Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Trêng ®¹i häc Kinh tÕ quèc d©n
Khoa Th¬ng m¹i vµ Kinh tÕ quèc tÕ
TIỂU LUẬN
Bé m«n Kinh tÕ quèc tÕ
ĐỀ TÀI: “Kinh nghiệm và tình huống phá giá đồng tiền trong
thương mại và bài học ở Việt Nam”
Giảng viên: GS – TS Nguyễn Thường Lạng
--------- ---------
HÀ NỘI 2010
Môc Lôc
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o ..........................................................................................3
Danh môc b¶ng biÓu ®å thÞ ..............................................................................................4
Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t ...................................................................................................5
Lêi më ®Çu .......................................................................................................................6
1. TÝnh tÊt yÕu cña ®Ò tµi..................................................................................................................6
2. Môc ®Ých nghiªn cøu....................................................................................................................7
3. §èi tîng nghiªn cøu.....................................................................................................................7
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu...............................................................................................................7
5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi.........................................................................................................................7
Néi Dung ............................................................................................................................8
Ch¬ng
Ch¬ng I : Tæng quan vÒ ph¸ gi¸ tiÒn tÖ...........................................................8
1. Kh¸i niÖm vµ t¸c ®éng cña ph¸ gi¸ tiÒn tÖ.........................................................................................8
2. T¸c ®éng cña ph¸ gi¸ tiÒn tÖ...............................................................................................................11
3. T¹i sao ph¶i ph¸ gi¸ tiÒn tÖ................................................................................................................16
4. §iÒu kiÖn ¸p dông ph¸ gi¸ tiÒn tÖ....................................................................................................17
Ch¬ng
Ch¬ng Ii : Kinh nghiÖm, bµi häc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ cña mét sè níc
vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam.......................................................................................19
1. Kinh nghiÖm ph¸ gi¸ trong th¬ng m¹i cña mét sè níc.................................................................20
2. Bµi häc sö dông chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ nh»m c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i ®èi víi ViÖt Nam...29
3. Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ tiÒn tÖ ë ViÖt Nam........................................................................30
Ch¬ng
Ch¬ng III : Nh÷ng th¸ch thøc trong n¨m 2010 vµ nh÷ng gi¶i
ph¸p sö dông hiÖu qu¶ ph¸ gi¸ tiÒn tÖ nh»m c¶i thiÖn c¸n
c©n th¬ng m¹i...................................................................................................................39
1. Tæng quan c¸n c©n th¬ng m¹i n¨m 2009 vµ nh÷ng th¸ch thøc trong n¨m 2010.......................39
2. Gi¶i ph¸p ph¸ gi¸ tiÒn tÖ vµ c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i............................................................41
KÕt luËn............................................................................................................................46
Danh môc tµi liÖu tham kh¶o
1. §ç §øc B×nh vµ NguyÔn Thêng L¹ng (Chñ biªn), Gi¸o tr×nh kinh tÕ quèc
tÕ, NXB Lao ®éng – X· héi.
2. NguyÔn ThÞ Th (2004), Tû gi¸ hèi ®o¸i: chÝnh s¸ch vµ t¸c ®éng cña nã ®èi
víi ngäai th¬ng qua thùc tiÔn ph¸t triÓn kinh tÕ cña mét sè níc, NXB ChÝnh
trÞ quèc gia.
3. TS. Hoµng ThÕ Tháa: Xung quanh quyÕt ®Þnh t¨ng gi¸ ®ång nh©n d©n tÖ.
4. GS.TS Vâ Thanh Thu: Quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, NXB Thèng kª, n¨m
2008.
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
5. ThS. NguyÔn ThÞ Kim Thanh: ChÝnh s¸ch tû gi¸ víi vÊn ®Ò t¨ng trëng
kinh tÕ vµ æn ®Þnh kinh tÕ vÜ m«. T¹p chÝ ng©n hµng th¸ng 10/2008.
6. GS.TS NguyÔn Thanh Tuyªn: Nh×n l¹i c¸c gi¶i ph¸p kiÒm chÕ l¹m ph¸t vµ
triÓn väng kinh tÕ.
7. TS NguyÔn V¨n TiÕn: ¶nh hëng cña ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lªn c¸n c©n th¬ng m¹i.
7. Phan ThÞ BÝch Thñy: Nh÷ng t¸c ®éng cña nh©n d©n tÖ lªn gi¸. Nghiªn cøu
trao ®æi 11/5/2007.
8. §Æng ViÖt Ph¬ng: Tæng quan vÒ kinh tÕ 2009 vµ khuyÕn nghÞ chÝnh s¸ch
n¨m 2010.
9. H¹nh B×nh: §iÒu chØnh tØ gi¸: Linh ho¹t nhng ®õng g©y sèc (Theo
TuanVietNam)
10. PGS.TS TrÇn Hoµng Ng©n- Thµnh viªn Héi ®ång t vÊn chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
Quèc gia, Phã hiÖu trëng Trêng §H Kinh tÕ HCM: ViÖt Nam kh«ng nªn ph¸
gi¸ tiÒn ®ång (Theo Vnexpress 29/12/2009)
Mét sè trang web:
http://www.sbv.gov.vn (Ng©n hµnh nhµ níc)
http://www.mot.gov.vn (Bé th¬ng m¹i ViÖt Nam)
http://vnexpress.net
http://www.saga.vn
http://www.voanews.com/vietnamese
http://www.atpvietnam.com
Danh môc b¶ng biÓu ®å thÞ
B¶ng 1: VÝ dô vÒ kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra víi c¸n c©n th¬ng m¹i sau khi ph¸ gi¸
tiÒn tÖ………………………………………………………………………… 14
B¶ng 2: T×nh h×nh ®Çu t vµ xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc n¨m 1994 - 1997
(Nguån chÝnh IMF.Internationa Financial Statistics T5/2001)……………….20
B¶ng 3: DiÔn biÕn tû gi¸, c¸n c©n th¬ng m¹i vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Trung Quèc
2002-2007 (Nguån:http://www.adb.org/Document/Books/Key
Indicators/2008/pdf/Prc.pdf) …………………………………………………22
B¶ng 4: Tû gi¸ vµ c¸n c©n th¬ng m¹i cña Th¸i Lan tõ n¨m 1998-2007 (Nguån:
http://www.adb.org/Document/Books/Key Indicators/2008/pdf/tha.pdf)..........27
B¶ng 5: Tû gi¸ vµ l¹m ph¸t cña ViÖt nam qua c¸c n¨m 1989-1993…………...30
B¶ng 6: L¹m ph¸t vµ tû gi¸ ViÖt nam qua c¸c n¨m 1993-1996 (Nguån: TËp san
khoa häc ng©n hµng th¸ng 7/1995 ®Õn th¸ng 12/1995 vµ tõ sè 1/1996 ®Õn th¸ng
12/1996 vµ tõ th¸ng 1/1997 ®Õn th¸ng 12/1997)…………………………………
31
B¶ng 7: Sè liÖu xuÊt nhËp khÈu qua c¸c n¨m 1996-1997-2998 (®¬n vÞ tÝnh: triÖu
USD) (Nguån: thêi b¸o kinh tÕ Sµi gßn cña UBND Thµnh phè HCM qua c¸c
n¨m 1996-1997-1998)…………………………………………………………31
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§å thÞ 1: DiÔn biÕn tû gi¸ n¨m 2007-2009 (Nguån: Ng©n hµng Nhµ Níc)
............................................................................................................................34
§å thÞ 2: Kim ng¹ch xuÊt nhËp khÈu cña c¸n c©n th¬ng m¹i 2009 (Nguån:
Ng©n hµng nhµ níc)........................................................................................ 35
§å thÞ 3: M« h×nh Swan Diagram……………………………………………...41
Danh môc c¸c tõ viÕt t¾t
1. VND: ViÖt Nam ®ång
2. USD: United States dollar (§« la Mü)
3. CNY: Chinese Yuan Renminbi (Nh©n d©n tÖ)
4. KRW: Korean Won (Won Hµn Quèc)
5. THB: Baht Th¸i
6. JPY: Japanese yen (Yªn NhËt)
7. EUR: Euro
8. ASEAN: Association of Southeast Asian Nations (HiÖp héi c¸c níc
§«ng Nam ¸)
9. CPI: Consumer Price Index (ChØ sè gi¸ tiªu dïng)
10. GDP: Gross Domestic Product (Tæng thu nhËp quèc néi)
11. REER: Real Effective Exchange Rate (tû gi¸ thùc ®a ph¬ng)
12. WTO: World Trade Organization (Tæ chøc th¬ng m¹i ThÕ giíi)
13. NHNN: Ng©n hµng Nhµ níc
14. NHTM: Ng©n hµng Th¬ng m¹i
15. NHTW: Ng©n hµng Trung ¬ng
Lêi më ®Çu
1. TÝnh tÊt yÕu cña ®Ò tµi
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Trong bèi c¶nh toµn cÇu ho¸ hiÖn nay viÖc bu«n b¸n, giao lu hµng ho¸ qua
biªn giíi ngµy cµng phæ biÕn ë hÇu hÕt c¸c quèc gia. ThÞ trêng thÕ giíi ngµy nay
dÇn trë thµnh mét tæng thÓ thèng nhÊt trong ®ã c¸c bé phËn cña thÞ trêng g¾n kÕt
vµ phô thuéc chÆt chÏ víi nhau. Muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn m¹nh mÏ trong xu híng ®ã mét quèc gia cÇn ph¶i ®a ra nh÷ng chÝnh s¸ch th¬ng m¹i phï hîp cho
qu¸ tr×nh héi nhËp vµ n©ng cao dÇn vÞ thÕ cña quèc gia ®ã trªn trêng quèc tÕ.
Mçi níc vµ khèi níc trªn thÕ giíi ®Òu cã nh÷ng ®ång tiÒn riªng ph¶n ¸nh gi¸
trÞ cña nÒn kinh tÕ. Mèi liªn hÖ kinh tÕ gi÷a c¸c quèc gia víi nhau th«ng qua
quan hÖ ®Çu t, bu«n b¸n dÉn ®Õn sù trao ®æi ®ång tiÒn cña quèc gia nµy víi quèc
gia kh¸c. Qua thêi gian ®· h×nh thµnh nªn gi¶ c¶ trao ®æi ®ång tiÒn gi÷a c¸c níc
hay lµ tû gi¸ hèi ®o¸i. Tû gi¸ hèi ®o¸i ®ãng vai trß nh lµ mét c«ng cô cã hiÖu lùc,
cã hiÖu qu¶ trong viÖc t¸c ®éng ®Õn quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i cña mçi níc ®ång
thêi lµ yÕu tè cùc kú quan träng ®èi víi chÝnh s¸ch cña mét quèc gia. §Æc biÖt lµ
t¹i thêi ®iÓm tµi chÝnh toµn cÇu r¬i vµo khñng ho¶ng víi sù sôp ®æ cña c¸c nÒn
kinh tÕ lín, sù gi¶m gi¸ trÞ cña USD cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn t©m lý nhµ ®Çu t
còng nh sù ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung. ChÝnh s¸ch tû gi¸ cña mét quèc gia cµng
cÇn ph¶i linh ho¹t ®Ó cã nh÷ng bíc ®i v÷ng ch¾c lµm thay ®æi bé mÆt cña nÒn
kinh tÕ.
Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ mét trong nh÷ng biÖn ph¸p cña chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc
tÕ liªn quan ®Õn qui ®Þnh cña chÝnh phñ trong chÕ ®é tû gi¸. ViÖc ¸p dông chÝnh
s¸ch cã hiÖu qu¶ cÇn ph¶i ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ, dùa trªn nh÷ng ®iÒu kiÖn
kinh tÕ, chÝnh trÞ phï hîp c¶ trong vµ ngoµi níc, h¹n chÕ c¸c nguy c¬ xÊu x¶y ra
do chÝnh s¸ch nµy mang l¹i.
Tõ khi gia nhËp tæ chøc th¬ng m¹i thÕ giíi (WTO) ViÖt Nam trë thµnh mét
bé phËn kh«ng thÓ thiÕu trong qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ chuyªn m«n ho¸
cña thÕ giíi. Lµ mét níc ®i sau vµ cã nÒn kinh tÕ cßn khã kh¨n, l¹c hËu ®ßi hái
ViÖt Nam ph¶i häc hái, vËn dông phï hîp kinh nghiÖm cña c¸c níc ®i tríc. §Ó
héi nhËp ngµy cµng s©u h¬n vµo s©n ch¬i quèc tÕ mµ kh«ng bÞ lu mê, chÝnh phñ
níc ta cÇn ph¶i ®a ra c¸c chÝnh s¸ch hiÖu qu¶, phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ cña
ViÖt Nam.
XuÊt ph¸t tõ nh÷ng lý do trªn mµ em ®· chän ®Ò tµi: “Kinh nghiÖm, t×nh
huèng ph¸ gi¸ ®ång tiÒn trong th¬ng m¹i vµ bµi häc ®èi víi ViÖt Nam”.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
HiÖn nay, ViÖt Nam còng nh rÊt nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c gÆp ph¶i vÊn
®Ò th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i do ¶nh hëng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh,
tiÒn tÖ lµm cho c¸c níc ®Òu h¹n chÕ nhËp khÈu hµng hãa. Thªm vµo ®ã lµ t×nh
tr¹ng gi¸ c¶ bÊt æn ®Æc biÖt lµ thÞ trêng dÇu khÝ, thÞ trêng vµng, bÊt ®éng s¶n…
§iÒu nµy ®ßi hái c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ph¶i ®a ra c¸c biÖn ph¸p hiÖu
qu¶ nh»m n©ng cao n¨ng lùc c¹nh tranh cña hµng hãa ViÖt Nam trªn thÞ trêng
quèc tÕ. ViÖc nghiªn cøu ®Ò tµi nµy lµm hiÓu râ h¬n ®iÒu kiÖn cô thÓ nÒn kinh tÕ
cña ViÖt Nam ®Ó ¸p dông c¸c chÝnh s¸ch nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu hµng hãa, më
réng thÞ trêng ra níc ngoµi, h¹n chÕ t×nh tr¹ng th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i.
3. §èi tîng nghiªn cøu
§èi tîng nghiªn cøu cña ®Ò tµi lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ¶nh hëng cña chÝnh
s¸ch ph¸ gi¸ tiÒn tÖ tíi th¬ng m¹i quèc tÕ trong thêi kú khñng ho¶ng tµi chÝnh
toµn cÇu hiÖn nay. Víi viÖc nghiªn cøu chÝnh s¸ch cña mét sè níc cã nh Trung
Quèc, Singapo, Th¸i Lan sÏ cho ta c¸i nh×n tæng quan h¬n vµ rót ra nh÷ng bµi
häc kinh nghiÖm tõ ®ã ®a ra gi¶i ph¸p tèt nhÊt cho ViÖt Nam.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§Ò tµi ®îc thùc hiÖn b»ng ph¬ng ph¸p ph©n tÝch tæng hîp vµ so s¸nh ®èi
chiÕu. ChÝnh s¸ch ph¸ gi¸ sÏ ®îc ph©n tÝch cô thÓ dùa trªn t×nh h×nh thùc tÕ
nh÷ng ¶nh hëng tÝch cùc vµ tiªu cùc ®èi víi sù ph¸t triÓn cña th¬ng m¹i quèc tÕ,
tõ ®ã tæng hîp nh÷ng ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ®îc chÝnh s¸ch nµy. §èi chiÕu gi÷a
lý luËn vµ thùc tÕ ®Ó t×m ra, gi¶i quyÕt c¸c khã kh¨n, th¸ch thøc khi thùc hiÖn
chÝnh s¸ch nµy. §ång thêi so s¸nh, ®èi chiÕu víi c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c ®Ó rót ra
nh÷ng bµi häc thùc tiÔn ®Ó ¸p dông thµnh c«ng vµo ViÖt Nam.
Ngoµi ra viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi cÇn sö dông c¸c ph¬ng ph¸p kh¸c nh thèng
kª, thu thËp vµ ph©n tÝch sè liÖu...
§Ò tµi ®i s©u nghiªn cøu nh÷ng ¶nh hëng cña chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ tiÒn tÖ vµo
nÒn kinh tÕ cña mét quèc gia trong ®ã ®Æc biÖt lµ c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ. Bµi
viÕt còng nghiªn cøu kinh nghiÖm quèc tÕ trong viÖc sö dông chÝnh s¸ch tû gi¸
nh»m c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i tõ ®ã rót ra ®îc nh÷ng bµi häc kinh nghiÖm
®ång thêi ®Ò xuÊt ®îc c¸c gi¶i ph¸p kh¶ thi cho ViÖt Nam, vît qua thêi kú khñng
ho¶ng tµi chÝnh kinh tÕ hiÖn nay vµ ®¹t møc t¨ng trëng nhanh h¬n, m¹nh h¬n.
5. KÕt cÊu cña ®Ò tµi
Ngoµi lêi më ®Çu, kÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o ®Ò tµi cña em ®îc
tr×nh bµy thµnh ba phÇn nh sau:
Ch¬ng I: Tæng quan vÒ ph¸ gi¸ tiÒn tÖ.
Ch¬ng II: Kinh nghiÖm ph¸ gi¸ tiÒn tÖ cña mét sè níc vµ thùc tr¹ng th¬ng
m¹i quèc tÕ ë ViÖt Nam.
Ch¬ng III: Nh÷ng th¸ch thøc trong n¨m 2010 vµ gi¶i ph¸p thùc hiÖn cã hiÖu
qu¶ chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ ë ViÖt Nam nh»m c¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i.
Néi Dung
Ch¬ng
Ch¬ng I: Tæng quan vÒ ph¸ gi¸ tiÒn tÖ
1. Kh¸i niÖm vµ t¸c ®éng cña ph¸ gi¸ tiÒn tÖ
C¬ së vµ môc ®Ých cña th¬ng m¹i quèc tÕ ®ã chÝnh lµ lîi thÕ so s¸nh vµ lîi
thÕ nhê quy m«. Sù kh¸c biÖt vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ ®iÒu
kiÖn s¶n xuÊt dÉn tíi sù kh¸c biÖt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm gi÷a
c¸c níc. Th«ng qua trao ®æi quèc tÕ, c¸c níc cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ thÕ
giíi nh÷ng lo¹i hµng mµ hä s¶n xuÊt t¬ng ®èi rÎ h¬n vµ mua cña nÒn kinh tÕ thÕ
giíi nh÷ng lo¹i hµng t¬ng ®èi rÎ h¬n tõ c¸c níc kh¸c. Nh÷ng lîi Ých th¬ng m¹i
nµy cµng lín khi kÕt hîp víi lîi thÕ kinh tÕ nhê quy m«. Thay v× mçi níc ph¶i cã
nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt quy m« nhá kh«ng khai th¸c ®îc c«ng suÊt tèi u, c¸c níc
kh¸c nhau cã thÓ hîp t¸c x©y dùng nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cã qui m« lín vµ mäi
ngêi ®Òu ®îc lîi do viÖc gi¶m bít nh÷ng chi phÝ vÒ s¶n xuÊt. Tríc hÕt, dùa vµo
lîi thÕ so s¸nh cña m×nh c¸c níc sÏ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ m×nh s¶n xuÊt
t¬ng ®èi cã hiÖu qu¶ ®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ cÇn nhiÒu nguån lùc mµ hä dåi dµo
vµ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ hä s¶n xuÊt t¬ng ®èi kÐm hiÖu qu¶ hay ®ã lµ
nh÷ng hµng ho¸ cÇn nhiÒu nguån lùc mµ hä kh«ng cã nhiÒu. Do c¸c níc cã
nguån lùc kh¸c nhau, nªn mét níc cã thÓ cã nhiÒu lao ®éng, tµi nguyªn phong
phó nhng thiÕu vèn vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ trong khi níc kh¸c cã Ýt lao ®éng nhng
tr×nh ®é c«ng nghÖ cao nªn khi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ c¸c níc cã thÓ
ph¸t huy ®îc lîi thÕ cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã, khi tham gia th¬ng m¹i quèc tÕ kh¶
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
n¨ng tiªu dïng ë mçi níc ®îc më réng, mçi ngêi d©n ®îc cung cÊp nhiÒu lo¹i
hµng ho¸ víi chÊt lîng ®îc c¶i thiÖn h¬n, phong phó h¬n vµ tho¶ m·n ®îc nh÷ng
nhu cÇu cao h¬n. MÆt kh¸c, dùa vµo lîi thÕ kinh tÕ nhê qui m« khi tham gia
quan hÖ th¬ng m¹i quèc tÕ còng thu ®îc lîi Ých, ngoµi nh÷ng lîi Ých thu ®îc tõ
lîi thÕ so s¸nh. Lîi thÕ qui m« gi¶i thÝch t¹i sao c¸c níc l¹i tiÕn hµnh th¬ng m¹i
trong ngµnh ®ã lµ viÖc mét níc võa xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cïng mét lo¹i hµng
ho¸ nµo ®ã. Do ngµy nay sù ph¸t triÓn cña c¸c níc c«ng nghiÖp ngµy cµng trë
nªn gièng nhau vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ c¸c nguån lùc, lîi thÕ so s¸nh ë nhiÒu
ngµnh kh«ng béc lé râ n÷a, cho nªn ®Ó tiÕp tôc duy tr× th¬ng m¹i quèc tÕ lîi thÕ
vÒ qui m« thùc hiÖn sù trao ®æi nhiÒu chiÒu trong néi bé ngµnh ®îc coi lµ biÖn
ph¸p chiÕn lîc. Th«ng qua th¬ng m¹i trong ngµnh, mét níc cïng mét lóc cã thÓ
gi¶m bít sè lo¹i s¶n phÈm tù m×nh s¶n xuÊt vµ t¨ng thªm sù ®a d¹ng cña hµng
ho¸ cho ngêi tiªu dïng trong níc. Do s¶n xuÊt Ýt chñng lo¹i h¬n, níc ®ã cã thÓ
s¶n xuÊt mçi lo¹i hµng ho¸ ë qui m« lín h¬n, víi n¨ng xuÊt lao ®éng cao h¬n vµ
chi phÝ thÊp h¬n. V× vËy, ngêi s¶n xuÊt sÏ cã lîi nhuËn cao h¬n vµ ngêi tiªu dïng
còng ®îc lîi h¬n bëi chi phÝ rÎ h¬n vµ cã ph¹m vi lùa chän réng h¬n. Mäi quèc
gia khi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu cã thÓ thu ®îc lîi, nh÷ng lîi Ých cô
thÓ nµy l¹i phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña tõng quèc gia. Nhng cho dï víi bÊt kú quèc gia nµo th× kh«ng thÓ phñ nhËn lîi Ých thu ®îc tõ th¬ng m¹i quèc tÕ. Vµ viÖc sö dông tû gi¸ hèi ®o¸i võa lµ chÝnh s¸ch, võa lµ c«ng
cô cã t¸c ®éng lín tíi quy m« vµ møc ®é cña nh÷ng lîi Ých nµy. Tõ sù ph©n tÝch
trªn, chóng ta thÊy r»ng th¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu mang l¹i lîi Ých cho c¸c quèc gia
tham gia. NÕu c¸c níc nµy biÕt khai th¸c c¸c c¬ së th¬ng m¹i cña m×nh th× sÏ
®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ cã thÓ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn
kinh tÕ.
Tríc hÕt là ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ
cña ®Êt níc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu kÝch thÝch c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn, gãp
phÇn t¨ng tÝch luü vèn, më réng s¶n xuÊt trong níc, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ
vµ thãi quen lµm viÖc cña nh÷ng lao ®éng trong s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¨ng
thu nhËp, c¶i thiÖn møc sèng cña nh©n d©n. Bªn c¹nh ®ã, ngo¹i tÖ thu ®îc sÏ lµm
t¨ng nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ gióp cho qu¸ tr×nh æn ®Þnh ®ång néi tÖ vµ chèng l¹m
ph¸t dÉn ®Õn æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. Vai trß cña xuÊt khÈu cßn thÓ hiÖn ë viÖc t¸c
®éng ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn.
§iÒu ®ã t¹o ra nh÷ng lîi thÕ so s¸nh míi cña mét níc vµ thóc ®Èy ngo¹i th¬ng
cña níc ®ã ph¸t triÓn. Khi mµ xuÊt khÈu cµng ph¸t triÓn, cµng cã ®iÒu kiÖn më
réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm vµ t¨ng kh¶ n¨ng cung cÊp nh÷ng nguån lùc
khan hiÕm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. §èi
víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn th× xuÊt khÈu cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong
níc, cßn ®èi víi c¸c níc ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc m©u thuÉn
gi÷a s¶n xuÊt vµ thÞ trêng. Víi vai trß to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ nh vËy, c¸c níc
cÇn khai th¸c hîp lý nh÷ng lîi Ých thu ®îc tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhÊt lµ trong
giai ®o¹n ®Çu khi míi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ. Song song víi ho¹t ®éng
xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu. NÕu nh xuÊt khÈu ®îc coi lµ nh©n tè quan
träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× nhËp khÈu l¹i ®îc coi lµ nÒn t¶ng ®Ó thùc
hiÖn vai trß ®ã. Thùc tÕ ®· cho thÊy, nhËp khÈu cã thÓ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn s¶n
xuÊt, kinh doanh vµ th¬ng m¹i th«ng qua viÖc ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ
s¶n xuÊt, cung cÊp c¸c nguån lùc khan hiÕm.... §ång thêi nhËp khÈu cßn gióp
cho viÖc c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng d©n c cña mét níc b»ng viÖc cung cÊp
nhiÒu hµng ho¸ h¬n, chÊt lîng h¬n vµ rÎ h¬n. Tuy nhiªn, kh«ng nªn khai th¸c
qu¸ møc lîi Ých cña nhËp khÈu, nÕu kh«ng sÏ cã thÓ biÕn quèc gia thµnh b·i th¶i
cña c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc, t¹o t©m lý tiªu dïng
trong níc kh«ng tèt... T¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i
tíi th¬ng m¹i.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Cã thÓ nãi, tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i lµ nh÷ng c«ng cô
kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu ®Ó ®iÒu tiÕt c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ theo môc tiªu ®Þnh
tríc cña mét níc. Tríc hÕt, tû gi¸ vµ nh÷ng biÕn ®éng cña tû gi¸ cã ¶nh hëng
trùc tiÕp ®Õn møc gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô xuÊt nhËp khÈu cña mét níc. Khi tû
gi¸ thay ®æi theo híng lµm gi¶m søc mua ®ång néi tÖ, th× gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch
vô cña níc ®ã sÏ t¬ng ®èi rÎ h¬n so víi hµng ho¸ dÞch vô níc kh¸c ë c¶ thÞ trêng
trong níc vµ thÞ trêng quèc tÕ. DÉn ®Õn cÇu vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ dÞch vô cña
níc ®ã sÏ t¨ng, cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô níc ngoµi cña níc ®ã sÏ gi¶m vµ t¹o ra
sù thÆng d cña c¸n c©n th¬ng m¹i.
VÝ dô: Tríc ®©y 1USD=14000 VND, mét chiÕc m¸y tÝnh gi¸ 750USD ®îc
nhËp khÈu vµ tÝnh ra ®ång néi tÖ cña ViÖt Nam lµ 10.500.000VND. §Õn nay, gi¶
sö gi¸ chiÕc m¸y tÝnh kh«ng ®æi, trong khi tû gi¸ thay ®æi 1USD=19000 VND th×
còng chiÕc m¸y tÝnh ®ã ®îc nhËp khÈu vµ b¸n víi gi¸ 14.250.000VND. Gi¸ ®¾t
h¬n, nhu cÇu nhËp m¸y tÝnh sÏ gi¶m. Nhng ®èi víi xuÊt khÈu th× ngîc l¹i khi tû
gi¸ 1USD=l4000 VND, gi¸ xuÊt khÈu 1 tÊn g¹o víi chi phÝ s¶n xuÊt lµ 3,5 triÖu
VND lµ 250USD, nhng víi chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng ®æi th× gi¸ b¸n chØ kho¶ng
184USD. Gi¸ gi¶m cÇu xuÊt khÈu sÏ t¨ng.
Trong trêng hîp ngîc l¹i, khi tû gi¸ biÕn ®æi theo híng lµm t¨ng gi¸ ®ång
néi tÖ. Sù t¨ng gi¸ cña ®ång néi tÖ cã t¸c ®éng h¹n chÕ xuÊt khÈu v× cïng mét lîng ngo¹i tÖ thu ®îc do xuÊt khÈu sÏ ®æi ®îc Ýt h¬n ®ång néi tÖ. Tuy nhiªn, ®©y
lµ c¬ héi tèt cho c¸c nhµ nhËp khÈu, nhÊt lµ nhËp khÈu nguyªn liÖu, m¸y mãc ®Ó
phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt trong níc. §ång thêi, lîng ngo¹i tÖ chuyÓn vµo
trong níc cã xu híng gi¶m xuèng lµm khèi lîng dù tr÷ ngo¹i tÖ ngµy cµng bÞ xãi
mßn v× khuynh híng gi¸ t¨ng nhËp khÈu ®Ó cã ®îc lîi nhuËn, cã thÓ g©y nªn t×nh
tr¹ng mÊt c©n ®èi c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ. Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû
gi¸ hèi ®o¸i kh«ng chØ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ngo¹i th¬ng th«ng qua sù t¸c ®éng
cña nã ®Õn xuÊt khÈu, mµ cßn t¸c ®éng mét c¸ch gi¸n tiÕp ®Õn ngo¹i th¬ng
th«ng qua sù t¸c ®éng lµm thay ®æi luång di chuyÓn t b¶n ra vµo quèc gia. Nh
khi tû gi¸ thay ®æi theo híng gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ sÏ cã t¸c ®éng gia t¨ng viÖc
thu hót ®Çu t níc ngoµi. Khi luång vèn ch¶y vµo trong níc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn më
réng s¶n xuÊt trong níc, tr¸nh ®îc nh÷ng rµo c¶n cña chÝnh s¸ch b¶o hé th¬ng
m¹i, sÏ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng. Nh÷ng t¸c ®éng kÓ trªn cña tû gi¸ hèi
®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng nãi riªng vµ nÒn
kinh tÕ nãi chung lµm cho c¸c nhµ qu¶n lý ë c¸c quèc gia ®Òu muèn qu¶n lý,
®iÒu tiÕt tû gi¸ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ theo nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi ®· ®Þnh.
Trong ph¹m vi ®Ò tµi nghiªn cøu nµy chóng ta chØ xem xÐt nh÷ng ¶nh hëng
cña chÝnh s¸ch ph¸ gi¸ tiÒn tÖ tíi c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ. Tríc tiªn lµ nh÷ng
nÐt kh¸i qu¸t nhÊt vÒ ph¸ gi¸ tiÒn tÖ.
Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ viÖc gi¶m gi¸ trÞ cña ®ång néi tÖ so víi c¸c lo¹i ngo¹i tÖ so
víi møc mµ chÝnh phñ ®· cam kÕt duy tr× trong chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh.
ViÖc ph¸ gi¸ VND nghÜa lµ gi¶m gi¸ trÞ cña nã so víi c¸c ngo¹i tÖ kh¸c nh USD,
EUR...
Theo tõ ®iÓn häc vµ B¸ch khoa toµn th ViÖt Nam ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ chÝnh
s¸ch vµ biÖn ph¸p nhµ níc chñ ®éng gi¶m gi¸ trÞ chÝnh thøc cña ®ång tiÒn b»ng
c¸ch hoÆc gi¶m hµm lîng vµng cña ®ång tiÒn ®ã, hoÆc h¹ tØ gi¸ cña ®ång tiÒn ®ã
so víi ®ång tiÒn níc kh¸c. Th«ng thêng, nhµ níc quyÕt ®Þnh ph¸ gi¸ tiÒn tÖ sau
mét thêi gian thiÕu hôt nghiªm träng cña c¸n c©n th¬ng m¹i vµ c¸n c©n thanh
to¸n, do xuÊt khÈu gi¶m, c¹nh tranh kÐm, hay do l¹m ph¸t cao. Ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ
hÖ qu¶ cña t×nh tr¹ng suy tho¸i kinh tÕ nghiªm träng. Nãi chung, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ
thêng cã lîi cho xuÊt khÈu vµ bÊt lîi cho nhËp khÈu. C¸c doanh nghiÖp cã quan
hÖ giao dÞch trùc tiÕp hay gi¸n tiÕp víi níc ngoµi cã ®iÒu kiÖn t¨ng xuÊt khÈu, v×
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
gi¸ hµng b»ng tiÒn níc ngoµi gi¶m xuèng; ngîc l¹i, nhËp khÈu gi¶m do gi¸ hµng
nhËp khÈu ®¾t h¬n; c¸c ®iÒu kiÖn thanh to¸n b»ng ngo¹i tÖ ®¾t h¬n, v× hîp ®ång
nhËp khÈu b»ng ngo¹i tÖ kÝ tríc khi ph¸ gi¸ tiÒn tÖ ph¶i thanh to¸n sau khi ph¸
gi¸.
Kh¸c víi b¸n ph¸ gi¸ hµng ho¸, trong ph¸ gi¸ tiÒn tÖ gi¸ b¸n kh«ng thÊp h¬n
gi¸ c¶ s¶n xuÊt. Gi¸ b¸n ra thÞ trêng níc ngoµi cã thÓ cao h¬n gi¸ cña thÞ trêng
néi ®Þa vµ b¸n ph¸ gi¸ tiÒn tÖ x¶y ra víi tÊt c¶ hµng ho¸ mét c¸ch tù ®éng. C¬
chÕ ho¹t ®éng cña b¸n ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ lóc ®Çu ®ång tiÒn mÊt gi¸ trong níc, sau
®ã dÇn dÇn ph¸ gi¸ ®ång tiÒn trong níc ®èi víi ngo¹i tÖ (mÊt gi¸ so víi ngo¹i tÖ),
søc mua cña ®ång tiÒn trong níc cao h¬n ë thÞ trêng níc ngoµi do ®ång tiÒn mÊt
gi¸ ®èi ngo¹i cao h¬n mÊt gi¸ ®èi néi. Trong thêi ®iÓm ®ã c¸c doanh nghiÖp s¶n
xuÊt thanh to¸n nguyªn liÖu, tiÒn l¬ng.... víi sè lîng ®¬n vÞ tiÒn tÖ ®îc Ên ®Þnh tríc khi ph¸ gi¸ ®ång tiÒn. §ång thêi trong xuÊt khÈu thµnh phÈm, víi sè ngo¹i tÖ
thu ®îc sè lîi nhuËn ngo¹i ng¹ch nhiÒu h¬n b×nh thêng. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu,
nhµ xuÊt khÈu cã thÓ b¸n hµng cña m×nh trªn thÞ trêng níc ngoµi víi gi¸ thÊp
h¬n cña ®èi thñ c¹nh tranh b»ng c¸ch thu hÑp phÇn lîi nhuËn ngo¹i ng¹ch.
2. T¸c ®éng cña ph¸ gi¸ tiÒn tÖ
Trong ng¾n h¹n
Khi gi¸ c¶ vµ tiÒn l¬ng t¬ng ®èi cøng nh¾c th× ngay lËp tøc viÖc ph¸ gi¸ tiÒn
tÖ sÏ lµm cho tû gi¸ hèi ®o¸i thùc tÕ thay ®æi theo, n©ng cao søc c¹nh tranh cña
quèc gia vµ cã xu híng lµm t¨ng xuÊt khÈu rßng v× hµng xuÊt khÈu rÎ ®i mét
c¸ch t¬ng ®èi trªn thÞ trêng quèc tÕ cßn hµng nhËp khÈu ®¾t lªn t¬ng ®èi t¹i thÞ
trêng néi ®Þa. Tuy vËy cã nh÷ng yÕu tè lµm cho xu híng nµy kh«ng ph¸t huy tøc
th×: c¸c hîp ®ång ®· tho¶ thuËn trªn c¬ së tû gi¸ cò, ngêi mua cÇn cã thêi gian
®Ó ®iÒu chØnh hµnh vi tríc møc gi¸ míi vµ quan träng h¬n lµ viÖc dån c¸c nguån
lùc vµo vµ tæ chøc s¶n xuÊt kh«ng thÓ tiÕn hµnh nhanh chãng ®îc. Nh vËy trong
ng¾n h¹n th× sè lîng hµng xuÊt khÈu kh«ng t¨ng m¹nh vµ sè lîng hµng nhËp
khÈu kh«ng gi¶m m¹nh. NÕu gi¸ hµng xuÊt khÈu ë trong níc cøng nh¾c th× kim
ng¹ch xuÊt khÈu chØ t¨ng kh«ng nhiÒu ®ång thêi gi¸ hµng nhËp khÈu tÝnh theo
néi tÖ sÏ t¨ng lªn do tû gi¸ ®· thay ®æi dÉn ®Õn c¸n c©n thanh to¸n v·ng lai cã
thÓ xÊu ®i.
§Ó ph©n tÝch t¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i tíi nÒn kinh tÕ ta ®a ra kh¸i niÖm
kh¶ n¨ng c¹nh tranh. Kh¶ n¨ng c¹nh tranh =
Po/P. Trong ®ã:
Po: gi¸ s¶n phÈm ngoµi tÝnh theo gi¸ thÞ trêng níc ngoµi.
P: gi¸ s¶n phÈm cïng lo¹i s¶n xuÊt trong níc tÝnh theo ®ång néi tÖ.
tû gi¸ hèi ®o¸i cña ®ång tiÒn níc ngoµi tÝnh theo ®ång néi ®Þa.
Víi P vµ Po kh«ng ®æi khi E t¨ng, EPo sÏ t¨ng. Gi¸ cña s¶n phÈm níc
ngoµi trë nªn ®¾t t¬ng ®èi so víi gi¸ cña s¶n phÈm trong níc vµ ngîc l¹i, gi¸ cña
s¶n phÈm trong níc trë nªn rÎ t¬ng ®èi so víi s¶n phÈm níc ngoµi. S¶n phÈm
trong níc do ®ã cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao h¬n xuÊt khÈu sÏ t¨ng (X t¨ng),
nhËp khÈu gi¶m ®i (IMgi¶m), ®iÒu nµy lµm cho xuÊt khÈu rßng (NX= X_IM)
t¨ng lªn. V× AD=C+I+G+NV nªn NX t¨ng lªn lµm cho AD dÞch ph¶i, trªn h×nh
vÏ ta thÊy s¶n lîng c©n b»ng Q t¨ng lªn tû lÖ thÊt nghiÖp gi¶m.
AD’
ADLR
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
P
AD
0
Q*
Q
Nh vËy sù thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa vµ do ®ã tû gi¸ hèi ®o¸i thùc
tÕ sÏ t¸c ®éng ®Õn c©n b»ng c¸n c©n th¬ng m¹i, do ®ã t¸c ®éng ®Õn s¶n lîng,
viÖc lµm gi¸ c¶.
Trong trung h¹n
GDP hay chÝnh lµ tæng cÇu gåm c¸c thµnh tè chi cho tiªu dïng cña d©n c,
chi cho ®Çu t, chi cho mua hµng cña chÝnh phñ vµ xuÊt khÈu rßng. ViÖc ph¸ gi¸
lµm t¨ng cÇu vÒ xuÊt khÈu rßng vµ tæng cung sÏ ®iÒu chØnh nh sau:
* NÕu nÒn kinh tÕ ®ang ë díi møc s¶n lîng tiÒm n¨ng th× c¸c nguån lùc nhµn
rçi sÏ ®îc huy ®éng vµ lµm t¨ng tæng cung.
* NÕu nÒn kinh tÕ ®· ë møc s¶n lîng tiÒm n¨ng th× c¸c nguån lùc kh«ng thÓ
huy ®éng thªm nhiÒu vµ do ®ã tæng cung còng chØ t¨ng lªn rÊt Ýt dÉn ®Õn viÖc
t¨ng tæng cÇu kÐo theo gi¸ c¶, tiÒn l¬ng t¨ng theo vµ triÖt tiªu lîi thÕ c¹nh tranh
cña viÖc ph¸ gi¸. V× thÕ trong trêng hîp nµy, muèn duy tr× lîi thÕ c¹nh tranh vµ
®¹t môc tiªu t¨ng xuÊt rßng th× chÝnh phñ ph¶i sö dông chÝnh s¸ch tµi khãa th¾t
chÆt (t¨ng thuÕ hoÆc gi¶m mua hµng cña chÝnh phñ) ®Ó tæng cÇu kh«ng t¨ng
nh»m ng¨n chÆn sù t¨ng lªn cña gi¸ c¶ trong níc.
Trong dµi h¹n
NÕu nh trong trung h¹n, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ kÌm theo chÝnh s¸ch tµi khãa th¾t
chÆt cã thÓ triÖt tiªu ®îc ¸p lùc t¨ng gi¸ trong níc th× trong dµi h¹n c¸c yÕu tè tõ
phÝa cung sÏ t¹o ra ¸p lùc t¨ng gi¸. Hµng nhËp khÈu trë nªn ®¾t t¬ng ®èi vµ c¸c
doanh nghiÖp sö dông ®Çu vµo nhËp khÈu sÏ cã chi phÝ s¶n xuÊt t¨ng lªn dÉn ®Õn
ph¶i t¨ng gi¸; ngêi d©n tiªu dïng hµng nhËp khÈu víi gi¸ cao h¬n sÏ yªu cÇu
t¨ng l¬ng vµ g©y ¸p lùc lµm cho tiÒn l¬ng t¨ng. Cuèi cïng viÖc t¨ng gi¸ c¶ vµ
tiÒn l¬ng trong níc vÉn triÖt tiªu lîi thÕ c¹nh tranh do ph¸ gi¸. C¸c nghiªn cøu
thùc nghiÖm cho thÊy lîi thÕ c¹nh tranh do ph¸ gi¸ bÞ triÖt tiªu trong vßng tõ 4
®Õn 5 n¨m.
* ¶nh hëng cña ph¸ gi¸ tiÒn tÖ tíi c¸n c©n th¬ng m¹i:
Do gi¸ c¶ hµng ho¸ kh«ng co gi·n trong ng¾n h¹n, nªn ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµm
cho tû gi¸ thùc t¨ng; tû gi¸ thùc t¨ng kÝch thÝch t¨ng khèi lîng xuÊt khÈu vµ h¹n
chÕ khèi lîng nhËp khÈu, tøc c¶i thiÖn søc c¹nh tranh th¬ng m¹i quèc tÕ. C¨n cø
vµo kÕt luËn nµy, nhiÒu ngêi ®· lÇm tëng vµ cho r»ng, c¸n c©n th¬ng m¹i còng ®îc c¶i thiÖn khi ph¸ gi¸ tiÒn tÖ. Thùc ra kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i nh vËy. §Ó thÊy ®îc ¶nh hëng cña ph¸ gi¸ lªn c¸n c¸n c©n th¬ng m¹i lµ nh thÕ nµo, chóng ta sö
dông ph¬ng ph¸p tiÕp cËn Marshall - Lerner díi ®©y.
Tríc hÕt, cÇn thÊy r»ng c¸n c©n th¬ng m¹i ®îc biÓu thÞ b»ng gi¸ trÞ (chø
kh«ng ph¶i khèi lîng) hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu. NÕu gi¸ trÞ xuÊt khÈu
lín h¬n gi¸ trÞ nhËp khÈu th× c¸n c©n th¬ng m¹i thÆng d vµ ngîc l¹i. Chóng ta
biÓu diÔn c¸n c©n th¬ng m¹i tÝnh b»ng néi tÖ nh sau:
TB = P.XV - E.P*.MV
(1)
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Trong ®ã: P lµ gi¸ hµng ho¸ xuÊt khÈu tÝnh b»ng néi tÖ; X V lµ khèi lîng xuÊt
khÈu; E lµ tû gi¸, b»ng sè ®¬n vÞ néi tÖ trªn mét ®¬n vÞ ngo¹i tÖ; P* lµ gi¸ hµng
ho¸ nhËp khÈu tÝnh b»ng ngo¹i tÖ; MV lµ khèi lîng nhËp khÈu.
Gäi gi¸ trÞ xuÊt khÈu tÝnh b»ng néi tÖ lµ X, ta cã: X = P.X V; gi¸ trÞ nhËp khÈu
tÝnh b»ng ngo¹i tÖ lµ M, ta cã: M = P*.MV. Ph¬ng tr×nh (1) ®îc viÕt l¹i nh sau:
TB = X - E.M
(2)
LÊy ®¹o hµm hai vÕ ph¬ng tr×nh (2), ta ®îc:
dTB = dX - E.dM - M.dE
(3)
Chia hai vÕ ph¬ng tr×nh (3) cho møc thay ®æi tû gi¸ dE, ta ®îc:
dTB dX
dM
dE
E
M
dE dE
dE
dE
(4)
Chóng ta ®Þnh nghÜa:
- HÖ sè co d·n xuÊt khÈu Ex: BiÓu diÔn tû lÖ % thay ®æi gi¸ trÞ xuÊt khÈu
khi tû gi¸ thay ®æi 1%. NghÜa lµ:
dX / X
dE
Ex
dX E x .
.X
(5)
dE / E
E
- HÖ sè co d·n nhËp khÈu Em: BiÓu diÔn tû lÖ % thay ®æi gi¸ trÞ nhËp khÈu
khi tû gi¸ thay ®æi 1%. NghÜa lµ:
dM / M
dE / E
dE
dM Em . .M
(6)
E
Thay gi¸ trÞ cña c¸c ph¬ng tr×nh (5) vµ (6) vµo (4), ta ®îc:
Em
dTB E x . X
Em .M M
dE
E
dTB
X
M E x .
Em 1
dE
E
.
M
(7)
Gi¶ sö tr¹ng th¸i ban ®Çu cña c¸n c©n th¬ng m¹i lµ c©n b»ng, tøc:
TB = X - E.M = 0,
hay X/E.M = 1
Ph¬ng tr×nh (7) ®îc viÕt l¹i nh sau:
dTB
M ( Ex Em 1)
(8)
dE
Tõ ph¬ng tr×nh (8) cho thÊy: NÕu tr¹ng th¸i ban ®Çu cña c¸n c©n th¬ng
m¹i lµ c©n b»ng, th× theo Marshall-Lerner khi ph¸ gi¸ néi tÖ sÏ lµm cho:
- C¶i thiÖn c¸n c©n th¬ng m¹i, tøc dTB/dE > 0, chØ khi tæng sè cña “hÖ sè co
d·n xuÊt khÈu” vµ “hÖ sè co d·n nhËp khÈu” lín h¬n 1; nghÜa lµ chØ khi:
(Ex+Em)>1.
- Th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i, tøc dTB/dE < 0, khi (Ex+Em)<1.
- C¸n c©n th¬ng m¹i kh«ng thay ®æi khi (Ex+Em)= 1.
§iÒu kiÖn Marshall-Lerner ®îc minh ho¹ th«ng qua c¸ch gi¶i thÝch t¹i b¶ng
díi ®©y víi c¸c kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¸n c©n th¬ng m¹i cña ViÖt Nam
tríc vµ sau khi ph¸ gi¸ VND. Gi¶ sö tû gi¸ tríc khi ph¸ gi¸ lµ 15.000VND/USD
vµ sau khi ph¸ gi¸ lµ 18.000VND/USD. Gi¶ thiÕt, gi¸ cña mét ®¬n vÞ hµng ho¸
xuÊt khÈu cña ViÖt Nam kh«ng ®æi vµ lµ 2.000 VND; gi¸ cña mét ®¬n vÞ hµng
ho¸ nhËp khÈu còng kh«ng ®æi vµ lµ 2 USD.
Tríc khi ph¸ gi¸ 1 USD = 15.000 VND, c¸n c©n th¬ng m¹i
c©n b»ng.
Tiªu chÝ
Sè lîng Gi¸
TB - VND TB USD
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
VN Exports
150
VN Imports
10
2.000
VND
2 USD
300.000
VND
300.000
VND
0
20 USD
20 USD
Trade
0
balance
Kh¶ n¨ng 1: Ph¸ gi¸ VND, tõ 15.000 VND/USD lªn 18.000
VND/USD,
lµm cho c¸n th¬ng m¹i bÞ th©m hôt.
VN Exports
160 2.000
320.000
17,78
VND
VND
USD
VN Imports
9
2 USD
324.000
18,00
VND
USD
Trade
- 4.000
- 0,22
balance
VND
USD
HÖ sè co d·n: Ex = 0,355, Em = 0,578; Ex+Em = 0,933 < 1 =>
TB th©m hôt
Kh¶ n¨ng 2: Ph¸ gi¸ VND, tõ 15.000 VND/USD lªn 18.000
VND/USD,
kh«ng ¶nh hëng ®Õn c¸n c©n th¬ng m¹i.
VN Exports 162
2.000
324.000
18 USD
VND
VND
VN Imports 9
2 USD
324.000
18 USD
VND
Trade
0 VND 0 USD
balance
HÖ sè co d·n: Ex = 0,422 , Em = 0,578; Ex + Em = 1 =>
TB c©n b»ng
Kh¶ n¨ng 3: Ph¸ gi¸ VND, tõ 15.000 VND/USD lªn 18.000
VND/USD,
c¶i thiÖn ®îc c¸n c©n th¬ng m¹i.
VN Exports
180 2.000
360.000
20 USD
VND
VND
VN Imports
8
2 USD
288.000
16 USD
VND
Trade
+72.000
+ 4 USD
balance
VND
HÖ sè co d·n: Ex = 1, Em = 1,222; Ex+Em = 2,222 > 1 =>
TB c¶i thiÖn
B¶ng 1: VÝ dô vÒ kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra víi c¸n c©n th¬ng m¹i sau khi
ph¸ gi¸ tiÒn tÖ.
Tõ b¶ng cho thÊy 3 kh¶ n¨ng cã thÓ x¶y ra ®èi víi c¸n c©n th¬ng m¹i sau khi
ph¸ gi¸ néi tÖ. Mét thùc tÕ r»ng, ph¸ gi¸ néi tÖ t¹o ra hiÖu øng t¨ng khèi lîng
xuÊt khÈu vµ h¹n chÕ khèi lîng nhËp khÈu, song xÐt vÒ mÆt gi¸ trÞ th× c¸n c©n th¬ng m¹i kh«ng nhÊt thiÕt ph¶i ®îc c¶i thiÖn. §iÒu nµy x¶y ra lµ v×: ph¸ gi¸ tiÒn tÖ
t¹o ra hiÖu øng lªn gi¸ c¶ vµ hiÖu øng lªn khèi lîng. Cô thÓ lµ:
a/ §èi víi c¸n c©n th¬ng m¹i tÝnh b»ng VND:
TBVND = P.XV - E.P*.MV
- HiÖu øng khèi lîng: Ph¸ gi¸ lµm cho khèi lîng xuÊt khÈu t¨ng, tøc XV
t¨ng; khèi lîng nhËp khÈu gi¶m, tøc MV gi¶m. XV t¨ng vµ MV gi¶m lµm cho
TBVND ®îc c¶i thiÖn.
- HiÖu øng gi¸ c¶: Ph¸ gi¸, tøc E t¨ng; E t¨ng lµm cho gi¸ c¶ hµng ho¸ nhËp
khÈu tÝnh b»ng néi tÖ t¨ng, tøc E.P* t¨ng; E.P* t¨ng lµm cho TBVND xÊu ®i.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
b/ §èi víi c¸n c©n th¬ng m¹i tÝnh b»ng USD:
P
TB USD X V P * M V
E
- HiÖu øng khèi lîng: Gièng nh ®èi víi TB b»ng VND.
- HiÖu øng gi¸ c¶: Ph¸ gi¸, tøc lµm cho E t¨ng; E t¨ng lµm cho gi¸ c¶ hµng
ho¸ xuÊt khÈu tÝnh b»ng ngo¹i tÖ gi¶m, tøc E/P gi¶m; E/P gi¶m lµm cho TB USD
gi¶m.
HiÖu øng rßng cña c¸n c©n th¬ng m¹i (®îc c¶i thiÖn hay trë nªn xÊu ®i) phô
thuéc vµo tÝnh tréi cña hiÖu øng khèi lîng hay hiÖu øng gi¸ c¶. Tõ b¶ng cho
thÊy:
- Kh¶ n¨ng thø nhÊt ph¶n ¸nh tÝnh tréi cña hiÖu øng gi¸ c¶. §iÒu nµy cã
nghÜa lµ cho dï khèi lîng xuÊt khÈu t¨ng vµ khèi lîng nhËp khÈu gi¶m còng
kh«ng ®ñ ®Ó bï ®¾p cho gi¶m gi¸ trÞ xuÊt khÈu tÝnh b»ng ngo¹i tÖ vµ t¨ng gi¸ trÞ
nhËp khÈu tÝnh b»ng néi tÖ. KÕt qu¶ lµ TB tõ tr¹ng th¸i c©n b»ng trë nªn th©m
hôt vµ tæng trÞ sè: (Ex+Em) = 0,933 < 1.
- Kh¶ n¨ng thø hai ph¶n ¸nh tÝnh trung hoµ cña hai hiÖu øng. §iÒu nµy cã
nghÜa lµ khèi lîng xuÊt khÈu t¨ng vµ khèi lîng nhËp khÈu gi¶m võa ®ñ ®Ó bï ®¾p
cho gi¶m gi¸ trÞ xuÊt khÈu tÝnh b»ng ngo¹i tÖ vµ t¨ng gi¸ trÞ nhËp khÈu tÝnh b»ng
néi tÖ. KÕt qu¶ lµ tr¹ng th¸i c©n b»ng cña TB ®îc duy tr× vµ tæng trÞ sè: (Ex+Em) =
1.
- Kh¶ n¨ng thø ba ph¶n ¸nh tÝnh tréi cña hiÖu øng khèi lîng. §iÒu nµy cã
nghÜa lµ sau khi ph¸ gi¸, khèi lîng xuÊt khÈu t¨ng vµ lîng nhËp khÈu gi¶m thõa
®ñ ®Ó bï ®¾p cho hiÖu øng gi¸ c¶. KÕt qu¶ lµ TB ®îc c¶i thiÖn vµ tæng trÞ sè:
(Ex+Em)= 2,222 > 1.
Nh vËy, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ ch¾c ch¾n lµm cho khèi lîng xuÊt khÈu t¨ng vµ khèi
lîng nhËp khÈu gi¶m, nhng c¸n c©n th¬ng m¹i kh«ng nhÊt thiÕt v× thÕ mµ ®îc c¶i
thiÖn.
3. T¹i sao ph¶i ph¸ gi¸ tiÒn tÖ
Trªn thÞ trêng quèc tÕ, mét trong nh÷ng yÕu tè ®Ó ®¸nh gi¸ nÒn kinh tÕ ®ã lµ
sù lµnh m¹nh cña tiÒn tÖ. Nã ph¶i cã søc mua theo ®óng chøc n¨ng cña tiÒn. Nhng ®Õn lóc nµo ®ã, ®ång tiÒn cã gi¸ trÞ lín h¬n møc cÇn thiÕt th× ®iÒu g× sÏ xÈy
ra? Ta h·y coi vµng, ®« la hoÆc 1 ngo¹i tÖ nµo ®ã cã tÝnh thanh kho¶n cao trªn thÞ
trêng. Ta kh«ng thÓ dÔ mua chóng h¬n lµ b¸n chóng ®i ®Ó mua nh÷ng hµng hãa
kh¸c phôc vô cho x· héi.
- Dù tr÷ vµng vµ ngo¹i tÖ sÏ th©m hôt thay vµo ®ã lµ 1 lîng hµng hãa ph¶i
nhËp khÈu dÉn ®Õn c¸n c©n thanh to¸n lÖch, nhËp siªu t¨ng.
- Lîng hµng hãa nhËp siªu nµy l¹i rÎ h¬n t¬ng ®èi so víi hµng hãa s¶n xuÊt
trong níc: vËy lµ k×m h·m nÒn s¶n xuÊt trong níc.
Riªng hai t¸c h¹i nµy th«i còng sÏ kÐo nÒn kinh tÕ thôt lïi, dÇn dÇn sÏ biÕn
thµnh mét nÒn kinh tÕ phô thuéc níc ngoµi. Lóc nµy nhµ níc sÏ lµm 1 ®éng t¸c
lµ ph¸ gi¸ ®ång néi tÖ, h×nh thøc tr¶ gi¸ cao h¬n cho vµng, ngo¹i tÖ, ®Ó nh»m t¹o
t¬ng quan míi vÒ gi¸ cho nh÷ng hµng hãa kh¸c khi quy chiÕu sang ®ång néi tÖ
(®¾t h¬n). Riªng theo quy luËt cung - cÇu, viÖc nµy sÏ l¹i kh¬i th«ng luång ch¶y
ngo¹i tÖ, vµng theo chiÒu ngîc vµo trong, t¹o rµo c¶n chØ sè gi¸ gi÷a hµng hãa
trong níc vµ nhËp khÈu, lµm hµng xuÊt khÈu cã lîi thÕ vÒ gi¸ c¶.....
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ViÖc ph¸ gi¸ ®ång tiÒn, thêng lµ g¾n gi¸ trÞ ®ång tiÒn cña m×nh víi USD
nh»m môc ®Ých t¨ng cêng lîi thÕ cho c¸c nhµ xuÊt khÈu, gi¶m nhËp khÈu. LÊy vÝ
dô ®iÓn h×nh lµ ViÖt Nam, lµ níc cã tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao vµ xuÊt khÈu
®ãng mét vai trß quan träng trong sù t¨ng trëng. Tèc ®é t¨ng trëng cao sÏ khiÕn
nÒn kinh tÕ nµy ngµy cµng m¹nh thªm, vµ theo quy luËt, ®ång tiÒn cña chóng ta
sÏ ngµy cµng m¹nh h¬n tríc so víi USD (®iÒu nµy chØ cã tÝnh t¬ng ®èi, nã cßn
phô thuéc vµo lîng tiÒn lu th«ng). §Õn lóc nµy, nÕu kh«ng thùc hiÖn viÖc ph¸ gi¸
®ång tiÒn, c¸n c©n th¬ng m¹i cã thÓ bÞ lÖch kÐp.
Thø nhÊt, v× nguyªn liÖu cïng c¸c chi phÝ s¶n xuÊt trong níc ®îc tÝnh b»ng
tiÒn ®ång trong khi xuÊt sang Hoa K× chóng ta l¹i thu vÒ USD nªn tiÒn ®ång t¨ng
gi¸ so víi USD sÏ khiÕn søc c¹nh tranh cña hµng hãa gi¶m.
Thø hai, còng v× nguyªn nh©n trªn mµ hµng hãa nhËp khÈu tõ bªn ngoµi sÏ
t¨ng kh¶ n¨ng c¹nh tranh, ®e däa ®Õn nÒn s¶n xuÊt cßn non yÕu trong níc.
V× vËy gi¶i ph¸p tÊt yÕu lµ ph¶i g¾n mét tØ gi¸ cè ®Þnh gi÷a hai ®ång tiÒn.
Tuy nhiªn, viÖc nµy chØ nªn thùc hiÖn trong giai ®o¹n ®Çu cña thêi k× ph¸t
triÓn chø kh«ng nªn ¸p dông dµi h¹n. Mét nÒn kinh tÕ thÞ trêng ph¶i lµ nÒn kinh
tÕ mµ ë ®ã tiÒn tÖ còng ph¶i diÔn biÕn theo thÞ trêng vµ ph¶i cã sù canh tranh
b×nh ®¼ng, lµnh m¹nh gi÷a c¸c quèc gia, ngoµi ra viÖc ph¸ gi¸ ®ång tiÒn cßn
khiÕn c¸c níc nhËp khÈu cã thÓ ¸p ®Æt lªn chóng ta nhiÒu lo¹i thuÕ kh¸c.
Tãm l¹i chÝnh phñ sö dông biÖn ph¸p ph¸ gi¸ tiÒn tÖ do nh÷ng nguyªn nh©n
sau ®©y:
* ChÝnh phñ sö dông biÖn ph¸p ph¸ gi¸ tiÒn tÖ ®Ó cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc
c¹nh tranh mét c¸ch nhanh chãng vµ hiÖu qu¶ h¬n so víi c¬ chÕ ®Ó nÒn kinh tÕ
tù ®iÒu chØnh theo híng suy tho¸i (v× kh¶ n¨ng c¹nh tranh kÐm nªn cÇu xuÊt
khÈu rßng gi¶m dÉn ®Õn tæng cÇu gi¶m) ®i kÌm víi møc l¹m ph¸t thÊp kÐo dµi
cho ®Õn khi n¨ng lùc c¹nh tranh t¨ng lªn (do tiÒn l¬ng, gi¸ c¶ gi¶m xuèng ®Õn
møc cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh). ChÝnh phñ c¸c níc thêng sö dông chÝnh s¸ch ph¸
gi¸ tiÒn tÖ khi cã mét có sèc m¹nh vµ kÐo dµi ®èi víi c¸n c©n th¬ng m¹i.
* Trong trêng hîp cÇu vÒ néi tÖ gi¶m th× chÝnh phñ sÏ ph¶i dïng ngo¹i tÖ d÷
tr÷ ®Ó mua néi tÖ vµo nh»m duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i vµ ®Õn khi ngo¹i tÖ dù tr÷ c¹n
kiÖt th× kh«ng cßn c¸ch nµo kh¸c, chÝnh phñ ph¶i ph¸ gi¸ tiÒn tÖ.
4. §iÒu kiÖn ¸p dông ph¸ gi¸ tiÒn tÖ
B¸n ph¸ gi¸ tiÒn tÖ cã thÓ tiÕp tôc cho ®Õn khi mÊt gi¸ trong níc t¨ng b»ng
mÊt gi¸ ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn. §ång thêi tiÒn cña níc mµ hµng ho¸ xuÊt sang
kh«ng bÞ ph¸ gi¸ hoÆc ph¸ gi¸ ë møc thÊp. B¸n ph¸ gi¸ tiÒn tÖ chØ cã thÓ x¶y ra
trong m«i trêng:
1) MÊt gi¸ ®èi ngo¹i cña ®ång tiÒn ph¶i cao h¬n mÊt gi¸ ®èi néi;
2) C¸c níc nhËp khÈu hµng ho¸ cña níc cã ®ång tiÒn kh«ng ®ång thêi ph¸
gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh, hoÆc ph¸ gi¸ ë møc thÊp h¬n;
3) C¸c níc kh«ng dïng nh÷ng biÖn ph¸p chèng ph¸ gi¸ hoÆc kh«ng ¸p dông
b¸n ph¸ gi¸ hèi ®o¸i.
BÊt k× chÝnh s¸ch nµo còng cã c¸i lîi vµ cã c¸i h¹i. ChÝnh s¸ch ph¸ gi¸ tiÒn
tÖ còng vËy, nã lµ mét con dao hai lìi ®èi víi nÒn kinh tÕ. Mét mÆt ph¸ gi¸ tiÒn
tÖ lµm t¨ng xuÊt khÈu, gi¶m nhËp khÈu c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Nhng mÆt kh¸c chÝnh s¸ch nµy cã thÓ mang tíi nh÷ng rñi ro nÕu kh«ng ®îc tÝnh
to¸n cô thÓ, nh t×nh tr¹ng l¹m ph¸t, nî níc ngoµi (gåm c¶ nî cña khu vùc c«ng
vµ t) t¨ng, thu nhËp quèc d©n tÝnh theo ngoai tÖ gi¶m, tµi s¶n trong níc bÞ gi¶m
gi¸ dÉn ®Õn bÞ níc ngoµi th©u tãm, uy tÝn trªn trêng quèc tÕ bÞ ¶nh hëng,…
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
§iÒu kiÖn Marshall-Lerner ph¸t biÓu r»ng, ®Ó cho viÖc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ cã t¸c
®éng tÝch cùc tíi c¸n c©n thanh to¸n, th× gi¸ trÞ tuyÖt ®èi cña tæng hai ®é co d·n
theo gi¸ c¶ cña xuÊt khÈu vµ ®é co d·n theo gi¸ c¶ cña nhËp khÈu ph¶i lín h¬n 1.
Ph¸ gi¸ dÉn tíi gi¶m gi¸ hµng xuÊt khÈu ®Þnh danh b»ng ngo¹i tÖ, do ®ã nhu
cÇu ®èi víi hµng xuÊt khÈu t¨ng lªn. §ång thêi, gi¸ hµng nhËp khÈu ®Þnh danh
b»ng néi tÖ trë nªn cao h¬n, lµm gi¶m nhu cÇu ®èi víi hµng nhËp khÈu.
HiÖu qu¶ rßng cña ph¸ gi¸ ®èi víi c¸n c©n thanh to¸n tïy thuéc vµo c¸c ®é
co d·n theo gi¸. NÕu hµng xuÊt khÈu co d·n theo gi¸, th× tû lÖ t¨ng lîng cÇu vÒ
hµng hãa sÏ lín h¬n tû lÖ gi¶m gi¸; do ®ã, kim ng¹ch xuÊt khÈu sÏ t¨ng. T¬ng tù,
nÕu hµng nhËp khÈu co d·n theo gi¸, th× chi cho nhËp khÈu hµng hãa sÏ gi¶m. C¶
hai ®iÒu nµy ®Òu gãp phÇn c¶i thiÖn c¸n c©n thanh to¸n.
Nghiªn cøu thùc nghiÖm cho thÊy, hµng hãa thêng kh«ng co d·n theo gi¸ c¶
trong ng¾n h¹n, bëi v× thãi quªn tiªu dïng cña ngêi ta kh«ng thÓ thay ®æi dÔ
dµng. Do ®ã, ®iÒu kiÖn Marshall-Lerner kh«ng ®îc ®¸p øng, dÉn tíi viÖc ph¸ gi¸
tiÒn tÖ chØ lµm cho c¸n c©n thanh to¸n trong ng¾n h¹n xÊu ®i. Trong dµi h¹n, khi
ngêi tiªu dïng ®· ®iÒu chØnh thãi quen tiªu dïng cña m×nh theo gi¸ míi, c¸n c©n
thanh to¸n míi ®îc c¶i thiÖn.
Môc tiªu cña ph¸ gi¸ tiÒn tÖ lµ nh»m t¨ng xuÊt khÈu, gi¶m nhËp khÈu, c¶i
thiÖn c¸n c©n thanh to¸n quèc tÕ. Tuy nhiªn muèn t¨ng xuÊt khÈu kh«ng chØ cã
gi¸ c¹nh tranh, mµ ph¶i cã ®êng cÇu co d·n ®ñ lín. §iÒu kiÖn Marshall-Lerner
chØ ra r»ng cÇn thiÕt ph¶i cã ®é co gi·n ®êng cÇu hµng xuÊt khÈu céng víi ®é co
gi·n cña ®êng cÇu hµng nhËp khÈu ph¶i lín h¬n 1- nghÜa lµ ngêi d©n trong níc
s½n sµng chuyÓn tõ sö dông hµng hãa nhËp khÈu gi¸ cao sang dïng hµng néi ®Þa
gi¸ thÊp h¬n, ®ång thêi ngêi níc ngoµi còng s½n sµng chuyÓn sang sö dông hµng
nhËp khÈu tõ níc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ do gi¸ c¶ trë nªn rÎ ®i.
Thªm vµo ®ã, thêi ®iÓm ph¸ gi¸ còng lµ mét vÊn ®Ò. NÕu gi¸ hµng nhËp khÈu
®ang thÊp vµ cã xu híng h¹ th× viÖc ph¸ gi¸ míi cã t¸c dông v× sau khi ph¸ gi¸,
gi¸ hµng nhËp khÈu sÏ kh«ng bÞ t¨ng ®ét ngét, qua ®ã h¹n chÕ sù t¨ng gi¸ cña
hµng néi ®Þa do gi¶m thiÓu ¶nh hëng gi¸ c¶ cña nguyªn liÖu ®Çu vµo nhËp khÈu,
cuèi cïng lµ h¹n chÕ mÆt tr¸i cña ph¸ gi¸ lµ l¹m ph¸t t¨ng.
ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, do nhiÒu yÕu tè ®Çu vµo cña s¶n xuÊt trong níc lµ
nhËp khÈu, c¸c chi phÝ s¶n xuÊt ®Òu cã liªn hÖ víi ngo¹i tÖ, nªn viÖc ph¸ gi¸
®ång néi tÖ sÏ g©y ra t¨ng chi phÝ s¶n xuÊt trong níc, g©y ra t×nh tr¹ng l¹m ph¸t.
Mét ®iÒu kiÖn n÷a ®Ó ph¸ gi¸ lµ mét quü dù tr÷ ngo¹i tÖ ph¶i ®ñ lín. Khi tiÕn
hµnh ph¸ gi¸, thÞ trêng cã xu híng tÝch tr÷ ngo¹i tÖ nhiÒu h¬n nh»m ®¶m b¶o an
toµn tµi s¶n, do ®ã ph¶i cã mét quü dù tr÷ ®ñ lín nh»m can thiÖp kÞp thêi, ®¶m
b¶o duy tr× tû gi¸ ®óng kÕ ho¹ch, tr¸nh bÞ ph¸ gi¸ qu¸ møc sÏ g©y bÊt æn kinh tÕ.
Ch¬ng
Ch¬ng Ii: Kinh nghiÖm, bµi häc ph¸ gi¸ tiÒn tÖ cña mét sè
níc vµ thùc tr¹ng ë ViÖt Nam.
Khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ cña c¸c níc Ch©u ¸ n¨m 1997 – 1998 c¸c
chuyªn gia kinh tÕ cho r»ng mét trong nh÷ng nguyªn nh©n bïng næ cuéc khñng
ho¶n cña chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh vµ sù vËn hµnh yÕu kÐm cña hÖ
thèng ng©n hµng. ThËt vËy nÒn kinh tÕ ASEAN trong mét thêi gian t¬ng ®èi dµi
duy tr× chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i æn ®Þnh. Sù thËt lµ viÖc duy tr× tû gi¸ cè ®Þnh
trong thêi gian dµi ®· lµm cho c¸c ®ång tiÒn ASEAN t¨ng tû gi¸ cao kh«ng thùc
chÊt so víi USD. Tû gi¸ cè ®Þnh keã dµi t¹o ra sù cêng thÞnh gi¶ t¹o cho nÒn kinh
tÕ, khiÕn c¸c ®ång vèn tiÕp tôc ®æ m¹nh vµo c¸c níc ASEAN th«ng qua dßng
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vèn FDI vµ ph¶i ®iÒu chØnh tû gi¸ c¸c ®ång vèn nµy tù å ¹t rêi khái ASEAN. MÆt
kh¸c, sù cao gi¸ kh«ng thùc chÊt cña c¸c ®ång tiÒn nµy triÖt tiªu c¸c ®éng lùc
kÝch thÝch t¨ng trëng xuÊt khÈu vèn ®· kh«ng m¹nh mÏ cña kinh tÕ ASEAN.
ChÝnh s¸ch tû gi¸ ®Æc biÖt m©u thuÉn víi c¬ chÕ tù do hãa di chuyÓn vèn
trong nÒn kinh tÕ ASEAN. §©y lµ dÞ d¹ng cña mét vµi c¬ chÕ chÝnh s¸ch tiÒn tÖ
lµm suy yÕu n¨ng lùc kiÓm so¸t cña c¸c dßng vèn.
Cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh hiÖn nay ®· khiÕn cho nhµ tiªu dïng c¸c níc
th¾t chÆt hÇu bao, còng khiÕn cho viÖc xuÊt khÈu cña Ch©u ¸ gÆp nhiÒu khã
kh¨n. NhiÒu quèc gia Ch©u ¸ ®ang lµm mÊt gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh nh mét ph¬ng ph¸p cøu khu vùc xuÊt khÈu bÞ ®×nh trÖ. §ång Won Hµn Quèc, ®ång ®«la
Singapo, ®ång ®«la ¤xtr©ylia liªn tôc mÊt gi¸ kÓ tõ ®Çu n¨m 2009 vµ xu híng
nµy râ rµng sÏ cßn tiÕp diÔn. Bëi ®»ng sau t×nh tr¹ng xuÊt khÈu gi¶m sót cña
Ch©u ¸ chÝnh lµ cuéc khñng ho¶ng tÝn dông lµm suy yÕu søc mua hµng hãa ë
Mü vµ Ch©u ¢u. NhiÒu quèc gia giê r¬i vµo t×nh thÕ khã kh¨n vµ b¾t ®Çu tiÕt
kiÖm. Tuy nhiªn, cha ch¾c ®· lµ thùc sù kh«n ngoan khi dùa vµo ph¬ng ph¸p lµm
mÊt gi¸ néi tÖ ®Ó kÝch thÝch xuÊt khÈu trong thùc tÕ nµy. §Ó ®a ra chÝnh s¸ch phï
hîp nhÊt ta sÏ nghiªn cøu kinh nghiÖm ¸p dông ph¸ gi¸ tiÒn tÖ cña mét sè níc
®ång thêi xem xÐt nÒn kinh tÕ hiÖn nay ®Ó cã nh÷ng biÖn ph¸p tèt nhÊt víi ViÖt
Nam.
1. Kinh nghiÖm ph¸ gi¸ trong th¬ng m¹i cña mét sè níc
1.1. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc
Ngµy 1-1-1994, ®ång CYN chÝnh thøc bÞ tuyªn bè ph¸ gi¸ m¹nh tõ 5,8
CYN/USD xuèng 8,7 CYN/USD, vµ thèng nhÊt c¸c møc gi¸ thµnh mét tû gi¸
chung. Tuy nhiªn, tû gi¸ danh nghÜa b¾t ®Çu lªn gi¸ chËm ch¹p vµ cuèi cïng æn
®Þnh ë møc 8,3 CYN/USD. §Ó gi¶m bít t¸c ®éng cña sù thay ®æi trong chÝnh
s¸ch tû gi¸ lªn thÞ trêng tiÒn tÖ, vµo thêi kú nµy chÝnh phñ Trung Quèc ®· ban
hµnh mét lo¹t nh÷ng biÖn ph¸p hç trî vµ qu¶n lý ngo¹i hèi nh: thùc hiÖn chÕ ®é
ng©n hµng kÕt hèi, xo¸ bá sù g¨m gi÷ ngo¹i tÖ vµ t¨ng gi¸ ngo¹i hèi cña c¸c
c«ng ty, x©y dùng thÞ trêng giao dÞch ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng; c¶i tiÕn c¬ chÕ
h×nh thµnh tû gi¸ hèi ®o¸i; xo¸ bá kÕ ho¹ch mang tÝnh mÖnh lÖnh ®èi víi thu chi
ngo¹i hèi… kÕt hîp víi kiÓm so¸t chÆt chÏ cña ng©n hµng trung ¬ng Trung
Quèc. §èi víi c«ng ty níc ngoµi, Trung Quèc yªu cÇu ph¶i cã b¶ng c©n ®èi
ngo¹i tÖ hµng n¨m. §èi víi c¸c doanh nghiÖp liªn doanh víi níc ngoµi ph¶i cã
giÊy phÐp ®æi ngo¹i tÖ m¹nh sang CYN. Cßn ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc, yÕu
cÇu ph¶i nép 100% ngo¹i tÖ thu ®îc thay v× 50% tríc ®©y. Tuy nhiªn, Trung
Quèc ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh qu¶n lý ngo¹i hèi láng h¬n nh: cho phÐp c¸c c«ng
níc ngoµi tõng bíc ®îc giao dÞch, mua b¸n ngo¹i tÖ m¹nh, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®ång
CYN x©m nhËp m¹nh h¬n vµo thÞ trêng tiÒn tÖ, tµi chÝnh thÕ giíi… KÕt qu¶ cña
®iÒu chØnh vµ ph¸ gi¸ m¹nh ®ång CYN trong thêi kú nµy cña Trung Quèc ®·
gióp níc nµy kh«ng chØ thu ®îc nh÷ng lîi Ých trong ng¾n h¹n, nhanh chãng ®Èy
m¹nh xuÊt khÈu, chiÕm lÜnh nhiÒu thÞ phÇn quan träng trªn thÞ trêng quèc tÕ, mµ
cßn t¹o c¬ së ®Ó Trung Quèc duy tr× chÝnh s¸ch tû gi¸ æn ®Þnh trong mét thêi
gian dµi, gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro hèi ®o¸i vµ t¹o m«i trêng hÊp dÉn thu hót m¹nh
c¸c nguån ®Çu t níc ngoµi :
B¶ng 2: T×nh h×nh ®Çu t vµ xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc n¨m
1994 - 1997
N¨m
1994
1995
FDI- tû USD L¹m ph¸t(%) XK- tû USD
33,79
24,2
121,0
35,84
16,9
148,8
NK- tû USD
115,2
129,1
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
1996 40,18
8,3
151,2
138,9
1997 44,23
8,3
182,9
142,2
Nguån chÝnh IMF.Internationa Financial Statistics T5/2001
Díi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ n¨m 1997, m«i trêng
kinh tÕ quèc tÕ ®· cã nhiÒu biÕn ®éng ®¸ng kÓ. C¸c níc bÞ khñng ho¶ng r¬i vµo
t×nh tr¹ng suy tho¸i, møc sèng cña ngêi d©n bÞ sôt gi¶m ®¸ng kÓ. Cuéc khñng
ho¶ng nµy ®· lµm cho tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vµ th¬ng m¹i toµn cÇu chËm l¹i.
Trung Quèc kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ. XuÊt khÈu vµ ®Çu t níc ngoµi gi¶m
m¹nh. VÊn ®Ò s¶n xuÊt d thõa ngµy cµng trë nªn trÇm träng trong c¸c ngµnh
c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Gi¸ thÞ trêng liªn tôc gi¶m xuèng vµ dÇn dÇn xuÊt hiÖn
nh÷ng dÊu hiÖu gi¶m ph¸t. Tríc t×nh h×nh ®ã, chÝnh phñ Trung Quèc ®· cã chñ
tr¬ng kh«ng ph¸ gi¸ ®ång CNY, tû gi¸ vÉn gi÷ ë møc 8,28 CNY/USD, víi biªn
®é giao ®«ng lµ nhá. Nhê ®ã mµ nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng khu vùc
Ch©u ¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ Trung Quèc vµ c¶ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· Ýt nghiªm
träng h¬n. §Ó b¶o vÖ ®ång CNY tríc t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh
khu vùc, n¨m 1998 Trung Quèc ®· quay trë l¹i kiÓm so¸t chÆt chÏ thÞ trêng
ngo¹i hèi, gi¶m nguy c¬ ®Çu c¬ vµ g¨m gi÷ ngo¹i tÖ, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. Thu
nhËp ngo¹i tÖ cña c¸c doanh nghiÖp b¾t buéc ph¶i b¸n cho nh÷ng ng©n hµng ®·
®îc chØ ®Þnh tríc, viÖc b¸n ngo¹i tÖ còng ph¶i cã ho¸ ®¬n theo quy ®Þnh míi ®îc
rót, thËm chÝ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi còng ph¶i b¸n ngo¹i tÖ cho c¸c ng©n hµng
Trung Quèc ®Ó ®æi lÊy mét lîng CNY nhÊt ®Þnh sö dông trong l·nh thæ níc nµy.
Song song víi viÖc qu¶n lý chÆt chÏ thÞ trêng ngo¹i hèi, ®Ó gi¶m bít søc Ðp ®èi
víi xuÊt khÈu vµ sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ, Trung Quèc cßn phèi hîp víi c¸c
chÝnh s¸ch kinh tÕ nh níi láng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ kÝch cÇu. Trong n¨m nµy,
Trung Quèc ®· liªn tiÕp 3 lÇn h¹ l·i suÊt tiÒn cho vay vµ tiÒn göi b»ng ®ång
CNY, l·i suÊt chiÕt khÊu còng gi¶m 1,91%, ®ång thêi víi viÖc gi¶m c¶ l·i suÊt
víi c¸c lo¹i tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ, hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp, kÝch thÝch
tiªu dïng ë c¸c tÇng líp d©n c... Theo c¸c chuyªn gia hµng ®Çu vÒ kinh tÕ th× cho
r»ng víi tû gi¸ hiÖn nay ®ång CNY ®· bÞ ®¸nh gi¸ thÊp kho¶ng 30% so víi c¸c
®ång tiÒn kh¸c, theo nhËn ®Þnh cña Mü lµ 40% vµ theo Eu th× tû lÖ nµy lµ 20%.
Theo hä víi tû gi¸ thÊp, ®· t¹o ra nh÷ng lîi thÕ th¬ng m¹i bÊt b×nh ®¼ng cho
hµng Trung Quèc trµn ra thÞ trêng quèc tÕ, lµm suy yÕu søc c¹nh tranh cña c¸c
nhµ xuÊt khÈu kh¸c. Cïng víi nh÷ng lîi thÕ vÒ tµi nguyªn vµ nh©n lùc, viÖc duy
tr× tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng c©n ®èi gi÷a CNY vµ USD trong lóc USD ®ang gi¶m ®i
t¬ng ®èi so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c ®ang gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu cña Trung Quèc
cã lîi thÕ trong cuéc chiÕn gi¸ c¶ vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh thu hót ®Çu t cña
níc nµy. Cßn vÒ quan ®iÓm cña phÝa Trung Quèc l¹i tr¸i ngîc víi c¸c níc, hä
cho r»ng ®ång CNY kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m gi¸ mµ tr¸i l¹i cßn ®ang lªn gi¸ so
víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c. Theo nhËn ®Þnh cña Trung Quèc th× vÒ danh nghÜa trong
giai ®o¹n 1994-2002, ®ång CNY ®· t¨ng 5,1% so víi ®ång USD, t¨ng 17,9% so
víi ®ång Euro vµ t¨ng 17% so víi ®ång yªn NhËt, nÕu tÝnh ®Õn yÕu tè l¹m ph¸t
th× møc t¨ng thùc tÕ cña ®ång CNY so víi c¸c ®ång tiÒn nµy lµ 18,5%; 39,4%;
62,9%. MÆc dï cã nh÷ng quan ®iÓm tr¸i ngîc nhau, thùc tÕ ®· cho thÊy cho tíi
nay viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ trong thêi gian qua ®· t¹o ra kh¶
n¨ng gãp phÇn gi¶m t¸c ®éng tríc nh÷ng có sèc tõ bªn ngoµi vµ ®¹t ®îc thµnh
tùu to lín kÓ tõ n¨m 1997. Trong n¨m 2002, tæng doanh sè th¬ng m¹i cña Trung
Quèc ®¹t 620,79 tØ USD, trong ®ã xuÊt khÈu t¨ng 22,3%, ®¹t 325,57 tØ USD;
nhËp khÈu t¨ng 21,2%, ®¹t 295,22 tØ USD. ThÆng d th¬ng m¹i ®¹t 30,33 tØ so víi
22,6 tØ USD trong n¨m 2001. Dù tr÷ ngo¹i tÖ ®¹t møc cao kû lôc lµ 286,4 tØ USD.
Tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc lµ 8%/n¨m, vµ cao
nhÊt trªn thÕ giíi. MÆt kh¸c, ®ång CNY hiÖn ®ang m¹nh lªn so víi ®ång USD.
Tuy cha ph¶i lµ ®ång tiÒn cã thÓ chuyÓn ®æi hoµn toµn, nhng nã ®ang ngµy cµng
®îc sö dông nhiÒu ë bªn ngoµi biªn giíi Trung Quèc, ®Æc biÖt lµ däc biªn giíi
Trung Quèc víi c¸c níc §«ng Nam ¸. Theo tÝnh to¸n hiÖn cã kho¶ng 30 tû
CNY ®ang lu hµnh ë bªn ngoµi Trung Quèc, ®iÒu nµy chøng tá niÒm tin cña
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
quèc tÕ vµo kinh tÕ Trung Quèc. Vµ ®ång CNY ®îc dù ®o¸n lµ sÏ ®ãng vai trß
khu vùc lín h¬n ®ång Euro, cã thÓ trë thµnh ®ång tiÒn dù tr÷ thay thÕ c¸c ®ång
tiÒn quèc tÕ kh¸c ë Ch©u ¸. Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc mét phÇn lµ nhê
vµo chÝnh s¸ch tû gi¸ hiÖn nay, th× vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ. Khi mµ ®ång tiÒn
gi¶m gi¸, nã lµm cho c¸c kho¶n vay b»ng ngo¹i tÖ cña níc ®ã vµ rñi ro cña ®Çu t
trong t¬ng lai t¨ng lªn khi c¸c nhµ ®Çu t dù kiÕn t¨ng vÒ tÝnh kh«ng æn ®Þnh cña
tû gi¸ hèi ®o¸i. HiÖn nay, nî qu¸ h¹n cña Trung Quèc ®· lªn ®Õn møc 1.800 tû
nh©n d©n tÖ, t¬ng ®¬ng 140% GDP so víi møc 88% trong n¨m 1996. Vµ nh÷ng
kho¶n nî khã ®ßi tËp trung ë bèn ng©n hµng lín cña Trung Quèc: ®ã lµ nh÷ng
ng©n hµng hiÖn nay mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n xÐt trªn ph¬ng diÖn kü thuËt. KÓ tõ
1998 ®Õn nay, Trung Quèc ®· bá ra 200 tû USD ®Ó t¸i cÊp vèn vµ mua l¹i c¸c
kho¶n nî khã ®ßi cña c¸c ng©n hµng. MÆc dï hiÖn nay Trung Quèc ®ang ph¶i
®èi mÆt víi t×nh h×nh tµi chÝnh bÊt æn, nhng chÝnh phñ Trung Quèc vÉn hÕt søc
thËn träng tr¸nh lµm tæn h¹i ®Õn xuÊt khÈu. Theo c¶nh b¸o cña c¸c nhµ nghiªn
cøu kinh tÕ, r»ng viÖc ®iÒu chØnh gi¸ trÞ cña ®ång nh©n tÖ cã thÓ lµm cho kinh tÕ
Trung Quèc "mÊt æn ®Þnh" do khuyÕn khÝch c¸c luång vèn ®Çu t, lµm t¨ng s phô
thuéc cña nÒn kinh tÕ vµo yÕu tè bªn ngoµi nhÊt lµ khi hiÖn nay cã tíi 50% hµng
xuÊt khÈu lµ cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. §©y chÝnh lµ sù m©u
thuÉn mµ viÖc lùa chän chÝnh s¸ch tû gi¸ ph¶i ®èi mÆt.
Theo nhËn xÐt cña HiÖp héi c¸c doanh nghiÖp cña Mü (NAM), so víi gi¸ trÞ
thùc cña nã, CNY ®ang gi¶m ®i mÊt 40% vµ chÝnh ®iÒu nµy ®· t¹o ra mét m«i trêng kinh doanh kh«ng c«ng b»ng, trong ®ã, hµng nhËp khÈu tõ Mü trë nªn qu¸
®¾t vµ mÊt ®i tÝnh c¹nh tranh trªn thÞ trêng. Theo c¸c nhµ ph©n tÝch, mét minh
chøng cho thÊy ®ång tiÒn CNY ®ang bÞ ChÝnh phñ níc nµy “d×m gi¸” chÝnh lµ sù
t¨ng lªn ®ét biÕn trong nguån ng©n s¸ch quèc gia. §Êt níc ®îc ®¸nh gi¸ lµ kh¸
thµnh c«ng trong lÜnh vùc xuÊt khÈu nµy ®· trë thµnh “miÕng nam ch©m” thu hót
lîng lín ngo¹i tÖ (B¶ng 2). C¸c chuyªn gia c«ng nghiÖp Mü nãi r»ng së dÜ cã ®îc ®iÒu nµy lµ v× c¸c nhµ s¶n xuÊt Trung Quèc cã lîi thÕ vÒ ®ång tiÒn, ®îc duy
tr× trong mét chÕ ®é hèi ®o¸i rÎ theo kiÓu nh©n t¹o so víi USD, nh vËy gióp lµm
cho gi¸ c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu trë nªn rÎ h¬n. Tríc t×nh h×nh nµy, Mü vµ c¸c ®èi
t¸c th¬ng m¹i lín kh¸c cña Trung Quèc ®· g©y søc Ðp ®Ó ®ång nh©n d©n tÖ t¨ng
gi¸. Cuèi cïng Trung Quèc ®· ph¶i ®iÒu chØnh tû gi¸ vµo n¨m 2005.
B¶ng 3: DiÔn biÕn tû gi¸, c¸n c©n th¬ng m¹i vµ dù tr÷ ngo¹i tÖ cña Trung
Quèc 2002-2007
Dù tr÷ ngo¹i
E
CCTM
N¨m
(triÖu
(CNY/USD) (triÖu USD) tÖ
USD)
2002
8,2770
44.167
286.407
2003
8,2770
44.652
403.251
2004
8,2768
58.982
609.932
2005
8,1943
134.189
818.872
2006
7,9734
217.746
1.066.340
2007
7,6075
315.381
1.528.250
(Nguån: http://www.adb.org/Document/Books/Key Indicators/2008/pdf/Prc.pdf)
ChÕ ®é tû gi¸ cña Trung Quèc tõ 7/2005 ®Õn nay: N¨m 2005, Ng©n hµng
Trung ¬ng (NHTW) Trung Quèc ®· c«ng bè thay ®æi chÕ ®é tû gi¸. Tû gi¸ sÏ ®îc x¸c ®Þnh dùa trªn mét ræ c¸c ®ång tiÒn (Basket) nhng c¸c thµnh phÇn vµ tû
träng c¸c ®ång tiÒn kh«ng ®îc ®a ra trong lÇn c«ng bè nµy. §ång thêi víi viÖc
neo tû gi¸ theo mét ræ tiÒn tÖ, NHTW Trung Quèc cho phÐp biªn ®é dao ®éng
hµng ngµy cña c¸c tû gi¸ song ph¬ng lµ 0,3%. Ngµy 9/8/2005, trong bµi ph¸t
biÓu khai m¹c trô së thø 2 cña NHTW t¹i Thîng H¶i, Thèng ®èc NHTW Trung
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Quèc ZhouXia Chuan ®· c«ng bè 11 ®ång tiÒn trong ræ, trong ®ã c¸c ®ång tiÒn
chÝnh lµ ®«la Mü, Euro, Yªn NhËt vµ ®ång Won Hµn Quèc vµ c¸c ®ång B¶ng
Anh, Ruble Nga vµ Baht Th¸i còng cã mÆt trong ræ tiÒn tÖ nhng cã tû träng nhá
h¬n nhiÒu.
Tuy nhiªn, c¨n cø vµo sè liÖu thùc tÕ cña tû gi¸ ®a ph¬ng danh nghÜa CNY,
Guonan vµ McCauley ®· cho r»ng tû gi¸ nµy ®· dao ®éng víi biªn ®é 2%/ n¨m
(B - Band) vµ møc ®é thay ®æi theo ngµy lµ 0,06% (C - Crawl).
Cã thÓ thÊy r»ng, chÕ ®é tû gi¸ cña Trung Quèc lµ mét d¹ng cña chÕ ®é tû
gi¸ BBC (Basket, Band and Crawl Regime) - lµ chÕ ®é tû gi¸ dùa vµo ræ tiÒn tÖ
víi biªn ®é dao ®éng réng ®îc ®iÒu chØnh ®Þnh k×). So víi lý thuyÕt th× biªn ®é
dao ®éng cña tû gi¸ (B-band) lµ kh¸ nhá chØ lµ 2%/ n¨m. MÆc dï tû gi¸ song ph¬ng CNY/USD gi¶m gi¸ nhng tû gi¸ ®a ph¬ng danh nghÜa cña CNY l¹i cã xu híng t¨ng dÇn. Nh vËy, Trung Quèc vÉn duy tr× ®îc lîi thÕ c¹nh tranh th¬ng m¹i
quèc tÕ so víi c¸c quèc gia b¹n hµng. Do ®ã, ®· gãp phÇn tÝch cùc vµo t¨ng trëng
kinh tÕ vµ thÆng d cña c¸n c©n th¬ng m¹i cña Trung Quèc.
Cã nhiÒu ¸p lùc ph¶i ®¸nh gi¸ l¹i ®ång nh©n d©n tÖ, nhÊt lµ sù mÊt gi¸ gÇn
40% cña USD trong 8 n¨m qua thÓ hiÖn sù kh«ng t¬ng xøng víi nh÷ng ngo¹i tÖ
chñ chèt, trong khi Trung Quèc vµ nhiÒu nÒn kinh tÕ míi næi l¹i neo tØ gi¸ víi
USD vèn ®ang trît gi¸ ®Ó hç trî xuÊt khÈu. KÓ tõ ®ît ®iÒu chØnh cuèi cïng vµo
th¸ng 7/2005, ®ång nh©n d©n tÖ ®· t¨ng kho¶ng 20% so víi USD, nhng møc t¨ng
nµy vÉn thÊp, nhÊt lµ sau ®ît ®æ vì tÝn dông t¹i Mü vµo cuèi n¨m 2007 vµ dÉn
®Õn khñng ho¶ng toµn cÇu. T¹i trong níc, viÖc duy tr× ®ång nh©n d©n tÖ yÕu tuy
cã t¸c dông thóc ®Èy xuÊt khÈu cña Trung Quèc, nhng l¹i ®· t¹o sù c¹nh tranh
khèc liÖt vÒ gi¸ c¶ gi÷a c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc víi nhau, mµ hËu qu¶ lµ
nhiÒu mÆt hµng kh«ng ®¶m b¶o chÊt lîng, næi bËt lµ m¸y tÝnh vµ mét sè ®å ®iÖn
d©n dông, ®©y lµ nh÷ng mÆt hµng cÇn ®Õn nguån nguyªn liÖu th«, nhÊt lµ kim
lo¹i vµ chÊt dÎo, trong khi nguån nguyªn liÖu nµy ngµy cµng khan hiÕm vµ ®¾t
®á. S¶n xuÊt t¨ng m¹nh, hµng hãa b¸n ®îc nhiÒu, thÞ trêng chøng kho¸n t¨ng
m¹nh vµ cã vÎ ®ang ph¸t triÓn bong bãng, nhng nguy hiÓm h¬n lµ lîi nhuËn
gi¶m m¹nh vµ ®iÒu nµy lµm t¨ng x¸c suÊt ph¸ s¶n doanh nghiÖp. Suy cho cïng,
viÖc duy tr× ®ång nh©n d©n tÖ yÕu qu¸ l©u hoµn toµn kh«ng cã lîi cho chÝnh nÒn
kinh tÕ Trung Quèc, vµ ®iÒu nµy buéc ChÝnh phñ Trung Quèc ph¶i can thiÖp ®Ó
t¨ng gi¸ b¶n tÖ víi môc tiªu chÝnh lµ gi¶m bít rñi ro ®èi víi kinh tÕ trong níc.
Do ®ång nh©n d©n tÖ ®îc ®Þnh gi¸ thÊp 20-30% so víi USD, viÖc t¨ng gi¸ ®ång
nh©n d©n tÖ thªm 3,4% ch¼ng cã nghÜa lý g× so víi møc t¨ng gi¸ ®ång tiÒn nµy
trong 12 th¸ng n¨m 2009.
Bé Th¬ng m¹i Trung Quèc cho biÕt, víi gi¸ trÞ xuÊt khÈu trong n¨m 2009 ®¹t
1.201,7 tû USD, níc nµy ®· vît qua §øc ®Ó trë thµnh quèc gia xuÊt khÈu hµng
®Çu thÕ giíi. Sè liÖu thèng kª còng cho thÊy kim ng¹ch xuÊt khÈu cña Trung
Quèc t¨ng 21% trong th¸ng 1/2010. Lîng hµng hãa nhËp khÈu thËm chÝ cßn t¨ng
gÊp 4 lÇn con sè nµy. So víi cïng kú 2009, tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu th¸ng 1 cña
Trung Quèc t¨ng tíi 86%.
Thèng ®èc Ng©n hµng Trung ¬ng Trung Quèc Chu TiÓu Xuyªn võa cho biÕt,
níc nµy sÏ cÈn träng trong viÖc ®¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ ®ång Nh©n d©n tÖ (CNY),
trong bèi c¶nh søc t¨ng trëng c¸c nÒn kinh tÕ lín trªn thÕ giíi vÉn cßn chËm
ch¹p sau khi tr¶i qua khñng ho¶ng.
¤ng Chu TiÓu Xuyªn gäi hµnh ®éng neo gi¸ ®ång nh©n d©n tÖ so víi ®ång
USD mµ B¾c Kinh ®· vµ ®ang thùc hiÖn lµ "mét c¬ chÕ tû gi¸ hèi ®o¸i ®Æc biÖt"
nh»m ph¶n øng víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu. §ång thêi ¤ng kh¼ng
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®Þnh, c¬ chÕ nµy sím hay muén còng bÞ b·i bá, nhng Trung Quèc sÏ rÊt cÈn
träng vµ kh«n ngoan trong viÖc lùa chän thêi ®iÓm thÝch hîp.
MÆc dï kh«ng ®a ra thêi gian biÓu cho viÖc duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn nay,
nhng Trung Quèc kh¼ng ®Þnh viÖc ®¸nh gi¸ l¹i ®ång nh©n d©n tÖ chØ cã thÓ ®îc
thùc hiÖn sau 2 hoÆc 3 n¨m n÷a, khi thÞ trêng xuÊt khÈu toµn cÇu håi phôc hoµn
toµn sau khñng ho¶ng.
ChÝnh phñ Trung Quèc sÏ tiÕp tôc thùc thi chÝnh s¸ch tiÒn tÖ níi láng võa
ph¶i, song ®ång thêi theo s¸t c¸c diÔn biÕn l¹m ph¸t vµ nh÷ng thay ®æi cña c¸c
chØ sè kinh tÕ kh¸c. ¤ng lu ý r»ng viÖc kiÓm so¸t l¹m ph¸t trong n¨m nay sÏ hÕt
søc phøc t¹p. Theo l·nh ®¹o Ng©n hµng Trung ¬ng Trung Quèc cho biÕt, khã
kh¨n hiÖn nay cña c¸c nhµ ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch lµ dù ®o¸n ®îc mäi t×nh huèng
cã thÓ x¶y ra vµ nh÷ng thay ®æi vÒ chØ sè.
Nh»m ®èi phã víi cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu vµ ®a ®Êt níc tho¸t
khái suy tho¸i kinh tÕ, cuèi n¨m 2008, Trung Quèc ®· ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tiÒn
tÖ tõ "siÕt chÆt" sang "níi láng võa ph¶i " vµ triÓn khai gãi kÝch thÝch kinh tÕ trÞ
gi¸ 4 ngh×n tû CNY (585 tû USD). Trong n¨m 2009, ChÝnh phñ ®· "b¬m" tæng
céng 9,6 ngh×n tû CNY cho nÒn kinh tÕ díi d¹ng c¸c kho¶n vay míi, t¨ng gÇn
gÊp ®«i so víi n¨m tríc ®ã.
Theo c¸c chuyªn gia, mÆc dï xuÊt khÈu Trung Quèc trong n¨m 2009 ®·
gi¶m 4% so víi GDP c¶ níc, nhng chÝnh sù æn ®Þnh tû gi¸ vµ gãi kÝch thÝch kinh
tÕ khæng lå ChÝnh phñ Trung Quèc tung ra ®· gióp cho kinh tÕ níc nµy vÉn gi÷
®îc ®µ t¨ng trëng. Theo sè liÖu mµ Côc Thèng kª Quèc gia Trung Quèc th«ng
b¸o, t¨ng trëng GDP cña níc nµy trong quý IV/2009 ®¹t 10,7%, cao nhÊt tõ n¨m
2007 trë l¹i ®©y. TÝnh chung trong c¶ n¨m 2009, GDP Trung Quèc t¨ng trëng
8,7%, vît xa môc tiªu ®Çu n¨m lµ 8% mµ Thñ tíng ¤n Gia B¶o ®· ®Ò ra.
Trong bèi c¶nh khñng ho¶ng tµi chÝnh toµn cÇu t¸c ®éng tíi c¸c nÒn kinh tÕ,
còng nh nh÷ng khã kh¨n trªn thÞ trêng néi ®Þa, ChÝnh phñ Trung Quèc ®· lêng
tríc t×nh h×nh, ®a ra c¸c quyÕt s¸ch quan träng ®Ó tÊt c¶ ®ång t©m, ®ång lßng vît
qua khã kh¨n. C¸c biÖn ph¸p nµy ®· chÆn ®øng ®µ suy gi¶m vµ Trung Quèc trë
thµnh níc ®Çu tiªn tho¸t khái suy tho¸i.
C¸c nhµ kinh tÕ cho r»ng, ®ång NDT cña Trung Quèc ®îc ®Þnh gi¸ thÊp h¬n
thùc tÕ tõ 20-40%, t¹o cho B¾c Kinh lîi thÕ bÊt c«ng trong ho¹t ®éng th¬ng m¹i
quèc tÕ. RÊt nhiÒu chuyªn gia kinh tÕ vµ c¸c nhµ l·nh ®¹o, trong ®ã cã c¶ Tæng
thèng Mü Barack Obama ®· lªn tiÕng kªu gäi Trung Quèc ph¶i thùc hiÖn viÖc
®¸nh gi¸ l¹i ®ång CYN v× cho r»ng viÖc quèc gia nµy neo tû gi¸ ®ång NDT víi
®ång USD ®· t¹o lîi thÕ vÒ xuÊt khÈu, qua ®ã hç trî cho c¸c nhµ xuÊt khÈu cña
Trung Quèc khi giao dÞch víi c¸c nÒn kinh tÕ kh¸c trªn thÕ giíi. ThËm chÝ cã
nhiÒu ý kiÕn cho r»ng, viÖc Trung Quèc tiÕp tôc kh«ng chÞu t¨ng gi¸ ®ång NDT
®· g©y ph¬ng h¹i tíi nhiÒu níc ®ang ph¸t triÓn vèn lÊy xuÊt khÈu ®Ó ph¸t triÓn
kinh tÕ, chø kh«ng chØ cã Mü.
NhiÒu nhµ kinh tÕ trªn thÕ giíi nhËn ®Þnh r»ng trong n¨m 2010 Trung Quèc
cã thÓ sÏ ®Ó ®ång nh©n d©n tÖ t¨ng gi¸ ®Ó kiÒm chÕ l¹m ph¸t khi xuÊt khÈu t¨ng
m¹nh vµ ¸p lùc tõ phÝa quèc tÕ ngµy mét nhiÒu. Dù b¸o n¨m 2010, ®ång nh©n
d©n tÖ cã thÓ t¨ng gi¸ thªm kho¶ng 5%.
1.2. Kinh nghiÖm cña Hµn Quèc
Hµn Quèc tõng ®îc biÕt ®Õn nh mét trong nh÷ng níc n«ng nghiÖp nghÌo
nhÊt thÕ giíi. Cho ®Õn n¨m 1962, khi b¾t ®Çu bíc vµo thùc hiÖn kÕ ho¹ch ph¸t
20
.DOC 
38 
123 
73 
