Tài liệu Công nghệ sửa chữa máy công cụ lê văn hiếu, 68 trang

2 Môc lôc Môc lôc ................................................................................................................. 2 Ch−¬ng I: H−íng dÉn th¸o m¸y ........................................................................ 4 1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y .............................................................. 4 1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông ............................................ 6 1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y .................................................... 11 1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y ................................................... 13 Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a c¸c mèi ghÐp cè ®Þnh....................................... 15 2.1. Mèi ghÐp ren ......................................................................................... 15 2.2. Mèi ghÐp chªm...................................................................................... 19 2.3. Mèi ghÐp then........................................................................................ 20 2.4. Mèi ghÐp then hoa................................................................................. 21 Ch−¬ng III: B¶o tr× söa ch÷a trôc t©m vµ trôc truyÒn.................................. 23 3.1. Trôc bÞ mßn ngâng vµ mÊt ®é nh½n cÇn thiÕt ........................................ 23 3.2. Trôc bÞ biÕn d¹ng xo¾n.......................................................................... 24 3.3. Trôc bÞ cong........................................................................................... 25 3.4. Trôc bÞ nøt hoÆc gÉy.............................................................................. 25 Ch−¬ng IV: B¶o tr× söa ch÷a trôc chÝnh......................................................... 27 4.1. KÕt cÊu cña trôc chÝnh vµ c¸c d¹ng háng th−êng gÆp ........................... 27 4.2. Söa ngâng l¾p æ trôc .............................................................................. 28 4.3. Söa ch÷a lç c«n...................................................................................... 29 4.4. Söa ch÷a ren vµ lç then.......................................................................... 30 4.5. Söa ch÷a lç ®ãng chªm.......................................................................... 31 4.6. Söa ch÷a ngâng c«n............................................................................... 32 Ch−¬ng V: B¶o tr× söa ch÷a trôc æ.................................................................. 34 5.1. Söa ch÷a æ l¨n........................................................................................ 34 5.2. Söa ch÷a æ tr−ît ..................................................................................... 35 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 3 Ch−¬ng VI: B¶o tr× söa ch÷a trôc vÝt me vµ bé truyÒn vÝt me- ®ai èc......... 38 6.1. Trôc vÝt me............................................................................................. 38 6.2. §ai èc cña trôc vÝt me............................................................................ 38 6.3. Côm trôc vÝt me- ®ai èc ......................................................................... 38 Ch−¬ng VII: B¶o tr× söa ch÷a khíp nèi, phanh............................................. 40 7.1. Khíp nèi trôc......................................................................................... 40 7.2. Phanh ..................................................................................................... 45 Ch−¬ng VIII: B¶o tr× söa ch÷a trôc bé truyÒn ®ai, xÝch ............................... 48 8.1. Söa ch÷a bé truyÒn ®ai .......................................................................... 48 8.2. Söa ch÷a trôc bé truyÒn xÝch ................................................................. 49 Ch−¬ng IX: B¶o tr× söa ch÷a bé truyÒn b¸nh r¨ng, b¸nh vÝt....................... 50 9.1. Bé truyÒn b¸nh r¨ng .............................................................................. 50 9.2. Bé truyÒn trôc vÝt- b¸nh vÝt.................................................................... 54 Ch−¬ng X: B¶o tr× söa ch÷a trôc khuûu, thanh truyÒn ................................ 56 10.1. Trôc khuûu .......................................................................................... 56 10.2. Thanh truyÒn........................................................................................ 57 Ch−¬ng XI: B¶o tr× söa ch÷a b¨ng m¸y, bµn dao, bµn m¸y, b¨ng tr−ît..... 59 11.1. B¨ng m¸y............................................................................................. 59 11.2. Bµn dao m¸y tiÖn ................................................................................. 65 Tµi liÖu tham kh¶o ............................................................................................ 69 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 4 Ch−¬ng I: h−íng dÉn th¸o m¸y 1.1. H−íng dÉn chung khi th¸o m¸y Dï m¸y háng ®ét xuÊt hoÆc ®em m¸y ®i söa ch÷a theo kÕ ho¹ch, tr−íc khi th¸o cÇn quan s¸t kü toµn bé c¸c côm m¸y, c¸c chi tiÕt quan träng cña m¸y ®Ó x¸c ®Þnh c¸c chç h− háng vµ lËp phiÕu söa ch÷a. Tr−íc khi th¸o m¸y ra ®Ó söa ch÷a cÇn chuÈn bÞ chi tiÕt thay thÕ, c¸c dông cô vµ g¸ l¾p cÇn thiÕt. C¸c bé phËn m¸y ph¶i ®−îc quÐt s¹ch phoi, m¹t s¾t, lau chïi s¹ch dÇu mì, dung dÞch tr¬n nguéi vµ mäi vÕt bÈn kh¸c. §Ó viÖc th¸o m¸y ®óng quy ph¹m, tr¸nh nhÇm lÉn thÊt l¹c vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho viÖc l¾p l¹i sau nµycÇn tu©n theo nh÷ng quy t¾c th¸o l¾p khi söa ch÷a d−íi ®©y: ¾ ChØ ®−îc phÐp th¸p rêi mét côm m¸y hoÆc c¬ cÊu nµo ®ã khi cÇn söa ch÷a chÝnh côm m¸y hoÆc c¬ cÊu ®ã. §iÒu nµy cµng ®Æc biÖt quan träng khi söa ch÷a m¸y cã cÊp chÝnh x¸c cao. ChØ ®−îc phÐp th¸o toµn bé m¸y khi söa ch÷a lín (®¹i tu m¸y). ¾ Tr−íc khi th¸o m¸y ph¶i nghiªn cøu m¸y th«ng qua b¶n vÏ vµ thuyÕt minh cña m¸y n¾m v÷ng ®−îc b¶n vÏ c¸c côm m¸y chÝnh tõ ®ã v¹ch ra ®−îc kÕ ho¹ch tiÕn ®é vµ tr×nh tù th¸o m¸y. NÕu m¸y kh«ng cã b¶n vÏ s¬ ®éng th× nhÊt thiÕt ph¶i lËp ®−îc s¬ ®å ®ã trong qu¸ tr×nh th¸o m¸y. §èi víi c¸c côm m¸y phøc t¹p nªn thµnh lËp s¬ ®å th¸o. C«ng viÖc nµy sÏ tr¸nh ®−îc nhÇm lÉn hoÆc lóng tóng khi l¾p tr¶ l¹i . ¾ Trong qu¸ tr×nh th¸o cÇn ph¸t hiÖn vµ x¸c ®Þnh c¸c chi tiÕt h− háng vµ lËp phiÕu söa ch÷a trong ®ã cã ghi t×nh tr¹ng kü thuËt h− háng cña chi tiÕt. ¾ Th−êng b¾t ®Çu th¸o tõ c¸c vá, n¾p che, tÊm b¶o vÖ ®Ó cã chç mµ th¸o c¸c chi tiÕt bªn trong. Khi l¾p th× ng−îc l¹i, chi tiÕt th¸o sau th× l¾p vµo tr−íc. ¾ Khi th¸o nhiÒu côm m¸y tr¸nh nhÇm lÉn cÇn ph¶i ®¸nh dÊu tõng côm m¸y b»ng ký hiÖu riªng khi cÇn gi÷ nguyªn vÞ trÝ t−¬ng quan cña chi tiÕt. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 5 ¾ Mäi thiÕt bÞ vµo côm m¸y th¸o ra ph¶i t−¬ng øng víi phiÕu söa ch÷a c¨n cø vµo tr×nh tù th¸o ®· dù kiÕn. ¾ §Ó th¸o l¾p c¸c chi tiÕt l¾p chÆt hoÆc trung gian (b¸nh ®ai, nèi trôc, æ trôc…) cÇn ph¶i dïng vam, m¸y Ðp hoÆc c¸c dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o. Lùc th¸o (hoÆc l¾p) b»ng vam hoÆc trªn m¸y Ðp ®−îc tÝnh theo c«ng thøc sau: a( P= D + 0,3).i.l d D + 6,35 d Trong ®ã: P lµ lùc th¸o l¾p (tÊn) D: ®−êng kÝnh ngoµi cña chi tiÕt bÞ bao (mm) d: ®−êng kÝnh trong cña chi tiÕt bao (mm) i: ®é d«i l¾p ghÐp (søc c¨ng cña mèi ghÐp) a: hÖ sè, ®èi víi thÐp a=7,5 ; gang a=4,3 l: chiÒu dµi may ¬ l¾p ghÐp (mm) ¾ Khi kh«ng thÓ dïng vam hoÆc c¸c dông cô chuyªn dïng ®Ó th¸o l¾p th× cho phÐp dïng bóa tay, bóa t¹ th«ng qua tÊm ®Öm b»ng kim lo¹i mÇu hoÆc gç. ¾ §Ó th¸o cho dÔ cã thÓ nung nãng tr−íc chi tiÕt bao b»ng c¸ch ®æ dÇu nãng, phun h¬i nãng hoÆc x× ngän löa. Nhiªt ®é nung nãng chi tiÕt bao ®−îc tÝnh nh− sau: t= i + t1 α .d Trong ®ã: t lµ nhiÖt ®é cÇn ®Ó ®èt nãng i: ®é d«i l¾p ghÐp (mm) α: hÖ sè d·n në dµi cña vËt liÖu, thÐp cacbon α=11,5.10-6 ; gang α=10,4.10-6 ; ®ång α=17,5.10-6 d: ®−êng kÝnh chi tiÕt bao t1: nhiÖt ®é m«i tr−êng Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 6 ¾ §Ó th¸o l¾p c¸c chi tiÕt nÆng nªn dïng cÇn trôc hoÆc pa l¨ng ®Ó tr¸ng lµm r¬i vì, h− háng vµ gi¶m ®−îc søc lao ®éng cho c«ng nh©n. 1.2. H−íng dÉn th¸o mét sè chi tiÕt th«ng dông 1.2.1. Th¸o vÝt cÊy, bul«ng- ®ai èc §Ó tr¸nh lµm toÐt c¸c mÆt c¹nh cña ®ai èc ta dïng ch×a vÆn (cê lª) cã kÝch th−íc t−¬ng øng, kh«ng dïng cê lª tÊc anh th¸o bu l«ng ®ai èc hÖ mÐt vµ ng−îc l¹i. Kh«ng dïng má lÕt th¸o bu l«ng ®ai èc qu¸ nhá g©y trßn c¹nh. Kh«ng dïng tay c«ng qu¸ dµi, m« men qu¸ lín më ®ét ngét lµm g·y bu l«ng, ®ai èc. Th¸o c¸c bu l«ng, ®ai èc theo thø tù nhÊt ®Þnh, th¸o tõ ngoµi vµo trong, th¸o tõ tõ, th¸o ®èi xøng qua t©m ®Ó tr¸nh cho chi tiÕt khái vªnh, nøt vì, ®Æc biÖt lµ c¸c chi tiÕt máng, b»ng gang. Chó ý: - C¸c bu l«ng ®ai èc ren tr¸i - C¸c bu l«ng ë vÞ trÝ khuÊt + Ph−¬ng ph¸p th¸o bu l«ng, vÝt cÊy bÞ g·y: NÕu vÝt cÊy hay bu l«ng bÞ g·y nh−ng vÉn cßn nh« lªn mét chiÒu cao nhÊt ®Þnh cã thÓ dïng ®Çu kÑp ®Ó th¸o. Cã hai lo¹i ®Çu kÑp. a. §Çu kÑp con l¨n: Dïng th¸o vÝt cÊy hay bu l«ng nh−ng dông cô nµy lµm háng phÇn ren v× bÞ con l¨n chÌn n¸t. §Çu kÑp cã ®u«i 1, cã v¸t c¹nh theo ®Çu ®ai èc ®Ó l¾p ch×a vÆn, trong th©n ®Çu kÑp cã lµm r·nh xo¾n gi÷ con l¨n 2 ®Ó kÑp vµo ®Çu vÝt cÇn th¸o. Khi quay ®Çu kÑp vÝt cÊy quay theo. Vµnh 3 gi÷ cho con l¨n khái bÞ r¬i (h×nh 1.1) H×nh 1.1. §Çu kÑp con l¨n cã ®u«i v¸t c¹nh Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 7 b. §Çu kÑp cã miÕng chÆn: Dïng ®Ó th¸o c¸c vÝt cÊy nh−ng kh«ng lµm háng phÇn ren (h×nh 2.2.) H×nh1.2: §Çu kÑp cã miÕng chÆn §Çu 1 ®−îc phay mét r·nh b¸n nguyÖt trong ®ã l¾p miÕng chÆn hai l¾c l− trong chèt 3. Lß xo 4 lu«n lµm cho miÕng chÆn t× vµo vÝt cÊy theo chiÒu ng−îc chiÒu kim ®ång hå trªn mÆt miÕng chÆn cã khÝa ren ®Ó chÌn vµo ren cña vÝt cÊy. Khi quay ®Çu kÑp do bè trÝ lÖch t©m miÕng chÆn kÑp vµo vÝt cÊy vµ xoay vÝt cÊy ®i cïng. Khi vÝt cÊy hoÆc bul«ng bÞ g·y s¸t mÆt ph¼ng chi tiÕt cã thÓ th¸o ra b»ng c¸c ph−¬ng ph¸p sau: a. Dïng mòi xo¸y r¨ng ( h×nh 1.3.a) cã kÕt cÊu lµ mét thanh h×nh c«n b»ng thÐp ®· t«i cã mÆt c¾t ngang h×nh r¨ng c−a vµ ë chu«i cã mÆt c¾t h×nh vu«ng ®Ó l¾p ch×a vÆn. Mòi r¨ng ®−îc ®ãng vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y. Sau ®ã dïng ch×a vÆn quay mòi xo¸y r¨ng. Do ma s¸t gi÷a mòi r¨ng vµ vÝt cÊy rÊt lín nªn khi quay ch×a vÆn vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi. b. Dïng mòi chiÕt (h×nh 1.3.b) cã kÕt cÊu h×nh c«n víi gãc nghiªng nhá. Trªn mÆt c«n cã xÎ c¸c r·nh tr¸i (gãc xo¾n b»ng 308). Mòi chiÕt ®−îc xo¸y Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 8 vµo lç khoan trong vÝt cÊy bÞ g·y, nhê c¹nh s¾c cña mòi chiÕt nªn khi xo¸y vÝt cÊy ®−îc th¸o ra khái lç ren. Còng cã thÓ khoan mét lç trong vÝt cÊy råi ®em ta r« ren, cã chiÒu ren ng−îc víi chiÒu ren cña vÝt cÊy. Dïng mét bu l«ng cã ®−êng kÝnh ren t−¬ng øng vÆn vµo lç ren võa gia c«ng cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra ngoµi. c. Dïng ®ai èc: ( h×nh 1.3.c) cã ®−êng kÝnh ren nhá h¬n so víi ®−êng kÝnh ren cña vÝt cÊy, hµn ®Ýnh víi phÇn cßn l¹i cña vÝt cÊy. Dïng ch×a vÆn cã kÝch th−íc t−¬ng øng. Quay ®ai èc nãi trªn cho tíi khi th¸o ®−îc vÝt cÊy ra ngoµi. H×nh 1.3: C¸c ph−¬ng ph¸p th¸o vÝt d. Dïng thanh thÐp (h×nh 1.3.d) Hµn ®Ýnh vµo phÇn låi cßn l¹i cña vÝt cÊy bÞ g·y tr−íc ®ã ph¶i ®Æt 1vßng ®Öm ë bªn d−íi thanh thÐp ,quay thanh thÐp nãi trªn, vÝt cÊy bÞ g·y sÏ ®−îc th¸o ra ngoµi. NÕu kh«ng thÓ ¸p dông mét sè ph−¬ng ph¸p trªn ®Ó lÊy vÝt cÊy ta khoan bá vµ sau ®ã tar« ren míi cã ®−êng kÝnh ren lín h¬n. 1.2.2. Th¸o khíp nèi trôc Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 9 ¾ Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt: Dông cô ®Ó th¸o: Dïng ®ét, bóa ®Ó th¸o, lùc t¸c dông ®óng t©m chèt, lùc t¸c dông võa ph¶i, tr¸nh lµm toÐt ®Çu chèt, sao cho ®−êng kÝnh ®ét ph¶i nhá h¬n ®−êng kÝnh chèt mét Ýt. Sau khi ®ãng th× lÊy chèt ra. §èi víi chèt trô: Ta cã thÓ t¸c dông lùc vµo bÊt kú ®Çu nµo cña chèt. §èi víi chèt c«n: Th× ta ph¶i t¸c dông lùc vµo ®Çu nhá cña chèt c«n, ë khíp nèi lo¹i nµy ng−êi ta l¾p 2 chèt c«n ng−îc chiÒu nhau. Do vËy khi th¸o xong chèt c«n thø nhÊt, ta t¸c dông vµo chèt c«n kia theo chiÒu ng−îc l¹i (h×nh 1.4). P H×nh 1.4: Th¸o khíp nèi trôc b»ng chèt ¾ Th¸o khíp nèi trôc kiÓu vÊu: Khíp nèi trôc kiÓu vÊu hay chÝnh lµ li hîp vÊu. Li hîp vÊu gåm nhiÒu lo¹i: Li hîp r¨ng h×nh thang, h×nh vu«ng, h×nh ch÷ nhËt, h×nh tam gi¸c.. . Li hîp vÊu gåm hai nöa 1 vµ 2. Nöa1 l¾p chÆt ë ®o¹n cuèi mét trôc b»ng then cã vÝt hoÆc chèt ®Þnh vÞ, nöa 2 l¾p di tr−ît trªn ®o¹n cuèi cña trôc thø 2. Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt hoÆc vÝt ®Þnh vÞ cña nöa li hîp mét l¾p víi trôc, sau ®ã th¸o trôc ra khái nöa li hîp 1. Cßn trôc cña li hîp 2 cã thÓ th¸o dÔ dµng (H×nh 1.5). Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 10 2 1 H×nh 1.5: Li hîp vÊu ¾ Th¸o Li hîp ma s¸t c«n §Æc ®iÓm cÊu t¹o cña ma s¸t c«n gåm 2 ®Üa ma s¸t 1vµ 2. §Üa c«n 1 chñ ®éng l¾p cè ®Þnh trªn trôc. §Üa c«n 2 bÞ ®éng l¾p di tr−ît theo chiÒu trôc, mÆt lµm viÖc cña c¸c ®Üa lµ mÆt c«n, t¹o ra lùc ma s¸t ®Ó truyÒn m«men xo¾n.(H×nh 1.6) 2 1 H×nh 1.6: Khíp li hîp c«n ma s¸t Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o vÝt ®Þnh vÞ trªn ®Üa chñ ®éng, sau ®ã th¸o c¸c trôc ra khái nöa chñ ®éng vµ bÞ ®éng. §èi víi ®Üa c«n l¾p cè ®Þnh trªn trôc cã thÓ dïng vam, m¸y Ðp th¸o trôc ra khái ®Üa c«n. ¾ Th¸o li hîp ma s¸t ®Üa. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 11 Li hîp ma s¸t ®Üa gåm c¸c ®Üa chñ ®éng 3, l¾p vµo r·nh cña èng 4 ®−îc l¾p cè ®Þnh trªn trôc dÉn 1. Xen gi÷a c¸c ®Üa 3 lµ ®Üa bÞ dÉn 2. Khi g¹t b¹c 6 sang ph¶i phÇn c«n ë ®Çu b¹c sÏ n©ng ®ßn bÈy 8 tú vµo vµ Ðp chÆt c¸c ®Üa 2,3 víi nhau .§ai èc 5 ®iÒu chØnh khe hë gi÷a c¸c ®Üa (H×nh 1.7) H×nh 1.7: Khíp li hîp ma s¸t ®Üa Ph−¬ng ph¸p th¸o: Th¸o chèt g¹t, trôc, th¸o èng dÉn sè 4, tiÕp ®ã dïng ®ét vµ bóa th¸o chèt cña ®ßn bÈy 8, th¸o ®ßn bÈy 8, th¸o ®Üa chñ ®éng, bÞ ®éng, th¸o ®ai èc 5 vµ th¸o b¹c g¹t 6. 1.2.3. Th¸o chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc §Ó th¸o c¸c chi tiÕt l¾p chÆt ra khái trôc nh− B¸nh r¨ng, nèi trôc, æ l¨n...v.v Ta th−êng dïng c¸c m¸y Ðp thuû lùc ®øng hoÆc ngang lùc ®øng hoÆc ngang, khi Ðp c¸c chi tiÕt cã kÝch thø¬c kh¸c nhau cã thÓ dïng c¸c vßng ®Öm, vßng ®ì ®Ó tr¸nh lµm s©y s¸t c¸c bÒ mÆt chi tiÕt vµ t¹o ®−îc diÖn tÝch mÆt tú lín. Khi kh«ng cã m¸y Ðp thuû lùc cã thÓ dïng c¸c vam th¸o cã 2 hoÆc 3 mãc NÕu dïng vam ®Ó th¸o æ l¨n. 1.3. Röa vµ lµm s¹ch chi tiÕt vµ côm m¸y C¸c chi tiÕt vµ côm m¸y võa th¸o ra ph¶i ®−îc chïi s¹ch mäi vÕt bÈn, dÇu mì, ®¸nh s¹ch gØ, muéi than v.v...tr−íc khi ®em röa. Muéi than cã thÓ ®−îc ®¸nh s¹ch b»ng bµn ch¶i s¾t, dao c¹o hoÆc nhóng vµo dung dÞch gåm 24g xót Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 12 ¨n da, 35g canxi cacbonnat, 1,5g n−íc thuû tinh, 25g xµ phßng láng. TÊt c¶ c¸c chÊt ®ã ®−îc hoµ trong 1 lÝt n−íc. C¸c chi tiÕt ®−îc ng©m trong bÓ chøa tõ 2÷3h. Dung dÞch ®−îc ®un nãng ®Õn 80÷900C ®Ó t¨ng ho¹t tÝnh. Sau khi lÊy c¸c chi tiÕt ë bÓ ra ®em tr¸ng qua n−íc l¶ råi n−íc nãng. C¸nh röa s¹ch dÇu mì thuËn tiÖn nhÊt lµ dïng dÇu ho¶, x¨ng, dÇu ma dót. DÇu háa, dÇu ma dót, x¨ng dÔ bèc h¬i vµ g©y ®éc h¹i cho ng−êi. V× vËy tèt nhÊt lµ röa trong bÓ chuyªn ding (h×nh 1.8) vµ cã c¸c thiÕt bÞ b¶o hé lao ®éng thÝch hîp. H×nh 1.8: BÓ dÇu röa chi tiÕt m¸y BÓ röa ®−îc hµn ®Ýnh vµo khung 1. Bªn trong bÓ cã gi¸ ®Ó chi tiÕt (kiÓu m¾t c¸o) vµ l−íi läc. N¾p bæ ®−îc nèi b¶n lÒ cã g¾n hai vµnh h×nh qu¹t 4 vµ liªn hÖ víi bµn ®¹p 6 b»ng xÝch 5. Khi ®¹p ch©n vµo bµn ®¹p 6 n¾p bÓ sÏ më ra vµ ta co thÓ bá chi tiÕt vµo bÓ hoÆc lÊy ra mét c¸ch tho¶I m¸i. Khi nhÊc ch©n khái bµn ®¹p, n¾p bÓ tù ®éng ®ãng l¹i do trong l−îng b¶n th©n. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 13 1.4. S¬ ®å tãm t¾t qu¸ tr×nh söa ch÷a m¸y Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 14 Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 15 Ch−¬ng II : B¶o tr× s÷a ch÷a c¸c mèi ghÐp cè ®Þnh 2.1. Mèi ghÐp ren 2.1.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: - Ren tam gi¸c lµ lo¹i ren th«ng dông nhÊt, cã ®é kÝn khÝt cao, th−êng ®−îc sö dông trong c¸c kÕt cÊu ren vÝt, trong bu l«ng, ªcu, c¸c èng thñy lùc, nót ren ë c¸c van tr−ît. - Ren vu«ng vµ ren thang th−êng ®−îc dïng trong c¸c c¬ cÊu truyÒn ®éng nh− c¸c vÝt me hµnh tinh, vÝt bµn dao cña m¸y c«ng cô, vÝt n©ng cña m¸y, vÝt me c¸i cña m¸y tiÖn ren, vÝt me t¶i, may Ðp, vÝt me trong ªt« nguéi… - Ren r¨ng c−a th−êng dïng trong c¸c c¬ cÊu chÞu lùc lín theo mét h−íng nh− m¸y nÐn d¹ng c¬ khÝ hay thñy lùc, c¸c lo¹i kÝch … - Ren cung trßn th−êng ®−îc dïng trong c¸c mãc nèi toa tµu, nèi c¸c ®−êng èng n−íc lín… ¾ Ph©n lo¹i: - C¨n cø theo h×nh d¹ng pr«fin th× ren ®−îc chia lµm nhiÒu lo¹i: ren tam gi¸c, ren vu«ng, ren thang, ren r¨ng c−a, ren cung trßn, ren b¸n nguyÖt, ren ®Þnh vÞ, ren gãc vu«ng…., ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.1). - C¨n cø theo vÞ trÝ th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ngoµi vµ ren trong. - C¨n cø theo h−íng xo¾n th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren ph¶i vµ ren tr¸i, nh− (h×nh 2.2) thÓ hiÖn. §Æt ®øng bul«ng, ren tõ tr¸i qua ph¶i lªn cao dÇn, lµ ph¶i (®ai èc vÆn vµo theo chiÒu kim ®ång hå), ren tõ ph¶i qua tr¸i cao dÇn, tøc lµ ren tr¸i (®ai èc vÆn vµo ng−îc chiÒu kim ®ång hå). - C¨n cø theo sè ®Çu mèi th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren mét ®Çu mèi vµ ren nhiÒu ®Çu mèi. Ngoµi ren th−êng dïng ra ng−êi ta cßn ph©n lo¹i theo bÒ mÆt vµ theo c«ng dông: Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 16 - C¨n cø theo h×nh d¹ng bÒ mÆt th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren trô vµ ren c«n. - C¨n cø theo c«ng dông th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren l¾p siÕt, ren truyÒn ®éng vµ ren chuyªn dïng. - C¨n cø theo tiªu chuÈn th× ren ®−îc chia lµm hai lo¹i: ren tiªu chuÈn vµ ren kh«ng tiªu chuÈn. - Theo hÖ thèng ren th× ren ®−îc chia lµm ba lo¹i: ren hÖ mÐt, ren hÖ anh vµ ren èng (trô), ®−îc thÓ hiÖn ë (h×nh 2.3). H×nh 2.1: Ren: a) Ren c«n; b) Ren trô; c) Ren hÖ mÐt; d) Ren hÖ Anh; e) Ren èng (hÖ anh) Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 17 H×nh 2.2: Ph−¬ng ph¸p ph©n biÖt ren tr¸i, ren ph¶i. H×nh 2.3: ThÓ hiÖn ren theo hÖ Anh vµ hÖ mÐt. 2.1.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp C¸c d¹ng h− háng th−êng gÆp nhÊt cña mèi ghÐp ren lµ: - Mßn profin ren theo ®−êng kÝnh trung b×nh - Gi¶m diÖn tÝch bÒ mÆt lµm viÖc cña ren (v× mßn). - Th©n bul«ng bÞ gi·n v× biÕn d¹ng dÎo. - Th©n bul«ng hoÆc vÝt cÊy bÞ uèn hoÆc bÞ ®øt. - C¸c vßng ren bÞ c¾t ®øt do lùc kÐo hoÆc nÐn däc trôc t¨ng ®ét ngét. 2.1.3. C¸c biÖn ph¸p s÷a ch÷a c¸c lo¹i h− háng trªn Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 18 ¾ Ren bÞ mßn ®øt hoÆc mÎ trªn bu l«ng hoÆc trôc cã ren. - TiÖn hÕt ren cò råi c¾t ren míi cã kÝch th−íc nhá h¬n, lóc nµy ph¶i thay thÕ ®ai èc míi. NÕu ren cò ®· ®−îc t«i cøng th× tr−íc khi tiÖn cÇn ñ. - NÕu kh«ng cho phÐp gi¶m kÝch th−íc ren th× phôc håi b»ng c¸ch hµn ®¾p hoÆc m¹ kim lo¹i hoÆc gia c«ng c¬. ¾ Ren bÞ mßn ®øt, vì hay mÎ, ë trong lç(trong th©n chi tiÕt m¸y). - Söa tíikÝch th−íc söa ch÷a b»ng c¸ch tiÖn, khoan hoÆc khoÐt hÕt ren cò råi lµm l¹i ren míi cã kÝch th−íc lín h¬n lóc nµy ph¶i thay bu l«ng hoÆc vÝt cÊy. - §Ó söa ch÷a t¹m mèi ghÐp ren trong tr−êng hîp phøc t¹p ta cã thÓ lµm bu l«ng hoÆc vÝt cÊy h¬i nhØnh h¬n lç cò ®Ó l¾p víi lç ren mßn. Khi cã dÞp thuËn lîi ph¶i söa ch÷a chÝnh thøc ngay. - Trong t−êng hîp lç ren ®−îc söa ch÷a b»ng chi tiÕt bæ sung: muèn vËy ta khoÐt hoÆc khoan lç ren cã háng réng thªm 5-6 mm n÷a råi míi tiÖn ren ë b¹c víi kÝch th−íc ren ban ®Çu. ¾ Th©n bu l«ng bÞ cong. N¾n b»ng bµn Ðp kiÓu vÝt me hoÆc ªt« ®Ó tr¸nh h− h¹i ren. Khi n¾n ph¶i dïng ®Öm mÒm ®Ó kÑp chÆt chi tiÕt. C¸c vÝt cÊy bÞ cong hoÆc ren háng ®Òu ®−îc thay míi mµ kh«ng söa ch÷a. ¾ BÞ c¸c chÊt bÈn cóa chÆt vµo r·nh then. Dïng bµn ren, tar« hoÆc chi tiÕt l¾p ren víi nã ®Ó c¹y chÊt bÈn ë ren vµ “ n¾n l¹i ren” ¾ §Çu bu l«ng ®ai èc bÞ vì, mÐo “ chên” (kh«ng cã h×nh d¸ng s¸u c¹nh) c¸c chi tiÕt kh¸c bÞ søt mÎ. Dòa hµn ®¾p, råi gia c«ng c¬ hoÆc chØ gia c«ng c¬ råi dïng ch×a vÆn cã ngµm hÑp h¬n vµ vÆn. ¾ C¸c chi tiÕt ren bÞ nøt. Hµn ®¾p hoÆc thay míi ¾ Ren mÐo v× xiÕt ®ai èc qu¶ t¶i. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 19 Tuú theo ®é h− háng mµ ¸p dông mét trong c¸c biÖn ph¸p söa ch÷a ®· nªu hoÆc thay míi. ¾ “ChÕt” ren (tøc ren bÞ chÆt cøng kh«ng vÆn ra ®−îc) Ng©m trong x¨ng hoÆc dÇu ho¶ tõ vµi giê ®Õn vµi ngµy råi dïng ch×a vÆn nèi víi c¸nh tay ®ßn mµ vÆn ra. VÆn ®−îc råi th× tuú theo h×nh d¹ng ren mµ söa ch÷a. 2.2. Mèi ghÐp chªm 2.2.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: C¸c lo¹i chªm dïng ®Ó ghÐp chÆt dïng trong mèi ghÐp cè ®Þnh vµ chªm dïng ®Ó ®iÒu chØnh khe hë trong mèi ghÐp ®éng, vÝ dô nh− chªm ë r·nh tr−ît bµn dao m¸y TiÖn. ¾ Ph©n lo¹i : - Chªm ghÐp chÆt - Chªm ®iÒu chØnh cã khe hë. 2.2.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp Nh÷ng d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp chªm lµ : - Chªm bÞ biÕn d¹ng vµ níi láng. - Chªm vµ r·nh chªm bÞ mßn hoÆc søt mÎ. - C¸c chi tiÕt cña mèi ghÐp bÞ nøt. 2.2.3. C¸c biÖn ph¸p s÷a ch÷a c¸c lo¹i h− háng trªn - C¸c chªm háng ®Òu thay thÕ chø kh«ng söa ch÷a. - NÕu chªm bÞ biÕn d¹ng Ýt vµ níi láng, cã thÓ dïng t¹m b»ng c¸ch ®ãng chªm chÆt l¹i, nh−ng c¸ch nµy chØ lµ t¹m thêi khi ch−a cã chªm thay ®æi. V× hiÖn t−îng nµy chøng tá chªm kh«ng ®ñ ®é cøng cÇn thiÕt nÕu dïng l¹i ch¾c ch¾n sÏ l¹i bÞ biÕn d¹ng vµ níi láng ra. - C¸c r·nh chªm bÞ mßn hoÆc søt mÎ ®−îc ra c«ng réng ra hoÆc l¾p chªm míi hoÆc hµn liÒn råi gia c«ng r·nh míi cã kÝch th−íc ban ®Çu. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 20 - C¸c chi tiÕt cña mèi ghÐp bÞ nøt tuú t×nh tr¹ng sÏ hµn phôc håi hoÆc thay míi. 2.3. Mèi ghÐp then 2.3.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: th−êng dïng ®Ó l¾p c¸c chi tiÕt m¸y truyÒn m« men xo¾n nh−: b¸nh r¨ng, b¸nh ®ai, ®Üa xÝch... víi trôc. Nã ®−îc dïng réng r·i v× cÊu t¹o ®¬n gi¶n, ch¾c ch¾n, dÔ th¸o l¾p, gi¸ thµnh h¹... ¾ Ph©n lo¹i: Chia ra lµm hai lo¹i - Then l¾p láng: Then b»ng, then b¸n nguyÖt, then dÉn h−íng. - Then ghÐp c¨ng: then v¸t, then tiÕp tuyÕn,... 2.3.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp Mèi ghÐp then b»ng truyÒn m« men xo¾n chñ yªó nhê 2 mÆt bªn cña then, trong qu¸ tr×nh lµm viÖc mèi ghÐp then b»ng th−êng ph¶i chÞu t¶i träng ®ét ngét (khi b¾t ®Çu truyÒn chuyÓn ®éng). Do ®ã, mèi ghÐp th−êng cã d¹ng háng nh−: - R·nh then trªn may¬ vµ trªn trôc bÞ nong réng, biÓu hiÖn lµm mèi ghÐp then lµm viÖc cã ®é r¬. - Khi chÞu t¶i träng ®ét ngét hoÆc khi bÞ qu¸ t¶i mèi ghÐp then cã thÓ bÞ c¾t ®øt (biÕt con then). HËu qu¶ lµ mèi ghÐp kh«ng truyÒn ®−îc chuyÓn ®éng. 2.3.3. C¸c biÖn ph¸p s÷a ch÷a c¸c lo¹i h− háng trªn - Tr−êng hîp r·nh then trªn may ¬ hoÆc trªn trôc bÞ nong réng: Söa l¹i r·nh then trªn trôc tíi kÝch th−¬c s÷a ch÷a sau ®ã lµm l¹i con then míi. Chó ý: khi lµm l¹i con then míi cÇn chän ®óng vËt liªuô t−¬ng thÝch ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc c¸c yªu cÇu cña mèi ghÐp. Trong t−êng hîp r·nh then trªn trôc hoÆc trªn may¬ bÞ nong qu¸ réng th× chóng ta cã thÓ gia c«ng l¹i r·nh then míi, khi gia c«ng cÇn chó ý quay trôc (may ¬) ®i mét gãc 900, 1350 hoÆc 1800 vµ gia c«ng r·nh then míi t¹i vÞ trÝ ®ã. - Tr−êng hîp con then bÞ c¾t ®øt: Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn 21 Trong tr−êng hîp nµy chóng ta xö lý rÊt ®¬n gi¶n theo c¸ch sau: lÊy phÇn then bÞ c¾t ®øt trªn trôc vµ may ¬ ra sau ®ã gia c«ng l¹i con then míi. Chó ý: Khi lµm l¹i con then míi cÇn chän ®óng vËt liÖu t−¬ng thÝch ®Ó cã thÓ ®¶m b¶o ®−îc ®óng yªu cÇu cña mèi ghÐp. 2.4. Mèi ghÐp then hoa 2.4.1. C«ng dông, ph©n lo¹i ¾ C«ng dông: th−êng dïng ®Ó l¾p c¸c chi tiÕt m¸y truyÒn m« men xo¾n, ®¶m b¶o mèi ghÐp ®−îc ®ång t©m h¬n vµ dÔ di tr−ît c¸c chi tiÕt kh¸c trªn trôc. ¾Ph©n lo¹i: - Theo ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña mèi ghÐp then hoa cã thÓ chia ra lµm 2 lo¹i : + GhÐp cè ®Þnh: Trong ®ã moay¬ ®−îc cè ®Þnh trªn trôc. + GhÐp di ®éng: Moay¬ cã thÓ tr−ît däc trôc. - Theo d¹ng r¨ng th× cã 3 lo¹i : + Then hoa r¨ng ch÷ nhËt: Lo¹i nµy dïng kh¸ phæ biÕn trong ngµnh c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y. + Then hoa r¨ng tam gi¸c: Dïng truyÒn m«men kh«ng lín, th−êng ¸p dông cho mèi ghÐp cè ®Þnh. + Then hoa r¨ng th©n khai: Lo¹i nµy truyÒn m«men xo¾n lín, gi¶m ®−îc øng suÊt tËp ë ch©n then do cã biÕn d¹ng th©n khai. - Theo c¸ch ®Þnh t©m khi ghÐp chia ra: + §Þnh t©m theo ®−êng kÝnh ngoµi: Dïng khi moay¬ kh«ng nhiÖt luyÖn vµ ®¶m b¶o ®é ®ång t©m cao. + §Þnh t©m theo ®−êng kÝnh trong: Dïng mèi ghÐp cÇn cã ®é ®ång t©m cao. + §Þnh t©m theo c¹nh bªn: Kh«ng ®¶m b¶o ®é ®ång t©m nh−ng lùc ph©n bè ®Òu trªn r¨ng, nªn dïng trong tr−êng hîp truyÒn m«men xo¾n lín. 2.4.2. C¸c d¹ng háng th−êng gÆp cña mèi ghÐp Nh÷ng h− háng cña mèi ghÐp then hoa th−êng gÆp lµ: - Mßn then trong trôc vµ r·nh then trong lç. Biªn so¹n: Lª V¨n HiÕu http://www.ebook.edu.vn