Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Giáo dục - Đào tạo Cao đẳng - Đại học Y dược Cuộc đời và sự nghiệp của người thợ già trị bệnh...

Tài liệu Cuộc đời và sự nghiệp của người thợ già trị bệnh

.DOCX
230
1595
116

Mô tả:

Cuộc đời và sự nghiệp của người thợ già trị bệnh Đ ịnh Ninh – Lê Đ ức Thiêế p Đánh máy bởi Phan Tâm Đăng tại: VATMFORUM.NET 1 @2012 Mục lục Lời nhắắn 3 Lời giới thiệu 5 Mấắy lời ngỏ riêng cùng con cháu trong gia tộc 1. 2. Phụ tử nhiềều mới hồềi dương Bà lang chữa lỵ 3. 4. 5. 6. 6 8 11 14 Ngoại cảm phát nóng Ngày hành kinh ho nóng Hành kinh dài ngày 18 19 23 Khi sanh bà mụ cấấu rách bọng đái, Đứa trẻ vừa sanh hai 7. ngày bỏ vú 27 8. Ung nhọt trong phổi (phềấ ung) 30 9. Mộc hương nhiềều mới thồng khí 32 10. Ông cụ già chảy nước mũi hàng năm (tỵ uyền) 34 11. 35 12. 13. 14. 15. 16. Vị thuồấc rấất ngọt mới khỏi bệnh Đau bụng hay đau tm Bà cụ nhức chấn (cước khí) Một danh y khồng trị được bệnh lý của mình Trai trẻ cồền cào trong ruột đưa lền ngực Tuổi già cả người dộp lền như phong cùi 40 45 52 56 59 17. Mồn thuồấc mài 67 18. Bài thuồấc sản hậu 74 Trẻ em ỉa chảy phấn trăấng như nước vo gạo 19. Thương hàn mới phát có thể ngang tăất mà chặn đứng 86 2 20. đường truyềền kinh của nó chăng ? 93 21. Say thuồấc phiện sồấng uồấng nhấn trung hoàn 101 22. 107 23. 24. 25. Trẻ em lở đấều nhọt bọc trền đấều 116 Nhức xương sồấng lấấy chày nện 120 Trúng phòng và phạm phòng 126 Chấn hàn giả nhiệt 26. 27. 28. 29. 130 Âm kiệt biềấn dương 132 Trẻ em hai lòng bàn tay hai lòng bàn chấn phát nóng Trẻ em hai lòng bàn tay hai lòng bàn chấn đỏ hồềng 137 143 30. Tỳ thận hàn thấấp tch trệ, Ba đậu thay được Phụ tử 148 31. Nướng miềấng chảy ra như bọt xà bồng 154 32. Trẻ em xanh gấềy kém ăn 162 33. Sản hậu phù thũng 173 34. Nước trong người úng thũng sưng lền 183 35. 185 Lý ấm tềễn 195 Tỳ thận hư hàn Phản tạng Thuồấc ngủ cho người nghiện ma túy Tổng kêắt Chú ý: Bản ebook do vatmforum biên soạn lại không hoàn toàn giôống sách in và bản đánh máy của bạn Phan Tâm . Lời nhắn! 3 Các bạn đang cấềm trền tay cuồấn sách “Cuộc đời và kinh nghiệm người thợ già trị bệnh” của cụ Định Ninh Lê Đức Thiêếp. Đấều tền mình xin được gửi lời cảm ơn đềấn bạn Lê Tri Ba, đã cung cấấp cho mình bản gồấc quyển sách, từ đó mình mới có cơ hội biềất đềấn và đánh l ại cuồấn này, b ạn Tô Thị Việt Hoa đã cồấ vấấn lại cho mình phấền chính tả, phấền trình bày (hihi), bạn Trấần Quôắc Hiệp, bạn Nguyêễn Thanh Việt cũng góp một phấền cồng sức cùng mình đánh lại Cuộc đời… và đặc bi ệt là b ạn Nguyêễn Đức Tài trong thời gian mình ngồềi đánh lại sách đã đồi khi cồấc n ước, đồi vài điềấu thuồấc nh ững lúc măất mờ, tay run, đã đồi khi cấu chuyện trò những lúc mình trấềm tư mệt m ỏi, gục đấều trền bàn phím… Cảm ơn các bạn nhiềều lăấm! Có các bạn mình mời hoàn thành được cuồấn Cuộc đời…. này. Nói vềề cuồấn Cuộc đời… trong các bạn hẳn có người còn chưa nghe hay chưa thấấy. Mình nhớ lấền đấều tền khi cấềm nó, mình đã mề mẩn.. th ật sự thích đềấn vồ cùng.. Cuộc đời… là những cấu chuyện nhưng là những cấu chuyện mang trong đó nhiềều điềều làm chúng ta ph ải cúi mình h ọc hỏi, những lý luận uyền thấm, những lời văn gi ản dị…. nềấu có ai khồng h ọc y đi n ữa h ẳn cũng thấấy lồi cuồấn và thú vị nhiềều lăấm.. mình xin khồng dám nói nhiềều vềề Cuộc đời… vì khi các bạn đọc rồềi các bạn seễ tự lấấy ra những nhận xét cho riềng mình! Còn nói chuyện vì sao Cuộc đời… đang trền tay các bạn . Chúng ta học cùng nhau 6 năm, nói 6 năm thật dài nhưng săấp qua rồềi các bạn à! Thời gian còn l ại chăấc ch ỉ thấấm thoát n ữa thồi.! Nhiềều chuyện lăấm đã trồi qua, nhiềều chuyện lăấm đềấnh ớ, đ ể tềấc khi 6 năm này qua đi, vui có, buồền có, giận hờn, ghen ghét nhau đềều có và một thứ chăấc chăấn có nữa đó là tnh th ương mềấn, th ương mềấn cho những lúc bền nhau học hành, cho những lúc ngấn nga trà đá, cho nh ững lúc ngà ngà h ơi men, cho những lúc xồn xao chém gió, cho nh ững lúc ng ậm ngùi chia s ẻ v ới nhau nh ững chuy ện trong cuộc sồấng ngày thường, những khó khăn, vấất vả…cho những lúc… Với ngấền ấấy những điềều và với những tnh cảm thấn th ương, quý mềấn n ơi mình dành cho một người, dành cho các bạn đã thồi thúc mình để Cuộc đời… được hoàn thành. Nay gửi tay các bạn làm một món quà nhỏ để thay cho lời cảm ơn , thay cho tnh c ảm c ủa mình. Hy v ọng Cuộc đời… seễ góp một phấền nhỏ nhoi giúp các bạn sau này trong y trị, giúp nh ững ng ười b ệnh cấền đ ược các bạn chăm sóc. Và cũng rấất mong các bạn khi cấềm Cuộc đời… seễ trấn trọng giữ gìn nó, khồng phải vì Cuộc đời… là quà của mình mà vì những kiềấn thức , những nội dung sấu săấc hàm bền trong nó, những chấn tnh của chính tác giả và những sự kính cẩn nền có của chúng ta đồấi v ới ng ười thấềy đã viềất để lại cho chúng ta cuồấn Cuộc đời… này, cụ Đông y syỹ Định Ninh Lê Đức Thiêếp! Vài dòng còn lại chấn thành cấều chúc các bạn có được Tứ Thành: Thành Tài trong học hành rèn luyện, Thành Công trong sự nghiệp nhấất là trong y nghiệp, Thành Đạt trong cuộc sồấng bon chen xồ bồề, và giữ được Thành Tâmtrong trau dồềi y đức nềấu các bạn có làm Y. Cuồấi cùng dù đã rấất cồấ găấng để có thể giữ nguyền được như bản chính nhưng h ẳn cũng có phấền nào sai sót mong các bạn bỏ quá cho..Còn nhiềều điềều muồấn viềất.. nh ưng thồi cấu t ừ khồng thể chứa hềất lời, lời khồng thể mang hềất ý, ý khồng th ể hàm đ ựng hềất tấm can… ch ỉ xin nhăấn vài dòng trền đấy! Thân thiêết lắếm! Hà nội ngày 04 tháng 11 nắm 2011 HYDK2A(*) Phan Tâm! 4 ( ) * L ớ p ĐHK2A (2009-2012) – H ọc vi ện Y D ược h ọc C ổ truyêề n Vi ệt Nam L ờ i gi ớ i thi ệ u Cuộc đời và kinh nghiệm người thợ già trị bệnh là một phầần của bản thảo Định Ninh y dược tểu tểu sử của lương y Định Ninh Lê Đức Thiêếp. Tác giả rầết thích gọi mình là người thợ già trị bệnh và qua trên 85 tu ổi đ ời và 65 tu ổi nghêầ, cụ xứng đáng với cái tên khiêm tổn người thợ già trị bệnh. Khi đọc cuộc đời và kinh nghiệm người thợ già trị bệnh, chúng ta sẽẽ biêết đ ược rầết nhiêầu điêầu thú vị qua bút pháp độc đáo của cụ Định Ninh Lê Đức Thiêếp: 5 Chúng ta sẽẽ thầếy được trước mắết sinh hoạt của xã hội từ đầầu thêế kỷ tới nay, đặc biệt là sinh hoạt của các thầầy thuốếc cổ truyêần. Chúng ta sẽẽ nghẽ được nhiêầu mẩu chuyện tầm đắếc trong đ ời làm th ợ ch ữa bệnh của cụ kể cả những bệnh án xa xưa từ nắm Tần Dậu 1921, nh ững đ ộng c ơ đầầy c ảm động và thú vị thúc đẩy cụ đi vào ngành y, nhũng lắết léo, têế nhị trong đời làm thuốếc ... Chúng ta sẽẽ khảm phá noi cụ một sở học uyên thầm, một lao động sáng t ạo độc lập và độc đáo, từ đó cốếng hiêến cho đời rầết nhiêầu kinh nghiệm quý báu. Cuộc đời đó, kinh nghiệm đó, dù kinh qua biêết bao gian khổ nhung đầầy hào sảng rẽo cười, dù cười trong đau đớn, cười trong chua chát, cười từ trong u mê, c ười ra nước mầết... tầết cả đêầu trở thành trong sáng tươi vui lạc quan yêu đời . Đọc cuộc đời và kinh nghiệm của Đinh Ninh, chúng ta sẽẽ sung s ướng d ự m ột cu ộc hành trình đầầy thú vị của người thợ già trị bệnh. Người thợ già đó trong những nắm qua là chủ tịch Ban chầếp hành Hội YHDT TP Hốầ Chí Minh, được giới y học yêu thương ngưỡng mộ. Cụ đang têếp tục hành trình qua tác phẩm Đường vào rừng y học. “ Mặc dù tuổi đã tám hai. Coi như hai tám lúc tuổi trai đương thì Con đường đi tới rừng y Dù xa gầếp mầếy cũng đi hêết rừng ” Hội &CLB YHDT TP Hốầ Chí Minh 6 Mâế y l ờ i ng ỏ riêng cùng con cháu trong gia t ộc Các anh chị thần mêến! Nói vêầ tuổi tác, trong sốế các anh chị ngày nay, cũng đã có nhiêầu anh ch ị nên c ụ, nên ống, nên bà, nhưng đốếi với tối đầy, tối đã là hàng ống cha chú bác c ủa các anh ch ị, tối là ng ười nhiêầu tuổi hơn tầết cả lại là người đầầu ngành của cả một chi tộc, điêầu mà tối vầẽn đ ược các anh ch ị thường kính yêu. Tối rầết vui mừng nêần hiêếu hữu lưu truyêần của gia tộc chúng ta. Đầy nói vêầ nghêầ y dược của tối cũng như của cả gia t ộc, dù các anh ch ị đã biêết, tối cũng muốến ốn lại đối lời để các anh chị biêết rõ thêm: Làng Dịch Diệp chúng ta xưa - Trong làng có nhiêầu họ hợp l ại (2 h ọ Lê, 2 h ọ Ph ạm, 1 h ọ Vũ, họ Trầần, họ Đàm, họ Đốẽ ..v.v.) Họ nào cũng có nhiêầu thầầy thuốếc - Tiêếng đốần làng D ịch Di ệp nhiêầu dao cầầu nhầết tỉnh Nam Đinh (nay là tỉnh Hà Nam Ninh). Trong đó, họ Lê Hữu chúng ta là họ có nhiêầu dao cầầu nhầết làng. Trong h ọ có ba ngành. Ngành cả chúng ta lại nhiêầu dao cầầu hơn cả họ. Nh ư vậy, ngành c ả h ọ Lê H ữu chúng ta nhiêầu dao cầầu bắầng phần nửa cả làng. Trong sốế thầầy thuốếc khắếp cả làng, trước tên đã có nh ững cụ Bát, c ụ C ửu, c ụ Bá, c ụ Điêầu. Sau này lại có những cụ Hàn, cụ Đốếc (những danh hi ệu này làm thầầy thuốếc hay có têếng đ ược triêầu đình xưa ban tặng) têếng tắm tài nghệ và đạo đức các cụ, có cụ vang khắếp các vùng trong phủ huyện, có cụ vang khắếp cả ba miêần Trung Nam Bắếc rộng l ớn hơn. Nh ư v ậy y gi ới vùng ta khi ầếy ít ai thẽo kịp. Nhưng têếc thay! Bầy giờ chúng ta có muốến biêết đêến chần tài th ực nghi ệp c ủa các c ụ x ưa để học hỏi. Chúng ta chỉ nghẽ nói “Cụ Điêầu này đống khách, cụ Đốếc kia hay thuốếc...”mà thối, ngoài ta chúng ta khống có gì bắầng chứng để lại cho biêết là nghêầ nghi ệp hay c ả. Vì khi trong nghêầ các cụ chỉ chú ý đêến trị bệnh cho nhần dần mà quên hẳn đi việc ghi l ại nh ưng thầần ph ương bí pháp ầếy vào tập sách để lưu truyêần hòng trị bệnh cho lớp người sau. Ngay cả đêến con cháu các c ụ bầy giờ chúng ta có hỏi cũng khống mầếy ai được biêết rõ. Giờ đầy nhìn chung cả làng có một mình tối thẽo đòi nghêầ y dược từ thuở nhỏ! Tối nhờ ơn sầu đầầy tnh nghĩa: Cha tối cụ Đinh Ninh Lê Thêế Trạch tự Tùng Hiên (th ọ 86 tuổi). Ngoài cống ơn cha m ẹ sanh đẻ dưỡng nuối, người dạy tối học kinh sử, luyện y thư, đã khi bắết buộc bụng rau sáng tốếi ngốầi ốn sách ; lúc lại trận đòn, áo mỏng đêm đống dậy đọc bài. Nhờ vậy, tối biêết chút Hán vắn và y học. Anh ruột thứ ba tối, ống Xuần Phương - Lê Bích Tu ệ (thọ 72 tuổi) đã dạy tối tần h ọc thi đ ậu vắn bắầng tuyển sinh vào khóa sinh, lại cầếm cản khống cho làm nghêầ đ ể ba hoa nét bút lầếy têần h ại dần. Nhờ vậy, tối thống quốếc vắn và quyêết thẽo nghêầ y. Thầầy là cụ Nguyêẽn Đình Thuầần (thọ 80 tuổi) ở làng Ân Phú t ỉnh Ninh Bình, d ạy tối ph ương pháp và lý luận trị bệnh mới phát. Nhờ vậy, tối có đường lốếi để vào nghêầ Lại cũng có cống của người vợ hiêần, bà Phạm Thị Điêần (th ọ 73 tu ổi) con nhà khoa b ảng, lúc trẻ đầầu nặng chần trơn mua tm dược vật, sao tẩm bào chêế; khi già sắếp xêếp bút nghiên sách v ở, lo toan sắn sóc cho y nghiệp của chốầng được tốết. 7 Kêết quả đêến nay tối soạn sách, in sách, viêết tầm đắếc kinh nghi ệm vào t ập t ểu s ử này, so với têần nhần tuy rầết bé nhỏ, nhưng cũng gọi là có chút ít l ưu l ại làm k ỷ ni ệm đ ể ch ứng minh c ụ thể cho nghêầ nghiệp của mình. Thiêết tưởng đó cũng là niêầm t ự hào c ủa riêng mình; cũng là tnh hoa của tổ tên ta san sẻ lại mà cũng nhờ có mạch máu y d ược bản cắn của c ả làng D ịch Di ệp ta xưa. người. Các anh, các chị thần mêến! Nghêầ y dược là một nghêầ, trước là trị bệnh cho mình, cho gia tộc minh, sau là tr ị b ệnh cho Khi trị bệnh cho người, người thầầy thuốếc lầếy nhần từ, liêm khiêết và bầết khi làm b ản lãnh. Nhần từ là thầếy thuốếc chắm lo trị bệnh cho ng ười, là đúng v ới b ổn ph ận c ủa mình, là vui mừng cho lương tầm nghêầ nghiệp của mình khống k ể gì gian lao, khống nghĩ đêến cống ơn c ủa mình. Liêm khiêết là sau khi trị bệnh cho người rốầi khống lưu ý đòi hỏi thù lao hay lêẽ t ạ ơn. Bầết khi là khống dọa nạt, khống gầy khó khắn làm cho ng ười b ệnh lo s ợ, khống tm cách lừa dốếi lầếy têần của người ta. Được như vậy là thầếy thuốếc có đức. Còn nói riêng làm thầầy thuốếc là “cứu nhần độ thêế”, là “ thọ thêế thọ dần” nhần hiệu được mục têu to lớn ầếy là các bậc thánh y vậy. Những bản lãnh làm thầầy thuốếc này các sách đã có d ạy mà ống cha t ổ tên chúng ta x ưa kia trong ngành vầẽn chủ trì. Như vậy thầếy rắầng: Nghêầ y dược của ngành cả họ Lê Hữu chúng ta có mạch máu l ưu truyêần, có bản lãnh xưa. Thật là một bảo v ật quý giá có têần khống th ể mua đ ược. V ậy mà tối nhận thầếy mầếy chục nắm gầần đầy các anh chị lơ là việc con cháu minh thẽo nghêầ y d ược đêếníu kéo lại bảo vật quý giá ầếy. Tối mong rắầng từ nay các anh chị nên thúc giục con cháu mau mau têến thần vào nghêầ y dược, nhầết là trong lúc này “ Đống y đang gặp hội ph ục h ưng, đống y đang đắếc th ời phát tri ển” Đó là nhờ có chêế độ của nước Cộng hào xã hội chủ nghĩa Vi ệt Nam chúng ta , B ộ y têế cách m ạng ngành y dược, mở rộng mối trường đào tạo nghêầ thầầy thuốếc. Trong ng ười thầầy thuốếc ầếy ph ải có cả tài nghệ đống y và tài nghệ tầy y kêết hợp nên một người thầầy thuốếc Việt Nam. Thật là một nêần khoa học to lớn , một kỷ nguyên mới lạ cho ngành y dược chúng ta, vang danh thêế giới muốn đời. Các anh chị thần mêến! Một lầần nữa, tối nói với anh chị rắầng: Mau mau cho con cháu têến thần vào ngành y d ược giúp ích cho xã hội, đừng lơ là , đừng chậm trêẽ. Mong lắếm thay! Đ Ị NH NINH 8 1. PHỤ TỬ NHIỀỀU MỚI HỒỀI DƯƠNG (1921 - Tần Dậu) NGƯỜI BỆNH: Bà cụ Nguyềễn Thị Giản, ngoài 60 tuổi, thấn hình gấềy yềấu, ch ậm ch ạp quề mùa. C ụ ở cùng gia đình đồng con tại phồấ chợ Tam Thồn, xã Liềễu Đềề, tỉnh Nam Đ ịnh. C ụ nuồi cồ gái riềng để hấều hạ. CHỨNG BỆNH: Đau bụng, thượng thổ hạ tả: 2 - 3 thang khồng khỏi. Phụ tử lý trung thang (t ức lý trung thang thềm Phụ tử ) cũng uồấng 2-3 ngày khồng khỏi. SỰ VIỆC: Cuồấi tháng 4 năm ấấy , khí trời độc phát b ệnh d ịch T ả . Dấn làng vùng ấấy đã có mấấy người chềất, họ đang xồn xao lo sợ. Ông con rể bà cụ mở cửa hàng thuồấc, làm thấềy làng ở phồấ chợ ấấy. Bồễng trong nhà ồng có bà cụ mẹ vợ măấc bệnh nói trền. Ông lo sợ, điềều trị gấấp đã cho uồấng nh ững thuồấc trền mà chưa khỏi. Trong khi uồấng Phụ tử lý trung, còn ch ờ đ ợi đềấn ghe b ệnh, nghe thuồấc, tồấi hồm đó, ồng bà và mấấy người vào trong nhà đánh bài. Cồ gái giúp việc vào trong nhà nói với ồng là: C ụ cồấ nãy gi ờ đi t ả hai lấền, kều đau bụng lại lạnh cả tay chấn, mồề hồi ra nhiềều mặt thấm đen. Vậy thuồấc cũ con cứ rót cho cồấ uồấng hay thuồấc khác ạ? Nghe qua, ồng hấềm hừ (mải mề nước bài) bảo: mấềy lấấy gói Ph ụ T ử cho thềm vài miềấng vào thang thuồấc ban nãy, săấc lấấy một nước cho cụ uồấng hộ ồng mau con nhá! Dạ! Cồ gái hồất hoảng ra mở gói Phụ tử trút hềất cả vào thang thuồấc, săấc v ội vàng cho cụ uồấng một bát, lát sau, cồ lại cho cụ uồấng một bát vơi vơi nữa. Xong cồ đi ngủ. Qua nửa đềm, qua canh bài ồng bà lang bấấy giờ mới nóng lòng ra thăm bà mẹ. Hỏi cụ, cụ khồng trả lời, thấấy cụ cứ năềm yền, ồng bà lang sợ quá, gọi cồ gái d ậy hỏi: Ban nãy ồng bảo vậy, rồềi mấềy cho vào thang thuồấc mấấy miềấng Ph ụ t ử ? (ý ồng s ợ nó cho nhiềều quá bà cụ ngộ độc cấấm khẩu). Dạ! Dạ! Cồ gái sực nhớ hai tềấng “mấấy miềấng” sợ quá, nh ưng cũng ph ải nói th ật. Dạ ồng bảo con lấấy gói Phụ tử, con bỏ cả săấc cho cụ uồấng rồềi, mới uồấng có một lấền ạ. Chềất tao rồềi (ồng nói) tao bảo mấềy, bỏ thềm vài miềấng, mấềy b ỏ c ả gói vào, gói ấấy những một lạng, tao mới cho cụ uồấng 3-4 miềấng. 9 Bà lang cuồấng quýt chạy vào rờ mẹ, lát sau ra nói: Ông à! Ông vào đấy coi m ạch mẹ xem. Tồi thấấy tay chấn mẹ hơi ấấm mà da thịt và trán chỉ h ơi ấm ấấm, ch ứ khồng ra nhiềều mồề hồi quá như hồm qua. Ông vào xem mạch, thấấy mạch hơi hữu l ực mà săấc m ặt đã h ơi h ơi t ươi khồng thấấy thấm đen nữa. Thấềm nghĩ có leễ Phụ tử nhiềều mà hồềi d ương chăng! Rồềi b ảo: C ụ có th ể khỏi. Thồi mấềy săấc thuồấc ấấy nước nữa để cho cụ uồấng. Xong ồng thở dài nhẹ nhõm, cả nhà đi ngủ. Ngày mai thức dậy, thấấy cụ đã tỉnh tỉnh và cụ gọi xin miềấng n ước, l ại thấấy t ừ n ửa đềm đềấn sáng khồng thấấy cụ đi tả nữa, cả nhà mừng quýnh, ồng gọi cồ gái bảo: Vội vàng hấấp tấấp như thềấ, may mà cụ khỏi thì tao cũng nhờ mày, tao đội ơn mày. Nhưng l ỡ b ệnh khác mà lấềm lấễn như vậy có ngày chềất, nay phải cẩn thận nhé! Dạ! Cồ gái thở dài, có vẻ vui mừng mà ra ngoài lấềm hấềm: “lấềm v ới ch ẳng lấễn, tao khồng lấềm thì chềất toi”. Nói vềề ồng rể ấấy, ồng là anh ruột mà là anh th ứ ba c ủa tồi. Ông là ng ười trí th ức, những sách vở đồng tấy kim cổ, hiểu sấu, biềất r ộng, t ừ ch ương thi phú, xuấất kh ẩu thành văn, nhấất là sử địa thềấ giới, hỏi đấu biềất đấấy, ứng đồấi mấễn t ệp. Ông thi h ương khoa sau cùng, khồng đồễ bấất đăấc chí, ồng đọc các sách cổ y dược, nhấất là m ục th ương hàn ở Y học nhập mồn, ồng thuộc lòng cả chữ nhỏ, khồng sót m ột ch ữ. Ông ra làm thấềy thuồấc ở chợ Tam Thồn đấều tền thủa ấấy. Tồi là em ruột từ quề làng (Dịch Diệp, Nam Định) vềề thăm anh ch ị, tnh c ờ g ặp bà cụ bị bệnh thời dịch vềề truyềền nhiềễm, tồi tuy có sợ, nh ưng vềề y d ược tồi là con nhà nghềề đã hơi có ý thức nền có để ý và có nghe thấấy cồ gái có chửi như vậy. SUY XÉT: l.. Nềấu cồ gái khồng lấềm mà đổ cả lạng Phụ tử vào cho uồấng để bà c ụ sồấng thì bệnh tnh bà cụ seễ ra sao? Ông lang ấấy xoay tr ị cách nào và có dám dùng Phụ tử nhiềều như thềấ hay khồng? Nềấu ồng lang chỉ dám dùng Phụ tử từ một đồềng cấn đềấn một đồềng năm phấn thì chăấc là bệnh bà cụ chưa khỏi, mà chưa khỏi thì ồng thềm Hốầi hương hay Quan quêế là cùng, chứ chẳng nghĩ ra Phụ tử phải làm nhiềều như vậy. Nềấu đã khồng dám làm nhiềều thì vồ tnh cồ gái ấấy đã “gi ải phát“ ra cho nh ững ai trong y giới, mà chưa biềất thì sau đó có gặp nhưng bệnh nhấn h ư hàn tềất t ả mà đã thoát dương thì seễ dám dùng Phụ tử nhiềều. Phải chăng? 2.. Mạch trấềm tềấ, tạng hư hàn tềất tả, tay chấn l ạnh, mồề hồi ra là thoát dương, lại tuổi già thì Can khương, Phụ tử là dĩ nhiền. Nhưng phải dùng nhiềều mới mau hồềi dương, tại sao ? 10 Bởi Phụ tử, tnh nó nóng lại đi khăấp các kinh rấất nhanh, ch ứ khồng đ ứng l ại, (tính tẩu bầết thủ). Nay dùng nhiềều thì nó càng đi khăấp nhanh mạnh hơn, nó lại được Can khương phụ tá, để dấễn chấất nóng ấấy đi nhanh vào Tỳ vị (Can kh ương nh ập vào tỳ v ị) thì ồn trung tán hàn càng mau, (Phụ tử vố Khương bầết nhiệt) cho nền mau hồềi dương. 3.. Như vậy, nềấu khồng phải bệnh chấn hàn và trường hợp cấấp cứu như vậy, ta chớ dùng Phụ tử nhiềều, biềất răềng “Phụ tử bổ hư rấất m ạnh, nh ưng cũng rấất độc” ta phải dè dặt phải chăng? (Tri Phụ tử khả dĩ bổ hư, nhi bầết chi kỳ độc). Trong lời tựa của Y học nhập mồn còn nói răềng: “Có những ồng lang b ệnh gì cũng cho uồấng Phụ tử nhiềều. Người ta gọi ồng lang ấấy là “ồng lang Ph ụ t ử” thì tồi khồng dám bàn tới. PHƯƠNG THUỐỐC: Phụ tử lý trung thang Đảng sầm: 5 đồềng cấn, sao vàng. Nói vềề dùng sấm thì c ổ nhấn d ạy ta dùng sấm đ ể bổ khí cho mau. Nhưng thị trường tồấi đa là sấm giả. Vậy ta nền dùng Dương sấm hay Nhị hồềng sấm? Nhưng những sấm này nó lại hàn (mặc dù ta đã t ẩm g ừng sao) mà đã hàn thì khồng nền dùng, cho nền ta dùng Đảng sấm vì nó ồn vậy. Bạch truật: 5 đồềng cấn sao vàng. Can khương: 2 đồềng cấn. Nềấu uồấng thuồấc này bệnh tả đã cấềm, dương đã hồềi, mà sau đó con đau lưng thì ta đổi Can khương làm Bào khương vi Bào khương nó nh ập thận. Cam thảo: 1 đồềng 5 phấn. Nướng than đỏ cho vừa chín, tẩm m ật sao vàng, vì nướng thì nó ồn trung. Phụ Tử: 1 lạng, dùng Phụ tử đen đừng dùng Phụ tử trăấng, vì Phụ tử trăấng t ức là Bạch Phụ tử nó chỉ khu phong mà thồi. Tấất cả săấc lấấy nước mà uồấng. 11 2. BÀ LANG CHỮA LỴ (1922 - Nhầm Tuầết) NGƯỜI BỆNH: Bà cụ Phạm Thị Điệu (thấn mấễu tồi), đức tnh hiềền hòa, khồng tranh giành cãi c ọ, cư xử tùy nghi, khồng bán buồn vay trả, cảnh nghèo vui sồấng tự nhiền. Hưởng thọ 86 tuổi (1865 - 1950). Mùa hè năm ấấy, thấn mấễu tồi, người 58 tuổi. Xét vềề ẩm th ực thì thanh đ ạm khồng có xồ bồề, kinh kỳ thai sản thì ít có bệnh tật, khồng dấềm m ưa dãi năấng, khồng đấều nặng chấn trơn, chỉ ở nhà vá may canh cửi bình thường, thềấ mà măấc bệnh l ỵ. CHỨNG BỆNH: Trước đau bụng đi ỉa lỏng vài ngày, rồềi đau bụng đi kiềất (kềất) biềấn thành b ệnh l ỵ: mồễi cơn quặn đau lại băất lỵ, khi đỏ khi trăấng, khi như gan thồấi, khi trăấng đ ỏ hồễn t ạp. Mồễi cơn lỵ rặn lòi dom, lỵ song toát mồề hồi thở mệt, ngày đềm 5-7 lấền, thuồấc thang khồng khỏi. Sau, ngày đềm vài chục lấền, khi nóng, khi l ạnh, ăn kém, ít ng ủ xanh gấềy m ệt m ỏi, mạch trấềm, tay chấn lạnh, lúc ấấy đã hơn một tháng. SỰ VIỆC: Khi bệnh đã trấềm trọng, thấn phụ tồi sai tồi viềất th ư g ọi các anh tồi đang làm thuồấc ở các nơi (ồng anh cả ở Hà Nội, anh hai làm y tá ở H ải Phòng, anh th ứ ba ở ch ợ Tam Thồn) phải vềề cả, hội lại thảo luận cách trị: Nào tềm thuồấc tấy, nào thuồấc viền, thuồấc nước đủ loại mà vấễn khồng khỏi. Cả nhà nóng lòng cho là bệnh l ỵ này tr ở thành bấất trị. Sau, bà con trong họ bàn: “ Phải đi lấấy thuồấc lỵ của bà lang ở làng Trí Yền, huy ện Nam Trực, tỉnh Nam Định, vềề săấc uồấng mới khỏi, người ta đồền đại hay lăấm”. Đ ường đi t ừ nhà tới nơi lấấy thuồấc ấấy, xa chừng 10 cấy sồấ đ ường b ộ, khồng có xe c ộ, đi lấấy thuồấc vềề được tới nhà phải mấất một ngày. Tồi phải lãnh việc đi lấấy thuồấc. Tồi thăm h ỏi mãi m ới tới được nhà bà lang đã thấấy 2-3 người ngồềi chờ để lấấy thuồấc. Khi bà ở trong nhà đi ra, tay cấềm 5 - 10 gói thuồấc, tồi nhìn bà ng ười phúc h ậu, ch ừng ngoài 60 tu ổi. Bà đ ưa cho người kia mồễi người một thang, trền bàn còn lại mấấy thang. Đềấn lượt tồi (mấấy người kia đã ra vềề) tồi nói: bệnh lỵ như thềấ, như thềấ. (Bà bảo) Xà! bấất luận lỵ gì, tao chỉ cho một thang là khỏi. (Tồi nói) Xin bà cho cháu vài ba thang, nhà cháu xa lăấm. (Bà nói ) Một thang khỏi rồềi khồng phải 2-3 thang gì cả. Xong bà lấấy trền bàn đưa cho tồi một thang. Bà giục vềề đi. 12 Tồi đem thuồấc vềề tới nhà, trời đã tồấi sẩm. Cả nhà mở gói thuồấc coi, thì thấấy rặt là lá cấy, chẳng biềất là lá cấy gì ? Thấn phụ tồi bảo: Thồi cứ để vậy săấc ngay cho mẹ con uổng. Đềm đó, đưa thuồấc cho người uồấng, mồễi lấền uồấng m ột ít, vì còn có ý nghe thuồấc, vài ba lấền uồấng hềất nước đấều. Khoảng nửa đềm l ỵ có vẻ th ưa th ưa. Đềấn sáng thấấy người có phấền tỉnh tỉnh. Sáng mai cả nhà giục tồi đi lấấy thuồấc nữa. Tồi đi thật sớm tới nơi, gặp bà ở nhà. Thưa bà: Mẹ cháu nhờ thuồấc bà, hồm nay lỵ có phấền đã bớt, xin bà làm ơn cho cháu 2-3 thang luồn một thể, vì cháu ở xa đấy 10 cấy sồấ đường bộ . (Bà bảo) Làm gì có thuồấc mà 2-3 thang, còn phải để phấền cho ng ười khác ch ứ. Bấy giờ chú cứ lấấy một thang đi, rồềi tao bảo cho vềề mà kiểm lấấy cho m ẹ chú uồấng. Trong thuồấc đó chỉ có hai vị băềng lá hoa thồi. Biền lấấy vị thuồấc, cách sao chềấ và cấn l ạng rồềi đi vềề kẻo tồấi. Dạ! Cám ơn bà rấất nhiềều, thưa bà cháu vềề. Hồm ấấy, chiềều muộn mới vềề tới nhà, các anh chị thấấy tồi h ớn h ở ch ạy ra b ảo: “Ngày hồm nay mẹ có vẻ bớt lỵ”. Tồi mừng quá đưa thuồấc cho ch ị săấc. Xong, tồi vào thưa với cha và các anh những vị thuồấc và những lời bà lang đã chỉ b ảo, cũng nói luồn, vừa nãy con vừa qua đềền làng ta, con nhìn bờ tường đã thấấy rấất nhiềều cấy Phượng vĩ thảo, còn hoa Tử vỉ chăấc trong chùa cũng có ạ. Thấn mấễu tồi uồấng hềất thang thứ hai. Sáng hồm sau l ỵ đã b ớt nhiềều h ơn và đã ăn được chút cháo. Cả nhà vui mừng, tồi đi tm đủ cả hai vị thuồấc, sao chềấ nh ư l ời bà lang đã dậy. Thấn mấễu tồi uồấng đềấn thang th ứ năm, bệnh kh ỏi hoàn toàn, sau uồấng thuồấc bổ cho khỏe. PHƯƠNG THUỐỐC: Tử vi hoa: một năấm chừng 50 gam, chỉ xé nhỏ sao vàng, khồng phải rửa. Phượng vĩ thảo: một năấm cũng chừng 50g (hai vị băềng nhau). Dùng c ả lá cành và rềễ, rửa sạch đấất, phơi khồ, sao vàng. Chỉ có hai vị, đổ chung săấc uồấng, khồng phải thềm gì cả. Cầy Tử Vi: người ta hay trồềng ở cửa đềền, cửa chùa và vườn cảnh để chơi, thuộc loại cấy dấu. Hoa nó nở vềề mùa hè, hoa nở từng chùm, hoa đ ỏ, hoa trăấng, hoa đ ỏ hoa trăấng lấễn lộn, còn có tền gọi là Bách Nhật Hốầng. Phượng Vì Thảo: thuộc loại cỏ, hay tự mọc ở những nơi keễ gạch, đá, bờ tường rậm rạp ẩm ướt. Cấy nó có một ồấng cứng nhỏ mọc lền, bẻ gãy xuồấng l ại m ọc lền, đấều ồấng có một lá, rồềi hai lá mọc hai bền như hình 3 ch ặng, khồng hoa qu ả, đấều lá nh ọn t ựa 13 lá trúc mà to hơn giữa lá có từng đồất, l ưng lá có vấn vàng vàng, nền còn g ọi là Kim Tinh Thảo. Nó cũng thuộc loại cấy cẩu Tích và Quán Chủng. Bài thuồấc lỵ này trong các loại sách y học hình như chưa từng có, mà d ược tnh dược hiệu của nó tồi cũng chưa hiểu hềất. Còn sự kiềấm thuồấc thì rấất dềễ. Hai vị thuồấc trền là thuồấc Nam đã trị khỏi bệnh lỵ, đã c ứu sồấng bà cụ. L ại tr ị kh ỏi bệnh này trong một nhà có mấấy danh y và một y tá. Như vậy, đã thấấy rõ m ột tr ường họp “ thuồấc nam đã đánh đổ thuồấc băấc và thuồấc tấy” nơi đấy. Bài thuồấc gia truyềền c ủa bà lang (quền tền) này, mà bà đã bảo cho tồi chăấc bà còn b ảo cho nhiềều ng ười. V ậy bà là người có đức mà khồng bí truyềền. Cảm ơn bà! Đềấn năm thấn mấễu tồi 86 tuổi, bệnh lỵ tái phát (t ừ năm l ỵ tr ước 58 tu ổi đềấn năm lỵ sau 86 tuổi là 28 năm trường). Thấn mấễu tồi tái phát bệnh lỵ này, người ở Hà Nội thiềấu gì thuồấc Nam, Tấy, và Băấc đềều có cả. Bệnh lỵ kỳ này đau bụng đi lỏng vài lấền rồềi quay ra lỵ ngay, vài lấền bón rặn đỏ trăấng rồềi chỉ ra toàn bọt như gạch cua, 4-5 ngày sau á thanh khồng ăn. Tấất c ả trong vòng 7-8 ngày, người mấất. Thưa quý vị độc giả trong y giới Đồng Tấy. Bệnh lỵ cá lưu lại trong thời gian nào đó rồềi tái phát chăng? Việc này, anh em tồi luồấng nhưng đau lòng mà ngơ ngác nhìn nhau, vấễn ch ưa có cấu trả lời, mặc dù đã cạn cùng suy nghĩ .Riềng tồi mãi vềề sau này, tồi đã ngấễm thấấy có mấấy người trong thời trung niền mà đã phát bệnh gì nặng (t ỷ nh ư th ương hàn, đau tm, đau phổi, đau gan, mấất máu... thuộc vềề kinh l ạc tạng ph ủ). Sau khi tr ị kh ỏi b ệnh n ặng ấấy một thời gian dài nào đó, nó seễ tái phát thì thật khó trị. Phải chăng? Vậy, bệnh của thấn mấễu tồi chăấc cũng thuộc loại này. 14 3. NGOẠI CẢM PHÁT NÓNG (Cuốếi nắm 1923 - Quý Hợi) NGƯỜI BỆNH: Cậu Phúc 17 tuổi CHỨNG BỆNH: Ngoại cảm, lạnh ít nóng nhiềều, nhức đấều, đau mình đã 2 - 3 ngày. PHƯƠNG THUỐỐC: Đơn sôắ 1: Hoàng cấềm: 3 đồềng cấn Hoàng bá: 2 đồềng cấn Chi mấễu: 2 đồềng cấn Sinh địa: 3 đồềng cấn Th ạch cao: 5 đồền g cấn Cam th ảo: 1 đồền g cấn (khồng kh ỏi) Đơn sôắ 2 : Y như trền thềm mồễi v ị m ột đồềng cấn (khồng kh ỏi). Đơn sôắ 3: Y như trền thềm Hoàng liền 3 đồềng cấn (cũng khồng kh ỏi). Đơn sôắ 4: Sài hồề 3 đồền g cấn Sa sấm 3 đồềng cấn Cam th ảo 1 đồền g cấn Kh ương ho ạt 2 đồền g cấn Tềấ tấn 3 đồền g cấn Hoàng cấềm 3 đồềng cấn Bán hạ 1 đồền g 5 phấn Phòng phong 2 đồềng cấn Xuyền khung 1 đồềng cấn Sinh kh ương 3 phiềấn Uồấn g m ột thang hềất nóng, uồấng ba thang kh ỏi h ẳn. SỰ VIỆC: Do sự gi ới thi ệu nào, tồi hấn h ạnh đ ượcc ụ Bá Hòe (hình nh ư là Vũ Đình Hòe) ở làng Ân phú, huy ện Kim S ơn, t ỉnh Ninh Bình đềấn làng Lác Mồn Tr ại, huy ện Tr ực Ninh, tỉnh Nam Đ ịnh, n ơi thấn ph ụ tồi tr ọ làm thấề y thuồấc. C ụ nói v ới thấn ph ụ tồi, mời tồi ra m ở tr ường ở ngay nhà C ụ đ ể d ậy hai con trai c ụ và l ớp tr ẻ đ ộ m ười mấấy em ở đấấy h ọc vềề quồấc ng ữ, lu ận toán và ch ữ nho s ơ đ ẳng. 15 Nghĩ mình lúc này, y ch ẳng ph ải y, nho ch ẳng ra nho, quồấc ng ữ m ới đồễ tuy ển sinh (1915) và khóa sinh (1917) . Nh ưng nhà nghèo vấng l ời thấn ph ụ ra đi mà vấễn ng ại ngùng e s ợ. Tới nhà cụ Bá, cụ đã làm tới chánh tổng Bá hộ, tnh tnh hòa nhã, lịch thiệp quảng đại. Nhà cửa rộng lớn, gấền ngay bãi biển (từ nhà cụ ra tới bãi biển khồng tới một cấy sồấ), có thuyềền đánh cá, có xe ngựa đi lại, kẻ hấều người hạ tấấp lập, tấn khách vãng lai đồng đảo, đấềy vẻ đường hoàng phong phú. Thời gian dạy học ở nhà cụ, mới được vài tháng, cậu Phúc con trai c ụ b ị bệnh ngoại cảm (đã nói ở trền). Cụ biềất tồi con một danh y, cụ bảo: “Phúc cháu nó bị c ảm nóng l ạnh,Thấềy xem có thể kề đơn, tồi cấn thuồấc cho cháu uồấng”. Dạ! Tồi xuồấng nhà xem cho cậu, thấấy khăấp người nóng rấất d ữ, t ỉnh, khồng mề sảng (chưa biềất xem mạch). Tồi kề đơn sồấ một. Cậu uồấng khồng bớt. Ngày hồm sau, tồi kề đơn sồấ hai. Cậu uồấng bệnh càng tăng. Ngày hồm sau nữa, tồi kề đơn sồấ ba. Tồi thấấy ch ưa đ ược mát, tồi cho thềm Hoàng liền. Cậu uồấng càng nóng dữ. Sau cụ Bá cho người đi mời cụ lang Thuấền (người ở gấền làng) đềấn xem m ạch cho cậu ấấy. Cụ đềấn xem căất cho thang sồấ 4. Cậu uồấng vào b ớt ngay, tềấp hai thang n ữa c ậu khỏi hăấn. Hồm sau cụ đềấn xem lại, tồi tới yềất kiềấn. Nhìn c ụ ng ười nh ỏ mà cao, tóc b ạc trăấng, rấu cũng trăấng mà dài, nho nhã mà trọng hậu, tồi nói: - Thưa cụ, bệnh nóng của cậu Phúc, cháu đã căất những vị gi ải nhi ệt cho c ậu uồấng khồng khỏi, qua tới tay cụ chỉ căất một thang mà c ậu b ớt ngay. T ại sao? Xin c ụ d ạy cháu. Cụ lang ngước măất nhìn rồềi mỉm cười: Tồi cũng cho uồấng nh ư c ậu đã cho, rồềi thềm mấấy vị nữa đấấy thồi có gì đấu mà cậu hỏi. Dạ thưa cụ, mấấy vị thuồấc cụ cho thềm là những vị gì, cụ làm ơn dạy cho cháu ạ. Tồi (cụ nói) vừa được cụ Bá dạy cho biềất: Cậu là con một nhà lang nổi tềấng, sao cậu khồng học mà nay lại hỏi ? Dạ, thú thật với cụ, hiện nay nhà cháu, cha và anh đềều làm thuồấc cả. Riềng cháu còn bơ bải chưa có định chí. Nay xin cụ dạy cho cháu. - Thì có gì đấu (cụ nói) “ Nhiệt giả lương chi, hàn chi”. Là phải lăấm rồềi ai còn chồấi cãi. Nhưng ta chỉ đem hàn lương mà trị nhiệt thì nhiệt nó ra lồấi nào. Bởi vậy: - Bệnh nội nhiệt, mạch phù sác thì dùng hàn lương trị nhiệt, nhưng trong đó ph ải lợi tểu hay tả hạ cho nhiệt nó có đường ra. 16 Nay bệnh ngoại nhiệt, mạch phù sác, cũng dùng hàn l ương tr ị nhi ệt, nh ưng ph ải phát hãn cho nhiệt tòng hãn xuấất chứ. Như cậu Phúc đấy tồi cũng căất thanh l ương, rồềi thềm vài vị nữa để phát hãn trừ phong thấấp mà hòa gi ải đấấy thồi! Có gì thấền bí đấu (Xem đơn sồấ 4). Dạ! Cháu cám ơn cụ đã giảng dạy cho cháu ạ. Hồm nào cháu có gi ờ ngh ỉ d ạy, cháu đềấn nhà hấều cụ có được khồng ạ? Được (cụ nói) hồm nào rảnh cậu cứ đềấn. Như vậy là cậu cũng hiềấu học đấấy. Xong, cụ Bá và tồi tềễn cụ ra vềề. Từ đó, tồi tuy giữ giờ dậy học mà trong tấm vấễn cảm thấấy xấấu h ổ và trách mình lười biềấng, khồng chịu học cha và anh ở nhà từ tr ước đềấn đấy ph ải h ọc ng ười ngoài chuồấc lấấy những giọng mỉa mai. Nhưng lại cũng tự an ủi là h ọc thì cũng ph ải có th ời gian và cơ hội chứ. Rồềi được ngày nghỉ,quyềất định bảo một học trò dấễn thấềy đềấn nhà c ụ lang Thuấền. Đềấn nơi, sau phấền thi lềễ, được giờ cụ văấng khách. Thưa cụ, may măấn cho cháu được gặp c ụ nơi nhà c ụ Bá. Nay cháu đềấn hấều c ụ, xin cụ dạy cho cháu mấấy điềều vềề y học, có được khồng ạ ? Được (cụ nói) cậu muồấn gì cứ hỏi, điềều gì tồi biềất tồi nói cậu nghe. Dạ! Thưa cụ, hồm rồềi cụ dạy, hàn lương trị nội nhiệt thì thềm thuồấc lợi giải, hàn lương trị ngoại nhiệt thì thềm thuồấc phát hãn. Vậy bềnh cậu Phúc vừa rồềi, c ụ dùng hàn lương trị nhiệt và trừ thấấp để hòa giải. Hòa giải là thể nào xin cụ dạy cho? Ôi! Cậu muồấn biềất rõ thềấ cơ à! (cụ nói) Chính khí trong con ng ười có h ư suy thì ngoại tà nó mới xấm nhập. Khi ngoại tà nó mới xấm nhập thì nó còn ở biểu ph ận, nó đánh nhau với chính khí thì seễ phát nóng l ạnh tr ước. Nóng l ạnh nó là “ biểu chứng” thì ta phát hãn. Nềấu tà khí đánh thăấng chính khí thì tà khí seễ ch ạy vào lý ph ận, biềấn sinh khát nước, nói mề, là “lý chứng” thì ta giải lợi. Trong lúc từ biểu chứng bước lào lý chứng, ví như chấn trong chấn ngoài hay như tranh giành nhau ở biền gi ới. Đó là “bán biểu bán lý chứng” thì ta phải hòa giải. Nay, cấu Phúc bệnh đã phát 4-5 ngày thì ta phải hòa giải. Thưa cụ, thuồấc cụ cho cậu Phúc uồấng đó thể nào là hòa giải ? Tiểu sài hò thang là hòa giải (cụ nói). (Sài hốầ, Hoàng cầầm, Bán hạ, Sa sầm, Cam thảo). Hoàng cấềm giải nhiệt, Sa sấm thanh khí nhiệt, Sài hồề trừ biểu nhiệt, Phòng phong, Khương hoạt trừ phong thấấp, Xuyền khung, Tềấ tấn tán hàn tà, Bán h ạ khai bĩ khí, Sinh khương dấễn thuồấc ra bì phu. 17 Thềấ là tán hàn, trừ phong, giải nhiệt để đuổi ra khồng cho đi vào, mà dùng thuồấc loại nhẹ gọi là hòa giải. Còn như lúc phát hãn mà khồng biềất phát hãn đ ể đu ổi ngay nó ra khiềấn cho nó có cơ hội chạy vào bi ển sinh ch ứng khác rấất nguy g ọi là “thầết hãn”. Như trường hợp bệnh cậu Phúc vừa rồềi mà khồng phát hãn cấấp th ời, t ức là thấất hãn cũng nguy lăấm chứ, nhưng trong lúc đó cũng may măấn còn hòa gi ải đ ược, nềấu quá ngày hòa giải cũng lồi thồi lăấm đấấy cậu ạ. Tồi giật mình tỉnh ngộ. Thưa cụ: Thềấ là cụ trị bệnh cho c ậu Phúc, cũng nh ư d ạy cho cháu một bài học. Có học mà làm thấềy chưa chăấc đã hay, huồấng chi khồng h ọc mà cũng làm thấềy, có ngày rước lấấy khồng may có chừng, phải khồng ạ. Tồi tạ từ ra vềề. Sau đó thời gian 4-5 tháng, mấấy lấền tồi t ới hấều c ụ, đềều đ ược c ụ giảng cho. Thềấ nào là tấn tán, nhiệt tán. Thềấ nào là hàn tán, lương tán. Thềấ nào là đại hãn. Thềấ nào là giải cơ...v.v. và cụ còn giảng đại thể cho vềề hãn, thổ, hạ, thấấm, hòa giải, ồn, bổ mấấy phép cấền thiềất. Nghĩ thật cám ơn cụ. Cụ đã là một ngoại sư đấều tền vềề y học của mình. Cuồấi tháng 5 năm 1924 (Giáp Tý). Thấềy trò nhịp nhàng, ham say con đ ường h ọc hỏi. Gặp ngày “nghỉ mùa” (nghỉ hè) cụ Bá và các phụ huynh các trò đồn đồấc tềấn thấềy vềề rấất hậu. Cụ Bá nói sang đấều tháng 7, chúng tồi cho người vào đón thấềy. Thấềy và ch ủ, đính ước đồềng ý vui vẻ. Tồi đềấn tạ ơn cụ lang Thuấền để tạm biệt, tỏ tnh thăấm thiềất biềất ơn. Chiềều hồm ra vềề. Ngồềi tấều thủy từ bềấn Kim Sơn đềấn bềấn Ninh C ường, m ột đềm mới đềấn nhà. (làng Lác Mồn Trại nơi thấn phụ tồi trọ làm thuồấc). Vài tuấền sau gặp nạn thủy tai. Trời tạnh năấng nước bi ển dấng lền rấất mau, tràn ngập suồất từ Kim Sơn đềấn Ninh Cường lan ra tứ phía, sóng nước cuồền cu ộn trồi bay c ả nhà cửa, người ngựa trấu bò mọi thứ. Từ chiềều hồm trước đềấn chiềều hồm sau n ước mới rút xuồấng. Ninh Cường là nơi mức chót c ủa th ủy tai mà n ước còn ng ập l ưng nhà, nước mặn thấấm vào làm tồm cá chềất nổi, cấy cỏ héo, ruộng vượn năm sau m ới cấềy cấấy lại được. Từ đấấy chờ chực chẳng thấấy tn c ụ Bá cho ng ười vào m ời, mà thấềy cũng ch ẳng có lồấi tàu xe nào ra nơi cụ được. Biệt tăm! 18 Ôi thồi! Các cụ Bá, cụ lang, các phụ huynh học sinh, các trò đềều là ng ười thấn mềấn của tồi, lại còn bao nhiều người quen thấn thuộc ở làng Ân Phú và muồn ngàn người đồềng loại ở gấền bãi biển. Hỡi nay có còn khồng! Tình cảm mềấn ghi sấu làm sao quền được…! 19 4. NGÀY HÀNH KINH HO NÓNG (Thảng 10 nắm 1924 - Giáp Tỷ) NGƯỜI BỆNH: Bà Nguyềễn Thị Khương (chị dấu thứ hai của tồi), 32 tuổi, t ừ t ỉnh H ải D ương n ơi anh hai (Bảo Nguyền) tồi mở phòng mạch, vềề Dịch Di ệp, Nam Đ ịnh là n ơi quề chồềng thăm gia đình. CHỨNG BỆNH: Ngấễu nhiền bà chị bị ngày hành kinh, nóng sồất nh ức đấều, ho, năềm b ẹp hai ngày chưa có thuồấc gì. SỰ VIỆC: Sau khi tồi ở Ân Phú vềề chờ chực tn cụ Bá Hòe cho ng ười vào m ời tồi ra d ạy h ọc, phụ thấn tồi nghe cấu chuyện tồi học cụ lang Thuấền ở Ân Phú (tồi k ể l ại) nền đem m ục thương hàn tạp bệnh và mạch quyềất trong Y học nhập mồn (Hán t ự) ra gi ảng băất tồi h ọc thuộc lòng và viềất ám tả. Phụ thấn tồi nghe đọc và chấấm bài rấất kyễ. Cuồấi tháng 10 ấấy tồi vềề quề nhà (Dịch Diệp. Nam Đ ịnh) ch ơi, g ặp ngay lúc ch ị dấu thứ hai của tồi bị bệnh như trền. Tồi xem mạch phù hồềng, tồi nhớ ngay răềng: “Phụ nữ đang khi hành kinh mà ngo ại cảm trào nhiệt” thì cấền nhấất là đừng để “nhiệt nhập huyêết thầết ”. Tồi ra ngay hiệu thuồấc cấn một thang vềề săấc. Chị tồi uồấng hềất thang thuồấc. Sáng hồm sau bệnh khỏi 6/10. uồấng tềấp hai thang nữa khỏi hoàn toàn. Tồi mừng phấấn khởi là ra quấn đấều tền đã đúng như ý nghĩ. Tuy nhiền, tồi vấễn chưa quyềất định theo y nghiệp, còn đang lo n ộp đ ơn đi thi khóa th ư l ại đ ể sau này làm thấềy đềề. Sau đó tồi lại trở vềề Lác Mồn Trại. PHƯƠNG THUỐỐC: Xuyền khung 3 đồềng cấn Hoàng cấềm (sao vàng) 3 đồềng cấn Xuyền quy 3 đồềng cấn Sa sấm 3 đồềng cấn Sinh địa 3 đồềng cấn Trấền bì 2 đồềng cấn Bạch thược 3 đồềng cấn Bán hạ 2 đồềng cấn Sài hồề 3 đồềng cấn Cam thảo 1 đồềng cấn Cát cánh 2 đồềng cấn Tức là Tứ Vật thang hợp Tiểu Sài Hốầ thang gia Trầần bì, Cát cánh. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan

Tài liệu vừa đăng