Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Công tác thu bhxh tại bảo hiểm xã hội quận hai bà trưng...

Tài liệu Công tác thu bhxh tại bảo hiểm xã hội quận hai bà trưng

.DOC
33
219
123

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 LỜI MỞ ĐẦU BHXH lµ mét chÝnh s¸ch x· héi lín cña mçi quèc gia, bÊt kÓ quèc gia ®ã cã thÓ chÕ chÝnh trÞ nh thÕ nµo vµ theo ®Þnh híng g× (thÞ trêng hay kÕ ho¹ch). ChÝnh s¸ch BHXH ®îc x©y dùng nh»m b¶o vÖ, tríc hÕt cho mét lùc lîng lao ®éng ®«ng ®¶o trong x· héi, ®ã lµ nh÷ng ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng, tríc nh÷ng sù kiÖn, nh÷ng “rñi ro x· héi”, dÉn ®Õn lµm gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp tõ nghÒ nghiÖp. TiÕp ®Õn lµ sù më réng ph¹m vi ¸p dông cho nh÷ng nhãm ®èi tîng kh¸c, khi ®iÒu kiÖn kinh tÕ-x· héi cho phÐp vµ ®a sè c¸c níc ®ang thùc hiÖn theo xu híng nµy. §©y chÝnh lµ tÝnh nh©n v¨n kh¸ch quan cña BHXH, lµ nÒn t¶ng cho sù æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn x· héi. Kinh tÕ cña mçi quèc gia chØ cã thÓ t¨ng trëng mét c¸ch bÒn v÷ng khi ngêi d©n ®îc ph©n phèi c«ng b»ng, khi ngêi d©n ®îc thô hëng c¸c thµnh qu¶ cña kinh tÕ. BHXH chÝnh lµ mét “kªnh” quan träng t¹o ra sù c«ng b»ng nµy. Mét trong nh÷ng c«ng t¸c quan träng ®¶m b¶o tµi chÝnh cho quü BHXH lµ vÊn ®Ò thu BHXH. XuÊt ph¸t tõ nhËn thøc trªn nªn trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i BHXH TP H¶i D¬ng em ®· chän ®Ò tµi:” Thu b¶o hiÓm x· héi vµ mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thu BHXH thµnh phè H¶i D¬ng”. Bµi viÕt cña em gåm 3 ch¬ng: Ch¬ng I: Tæng quan vÒ BHXH vµ vai trß cña c«ng t¸c thu BHXH Ch¬ng II: Thùc tr¹ng c«ng t¸c thu BHXH thµnh phè H¶i D¬ng Ch¬ng III: Mét sè gi¶i ph¸p nh»m t¨ng cêng hiÖu qu¶ ho¹t ®éng thu BHXH thµnh phè H¶i D¬ng. CH¦¥NG i TæNG QUAN VÒ BHXH Vµ C¤NG T¸C THU BHXH I. TæNG QUAN VÒ BHXH. 1. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHXH. 1.1 Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña BHXH trªn thÕ giíi. B¶o hiÓm x· héi ®· cã lÞch sö hµng tr¨m n¨m mµ h×nh thøc s¬ khai cña nã lµ b¾t nguån tõ Nam ¢u vµo thÕ kû thø XIII khi nÒn c«ng nghiÖp vµ kinh tÕ hµng ho¸ ®· b¾t ®Çu ph¸t triÓn. Tuy nhiªn hÖ thèng BHXH thùc sù ®Çu tiªn ra ®êi t¹i Céng hoµ 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 liªn bang §øc (1850) b»ng viÖc thñ tíng §øc Bismark ®· ban hµnh ®¹o luËt BHXH ®Çu tiªn trªn thÕ giíi. Theo ®¹o luËt nµy, hÖ thèng BHXH ra ®êi víi sù tham gia b¾t buéc cña c¶ ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng vµ giíi chñ. Nhµ níc ®¶m b¶o mét sè chÕ ®é vµ gi÷ vai trß qu¶n lý, ®Þnh híng ho¹t ®éng cña BHXH. §©y lµ nguån gèc cña sù ra ®êi nguyªn t¾c b¶o hiÓm b¾t buéc vµ viÖc quy ®Þnh ngêi ®îc b¶o hiÓm ph¶i ®ãng phÝ BHXH, vµ cã sù tham gia ba bªn: Ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc. Cho ®Õn ngµy nay h×nh thøc nµy vÉn tån t¹i vµ ph¸t triÓn trong nh÷ng níc cã hÖ thèng BHXH. §Õn nh÷ng n¨m 30 cña thÕ kû XX, B¶o hiÓm x· héi ®· cã sù tham gia cña hµng lo¹t c¸c níc Mü Latinh, Hoa Kú, Canada. Sau chiÕn tranh thø 2 cïng víi viÖc giµnh ®îc ®éc lËp cho m×nh, c¸c níc ë Ch©u Phi, Ch©u ¸ vµ vïng Caribª còng ®· h×nh thµnh BHXH t¹i níc m×nh. Cho ®Õn nay tr¶i qua h¬n 150 n¨m ra ®êi vµ ph¸t triÓn, BHXH trë lªn phong phó, ®a d¹ng vµ ®îc ¸p dông hÇu hÕt c¸c níc trªn thÕ giíi. Tuy nhiªn, do ®iÒu kiÖn kinh tÕ - x· héi ë mçi quèc gia cã sù kh¸c nhau, do ®ã BHXH còng cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸c nhau. 1.2 Qóa tr×nh h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña BHXH ViÖt Nam Sau c¸ch m¹ng th¸ng 8 n¨m 1945, §¶ng vµ Nhµ níc ®· sím quan t©m ®Õn vÊn ®Ò BHXH b»ng viÖc ban hµnh s¾c lÖnh 54/SL ngµy 01 th¸ng 11 n¨m 1945 Ên ®Þnh nh÷ng ®iÒu kiÖn cho c«ng chøc vÒ hu. S¾c lÖnh sè 77/SL ngµy 22 th¸ng 5 n¨m 1950 ®· Ên ®Þnh cô thÓ c¸c chÕ ®é trî cÊp èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, hu trÝ, tö tuÊt ®èi víi c«ng nh©n. Sau hoµ b×nh lËp l¹i ë miÒn B¾c níc ta, thùc hiÖn hiÕn ph¸p n¨m 1959, Héi ®ång chÝnh phñ ban hµnh ®iÒu lÖ t¹m thêi vÒ c¸c chÕ ®é trî cÊp BHXH ®èi víi c«ng nh©n viªn chøc Nhµ níc kÌm theo nghÞ ®Þnh 218/CP ngµy 27 th¸ng 11 n¨m 1961. ChÕ ®é BHXH bao gåm 6 lo¹i trî cÊp: + ChÕ ®é trî cÊp èm ®au. + ChÕ ®é trî cÊp hu trÝ. + ChÕ ®é trî cÊp tö tuÊt. + ChÕ ®é trî cÊp tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp. + ChÕ ®é trî cÊp thai s¶n. + ChÕ ®é trî cÊp mÊt søc lao ®éng. C¨n cø vµo kinh nghiÖm thùc hiÖn nghÞ ®Þnh 43/CP tõ tríc ®Õn nay, c¬ chÕ BHXH ®· ®îc chÕ ®Þnh thµnh mét ch¬ng trong Bé LuËt lao ®éng th«ng qua ngµy 23/06/1994. §îc cô thÓ ho¸ trong §iÒu lÖ BHXH míi kÌm theo NghÞ ®Þnh 12/CP 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ngµy 26/01/1995 vµ NghÞ ®Þnh 19/CP ngµy 16/02/1995 vÒ viÖc thµnh lËp BHXH ViÖt Nam. 2. §èi tîng tham gia BHXH §èi tîng ¸p dông b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc theo quy ®Þnh t¹i kho¶n 1. §iÒu 1 nghÞ ®Þnh sè 01/2003/N§-CP (N§ sè 01/CP bæ xung 1 sè ®iÒu cña N§ sè 12/CP ngµy 26/01/1995) gåm: * Ngêi lao ®éng lµm viÖc theo hîp ®ång lao ®éng cã thêi h¹n tõ ®ñ 3 th¸ng trë lªn vµ hîp ®ång lao ®éng kh«ng x¸c ®Þnh thêi h¹n trong c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc sau: - Doanh nghiÖp thµnh lËp ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp nhµ níc, bao gåm: doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, doanh nghiÖp ho¹t ®éng c«ng Ých; doanh nghiÖp thuéc lùc lîng vò trang; - Doanh nghiÖp thµnh lËp ho¹t ®éng theo luËt doanh nghiÖp, bao gåm: c«ng ty tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty hîp danh, doanh nghiÖp t nh©n; - Doanh nghiÖp thµnh lËp ho¹t ®éng theo LuËt ®Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam, bao gåm: doanh nghiÖp liªn doanh vµ doanh nghiÖp 100% vèn ®Çu t níc ngoµi; - Doanh nghiÖp thuéc c¸c tæ chøc chÝnh trÞ, tæ chøc chÝnh trÞ - x· héi; - Hé s¶n xuÊt, kinh doanh c¸ thÓ, tæ hîp t¸c; - C¸c c¬ quan hµnh chÝnh, sù nghiÖp, tæ chøc x· héi kh¸c, lùc lîng vò trang; kÓ c¶ c¸c tæ chøc, ®¬n vÞ ®îc phÐp ho¹t ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh, dÞch vô thuéc c¬ quan hµnh chÝnh, sù nghiÖp, §¶ng, ®oµn thÓ. C¸c héi quÇn chóng tù trang tr¶i vÒ tµi chÝnh; - C¬ së b¸n c«ng, d©n lËp, t nh©n thuéc c¸c ngµnh v¨n ho¸, y tÕ, gi¸o dôc, ®µo t¹o, khoa häc, thÓ dôc thÓ thao vµ c¸c ngµnh sù nghiÖp kh¸c; - Tr¹m y tÕ x· phêng, thÞ trÊn; - C¬ quan, tæ chøc níc ngoµi hoÆc tæ chøc quèc tÕ t¹i ViÖt Nam, trõ trêng hîp ®iÒu íc quèc tÕ mµ céng hoµ x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam ký kÕt hoÆc tham gia cã quy ®Þnh kh¸c. * C¸n bé, c«ng chøc, viªn chøc theo ph¸p lÖnh c¸n bé, c«ng chøc. * Ngêi lao ®éng, x· viªn lµm viÖc vµ hëng tiÒn c«ng theo hîp ®ång lao ®éng tõ ®ñ 3 th¸ng trë lªn trong c¸c hîp t¸c x· thµnh lËp, ho¹t ®éng theo luËt hîp t¸c x·. * Ngêi lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc lµm viÖc theo hîp ®ång lao ®éng cã thêi h¹n díi 3 th¸ng, khi hÕt hîp ®ång lao ®éng mµ ngêi lao ®éng tiÕp tôc lµm viÖc hoÆc giao kÕt hîp ®ång lao ®éng míi ®èi víi doanh nghiÖp, tæ chøc, c¸ nh©n ®ã th× ph¶i tham gia b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 * Ngêi lao ®éng lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc nªu trªn ®i häc, thùc tËp, c«ng t¸c ®iÒu dìng trong vµ ngoµi níc mµ vÉn hëng tiÒn l¬ng hoÆc tiÒn c«ng do doanh nghiÖp, c¬ quan tæ chøc sö dông lao déng tr¶ th× còng thuéc ®èi tîng thùc hiÖn b¶o hiÓm x· héi b¾t buéc. 3. Vai trß cña BHXH víi ®êi sèng kinh tÕ x· héi. Qóa tr×nh h×nh thµnh vµ sù ph¸t triÓn cña BHXH cho chóng ta thÊy râ BHXH kh«ng chØ cã vai trß lín ®èi víi ®êi sèng cña ngêi lao ®éng, ®¶m b¶o ®îc thu nhËp cña ngêi lao ®éng khi hä èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp...mµ th«ng qua ®ã trËt tù x· héi ®îc ®¶m b¶o, t¹o ®iÒu kiÖn thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn c«ng b»ng vµ v¨n minh h¬n. Trong ®iÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÞ trêng víi nhiÒu biÕn ®éng kh«ng ngõng. BHXH tån t¹i ph¸t triÓn ho¹t ®éng vµ dùa trªn mèi quan hÖ chÆt chÏ ngêi sö dông lao ®éng víi ngêi lao ®éng th«ng qua bªn thø ba - Tæ chøc b¶o hiÓm x· héi chuyªn tr¸ch díi sù b¶o trî ®Æc biÖt cña Nhµ níc, trong mèi quan hÖ ®ã: - VÒ phÝa chñ sö dông lao ®éng: MÆc dï ph¶i ®ãng mét phÇn tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµo quü b¶o hiÓm x· héi nhng hä kh«ng ph¶i chi ra nh÷ng kho¶n tiÒn lín khi nh÷ng ngêi lao ®éng gÆp rñi ro. - VÒ phÝa ngêi lao ®éng: BHXH lµ chç dùa vÒ mÆt t©m lý cho hä, gióp cho hä yªn t©m trong c«ng t¸c tõ ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc, h¹n chÕ ®îc t×nh h×nh ngng trÖ s¶n xuÊt kinh doanh, gi¶m thiÖt h¹i cho ngêi sö dông lao ®éng. - §èi víi Nhµ níc: BHXH lµ mét chÝnh s¸ch lín cña mçi quèc gia. V× thùc hiÖn BHXH gãp phÇn æn ®Þnh x· héi, t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t triÓn kinh tÕ. Thùc hiÖn BHXH sÏ h×nh thµnh quü tiÒn tÖ tËp trung cã thÓ ®Çu t mét phÇn vµo c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ ®Ó sinh lêi, t¨ng nguån thu cho quü BHXH. Do viÖc chi tr¶ kh«ng ph¶i lóc nµo còng diÔn ra thêng xuyªn, cho nªn Nhµ níc cã thÓ ®Çu t trë l¹i ®Ó b¶o toµn quü. MÆt kh¸c, BHXH gióp cho Nhµ níc ®iÒu tiÕt vµ ph©n phèi l¹i thu nhËp gi÷a nh÷ng ngêi tham gia BHXH. Nh vËy tæ chøc thùc hiÖn b¶o hiÓm x· héi ®a l¹i lîi Ých cho c¶ ba bªn: Ngêi lao ®éng, chñ sö dông lao ®éng, Nhµ níc vµ x· héi. Cïng víi sù ph¸t triÓn x· héi, BHXH ngµy cµng trë thµnh mét nhu cÇu thêng xuyªn, tù nhiªn, chÝnh ®¸ng cña ngêi lao ®éng. Nã cÇn ph¶i ®îc ®¸p øng hµng lo¹t nhu cÇu thiÕt yÕu kh¸c cña con ngêi. Lµ mét bé phËn cÊu thµnh trong hÖ thèng chÝnh s¸ch kinh tÕ x· héi mµ cßn mang ý nghÜa kinh tÕ - chÝnh trÞ to lín. TÝnh kinh tÕ thÓ hiÖn BHXH ph¶i c©n ®èi ®îc nguån Thu - Chi mét c¸ch hîp lý vµ ph¶i b¶o tån vµ ph¸t triÓn ®îc nguån quü. B¶o hiÓm x· héi cã ý nghÜa chÝnh trÞ bëi th«ng qua ®ã tÝnh u viÖt, tr×nh ®é v¨n minh cña mét thÓ chÕ chÝnh trÞ cña mét quèc gia, cña 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 mét Nhµ níc ®îc thÓ hiÖn. Ngoµi ra BHXH cßn mang tÝnh nh©n ®¹o, tÝnh nh©n v¨n cao c¶, tÝnh céng ®ång, nã thùc hiÖn theo quy luËt ”lÊy sè ®«ng bï cho sè Ýt”, tøc lµ lÊy sù ®ãng gãp nhá cña sè ®«ng chu cÊp cho sè Ýt mµ v× lý do nµo ®ã ( bÞ èm ®au, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp...) mµ hä bÞ gi¶m ®i hoÆc mÊt 1 phÇn thu nhËp hay gÆp rñi ro trong cuéc sèng b×nh thêng. Vai trß cña BHXH trong nÒn kinh tÕ cßn ®îc thÓ hiÖn: - §èi víi ngêi lao ®éng t¹o t©m lý æn ®Þnh, yªn t©m h¬n trong s¶n xuÊt, lµm cho n¨ng suÊt lao ®éng cña c¸ nh©n vµ x· héi kh«ng ngõng t¨ng lªn. - §èi víi giíi chñ m¹nh d¹n më réng quy m« s¶n xuÊt, thuª mín nh©n c«ng tõ ®ã lµm cho s¶n xuÊt cña hä ph¸t triÓn... - B¶o hiÓm x· héi gãp phÇn ph¸t triÓn vµ t¨ng trëng kinh tÕ cho ®Êt níc, do quü BHXH khi ë thêi kú nhµn rçi ®Çu t l¹i cho s¶n xuÊt, gãp phÇn ®¸ng kÓ cho viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ cña Nhµ níc. 4. Ph©n biÖt BHXH víi BH th¬ng m¹i. §iÓm gièng nhau: - §Òu gãp phÇn æn ®Þnh cuéc sèng cho ngêi tham gia b¶o hiÓm khi hä kh«ng may gÆp rñi ro kh«ng lêng tríc ®îc, tõ ®ã gãp phÇn kh«i phôc s¶n xuÊt, ®¶m b¶o an toµn x· héi. - Ho¹t ®éng BHXH vµ BH th¬ng m¹i ®Òu thùc hiÖn an sinh x· héi, lÊy sè ®«ng bï sè Ýt. - TÝnh chÊt cña hai lo¹i h×nh b¶o hiÓm x· héi còng gièng nhau c¬ b¶n. BHXH, BHTM ®Òu mang tÝnh kinh tÕ, tÝnh x· héi, tÝnh dÞch vô, tÝnh kh¸ch quan ph¸t sinh kh«ng ®ång ®Òu theo thêi gian vµ kh«ng gian, tÝnh nh©n ®¹o - nh©n v¨n cao c¶. - Quü ®Òu ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së ®ãng gãp cña nh÷ng ngêi tham gia b¶o hiÓm. Tuy nhiªn, do tÝnh chÊt c¬ b¶n cña nã chi phèi quü nªn quü ®îc t¸ch ra thµnh c¸c quü thµnh phÇn ®Ó qu¶n lý. §iÓm kh¸c nhau: - §èi tîng tham gia: BHXH lµ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng, BHTM lµ tÊt c¶ c¸c c¸ nh©n vµ c¸c tæ chøc x· héi. - Nguån h×nh thµnh quü: Quü BHXH ®îc h×nh thµnh tõ ba nguån ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc gãp thªm. Quü BHTM chñ yÕu tõ sù gãp phÝ cña c¸c ®èi tîng tham gia t¹o nªn. - Môc ®Ých sö dông quü: Quü BHXH dïng ®Ó chi tr¶ c¸c chÕ ®é vÒ BHXH vµ dïng ®Ó qu¶n lý BHXH ë c¸c cÊp. Trong hÖ thèng tµi chÝnh Quèc gia gåm 3 kh©u: 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 + Ng©n s¸ch. + Tµi chÝnh trung gian. + Tµi chÝnh c¬ së (hoÆc tµi chÝnh doanh nghiÖp) Quü BHTM n»m trong kh©u tµi chÝnh c¬ së (tµi chÝnh doanh nghiÖp) v× vËy quü nµy dïng víi nhiÒu môc ®Ých kh¸c nhau nh båi thêng thiÖt h¹i, dù tr÷, dù phßng, nghÜa vô ®ãng thuÕ cho Nhµ níc... - C¬ chÕ qu¶n lý quü: Quü BHXH ®îc qu¶n lý theo c¬ chÕ c©n b»ng thu- chi, quü BHTM theo c¬ chÕ h¹ch to¸n kinh doanh cã l·i. - Ph¹m vi b¶o hiÓm: Ph¹m vi b¶o hiÓm hiÖn nay ë níc ta theo luËt BHXH ®îc Quèc héi th«ng qua t¹i kú häp thø 9 kho¸ XI (tõ ngµy 16/05 – 29/06/2009) g¾n víi 5 chÕ ®é BHXH. Ph¹m vi BHTM g¾n víi c¸c hÖ thèng quy t¾c trong tõng nghiÖp vô. - PhÝ b¶o hiÓm: PhÝ BHXH ®îc x¸c ®Þnh b»ng nguyªn t¾c dùa trªn c¬ së tiÒn l¬ng, tiÒn c«ng vµ quü l¬ng. PhÝ BHTM ®îc x¸c ®Þnh chÝnh x¸c b»ng sè tuyÖt ®èi dùa trªn c¬ së sè tiÒn b¶o hiÓm, gi¸ trÞ b¶o hiÓm, h¹n møc tr¸ch nhiÖm. - C¬ së qu¶n lý vµ tæ chøc thùc hiÖn: BHXH c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc lµ Bé Lao ®éng vµ Th¬ng binh x· héi, qu¶n lý sù nghiÖp lµ B¶o hiÓm x· héi ViÖt Nam. §èi víi BHTM c¬ quan qu¶n lý Nhµ níc lµ Bé tµi chÝnh, ®¬n vÞ thùc hiÖn lµ b¶n th©n c¸c c«ng ty b¶o hiÓm. II. MéT Sè VÊN §Ò VÒ Quü BHXH 1. Kh¸i niÖm quü BHXH Trong ®êi sèng kinh tÕ-x· héi, ngêi ta thêng nãi ®Õn nhiÒu lo¹i quü kh¸c nhau nh: quü tiªu dïng, quü s¶n xuÊt, quü dù phßng, quü tiÒn l¬ng, quü tiÒn thëng, quü phóc lîi, quü tiÕt kiÖm...TÊt c¶ c¸c lo¹i quü nµy ®Òu cã mét ®iÓm chung lµ tËp hîp c¸c ph¬ng tiÖn tµi chÝnh hay vËt chÊt kh¸c cho nh÷ng ho¹t ®éng nµo ®ã theo môc tiªu ®Þnh tríc víi nh÷ng quy ®Þnh/quy chÕ nhÊt ®Þnh. Quü lín hay nhá biÓu thÞ kh¶ n¨ng vÒ mÆt ph¬ng tiÖn vµ vËt chÊt ®Ó thùc hiÖn môc tiªu ®Ò ra. TÊt c¶ c¸c lo¹i quü ®Òu kh«ng tån t¹i víi chØ mét khèi lîng tÜnh t¹i mét thêi ®iÓm mµ cßn lu«n lu«n biÕn ®éng theo híng t¨ng lªn ë c¸c ®Çu vµo víi c¸c nguån thu vµ gi¶m ®i ë ®Çu ra víi c¸c kho¶n chi nh mét dßng ch¶y liªn tôc. Cã thÓ h×nh dung quü nh mét bÓ chøa níc, trong ®ã ®Çu vµo cã níc lu«n ch¶y ®Ó níc trong bÓ lu«n ch¶y ®Ó níc trong bÓ ngµy cµng nhiÒu lªn cßn ®Çu ra lµ qu¸ tr×nh sö dông níc lµm cho níc trong bÓ v¬i dÇn ®i. §Ó b¶o ®¶m cho ®Çu ra æn ®Þnh, ngêi ta thiÕt lËp mét lîng dù tr÷. T¬ng tù nh víi bÓ níc, ®Çu vµo ph¶i cã nhiÒu h¬n ®Çu ra th× trong bÓ míi lu«n lu«n cã níc. Bëi vËy, ®Ó qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ®îc mét quü nµo ®ã th× 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 kh«ng ph¶i chØ qu¶n lý ®îc khèi lîng tÜnh cña nã t¹i mét thêi ®iÓm, mµ quan träng h¬n lµ ph¶i qu¶n lý ®îc lu lîng cña nã trong mét kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. T¬ng tù nh vËy, quü BHXH còng ®îc h×nh thµnh tõ c¸c nguån thu kh¸c nhau vµ ®îc sö dông ®Ó chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH cho ngêi thô hëng vµ c¸c chi phÝ qu¶n lý kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. V× vËy, quü BHXH ph¶i tÝnh to¸n sao cho nguån thu ®ñ lín vµ ph¶i “ch¶y” vµo “bÓ” liªn tôc ®Ó ®¶m b¶o c¸c chi phÝ - “®Çu ra” cña BHXH kh«ng chØ hiÖn t¹i mµ c¶ trong t¬ng lai. Khi møc “ch¶y” ra lín, nh÷ng ngêi ho¹ch ®Þnh ph¸t triÓn BHXH ph¶i t×m c¸ch ®Ó t¨ng cêng nhiÒu h¬n møc “ch¶y” vµo. Theo quan niÖm vÒ quü nãi chung nh trªn, th× quü BHXH lµ tËp hîp nh÷ng ®ãng gãp b»ng tiÒn cña nh÷ng ngêi tham gia BHXH (bao gåm ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng vµ Nhµ níc trong mét sè trêng hîp) vµ c¸c nguån thu hîp ph¸p kh¸c, h×nh thµnh mét quü tiÒn tÖ tËp trung ®Ó chi tr¶ cho nh÷ng ngêi ®îc thô hëng BHXH vµ gia ®×nh hä khi hä bÞ gi¶m hoÆc mÊt thu nhËp do bÞ gi¶m, mÊt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc bÞ mÊt viÖc lµm vµ chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng nghiÖp vô BHXH. Nh vËy, quü BHXH lµ mét quü tiªu dïng, ®ång thêi lµ mét quü dù phßng; nã võa mang tÝnh kinh tÕ, võa mang tÝnh chÊt x· héi rÊt cao vµ lµ ®iÒu kiÖn hay c¬ së vËt chÊt quan träng nhÊt ®¶m b¶o cho toµn bé hÖ thèng BHXH tån t¹i vµ ph¸t triÓn. 2. Nguån h×nh thµnh quü BHXH. Quü BHXH ®îc h×nh thµnh tõ nhiÒu nguån kh¸c nhau, tuú thuéc vµo ph¸p luËt BHXH vµ tuú thuéc vµo môc ®Ýnh hÖ thèng BHXH cña mçi níc. Nh×n chung, nguån h×nh thµnh quü BHXH cã thÓ gåm sù tham gia cña Nhµ níc, sù ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng, sù ®ãng gãp cña ngêi tham gia BHXH, thu nhËp tõ l·i ®Çu t cña quü BHXH vµ c¸c kho¶n thu nhËp kh¸c. Trong c¸c nguån trªn, kho¶n ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng lµ chñ yÕu. §èi víi hÖ thèng BHXH ®· cã thêi gian ho¹t ®éng ®ñ lín th× c¸c kho¶n l·i tõ c¸c ho¹t ®éng ®Çu t lµ nguån kh¸ quan träng. Tuy nhiªn, viÖc quyÕt ®Þnh h×nh thµnh c¸c thµnh phÇn cña nguån quü BHXH kh«ng thuÇn tuý mang tÝnh kü thuËt mµ cßn phô thuéc vµo c¸c ®iÒu kiÖn kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ x· héi cña mçi quèc gia. ë mét sè quèc gia ph¸t triÓn quü BHXH phÇn lín lµ c¸c kho¶n thu tõ thuÕ, nhÊt lµ c¸c kho¶n thuÕ ®Æc biÖt nh rîu, thuèc l¸ dïng ®Ó chi tr¶ cho c¸c dÞch vô y tÕ vµ ch¨m sãc søc khoÎ. Quü BHXH ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së thuÕ thêng ®îc ¸p dông cho hÖ thèng BHXH toµn d©n, cho c¶ nh÷ng ngêi tham gia lùc lîng lao ®éng vµ kh«ng tham gia lùc lîng nµy. §a sè c¸c níc cã nÒn kinh tÕ thÞ trêng, quü BHXH ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së cã sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng. Ngêi lao ®éng khi 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 tham gia BHXH ph¶i ®ãng gãp mét kho¶n trªn c¬ së tiÒn l¬ng/thu nhËp cña m×nh. Lu ý r»ng kho¶n ®ãng gãp BHXH cña ngêi lao ®éng kh¸c víi ®ãng thuÕ ë chç ®ãng gãp BHXH ®Ó t¨ng phóc lîi cña b¶n th©n ngêi lao ®éng. Ngêi sö dông còng cã nghÜa vô ®ãng gãp BHXH cho ngêi lao ®éng mµ m×nh thuª mín hoÆc sö dông. Kho¶n ®ãng gãp cña ngêi sö dông lao ®éng thêng ®îc tÝnh trªn c¬ së b»ng mét tû lÖ nµo ®ã trªn tæng quü l¬ng cña ®¬n vÞ vµ ®îc tÝnh vµo chi phÝ trong gi¸ thµnh s¶n phÈm. Mét hÖ thèng BHXH trong ®ã quü BHXH chñ yÕu sö dông ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng, kh«ng cã sù ®ãng gãp hoÆc hç trî tõ ng©n s¸ch Nhµ níc ®îc gäi lµ hÖ thèng tù trang tr¶i. C¸c kho¶n ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng cã thÓ lµ tû lÖ nµo ®ã theo thu nhËp hoÆc b»ng mét tû lÖ theo mét møc cè ®Þnh (møc cè ®Þnh cã thÓ lµ møc l¬ng tèi thiÓu hoÆc møc l¬ng trung b×nh x· héi). ë nhiÒu níc, nÕu c¸c møc ®ãng dùa theo thu nhËp c¸ nh©n thÞ trêng cã quy ®Þnh møc giíi h¹n thu nhËp (sµn vµ trÇn). Ngêi cã thu nhËp díi møc sµn th× kh«ng tham gia BHXH mµ do Nhµ níc hç trî (theo hÖ thèng trî gióp x· héi cña an sinh x· héi). Ngêi cã thu nhËp cao h¬n møc trÇn còng chØ tham gia BHXH theo møc trÇn ®ã hoÆc kh«ng tham gia BHXH mµ tham gia vµo b¶o hiÓm th¬ng m¹i (b¶o hiÓm nh©n thä). Cã nh÷ng níc, ngoµi hÖ thèng chung cßn cã hÖ thèng BHXH chØ cã ngêi lao ®éng ®ãng gãp theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (thêng lµ hÖ thèng BHXH tù nguyÖn). HÖ thèng nµy ¸p dông cho nh÷ng ®èi tîng cha tham gia BHXH theo quy ®Þnh chung (thêng ë nh÷ng n¬i kh«ng cã quan hÖ chñ - thî); còng cã níc ¸p dông cho c¶ nh÷ng ngêi ®· tham gia vµo hÖ thèng chung, nhng cã nhu cÇu tho¶ m·n cao h¬n. Nh vËy, xÐt vÒ mÆt b¶n chÊt, dï cã thùc hiÖn theo nhiÒu m« h×nh kh¸c nhau, chØ cã hai c¸ch t¹o nguån BHXH lµ kh«ng ph¶i ®ãng gãp (Nhµ níc tµi trî th«ng qua thuÕ) vµ ®ãng gãp (cña ngêi lao ®éng vµ/hoÆc cña ngêi sö dông lao ®éng). C¶ hai c¸ch thøc t¹o nguån quü BHXH (thuÕ vµ ®ãng thuÕ) ®Òu ®îc ®a vµo tiªu chuÈn lao ®éng cña tæ chøc lao ®éng quèc tÕ (ILO). Trong c«ng íc sè 102 vÒ c¸c tiªu chuÈn tèi thiÓu vÒ BHXH cña ILO ®· quy ®Þnh: “C¸c chi phÝ cho c¸c trî cÊp BHXH vµ c¸c chi phÝ vÒ qu¶n lý cña hÖ thèng BHXH ph¶i ®îc tµi trî tõ quü BHXH b»ng c¸ch ®ãng gãp BHXH hoÆc b»ng thuÕ hoÆc kÕt hîp c¶ hai c¸ch ®ã, theo nh÷ng thÓ thøc ®Ó gi¶m bít t×nh tr¹ng khã kh¨n cho ngêi thiÕu thèn ph¬ng tiÖn sèng cã lu ý tíi t×nh h×nh kinh tÕ tõng níc thµnh viªn vµ nh÷ng nhãm ngêi ®îc b¶o vÖ”. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 HiÖn nay, ®¹i ®a sè c¸c níc cã BHXH ®Òu thùc hiÖn theo c¸ch ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng ®ãng gãp BHXH. Víi c¸ch thøc nµy, mét c¸ch chung nhÊt, c¬ cÊu nguån thu cña quü BHXH nh sau: Qt =§L§+§SDL§+§NN+TNP+L§T+TK Trong ®ã: §L§: kho¶n ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng tõ tiÒn l¬ng/thu nhËp; §SDL§: kho¶n ®ãng gãp cña ngêi SDL§; §NN: sù ®ãng gãp/hç trî cña Nhµ níc trong mét sè trêng hîp; TNP: kho¶n nép ph¹t cña c¸c doanh nghiÖp/®¬n vÞ chËm nép BHXH; L§T:kho¶n l·i do ®Çu t phÇn nhµn rçi cña quü BHXH; Tk: c¸c nguån thu hîp ph¸p kh¸c cña quü BHXH; Mét ®Æc ®iÓm rÊt c¬ b¶n cña BHXH trong c¬ chÕ thÞ trêng lµ sù ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng diÔn ra trong thêi gian kh¸ dµi (20 ®Õn 30 n¨m ®èi víi c¸c chÕ ®é BHXH dµi h¹n) vµ thêi gian thô hëng cña hä còng rÊt l©u (tõ 10 - 15 hoÆc 20 n¨m sau). V× vËy, c¸c kho¶n ®ãng gãp cña ngêi lao ®éng, ngêi sö dông lao ®éng (c¸c nguån c¬ b¶n h×nh thµnh quü BHXH) ph¶i ®îc tÝnh to¸n, ®iÒu chØnh cho phï hîp, cã tÝnh ®Õn c¸c yÕu tè l¹m ph¸t, ®Çu t vµ sù thay ®æi møc sèng cña d©n c. H¬n n÷a, còng ph¶i tÝnh ®Õn møc hëng cña ngêi nghØ hu sau 15-20 n¨m, khi møc sèng chung cña d©n c ®· thay ®æi rÊt nhiÒu (n©ng lªn). §©y lµ nh÷ng tÝnh to¸n c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh c©n ®èi quü BHXH theo m« h×nh quü cã sù ®ãng gãp cña c¸c bªn tham gia BHXH. Quü BHXH h×nh thµnh vµ ho¹t ®éng ®· t¹o ra kh¶ n¨ng gi¶i quyÕt nh÷ng rñi ro cña tÊt c¶ nh÷ng ngêi tham gia víi tæng dù tr÷ Ýt nhÊt, gióp cho viÖc dµn tr¶i rñi ro ®îc thùc hiÖn theo c¶ hai chiÒu kh«ng gian vµ thêi gian, ®ång thêi gióp gi¶m tèi thiÓu thiÖt h¹i kinh tÕ cho ngêi sö dông lao ®éng, tiÕt kiÖm cho c¶ ng©n s¸ch Nhµ níc vµ ng©n s¸ch gia ®×nh 3. Néi dung chi cña quü BHXH. Chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH theo c«ng íc 102 n¨m 1952 bao gåm 9 chÕ ®é BHXH. HiÖn nay ë ViÖt Nam ®ang thùc hiÖn 5 chÕ ®é BHXH lµ: èm ®au, thai s¶n, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, hu trÝ vµ tö tuÊt. Chi tr¶ BHXH bao gåm: chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH, chi qu¶n lý vµ chi kh¸c. Chi qu¶n lý bao gåm chi sù nghiÖp BHXH vµ qu¶n lý quü BHXH. Chi sù nghiÖp BHXH lµ c¸c kho¶n chi phôc vô c¸c sù nghiÖp phóc lîi c«ng céng nh»m n©ng cao søc khoÎ tuæi thä vµ ®êi sèng vËt chÊt, tinh thÇn cña nh÷ng ngêi lao ®éng tham gia BHXH khi hä ®ang cßn lµm viÖc hoÆc nghØ hu nh chi phÝ cho c¸c nhµ nghØ 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 m¸t, nhµ an dìng, dìng l·o...Chi qu¶n lý quü BHXH vµ c¸c kho¶n chi cho bé m¸y qu¶n lý BHXH nh c¸c kho¶n tr¶ l¬ng vµ c¸c chÕ ®é phóc lîi x· héi cho nh©n viªn ngµnh BHXH, chi phÝ më c¸c líp båi dìng c¸n bé lµm c«ng t¸c BHXH, in Ên hå s¬ vµ giÊy tê, chi phÝ söa ch÷a nhá vµ mua s¾m trang thiÕt bÞ, chi ®Çu t nh»m b¶o toµn vµ t¨ng trëng quü BHXH... Nh vËy, theo c¬ cÊu chi, quü BHXH gåm: QCBH=CTC+CQL+CK Trong ®ã: QCBH : Quü BHXH CTC: Chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH CQL: Chi qu¶n lý CK: Chi kh¸c 4. C¸c nguyªn t¾c ®Çu t t¨ng trëng quü BHXH Do quü BHXH cã nh÷ng ®Æc trng, kh¸c h¼n víi nh÷ng tæ chøc tµi chÝnh kh¸c, nªn viÖc ®Çu t t¨ng trëng quü BHXH ph¶i trªn c¬ së nh÷ng nguyªn t¾c nhÊt ®Þnh: Nguyªn t¾c thø nhÊt:ph¶i ®¶m b¶o an toµn khi ®Çu t Môc tiªu h×nh thµnh quü BHXH lµ ®Ó gãp phÇn ®¶m b¶o an toµn thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ s©u xa h¬n lµ ®¶m b¶o an sinh x· héi cho nh©n d©n. V× vËy, an toµn lµ nguyªn t¾c hµng ®Çu trong viÖc ®Çu t quü BHXH. Quü BHXH ®îc b¶o toµn vµ t¨ng trëng tèt sÏ ®¸p øng tèt h¬n nhu cÇu ngµy cµng cao cña ngêi lao ®éng tham gia BHXH vµ gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu kinh tÕ-x· héi cña ®Êt níc, gãp phÇn vµo æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. Ngîc l¹i, nÕu quü BHXH kh«ng ®îc sö dông ®óng, kh«ng ®¶m b¶o ®îc gi¸ trÞ, mÊt an toµn (th©m hôt) th× ®êi sèng cña ngêi tham gia vµ thô hëng sÏ bÞ ¶nh hëng ®Çu tiªn; hËu qu¶ lµ sÏ dÉn ®Õn rèi lo¹n x· héi nghiªm träng. NhiÒu ChÝnh phñ ®· ph¶i sôp ®æ do nh÷ng vÊn ®Ò cã liªn quan ®Õn lîi Ých cña ngêi tham gia BHXH. §Ó thùc hiÖn ®îc nguyªn t¾c nµy, Nhµ níc cÇn cã nh÷ng ®Þnh híng ®Çu t vµ ë nh÷ng chõng mùc nµo ®ã Nhµ níc ph¶i b¶o hé cho ®Çu t cña quü BHXH sao cho Ýt rñi ro nhÊt. ViÖc ®Çu t t¨ng trëng cña quü BHXH cÇn chó ý ®Õn 3 yÕu tè sau: + X¸c ®Þnh x¸c suÊt rñi ro cã thÓ x¶y ra trong qu¸ tr×nh ®Çu t. + TÝnh to¸n chÆt chÏ kh¶ n¨ng sinh lêi. + X¸c ®Þnh lîi Ých x· héi cña viÖc ®Çu t. Nguyªn t¾c thø hai: Ph¶i cã sinh lêi. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Trong bÊt kú ho¹t ®éng kinh doanh nµo, nÕu kh«ng sinh lêi (kh«ng cã lîi nhuËn) th× kh«ng nhµ ®Çu t nµo bá tiÒn ra ®Ó ®Çu t. Do ®ã xÐt trªn gi¸c ®é kinh tÕ, sinh lêi còng lµ môc tiªu quan träng trong ho¹t ®éng cña quü BHXH. H¬n n÷a, quü BHXH cßn ph¶i thùc hiÖn c¸c môc tiªu chÝnh lµ ®¶m b¶o thu nhËp (c¶ vÒ quy m« vµ gi¸ trÞ) cho ngêi lao ®éng tham gia BHXH kh«ng chØ hiÖn t¹i mµ c¶ t¬ng lai cña hä. V× vËy, ®Çu t cña quü ph¶i ®¶m b¶o ®îc nguyªn t¾c cã l·i. Nguyªn t¾c thø ba: ph¶i cã kh¶ n¨ng thanh to¸n (thanh kho¶n); Môc tiªu lËp quü BHXH lµ ®Ó ®¸p øng ®îc nh÷ng chi tr¶ c¸c trî cÊp BHXH vµo bÊt cø thêi ®iÓm nµo vµ ë bÊt cø ®©u. Nãi c¸ch kh¸c, quü BHXH lu«n ë chÕ ®é s½n sµng cã tiÒn ®Ó chi tr¶ c¸c trî cÊp BHXH ®Þnh kú hoÆc ®ét xuÊt. ChÝnh v× vËy, phÇn cha dïng ®Õn cña quü BHXH míi ®îc gäi lµ phÇn nhµn rçi t¬ng ®èi (hoÆc t¹m thêi). Do ®ã, mét nguyªn t¾c rÊt c¬ b¶n khi tæ chøc c¸c ho¹t ®éng ®Çu t cña quü BHXH lµ dï ®Çu t quü vµo lÜnh vùc nµo, díi h×nh thøc nµo còng ph¶i ®¶m b¶o kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi c¸c tµi s¶n ®Çu t thµnh tiÒn vµ cã thÓ thu håi ®îc dÔ dµng ®Ó chi tr¶ c¸c trî cÊp BHXH. Nguyªn t¾c thø t: §¶m b¶o lîi Ých x· héi. BHXH lµ mét trong nh÷ng chÝnh s¸ch x· héi quan träng cña Nhµ níc. Môc ®Ých cña BHXH lµ ®¶m b¶o thu nhËp cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh hä, gãp phÇn ®¶m b¶o an sinh x· héi vµ môc ®Ých xa h¬n cña BHXH lµ nh»m gãp phÇn thóc ®Èy kinh tÕ - x· héi ph¸t triÓn, n©ng cao møc sèng chung cña nh©n d©n. V× vËy, song song víi c¸c yªu cÇu vÒ hiÖu qu¶ kinh tÕ nh»m t¨ng trëng quü, viÖc ®Çu t quü BHXH ph¶i ®¹t hiÖu qu¶ vÒ mÆt x· héi. §Çu t quü BHXH ph¶i lu«n g¾n liÒn víi c¸c chÝnh s¸ch vÒ x· héi nh d©n sè, lao ®éng, viÖc lµm. c¶i thiÖn m«i trêng lao ®éng vµ m«i trêng sèng...ViÖc ®Çu t quü BHXH cÇn chó träng tíi c¸c dù ¸n phôc vô c«ng céng vµ c¸c môc tiªu x· héi thùc sù, mÆc dï lîi nhuËn (hiÖu qu¶ kinh tÕ) ®Çu t cã thÓ thÊp. C¸c dù ¸n ®Çu t ph¶i lµ ®éng lùc cho ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ phôc vô ®«ng ®¶o ngêi lao ®éng, ph¶i nh»m môc ®Ých n©ng cao chÊt lîng cuéc sèng ngêi d©n. Do vËy quü BHXH cã thÓ ®îc ®Çu t vµo c¸c c«ng tr×nh d©n sinh, nhµ ë cho ngêi lao ®éng cã thu nhËp thÊp, tham gia vµo c¸c quü gi¶i quyÕt viÖc lµm, quü hç trî d¹y nghÒ cho ngêi lao ®éng, quü hç trî xuÊt khÈu lao ®éng. III. Vai trß cña c«ng t¸c thu BHXH C«ng t¸c thu BHXH cã vai trß rÊt quan träng trong ho¹t ®éng cña ngµnh BHXH, ®©y lµ c«ng t¸c träng t©m cña ho¹t ®éng BHXH. 1. Vai trß cña c«ng t¸c thu BHXH trong viÖc t¹o lËp quü. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 C«ng t¸c thu ®îc triÓn khai vµ tiÕn hµnh t¹o ra mét quü tµi chÝnh ®Êy lµ quü BHXH. Quü nµy t¹o ra ®Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh chi tr¶ BHXH. C«ng t¸c thu ®îc tiÕn hµnh ®Òu ®Æn hµng th¸ng (theo quyÕt ®Þnh sè 902/Q§-BHXH ngµy 26/06/2007 cña tæng gi¸m ®èc BHXH ra quyÕt ®Þnh ban hµnh quy ®Þnh vÒ qu¶n lý thu BHXH, BHYT b¾t buéc) ®èi víi tÊt c¶ c¸c ngµnh, c¸c ®¬n vÞ cã sö dông lao ®éng sÏ gióp Nhµ níc trong viÖc gi¶m chi tõ ng©n s¸ch Nhµ níc trong viÖc chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH. Do vËy c«ng t¸c thu cã vai trß rÊt lín ®èi víi nÒn kinh tÕ níc nhµ. V× hµng n¨m kho¶n chi nµy tõ ng©n s¸ch Nhµ níc lµ rÊt lín. MÆt kh¸c, thu nhanh, thu ®ñ ®· t¹o ra mét kho¶n tiÒn lín t¹m thêi nhµn rçi cha sö dông ®Õn, ®©y còng lµ mét trong nh÷ng nguån tiÒn cho vay rÊt cã Ých ®èi víi ®Êt níc trong sù nghiÖp ph¸t triÓn kinh tÕ. Bëi nhiÒu c«ng tr×nh, h¹ng môc cña ®Êt níc muèn ®îc thi c«ng th× ph¶i cã vèn mµ ngay lËp tøc Nhµ níc cha thÓ cung cÊp kÞp thêi. 2. C«ng t¸c thu trong viÖc t¹o lËp mèi quan hÖ gi÷a c¸c bªn trong BHXH. Sù nghiÖp BHXH, bíc ®Çu ®îc luËt ph¸p ho¸ trong ch¬ng XII Bé luËt Lao ®éng vµ ®îc cô thÓ ho¸ b»ng ®iÒu lÖ BHXH ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh 12/CP ngµy 26/01/1995 cña ChÝnh phñ vµ ®Æc biÖt c«ng t¸c BHXH ®· ®îc ban hµnh thµnh luËt BHXH sè 71/2006/QH 11. §iÒu luËt cã quy ®Þnh viÖc thùc hiÖn c¸c chÕ ®é hëng BHXH ph¶i dùa trªn c¬ së ®ãng vµ thêi gian ®ãng BHXH cña tõng ngêi. V× vËy thu BHXH ®ßi hái ph¶i ®îc theo dâi, ghi chÐp kÕt qu¶ ®ãng cña tõng ngêi trong c¬ quan ®¬n vÞ, ®Ó lµm c¬ së cho viÖc tÝnh møc hëng BHXH theo quy ®Þnh. §©y lµ nh÷ng néi dung mang tÝnh nghiÖp vô chuyªn s©u vµ ®ßi hái sù chuÈn x¸c cao, cô thÓ tõng ngêi lao ®éng trong tõng th¸ng vµ liªn tôc kÐo dµi trong nhiÒu n¨m. KÕt qu¶ thu BHXH lu«n g¾n liÒn víi nghiÖp vô chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH, do ®ã viÖc theo dâi, ghi chÐp kÕt qu¶ ®ãng BHXH ph¶i ®îc thùc hiÖn tõ ®¬n vÞ c¬ së n¬i ngêi chñ sö dông lao ®éng, ngêi lao ®éng cã tr¸ch nhiÖm ®ãng BHXH. BHXH thµnh phè cã nhiÖm vô ®«n ®èc thu BHXH, ®ång thêi trùc tiÕp thanh quyÕt to¸n vµ chi tr¶ c¸c chÕ ®é cho ngêi lao ®éng.§Ó cã c¨n cø thu BHXH, c«ng t¸c nhgiÖp vô ph¶i c¨n cø vµo mÉu biÓu quy ®Þnh cña Bé Tµi chÝnh. VÝ dô tªn ®¬n vÞ sö dông lao ®éng, tæng sè lao ®éng ®ãng BHXH, tæng quü tiÒn l¬ng lµm c¨n cø ®ãng BHXH. Danh s¸ch, hä tªn, tuæi vµ møc tiÒn l¬ng cña tõng ngêi lao ®éng thuéc quü tiÒn l¬ng cña tõng ®¬n vÞ ®Õn tõng ngêi lao ®éng. Trªn c¬ së danh s¸ch theo dâi kÕt qu¶ ®ãng BHXH nãi trªn ®Ó ghi kÕt qu¶ ®ãng BHXH vµo sæ theo dâi cña tõng 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 ngêi, t¹o thµnh mèi quan hÖ ba bªn lµ ngêi lao ®éng, chñ sö dông lao ®éng vµ c¬ quan BHXH. Mèi quan hÖ nµy cµng trë nªn kh¨ng khÝt khi c«ng t¸c thu BHXH tiÕn hµnh ®Òu ®Æn vµ nhiÖt t×nh. C«ng t¸c thu diÔn ra tèt ®· gãp phÇn b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng. 3. C«ng t¸c thu trong viÖc ®¶m b¶o c«ng b»ng trong BHXH. Mét trong c¸c nguyªn t¾c cña BHXH kh«ng thÓ kh«ng nh¾c tíi, ®ã lµ nguyªn t¾c cã ®ãng cã hëng trong BHXH. Cã ®ãng gãp phÝ BHXH th× míi cã hëng c¸c chÕ ®é BHXH. ChÝnh nhê sù theo dâi, ®«n ®èc thu cña c«ng t¸c thu ®· lµm c¬ së ®¶m b¶o c«ng b»ng gi÷a cèng hiÕn vµ hëng thô vÒ BHXH. Còng chÝnh nhê sù theo dâi cÈn thËn trong qu¸ tr×nh thu ®· gãp phÇn kh¾c phôc c¸c tiªu cùc trong gi¶i quyÕt chÕ ®é chÝnh s¸ch BHXH. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 CH¦¥NG II THùC TR¹NG C¤NG T¸C THU BHXH T¹I THµNH PHè H¶I D¦¥NG. I. THùC TR¹NG T×NH H×NH THU BHXH ë BHXH TP H¶I D¦¥NG 1. Quy tr×nh thu BHXH. Nh÷ng yÕu tè ¶nh hëng ®Õn c«ng t¸c thu nh sau: 1.1 Ph©n cÊp thu thùc hiÖn theo nguyªn t¾c: C¨n cø vµo sè lîng c¸c ®¬n vÞ sö dông lao ®éng ®· ®îc x¸c ®Þnh trªn ®Þa bµn, BHXH tØnh tiÕn hµnh thùc hiÖn ph©n cÊp thu BHXH. ViÖc ph©n cÊp thu BHXH ®îc quy ®Þnh nh sau: * BHXH tØnh thu BHXH cña c¸c ®¬n vÞ cã trô së vµ tµi kho¶n t¹i tØnh bao gåm: - C¸c ®¬n vÞ thuéc Trung ¬ng qu¶n lý ®ãng trªn ®Þa bµn tØnh. - C¸c ®¬n vÞ do tØnh trùc tiÕp qu¶n lý. - C¸c ®¬n vÞ, tæ chøc quèc tÕ cã trªn ®Þa bµn tØnh, trõ trêng hîp ®iÒu íc quèc tÕ mµ níc Céng hoµ XHCN ViÖt Nam ký kÕt hoÆc tham gia cã quy ®Þnh kh¸c. - C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã sö dông tõ 50 lao ®éng trë lªn. Trêng hîp c¸c huyÖn thuéc tØnh kh«ng ®ñ ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn nhiÖm vô thu BHXH cña c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh díi 50 lao ®éng hoÆc c¸c ®¬n vÞ Trung ¬ng, ®¬n vÞ thuéc tØnh cã sè lao ®éng kh«ng nhiÒu, th× gi¸m ®èc B¶o hiÓm x· héi tØnh quyÕt ®Þnh viÖc ph©n cÊp thu ®èi víi tõng ®¬n vÞ cô thÓ. * BHXH huyÖn thu BHXH cña c¸c ®¬n vÞ cã trô së vµ tµi kho¶n t¹i huyÖn bao gåm: - C¸c ®¬n vÞ thuéc cÊp huyÖn trùc tiÕp qu¶n lý. - C¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh sö dông tõ 10 lao ®éng ®Õn díi 50 lao ®éng. - C¸c ®¬n vÞ kh¸c do BHXH tØnh giao nhiªm vô thu theo quyÕt ®Þnh ph©n cÊp thu. Trêng hîp BHXH tØnh më réng ®èi tîng thu BHXH tù nguyÖn ®èi víi doanh nghiÖp sö dông díi 10 lao ®éng ph¶i b¸o c¸o BHXH ViÖt Nam ®Ó tr×nh héi ®ång qu¶n lý xem xÐt quyÕt ®Þnh. 1.2 LËp kÕ ho¹ch vµ giao kÕ ho¹ch thu BHXH, BHYT - BHXH huyÖn c¨n cø vµo danh s¸ch lao ®éng quü l¬ng trÝch nép BHXH cña c¸c ®¬n vÞ tham gia BHXH, BHYT do BHXH huyÖn qu¶n lý, thùc hiÖn kiÓm tra ®èi chiÕu, tæng hîp vµ lËp 2 b¶n kÕ ho¹ch thu BHXH, BHYT n¨m sau (theo mÉu sè 4-KHT) 01 b¶n lu t¹i BHXH huyÖn, 01 b¶n lu t¹i BHXH tØnh tríc ngµy 20/10. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 - BHXH tØnh c¨n cø danh s¸ch lao ®éng, quü l¬ng trÝch nép BHXH cña c¸c ®¬n vÞ do BHXH tØnh trùc tiÕp thu, thùc hiÖn kiÓm tra ®èi chiÕu, lËp kÕ ho¹ch thu BHXH, BHYT n¨m sau (theo mÉu 4-KHT). §ång thêi tæng hîp kÕ ho¹ch thu BHXH, BHYT cña BHXH c¸c huyÖn lËp 02 b¶n (theo mÉu 5-KHT), 01 b¶n lu t¹i tØnh, 01 b¶n göi BHXH ViÖt Nam tríc ngµy 31/10. - BHXH ViÖt Nam c¨n cø t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch n¨m cña BHXH c¸c ®Þa ph¬ng vµ t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi, c¨n cø kÕ ho¹ch thu BHXH, BHYT do BHXH c¸c tØnh vµ BHXH khèi lùc lîng vò trang lËp, giao sè kiÓm tra vÒ thu BHXH, BHYT cho BHXH c¸c tØnh, BHXH Bé Quèc phßng, Bé C«ng an vµ Ban C¬ yÕu ChÝnh phñ tríc ngµy 15/11 hµng n¨m. - C¨n cø sè kiÓm tra cña BHXH ViÖt Nam giao, BHXH tØnh ®èi chiÕu víi t×nh h×nh trªn ®Þa bµn, BHXH khèi Lùc lîng vò trang ®èi chiÕu víi qu©n sè sÜ trang, qu©n nh©n chuyªn nghiÖp hëng l¬ng, h¹ sÜ quan vµ binh sÜ hëng phô cÊp ®ang qu¶n lý nÕu cha phï hîp th× ph¶n ¸nh vÒ BHXH ViÖt Nam ®Ó xem xÐt ®iÒu chØnh. - BHXH ViÖt Nam tæng hîp sè thu BHXH, BHYT trªn toµn quèc t×nh Héi ®ång qu¶n lý BHXH ViÖt Nam phª duyÖt ®Ó giao dù to¸n thu BHXH, BHYT cho BHXH tØnh vµ BHXH Lùc lîng vò trang trong vßng 1 n¨m sau. - BHXH tØnh c¨n cø dù to¸n thu BHXH, BHYT cña BHXH ViÖt Nam giao, tiÕn hµnh ph©n bæ dù to¸n thu BHX, BHYT cho c¸c ®¬n vÞ thuéc BHXH tØnh vµ BHXH huyÖn tríc ngµy 15/01 cña n¨m kÕ ho¹ch. 2. T×nh h×nh thu BHXH tõ n¨m 2004 ®Õn n¨m 2006. §Ó hiÓu thùc tr¹ng thu mét c¸ch toµn diÖn th× chuyªn ®Ò tËp trung vµo nh÷ng néi dung sau ®©y: - Qu¶n lý ®èi tîng tham gia. - Qu¶n lý trÝch nép quü. - Qu¶n lý tiÒn Thu. B¶ng biÓu sè 1: B¶ng tæng hîp t×nh h×nh thu BHXH tõ n¨m 2004-2006 §¬n vÞ: §ång N¨m Sè ®¬n vÞ Sè lao ®éng Tæng quü l¬ng BHXH thu 2004 2005 274 322 9.540 11.944 97.084.504.101 107.247.537.761 16.294.896.383 25.536.000.000 15 ph¶i BHXH ®· thu (%) Thùc/ ph¶i thu 16.973.850.399 27.762.145.709 104,1 108.7 (%) §· thu n¨m sau/ tríc 163.6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 2006 428 18.157 207.984.799.100 43.891.551.402 46.963.960.001 107 277.6 Nguån: B¸o c¸o tæng kÕt n¨m cña BHXH TP H¶i D¬ng. 2.1 Qu¶n lý ®èi tîng tham gia BHXH. Qu¶n lý ®èi tîng tham gia BHXH lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò quan träng nhÊt cña nghiÖp vô thu BHXH. V× ®©y lµ c¬ së ®Ó h×nh thµnh nªn nguån quü BHXH còng nh lµ viÖc b¶o vÖ quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cho ngêi lao ®éng cña BHXH. Trong thêi gian qua BHXH TP H¶i D¬ng ®· më réng ®èi tîng tham gia BHXH ®Õn ngêi lao ®éng trong tÊt c¶ c¸c doanh nghiÖp, c¬ quan, tæ chøc thuéc c¸c thµnh phÇn kinh tÕ trªn ®Þa bµn thµnh phè H¶i D¬ng. ViÖc më réng ®èi tîng tham gia BHXH ®· ®éng viªn ngêi lao ®éng yªn t©m lµm viÖc, thóc ®Èy thÞ trêng lao ®éng ph¸t triÓn, ®ång thêi còng t¹o nªn sù c«ng b»ng trong s¶n xuÊt kinh doanh gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ. Tuy nhiªn, vÉn cã nhiÒu doanh nghiÖp kh«ng thùc hiÖn ®Çy ®ñ nghÜa vô ®ãng BHXH lµ do c¸c nguyªn nh©n sau: - C¸c doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm hiÖu qu¶, thua lç nªn t×m mäi c¸ch trèn tr¸nh ®ãng BHXH. - C¸c doanh nghiÖp chÞu sù chi phèi m¹nh mÏ cña quy luËt kinh tÕ thÞ trêng, phÇn ®«ng doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh ®Òu cã quy m« s¶n xuÊt nhá, thiÕu æn ®Þnh. Lùc lîng lao ®éng thêng xuyªn thay ®æi, nh÷ng biÕn ®éng t¨ng, gi¶m thu nép BHXH diÔn ra hµng ngµy. V× vËyviÖc theo dâi qu¶n lý ®èi tîng lao ®éng tham gia BHXH hÕt søc khã kh¨n, ®Æc biÖt lµ viÖc theo dâi cÊp phiÕu kh¸m ch÷a bÖnh lu«n ph¶i ®iÒu chØnh. Nªn viÖc quyÕt to¸n, ®èi chiÕu thu, chi BHXH gÆp khã kh¨n. Hµng n¨m sè lao ®éng t¨ng thªm kho¶ng 2000-2500 lao ®éng nhng sè lao ®éng tham gia ®ãng BHXH chØ t¨ng 15-20%. Trong khi ®ã lao ®éng th«i viÖc hëng trî cÊp mét lÇn chiÕm h¬n 10% trong tæng sè lao ®éng t¨ng míi. ViÖc ngêi lao ®éng ph¶i ®ãng toµn bé 20% phÝ BHXH vÉn x¶y ra ë mét sè doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh, ®©y lµ viÖc lµm tr¸i víi quy ®Þnh. C¸c doanh nghiÖp trèn ®ãng BHXH b»ng c¸ch kh«ng ký kÕt hîp ®ång hoÆc ký kÕt hîp ®ång ng¾n h¹n díi 3 th¸ng víi ngêi lao ®éng. ViÖc phèi hîp cña c¸c c¬ quan Nhµ níc trong viÖc kiÓm tra vµ gi¸m s¸t c¸c ®¬n vÞ sö dông lao ®éng cha thêng xuyªn dÉn ®Õn c¸c ®¬n vÞ cha thËt sù nghiªm tóc. Sè lao ®éng tham gia mçi n¨m t¨ng nhiÒu nhng sè lao ®éng ®îc ®ãng BHXH l¹i kh«ng t¬ng xøng. 2.2 Qu¶n lý quü l¬ng trÝch nép BHXH 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 Cïng víi viÖc qu¶n lý ®èi tîng tham gia BHXH th× vÊn ®Ò ®Æt ra lµ cÇn thiÕt ph¶i t¨ng cêng c«ng t¸c kiÓm tra qu¶n lý quü l¬ng trÝch nép BHXH t¹i c¸c ®¬n vÞ sö dông lao ®éng. Trong nh÷ng n¨m qua quü l¬ng trÝch ®ãng BHXH lu«n kh«ng ngõng t¨ng ®iÒu ®ã lµ do sè lîng ngêi lao ®éng vµ l¬ng cña c«ng nh©n t¨ng lªn kh«ng ®¸ng kÓ. Mét nguyªn nh©n kh¸c lµ do c¸c doanh nghiÖp lµm ¨n cã hiÖu qu¶ h¬n. NÕu n¨m 2004 tæng quü l¬ng lµ 97 tû th× ®Õn n¨m 2006 con sè nµy t¨ng vät lªn 207 tû t¨ng gÊp 2,1 lÇn sau 3 n¨m. MÆc dï t¨ng cao nh vËy nhng con sè ®ã chØ lµ t¬ng ®èi, v× cã nh÷ng ®¬n vÞ cßn trèn tr¸nh nghÜa vô nép BHXH cho ngêi lao ®éng nªn hä kh«ng khai hÕt quü tiÒn l¬ng ®ãng BHXH t¹i doanh nghiÖp. §Ó tr¸nh t×nh tr¹ng doanh nghiÖp kh«ng khai b¸o ®óng vµ ®Çy ®ñ quü l¬ng trÝch nép BHXH, BHXH TP H¶i D¬ng ®· tiÕn hµnh c«ng t¸c kiÓm tra t×nh h×nh lao ®éng vµ khai b¸o quü trÝch nép BHXH mét c¸ch thêng xuyªn h¬n. Tuy nhiªn vÊn ®Ò ®Æt ra lµ lµm sao t×m ra ®îc gi¶i ph¸p h÷u hiÖu nhÊt ®Ó t×nh tr¹ng trªn kh«ng kÐo dµi, g©y thiÖt thßi cho ngêi lao ®éng vµ bÊt lîi cho c¬ quan BHXH. 2.3 Qu¶n lý nguån thu BHXH X¸c ®Þnh nguån thu BHXH lµ vÊn ®Ò quan träng cho nªn ngay sau khi ®i vµo ho¹t ®éng, BHXH ViÖt Nam ®· ban hµnh quyÕt ®Þnh 177/BHXH ngµy 30/12/1996 vÒ quy ®Þnh qu¶n lý thu BHXH. Theo ®ã nguån thu quü BHXH bao gåm: - §ãng gãp cña c¸c ®èi tîng tham gia BHXH theo quy ®Þnh tai ®iÒu 36 cña ®iÒu lÖ BHXH ban hµnh kÌm theo nghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 26/01/1995 cña ChÝnh phñ. - Ng©n s¸ch chuyÓn sang gåm cã: + Chi tr¶ cho c¸c ®èi tîng ®ang hëng c¸c chÕ ®é BHXH tríc ngµy ban hµnh ®iÒu lÖ BHXH (cô thÓ NSNN chi tr¶ c¸c ®èi tîng hëng BHXH tríc 01/01/1995). + §ãng vµ hç trî thªm ®Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn c¸c chÕ ®é BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng sau ngµy ban hµnh ®iÒu lÖ BHXH. + §ãng BHYT cho ngêi ®ang ®îc hëng c¸c chÕ ®é BHXH. - TiÒn l·i, tiªn sinh lêi tõ viÖc thùc hiÖn ph¬ng ¸n b¶o hiÓm vµ ph¸t triÓn quü BHXH. - Thu tõ nguån tµi trî, viÖn trî quèc tÕ trong níc vµ quèc tÕ. - GÝa trÞ tµi s¶n cña BHXH ®îc ®¸nh gi¸ theo quy ®Þnh cña ChÝnh phñ. - Thu kh¸c. Th«ng qua sè liÖu ë b¶ng biÓu sè 1 chóng ta cã thÓ thÊy ®îc viÖc qu¶n lý ®èi tîng tham gia BHXH b¾t buéc t¹i BHXH TP H¶i D¬ng theo ph©n cÊp qu¶n lý cã thÓ 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 nãi lµ chÆt chÏ th«ng qua viÖc rµ so¸t sè lîng lao ®éng t¹i mçi c¬ quan doanh nghiÖp. Th«ng qua danh s¸ch lao ®éng ®îc lËp theo biÓu C45/TBH cña BHXH ViÖt Nam víi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè lµm c¬ së vµ tÝnh to¸n møc ®ãng BHXH cña tõng c¸ nh©n vµ cña c¸c ®¬n vÞ, ®ång thêi lµm c¨n cø gèc cña tõng n¨m ®Ó ®iÒu chØnh t¨ng, gi¶m gi÷a c¸c c¬ quan BHXH TP víi c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp vÒ sè lao ®éng, tæng quü tiÒn l¬ng cÊp bËc lµm c¬ së ®Ó tÝnh to¸n phÝ BHXH ph¶i nép hµng th¸ng, quý vµ tæng c¶ n¨m. TÝnh ®Õn cuèi n¨m 2006 sè tiÒn BHXH cßn bÞ nî ®äng lµ2.746.743.509, sè ®¬n vÞ nî ®äng lµ 84 ®¬n vÞ. Thùc tÕ cho thÊy viÖc nî ®äng phÝ BHXH ë c¸c doanh nghiÖp chñ yÕu lµ do: Sù rµng buéc vÒ ph¸p luËt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cha cã mét Bé LuËt hoµn chØnh, do ®ã vÉn cã kÏ hë ®Ó chñ lao ®éng lîi dông trèn hoÆc lµm chËm trÔ trong viÖc ®ãng phÝ BHXH theo quy ®Þnh. C¬ quan BHXH biÕt nhng kh«ng cã quyÒn xö lý triÖt ®Ó mµ chØ cã quyÒn h¹n, tõ chèi viÖc thanh to¸n c¸c quyÒn lîi vÒ BHXH khi c¸c ®¬n vÞ, doanh nghiÖp cha nép lÖ phÝ BHXH. §iÒu nµy sÏ chØ g©y thiÖt thßi cho ngêi lao ®éng t¹i c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp nãi trªn khi quyÒn lîi cña hä bÞ ¶nh hëng trùc tiÕp. Theo ®iÒu 9 Ch¬ng II thuéc quy chÕ “Qu¶n lý tµi chÝnh ®èi víi BHXH ViÖt Nam” kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 02/2003/Q§-TT ngµy 02/01/2003 cña Thñ tíng ChÝnh phñ quy ®Þnh th× “Trêng hîp c¸c ®¬n vÞ sö dông lao ®éng chËm nép b¶o hiÓm tõ 30 ngµy trë lªn so víi quy ®Þnh, th× ngoµi viÖc ph¶i nép sè tiÒn chËm nép vµ nép ph¹t hµnh chÝnh theo quy ®Þnh hiÖn hµnh, cßn ph¶i nép sè tiÒn ph¹p chËm nép theo møc l·i suÊt tiÒn vay qu¸ h¹n do ng©n hµng Nhµ níc ViÖt Nam quy ®Þnh t¹i thêi ®iÓm truy nép. §èi víi nh÷ng ®¬n vÞ cè t×nh vi pham hoÆc ch©y × th× BHXH ®îc quyÒn ®Ò nghÞ kho b¹c Nhµ níc, ng©n hµng n¬i ®¬n vÞ giao dÞch trÝch tiÒn tõ tµi kho¶n cña ®¬n vÞ ®Ó nép ®ñ sè tiÒn ®ãng b¶o hiÓm x· héi vµ tiÒn nép ph¹t chËm mµ kh«ng cã sù chÊp nhËn thanh to¸n cña ®¬n vÞ sö dông lao ®éng (trõ c¸c ®¬n vÞ ®îc ChÝnh phñ, Thñ tíng ChÝnh phñ cho phÐp nép chËm)”. Tuy nhiªn l·i suÊt mµ ng©n hµng Nhµ níc Ên ®Þnh thêng thÊp h¬n l·i suÊt mµ doanh nghiÖp ®i vay, nªn c¸c doanh nghiÖp s½n sµng chÞu nép ph¹t ®Ó chiÕm dông sè tiÒn ®ãng phÝ BHXH nãi trªn ®Ó lµm vèn kinh doanh mµ kh«ng ph¶i thÕ chÊp hay chÞu sù rµng buéc nµo kh¸c. Nguyªn nh©n thø hai mµ kh«ng thÓ kh«ng ®Ò cËp ®Õn ®ã lµ sù lµm ¨n, kinh doanh thua lç, ngêi lao ®éng thiÕu viÖc lµm cña c¸c doanh nghiÖp ®Æc biÖt lµ doanh nghiÖp thuéc ngµnh x©y dùng, ngµnh c«ng nghiÖp...Trªn ®Þa bµn thµnh phè hiÖn nay cã 12 doanh nghiÖp x©y dùng th× c¶ 12 doanh nghiÖp ®Òu nî ®äng mét sè lîng 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 lín phÝ BHXH lµ 700 triÖu ®ång. Gi¶i quyÕt viÖc kinh doanh thua lç, ngêi lao ®éng kh«ng cã viÖc lµm, gi¶m thu nhËp kh«ng thuéc riªng tr¸ch nhiÖm cña hÖ thèng BHXH mµ liªn quan ®Õn nhiÒu ngµnh, nhiÒu cÊp. QuyÒn lîi cña ngêi lao ®éng cßn ¶nh hëng ë viÖc khi ngêi lao ®éng ®· ®ãng ®ñ 5% cho chñ doanh nghiÖp nhng chñ doanh nghiÖp l¹i cha nép ®ñ 15% cßn l¹i . Nguyªn nh©n thø ba dÉn ®Õn viÖc nép chËm phÝ BHXH lµ sù chiÕm dông vèn lÉn nhau cña c¸c doanh nghiÖp th«ng qua viÖc thùc hiÖn c¸c hîp ®ång kinh tÕ. Trong c¬ chÕ thÞ trêng vµ sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp thêng tù bá vèn cña m×nh ra ®Ó thùc hiÖn c¸c hîp ®ång kinh tÕ nhng ®Õn khi hoµn thµnh bªn A l¹i chËm thanh to¸n ®ã lµ nguyªn nh©n dÉn ®Õn mét sè doanh nghiÖp chËm BHXH. Ngoµi vÊn ®Ò nî ®äng phÝ BHXH cña c¸c c¬ quan, doanh nghiÖp ®ãng trªn ®Þa bµn TP H¶i D¬ng lµ viÖc khai th¸c thu BHXH ®èi víi c¸c doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cã sö dông tõ 10 lao ®éng trë lªn vµ hîp ®ång tõ 3 th¸ng trë lªn ®Òu ph¶i thùc hiÖn BHXH. HiÖn t¹i trªn ®Þa bµn TP H¶i D¬ng cã 195 doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh tham gia ®ãng BHXH nhng t×nh tr¹ng nî ®äng cña c¸c doanh nghiÖp nµy tÝnh ®Õn cuèi n¨m 2006 lµ 1,4 tû ®ång. NÕu tÝnh sè lîng doanh nghiÖp ph¶i ®ãng BHXH b¾t buéc cho ngêi lao ®éng th× con sè nµy sÏ cao h¬n nhiÒu. Thùc tÕ cho thÊy doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh cha thùc hiÖn BHXH ®èi víi ngêi lao ®éng lµ do viÖc hîp ®ång gi÷a ngêi lao ®éng vµ chñ hîp ®ång lao ®éng hÇu hÕt tho¶ thuËn b»ng miÖng hoÆc b»ng v¨n b¶n rÊt ®¬n gi¶n kh«ng theo quy ®Þnh, do vËy sù thiÕu rµng buéc gi÷a chñ sö dông lao ®éng víi ngêi lao ®éng vÒ viÖc ®¶m b¶o chÕ ®é BHXH. Trong 3 n¨m qua BHXH TP H¶i D¬ng ®· thùc hiÖn ®Çy ®ñ chøc n¨ng qu¶n lý vµ khai th¸c thu BHXH ®èi víi c¸c c¬ quan, ®¬n vÞ vµ c¸c doanh nghiÖp trªn ®Þa bµn theo ph©n cÊp cña BHXH tØnh H¶i D¬ng ®îc thÓ hiÖn sè liÖu thu n¨m sau lu«n cao h¬n n¨m tríc ®iÒu ®ã thÓ hiÖn c«ng t¸c thu BHXH cña thµnh phè lµ cã hiÖu qu¶. Song vÊn ®Ò nî ®äng phÝ BHXH vÉn lµ mét tån t¹i cÇn sím t×m ra híng gi¶i quyÕt nh vËy míi ®¶m b¶o cho quü BHXH lu«n tån t¹i vµ ph¸t triÓn. II. T×NH H×NH THùC HIÖN C¸C CHÕ §é T¹I BHXH TP H¶I D¦¥NG 1. Chi tr¶ BHXH Chi tr¶ BHXH bao gåm: chi tr¶ c¸c chÕ ®é BHXH, chi qu¶n lý vµ chi kh¸c. HiÖn nay chi tr¶ chÕ ®é ë BHXH thµnh phè ®îc chia thµnh hai phÇn t¬ng øng víi hai nguån NSNN cÊp vµ quü BHXH ®¶m b¶o nh sau: 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel (: 0918.775.368 * Chi c¸c chÕ ®é BHXH tõ nguån NSNN cÊp: (§èi víi nh÷ng ngêi ®· nghØ viÖc hëng hu trÝ vµ trî cÊp BHXH tríc 01/01/1995 hoÆc ®îc gi¶i quyÕt hu trÝ vµ trî cÊp BHXH tõ 01/01/1995 trë ®i nhng do nguån NSNN cÊp theo quy ®Þnh). - Chi hµng th¸ng: + L¬ng hu: qu©n ®éi, c«ng nh©n viªn chøc + Trî cÊp BHXH: ®èi tîng hëng chÕ ®é mÊt søc lao ®éng, tai n¹n lao ®éng vµ bÖnh nghÒ nghiÖp, ngêi phôc vô tai n¹n lao ®éng, ngêi hëng tuÊt(tuÊt c¬ b¶n vµ tuÊt nu«i dìng), trî cÊp 91/CP. - Trî cÊp mét lÇn: + Trî cÊp tuÊt ®èi víi ngêi hëng chÕ ®é hu (qu©n ®éi, c«ng nh©n viªn chøc), mÊt søc lao ®éng, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp. + Mai t¸ng phÝ ®èi víi ngêi hëng chÕ ®é hu (qu©n ®éi, c«ng nh©n viªn chøc), mÊt søc lao ®éng, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp. - Chi ®ãng BHYT: Chi ®ãng BHYT cho c¸c ®èi tîng hëng chÕ ®é BHXH hµng th¸ng (hu trÝ, mÊt søc lao ®éng, tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp) ®îc tÝnh b»ng 3% tæng sè tiÒn l¬ng hu, trî cÊp (kh«ng tÝnh phô cÊp khu vùc) - Trang cÊp dông cô phôc håi chøc n¨ng cho ngêi bÞ tai n¹n lao ®éng - LÖ phÝ chi tr¶ - Chi kh¸c (nÕu cã) * Chi c¸c chÕ ®é BHXH tõ nguån quü BHXH: (§èi víi nh÷ng ngêi nghØ viÖc hëng hu trÝ hoÆc trî cÊp BHXH tõ 01/01/1995 trë ®i). - Chi hµng th¸ng: + L¬ng hu: qu©n ®éi, c«ng nh©n viªn chøc + Trî cÊp BHXH: ®èi tîng hëng chÕ ®é tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp, ngêi phôc vô tai n¹n lao ®éng, c¸n bé x· phêng, ngêi hëng tuÊt c¬ b¶n, tuÊt nu«i dìng. - Trî cÊp mét lÇn + Trî cÊp theo ®iÒu 28, ®iÒu lÖ BHXH ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 26/01/1995 cña ChÝnh phñ. + Trî cÊp mét lÇn ®èi víi c¸n bé x·, phêng theo NghÞ ®Þnh sè 09/1998/N§-CP ngµy 23/01/1998 cña ChÝnh phñ. + Trî cÊp cho ngêi lao ®éng cã thêi gian ®ãng BHXH trªn 30 n¨m (theo ®iÒu 27 kho¶n 2, ®iÒu lÖ BHXH ban hµnh kÌm theo NghÞ ®Þnh sè 12/CP ngµy 06/01/1995 cña ChÝnh phñ) + Trî cÊp tai n¹n lao ®éng, bÖnh nghÒ nghiÖp. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan