Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Công tác kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty tnhh kiểm toán, tư vấn, xây dựn...

Tài liệu Công tác kiểm toán báo cáo tài chính tại công ty tnhh kiểm toán, tư vấn, xây dựng việt nam

.DOC
53
113
62

Mô tả:

Lêi nãi ®Çu §Ó gióp sinh viªn cã ®iÒu kiÖn tiÕp cËn thùc tÕ, vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc trang bÞ trong nhµ trêng vµo thùc tiÔn, mçi sinh viªn tríc khi tèt nghiÖp ra trêng ®Òu ph¶i tr¶i qua mét giai ®o¹n thùc tËp vÒ chuyªn ngµnh m×nh ®· häc. Trªn c¬ së ®ã cñng cè ®îc kiÕn thøc ®· häc, biÕt c¸ch ¸p dông lý luËn linh ho¹t vµo thùc tÕ vµ cã h×nh dung cô thÓ h¬n vÒ c«ng viÖc sau khi ra trêng. Lµ sinh viªn n¨m thø t chuyªn ngµnh KiÓm to¸n, khoa KÕ to¸n cña trêng §¹i häc Kinh tÕ Quèc d©n Hµ Néi, em ®ang thùc tËp t¹i C«ng ty TNHH KiÓm to¸n T vÊn X©y dùng ViÖt Nam CIMEICO. CIMEICO lµ mét trong nh÷ng ®¬n vÞ kiÓm to¸n ®éc lËp ho¹t ®éng hîp ph¸p t¹i ViÖt Nam; C«ng ty cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n, t vÊn phï hîp víi chuyªn ngµnh em ®îc häc. C«ng ty ®· t¹o ®iÒu kiÖn cho em ®Õn thùc tËp. §ã lµ mét thuËn lîi rÊt lín cho em trong viÖc vËn dông nh÷ng kiÕn thøc ®· ®îc häc t¹i nhµ trêng vµo thùc tiÔn, ®i s©u t×m hiÓu vµ n¾m b¾t ho¹t ®éng chung còng nh c¸ch thøc tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n cña C«ng ty. Sau mét thêi gian gÇn 3 th¸ng thùc tËp t¹i v¨n phßng C«ng ty vµ ®i thùc tÕ mét vµi kh¸ch hµng, em ®· cã nh÷ng hiÓu biÕt ban ®Çu vÒ quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh do C«ng ty thùc hiÖn. MÆt kh¸c nhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ®èi víi mét cuéc kiÓm to¸n còng nh nh÷ng u vµ nhîc ®iÓm cña quy tr×nh do C«ng ty thùc hiÖn, em ®· lùa chän ®Ò tµi: “Hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty TNHH KiÓm to¸n, T vÊn, X©y dùng ViÖt Nam” cho b¸o c¸o chuyªn ®Ò thùc tËp tèt nghiÖp cña m×nh. B¸o c¸o gåm c¸c néi dung: Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh. Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng tæ chøc quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty TNHH KiÓm to¸n T vÊn X©y dùng ViÖt Nam (CIMECO). Ch¬ng 3: Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i C«ng ty. Em biÕt b¸o c¸o nµy cña em cßn nhiÒu sai sãt do vèn kiÕn thøc vÒ lý luËn vµ thùc tÕ cßn h¹n chÕ, em rÊt mong ®îc sù chØ dÉn thªm cña GS.TS. NguyÔn Quang Quynh, Ban gi¸m ®èc vµ c¸c anh chÞ kiÓm to¸n viªn cña C«ng ty. Qua ®©y em xin c¶m ¬n Ban gi¸m ®èc C«ng ty, GS.TS. NguyÔn Quang Quynh, anh NguyÔn §¾c Thµnh (CPA) ®· ñng hé, híng dÉn em hoµn thµnh B¸o c¸o nµy. 1 Ngµy 30 th¸ng 3 n¨m 2005 Sinh viªn: NguyÔn ThÞ Thuý Quyªn 2 môc lôc Lêi nãi ®Çu..................................................................................................1 Môc lôc.........................................................................................................3 Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh........................................................................6 1.1. Kh¸i qu¸t vÒ kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh vµ quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh ........................6 1.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh................................................6 1.1.2. Quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh....................................................7 1.2. ChuÈn bÞ kiÓm to¸n........................................................................7 1.2.1. LËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t...........................................................................8 1.2.1.1. ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n........................................................9 1.2.1.2 Thu thËp th«ng tin c¬ së.....................................................................12 1.2.1.3 Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng....................13 1.2.1.4 §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n......................................13 1.2.1.5 T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t......16 1.2.2 ThiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n..............................................................16 1.2.2.1. ThiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé....................17 1.2.2.2. ThiÕt kÕ c¸c thñ tôc ph©n tÝch...........................................................17 1.2.2.3. ThiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt ................................................18 1.3. Thùc hiÖn kiÓm to¸n......................................................................18 1.3.1.Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ..........................18 1.3.2. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch...................................................................19 1.3.3. Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt........................................................19 1.3. KÕt thóc vµ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n....................................20 1.3.1. Xem xÐt ®¸nh gi¸ tríc khi lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n.................................20 1.3.1.1. Xem xÐt c¸c kho¶n c«ng nî ngoµi dù kiÕn..........................................20 1.3.1.2. Xem xÐt c¸c sù kiÖn sau ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh...........................20 1.3.1.3. Xem tÝnh ho¹t ®éng liªn tôc cña kh¸ch hµng......................................21 1.3.1.4. §¸nh gi¸ tæng qu¸t kÕt qu¶ kiÓm to¸n...............................................21 1.3.2. LËp vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n.......................................................22 1.3.2.1. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña mét b¸o c¸o kiÓm to¸n..................................23 1.3.2.2. C¸c lo¹i ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh...................23 Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng tæ chøc quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh t¹i C«ng ty TNHH KiÓm to¸n T vÊn X©y dùng ViÖt Nam (CIMECO) .....................................................................26 2.1. §Æc ®iÓm cña C«ng ty TNHH KiÓm to¸n T vÊn X©y dùng ViÖt Nam víi vÊn ®Ò tæ chøc quy tr×nh kiÓm to¸n..............26 2.1.1. LÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn C«ng ty...............................................26 3 2.1.2. §Æc diÓm tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña C«ng ty.....................................29 2.1.3. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng kinh doanh...........................................................31 2.1.3.1 C¸c lÜnh vùc ho¹t ®éng cña C«ng ty...................................................32 2.1.3.2 §èi tîng kh¸ch hµng cña C«ng ty......................................................34 2.2 ChuÈn bÞ kiÓm to¸n........................................................................35 2.2.1. LËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t.........................................................................35 2.2.1.1 ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n.......................................................36 2.2.1.2.Thu thËp th«ng tin c¬ së......................................................................38 2.2.1.3. Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng....................39 2.2.1.4. §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n......................................40 2.2.1.5. T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t.....43 2.2.2. ThiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n..............................................................47 2.3 Thùc hiÖn kiÓm to¸n.......................................................................49 2.3.1 KiÓm tra tæng qu¸t b¸o c¸o tµi chÝnh......................................................49 2.3.2. Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm so¸t...................................................................50 2.3.3. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch...................................................................51 2.3.4. Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt.........................................................52 2.4 KÕt thóc kiÓm to¸n........................................................................55 2.4.1. LËp Biªn b¶n kiÓm to¸n. .......................................................................55 2.4.2. DuyÖt dù th¶o b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc kiÓm to¸n................................55 2.4.3. Ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ th qu¶n lý (nÕu cã).............................56 2.4.4. Qu¶n lý hå s¬ kiÓm to¸n........................................................................56 2.4.5. Theo dâi c¸c vÊn ®Ò sau khi ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n chÝnh thøc.. 57 Ch¬ng 3: Ph¬ng híng vµ gi¶i ph¸p hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kiÓm to¸n t¹i C«ng ty...................................................58 3.1. TÝnh cÊp thiÕt cña viÖc hoµn thiÖn quy tr×nh kiÓm to¸n t¹i C«ng ty....................................................................................58 3.1.1. ¦u ®iÓm.................................................................................................58 3.1.2. Nhîc ®iÓm............................................................................................59 3.1.3. §Þnh híng chiÕn lîc ph¸t triÓn cña C«ng ty..........................................61 3.2 Nh÷ng gi¶i ph¸p cô thÓ cho nh÷ng vÊn ®Ò trªn............62 KÕt luËn.....................................................................................................64 4 Ch¬ng 1: Lý luËn chung vÒ quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 1.1. Kh¸i qu¸t vÒ kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh vµ quy tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh 1.1.1 Kh¸i qu¸t vÒ kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh KiÓm to¸n lµ mét ho¹t ®éng ®· cã tõ rÊt l©u vµ ho¹t ®éng nµy ph¸t triÓn ë B¾c Mü tõ nh÷ng n¨m 30, ë T©y ¢u tõ nh÷ng n¨m 60 vµ ë ViÖt Nam tõ h¬n 10 n¨m nay. Do hoµn c¶nh chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi, vµ ®Þa vÞ ph¸p lý kh¸c nhau ë mçi khu vùc, mçi quèc gia nªn cã nhiÒu kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ kiÓm to¸n. Tuy nhiªn hiÓu mét c¸ch chung nhÊt th× kiÓm to¸n lµ ho¹t ®éng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn vÒ thùc tr¹ng ho¹t ®éng tµi chÝnh b»ng hÖ thèng ph¬ng ph¸p kü thuËt cña kiÓm to¸n chøng tõ vµ ngoµi chøng tõ do c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr×nh ®é nghiÖp vô t¬ng xøng thùc hiÖn trªn c¬ së hÖ thèng ph¸p lý cã hiÖu lùc. Theo ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 200, ®iÓm 04: “B¸o c¸o tµi chÝnh lµ hÖ thèng b¸o c¸o ®îc thµnh lËp theo ChuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh (hoÆc ®îc chÊp nhËn) ph¶n ¸nh c¸c th«ng tin kinh tÕ tµi chÝnh chñ yÕu cña ®¬n vÞ”. Nh vËy kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh lµ mét bé phËn cña kiÓm to¸n nãi chung, cã chøc n¨ng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vÒ c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh cã ®îc tr×nh bµy hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu t×nh h×nh tµi chÝnh, kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh hoÆc nh÷ng thay ®æi cña t×nh h×nh tµi chÝnh theo nh÷ng nguyªn t¾c kÕ to¸n ®îc chÊp nhËn hay kh«ng. Kh¸i niÖm trªn bao hµm c¸c yÕu tè b¶n chÊt sau: - Chøc n¨ng cña kiÓm to¸n lµ x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn. - §èi tîng trùc tiÕp cña kiÓm to¸n lµ c¸c B¶ng khai tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, tæ chøc, bao gåm B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n, B¸o c¸o kÕt qña kinh doanh, B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ, B¶ng thuyÕt minh B¸o c¸o tµi chÝnh. - Kh¸ch thÓ kiÓm to¸n lµ mét doanh nghiÖp hay mét tæ chøc. - Ngêi thùc hiÖn kiÓm to¸n lµ nh÷ng kiÓm to¸n viªn ®éc lËp cã tr×nh ®é t¬ng xøng. - ChuÈn mùc kiÓm to¸n lµ khu«n mÉu nghÒ nghiÖp chi phèi, ®iÒu chØnh, híng dÉn c¸c kiÓm to¸n viªn trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n; ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó ®o lêng, ®¸nh gi¸ vµ kiÓm so¸t chÊt lîng c«ng viÖc cña kiÓm to¸n viªn còng nh c¸c tæ chøc kiÓm to¸n. - KÕt qu¶ kiÓm to¸n thêng ®îc tr×nh bµy díi d¹ng b¸o c¸o, trong ®ã chóng th«ng tin cho ngêi sö dông mét møc tin cËy nhÊt ®Þnh gi÷a th«ng tin ®îc lîng ho¸ trong b¸o c¸o tµi chÝnh vµ chuÈn mùc ®· ®îc thiÕt lËp. 5 1.1.2. Quy tr×nh kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh: Quy tr×nh kiÓm to¸n lµ tr×nh tù, thñ tôc tiÕn hµnh c¸c c«ng viÖc ®èi víi mçi cuéc kiÓm to¸n. §Ó ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶, tÝnh kinh tÕ vµ tÝnh hiÖu lùc cña tõng cuéc kiÓm to¸n còng nh ®Ó thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n ®Çy ®ñ vµ cã gi¸ trÞ lµm c¨n cø cho kÕt luËn cña kiÓm to¸n viªn vÒ tÝnh trung thùc vµ hîp lý cña sè liÖu trªn B¸o c¸o tµi chÝnh, cuéc kiÓm to¸n thêng ®îc tiÕn hµnh theo quy tr×nh gåm ba giai ®o¹n nh sau: chuÈn bÞ kiÓm to¸n, thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kÕt thóc kiÓm to¸n. S¬ ®å 1: Ba giai ®o¹n cña mét cuéc kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh. Giai ®o¹n 1: ChuÈn bÞ kiÓm to¸n Giai ®o¹n 2: Thùc hiÖn kiÓm to¸n Giai ®o¹n 3: KÕt thóc kiÓm to¸n 1.2. ChuÈn bÞ kiÓm to¸n: §©y lµ giai ®o¹n ®Çu tiªn trong mét quy tr×nh kiÓm to¸n, cã ý nghÜa rÊt quan träng ®èi víi c¸c giai ®o¹n tiÕp theo cña cuéc kiÓm to¸n. Môc ®Ých chñ yÕu cña giai ®o¹n nµy lµ lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t vµ thiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n phï hîp, khoa häc vµ hiÖu qu¶. Theo ChuÈn mùc KiÓm to¸n Quèc tÕ còng nh ViÖt Nam sè 300, “KiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o r»ng c«ng t¸c kiÓm to¸n sÏ ®îc tiÕn hµnh mét c¸ch cã hiÖu qu¶ vµ ®óng víi thêi h¹n dù kiÕn”. VÊn ®Ò hiÖu qu¶ ë ®©y kh«ng chØ híng tíi kÕt qu¶ cuèi cïng lµ ®a ra ®îc ý kiÕn ®¸nh gi¸ ®óng ®¾n vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh mµ cßn lµ sù c©n ®èi víi chi phÝ kiÓm to¸n. Trªn c¬ së kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cã thÓ gi¸m s¸t, ®o lêng chÊt lîng kiÓm to¸n, rót ra kinh nghiÖm sau tõng cuéc kiÓm to¸n. MÆt kh¸c, lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n cßn gióp cho c¸c kiÓm to¸n viªn phèi hîp ®îc víi nhau, x¸c ®Þnh träng t©m c«ng viÖc, ®¶m b¶o ®óng tiÕn ®é vµ chÊt lîng c«ng viÖc. C«ng t¸c chuÈn bÞ kiÓm to¸n thêng ®îc chia lµm hai bíc lµ lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t vµ thiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. 1.2.1. LËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t Theo ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 300, “KÕ ho¹ch kiÓm to¸n ph¶i ®îc lËp mét c¸ch thÝch hîp nh»m ®¶m b¶o bao qu¸t hÕt c¸c khÝa c¹nh 6 träng yÕu cña cuéc kiÓm to¸n, ®¶m b¶o ph¸t hiÖn nh÷ng vÊn ®Ò tiÒm Èn vµ cuéc kiÓm to¸n ®îc hoµn thµnh ®óng h¹n”. Do ®ã viÖc lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t thêng ®îc tiÕn hµnh theo c¸c bíc sau: S¬ ®å 2: C¸c bíc lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t. Bíc 1: ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Bíc 2: Thu thËp th«ng tin c¬ së. Bíc 3: Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch Bíc 4: §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n. Bíc 5: T×m hiÓu HT KSNB vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t. 1.2.1.1. ChuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. Quy tr×nh kiÓm to¸n ®îc b¾t ®Çu khi kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n thu nhËn mét kh¸ch hµng. Qu¸ tr×nh chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n gåm c¸c c«ng viÖc: ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n, nhËn diÖn c¸c lý do kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng, lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thùc hiÖn vµ ký hîp ®ång kiÓm to¸n. - §¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n. KiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ xem viÖc chÊp nhËn mét kh¸ch hµng míi hay tiÕp tôc kiÓm to¸n cho mét kh¸ch hµng cò cã t¨ng rñi ro cho ho¹t ®éng cña kiÓm to¸n viªn hay lµm h¹i ®Õn uy tÝn cña c«ng ty kiÓm to¸n hay kh«ng. §Ó lµm ®îc ®iÒu ®ã kiÓm to¸n viªn ph¶i tiÕn hµnh xem xÐt c¸c c«ng viÖc sau: + Xem xÐt hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng. ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 220, KiÓm so¸t chÊt lîng ®èi víi viÖc thùc hiÖn mét hîp ®ång kiÓm to¸n cña mét C«ng ty kiÓm to¸n cho r»ng kiÓm to¸n viªn ph¶i xem xÐt hÖ thèng kiÓm so¸t chÊt lîng khi ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng chÊp nhËn kiÓm to¸n. §Ó ®a ra quyÕt ®Þnh chÊp nhËn hay gi÷ mét kh¸ch hµng th× c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i xem xÐt tÝnh ®éc lËp cña kiÓm to¸n viªn, kh¶ n¨ng phôc vô tèt kh¸ch hµng cña C«ng ty kiÓm to¸n vµ tÝnh liªm khiÕt cña Ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng. + TÝnh liªm khiÕt cña Ban gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng : ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400 §¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé cho r»ng, 7 tÝnh liªm khiÕt cña Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng lµ bé phËn cÊu thµnh then chèt cña m«i trêng kiÓm so¸t, ®©y lµ nÒn t¶ng cho tÊt c¶ c¸c bé phËn kh¸c cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. NÕu Ban Gi¸m ®èc thiÕu liªm chÝnh, kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ dùa vµo bÊt kú gi¶i tr×nh nµo cña Ban Gi¸m ®èc còng nh c¸c sæ s¸ch kÕ to¸n. Bªn c¹nh ®ã, chuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 200, Gian lËn vµ sai sãt, nhÊn m¹nh tÇm quan träng vÒ ®Æc thï cña Ban Gi¸m ®èc vµ ¶nh hëng cña nã tíi m«i trêng kiÓm so¸t nh lµ nh©n tè rñi ro ban ®Çu cña viÖc b¸o c¸o gian lËn cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh. Ban Gi¸m ®èc cã thÓ ph¶n ¸nh sai c¸c nghiÖp vô hoÆc dÊu diÕm c¸c th«ng tin dÉn tíi c¸c sai sãt träng yÕu trªn c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh; vµ Ban gi¸m ®èc l¹i lµ chñ thÓ cã tr¸ch nhiÖm chÝnh trong viÖc t¹o ra m«i trêng kiÓm so¸t v÷ng m¹nh. Nh÷ng nghi ng¹i vÒ tÝnh liªm khiÕt cña Ban Gi¸m ®èc cã thÓ nghiªm träng tíi møc kiÓm to¸n viªn tõ chèi kh«ng thÓ thùc hiÖn ®îc cuéc kiÓm to¸n. + Liªn l¹c víi kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm §èi víi kh¸ch hµng tríc ®©y ®· ®îc kiÓm to¸n bëi mét c«ng ty kiÓm to¸n kh¸c, ChuÈn mùc kiÓm to¸n yªu cÇu kiÓm to¸n viªn míi (kiÓm to¸n viªn kÕ nhiÖm) ph¶i chñ ®éng liªn l¹c víi kiÓm to¸n viªn cò (kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm) v× ®©y lµ nguån th«ng tin ®Çu tiªn ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng. C¸c th«ng tin thu thËp ®îc bao gåm: tÝnh liªm chÝnh cña Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng, nh÷ng bÊt ®ång gi÷a Ban Gi¸m ®èc vµ kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm vÒ c¸c nguyªn t¾c kÕ to¸n, thñ tôc kiÓm to¸n hoÆc c¸c vÊn ®Ò quan träng kh¸c…vµ lý do thay ®æi kiÓm to¸n viªn cña kh¸ch hµng. ViÖc xem xÐt nghiªm tóc c¸c th«ng tin nµy cã thÓ gióp kiÓm to¸n viªn kÕ nhiÖm quyÕt ®Þnh chÊp nhËn hay kh«ng hîp ®ång s¾p tíi mµ kh«ng cÇn nh÷ng ®iÒu tra ®¸ng kÓ kh¸c. §èi víi kh¸ch hµng tríc ®©y cha tõng ®îc kiÓm to¸n th× kiÓm to¸n viªn cÇn cã nh÷ng cuéc ®iÒu tra kh¸c. Nguån th«ng tin cã thÓ cã tõ s¸ch b¸o, t¹p chÝ chuyªn ngµnh, thÈm tra c¸c bªn liªn quan nh ng©n hµng, c¸c bªn cã mèi quan hÖ mua b¸n. C¸ch nµy còng cã thÓ ®îc ¸p dông khi kiÓm to¸n viªn tiÒn nhiÖm kh«ng cung cÊp th«ng tin mong muèn. §èi víi kh¸ch hµng cò, hµng n¨m kiÓm to¸n viªn ph¶i cËp nhËt c¸c th«ng tin vÒ kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ xem liÖu cã rñi ro nµo khiÕn kiÓm to¸n viªn ph¶i ngõng cung cÊp c¸c dÞch vô kiÓm to¸n cho hä hay kh«ng? KiÓm to¸n viªn ngõng cung cÊp dÞch vô kiÓm to¸n trong trêng hîp hai bªn cã nh÷ng m©u thuÉn vÒ c¸c vÊn ®Ò nh: ph¹m vi thÝch hîp cña cuéc kiÓm to¸n, lo¹i b¸o c¸o kiÓm to¸n ph¶i c«ng bè … Tõ nh÷ng th«ng tin ®ã kiÓm to¸n viªn c©n nh¾c kh¶ n¨ng chÊp nhËn tiÕp tôc kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng. - NhËn diÖn c¸c lý do kiÓm to¸n cña c«ng ty kh¸ch hµng 8 §©y chÝnh lµ x¸c ®Þnh ngêi sö dông B¸o c¸o tµi chÝnh vµ môc ®Ých sö dông cña hä. §Ó biÕt ®îc ®iÒu ®ã, kiÓm to¸n viªn cã thÓ pháng vÊn trùc tiÕp Ban Gi¸m ®èc kh¸ch hµng hoÆc thu thËp thªm trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn kiÓm to¸n. ViÖc x¸c ®Þnh ngíi sö dông B¸o c¸o tµi chÝnh vµ môc ®Ých sö dông cña hä lµ hai yÕu tè chÝnh ¶nh hëng ®Õn sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thu thËp vµ møc ®é chÝnh x¸c mµ cña c¸c ý kiÕn mµ kiÓm to¸n viªn ®a ra. VÝ dô nÕu c¸c B¸o c¸o tµi chÝnh ®îc sö dông réng r·i th× møc ®é trung thùc, hîp lý cña c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh ®ßi hái cµng cao, theo ®ã sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n cÇn thu thËp còng nh quy m« vµ møc ®é phøc t¹p cña cuéc kiÓm to¸n cµng t¨ng. V× vËy, th«ng qua viÖc nhËn diÖn lý do kiÓm to¸n cña kh¸ch hµng, c«ng ty kiÓm to¸n íc lîng quy m« phøc t¹p cña cuéc kiÓm to¸n, tõ ®Êy lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thÝch hîp. - Lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thùc hiÖn kiÓm to¸n. §Ó ®¶m b¶o chÊt lîng dÞch vô cung cÊp, tuú thuéc vµo quy m« vµ tÝnh chÊt cuéc kiÓm to¸n, ban gi¸m ®èc c«ng ty kiÓm to¸n sÏ lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thÝch hîp. ViÖc lùa chän ®éi ngò nh©n viªn thÝch hîp cho cuéc kiÓm to¸n kh«ng nh÷ng ®¶m b¶o tÝnh hiÖu qu¶ c«ng viÖc mµ cßn tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n chung ®îc thõa nhËn. Trong qu¸ tr×nh lùa chän ®éi ngò nh©n viªn, c«ng ty kiÓm to¸n thêng chó ý ba vÊn ®Ò sau: + §éi ngò kiÓm to¸n viªn ®îc lùa chän ph¶i cã kinh nghiÖm vµ kiÕn thøc vÒ ngµnh nghÒ kinh doanh cña kh¸ch hµng. + H¹n chÕ thay ®æi kiÓm to¸n viªn ®èi víi nh÷ng hîp ®ång kiÓm to¸n nhiÒu n¨mv× hä lµ nh÷ng ngêi n¾m ®îc nh÷ng nÐt ®Æc thï trong ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. + Nhãm kiÓm to¸n ph¶i cã nh÷ng ngêi cã kh¶ n¨ng gi¸m s¸t c¸c nh©n viªn míi, cha cã kinh nghiÖm. - Hîp ®ång kiÓm to¸n. Bíc cuèi cïng trong giai ®o¹n chuÈn bÞ cho kÕ ho¹ch kiÓm to¸n mµ c«ng ty kiÓm to¸n ph¶i thùc hiÖn sau khi chÊp nhËn kiÓm to¸n cho kh¸ch hµng lµ ký hîp ®ång kiÓm to¸n. Hîp ®ång kiÓm to¸n lµ sù tho¶ hiÖp gi÷a kh¸ch hµng vµ c«ng ty kiÓm to¸n vÒ viÖc thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n vµ c¸c vÊn ®Ò cã liªn quan kh¸c. H×nh thøc vµ néi dung cña hîp ®ång cã thÓ thay ®æi tuú thuéc vµo kh¸ch hµng nhng nãi chung cã c¸c néi dung chñ yÕu sau: + C¸c th«ng tin liªn quan ®Õn hai bªn ký hîp ®ång nh tªn c«ng ty, ®Þa chØ giao dÞch, hä tªn ngêi ®¹i diÖn,… 9 + Môc ®Ých vµ ph¹m vi kiÓm to¸n, trong kiÓm to¸n B¸o c¸o tµi chÝnh môc ®Ých thêng x¸c ®Þnh tÝnh trung thùc vµ hîp lý c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh; ph¹m vi kiÓm to¸n thêng lµ toµn bé B¸o c¸o tµi chÝnh cña mét n¨m tµi chÝnh. + Tr¸ch nhiÖm cña mçi bªn tham gia hîp ®ång, kh¸ch hµng cã tr¸ch nhiÖm lËp vµ tr×nh bµy trung thùc c¸c th«ng tin trªn B¸o c¸o tµi chÝnh, ®ång thêi cung cÊp c¸c tµi liÖu vµ th«ng tin liªn quan phôc vô c«ng t¸c kiÓm to¸n, c¸c kiÓm to¸n viªn cã tr¸ch nhiÖm ®a ra ý kiÕn ®éc lËp vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh dùa trªn kÕt qu¶ cuéc kiÓm to¸n. + H×nh thøc th«ng b¸o kÕt qu¶ kiÓm to¸n: kÕt qu¶ kiÓm to¸n thêng ®îc tr×nh bµy díi d¹ng mét b¸o c¸o kiÓm to¸n vµ cã kÌm theo mét th qu¶n lý trong ®ã nªu râ nh÷ng khuyÕt ®iÓm cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé hoÆc nh÷ng gîi ý söa ch÷a nh÷ng khuyÕt ®iÓm nµy + Thêi gian thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n bao gåm thêi gian kiÓm to¸n chÝnh thøc, thêi ®iÓm kÕt thóc kiÓm to¸n vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. + C¨n cø tÝnh gi¸ phÝ cuéc kiÓm to¸n vµ h×nh thøc thanh to¸n. ViÖc hiÓu râ néi dung cña hîp ®ång kiÓm to¸n gãp phÇn h¹n chÕ nh÷ng bÊt ®ång ph¸t sinh gi÷a kh¸ch hµng vµ c«ng ty kiÓm to¸n vµ ®ã còng lµ c¬ së ph¸p lý ®Ó kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn c¸c bíc tiÕp theo cña cuéc kiÓm to¸n. C«ng ty kiÓm to¸n trë thµnh chñ thÓ kiÓm to¸n chÝnh thøc cña c«ng ty kh¸ch hµng sau khi ký hîp ®ång kiÓm to¸n. 1.2.1.2 Thu thËp th«ng tin c¬ së. ViÖc am hiÓu vÒ c«ng viÖc kinh doanh, ngµnh kinh doanh vµ c¸c mÆt ho¹t ®éng cña kh¸ch hµng lµ cÇn thiÕt cho viÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n mét c¸ch hiÖu qu¶. Trong ®o¹n 2 ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 310, HiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh kinh doanh, ®· híng dÉn: “®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn ph¶i cã hiÓu biÕt cÇn thiÕt, ®Çy ®ñ vÒ t×nh h×nh kinh doanh nh»m ®¸nh gi¸ vµ ph©n tÝch c¸c sù kiÖn, nghiÖp vô vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n mµ theo kiÓm to¸n viªn cã ¶nh hëng träng yÕu ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh, ®Õn viÖc kiÓm tra cña kiÓm to¸n viªn hoÆc ®Õn b¸o c¸o kiÓm to¸n”. PhÇn lín nh÷ng th«ng tin nµy ®îc thu thËp ë v¨n phßng c«ng ty kh¸ch hµng, nhÊt lµ víi mét kh¸ch hµng míi . §Ó thu thËp ®îc th«ng tin c¬ së, kiÓm to¸n viªn thêng thùc hiÖn c¸c c«ng viÖc sau: - T×m hiÓu ngµnh nghÒ vµ ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng. - Tham quan nhµ xëng. - NhËn diÖn c¸c bªn h÷u quan. - Xem xÐt l¹i kÕt qu¶ kiÓm to¸n tríc vµ hå s¬ kiÓm to¸n chung. - Dù kiÕn nhu cÇu chuyªn gia bªn ngoµi. 10 1.2.1.3 Thu thËp th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng. ViÖc thu thËp c¸c th«ng tin vÒ nghÜa vô ph¸p lý cña kh¸ch hµng gióp cho kiÓm to¸n viªn n¾m b¾t ®îc c¸c quy tr×nh mang tÝnh ph¸p lý cã ¶nh hëng ®Õn c¸c mÆt ho¹t ®éng kinh doanh cña kh¸ch hµng, ®ång thêi kiÓm to¸n viªn sÏ cã thªm kh¶ n¨ng thuyÕt minh b»ng chøng liªn quan trong suèt hîp ®ång. Nh÷ng th«ng tin nµy ®îc thu thËp qua tiÕp xóc víi Ban Gi¸m ®èc c«ng ty kh¸ch hµng, bao gåm c¸c lo¹i sau: - GiÊy phÐp thµnh lËp vµ §iÒu lÖ c«ng ty. - C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kiÓm to¸n, thanh tra hay kiÓm tra cña n¨m hiÖn hµnh hay trong vµi n¨m tríc. - Biªn b¶n c¸c cuéc häp cæ ®«ng, Héi ®ång qu¶n trÞ vµ Ban Gi¸m ®èc. - C¸c hîp ®ång vµ cam kÕt quan träng. 1.2.1.4 §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n. NÕu ë c¸c bíc trªn, kiÓm to¸n viªn míi chØ thu thËp c¸c th«ng tin mang tÝnh kh¸ch quan vÒ kh¸ch hµng th× ë bíc nµy, kiÓm to¸n viªn sÏ c¨n cø vµo c¸c th«ng tin d· thu thËp ®îc ®Ó ®¸nh gi¸, nhËn xÐt nh»m ®a ra mét kÕ ho¹ch kiÓm to¸n phï hîp. - §¸nh gi¸ tÝnh träng yÕu. Träng yÕu lµ kh¸i niÖm vÒ tÇm cì (hay quy m«) vµ b¶n chÊt cña c¸c sai ph¹m (kÓ c¶ bá sãt) cña c¸c th«ng tin tµi chÝnh hoÆc lµ ®¬n lÎ hoÆc lµ tõmg nhãm mµ trong bèi c¶nh cô thÓ nÕu dùa vµo c¸c th«ng tin nµy ®Ó xÐt ®o¸n th× kh«ng thÓ chÝnh x¸c hoÆc lµ sÏ rót ra nh÷ng kÕt luËn sai lÇm. Trong giai ®o¹n lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ møc ®é träng yÕu ®Ó íc tÝnh møc ®é sai sãt cña b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ chÊp nhËn ®îc, qua ®ã quyÕt ®Þnh b¶n chÊt, thêi gian vµ ph¹m vi thùc hiÖn c¸c kh¶o s¸t kiÓm to¸n. §Ó lµm ®îc viÖc nµy, kiÓm to¸n viªn cÇn ph¶i ®¸nh gi¸ møc ®é träng yÕu cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ph©n bæ møc ®¸nh gi¸ ®ã cho tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. + ¦íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu. Møc íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu lµ gi¸ trÞ tèi ®a mµ kiÓm to¸n viªn tin r»ng t¹i møc ®ã c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ kh«ng ®óng nhng vÉn cha ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn c¸c quyÕt ®Þnh cña nh÷ng ngêi sö dông th«ng tin tµi chÝnh hay nãi c¸ch kh¸c, ®ã chÝnh lµ møc sai sãt cã thÓ chÊp nhËn ®îc ®èi víi toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh. ¦íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu gióp kiÓm to¸n viªn lËp kÕ ho¹ch vµ thu thËp b»ng chøng kiÓm to¸n thÝch hîp. Cô thÓ, nÕu kiÓm to¸n viªn íc lîng møc träng yÕu cµng thÊp nghÜa lµ ®é chÝnh x¸c cña sè liÖu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh cµng cao, sè lîng b»ng chøng ph¶i thu thËp cµng nhiÒu vµ ngîc l¹i. + Ph©n bæ íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu cho c¸c kho¶n môc. 11 Sau khi cã ®îc íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh, kiÓm to¸n viªn ph©n bæ møc íc lîng nµy cho tõng kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ®ã chÝnh lµ sai sè cã thÓ chÊp nhËn ®îc ®èi víi tõng kho¶n môc cña b¸o c¸o tµi chÝnh. Môc ®Ých cña viÖc ph©n bæ nµy lµ gióp kiÓm to¸n viªn x¸c ®Þnh ®îc sè lîng b»ng chøng kiÓm to¸n thÝch hîp ph¶i thu thËp ®èi víi tõng kho¶n môc ë møc chi phÝ thÊp nhÊt mµ vÉn ®¶m b¶o ®îc tæng hîp c¸c sai sãt nhá kh«ng vît qu¸ íc lîng ban ®Çu vÒ tÝnh träng yÕu. - §¸nh gi¸ rñi ro. Trªn c¬ së møc träng yÕu ®îc x¸c ®Þnh cho toµn b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ph©n bæ cho têng kho¶n môc, kiÓm to¸n viªn ®¸nh gi¸ rñi ro xÈy ra sai sãt träng yÕu trªn toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh còng nh ®èi víi tõng kho¶n môc ®Ó phôc vô cho viÖc thiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n. §iÒu nµy ®îc quy ®Þnh trong ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400 nh sau “Chuyªn gia kiÓm to¸n sÏ ph¶i sö dông ®Õn c¸c xÐt ®o¸n chuyªn m«n ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ rñi ro kiÓm to¸n vµ x¸c ®Þnh c¸c thñ tôc kiÓm to¸n nh»m gi¶m c¸c rñi ro nµy xuèng mét møc ®é chÊp nhËn ®îc” Còng theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400, §¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé, rñi ro kiÓm to¸n mong muèn (AR) lµ rñi ro do kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n ®a ra ý kiÕn nhËn xÐt kh«ng thÝch hîp khi b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc kiÓm to¸n cßn cã nh÷ng sai sãt träng yÕu. Rñi ro nµy gåm 3 lo¹i sau ®©y : + Rñi ro tiÒm tµng (IR): lµ rñi ro tiÒm Èn, vèn cã do kh¶ n¨ng tõng nghiÖp vô, tõng kho¶n môc trong b¸o c¸o tµi chÝnh chøa ®ùng sai sãt träng yÕu khi tÝnh riªng rÏ hoÆc tÝnh gép, mÆc dï cã hay kh«ng cã hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. + Rñi ro kiÓm so¸t (CR): lµ rñi ro trong ®ã mét sai sãt träng yÕu cña mét tµi kho¶n trong b¸o c¸o tµi chÝnh, riªng biÖt hay gép víi c¸c sai sãt trong c¸c tµi kho¶n kh¸c, ®· kh«ng ®îc hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé ng¨n ngõa hoÆc ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a trong thêi gian mong muèn. ViÖc ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t sÏ ®îc thùc hiÖn sau khi cã nh÷ng hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. + Rñi ro ph¸t hiÖn (DR): lµ rñi ro x¶y ra sai sãt träng yÕu trong tõng nghiÖp vô, tõng kho¶n môc trong b¸o c¸o tµi chÝnh khi tÝnh riªng rÏ hoÆc tÝnh gép mµ trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n kh«ng ph¸t hiÖn ®îc. Møc ®é rñi ro ph¸t hiÖn phô thuéc trùc tiÕp vµo c¸c kiÓm tra chi tiÕt mµ kiÓm to¸n viªn thùc hiÖn. Trªn c¬ së ®¸nh gi¸ 3 lo¹i rñi ro trªn, kiÓm to¸n viªn sÏ x¸c ®Þnh ®îc rñi ro kiÓm to¸n mong muèn cho toµn bé b¸o c¸o tµi chÝnh theo c«ng thøc: AR = IR x CR x DR 12 Qua viÖc t×m hiÓu, ®¸nh gi¸ vÒ m«i trêng kinh doanh vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, kiÓm to¸n viªn ®a ra íc lîng ban ®Çu vÒ rñi ro tiÒm tµng vµ rñi ro kiÓm so¸t, t×m ®îc rñi ro ph¸t hiÖn hîp lý, cho phÐp kiÓm to¸n viªn thiÕt kÕ c¸c ph¬ng ph¸p vµ thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thiÕt, nh»m thu thËp b»ng chøng ®Çy ®ñ vµ hiÖu lùc. - Mèi quan hÖ gi÷a träng yÕu vµ rñi ro kiÓm to¸n Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 320, TÝnh träng yÕu trong kiÓm to¸n, ®· nªu: “Träng yÕu vµ møc ®é rñi ro kiÓm to¸n cã mèi quan hÖ ngîc chiÒu nhau , cã nghÜa lµ møc träng yÕu cµng cao th× rñi ro cµng thÊp vµ ngîc l¹i. Chuyªn gia kiÓm to¸n ph¶i quan t©m ®Õn mèi quan hÖ nµy khi x¸c ®Þnh néi dung lÞch tr×nh vµ ph¹m vi c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ”. Do ®ã thùc hiÖn x¸c ®Þnh rñi ro, c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i dùa vµo ®¸nh gi¸ träng yÕu. 1.2.1.5 T×m hiÓu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t ChuÈn mùc KiÓm to¸n ViÖt Nam sè 400, §¸nh gi¸ rñi ro vµ kiÓm so¸t néi bé, quy ®Þnh r»ng: “ KiÓm to¸n viªn ph¶i cã ®ñ hiÓu biÕt vÒ hÖ thèng kÕ to¸n vµ kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng ®Ó lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n vµ x©y dùng c¸ch tiÕp cËn cã hiÖu qu¶ ”. Do ®ã, nghiªn cøu hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ rñi ro kiÓm so¸t lµ mét phÇn viÖc hÕt søc quan träng mµ kiÓm to¸n viªn ph¶i thùc hiÖn trong mét cuéc kiÓm to¸n. ViÖc nghiªn cøu nµy sÏ xuyªn suèt tõ nh÷ng ®¸nh gi¸ s¬ bé ban ®Çu khi chuÈn bÞ kiÓm to¸n ®Õn nh÷ng hiÓu biÕt cÆn kÏ vÒ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña kh¸ch hµng khi lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n. §iÒu ®ã sÏ gióp kiÓm to¸n viªn n¾m ®îc nhîc ®iÓm cña hÖ thèng, tËp trung thu thËp b»ng chøng còng nh x©y dùng ý kiÕn t vÊn cho kh¸ch hµng trong th qu¶n lý ë giai ®o¹n kÕt thóc kiÓm to¸n. Dùa vµo c¸c môc tiªu kiÓm so¸t vµ c¸c qu¸ tr×nh kiÓm so¸t ®Æc thï cña hÖ thèng kiÓm so¸t n«i bé, kiÓm to¸n viªn tiÕn hµnh xem xÐt, ®¸nh gi¸ nh÷ng thñ tôc kiÓm so¸t ®îc ¸p dông cho kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. Tõ ®ã ®a ra møc rñi ro kiÓm so¸t t¬ng øng cao, thÊp hay trung b×nh hay theo mét tû lÖ phÇn tr¨m. N¨m bíc ®Çu tiªn trªn gióp kiÓm to¸n viªn cã ®ñ c¨n cø lËp kÕ ho¹ch tæng qu¸t, tõ ®ã triÓn khai mét ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n cã hiÖu qña vµ hiÖu lùc. 1.2.2 ThiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n lµ nh÷ng dù kiÕn chi tiÕt vÒ c¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn, thêi gian hoµn thµnh vµ sù ph©n c«ng c«ng viÖc gi÷a c¸c kiÓm to¸n viªn còng nh dù kiÕn vÒ nh÷ng t liÖu, th«ng tin liªn quan cÇn sö 13 dông vµ thu thËp. Träng t©m cña ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n lµ c¸c thñ tôc kiÓm to¸n cÇn thùc hiÖn ®èi víi tõng kho¶n môc hay bé phËn ®îc kiÓm to¸n. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®îc thiÕt kÕ phï hîp sÏ gióp thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n mét c¸ch khoa häc, c¸c kiÓm to¸n viªn phèi hîp c«ng t¸c mét c¸ch th«ng suèt vµ hiÖu qu¶; chñ nhiÖm kiÓm to¸n dÔ dµng gi¸m s¸t, qu¶n lý cuéc kiÓm to¸n th«ng qua viÖc x¸c ®Þnh c¸c bíc c«ng viÖc ®îc thùc hiÖn. §ång thêi, ®©y còng lµ b»ng chøng ®Ó chøng minh c¸c thñ tôc kiÓm to¸n ®· thùc hiÖn, bëi v× th«ng thêng sau khi hoµn thµnh mét cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ký t¾t lªn ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n g¾n víi thñ tôc kiÓm to¸n võa hoµn thµnh. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n cña hÇu hÕt c¸c cuéc kiÓm to¸n ®îc thiÕt kÕ thµnh 3 phÇn: thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé, thñ tôc ph©n tÝch, thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. 1.2.2.1. ThiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé. §©y lµ h×nh thøc ®Ó kiÓm to¸n viªn thu thËp b»ng chøng vÒ tÝnh hiÖu qu¶ trong thiÕt kÕ vµ ho¹t ®éng cña hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trong doanh nghiÖp. C¸c thñ tôc ®îc ¸p dông trong giai ®o¹n nµy gåm: pháng vÊn nh©n viªn cña c«ng ty kh¸ch hµng vÒ thiÕt kÕ vµ ho¹t ®éng cña kiÓm so¸t néi bé trong doanh nghiÖp, quan s¸t c¸c ho¹t ®éng liªn quan ®Õn kiÓm so¸t néi bé, kiÓm tra tµi liÖu nh chøng tõ sæ s¸ch vµ c¸c b¸o c¸o liªn quan. 1.2.2.2. ThiÕt kÕ c¸c thñ tôc ph©n tÝch. C¸c thñ tôc ph©n tÝch ®îc thiÕt kÕ ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý chung cña c¸c sè d tµi kho¶n ®ang ®îc kiÓm to¸n. Trªn c¬ së kÕt qu¶ cña viÖc thùc hiªn c¸c thñ tôc ph©n tÝch ®ã, kiÓm to¸n viªn sÏ më réng hay thu hÑp c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. Trong giai ®o¹n thùc hiÖn kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, quy tr×nh ph©n tÝch cßn bao hµm nh÷ng thñ tôc ph©n tÝch chi tiÕt ®èi víi sè d c¸c tµi kho¶n vµ ®îc thùc hµnh qua c¸c bíc sau: - X¸c ®Þnh sè d tµi kho¶n vµ sai sãt tiÒm tµng cÇn ®îc kiÓm tra. - TÝnh to¸n gi¸ trÞ íc tÝnh cu¶ tµi kho¶n cÇn ®îc kiÓm tra. - X¸c ®Þnh gi¸ trÞ chªnh lÖch cã thÓ chÊp nhËn ®îc - X¸c ®Þnh sè chÖnh lÖch träng yÕu cÇn ®îc kiÓm tra. - KiÓm tra sè chªnh lÖch träng yÕu. - §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra. 1.2.2.3. ThiÕt kÕ c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt §©y lµ thñ tôc ®îc thùc hiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ vÒ ®é chÝnh x¸c cña viÖc ph¶n ¸nh c¸c sè d tµi kho¶n còng nh ghi nhËn c¸c nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh. Thñ tôc nµy thêng ®îc thùc hiÖn nh sau: + KiÓm to¸n viªn c¨n cø vµo kÕt qu¶ cña thö nghiÖm kiÓm so¸t vµ kÕt qu¶ cña thñ tôc ph©n tÝch ®Ó ph¸t hiÖn ph¹m vi thùc hiÖn cña kiÓm tra chi tiÕt. 14 + Ph©n tÝch sè d cña c¸c tµi kho¶n cÇn ®îc kiÓm tra chi tiÕt, ®èi chiÕu gi÷a c¸c tµi liÖu vµ sæ s¸ch víi nhau còng nh ®èi chiÕu víi c¸c tµi liÖu thu thËp ®îc tõ bªn thø ba. + §¸nh gi¸ kÕt qu¶ vµ x¸c ®Þnh sè d cuèi kú cña tõng tµi kho¶n. C¸c thñ tôc kiÓm to¸n trªn ®îc kÕt hîp víi nhau vµ s¾p xÕp theo mét ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n thêng ®îc thiÕt kÕ cho tõng chu tr×nh hoÆc tõng kho¶n môc nh»m ®¸p øng môc tiªu kiÓm to¸n cña tõng cuéc kiÓm to¸n. Ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n tèt sÏ cã nh÷ng chi phèi tÝch cùc ®Õn chÊt lîng vµ hiÖu qña cña cuéc kiÓm to¸n, bëi v× nã lµ tiÒn ®Ò v÷ng ch¾c ®Ó thùc hiÖn kiÓm to¸n. 1.3. Thùc hiÖn kiÓm to¸n. §©y lµ giai ®o¹n chÝnh trong quy tr×nh kiÓm to¸n. Thùc chÊt cña giai ®o¹n nµy lµ kiÓm to¸n viªn ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p kü thuËt nghiÖp vô ®· x¸c ®Þnh trong ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®Ó thu thËp nh÷ng th«ng tin vµ tµi liÖu cÇn thiÕt lµm c¬ së cho nh÷ng ý kiÕn nhËn xÐt vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. Trong thùc hiÖn kiÓm to¸n, ngêi ta ¸p dông 3 thñ tôc: thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé (thñ tôc kiÓm so¸t), thñ tôc ph©n tÝch, thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. 1.3.1. Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm tra hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé Môc ®Ých cña viÖc thùc hiÖn thñ tôc nµy lµ thu thËp b»ng chøng vÒ sù h÷u hiÖu cña c¸c quy chÕ vµ thñ tôc kiÓm so¸t ®Ó gi¶m bít c¸c thö nghiÖm c¬ b¶n trªn sè d vµ nghiÖp vô. C¸c b»ng chøng kiÓm to¸n ph¶i chøng minh sù ®Çy ®ñ vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña hÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé trªn hai ph¬ng diÖn: - HÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé cña ®¬n vÞ ®îc thiÕt kÕ sao cho cã kh¶ n¨ng ng¨n ngõa, ph¸t hiÖn vµ söa ch÷a c¸c sai sãt träng yÕu. - HÖ thèng kÕ to¸n vµ hÖ thèng kiÓm so¸t néi bé tån t¹i vµ ho¹t ®éng mét c¸ch h÷u hiÖu trong suèt niªn ®é kÕ to¸n. Thñ tôc kiÓm so¸t ®îc thùc hiÖn víi nh÷ng ph¬ng ph¸p kh¸c nhau tuú thuéc vµo tõng trêng hîp cô thÓ. C¸c ph¬ng ph¸p ®ã bao gåm: kiÓm tra tµi liÖu, pháng vÊn, thùc hiÖn l¹i, kiÓm tra tõ ®Çu ®Õn cuèi, kiÓm tra ngîc. ViÖc lùa chän ph¬ng ph¸p kiÓm tra chñ ®¹o ph¶i phï hîp víi lo¹i h×nh ho¹t ®éng cÇn kiÓm tra, ®ång thêi ph¶i cã sù phèi hîp ®ång bé gi÷a c¸c ph¬ng ph¸p. VÝ dô, ph¬ng ph¸p kiÓm tra tµi liÖu ®îc ¸p dông nÕu c¸c nghiÖp vô ®Ó l¹i c¸c “dÊu vÕt” trùc tiÕp trªn tµi liÖu nh c¸c ch÷ ký phª duyÖt, ho¸ ®¬n lu… NÕu thùc hiÖn mét ph¬ng ph¸p kü thuËt riªng lÎ thêng kh«ng cã hiÖu lùc vµ kh«ng ®¸p øng yªu cÇu ®Çy ®ñ, tin cËy cña c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n. 1.3.2. Thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch 15 Thñ tôc ph©n tÝch ®îc thùc hiÖn ®Ó ®¸nh gi¸ tÝnh hîp lý chung cña c¸c sè d tµi kho¶n ®ang ®îc kiÓm to¸n. Trªn c¬ së kÕt qu¶ ®ã, kiÓm to¸n viªn sÏ quyÕt ®Þnh më réng hay thu hÑp c¸c thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt. ViÖc thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ®ßi hái nhiÒu sù ph¸n ®o¸n cña kiÓm to¸n viªn. Th«ng thêng thùc hiÖn thñ tôc ph©n tÝch ph¶i tr¶i qua c¸c giai ®o¹n chñ yÕu nh ®· tr×nh bµy trong phÇn thiÕt kÕ ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n. 1.3.3. Thùc hiÖn thñ tôc kiÓm tra chi tiÕt KiÓm tra chi tiÕt lµ viÖc ¸p dông c¸c biÖn ph¸p kü thuËt cô thÓ cña tr¾c nghiÖm tin cËy thuéc tr¾c nghiÖm c«ng viÖc vµ tr¾c nghiÖm trùc tiÕp sè d ®Ó kiÓm to¸n tõng kho¶n môc hoÆc nghiÖp vô t¹o nªn sè d tµi kho¶n hay lo¹i nghiÖp vô. Qu¸ tr×nh thùc hiÖn gåm c¸c bíc c¬ b¶n sau: - LËp kÕ ho¹ch kiÓm tra chi tiÕt. - Lùa chän c¸c kho¶n môc ®Ó kiÓm tra chi tiÕt. - Lùa chän kho¶n môc chÝnh. - Thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p kü thuËt kiÓm tra chi tiÕt trªn c¸c kho¶n môc ®· chän. - §¸nh gi¸ kÕt qu¶ kiÓm tra chi tiÕt. - Xö lý chªnh lÖch kiÓm to¸n. ViÖc thùc hiÖn kiÓm to¸n ph¶i c¨n cø vµo ch¬ng tr×nh kiÓm to¸n ®· ®îc duyÖt. KiÓm to¸n viªn vËn dông hîp lý c¸c ph¬ng ph¸p kiÓm to¸n, kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm kiÓm to¸n; thùc hiÖn c¸c thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ®Ó tiÕn hµnh kiÓm to¸n c¸c phÇn viÖc ®îc ph©n c«ng. Trong qu¸ tr×nh kiÓm to¸n, c¸c kiÓm to¸n viªn ph¶i ghi chÐp tËp hîp ®Çy ®ñ c¸c bíc c«ng viÖc ®· thùc hiÖn kÕt qu¶ cña tõng bíc vµo hå s¬ kiÓm to¸n, giÊy tê lµm viÖc. §©y lµ c«ng viÖc b¾t buéc nh»m môc ®Ých tÝch luü b»ng chøng kiÓm to¸n vµ lµ c¬ së ®Ó kiÓm so¸t chÊt lîng kiÓm to¸n. 1.3. KÕt thóc vµ lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. Sau khi hoµn thµnh c¸c c«ng viÖc kiÓm to¸n trong tõng phÇn hµnh, kiÓm to¸n viªn ph¶i tæng hîp c¸c kÕt qu¶ vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n. Giai ®o¹n nµy gåm c¸c bíc xem xÐt ®¸nh gi¸ tríc khi lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n, lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n. 1.3.1. Xem xÐt ®¸nh gi¸ tríc khi lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n. Tríc khi lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cÇn tæng hîp c¸c kÕt qu¶ thu thËp vµ thùc hiÖn mét sè thö nghiÖm bæ sung cã tÝnh chÊt tæng qu¸t. Sù chuÈn bÞ nµy bao gåm xem xÐt c¸c kho¶n c«ng nî ngoµi dù kiÕn, c¸c sù kiÖn sau ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh, tÝnh ho¹t ®éng liªn tôc cña kh¸ch hµng vµ ®¸nh gi¸ tæng qu¸t vÒ kÕt qu¶ kiÓm to¸n. 1.3.1.1. Xem xÐt c¸c kho¶n c«ng nî ngoµi dù kiÕn. 16 Trong thùc tÕ, cã nh÷ng sù kiÖn ph¸t sinh trong n¨m cã thÓ dÉn ®Õn mét kho¶n c«ng nî hay thiÖt h¹i mµ cho ®Õn thêi ®iÓm kho¸ sæ vÉn cha thÓ x¸c ®Þnh liÖu cã thÓ ch¾c ch¾n x¶y ra hay kh«ng vµ sè tiÒn cô thÓ lµ bao nhiªu. Nh÷ng kho¶n c«ng nî hay thiÖt h¹i ®ã ®îc gäi lµ c«ng nî ngoµi dù kiÕn. C¸c ChuÈn mùc kÕ to¸n thêng yªu cÇu khai b¸o c¸c kho¶n c«ng nî ngoµi dù kiÕn träng yÕu trªn b¸o c¸o tµi chÝnh díi d¹ng chó thÝch. 1.3.1.2. Xem xÐt c¸c sù kiÖn sau ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh. PhÇn lín c«ng viÖc quan träng cña mét cuéc kiÓm to¸n ®îc tiÕn hµnh sau ngµy kho¸ sæ kÕ to¸n. Riªng tõ ngµy kÕt thóc niªn ®é cho ®Õn ngµy hoµn thµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n cã thÓ x¶y ra nh÷ng nghiÖp vô hoÆc sù kiÖn liªn quan ®Õn viÖc ®¸nh gi¸ ho¹c khai b¸o trªn b¸o c¸o tµi chÝnh. V× vËy, kiÓm to¸n viªn cã tr¸ch nhiÖm so¸t xÐt l¹i c¸c xù kiÖn x¶y ra sau ngµy lËp b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó xem xÐt nh÷ng ¶nh hëng (nÕu cã) ®Õn c¸c b¸o c¸o ®ang ®îc kiÓm to¸n. Hai lo¹i sù kiÖn cÇn sù ®¸nh gi¸ cña kiÓm to¸n viªn lµ: - Nh÷ng sù kiÖn ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh vµ ph¶i ®iÒu chØnh l¹i b¸o c¸o tµi chÝnh. - Nh÷ng sù kiÖn kh«ng ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh nhng cÇn khai b¸o trªn ThuyÕt minh B¸o c¸o tµi chÝnh do tÝnh chÊt quan träng cña nã ®Ó tr¸nh sù hiÓu lÇm cho nh÷ng ngêi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh. 1.3.1.3. Xem tÝnh ho¹t ®éng liªn tôc cña kh¸ch hµng. Khi lËp kÕ ho¹ch kiÓm to¸n, thùc hiÖn c¸c thñ tôc kiÓm to¸n, còng nh khi ®¸nh gi¸ vµ th«ng b¸o kÕt luËn cña m×nh, kiÓm to¸n viªn lu«n ph¶i c©n nh¾c ®Õn tÝnh ho¹t ®éng liªn tôc cña doanh nghiÖp. Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ sè 570, “Mét doanh nghiÖp ®îc coi lµ ®ang ho¹t ®éng liªntôc khi nã tiÕp tôc ho¹t ®éng cho mét t¬ng lai ®Þnh tríc. Ngêi ta quan niÖm r»ng doanh nghiÖp kh«ng cã ý ®Þnh vµ còng kh«ng cÇn ph¶i gi¶i t¸n hoÆc qu¸ thu hÑp quy m« ho¹t ®éng cña m×nh”. §Ó hiÓu râ vÊn ®Ò nµy, ta ph¶i xem xÐt c¸c dÊu hiÖu cña doanh nghiÖp: - DÊu hiÖu vÒ tµi chÝnh nh lç kinh doanh lín, kh«ng thÓ tr¶ c¸c chñ nî ng¾n h¹n, c¸c tû suÊt tµi chÝnh cho dÊu hiÖu xÊu, khã kh¨n trong ®¸p øng c¸c yªu cÇu hîp ®ång vay… - DÊu hiÖu vÒ c¸c ho¹t ®éng cña ®¬n vÞ nh mÊt mét thÞ trêng quan träng, mÊt mét nhµ cung cÊp chÝnh, rèi lo¹n trong c«ng ty,… - C¸c dÊu hiÖu kh¸c nh kh«ng tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ghi trong ®iÒu lÖ, nh÷ng vô kiÖn ®ang diÔn ra cã thÓ cã kÕt qña ¶nh hëng xÊu ®Õn sù tån t¹i cña doanh nghiÖp. Trong nh÷ng trêng hîp nghi ngê vÒ tÝnh liªn tôc ho¹t ®éng kinh doanh, kiÓm to¸n viªn ph¶i thu thËp c¸c b»ng chøng ®ñ vµ thÝch hîp ®Ó ®¶m b¶o mét 17 c¸ch tho¶ ®¸ng kh¶ n¨ng tiÕp tôc ho¹t ®éng kinh doanh trong mét t¬ng lai gÇn cña ®¬n vÞ. 1.3.1.4. §¸nh gi¸ tæng qu¸t kÕt qu¶ kiÓm to¸n. Tríc khi tiÕn hµnh lËp B¸o c¸o kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn ph¶i ®¸nh gi¸ tæng qu¸t c¸c kÕt qu¶ thu thËp ®îc nh»m so¸t xÐt l¹i toµn bé cuéc kiÓm to¸n. ChuÈn mùc kiÓm to¸n quèc tÕ còng nh ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 700, B¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh, quy ®Þnh: “kiÓm to¸n viªn ph¶i so¸t xÐt vµ ®¸nh gi¸ l¹i nh÷ng kÕt luËn rót ra tõ c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n thu thËp ®îc vµ vËn dông nh÷ng kÕt luËn nµy ®Ó lµm c¨n cø cho ý kiÕn cña m×nh vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n”. ViÖc ®¸nh gi¸ nµy thêng do c¸c kiÓm to¸n viªn cao cÊp ®¶m nhiÖm vµ bao gåm c¸c mÆt: - §¸nh gi¸ tÝnh ®ång bé vµ s¸t thùc cña c¸c b»ng chøng thu thËp ®îc ®èi víi tõng phÇn hµnh th«ng qua viÖc ¸p dông mét sè thñ tôc ph©n tÝch. - §¸nh gi¸ sù ®Çy ®ñ cña b»ng chøng nh»m phôc vô cho viÖc ra quyÕt ®Þnh cña kiÓm to¸n viªn. - §¸nh gi¸ sù tæng hîp c¸c sai sãt ph¸t hiÖn ®îc nh»m nhËn biÕt ®îc tæng møc sai sãt cña tÊt c¶ c¸c kho¶n môc trªn b¸o c¸o tµi chÝnh phôc vô cho môc ®Ých ®a ra ý kiÕn. - Rµ so¸t l¹i hå s¬ kiÓm to¸n ®Ó ®¸nh gi¸ c«ng viÖc cña kiÓm to¸n viªn vµ kiÓm tra viÖc tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kiÓm to¸n trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, kh¾c phôc nh÷ng xÐt ®o¸n thiªn lÖch cña kiÓm to¸n viªn. - Xem xÐt th gi¶i tr×nh cña ban gi¸m ®èc kh¸ch hµng nh»m gi¶i ®¸p nh÷ng thiÕt sãt vµ tån t¹i cña ®¬n vÞ. - KiÓm tra l¹i c¸c khai b¸o trªn b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó ®¶m b¶o sù tu©n thñ c¸c ChuÈn mùc kÕ to¸n ®· quy ®Þnh. - Xem xÐt c¸c th«ng tin kh¸c trong b¸o c¸o tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng bÊt hîp lý trong c¸c b¸o c¸o nµy víi c¸c quy ®Þnh tµi chÝnh hiÖn hµnh. 1.3.2. LËp vµ c«ng bè b¸o c¸o kiÓm to¸n. Kh©u cuèi cïng cña qu¸ tr×nh kiÓm to¸n lµ lËp vµ ph¸t hµnh b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. B¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh thùc chÊt lµ mét b¶n th«ng b¸o vÒ kÕt qu¶ cuéc kiÓm to¸n cho ngêi sö dông b¸o c¸o tµi chÝnh.Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 700: “B¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh lµ laäi b¸o c¸o b»ng v¨n b¶n do kiÓm to¸n viªn ®éc lËp c«ng bè ®Ó nªu râ ý kiÕn chÝnh thøc cña m×nh vÒ B¸o c¸o tµi chÝnh cña mét ®¬n vÞ ®· ®îc kiÓm to¸n”. §èi víi ho¹t ®éng kiÓm to¸n, b¸o c¸o kiÓm to¸n võa lµ s¶n phÈm kÕt tinh cña qu¸ tr×nh lµm viÖc, võa lµ c¬ së ®Ó x¸c ®Þnh tr¸ch nhiÖm ph¸p lý vµ tr¸ch nhiÖm nghÒ nghiÖp cña kiÓm to¸n viªn. §èi víi ngêi sö dông b¸o c¸o tµi 18 chÝnh, b¸o c¸o kiÓm to¸n lµ c¨n cø ®Ó hä ®¸nh gi¸ c¸c th«ng tin vµ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh kinh tÕ ®óng ®¾n, hiÖu qña trong mèi quan hÖ kinh tÕ ®èi víi ®¬n vÞ cã b¸o c¸o tµi chÝnh nµy. 1.3.2.1. C¸c yÕu tè c¬ b¶n cña mét b¸o c¸o kiÓm to¸n. Theo ChuÈn mùc kiÓm to¸n ViÖt Nam sè 700, b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh gåm c¸c yÕu tè c¬ b¶n vµ ®îc tr×nh bµy theo thø tù sau: a) Tªn vµ ®Þa chØ cña c«ng ty kiÓm to¸n. b) Sè hiÖu b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. c) Tiªu ®Ò b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. d) Ngêi nhËn b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. e) Më ®Çu cña b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh: - Nªu ®èi tîng cña cuéc kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. - Nªu tr¸ch nhiÖm cña Gi¸m ®èc ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n, tr¸ch nhiÖm cña kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n . f) Ph¹m vi vµ c¨n cø thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n. - Nªu ChuÈn mùc kiÓm to¸n ®· ¸p dông ®Ó thùc hiÖn cuéc kiÓm to¸n. - Nªu nh÷ng c«ng viÖc vµ thñ tôc kiÓm to¸n mµ kiÓm to¸n viªn ®· thùc hiÖn. g) ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ®îc kiÓm to¸n. h) §Þa ®iÓm vµ thêi gian lËp b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. i) Ch÷ ký vµ ®ãng dÊu . B¸o c¸o kiÓm to¸n ph¶i ®îc tr×nh bµy nhÊt qu¸n vÒ h×nh thøc vµ kÕt cÊu ®Ó ngêi ®äc hiÓu thèng nhÊt vµ dÔ nhËn biÕt khi cã tÝnh huèng bÊt thêng xÈy ra. 1.3.2.2. C¸c lo¹i ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. B¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶i nªu râ ý kiÕn cña kiÓm to¸n viªn vÒ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh ®· thùc hiÖn kiÓm to¸n trªn hai ph¬ng diÖn: Ph¶n ¸nh trung thùc, hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu c¸c th«ng tin ®Þnh lîng cña b¸o b¸o tµi chÝnh vÒ thùc tr¹ng tµi chÝnh, kÕt qu¶ kinh doanh vµ viÖc tu©n thñ c¸c chuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕt to¸n hiÖn hµnh còng nh viÖc tu©n thñ c¸c quy ®Þnh ph¸p lý cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n. Tuú théc vµo kÕt qu¶ cña cuéc kiÓm to¸n, kiÓm to¸n viªn cã thÓ ®a ra mét trong bèn lo¹i ý kiÕn sau ®©y: - ý kiÕn chÊp nhËn toµn phÇn: ý kiÕn nµy ®îc ®a ra khi kiÓm to¸n viªn cho r»ng b¸o c¸o tµi chÝnh ®· ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ ®îc kiÓm to¸n, phï hîp víi ChuÈn mùc vµ chÕ ®é kÕ to¸n hiÖn hµnh. ý kiÕn chÊp nhËn toµn phÇn cã nghÜa lµ b¸o c¸o tµi chÝnh cã thÓ cã nh÷ng sai sãt nhng nh÷ng sai sãt ®ã kh«ng träng yÕu. 19 - ý kiÕn chÊp nhËn tõng phÇn: ý kiÕn nµy ®îc tr×nh bµy trong trêng hîp kiÓm to¸n viªn vµ c«ng ty kiÓm to¸n cho r»ng b¸o c¸o tµi chÝnh chØ ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu t×nh h×nh tµi chÝnh cña ®¬n vÞ, nÕu kh«ng bÞ ¶nh hëng bëi yÕu tè tuú thuéc mµ kiÓm to¸n viªn ®· nªu ra trong b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. §iÒu nµy còng cã nghÜa lµ nÕu c¸c yÕu tè do kiÓm to¸n viªn ®a ra cã ¶nh hëng träng yÕu ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh th× b¸o c¸o tµi chÝnh ®ã ®· kh«ng ph¶n ¸nh trung thùc vµ hîp lý trªn c¸c khÝa c¹nh träng yÕu. - ý kiÕn tõ chèi: ý kiÕn nµy ®îc ®a ra trong tr¬ng hîp hËu qu¶ cña viÖc giíi h¹n ph¹m vi kiÓm to¸n lµ quan träng hoÆc thiÕu th«ng tin liªn quan ®Õn mét sè lîng lín c¸c kho¶n môc tíi møc kiÓm to¸n viªn kh«ng thÓ thu thËp ®Çy ®ñ vµ thÝch hîp c¸c b»ng chøng kiÓm to¸n cã thÓ cho ý kiÕn vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh. - ý kiÕn kh«ng chÊp nhËn: ý kiÕn nµy ®îc ®a ra trong trêng hîp c¸c vÊn ®Ò kh«ng thèng nhÊt víi gi¸m ®èc lµ quan träng hoÆc liªn quan ®Õn sè lîng lín c¸c kho¶n môc ®Õn møc ®é mµ kiÓm to¸n viªn cho r»ng ý kiÕn chÊp nhËn tõng phÇn lµ cha ®ñ ®Ó thÓ hiÖn tÝnh chÊt vµ møc ®é sai sãt träng yÕu cña b¸o c¸o tµi chÝnh. Mçi khi kiÓm to¸n viªn ®a ra ý kiÕn kh«ng ph¶i lµ ý kiÕn chÊp nhËnh toµn phÇn th× ph¶i m« t¶ râ rµng trong b¸o c¸o kiÓm to¸n vÒ b¸o c¸o tµi chÝnh tÊt c¶ nh÷ng lý do chñ yÕu dÉn ®Õn ý kiÕn ®ã vµ ®Þnh lîng (nÕu ®îc) nh÷ng ¶nh hëng ®Õn b¸o c¸o tµi chÝnh. Nh vËy, b¸o c¸o kiÓm to¸n lµ h×nh thøc thÓ hiÖn chøc n¨ng x¸c minh vµ bµy tá ý kiÕn phôc vô yªu cÇu cña ngêi quan t©m vµ cã thÓ cã nhiÒu t×nh huèng cô thÓ. KÕt thóc cuéc kiÓm to¸n , b¸o c¸o kiÓm to¸n ®îc c«ng bè theo ®óng ®iÒu kho¶n hîp ®ång vµ c«ng ty kiÓm to¸n ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng tiÕp tôc thùc hiÖn kiÓm to¸n cho n¨m sau, tiÕn hµnh liªn l¹c thêng xuyªn víi kh¸ch hµng, cËp nhËt vµ bæ sung th«ng tin vÒ kh¸ch hµng. 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan