Tài liệu Công tác kế toán thuế giá trị gia tăng (vat) tại công ty da giày hà nội

Lêi Më §Çu H¹ch to¸n kÕ to¸n lµ mét bé phËn cÊu thµnh quan träng cña hÖ thèng c¸c c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, cã vai trß tÝch cùc trong viÖc qu¶n lý vµ ®iÒu hµnhvµ kiÓm so¸t c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ. Víi t c¸ch lµ c«ng cô qu¶n lý kinh tÕ, tµi chÝnh, kÕ to¸n lµ mét lÜnh vùc g¾n liÒn víi ho¹t ®éng kinh tÕ, tµi chÝnh ®¶m nhiÖm hÖ thèng tæ chøc th«ng tin cã Ých cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ .V× vËy kÕ to¸n cã vai trß ®Æc biÖt quan träng kh«ng chØ víi ho¹t ®éng tµi chÝnh cña Nhµ Níc, mµ cßn v« cïng cÊp thiÕt vµ quan träng ®èi víi ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp. LuËt thuÕ GTGT cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 1/1/1999 th× trong hÖ thèng chÕ ®é kÕ to¸n ViÖt Nam bæ xung thªm mét phÇn hµnh kÕ to¸n n÷a ®ã lµ phÇn hµnh kÕ to¸n thuÕ GTGT. Trong suèt h¬n ba n¨m luËt thuÕ ®îc ®a vµo ¸p dông t¹i ViÖt Nam bªn c¹nh nhng u ®iÓm nh t¨ng nguån ®éng viªn cho NSNN ... còng ®· béc lé mét sè h¹n chÕ nhÊt ®Þnh ®Æc biÖt lµ c¸c quy ®Þnh trong chÕ ®é kÕ to¸n vÒ phÇn hµnh kÕ to¸n thuÕ GTGT. Tríc t×nh h×nh ®ã chóng ta ph¶i cã nh÷ng gi¶i ph¸p nh thÕ nµo nh»m th¸o gì nh÷ng víng m¾c ®Ó ph¸t huy tèi ®a ®îc vai trß qu¶n lý cña kÕ to¸n. Tõ thùc tÕ ®ã t«i chän ®Ò tµi tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i C«ng ty Da Giµy Hµ Néi hy väng sÏ gãp phÇn gi¶i quyÕt ®îc mét sè nh÷ng víng m¾c c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tÕ mµ theo t«i lµ mét trong nh÷ng vÊn ®Ò cÊp b¸ch, trong qua tr×nh thùc thi luËt thÕ GTGT t¹i ViÖt Nam. -§Ò tµi ®îc chia thµnh ba ch¬ng cô thÓ. Ch¬ng Mét Lý luËn chung vÒ thuÕ GTGT vµ kÕ to¸n thuÕ GTGT theo chÕ ®é hiÖn hµnh. Ch¬ng Hai Thùc tr¹ng tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i C«ng ty Da Giµy Hµ Néi. Ch¬ng Ba Mét Sè ý KiÕn nh»m hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i c«ng ty Da Giµy Hµ Néi nãi riªng vµ chÕ ®é kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i c¸c doanh nghiÖp. §Ò c¬ng s¬ bé Ch¬ng I. Lý luËn chung vÒ thuÕ GTGT vµ kÕ to¸n thuÕ GTGT theo chÕ ®é hiÖn hµnh . I . Lý luËn chung vÒ thuÕ GTGT 1.1 Sù cÇn thiÕt ¸p dông thuÕ GTGT t¹i ViÖt nam . 1.1.1 Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña GTGT vµ thuÕ GTGT 1.1..2 Kh¸i niÖm GTGT . 1.2. Kh¸i niÖm b¶n chÊt thuÕ GTGT . 2. Sù cÇn thiÕt ¸p dông thuÕ GTGT t¹i ViÖt nam . 2.1 ThuÕ doanh thu ®· béc lé 2.2 Do xu thÕ héinhËp thÕ giíi vµ khu vùc 2.3 Do thuÕ GTGT cã nhiÒu u ®iÓm h¬n h¼n thuÕ doanh thu. 3. Néi dung c¬ b¶n cña LuËt thuÕ GTGT t¹i ViÖt Nam. II. Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n thuÕ GTGT . 1. VÞ trÝ cña kÕ to¸n ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ GTGT . 2. C¸c quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n thuÕ GTGT theo chÕ ®é hiÖn hµnh. 2.1 KÕ to¸n thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT 2.2 KÕ to¸n thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. Ch¬ng II. Thùc tr¹ng c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i C«ng ty Da Giµy hµ néi I. Vµi nÐt vÒ C«ng ty Da Giµy Hµ Néi 1. Qu¸ tr×nh h×nh thµnh ph¸t triÓn C«ng ty 2. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý t¹i C«ng Ty Da Giµy 3. Tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n . II. T×nh h×nh thùc tÕ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i C«ng ty Da Giµy Hµ Néi 1. C¸c møc thuÕ suÊt ®îc ¸p dông 2. Ho¸ ®¬n, chøng tõ vµ tµi kho¶n sö dông 3. Quy tr×nh h¹ch to¸n kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i c«ng ty Da Giµy Hµ Néi 3.1 H¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu vµo 3.2 H¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu ra 3.3 Kª khai thuÕ Ch¬ngIII- Mét Sè ý KiÕn nh»m hoµn thiÖn tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i c«ng ty Da Giµy Hµ Néi nãi riªng vµ chÕ ®é kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i c¸c doanh nghiÖp. I. NhËn xÐt chung vÒ tæ chøc c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i C«GiaDa Giµy Hµ Néi 1. ¦u ®iÓm cña c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i C«ng ty. 2. Mét sã h¹n chÕ cña viÖc tæ chc c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i C«ng ty II. Mét sè kiÕn nghÞ nh»m hoµn thiÖn c«ng t¸c kÕ to¸n thuÕ GTGT t¹i C«ng ty DA Giµy Hµ Néi Ch¬ng mét Lý luËn chung vÒ thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng vµ kÕ to¸n ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng 1. Lý luËn chung vÒ thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng 1.1.1 LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu tÝnh trªn kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng. ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng cã nguån gèc tõ thuÕ doanh thu vµ ngêi ®Çu tiªn nghiªn cøu ®a ra lo¹i thuÕ nµy vµo n¨m 1918 lµ mét ngêi §øc tªn lµ Carl friendrch Vol Siemens (thuéc gia ®×nh sÊng lËp C«ng ty Siemens - mét tËp ®oµn c«ng nghiÖp hµng ®Çu cña ®øc). MÆc dÇu vËy, «ng kh«ng thuyÕt phôc ®îc chÝnh phñ ¸p dông lo¹i thuÕ nµy. N¨m 1947, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc ®Ò cËp trong t¸c phÈm vÒ c¶i tæ hÖ thèng thuÕ cña nhµ kinh tÕ ngêi Mü tªn lµ Chao. N¨m 1953 ë NhËt ngêi ta còng ®· nghiªn cøu vµ ®a ra mét bé luËt vÒ ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng nhng khi ®ã kh«ng ®îc Quèc héi th«ng qua. N¨m 1954, Ph¸p lµ níc ®Çu tiªn ¸p dông thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng thay cho ThuÕ Doanh thu. Trªn thùc tÕ, thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ra ®êi ®Çu tiªn ë Ph¸p lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh nghiªn cøu l©u dµi nh»m hoµn thiÖn hÖ thèng thuÕ níc nµy mµ träng t©m lµ thuÕ gi¸n thu. Vµo n¨m 1917, Ph¸p ®· b¾t ®Çu ¸p dông thuÕ doanh thu vµ qua nhiÒu lÇn bæ sung, söa ®æi nhng vÉn mang khuyÕt tËt - thuÕ chång chÊt (®¸nh trung l¾p trªn nhiÒu kh©u, nhiÒu nÊc cã thùc hiÖn doanh sè). N¨m 1936, ®Ó kh¾c phôc khuyÕt tËt ®ã, Ph¸p ®· c¶i tiÕn b»ng c¸ch ®¸nh thuÕ doanh thu mét lÇn vµo c«ng ®o¹n cuèi cïng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt (tøc lµ khi s¶n phÈm ®îc ®a vµo lu th«ng lÇn ®Çu). ViÖc ®¸nh thuÕ nh vËy ®éc lËp víi ®é dµi cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, kh¾c phôc ®îc hiÖn tîng ®¸nh thuÕ chång chÐo ë kh©u s¶n xuÊt.Nhng lóc ®ã l¹i n¶y sinh hiÖn tîng bÊt lîi míi lµ viÖc thu thuÕ cña nhµ níc bÞ chËm trÔ so víi tríc v× chØ khi s¶n phÈm ®îc ®a vµo lu th«ng th× nhµ níc míi thu ®îc thuÕ. N¨m 1948, thóª doanh thu l¹i tiÕp tôc ®îc hoµn thiÖn trªn c¬ së ®¸nh thuÕ vµo tõng c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ tÝnh thuÕ ph¶i nép cña giai ®o¹n sau ®îc trõ thuÕ ph¶i nép ë giai ®o¹n tríc. Nh»m kh¾c phôc tÝnh chÊt thuÕ dån thuÕ,lóc ®Çu thuÕ nµy chØ ¸p dông ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt c«ng nghiÖp víi thuÕ suÊt ®ång lo¹t lµ 20% vµ chØ söa ®æi bæ sung, hoµn thiÖn thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc ¸p dông lÇn ®Çu tiªn vµo ngµy 1/7/1954 trong mét sè ngµnh c¸ biÖt vµ ®Õn ngµy 1/1/1968 ë ph¸p thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc ¸p dông réng r·i ®èi víi c¸c ngµnh nghÒ s¶n xuÊt, lu th«ng hµng ho¸ víi 4 møc thÕ suÊt kh¸c nhau (5,5% 7% 18,6% vµ 33,3%) Sau Ph¸p, ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng nhanh chãng ®îc ¸p dông réng r·i trªn thÕ giíi vµ trë thµnh nguån thu quan träng cña ng©n s¸ch nhµ níc. HiÖn nay hÇu hÕt c¸c níc ®Òu ®· ¸p dông luËt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng bëi thuÕ doanh thu ®· béc lé rÊt nhiÒu nh îc ®iÓm kh«ng cßn phï hîp víi xu híng ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. 1.1.2. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña gi¸ trÞ gia t¨ng vµ ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng * Kh¸i niÖm gi¸ trÞ gia t¨ng. Gi¸ tri gia t¨ng: Lµ kho¶n gi¸ trÞ t¨ng thªm cña hµng hoµ, dÞch vô ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh tõ s¶n xuÊt, lu th«ng ®Õn tiªu dïng, hay cô thÓ gi¸ trÞ gia t¨ng lµ chªnh lÖch gi÷a " gi¸ ®Çu ra" víi " gi¸ ®Çu vµo" cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §îc tãm t¾t theo c«ng thøc sau: Gi¸ trÞ gia t¨ng = " gi¸ ®Çu ra" - " gi¸ ®Çu vµo" * Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt ThuÕ GTGT . - ThuÕ GTGT : lµ thuÕ chØ ®¸nh trªn phÇn gi¸ trÞ t¨ng thªm qua mçi kh©u cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. VÒ b¶n chÊt ThuÕ GTGT lµ thuÕ gi¸n thu ®¸nh vµo ngêi tiªu dïng, ngêi s¶n xuÊt chØ lµ ngêi nép hé ngêi tiªu dïng th«ng qua viÖc tÝnh gép thuÕ nµy vµo gi¸ b¸n mµ ngêi tiªu dïng ph¶i thanh to¸n. 1.1. 3 Sù cÇn thiÕt ¸p dông thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng t¹i ViÖt Nam. ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng lµ mét s¾c thuÕ tiªn tiÕn, khoa häc vµ cã u viÖt h¬n thuÕ donh thu mµ nÒn kinh tÕ ViÖt Nam còng ®· ph¸t triÓn t¬ng ®èi æn ®Þnh vµ ngµy cµng ph¸t triÓn m¹nh mÏ h¬n, bëi vËy thuÕ doanh thu kh«ng cßn phï hîp víi sù ph¸t triÓn ®ã. 1.1.4 Nhîc ®iÓm cña thuÕ doanh thu LuËt thuÕ doanh thu ®îc quèc héi kho¸ VIII kú häp thø 7 th«ng qua ngµy 30/6/1990 cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 1/10/1990 vµ qua hai lÇn söa ®æi bæ sung theo luËt söa ®æi bæ sung mét sè ®iÒu luËt cña thuÕ doanh thu ®îc quèc héi kho¸ IX kú häp thø 3 th«ng qua ngµy 5/7/1993 vµ kú häp thø 8 th«ng qua ngµy 28/10/1995. ThuÕ doanh thu lµ mét lo¹i thuÕ gi¸n thu, thu vµo c¸c ho¹t ®éng kinh doanh, c«ng th¬ng nghiÖp vµ dÞch vô thay thÕ chÕ ®é thu quèc doanh, thuÕ doanh nghiÖp, thuÕ bu«n chuyÕn, thuÕ hµng ho¸ nhng kh«ng cßn thuéc diÖn chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt (®èi víi kinh tÕ ngoµi quèc doanh) qua mét thêi gian thùc hiÖn, bªn c¹nh nh÷ng mÆt tÝch cùc cña nã nh lµ: Gãp phÇn ®éng viªn nguån thu nhËp t¬ng ®èi æn ®Þnh, thu døt ®iÓm tõng lÇn b¸n hµng mµ kh«ng cÇn theo dâi thuÕ ®· nép ë nh÷ng kh©u tríc; biÖn ph¸p tÝnh thuÕ doanh thu ®¬n gi¶n vµ kh¶ n¨ng kiÓm tra thu nép thuÕ dÔ dµng. Nhng bªn c¹nh ®ã, thuÕ doanh thu còng béc lé kh«ng Ýt nh÷ng nhîc ®iÓm nh: Thø nhÊt: ThuÕ Doanh thu ®¸nh trïng l¾p, chång chÐo qua mçi kh©u cña qu¸ tr×nh lu©n chuyÓn hµng ho¸, tõ s¶n xuÊt ®Õn tiªu dïng. §©y lµ nhîc ®iÓm lín nhÊt vµ ¶nh hëng rÊt xÊu ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt tiªu dïng. Cïng mét hµng ho¸, dÞch vô nÕu tr¶i qua Ýt lÇn lu©n chuyÓn th× tæng sè mµ ngêi tiªu dïng ph¶i chÞu sÏ thÊp h¬n, nÕu hµng ho¸, dÞch vô ®ã ph¶i qua nhiÒu lÇn lu©n chuyÓn th× ngêi tiªu dïng ph¶i chÞu møc thuÕ cao h¬n. MÆc dï nhîc ®iÓm nµy ®· ®îc kh¾c phôc b»ng ph¬ng ph¸p ®Þnh thuÕ suÊt thÊp ®Ó tr¸nh ®éi gi¸, ®èi víi Doanh nghiÖp th¬ng m¹i th× ®îc kh¾c phôc b»ng ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ dùa vµo sè chªnh lÖch gi÷a gi¸ b¸n vµ gi¸ mua, nhng vÒ c¬ b¶n vÉn cha kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm nµy. Tõ ®©y ta thÊy thuÕ doanh thu kh«ng khuyÕn khÝch ®îc s¶n xuÊt bëi cµng chuyªn m«n ho¸ s©u th× cµng ph¶i nép nhiÒu thuÕ vµ ngîc l¹i nÕu tæ chøc kiÓu khÐp kÝn, kiÓu tù cung tù cÊp th× ph¶i nép Ýt thuÕ h¬n. §iÒu nµy dÉn ®Õn mét hÖ qu¶ lµ ThuÕ Doanh thu ®· k×m h·m sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ. Do ®ã ThuÕ Doanh thu kh«ng cßn phï hîp víi xu híng ®æi míi, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ cña ®Êt níc. VÝ dô: S¶n suÊt phô tïng xe ®¹p nép thuÕ doanh thu lµ 2% nhng ®Õn kh©u l¾p r¸p hoµn chØnh l¹i nép thªm 2% n÷a. Thø hai: BiÓu ThuÕ Doanh thu cßn nhiÒu thuÕ suÊt phøc t¹p, BiÓu thuÕ ®îc bæ sung th¸ng 7/1993 cã 18 møc thuÕ suÊt (Tõ 0% - 40%) víi 125 nhãm ngµnh hµng kh¸c nhau. BiÓu thuÕ suÊt ®îc söa ®æi bæ sung th¸ng 10/1995 vÉn cßn 11 møc thuÕ suÊt tõ 0 - 30% víi 110 nhãm ngµnh hµng. §iÒu nµy ®· lµm cho viÖc thùc hiÖn tÝnh vµ thu thuÕ phøc t¹p, ®Æc biÖt lµ trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, víi xu híng ®a d¹ng ho¸ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nªn mét sè c¬ së cã thÓ s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu mÆt hµng kh¸c nhau. Së dÜ cã nhiÒu thuÕ suÊt nh vËy lµ do ph¶i thÓ hiÖn nhiÒu môc tiªu kinh tÕ - x· héi trong thuÕ ®· lµm cho LuËt ThuÕ Doanh thu thªm phøc t¹p. ViÖc ¸p dông nhiÒu møc thuÕ suÊt dÉn ®Õn t×nh tr¹ng khã x¸c ®Þnh c¸c tiªu thøc ®Ó s¾p xÕp c¸c lo¹i hµng ho¸, dÞch vô vµo c¸c møc thuÕ suÊt phï hîp. Ngoµi ra, nh÷ng Doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh nhiÒu mÆt hµng víi nhiÒu møc thuÕ suÊt kh¸c nhau gÆp ph¶i khã kh¨n trong viÖc h¹ch to¸n kÕ to¸n. Trªn thùc tÕ, c¸c Doanh nghiÖp thêng lîi dông viÖc cã nhiÒu møc thuÕ suÊt kh¸c nhau ®Ó dån doanh thu vµo mÆt hµng cã møc thuÕ suÊt thÊp. V× vËy, ThuÕ Doanh thu tõng c¬ së khã x¸c ®Þnh tuyÖt ®èi vµ g©y ra t×nh tr¹ng thÊt thu thuÕ cho nhµ níc. Thø ba: ThuÕ Doanh thu cha thu ®èi víi mÆt hµng thuéc diÖn ®¸nh thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, hµng nhËp khÈu, hµng xuÊt khÈu nªn cha t¹o ra ®îc m«i trêng thuËn lîi cho viÖc hoµ nhËp víi th«ng lÖ khu vùc vµ quèc tÕ, cha hç trî hµng xuÊt khÈu gi¶m gi¸ thµnh ®Ó cã ®iÒu kiÖn thuËn lîi trong c¹nh tranh trªn thÞ trêng quèc tÕ. Thø t: ThuÕ Doanh thu kh«ng cã sù thèng nhÊt, rµng buéc lÉn nhau v× nã ®îc thu ®éc lËp víi nhau ë tõng kh©u s¶n suÊt, lu th«ng vµ tiªu dïng. Do ®ã kh«ng kiÓm tra ®îc thuÕ ®· thu ®îc ë c¸c kh©u tríc. Thø n¨m: ThuÕ Doanh thu kh«ng khuyÕn khÝch c¸c c¬ së thùc hiÖn tèt chÕ ®é ho¸ ®¬n chøng tõ vµ thùc hiÖn chÕ ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n do nép thuÕ kh©u sau kh«ng ®îc khÊu trõ ë kh©u tríc. Thø s¸u: TÝnh trung lËp cña ThuÕ Doanh thu kh«ng cao do cã nhiÒu thuÕ suÊt vµ chÝnh s¸ch miÔn gi¶m réng, c¶n trë chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt vµ kÝch thÝch liªn kÕt c¸c giai ®o¹n lµm mét ®Ó tr¸ch bÞ ®¸nh thuÕ nhiÒu lÇn, t¹o g¸nh nÆng chi phÝ kh«ng ®ång ®Òu gi÷a c¸c c¬ së. Dã ®ã t¸c ®éng cña nã ®èi víi viÖc thóc ®Èy c¹nh tranh, n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ bÞ h¹n chÕ. Nh÷ng nhîc ®iÓm cña ThuÕ Doanh thu ®· phÇn nµo h¹n chÕ sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, kh«ng ph¸t huy ®îc t¸c dông tÝch cùc cña s¾c thuÕ nµy ®ång thêi cßn lµm cho viÖc tæ chøc thu thuÕ thªm phøc t¹p, kÐm hiÖu qu¶. MÆt kh¸c, ThuÕ Doanh thu kh«ng cßn phï hîp víi ®êng lèi ®æi míi kinh tÕ, kh«ng thóc ®Èy sù héi nhËp cña ®Êt níc víi khu vùc vµ quèc tÕ. 1.1.5 Do xu híng héi nhËp víi nÒn kinh tÕ khu vùc vµ quèc tÕ. Trong xu híng toµn cÇu ho¸, níc ta kh«ng thÓ tån t¹i mét c¸ch t¸ch biÖt mµ ph¶i cã sù hîp t¸c ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi. Xu híng nµy tÊt yÕu dÉn ®Õn yªu cÇu ®èi víi mçi níc lµ ph¶i c¶i c¸ch c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña m×nh, trong ®ã c¶i c¸ch hÖ thèng thuÕ ®îc xem lµ mét néi dung cã tÇm quan träng hµng ®Çu nh»m ph¸t huy t¸c dông c«ng cô cña m×nh ®Ó ®iÒu tiÕt vÜ m« nÒn kinh tÕ mét c¸ch hîp lý. §Æc biÖt trong t×nh h×nh hiÖn nay, ViÖt Nam ®· gia nhËp khèi ASEAN, APEC, … biÖn ph¸p h÷u hiÖu lµ ph¶i c¶i c¸ch thuÕ theo xu híng chung: h¹ thuÕ suÊt ®i ®«i víi viÖc më réng diÖn thu thuÕ, h¹n chÕ ®èi tîng miÔn gi¶m thuÕ ®Ó võa khuyÕn khÝch s¶n xuÊt ph¸t triÓn, võa t¹o ®iÒu kiÖn ®éng viªn sù ®ãng gãp cña ®¹i ®a sè c¸c tÇng lîp nh©n d©n. Trong qu¸ tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ lkhu vùc vµ thÕ giíi, §¶ng vµ Nhµ n íc ta ®· nhËn thÊy nhiÒu s¾c thuÕ cña ViÖt Nam kh«ng cßn phï hîp mµ cÇn thiÕt ph¶i thay ®æi. Trong ®ã, cÇn thay thÕ ThuÕ Doanh thu b»ng ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng. MÆt kh¸c, hiÖn nay nhiÒu níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®· ¸p dông ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng. §Ó kh¾c phôc nhîc ®iÓm cña ThuÕ Doanh thu vµ t¨ng ng©n s¸ch cho nhµ níc th× ViÖt Nam còng kh«ng thÓ ®øng ngoµi xu híng ®ã nÕu nh kh«ng muèn bÞ tôt hËu so víi c¸c níc. 1.2.6 C¸c u ®iÓm cña ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng so víi thuÕ doanh thu. ThuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng, còng nh c¸c s¾c thuÕ gi¸n thu kh¸c, ®¶m b¶o cho mäi ngêi cã thÓ tù do lùa chän hµng ho¸, quyÕt ®Þnh tiªu dïng ®Òu chÞu thuÕ cao hay thÊp tuú thuéc vµo kh¶ n¨ng chi tr¶, së thÝch cña m×nh. ThuÕ GTGT tr¸nh ®îc mèi quan hÖ trùc tiÕp gi÷a ngêi tiªu dïng,ngêi chÞu thuÕ víi c¬ quan thuÕ nªn cã phÇn dÔ thu h¬n thuÕ trùc thu. §ång thêi viÖc ®iÒu chØnh t¨ng møc thuÕ còng dÔ h¬n do thuÕ n»m Èn trong gi¸ trÞ hµng ho¸, dÞch vô, ngõoi chÞu thuÕ thêng Ýt c¶m nhËn ngay ®Çy ®ñ g¸nh nÆng cña lo¹i thuÕ nµy. Do vËy, ph¶n øng cña nh©n d©n vÒ thuÕ gi¸n thu còng Ýt gay g¾t h¬n so víi thuÕ trùc thu. VÒ mÆt qu¶n lý, ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng vµ thuÕ gi¸n thu kh«ng quan t©m tíi c¸c kho¶n chi phÝ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh - dÞch vô cña nhµ Doanh nghiÖp nªn chi phÝ s¶n xuÊt cã phÇn thÊp h¬n thuÕ trùc thu. Tuy nhiªn, so víi ThuÕ Doanh thu, ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng cã nhiÒu u ®iÓm lín nh: ¸p dông ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng sÏ gi¶m ®îc sè lîng c¸c møc thuÕ suÊt, chØ víi 4 møc thuÕ suÊt ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng (0%, 5%, 10%, 20%) còng ®ñ ®Ó thay thÕ cho 11 møc thuÕ suÊt ThuÕ Doanh thu, dao ®éng tõ 0 - 30%. ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng cã diÖn bao qu¸t réng, hÇu nh toµn bé c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong nÒn kinh tÕ. NÕu chia c¸c ®èi tîng chÞu thuÕ trong nÒn kinh tÕ theo tiªu thøc c¸c ho¹t ®éng t¹o ra thu nhËp, c¸c ho¹t ®éng tiªu dïng sè thu nhËp ®· t¹o ra vµ c¸c ®èi tîng kh¸c th× chØ riªng ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng ®· bao qu¸t hÕt m¶ng thø hai: Tiªu dïng thu nhËp ®· cã, phÇn cßn l¹i thuéc ®èi tîng cña ThuÕ Thu nhËp Doanh nghiÖp, ThuÕ thu nhËp c¸ nh©n vµ mét sè thuÕ ®Æc thï kh¸c nh ThuÕ Tiªu thô §Æc biÖt, ThuÕ xuÊt nhËp khÈu, thuÕ tµi nguyªn,… Do diÖn chÞu thuÕ réng vÒ l©u dµi ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng ®¶m b¶o ®éng viÖn sè thu quan träng vµ t¬ng ®èi æn ®Þnh cho NSNN. B¶n chÊt cña ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng mang tÝnh trung lËp vÒ mÆt kinh tÕ. XÐt trong néi bé nÒn kinh tÕ, ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng ®¸nh vµo kh©u tiªu dïng cuèi cïng, kh«ng d¸nh vµo s¶n xuÊt. C¸c Doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh chØ lµ kh©u trung gian thu thuÕ hé nhµ níc råi nép vµo kho b¹c nhµ níc mµ th«i. §©y lµ ®iÓm c¸ch m¹ng cña ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng nhê ph¬ng ph¸p khÊu trõ lín. ChÝnh v× thÕ, ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng ®· kh¾c phôc ®îc nhîc ®iÓm ®¸nh thuÕ trïng lªn thuÕ cña ThuÕ Doanh thu, t¹o nªn mÆt b»ng c¹nh tranh b×nh ®¼ng gi÷a c¸c Doanh nghiÖp cïng ngµnh víi nhau, tõ ®ã thøc ®Èy c¸c Doanh nghiÖp tÝch cùc tæ chøc c¬ cÊu l¹i bé m¸y qu¶n lý vµ d©y chuyÒn c«ng nghÖ, thóc ®Èy s¶n xuÊt kinh doanh ph¸t triÓn. XÐt vÒ mÆt dµi h¹n, ¸p dông ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng lµ ®óng vµ cÇn thiÕt. ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng cã t¸c dông kÝch thÝch xuÊt khÈu, h¹n chÕ nhËp khÈu, ®èi víi lÜnh vùc xuÊt khÈu do ¸p dông thuÕ xuÊt 0% l¹i ®îc hëng lîi thÕ khÊu trõ ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng ®Çu vµo nªn c¬ chÕ míi sÏ mang ®Õn cho lÜnh vùc xuÊt khÈu mét liÒu thuèc kÝch thÝch m¹nh. Ngîc l¹i, nã sÏ kh«ng khuyÕn khÝch nhËp khÈu bõa b·i v× hµng ho¸ nhËp khÈu sÏ chÞu ThuÕ Gi¸ trÞ Gia t¨ng sau khi ®· chÞu thuÕ nhËp khÈu, do vËy nã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc b¶o vÖ s¶n xuÊt kinh doanh hµng néi ®Þa. - ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng t¨ng cêng c«ng t¸c h¹ch to¸n kÕ to¸n vµ thóc ®Èy thùc hiÖn mua b¸n hµng ho¸ cã ho¸ ®¬n chøng tõ, viÖc tÝnh thuÕ ë ®Çu ra ®îc khÊu trõ sè thuÕ ®Çu vµo lµ biÖn ph¸p kinh tÕ gãp phÇn thó ®Èy c¶ ngêi mua hµng vµ ngõi b¸n hµng thùc hiÖn tèt h¬n chÕ ®é chøng tõ §èi víi c¬ quan thuÕ, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho phÐp chèng trèn lËu thuÕ cã hiÖu qu¶, t¹o ra sù kiÓm so¸t lÉn nhau vÒ thuÕ gi÷a c¸c ®¬n vÞ cã liªn quan trong cung øng hµng ho¸ - dÞch vô. ViÖc khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc thùc hiÖn dùa vµo ho¸ ®¬n ®· thóc ®Èy ngêi mua ph¶i ®ßi hái ngêi b¸n ®a ho¸ ®¬n ghi ®óng, ghi ®ñ c¸c chØ tiªu kh¾c phôc t×nh tr¹ng th«ng ®ång gi÷a ngêi b¸n vµ ngêi mua ®Ó trèn lËu thuÕ v× quyÒn lîi cña hä m©u thuÉn víi nhau. ViÖc tÝnh thuÕ ë giai ®o¹n sau cã sù kiÓm tra, gi¸m s¸t viÖc nép thuÕ ë giai ®o¹n tríc, t¹o m«i trêng thuËn lîi cho viÖc chèng thÊt thu thuÕ ®¹t hiÖu qu¶ cao, bëi v× nÕu giai ®o¹n tríc kh«ng nép thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× giai ®o¹n sau sÏ kh«ng bÞ ®¸nh nÆng h¬n vµ tæng thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ cao h¬n. - ViÖc khÊu trõ thuÕ ®· nép ë kh©u ®Çu vµo cßn cã t¸c dông khuyÕn khÝch hiÖn ®¹i ho¸, chuyªn m«n ho¸ s¶n xuÊt, tÝch cùc ®Çu t mua s¾m thiÕt bÞ míi ®Ó h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. - Khi ®îc ¸p dông, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ gãp phÇn ®æi míi t duy vÒ c¬ chÕ nép thuÕ. §æi míi t duy lµ vÊn ®Ò khã kh¨n l©u dµi, nhng dÉu sao, nÕu ®îc ¸p dông ®óng, thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ ph¸t huy b¶n chÊt trung lËp kinh tÕ, kh«ng ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ qu¶n lý doanh nghiÖp. C¬ chÕ thu thuÕ sÏ ®æi thµnh c¬ chÕ tù ®éng kª khai, tù ®éng nép thuÕ, thùc hiÖn kiÓm tra sau, vÊn ®Ò nµy kh«ng ®îc hiÓu vµ ¸p dông ®óng trong giai ®o¹n ®Çu. - ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cßn cã vai trß héi nhËp quèc tÕ, ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cho phÐp chóng ta nãi chong tiÕng nãi víi c¸c níc trong khu vùc vµ thÕ giíi trong lÜnh vùc thuÕ. Khi thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®i vµo cuéc sèng, c¸c ph©n biÖt mang tÝnh chÊt thuÕ gi÷a s¶n phÈm níc ngoµi sÏ ®îc xo¸ bá. C¸c mÆt hµng cïng lo¹i, sau khi nép thuÕ nhËp khÈu sÏ cïng chÞu mét møc thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nh nhau, kh«ng ph©n biÖt hµng s¶n xuÊt trong níc hay hµng nhËp khÈu. §iÒu nµy gióp chóng ta ®îc nh×n nhËn nh mét níc cã m«i trêng kinh doanh b×nh ®¼ng, kh«ng ph©n iÖt ®èi xö thuÕ gi÷a hµng s¶n xuÊt trong níc víi hµng nhËp khÈu. Do vËy thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cã t¸c dông thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp v¬n ra thÞ trêng níc ngoµi vµ khuyÕn khÝch c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Çu t vµo ViÖt Nam. Tãm l¹i,trong c¸c s¾c thuÕ gi¸n thu ,gi¸ trÞ gia t¨ng ®îc ®¸nh gi¸ lµ lo¹i thuÕ cã nhiªï tiÕn bé : cã thÓ ®¶m b¶o môc tiªu cña hÖ thèng lµ t¹o nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ níc,gãp phÇn thóc ®Èy vµ ®¶m b¶o tÝnh trung lËp cao cña thÕu phï hîp víi xu thÕ chung cña thÕ giíi ,bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm c¬ b¶n cña thÕu gi¸ trÞ gia t¨ng ,thÕu gi¸ trÞ gia t¨ng còng bé lé nh÷ng h¹n chÕ lín : -§èi víi nh÷ng doanh nghiÖp võa vµ nhá ,®Æc biÖt lµ nh÷ng doanh nghiÖp t nh©n ,khi viÖc tæ chøc h¹ch to¸n cßn nhiÒu h¹n chÕ th× viÖc ¸p dông thÕu gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ rÊt phøc t¹p ,khã kh¨n .§èi víi c¸c níc ®ang thùc hiÖn thuÕ doanh thu nay chuyÓn sang thùc hiÖn ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng th× sè ngêi nép thÕu t¨ng lªn lín.§Ó thùc hiÖn tèt thÕu gi¸ trÞ gia t¨ng th× ®ßi hái c«ng t¸c ghi ho¸ ®¬n ,sæ s¸ch kÕ to¸n cña ngêi nép thuÕ ph¶i ®Çy ®ñ râ rµng .§iÒu nµy ®· khiÕn chi phÝ qu¶n lý vµ thu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kh¸ cao so víi thuÕ doang thu . -ViÖc qu¶n lý thÕu gi¸ trÞ gia t¨ng ®ßi hái ph¶i hÕt søc chÆt chÏ nÕu kh«ng dÔ x¶y ra t×nh tr¹ng sè thuÕ hoµn tr¶ cao h¬n sè thuÕ thu ®îc .MÆt kh¸c viÖc hoµn thuÕ trµn lan kh«ng kiÓm so¸t ®îc sÎ lµm cho NSNN lu«n trong t×nh tr¹ng bÞ ®éng. ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cã tÝnh trung lËp cao cho nªn khã vËn dông linh ho¹t ,mÒm dÎo nh thuÕ doanh thu ,cã nh÷ng quy ®Þnh xem xÐt chiÕu cè ®èi víi nh÷ng t×nh tiÕt cô thÓ vÉn cÇn dîc gióp ®ì ,th¸o gì khã kh¨n c¸ biÖt theo híng miÏn gi¶m nh thuÕ doanh thu trong bíc ®Çu chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng. -ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng cã Ýt thuÕ suÊt nªn ngêi tiªu dïng cã thu nhËp cao hay thÊp vÉn nép nh nhau ,do ®ã nã mang ®Çy tÝnh luü tho¸i ,nªn thêng thiÕu c«ng b»ng .V× vËy khi ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng thêng kÕt hîp víi c¸c lo¹i thuÕ trùc thu kh¸c . -Gi÷a lý luËn vµ thùc tÕ ,thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng còng cã nh÷ng nhîc ®iÓm cha ®îc nhÊt qu¸n .ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®¸nh trªn phÇn gi¸ ttÞ t¨ng thªm nhng ®èi víi mét sè nghµnh dÞch vô ( phôc vô ,söa ch÷a ,chuyÓn giao c«ng nghÖ ,dÞch vô khoa häc ..)c¸ch d¸nh thuÕ vµ khÊu trõ thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng nh thÕ nµo lµ hîp lý ? §èi víi tµi s¶n cè ®Þnh ,møc khÊu trõ thuÕ ®· nép ë giai ®o¹n ®Çu vµo nh thÕ nµo lµ tho¶ ®¸ng …? Nh÷ng vÊn ®Ò nµy lµ néi dung tranh luËn trong nhiÒu cuéc héi th¶o trªn thÕ giíi ,nhng ®Õn nay ë nhiÒu níc vÉn cã quan ®iÓm vµ c¸ch xö lý rÊt kh¸c nhau . Do vËy ,kh«ng mét luËt thuÕ nµo ,lµ cã thÓ ®¸p øng ®îc mäi yªu cÇu ®Æt ra .Mét sè h¹n chÕ kÓ trªn cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng kh«ng lµm gi¶m ý nghÜa vµ vai trß cña nã trong thøc tÕ . Ngùoc l¹i viÖc ph¸t hiÖn ra nh÷ng h¹n chÕ c¶u thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng sÏ gióp cho c¸ c¬ quan chøc n¨ng cã nh÷ng biÖn ph¸p hîp lý kh¾c phôc h¹n chÕ ,hoµn thiÖn c«ng t¸c ¸p dông thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng vµ triÓn khai mét c¸ch cã hiÖu qu¶ t¹i VIÖt Nam . Tõ nh÷ng thùc tr¹ng nÒn kinh tÕ níc ta , xuÊt ph¸t tõ nhîc ®iÓm cña thuÕ doanh thu vµ cïng víi u diÓm ,vai trß cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng viÖc ban hµnh luËt thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hiÖn nay lµ mét tÊt yÕu ,kh¸ch quan ë níc ta . 1.2.7 Néi dung c¬ b¶n cña thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng hiÖn hµnh . LuËt thuÕ GTGT ®îc Quèc héi kho¸ IX th«ng qua t¹i kú häp thø 11 ( tõ ngµy 2/4/97 ®Õn ngµy 10/5/97 ) cã hiÖu lùc thi hµnh tõ ngµy 1/1/1999 thay cho LuËt thuÕ doanh thu víi néi dung ®îc chia thµnh c¸c ch¬ng, ®iÒu cô thÓ vµ ®îc chi tiÕt híng dÉn b»ng c¶ mét hÖ thèng c¸c v¨n b¶n díi luËt. Díi ®©y xin ®îc tãm t¾t néi dung c¬ b¶n nhÊt cña LuËt ThuÕ GTGT hiÖn hµnh: 1.1.3.1. §èi tîng chÞu thuÕ. Theo quy ®Þnh ®iÒu 2 LuËt ThuÕ GTGT vµ ®iÒu 2 NghÞ ®Þnh 79/2000N§-CP ngµy 29/12/2000 cña chÝnh phñ, ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT lµ hµng ho¸, dÞch vô dïng cho s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu dïng ë ViÖt Nam. 1.1.3.2. Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 3 cña LuËt ThuÕ GTGT vµ ®iÒu 3 NghÞ ®Þnh 79/2000N§-Cp ngµy 29/12/2000 cña chÝnh phñ quy ®Þnh chi tiÕt thi hµnh LuËt thuÕ GTGT, tÊt c¶ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT ë ViÖt Nam kh«ng ph©n biÖt ngµnh nghÒ, h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh ( gäi chung lµ c¬ së kinh doanh) vµ tæ chøc, c¸ nh©n kh¸c cã nhËp khÈu hµng ho¸ chÞu thuÕ GTGT ( gäi chung lµ ngêi nhËp khÈu) ®Òu lµ ®èi tîng nép thuÕ . Cã thÓ nãi: §èi tîng nép thuÕ GTGT lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n cã ho¹t ®éng nhËp khÈu, s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT. 1.1.3.3 §èi tîng kh«ng chÞu thuÕ GTGT . Gåm 26 mÆt hµng vµ dÞch vô ®îc quy ®Þnh cô thÓ t¹i ®iÒu 4 LuËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 4 NghÞ ®Þnh 79 nh: S¶n phÈm trång trät, ch¨n nu«i, nu«i trång thuû s¶n cha qua chÕ biÕn, c¸c s¶n phÈm kh¸c hoÆc chØ qua s¬ chÕ th«ng thêng cña c¸c tæ chøc, c¸ nh©n tù s¶n xuÊt vµ b¸n ra hµng ho¸ chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt, hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu phôc vô ®êi sèng con ngêi.. .. .. 1.1.3.4 C¨n cø tÝnh thuÕ. Gåm gi¸ tÝnh thuÕ vµ thuÕ suÊt. Gi¸ tÝnh thuÕ. Lµ gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT , gi¸ vèn hµng nhËp khÈu t¹i cöa khÈu ®· cã thuÕ nhËp khÈu. ThuÕ suÊt Theo quy ®Þnh t¹i ®iÒu 8 LuËt thuÕ GTGT vµ ®iÒu 7 NghÞ ®Þnh 79/2000/N§-CP cña chÝnh phñ, thuÕ suÊt thuÕ GTGT ®îc quy ®Þnh nh sau: * ThuÕ suÊt 0% ®îc ¸p dông ®èi víi hµng xuÊt khÈu gåm c¶ gia c«ng xuÊt khÈu, hµng s¶n xuÊt chÞu thuÕ tiªu thô ®Æc biÖt xuÊt khÈu, phÇn mÒm vi tÝnh xuÊt khÈu... * ThuÕ suÊt 5% ®îc ¸p dông víi c¸c hµng ho¸, dÞch vô thiÕt yÕu ®èi víi ®êi sèng nh l¬ng thùc, thùc phÈm t¬i sèng, thuèc ch÷a bÖnh.. . * ThuÕ suÊt 10% ®îc ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô th«ng thêng phæ biÕn trong ®êi sèng x· héi nh s¶n phÈm may mÆc, níc gi¶i kh¸t.. .. * ThuÕ suÊt 20% ®îc ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô cao cÊp nh vµng b¹c, ®¸ quý do c¬ së kinh doanh mua vµo b¸n ra, dÞch vô m«i giíi, sæ xè kiÕn thiÕt, dÞch vô ®¹i lý tÇu biÓn. 1.1.3.5. Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ. Cã 2 ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ : Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ vµ ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT . a. Ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. ThuÕ gi¸ trÞ gi¸ = trÞ gia ThuÕ gia t¨ng ph¶i nép t¨ng ®Çu = ra - ThuÕ gi¸ trÞ = Gi¸ tÝnh thuÕ cña gia t¨ng ®Çu ra hµng ho¸ - dÞch vô b¸n = ra ThuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng ®Çu vµo suÊt t¬ng X øng cñaThuÕ hµng ho¸ - dÞch vô - §îc ¸p dông ®èi víi c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc ®îc thµnh lËp theo LuËt Doanh nghiÖp Nhµ níc, LuËt doanh nghiÖp, LuËt HTX, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi vµ c¸c ®¬n vÞ, tæ chøc kinh doanh kh¸c, tÊt c¶ c¸c ®èi tîng nãi trªn ph¶i tho¶ m·n 2 ®iÒu kiÖn díi ®©y: + Thùc hiÖn ho¸ ®¬n mua hµng theo quy ®Þnh cña lo¹i ho¸ ®¬n GTGT + Thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÕ ®é kÕ to¸n h¹ch to¸n râ rµng, trung thùc kÕt qu¶ kinh doanh vµ sö dông hµng ho¸ vËt t ®Çu vµo. - Nguyªn t¾c khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo. + ChØ khÊu trõ thuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô b¸n ra thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT . + ThuÕ GTGT ®Çu vµo cña hµng ho¸, dÞch vô ®îc khÊu trõ ph¸t sinh th¸ng nµo ®îc kª khai khÊu trõ th¸ng ®ã, khi x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép cña th¸ng ®ã, kh«ng ph©n biÖt xuÊt dïng hay tån kho. b. Ph¬ng ph¸p tÝnh thuÕ trùc tiÕp trªn GTGT . ¸p dông ®èi víi c¸c c¬ së c¸ nh©n kinh doanh cha cã ®Çy ®ñ 1 trong 2 ®iÒu kiÖn nãi trªn vµ ®îc x¸c ®Þnh nh sau : 2. Ph¬ng ph¸p trùc tiÕp. ThuÕ gi¸ trÞ Gi¸ trÞ gia t¨ng cña ThuÕ suÊt thuÕ gia t¨ng ph¶i nép = hµng ho¸ - dÞch vô chÞu X Gi¸ trÞ gia t¨ng t¬ng øng thuÕ Gi¸ trÞ gia = Gi¸ trÞ gia t¨ng cña X ThuÕ suÊt thuÕ t¨ng cña hµng ho¸ dÞch vô hµng ho¸ - dÞch vô chÞu thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng t¬ng øng Theo t«i viÖc x¸c ®Þnh GTGT nh trªn hoµn toµn kh«ng hîp lý v× theo quan ®iÓm cña M¸c GTGT do lao ®éng sèng t¹o ra vµ mét phÇn lîi nhuËn doanh nghiÖp mong muèn ®¹t ®îc. MÆt kh¸c còng quan ®iÓm cña M¸c, biÓu hiÖn cña gi¸ trÞ hµng ho¸ lµ gi¸ c¶ cña hµng ho¸. Theo ph¬ng ph¸p tÝnh GTGT nh quy ®Þnh trong doanh sè cña hµng b¸n ra (gi¸ c¶ cña hµng ho¸ ®ã ®· bao gåm c¶ thuÕ GTGT, còng t¬ng tù gi¸ hµng ho¸ mua vµo ®· bao gåm c¶ thuÕ GTGT. Nh vËy viÖc x¸c ®Þnh GTGT tëng nh lµ GTGT nhng thùc chÊt l¹i kh«ng ph¶i GTGT. 1.1.3.6. Chøng tõ. - §èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ sö dông ho¸ ®¬n GTGT ( trõ trêng hîp ®Æc thï trong quy ®Þnh ®îc ghi gi¸ thanh to¸n) - §èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp trªn GTGT sö dông ho¸ ®¬n b¸n hµng gi¸ b¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT . 1.1.3.7 Thñ tôc kª khai nép thuÕ. Thùc hiÖn chÕ ®é c¬ së kinh doanh tù kª khai, tÝnh thuÕ vµ c¬ quan thuÕ ra th«ng b¸o nép thuÕ, c¬ së nép thuÕ theo th«ng b¸o nép thuÕ cña c¬ quan thuÕ vµ thêi h¹n quy ®Þnh. 1.1.3.8 MiÔn gi¸m ThuÕ GTGT . C¸c ®èi tîng ®îc miÔn gi¶m ThuÕ GTGT ®îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 28 LuËt ThuÕ GTGT vµ ®iÒu 20 NghÞ ®Þnh 79/2000/N§-CP cña ChÝnh Phñ, Cô thÓ: - C¬ së s¶n xuÊt, vËn t¶i, th¬ng m¹i, du lÞch, ¨n uèng nh÷ng n¨m ®Çu ¸p dông ThuÕ GTGT mµ lç do ¸p dông thuÕ GTGT ph¶i nép lín h¬n so víi sè thuÕ tÝnh theo thuÕ doanh thu tríc ®©y th× sÏ ®îc xÐt gi¶m thuÕ GTGT . Møc gi¶m kh«ng vît qu¸ sè lç ph¸t sinh do nguyªn nh©n trªn, nhng kh«ng vît qu¸ 50% sè thuÕ ph¶i nép trong n¨m. -Mét sè s¶n phÈm hµng ho¸ dÞch vô gÆp khã kh¨n ®îc gi¶m 50%møc thuÕ tÝnh trªn gi¸ b¸n hµng ho¸ dÞch vô nh ho¹t ®éng x©y dùng, l¾p ®Æt, vËn t¶i bèc xÕp, hµng ho¸ tiªu thô ®Æc biÖt ë kh©u th¬ng m¹i... 1.1.3.9 Hoµn thuÕ. Theo LuËt ThuÕ GTGT c¸c c¬ së kinh doanh ngêi nhËp khÈu ®îc hoµn thuÕ GTGT trong c¸c trêng hîp sau: a.C¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ ®îc xÐt hoµn thuÕ trong c¸c trêng hîp: + C¬ së s¶n xuÊt kinh doanh nÕu cã sè thuÕ ®Çu vµo ®îc khÊu trõ cña 3 th¸ng liªn tiÕp lín h¬n sè thuÕ ®Çu ra th× ®îc xÐt hoµn thuÕ. + Víi c¬ së kinh doanh xuÊt khÈu trong th¸ng nÕu cã sè thuÕ ®Çu vµo cha ®îc khÊu trõ tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ trong th¸ng. b. C¬ së míi thµnh lËp, ®Çu t tµi s¶n ®· ®¨ng ký nép thuÕ theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ cha ph¸t sinh doanh thu b¸n hµng ®Ó tÝnh thuÕ GTGT ®Çu ra, nÕu thêi gian ®Çu t tõ 1 n¨m trë lªn ®îc xÐt hoµn thuÕ ®Çu vµo theo tõng n¨m. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cña tµi s¶n ®Çu t ®îc hoµn cã gi¸ trÞ lín tõ 200 triÖu ®ång trë lªn th× ®îc xÐt hoµn thuÕ theo tõng quý( nÕu thuÕ ®Çu vµo lín). c. C¬ së kinh doanh quyÕt to¸n thuÕ khi s¸p nhËp, hîp nhÊt, chia t¸ch, gi¶i thÓ, ph¸ s¶n cã sè thuÕ GTGT nép thõa, c¬ së cã quyÒn ®Ò nghÞ c¬ quan thuÕ hoµn l¹i sè thuÕ nép thõa. C¬ së kinh doanh ®îc hoµn thuÕ theo quyÕt ®Þnh cña c¬ quan cã thÈm quyÒn theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. ViÖc hoµn thuÕ GTGT ®· tr¶ ®èi víi c¸c dù ¸n sö dông vèn ODA. 1.2. Lý luËn chung vÒ kÕ to¸n ThuÕ GTGT . 1.2.1 VÞ trÝ cña kÕ to¸n ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý thuÕ GTGT . 1.2.1.1. VÞ trÝ cña kÕ to¸n trong c«ng t¸c qu¶n lý nãi chung. KÕ to¸n lµ c«ng cô phôc vô qu¶n lý g¾n liÒn víi ho¹t ®éng qu¶n lý ®· xuÊt hiÖn cïng víi sù h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi. Qua nhiÒu tµi liÖu vÒ kh¶o cæ häc ®· nghiªn cøu vµ chøng minh kÕ to¸n ra ®êi kho¶ng 3000 n¨m tríc c«ng nguyªn. Tr¶i qua nhiÒu giai ®o¹n lÞch sö, cïng víi sù ph¸t triÓn cña x· héi loµi ngêi kÕ to¸n ®· trë thµnh mét m«n khoa häc, mét c«ng cô qu¶n lý kh«ng thÓ thiÕu ®îc ®èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp nãi riªng vµ c«ng cô quan träng trong qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc nãi chung. Víi mét hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p ghi chÐp khoa häc, chøng tõ, tµi kho¶n.. . ®· cung cÊp nh÷ng th«ng tin mét c¸ch ®Çy ®ñ kÞp thêi vÒ t×nh h×nh tµi s¶n cña doanh nghiÖp vµ sù vËn ®éng cu¶ tµi s¶n trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt còng nh toµn bé t×nh h×nh kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp trong tõng thêi kú. V× thÕ mµ th«ng tin kÕ to¸n kh«ng chØ cã gi¸ trÞ ®èi víi nhµ qu¶n lý doanh nghiÖp, cæ ®«ng, chñ nî .. . mµ ®Æc biÖt quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý tµi chÝnh cña Nhµ níc. Trong giai ®o¹n hiÖn nay vai trß cña kÕ to¸n cµng trë nªn quan träng, ®iÒu nµy ®îc thÊy qua rÊt nhiÒu quan niÖm vÒ kÕ to¸n " kÕ to¸n lµ ng«n ng÷ kinh doanh", lµ " nghÖ thuËt ghi chÐp"... Song dï quan ®iÓm nh thÕ nµo th× kÕ to¸n còng lu«n lµ c«ng cô qu¶n lý cã vai trß ®Æc biÖt quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n íc vµ qu¶n lý vi m« cña doanh nghiÖp. §iÒu nµy cã thÓ thÊy rÊt râ trong ®iÒu lÖ tæ chøc kÕ to¸n Nhµ níc ban hµnh theo Q§ 25 - H§BT nay lµ ChÝnh Phñ " kÕ to¸n lµ c«ng cô quan träng ®Ó tÝnh to¸n x©y dùng vµ kiÓm tra viÖc chÊp hµnh, qu¶n lý c¸c ho¹t ®éng, tÝnh to¸n kinh tÕ vµ kiÓm tra viÖc b¶o vÖ, sö dông tµi s¶n, vËt t, tiÒn vèn nh»m ®¶m b¶o viÖc chñ ®éng s¶n xuÊt, kinh doanh vµ chñ ®éng tµi chÝnh cña tæ chøc, xÝ nghiÖp .. .." Th«ng qua c¸c th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp Nhµ níc cã thÓ kiÓm tra kiÓm so¸t toµn bé ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp mét c¸ch thêng xuyªn kÞp thêi, kiÓm tra viÖc chÊp hµnh chÝnh s¸ch chÕ ®é qu¶n lý tµi chÝnh cña nhµ níc. Tuy nhiªn tuú thuéc vµo tõng giai ®o¹n cô thÓ th× yªu cÇu qu¶n lý tµi chÝnh cña Nhµ níc l¹i kh¸c nhau. Do ®ã mµ c«ng cô quan träng " kÕ to¸n" còng sÏ ph¶i thay ®æi bæ sung cho phï hîp víi yªu cÇu qu¶n lý ®ã. Cïng víi sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña ThÕ giíi vµ xu thÕ héi nhËp khu vùc vµ Quèc tÕ th× viÖc thay ®æi chÝnh s¸ch lµ tÊt yÕu, LuËt thuÕ GTGT ®îc ¸p dông t¹i ViÖt Nam phï hîp víi xu thÕ ®ã. Tríc mét yªu cÇu qu¶n lý míi, kÕ to¸n cã vai trß quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý ThuÕ GTGT ®iÒu nµy sÏ ®îc tr×nh bµy cô thÓ ë môc díi ®©y: 1.2.1.2. Vai trß cña kÕ to¸n ®èi víi c«ng t¸c qu¶n lý ThuÕ GTGT. - Tríc hÕt ThuÕ GTGT lµ thuÕ ®¸nh vµo ngêi tiªu dïng, ngêi s¶n xuÊt chØ lµ ngêi nép hé, ®iÒu nµy ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn ngêi s¶n xuÊt, bªn c¹nh ®ã theo quy ®Þnh cña LuËt ThuÕ GTGT th× ngêi nép thuÕ ph¶i tù kª khai thuÕ. - XuÊt ph¸t tõ vÊn ®Ò trªn, doanh nghiÖp ph¶i qu¶n lý vµ h¹ch to¸n sao cho phï hîp kh«ng bÞ ¶nh hëng ®Õn quyÒn lîi cña m×nh v× m×nh chØ lµ ngêi trung gian vµ viÖc h¹ch to¸n thuéc vÒ ngêi kÕ to¸n. Trªn c¬ së viÖc ghi chÐp ban ®Çu kÕ to¸n dùa vµo c¸c ph¬ng ph¸p kÕ to¸n khoa häc ®Ó thu nhËn, xö lý vµ cung cÊp th«ng tin cho c¸c ®èi tîng. - Tõ c¸c th«ng tin vÒ kÕ to¸n ThuÕ GTGT t¹i doanh nghiÖp do kÕ to¸n cung cÊp nh B¸o c¸o tµi chÝnh, b¸o c¸o kÕt qu¶ kinh doanh, tê khai thuÕ.. . Nhµ níc sÏ tiÕn hµnh kiÓm tra xem doanh nghiÖp ®· thùc hiÖn ®óng, ®ñ theo quy ®Þnh cha, tõ ®ã sÏ cã biÖn ph¸p cô thÓ ®Ó xö lý còng nh khen thëng. Nh vËy, kÕ to¸n ®ãng vai trß hÕt søc quan träng ®èi víi viÖc qu¶n lý ThuÕ GTGT v× kh«ng cã th«ng tin do kÕ to¸n cung cÊp th× Nhµ níc sÏ kh«ng cã c¨n cø, b»ng chøng ®Ó kiÓm tra viÖc thùc hiÖn thu nép thuÕ t¹i doanh nghiÖp. Nh ®· tr×nh bµy ë trªn kÕ to¸n cã vai trß quan träng trong c«ng t¸c qu¶n lý kinh tÕ nãi chung vµ c«ng t¸c qu¶n lý ThuÕ GTGT nãi riªng. ViÖc ®¸nh gi¸ c«ng t¸c kÕ to¸n cña doanh nghiÖp ®èi víi viÖc qu¶n lý thuÕ lµ tèt hay kh«ng tèt ®· ®îc quy ®Þnh theo nh÷ng quy t¾c nhÊt ®Þnh ®ã lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n ThuÕ GTGT theo chÕ ®é hiÖn hµnh. Gi¸ cha cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng Gi¸ thanh to¸n (tiÒn b¸n vÐ, b¸n tem,..) 1 + (%) thuÕ suÊt cña hµng ho¸ - dÞc vô * Quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ §Ó thùc hiÖn tèt hai luËt thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng vµ thuÕ thu nhËp doanh nghiÖp, quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ míi ®îc x©y dùng ¸p dông cho c¸c doanh nghÖp. §Æc trng cña quy trinhg qu¶n lý thuÕ míi lµ n©ng cao tÝnh tù gi¸c thùc hiÖn nghÜa vô thuÕ theo luËt ph¸p quy ®Þnh cña ®«i tîng nép thuÕ th«ng qua viÖc thùc hiÖn phíng ph¸p tù tinh, tù khai thuÕ, ph¸t huy chøc n¨ng quyÒn h¹n cña cña c¬ quan thuÕ trong viÖc tiÕn hµnh thu theo ®ïng chøc n¨ng nhµ níc quy ®Þnh. Xo¸ bá chÕ ®é c¸n bé thuÕ chuyªn qu¶n ®èi tîng noop thuÕ ¸p dông biÖn ph¸p xö ph¹t nghiªm minh ®èi víi c¸c trêng hîp khai man, trèn lËu thuÕ. Néi dung quy tr×nh thùc hiÖn thuÕ Gi¸ trÞ gia t¨ng ë c¬ quan truÕ nh sau: - Híng dÉn vµ tæ chøc cho c¸c c¬ së kinh ®¨ng ký nép thuÕ - Qu¶n lý m· sè ®èi tîng nép thuÕ - TiÕp nhËn tê khai thuÕ - KiÓm tra viÖc kª khai th«ng b¸o sè thuÕ ph¶i nép vµ ®«n ®èc nép thuÕ - TiÕp nhËn xem xÐt hå s¬ hoµn thuÕ vµ thñ tôc gi¶m thuÕ = - QuyÕt to¸n thuÕ - Cìng chÕ thuÕ Theo QuyÕt ®Þnh sè 1368 TCT/Q§/TCCB ngµy 16/12/1998 vÒ quy tr×nh qu¶n lý thu thuÕ ®èi víi doanh nghiÖp cña Tæng côc thuÕ, quy tr×nh thùc hiÖn ®îc tãm t¾t theo s¬ ®å sau: BiÓu 3: tãm t¾t quy tr×nh thùc hiÖn VAT §¨ng ký kinh doanh C¬ së kinh doanh quan Nép thuÕ Ho¹t ®éng kinh doanh Ho¸ ®¬n chøng tõ C¬ thuÕ H¹ch to¸n kÕ to¸n TÝnh thuÕ khÊu trõ kª khai QuyÕt to¸n thuÕ Hoµn thuÕ 2.2.C¸c quy ®Þnh vÒ kÕ to¸n thuÕ GTGT theo chÕ ®é hiªn hµnh. 2.2.1. KÕ to¸n thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p tÝnh trùc tiÕp trªn GTGT . Ph¬ng ph¸p nµy ®· ®îc tr×nh bµy ë phÇn mét cña ch¬ng nµy còng ®· quy ®Þnh râ ®èi tîng thuéc diÖn tÝnh thuÕ GTGT trùc tiÕp. * Chøng tõ kÕ to¸n sö dông : Ho¸ ®¬n b¸n hµng theo mÉu cña Bé Tµi ChÝnh. * Tµi kho¶n sö dông : TK 3331 * Nguyªn t¾c h¹ch to¸n: + Gi¸ mua ®· bao gåm c¶ ThuÕ GTGT + ThuÕ GTGT ph¶i nép b»ng GTGT nh©n víi thuÕ suÊt thuÕ GTGT Quy tr×nh kÕ to¸n: Khi mua vËt t, hµng ho¸, dÞch vô... c¨n cø vµo ho¸ ®¬n kÕ to¸n ghi : Nî TK 152,153,156... ( gi¸ mua bao gåm c¶ thuÕ GTGT ) Cã TK 111,112,331... Cuèi kú x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép trªn c¬ së ®· tr×nh bµy t¹i ch¬ng nµy kÕ to¸n sÏ ®Þnh kho¶n vµ ghi sæ kÕ to¸n. - §èi víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kÕ to¸n ghi: Nî TK 642(6421) Cã TK 333 (33311) - §èi víi ho¹t ®éng kh¸c nh ho¹t ®éng tµi chÝnh ho¹t ®éng bÊt thêng ghi: Nî TK 811, 821 Cã TK 333(33311) - Khi nép thuÕ GTGT vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc kÕ to¸n ghi : Nî TK 333(33311) Cã TK 111,112 ViÖc h¹ch to¸n theo ph¬ng ph¸p trªn ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn viÖc x¸c ®Þnh kÕt qu¶ kinh doanh: - Trong doanh sè hµng b¸n ra bao gåm c¶ thuÕ GTGT, sè thuÕ nµy ®îc tÝnh vµo chi phÝ cô thÓ chi phÝ qu¶n lý doanh nghiÖp (6425), cßn trÞ gi¸ vèn cña hµng b¸n ra l¹i cao h¬n c¸c doanh nghiÖp kh¸c mét kho¶n lµ thuÕ GTGT. Nh vËy chi phÝ t¨ng, gi¸ vèn cao h¬n c¸c doanh nghiÖp kh¸c ¸p dông thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ vµ ¶nh hëng ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh, tÊt yÕu ¶nh hëng tíi viÖc x¸c ®Þnh sè thuÕ TN doanh nghiÖp ph¶i nép . ViÖc x¸c ®Þnh GTGT nh ë ch¬ng I ®· tr×nh bµy cßn rÊt nhiÒu vÊn ®Ò cha hîp lý. Bªn c¹nh ®ã do hÖ thèng ho¸ ®¬n chøng tõ cha ®Çy ®ñ dÉn ®Õn viÖc qu¶n lý thuÕ GTGT khã kh¨n.. .. 1.2.2.2. KÕ to¸n ThuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ. 1.2.2.2.1 Nguyªn t¾c chung * Nguyªn t¾c ghi nhËn doanh thu, thu nhËp vµ gi¸ phÝ. C¬ së kinh doanh thùc hiÖn LuËt ThuÕ GTGT th× doanh thu b¸n hµng, thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, bÊt thêng, gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô mua vµo ®îc h¹ch to¸n theo quy ®Þnh sau : - Doanh thu lµ toµn bé tiÒn b¸n hµng, cung øng dÞch vô cha cã thuÕ GTGT gåm phô thu vµ phÝ thu thªm ngoµi gi¸ b¸n ( nÕu cã ) mµ c¬ së kinh doanh ®îc hëng. - Thu nhËp tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh, bÊt thêng lµ thu nhËp cha cã ThuÕ GTGT - Gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸, tµi s¶n cè ®Þnh, dÞch vô lµ gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT ®Çu vµo. * C¸c c¬ së kinh doanh thuéc ®èi tîng nép thuÕ GTGT ph¶i h¹ch to¸n chÝnh x¸c trung thùc c¸c chØ tiªu sau : - ThuÕ GTGT ®Çu ra ph¸t sinh. - ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, ®· khÊu trõ, cßn ®îc khÊu trõ. - ThuÕ GTGT ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép. - ThuÕ GTGT ®îc hoµn l¹i. - ThuÕ GTGT ®îc miÔn gi¶m KÕ to¸n ph¶i tæ chøc thùc hiÖn chÕ ®é chøng tõ, ho¸ ®¬n, tµi kho¶n, sæ kÕ to¸n, b¸o c¸o tµi chÝnh ®Ó ph¶n ¸nh trung thùc kÞp thêi nh÷ng chØ tiªu nµy. 1.2.2.2.2 Tæ chøc chøng tõ kÕ to¸n. - C¸c c¬ së kinh doanh thùc hiÖn ®Çy ®ñ viÖc mua b¸n hµng ho¸, dÞch vô cã ho¸ ®¬n chøng tõ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt ho¸ ®¬n GTGT mÊu 01/GTKT do Bé tµi chÝnh ph¸t hµnh. §èi víi ho¸ ®¬n b¸n hµng, dÞch vô c¬ së kinh doanh ph¶i ghi ®Çy ®ñ c¸c yÕu tè quy ®Þnh. NÕu c¬ së kinh doanh b¸n hµng ho¸, dÞch vô kh«ng ghi t¸ch riªng ®îc gi¸ b¸n cha cã thuÕ GTGT chØ ghi chung gi¸ thanh to¸n, ThuÕ GTGT ph¶i nép tÝnh trªn gi¸ thanh to¸n, trõ c¸c trêng hîp ®Æc thï nh (tem, vÐ c¬c vËn t¶i...) 1.2.2.2.3. Tµi kho¶n sö dông: §Ó kÕ to¸n thuÕ GTGT theo quy ®Þnh t¹i th«ng t 1000/1998 TT -BTC ngµy 15/7/98 cña Bé tµi chÝnh bæ xung vµo hÖ thèng tµi kho¶n kÕ to¸n ban hµnh theo chÕ ®é hiÖn hµnh. Tµi kho¶n 133 ( thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ ) vµ ®æi tªn néi dung tµi kho¶n 3331. Bæ sung tµi kho¶n 133 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ. * Néi dung Tµi kho¶n : Dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, ®· khÊu trõ, cßn ®îc khÊu trõ. * KÕt cÊu - Bªn Nî : + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ. - Bªn Cã : + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ + KÕt chuyÓn sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ. + Sè thuÕ GTGT cña hµng mua tr¶ l¹i. + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc hoµn l¹i. -Sè d bªn Nî : Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo cßn ®îc khÊu trõ, sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc hoµn l¹i nhng NSNN cha hoµn tr¶. * Tµi kho¶n 133 cã 2 tµi kho¶n cÊp 2: - Tµi kho¶n 1331 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña hµng ho¸, dÞch vô - Tµi kho¶n 1332 : ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ cña Tµi s¶n cè ®Þnh * H¹ch to¸n tµi kho¶n 133 cÇn thùc hiÖn c¸c quy ®Þnh sau : - Tµi kho¶n 133 chØ ®îc ¸p dông ®èi víi doanh nghiÖp nép thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, kh«ng ¸p dông ®èi víi hµng ho¸, dÞch vô thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp vµ hµng ho¸ kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT . - Khi mua vËt t hµng ho¸, dÞch vô tµi s¶n dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ, c¨n cø vµo ho¸ ®¬n thuÕ GTGT kÕ to¸n ph¶n ¸nh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ vµo bªn Nî Tµi kho¶n 133. - §èi víi hµng ho¸, dÞch vô mua vµo dïng ®ång thêi cho c¶ s¶n suÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT th× doanh nghiÖp h¹ch to¸n riªng thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ. + Trêng hîp kh«ng thÓ h¹ch to¸n riªng ®îc sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc h¹ch to¸n vµo Tµi kho¶n 133 . Cuèi kú kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ theo tû lÖ ( % ) gi÷a doanh thu hµng chÞu thuÕ GTGT so víi tæng doanh thu hµng b¸n ra. Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ tÝnh vµo gi¸ vèn cña hµng b¸n ra hoÆc chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh theo tõng trêng hîp cô thÓ. Theo t«i viÖc x¸c ®Þnh thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ, vµ kh«ng ®îc khÊu trõ nh trªn theo tû lÖ (%) phÇn tr¨m gi÷a doanh thu hµng chÞu thuÕ, doanh thu hµng kh«ng chÞu thuÕ còng cßn mét sè bÊt cËp v× lÏ trong chÕ ®é cha quy ®Þnh râ k× doanh thu lµ bao nhiªu thêi gian. NÕu tÝnh kú doanh thu lµ mét th¸ng sÏ cã nh÷ng m©u thuÉn nh, cã thÓ trong th¸ng ®ã doanh thu cña hµng chÞu thuÕ chiÕm tû träng Ýt trong tæng doanh thu nhng vËt t hµng ho¸ sö dông vµo s¶n xuÊt ra hµng ho¸ chÞu thuÕ GTGT nhiÒu, sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ sÏ nhá h¬n thùc tÕ ph¸t sinh vµ ngîc l¹i. HoÆc còng cã thÓ x¶y ra trêng hîp k× ph¸t sinh doanh thu cña hµng chÞu thuÕ GTGT nhiÒu, doanh nghiÖp l¹i tiÕn hµnh s¶n xuÊt hµng kh«ng chÞu thuÕ GTGT, ®Õn kú sau kh«ng tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh mÆt hµng kh«ng thuéc diÖn chÞu thuÕ GTGT mÆc dï doanh thu cña hµng kh«ng chÞu thuÕ ph¸t sinh nhiÒu. Do ®ã Nhµ níc cÇn cã c¸c quy ®Þnh cô thÓ vÒ kú doanh thu. +Trêng hîp ThuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ cã gi¸ trÞ lín th× tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n ra trong kú t¬ng øng víi doanh thu trong kú, sè cßn l¹i tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n ra kú sau : - Trêng hîp doanh nghiÖp mua hµng ho¸, dÞch vô dïng vµo s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thuéc ®èi tîng chÞu thuÕ GTGT hoÆc s¶n xuÊt kinh doanh hµng chÞu thuÕ GTGT theo ph¬ng ph¸p trùc tiÕp, dïng vµo ho¹t ®éng sù nghiÖp, thùc hiÖn dù ¸n ®îc trang tr¶i b»ng nguån kinh phÝ kh¸c, hoÆc dïng vµo ho¹t ®éng phóc lîi khen thëng ®îc trang tr¶i b»ng quü phóc lîi khen thëng cña doanh nghiÖp th× sè thuÕ GTGT ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ vµ kh«ng h¹ch to¸n vµo Tµi kho¶n 133 . Sè thuÕ GTGT ®îc tÝnh vµo gi¸ trÞ vËt t hµng ho¸, dÞch vô, tµi s¶n mua vµo. - Trêng hîp hµng ho¸, dÞch vô mua vµo ®îc dïng chøng tõ ®Æc thï ( nh tem bu ®iÖn, vÐ cíc vËn t¶i.. .. ) ghi gi¸ thanh to¸n lµ gi¸ ®· cã thuÕ GTGT th× doanh nghiÖp c¨n cø vµo gi¸ hµng ho¸, dÞch vô mua vµo ®· cã thuÕ ®Ó x¸c ®Þnh gi¸ cha cã thuÕ vµ thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ theo ph¬ng ph¸p : Gi¸ cha cã thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng = Gi¸ thanh to¸n (tiÒn b¸n vÐ, b¸n tem,..) 1 + (%) thuÕ suÊt cña hµng ho¸ - dÞc vô - Trêng hîp doanh nghiÖp mua nguyªn vËt liÖu lµ n«ng s¶n, l©m s¶n, thuû s¶n... cha qua chÕ biÕn cña ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp b¸n ra kh«ng cã ho¸ ®¬n, c¨n cø vµo b¶ng kª mua vµo ®Ó tÝnh ra sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ vµ gi¸ mua cha cã thuÕ. - Trêng hîp doanh nghiÖp mua hµng ho¸, dÞch vô ®îc khÊu trõ thuÕ theo tû lÖ % tÝnh trªn gi¸ hµng ho¸, dÞch vô mua vµo theo chÕ ®é quy ®Þnh ( nh doanh nghiÖp th¬ng m¹i mua hµng chÞu thuÕ TT§B cña Doanh nghiÖp s¶n xuÊt ®Ó b¸n, Doanh nghiÖp s¶n xuÊt s¾t thÐp thuéc ®èi tîng tÝnh thuÕ GTGT ph¶i nép theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ thuÕ khi thu gom s¾t thÐp phÕ liÖu ®Ó lµm nguyªn vËt liÖu s¶n xuÊt s¾t thÐp ...). C¨n cø vµo ho¸ ®¬n mua hµng hoÆc b¶ng kª thu mua kÕ to¸n tÝnh sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ vµo gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT . - Theo t«i viÖc khÊu trõ khèng cho mét sè mÆt hµng trªn cña Nhµ níc sÏ t¹o nhiÒu thuËn lîi cho c¸c doanh nghiÖp song thùc tÕ mét sè doanh nghiÖp ®· lîi dông c¬ chÕ nµy ®Ó bßn rót tiÒn tõ NSNN v× vËy chóng ta cÇn cã nh÷ng biÖn ph¸p rÊt cô thÓ ®Ó kh¾c phôc t×nh tr¹ng ®ã. - ThuÕ GTGT ®Çu vµo ph¸t sinh th¸ng nµo th× ®îc kª khai khÊu trõ khi x¸c ®Þnh sè thuÕ GTGT ph¶i nép th¸ng ®ã, nÕu sè thuÕ GTGT ®Çu vµo lín h¬n sè thuÕ GTGT ®Çu ra cña th¸ng ®ã th× chØ ®îc khÊu trõ thuÕ ®Çu vµo b»ng sè thuÕ ®Çu ra cña th¸ng ®ã sè cßn l¹i ®îc khÊu trõ vµo th¸ng sau hoÆc ®îc xÐt hoµn thuÕ theo quy ®Þnh. §æi tªn Tµi kho¶n 3331- thuÕ doanh thu thµnh Tµi kho¶n 3331 thuÕ GTGT ph¶i nép * Néi dung ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu ra, sè thuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu ph¶i nép, sè thuÕ GTGT ®· ®îc khÊu trõ, ®· nép vµ cßn ph¶i nép vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc. * KÕt cÊu : - Bªn Nî : + Sè thuÕ GTGT ®Çu vµo ®· khÊu trõ + Sè thuÕ GTGT ®· nép vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc + Sè thuÕ GTGT ®îc gi¶m trõ vµo sè thuÕ GTGT ph¶i nép + Sè thuÕ GTGT cña hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i. - Bªn Cã: + Sè thuÕ GTGT ®Çu ra + Sè thuÕ GTGT ®Çu ra cña hµng ho¸, dÞch vô ®· tiªu thô + Sè thuÕ GTGT ®Çu ra cña hµng ho¸, dÞch vô biÕu tÆng, tiªu dïng néi bé. + Sè thuÕ ®Çu ra cña thu nhËp ho¹t ®éng tµi chÝnh, ho¹t ®éng bÊt thêng. + Sè thuÕ GTGT ®Çu ra cña hµng nhËp khÈu - Sè d bªn Cã : Sè thuÕ GTGT cßn ph¶i nép cuèi kú. - Sè d bªn Nî : Sè thuÕ GTGT ®· nép thõa vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc. * Tµi kho¶n nµy cã 2 Tµi kho¶n cÊp 3 + Tµi kho¶n 33311 : ThuÕ GTGT ®Çu ra dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT ®Çu ra ®· khÊu trõ, hµng b¸n bÞ tr¶ l¹i, bÞ gi¶m gi¸, sè thuÕ ®· nép, cßn ph¶i nép cña s¶n phÈm hµng ho¸, dÞch vô tiªu thô trong kú. + Tµi kho¶n 33312 ThuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu dïng ®Ó ph¶n ¸nh sè thuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu ph¶i nép, ®· nép, cßn ph¶i nép vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc. 1.2.2.2.4. H¹ch to¸n thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ KÕ to¸n ThuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ khi mua vËt t hµng ho¸ trong níc. - Khi mua vËt t hµng ho¸ nhËp kho theo gi¸ trÞ thùc tÕ gåm gi¸ mua cha cã thuÕ GTGT ®Çu vµo, chi phÝ mua, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc xÕp, thuª kho b·i... (nÕu cã ) KÕ to¸n ghi : Nî TK 152,153,156,611 ( gi¸ cha cã thuÕ GTGT ) Nî TK133 thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112 Tæng gi¸ thanh to¸n - Khi mua vËt t hµng ho¸, dÞch vô dïng ngay vµo s¶n xuÊt kinh doanh, kÕ to¸n ghi : Nî TK621,627,641,642 gi¸ mua cha cã thuÕ Nî TK133 thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112,331 Tæng gi¸ thanh to¸n - Khi mua hµng ho¸, dÞch vô cã chøng tõ ®Æc thï nh tem bu ®iÖn .. . kÕ to¸n tÝnh ra sè thuÕ GTGT nh quy ®Þnh trªn vµ ghi : Nî TK621,627,641,642 gi¸ mua cha cã thuÕ Nî TK133 thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112,331 Tæng gi¸ thanh to¸n - Khi mua hµng ho¸ cña ngêi trùc tiÕp s¶n xuÊt kh«ng cã chøng tõ : C¬ së s¶n xuÊt n«ng s¶n, thuû s¶n.. . cha qua chÕ biÕn cña ngêi s¶n xuÊt trùc tiÕp b¸n ra kh«ng cã ho¸ ®¬n, gi¸ mua cha cã thuÕ theo chÕ ®é, c¨n cø vµo b¶ng kª thu mua tõng mÆt hµng cô thÓ kÕ to¸n ghi : Nî TK152,621,611 gi¸ mua cha cã thuÕ Nî TK133 thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112,331 Tæng gi¸ thanh to¸n - Khi mua s¾m TSC§ dïng vµo s¶n xuÊt hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT kÕ to¸n ghi : Nî TK211,213 gi¸ mua cha cã thuÕ Nî TK133 thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ Cã TK111,112,331.. .Tæng gi¸ thanh to¸n KÕ to¸n thuÕ GTGT ®Çu vµo khi mua hµng nhËp khÈu. - Khi nhËp khÈu hµng kÕ to¸n ph¶n ¸nh gi¸ trÞ vËt t, hµng ho¸, dÞch vô, thiÕt bÞ nhËp khÈu gåm tæng sè tiÒn ph¶i thanh to¸n thuÕ nhËp khÈu, chi phÝ mua, phÝ vËn chuyÓn kÕ to¸n ghi : Nî TK152,153,156,211,611 Cã TK333 thuÕ xuÊt nhËp khÈu Cã TK 111,112,331 §ång thêi ph¶n ¸nh thuÕ GTGT cña hµng nhËp khÈu nÕu hµng nhËp khÈu dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT : Nî TK133 ThuÕ GTGT ®îc khÊu trõ Cã TK 33312 ThuÕ GTGT hµng nhËp khÈu KÕ to¸n thuÕ GTGT ®Çu vµo trong trêng hîp mua hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT dïng ®ång thêi cho s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸, dÞch vô chÞu thuÕ GTGT vµ kh«ng chÞu thuÕ GTGT . - VÒ nguyªn t¾c ph¶i h¹ch to¸n riªng thuÕ GTGT ®Çu vµo ®îc khÊu trõ , sè thuÕ ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ h¹ch to¸n vµo trÞ gi¸ vèn cña hµng mua vµo hoÆc ®èi tîng liªn qua. Trêng hîp kh«ng thÓ ho¹ch to¸n riªng ®îc sè thuÕ GTGT ®îc khÊu trõ th× kÕ to¸n h¹ch to¸n c¶ vµo Tµi kho¶n 133 Nî TK152,153,156,211 Nî TK133 Cã TK331,111,112 Cuèi kú x¸c ®Þnh thuÕ GTGT Nî TK632 Cã TK133 + Sè thuÕ ®Çu vµo kh«ng ®îc khÊu trõ cã gi¸ trÞ lín th× tÝnh vµo gi¸ vèn hµng b¸n trong kú t¬ng øng víi doanh thu trong kú sè cßn l¹i tÝnh vµo gi¸ vèn cña hµng b¸n ra cña kú kÕ to¸n sau kÕ to¸n ghi : Nî TK142 Cã TK133 Kú sau khi tÝnh sè thuÕ GTGT kh«ng ®îc khÊu trõ vµo gi¸ vèn hµng b¸n ghi: