là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí trong nhà.  Đối với con người: + Khi nicôtin được đưa vào cơ thể, nó được vận chuyển nhanh chóng thông qua đường máu và có thể vượt qua rào cản giữa máu và não kể từ khi hút vào nicôtin mất trung bình 7 giây chạy tới não. Thời gian bán phân rã của nicôtin trong cơ thể vào khoảng 2 giờ. Lượng nicôtin hút vào cùng với khói thuốc lá một phần nhỏ dung lượng chất này có trên lá lá của cây thuốc lá (hầu hết chất này bị cháy hết khi đốt thuốc). Lượng nicôtin ngấm vào cơ thể thông qua việc hút thuốc vào nhiều yếu tố, bao gồm kiểu thuốc lá, việc có hút khói vào phổi hay không và có đầu lọc hay không. Khi nhai thuốc lá, với viêc để thuốc lá giữa môi và lợi, lượng ngấm vào cơ thể có xu hướng cao hơn nhiều so với việc hút thuốc. Nicôtin bị phân rã trong gan bằng enzuyncuytochrome P450 (Chủ yếu là CYP2A6 và cũng có CYB2B6). Nicôtin là một trong các chất phân hóa thành nicôtin chính. + Trong thuốc lá có chứa trên 700 hóa chất độc hại, trong đó có 70 chất là nguyên nhân gây ung thư, nguy hiểm nhất là Nicôtin chất gây nghiện. Trong khói thuốc lá có nhiều chất kích thích gây viêm nhiễm đường hô hấp, gây tổn thương trong lòng mạch máu. Vì vậy người hút thuốc lá dễ bị các bệnh như: Rụng tóc, da nhăn, giảm thị lực, sâu răng, ung thư da, bệnh phổi, tắc nghẽn mãn tính, loãng xương, bệnh tim mạch, vàng móng tay, ung thư cổ tử cung, viêm tắc mạch máu, ung thư phổi… + Thuốc lá gây suy thoái giống nòi do làm giảm khả năng sinh sản ở nam và nữ. Với hơn 400 chất độc, nó làm giảm số lượng và chất lượng tinh trùng, bạch cầu trong tinh dịch, giảm khả năng phóng tinh. Tỉ lệ mắc bệnh liệt dương tăng gấp đôi ở những người hút thuốc. Đặc biệt là đối với những người phụ nữ thuốc lá gây mãn kinh sớm, giảm khả năng mang thai, tăng nguy cơ sẩy, sinh con thiếu tháng, nhẹ cân, thai chết lưu. Thuốc lá quả là đáng sợ! 2. Sử dụng kiến thức môn Giáo dục công dân để thấy được thuốc lá hủy hoại con người đặc biệt là tuổi trẻ. + Vì đã hút thốc lá phải hút thuốc sang nên nhiều thanh niên để có tiền mua chỉ có một cách là trôm cắp. Trộm một lần quen tay. Từ điếu thuốc – Cốc bia rồi đến ma túy con đường phạm pháp thực ra đã mở đầu với điếu thuốc. + Người lớn hút trước mặt trẻ em, lấy một điếu thuốc làm một cử chỉ cho biểu tượng quý trọng, chính là đã đẩy con em vào con đường phạm pháp. + Người hút thuốc lá sẽ tiêu phí một khoảng tiền lớn để mua thuốc lá, làm ảnh hưởng đến thu nhập của gia đình đặc biệt là những gia đình kinh tế khó khăn sẽ dẫn đến sạt nghiệp. + Những người trong gia đình như bố hút, anh hút,…không những đầu độc con em mà còn nêu gương xấu. 4. Sử dụng kiến thức môn Toán thấy được những số liệu cụ thể về tác hại của thuốc lá. + Nếu mỗi ngày bạn ở trong phòng với người hút thuốc lá một giờ, nguy cơ mắc ung thư phổi của bạn sẽ cao gấp 100 lần so với những người sống 20 năm trong một tòa nhà chữa thạch tín(a-sen). Món hàng độc hại này còn là thủ phạm khiến 1,3 triệu người Việt Nam rơi xuống mức đói nghèo. + Mỗi năm, thế giới có 5 triệu người chết vì thuốc lá, nhiều hơn số tử vong do tai nạn, bị lao và AIDS cộng lại. Nếu không có biện pháp ngăn chặn, sau 25 năm nữa con số này sẽ là 10 triệu ca; 2/3 trong số đó thuộc các nước đang phát triển. + Theo Giám đốc Bệnh viện Lao và Bệnh viện phổ Trung ương, cho biết, một nửa số người thường xuyên hút thuốc lá sẽ chết sớm do các bệnh liên quan đến thuốc lá. Họ phải chấp nhận mất đi 12-25 năm tuổi thọ. Thuốc lá phải chịu trách nhiệm trong 87% tổng số ca ung thư phổi, 80-90% số ca bệnh COPD (bệnh phổi mãn tính). Nó cũng làm tăng nguy cơ mắc bệnh tim mạch, ung thư lên 10-15 lần. IV. Giải pháp giải quyết tình huống:  Đối với thế giới. Ngày nay nhiều tổ chức trên thế giới có nhiều quốc gia đã và đang có những chương trình hành động chống hút thuốc lá trên toàn thế giới nhằm bảo vệ môi trường sống, sức khỏe và thiệt hại kinh tế: + Tổ chức các chiến dịch chống thuốc lá. + Phạt nặng đối với người hút thuốc lá. + Khẩu hiệu chống thuốc lá dần dấn lấn át những quảng cáo của các hãng thuốc lá.  Đối với quy định nhà nước ta. + Cần rà soát sửa đổi bổ sung các quy định chỉ thị liên quan đến sản xuất, tiêu thụ và phòng chống hút lá cho phù hợp với thực tiễn. Trong đó phải xác định thuốc lá là ôn dịch cần có lộ trình cụ thể từ bỏ vĩnh viễn. + Để giảm tỉ lệ hút thuốc lá ngày 25 tháng 01 năm 2013 Thủ tướng Chính Phủ đã phê duyệt “Chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá đến năm 2020”. Bên cạnh đó ban hành các quy định, chính sách như: Nghị định 45/2005/ND-CP của chính phủ về xử phạt người hút thuốc tại nơi công cộng. Chỉ thị 12/2007/CT-TTg ngày 10/5/2007 về việc tăng cường các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá. Quyết định 1315/QD-TTG của Thủ tướng chính phủ về việc cấm hút thuốc lá nơi công cộng có hiệu lực ngày 1/1/2010. + Ngừng cấp phép bán thuốc lá và cấm bán thuốc lá cho trẻ em dưới 18 tuổi để cấm dần mạng lưới cung cấp.  Đối với xã, địa phương: + Tuyên truyền giảm thiểu hút thuốc lá bằng cách nêu ra những tác hại to lớn của thuốc lá đối với sức khỏe, tình trạng con người. + Có hình phạt nghiêm minh cho những thanh thiếu niên hút thuốc lá. + Cấm hút thuốc lá ở nơi công cộng, nơi đông người.  Đối với gia đình: + Khuyên người thân nên từ bỏ thuốc lá và chỉ ra cho họ thấy thuốc lá nguy hiểm như thế nào. + Khuyên họ không được hút thuốc trong nhà. V; Thuyết minh tiến trình giải quyết tình huống. + Như chúng ta đã biết, thuốc lá đang là vấn đề gây nhức nhối đối với toàn xã hội. Và một thực tế đáng buồn là số người cai được thuốc lá đang tỉ lệ nghịch với số người nghiện thuốc lá hiện nay. Chúng ta có thể viết ra được không biết bao nhiêu là trang giấy để nói về tác hại của thuốc lá. Mỗi năm, thế giới có năm triệu người chết vì thuốc lá, nhiều hơn số tử vong do tai nạn, bị lao và AIDS cộng lại. Nếu không có biện pháp ngăn chặn, sau 25 năm nữa con số này sẽ là 10 triệu ca: 2/3 trong số đó thuộc các nước đang phát triển.  Các bạn học sinh thân mến! Tệ nạn như thuốc lá đang làm băng hoại các giá trị đạo đức truyền thống. Chúng xâm nhập vào học đường và những đối tượng thanh thiếu niên thiếu bản lĩnh và kiến thức tự bảo vệ, những học sinh đua đòi, ăn chơi chạy theo lối sống gấp sành điệu. Nhưng khi thả mình trong sự mê hoặc của nàng tiên nâu, họ đâu biết rằng tử thần đang rình rập. Thuốc lá là hố khổng lồ nuốt gọn tương lai, hoài bão, sức khỏe và đạo đức của tuổi trẻ. Bạn nghĩ sao khi mỗi năm một người hút thuốc lá ở Việt Nam chi gần 700.000 cho thuốc lá, với 12 triêụ người hút, mỗi năm chúng ta tốn hơn 8.200tỷ đồng cho mặt hàng này. Trong khi số tiền đó đủ để mua lương thực nuôi sống 10.6 triệu người. Thêm nữa một khảo sát gần đây cho thấy, chi tiết cho thuốc lá ở nước ta cao gấp 3,6 lần phí tổn học hành: gấp 2,5 lần mức chi cho quần áo và gấp đôi cho mức khám chữa bệnh. Mặt khác, bệnh tật mà thuốc lá đem lại đã tăng thêm gắng nặng kinh tế cho mỗi gia đình và làm mất đi lực lượng lao động. Vì thuốc lá, những người nghèo càng trở nên kiệt quệ. Trong thực tế, đối với nhiều gia đình thì chi phí cho hậu quả của việc hút thuốc lá gây ra còn tốn kém hơn nhiều so với chi phí để mua thuốc.  Các bạn ơi! Thuốc lá đang ngày ngày đang rình rập trước cổng trường chúng ta, các bạn hãy cảnh giác, đối tượng mà chúng ta tìm ra trước tiên đó là những bạn thường xuyên trốn học, la ca dọc đường, quán xá, những bạn thường đua đòi, tỏ ra anh hùng, sành điệu giao du và kết thân với những thanh niên lêu lổng. Đầu tiên là sự mua chuộc, dụ dỗ “ Hút một lần cho biết”, dẫn đến nghiện và phụ thuộc vào thuốc lá lúc nào không hay. + Các bạn ạ! Thật thương xót và đáng chê trách khi tuổi trẻ học đường chúng ta vẫn còn ai đó vướng vào con đường nghiện ngập, vẫn còn ai đó bị cuốn theo sức mê hồn của nàng tiên nâu là thuốc lá. Để rồi các bạn phải mang trong mình những căn bệnh hiểm nghèo rồi sẽ phải rời xa bạn bè, thầy cô và mái trường thân yêu… Thuốc lá thật khủng khiếp và đáng sợ biết nhường nào! Nó hủy hoại con người, tàn phá cuộc sống bình yên hạnh phúc. Không! Quyết không để thuốc lá ngang nhiên hủy hoại như vậy. Tôi, các bạn và tất cả chúng ta hãy cảnh giác, phòng ngừa cho bản thân, gia đình và xã hội! Hãy nói “ Không” với thuốc lá, vì một xã hội văn minh, phát triển, vì một tương lai tươi sáng cho loài người nói chung và đất nước Việt Nam thân yêu nói riêng. VI. Ý nghĩa của việc giải quyết tình huống. Mục tiêu giáo dục hiện nay nhằm tạo ra những con người toàn diện, có đầy đủ kiến thức về nhiều lĩnh vực trong đời nhằm đáp ứng yêu cầu của xã hội. Việc giải quyết tình huống có ý giúp chúng ta rèn luyện việc vận dụng kiến thức của nhiều môn học để giải quyết một hiện tượng, một vấn đề nào đó trong đời sống. Đồng thời việc giải quyết thành công tình huống “Tại sao không nên hút thuốc lá”, một lần nữa khẳng định về lợi thế về việc hiểu biết kiến thức liên môn của người học. Trong thực tiễn học tập chúng ta còn gặp rất nhiều tình huống khác nhau từ tình huống đơn giản đến tình huống phức tạp cần phải giải quyết, mà muốn giải quyết được các tình huống đó chúng ta phải sử dụng kiến thức của nhiều môn học khác nhau: Toán, Hóa, Lý, Sử, Địa, Sinh… Tóm lại, ý nghĩa thật sự của việc hiểu biết kiến thức liên môn là vận dụng kiến thức của nhiều môn học để giải quyết nhiều vấn đề trong thực tiễn đời sống kinh tế - xã hội. NHÓM HỌC SINH THỰC HIỆN Quách Thị Thảo Nguyễn Thị Bích PHỤ LỤC 1. MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA VỀ TÁC HẠI CỦA THUỐC LÁ VỚI SỨC KHỎE CON NGƯỜI. Thuốc lá gây ung thư phổi. Ngón tay ,chân bị hoại tử do tắc mạch vì thuốc lá PHỤ LỤC 2. MỘT SỐ HÌNH ẢNH MINH HỌA VỀ VIỆC CHỐNG HÚT THUỐC LÁ TRÊN THẾ GIỚI VÀ Ở VIỆT NAM. 1.TRÊN THẾ GIỚI In nhãn cảnh báo trên bao bì thuốc lá. Vũ khí hủy diệt hàng loạt 5 triệu người chết mỗi năm Ngày 31 tháng 5: Ngày thế giới không hút thuốc lá 2. Ở VIỆT NAM. Chỉ thị 12/2007/CT-TTg ngày 10/5/2007 về việc tăng cường các hoạt động phòng, chống tác hại của thuốc lá. Ông Đỗ Quý Doãn Thứ trưởng bộ văn hoá thông tin phát động tuần lễ quốc gia không thuốc lá. HS-SV diễu hành trên đường phố Hà Nội.