LỜI NÓI ®Çu
Hóa học là ngành khoa học lâu đời và luôn hấp dẫn con người đi sâu nghiên cứu.
Là một sinh viên ngành hóa, em luôn luôn học hỏi các vấn đề liên quan đến ngành
và chuyên ngành của mình. Thông qua “Đồ án nhập môn kỹ thuật hóa học”, em có
cơ hội tham gia tìm hiểu tổng quan về ngành kỹ thuật hóa học cũng như chuyên
ngành hóa vô cơ, giúp chúng em bước đầu làm quen với cách học chuyên sâu hơn.
Như đã biết ngành trồng cây cao su ở Việt Nam đã phát triển hơn 100 năm nay
và đã trải qua biết bao biến cố lịch sử cùng với sự ra đời của nhiều nhà máy chế
biến mủ cao su. Ngành công nghiệp chế biến mủ cao su hiện nay là một trong
những ngành công nghiệp hàng đầu của nước ta và tiềm năng phát triển của ngành
này vô cùng lớn. Theo xu hướng phát triển chung của thế giới thì nhu cầu tiêu thụ
cao su ngày càng tăng. Cao su được sử dụng hầu hết trong những lĩnh vực từ nhu
cầu sinh hoạt hằng ngày đến nhu cầu nhiên liệu công nghiệp và xuất khẩu. Ngoài
tiềm năng công nghiệp, cây cao su còn có tác dụng phủ xanh đất trống, đồi trọc,
bảo vệ tài nguyên đất tránh rửa trôi, xói mòn, tạo môi trường không khí trong
lành... Những năm gần đây, cao su trở thành một trong những mặt hàng xuất khẩu
chiến lược mang lại hàng trăm triệu USD cho đất nước, giải quyết công ăn việc
làm cho hàng ngàn công nhân làm việc trong nhà máy và hàng trăm ngàn công
nhân làm việc trong các nông trường cao su…
Trong quá trình học tập em nhận thấy đề tài nghiên cứu về cao su rất hay và
thiết thực hôm nay bằng kiến thức đã được học và tìm hiểu qua tài liệu em xin
được trình bày đề tài của mình là đề tài : “ Công nghệ sơ chế mủ cao su”
Môc lôc
Ch¬ng 1 : Më §Çu......................................................................................................4
1
1.1
Đặt vấn đề............................................................................................................4
1.2
Mục tiêu của đề tài..............................................................................................4
1.3
Nội dung của đồ án.............................................................................................4
1.4 Phương pháp nghiên cứu...................................................................................4
Ch¬ng 2: s¬ lîc vÒ cao su..................................................................................4
2.1 Nguồn gốc và tình hình phát triển ở Việt Nam....................................................4
2.2 Đặc điểm.................................................................................................................6
2.2.1 Thành phần hóa học của mủ cao su...................................................................7
2.2.2Cấu trúc tính chất của thể giao trạng của cao su:................................................8
2.2.3 Tính chất vật lý..................................................................................................9
2.3.Ứng dụng của cây cao su......................................................................................11
Ch¬ng 3: s¬ lîc vÒ nghµnh cao su t¹i viÖt nam...............................13
3.1 Tình hình sản xuất cao su ở Việt Nam................................................................13
3.2 Tình hình xuất khẩu cao su ở Việt Nam.............................................................15
3.3.1 Tình hình biến động giá cao su trên thế giới....................................................18
3.3.2 Tình hình biến động giá cao su xuất khẩu Việt Nam hiện nay........................19
3.4 Hạn chế trong sản suất cao su ở Việt Nam.........................................................24
3.5 Một số công ty sản xuất, chế biến cao su............................................................24
Ch¬ng 4 : tæng quan vÒ c«ng nghÖ chÕ biÕn mñ cao su ë viÖt
nam................................................................................................................................ 26
4.1 Quy trình sơ chế mủ cao su.................................................................................26
4.1.1. Phân loại và sơ chế mủ...................................................................................26
4.1.2. Bảo quản mủ...................................................................................................27
4.1.3. Qui trình công nghệ sơ chế mủ.......................................................................27
ch¬ng 5: c¸c c«ng nghÖ s¬ chÕ mñ cao su ë viÖt nam...................28
5.1 c«ng nghÖ chÕ biÕn mñ cao su ly t©m...........................................28
5.2 CÔNG NGHỆ CHẾ BIẾN CAO SU CỐM (TSR (mủ tạp- đông))...................34
5.3 c«ng nghÖ chÕ biÕn mñ tê.....................................................................41
5.3.1: Quy trình chế biến..........................................................................................41
5.3.1.1 Tạo đông.................................................................................................41
5.3.1.2 Phơi, sấy mủ...........................................................................................42
5.3.1.3 Đóng gói.................................................................................................42
5.4 Công nghệ Latex Concentrat...............................................................................43
Ch¬ng v: kÕt luËn................................................................................................44
2
3
Ch¬ng 1 : Më §Çu
1.1 Đặt vấn đề:
1.2 Mục tiêu của đề tài:
Nghiên cứu sơ lược về quá trình công nghệ sơ chế mủ cao su. Cụ thể là
trong điều kiện ở Việt Nam.
1.3 Nội dung của đồ án:
Tìm hiểu về nguồn gốc, lịch sử phát triển và thực trạng cao su ở Việt Nam
Các đặc điểm, tính chất, thành phần của cao su.
Các công nghệ sơ chế mủ cao su (cụ thể là trong môi trường sản xuất ở Việt
Nam.
1.4 Phương pháp nghiên cứu:
Thu thập các thông tin
Tổng hợp số liệu
Tìm hiểu các dây chuyền sản xuất sơ chế
Ch¬ng 2: s¬ lîc vÒ cao su
2.1 Nguồồn gồốc và tình hình phát triển ở Việt Nam:
Cây cao su được tìm thấy ở Mỹ bởi Columbus trong khoảng năm 1493 –
1496. Brazil là quốc gia xuất khẩu cao su đầu tiên vào thế kỷ thứ 19 (Websre and
Baulkwill, 1989).
Cây cao su được người Pháp đưa vào Việt Nam lần đầu tiên tại vườn thực
vật Sài Gòn năm 1878 nhưng không sống.Đến năm 1892, 2000 hạt cao su từ
Indonesia được nhập vào Việt Nam. Trong 1600 cây sống, 1000 cây được giao cho
trạm thực vật Ong Yệm (Bến Cát, Bình Dương), 200 cây giao cho bác sĩ Yersin
trồng thử ở Suối Dầu (cách Nha Trang 20 km).Năm 1897 đã đánh dầu sự hiện diện
4
của cây cao su ở Việt Nam. Công ty cao su đầu tiên được thành lập là Suzannah
(dầu Giây, Long Khánh, Đồng Nai) năm 1907. Tiếp sau, hàng loạt đồn điền và
công ty cao su ra đời, chủ yếu là của người Pháp và tập trung ở Đông Nam Bộ :
SIPH, SPTR, CEXO, Michelin … Một số đồn điền cao su tư nhân Việt Nam cũng
được thành lập.Đến năm 1920, miền Đông Nam Bộ có khoảng 7.000 ha và sản
lượng 3.000 tấn.
Cây cao su được trồng thử ở Tây Nguyên năm 1923 và phát triển mạnh trong giai
đoạn 1960 – 1962, trên những vùng đất cao 400 – 600 m, sau đó ngưng vì chiến
tranh.
Trong thời kỳ trước 1975, để có nguồn nguyên liệu cho nền công nghiệp miền Bắc,
cây cao su đã được trồng vượt trên vĩ tuyến 170 Bắc (Quảng Trị, Quảng Bình,
Nghệ An, Thanh Hóa, Phú Thọ). Trong những năm 1958 – 1963 bằng nguồn giống
từ Trung Quốc, diện tích đã lên đến khoảng 6.000 ha.
Đến 1976, Việt Nam còn khoảng 76.000 ha, tập trung ở Đông Nam Bộ khoảng
69.500 ha, Tây Nguyên khoảng 3.482 ha, các tỉnh duyên hải miền Trung và khu 4
cũ khoảng 3.636 ha.
Sau 1975, cây cao su được tiếp tục phát triển chủ yếu ở Đông Nam Bộ. Từ 1977,
Tây Nguyên bắt đầu lại chương trình trồng mới cao su, thoạt tiên do các nông
trường quân đội, sau 1985 đo các nông trường quốc doanh, từ 1992 đến nay tư
nhân đã tham gia trồng cao su. Ở miền Trung sau 1984, cây cao su được phát triển
ở Quảng trị, Quảng Bình trong các công ty quốc doanh.
Đến năm 1999, diện tích cao su cả nước đạt 394.900 ha, cao su tiểu điền chiếm
khoảng 27,2%. Năm 2004, diện tích cao su cả nước là 454.000 ha, trong đó cao su
tiểu điền chiếm 37%. Năm 2005, diện tích cao su cả nước là 464.875 ha.
5
Năm 2007 diện tích Cao Su ở Đông Nam Bộ (339.000 ha), Tây Nguyên (113.000
ha), Trung tâm phía Bắc (41.500 ha) và Duyên Hải miền Trung (6.500 ha).hiện nay
vào khoảng tháng 05/2010 có một số bệnh lạ khiến người dân khốn khổ, bệnh bắt
đầu có biểu hiện như, nhẹ thì vàng lá .nặng hơn một chút thì rụng lá rồi chết mà
cách đặc trị thì chua thực sụ hiệu quả.
Một số hình ảnh về cây cao su:
Lá của cây cao su
Nhựa mủ được thu hoạch từ than cao su
Hoa cao su
2.2 Đặc điểm:
Mủ từ cây cao su Hevea brasiliensis là một huyền phù thể keo, chứa khoảng
35% cao su. Cao su này là một Hydrocacbon có cấu tạo hóa học là 1,4 – sis –
polyisopren, có mặt trong mủ cao su dưới dạng các hạt nhỏ được bao phủ bởi một
lớp các phospholipid và protein. Kích thước các hạt nằm trong khoảng 0,02µm đến
0,2µm.
6
2.2.1 Thành phần hóa học của mủ cao su:
Công thức hoá học của latex :
Phân tử cơ bản của cao su là isoprene polymer (cis-1,4-polyisoprene [C 5H8]n)
có khối lượng phân tử 105 -107. Nó được tổng hợp từ cây bằng một quá trình
phức tạp của carbohydrate. Cấu trúc hoá học của cao su tự nhiên (cis-1,4polyisoprene):
CH2C = CHCH2 – CH2C = CHCH2 = CH2C = CHCH2
CH3
CH3
CH3
Bảng 1: Thành phần hóa học và vật lý của cao su Việt Nam
Thành phần
Cao su
Protein
Đường
Muối khoáng
Lipit
Nước
Mật độ cao su
mật độ serium
phần trăm (%)
28-40
2,0 – 2,7
1,0 – 2,0
0,5
0,2 – 0,5
55 – 65
0,932 – 0,952
1,031 – 1,035
Tất cả các thông số được biểu diễn bằng tỷ lệ phần trăm trọng lượng ướt.
2.2.2 Cấu trúc tính chất của thể giao trạng của cao su:
Tổng quát, latex được tạo bỡi những phần tử phân tán cao su (pha bị phân
tán) nằm lơ lững trong chất lỏng (pha phân tán) gọi là serum.Tính phân tán ổn
định này có được là do các protein bị những phần tử phân tán cao su trong latex
hút lấy, ion cùng điện tích sẽ phát sinh lực này giữa các hạt tử cao su.
7
1. Pha phân tán- Serum:
Serum có chứa một phần là những chất hợp thành trong thể giao trạng, chủ
yếu là protein, phospholipit, một phần là những hợp chất tạo thành dung dịch thật
như: muối khoáng, heterosid với methyl-1 inositol hoặc quebrachitol và các acid
amin với tỉ lệ thấp hơn.
Trong serum hàm lượng thể khô chiếm 8- 10%. Nó cho hiệu ứng Tyndall
mãnh liệt nhờ chứa nhiều chất hữu cơ hợp thành trong dung dịch thể giao trạng.
Như vậy serum của latex là một di chất nhưng nó có độ phân tán mạnh hơn nhiều
so với độ phân tán của các hạt tử cao su nên có thể coi nó như một pha phân tán
duy nhất.
2. Pha bị phân tán- hạt tử cao su:
Tỉ lệ pha phân tán hay hàm lượng cao su khô trong latex do cây cao su tiết ra
cao nhất đạt tới 53% và thấp nhất là 18% (phân tích của Viện khảo cứu cao su
Đông Dương trước nay). Hầu hết các hạt tử cao su có hình cầu, kích thước không
đồng nhất: ở giữa đường kính 0,6 micron và số hạt 2x10 8 cho mỗi cm3 latex, 90%
trong số này có đường kính dưới 0,5 micron.
Mủ cao su là hỗn hợp các cấu tử cao su nằm lơ lửng trong dung dịch gọi là nhũ
thanh hoặc serium. Hạt cao su hình cầu có đường kính d < 0,5 µm chuyển động
hỗn loạn (chuyển động Brown) trong dung dịch. Thông thường 1 gram mủ có
khoảng 7,4.1012 hạt cao su, bao quanh các hạt này là các protein giữ cho latex ở
trạng thái ổn định
2.2.3 Tính chất vật lý:
Ở nhiệt độ thấp, cao su thiên nhiên có cấu trúc tinh thể.CSTN kết tinh với vận tốc
nhanh nhất ở -25°C.CSTN tinh thể nóng chảy ở 40°C.
Khối lượng riêng: 913
Thẩm thấu điện
8
kg/cm³
Nhiệt độ hóa thủy
môi @1000Hz/s: 2,4÷2,7
tinh (Tg): -70°C
Hệ số dãn nở thể tích:
Tang của góc tổn thất điện
môi: 1,6.10-3
Điện trở riêng:
656.10-4 dm³/°C
Crếp trắng: 5.1012
Crếp hong khói: 3.1012
Nhiệt dẫn riêng: 0,14
w/m°K
Nhiệt dung riêng: 1,88
kJ/kg°K
Nửa chu kỳ kết tinh ở
-25°C: 2÷4 giờ
Cao su thiên nhiên tan tốt trong các dung môi hữu cơ mạch thẳng, mạch vòng và
CCl4. Tuy nhiên, CSTN không tan trong rượu và xetôn.
a.Tính đàn hồi:
khả năng chịu được biến dạng rất lớn và sau đó trở về trạng thái ban đầu của nó
một cách dễ dàng.
Sau su sống thì kém đàn hồi hơn cao su đã lưu hóa: khi kéo dài ta nhận thấy cao su
sống khi buôn ra sẽ trở về trạng thái ban đầu của nó chậm và ít hơn CS lưu hóa.
Ảnh hưởng của nhiệt độ: nếu hạ nhiệt độ xuống dưới nhiệt độ bình thường thì sức
chịu kéo dãn của nó tăng lên. Nếu nhiệt độ <-800C cao su sẽ mất hết tính đàn hồi
(gel hóa). Nếu nâng cao nhiệt độ của mẫu lên sức chịu kéo của nó giảm xuống.
9
Nếu làm lạnh cao su sống và cao su lưu hóa hiệu quả sinh ra sẽ tương tự nhau.Nếu
nâng cao nhiệt độ lên, sức chịu kéo đức cao su lưu hóa hạ xuống chậm hơn cao su
sống, độ giản của cao su lưu hóa tăng chậm hơn cao sống.
Nhiệt độ
Sức chịu kéo dãn
Độ dãn
(oC)
-185
(kg/cm2)
536
(%)
0
Ảnh
-80
380
50
hưởng của
0
88
1000
tốc độ kéo
20
31.7
1250
dãn: tốc độ
40
19
1450
kéo
dãn
60
11.2
1800
càng
lớn,
80
thìVtrị
của
số
sức
chịu kéo dãn và độ dãn càng cao. Đối với cao su lưu hóa vận tốc kéo tăng lên sức
chịu đựng và độ giãn đức cũng tăng.
Tỉ lệ kéo dãn
Thời gian cần thiết
Sức chịu kéo đứt
Độ dãn
50
để đứt
20s
(kg/cm2)
31.7
(%)
1300
14
1 phut
25.6
1280
3
5 phút
10.2
1020
0.1
1 giờ
2.9
400
10
0.025
4 giờ
2.0
300
b.Độ dãn dài dư: nếu kéo dài một mẫu cao su đến độ dãn nào đó rồi buông ra
ta nhận thấy mẫu cao su trở về trạng thái bang đầu rất nhanh. Nhưng khi kéo đến
một độ dãn lớn và giữ trong thời gian lâu mẫu CS không trở về đúng chiều dài ban
đầu và sự co rút này xảy ra chậm hơn, cho đến khi không biến đổi. Sự khác biệt
giữa chiều dài đã co rút và chiều dài ban đầu gọi là độ dư của cao su.
Yếu tố ảnh hưởng đến độ dư: tốc độ kéo dãn, tỷ lệ dãn, thời gian dãn và nhiệt độ:
- Tốc độ càng nhỏ độ dãn dài dư càng lớn;
- Độ dãn càng lớn độ dãn dài dư càng lớn;
- Thời gian dãn càng lớn độ dãn dài dư càng lớn;
- Nhiệt độ càng cao độ dãn dài dư càng lớn.
2.3.Ứng dụng của cây cao su
Ngày nay, cao su với tính năng hết sức quí báu là có đàn tính cao và có tính năng
cơ lý tốt như: sức bền lớn, ít bị mài mòn, không thấm khí, thấm nước…nên được
coi là nguyên liệu lý tưởng mà chưa một loại nguyên liệu nào có thể thay thế để
sản xuất săm lốp, phục vụ ngành giao thông vận tải. Ước tính hiêm nay trên thế
giới có khoảng hơn 50.000 các sản phẩm cao su, chúng có mặt trong hầu hết các
ngành kinh tế quốc dân và được phân bổ như sau:
* 68% cao su được dùng trong ngành giao thông vận tải để sản xuất săm,
lốp các loại.
* 13,5% cao su được dùng trong công nghiệp để sản xuất các sản phẩm cơ
học ( dây đai, băng tải…).
* 9,5% cao su dùng để sản xuất các sản phẩm màng mỏng ( bóng bay, găng
tay phẫu thuật…).
11
* 5,5% cao su để sản xuất giầy dép.
* 2,5% cao su dùng để sản xuất các sản phẩm cao su khác ( Lakét bóng bàn,
bóng cao su…).
* 1% cao su dùng để sản xuất keo dán.
Ngoài ra cao su còn được dùng trong công nghiệp quốc phòng kể cả trong ngành
du hành vũ trụ.
SẢN LƯỢNG CAO SU
Giao thông vận tải để sx săm
lôốp các loại
Công nghi ệp để sx các loại sp
cơ học
Sx các s ản phẩm màng mỏng
Sx giầầ y dép
sx các sp cao su khác
Sx keo dán
Ch¬ng 3: s¬ lîc vÒ nghµnh cao su t¹i viÖt nam
Cao su là cây công nghiệp dài ngày, có khả năng thích ứng rộng, tính chống
chịu với điều kiện bất lợi cao và là cây bảo vệ môi trường nên được nhiều nước có
điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội thích hợp quan tâm phát triển trên qui mô diện
tích lớn.
Với tỷ trọng 85-90% sản lượng được tiêu thụ tại thị trường quốc tế, cao su tự
nhiên là một trong những mặt hàng xuất khẩu chủ lực của Việt Nam, với kim
ngạch xuất khẩu liên tục đạt trên 1 tỷ USD/năm từ năm 2006 đến nay. Riêng trong
12
9 tháng đầu năm 2010, Việt Nam đã xuất khẩu được 516 ngàn tấn với tổng kim
ngạch xuất khẩu cao su tự nhiên đã đạt 1,422 tỷ USD tăng 6,8 % về lượng và
95,6% về giá trị so với cùng kỳ năm trước. Hiện nay, Việt Nam đang nằm trong
top 5 quốc gia có kim ngạch xuất khẩu cao su tự nhiên hàng đầu thế giới cùng với
Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Ấn Độ.
Theo chiến lược phát triển cây cao su do Chính phủ đề ra, đến năm 2020
diện tích cao su phải đạt 800.000ha với sản lượng khai thác đạt 1.200 ngàn tấn mủ.
Tuy nhiên trong những năm gần đây, giá cả cao su trên thị trường thế giới không
ngừng biến động gây khó khăn cho ngành cao su xuất khẩu ở Việt Nam. Không
những thế một thực tế đặt ra là giá cao su xuất khẩu ở Việt Nam luôn thấp hơn giá
trung bình trên thị trường thế giới.
3.1 Tình hình sản xuất cao su ở Việt Nam
Cao su là loại cây trồng không những có sức cạnh tranh cao trên thị trường
thế giới mà còn có ý nghĩa quan trọng trong việc xóa đói giảm nghèo, đặc biệt là ở
vùng sâu, vùng xa. Trồng cao su tốn ít chi phí nhưng cho lãi suất rất cao. Hiện cao
su là cây trồng đứng thứ 2 về tỷ suất lợi nhuận, chỉ sau cây cà phê. Nhu cầu tiêu
thụ cao su của thế giới tăng trong khi nguồn cung ở nhiều nước đang có chiều
hướng giảm. Đây sẽ là cơ hội thúc đẩy sự phát triển của cao su Việt Nam, do tiềm
năng của cao su còn rất lớn.
Diện tích trồng cao su tập trung chủ yếu ở Đông Nam bộ (64%), kế đến là
Tây Nguyên (24,5%) và duyên hải miền Trung (10 %). Diện tích cây cao su ở vùng
Tây Bắc mới đạt khoảng 10.200 ha (chiếm 1,5%).
Bảng 2.1 Số liệu về sản xuất cao su trong nước 2008-2009
Chỉ tiêu
Đơn vị tính
DT gieo trồng
1000ha
DT cho sản phẩm 1000ha
2008
631,4
399,1
2009
674,2
421,6
So sánh 09/08 (%)
106,8
105,6
13
Năng suất
Sản lượng
tạ/ha
1000 tấn
16,5
659,6
17,2
723,7
103,8
109,7
Nguồn: Tổng cục Thống kê
Diện tích và sản lượng cao su của Việt Nam qua các năm
Năm 2010 ngành nông nghiệp và phát triển nông thôn đặt mục tiêu tăng diện
tích cao su lên trên 40.000ha đưa tổng diện tích cao su cả nước lên 715.000ha.
Theo Hiệp hội cao su Việt Nam (VRA), sản lượng cao su tự nhiên trong tháng
1/2010 đạt 47,6 ngàn tấn, tăng 6,5% so với cùng kỳ năm trước.
3.2 Tình hình xuấốt khẩu cao su ở Việt Nam
Từ đầu năm 2009, ngành cao su toàn cầu đã gặp khó khăn lớn do ảnh hưởng
của cuộc khủng hoảng kinh tế thế giới, thị trường tiêu thụ ô-tô thu hẹp, nhiều
ngành công nghiệp đình trệ kéo theo nhu cầu săm lốp và cao su nguyên liệu sụt
14
giảm rất nhanh, giá xuống thấp chỉ còn khoảng 55 - 60% so với cùng kỳ năm
trước.
Thời điểm tháng 8/2008 giá cao su đạt trên 3.000 USD/tấn, thì đến đầu 2009
chỉ còn trên 1.000 USD/tấn. Có thể nói, đây là sự tụt dốc quá nhanh của giá cao su
xuất khẩu. Các doanh nghiệp cũng như người sản xuất đối mặt với nguy cơ thua lỗ,
mất việc làm. Đồng thuận với các nước xuất khẩu cao su khác, VRA khuyến cáo
các doanh nghiệp ngừng xuất khẩu nếu giá cao su xuống dưới 1.350 USD/tấn,
đồng thời đề xuất Nhà nước hỗ trợ phương án mua trữ cao su nếu giá mua trong
nước thấp dưới 1.000 USD/tấn... rất may là tình huống này đã không xảy ra.
Sau thời kỳ suy giảm mạnh, giá cao su xuất khẩu đã có sự cải thiện đáng kể,
đặc biệt là trong những tháng cuối năm 2009. Giá cao su vào tháng 1/2009 chỉ đạt
bình quân khoảng 1.280 USD/tấn, sau đó ổn định ở mức 1.420 – 1.485 USD/tấn
trong quý I và quý II.
Từ tháng 6 đến tháng 12/2009, giá cao su xuất khẩu tăng liên tục. Đến tháng
12/2009, cao su xuất khẩu đạt bình quân 2.004 USD/tấn, tăng 57% so với tháng 1,
riêng chủng loại SVR 3L đạt 2.622 USD/tấn. Lượng cao su và trị giá xuất khẩu đã
tăng liên tục trong quý 3 và quý 4, đặc biệt trong 2 tháng cuối năm, sản lượng và
kim ngạch xuất khẩu đã tăng đáng kể so với cùng kỳ năm trước.
Giá cao su thiên nhiên không tiếp tục giảm mà giữ ổn định trong 6 tháng đầu
năm 2009. Ngoài ra, giá cao su tăng nhanh trong 6 tháng cuối năm còn do mức tiêu
thụ cao su của thị trường Trung Quốc tăng mạnh do sự cải thiện chính sách kích
cầu thị trường ô-tô nội địa của thị trường này. Đồng thời, giá dầu thô tăng vào 2
quý cuối năm 2009 khi nền kinh tế thế giới bắt đầu phục hồi đã nâng đỡ giá cao su
thiên
nhiên
và
lượng
tiêu
thụ
gia
tăng.
Thực tế là thị trường xuất khẩu thu hẹp song số lượng DN Việt Nam tham gia xuất
khẩu cao su lại tăng rất mạnh. Nhiều thị trường giảm khối lượng cao su nhập khẩu
song vẫn duy trì các ngành công nghiệp tiêu thụ cao su dù với số lượng thấp. Cụ
15
thể là năm 2009, Việt Nam đã xuất khẩu cao su sang 71 nước, không sụt giảm
nhiều so với 2008 (73 nước) và số lượng doanh nghiệp tham gia xuất khẩu cao su
tăng gấp đôi so với năm trước (năm 2008 có khoảng 230 DN) nhưng phần lớn quy
mô xuất khẩu thấp. Nhờ vậy, lượng cao su xuất khẩu của Việt Nam đã tăng so với
năm 2008, kim ngạch xuất khẩu tuy giảm so với năm 2008 nhưng vẫn đạt 1,2 tỷ
USD, vượt kế hoạch đề ra hồi đầu năm (1,1 tỷ USD) đây là kết quả rất đáng ghi
nhận. Hiện có tới 70% tổng lượng cao su xuất khẩu của Việt Nam tập trung vào thị
trường Trung Quốc, điều này có thể tiềm ẩn những bất ổn khi thị trường nhập khẩu
xảy ra biến động cũng như việc các nhà nhập khẩu sẽ có lý do để ép giá bởi có quá
nhiều doanh nghiệp cùng tập trung vào một thị trường.
Hiện Việt Nam là nước đứng thứ 5 về sản lượng và thứ 4 về xuất khẩu cao su trên
thế giới với 100% là cao su thiên nhiên, đã có 80 thị trường trên toàn thế giới nhập
khẩu cao su từ Việt Nam. Thị trường Trung Quốc chiếm khoảng 61% sản lượng
năm 2011 và trên 50% trong năm 2012. Những thị trường quan trọng khác chiếm
3-7% mỗi thị trường là Malaysia, Đức, Đài Loan, Ấn Độ.
Số liệu thống kê từ Tổng cục Hải quan Việt Nam cho biết, xuất khẩu cao su của
Việt Nam trong 10 tháng đầu năm 2012 tăng về lượng nhưng lại giảm về trị giá so
với 10 tháng năm 2011 với 815 nghìn tấn cao su, trị giá 2,3 tỷ USD tăng 37,7% về
lượng nhưng giảm 8,7% về trị giá.
Tính riêng tháng 10 /2012, Việt Nam đã xuất khẩu 96,3 nghìn tấn, trị giá 259,4
triệu USD giảm 11,4% về lượng và giảm 5,1% về trị giá so với tháng 9/2012.
Trung Quốc – vẫn là thị trường chính xuất khẩu cao su của Việt Nam. Sở dĩ có tình
trạng thị trường Trung Quốc chiếm đến 1/2 sản lượng xuất khẩu là do nguồn
nguyên liệu cao su Việt Nam phù hợp với công nghệ sản xuất lốp xe của Trung
16
Quốc , chính sách thúc đẩy xuất khẩu mậu biên của hai nước nhằm phát triển kinh
tế vùng biên giới. Mặt khác, vì lý do lịch sử, ngành cao su Việt Nam với đa phần là
các nông trường quốc doanh chưa thể sản xuất được các sản phẩm đáp ứng tiêu
chuẩn cao su của thị trường Nhật Bản, châu Âu….
Bảng Các thị trường xuất khẩu cao su chính của Việt Nam
Đơn vị: tấn (lượng) và 1.000 USD (giá trị)
STT
1
2
3
4
5
TrungQuốc
Malaysia
Hàn Quốc
Đài Loan
Đức
8 tháng/2009
Lượng
Giá trị
284.986 420.391
16.897
23.803
18.132
23.598
13.508
21.242
11.081
17.595
8 tháng/2010
Lượng
Giá trị
252.432 674.171
27.059
71.039
21.409
56.554
18.610
55.679
15.881
48.715
So sánh 2010/2009
Lượng Giá trị
88,58
160,37
160,14 298,44
118,07 239,65
137,77 262,11
143,32 276,87
Nguồn: Tổng cục Hải quan
* Bên cạnh việc xuất khẩu Việt nam còn nhập khẩu cao su
-Thông tin từ Hiệp hôi cao su Việt Nam:”Trong giai đoạn từ tháng 1 tới tháng 9
năm 2012, nhập khẩu cao su thiên nhiên của các nước thành viên ANRPC – Hiệp
hội các nước sản xuất cao su thiên nhiên có tốc độ tăng trưởng đáng kể đạt 15,7%
với lượng nhập khẩu là 3,175 triệu tấn. Tuy nhiên các nước như Việt nam, Sri
Lanka và Thái lan giảm nhập khẩu trong chin tháng đầu năm 2012. Việt Nam và
thái Lan được ghi nhận giảm nhập khẩu 1.000 tấn cao su, trong khi Sri Lanka giảm
5.000 tấn”
3.3 Tình hình biến động giá cao su xuất khẩu trong thời gian qua
3.3.1 Tình hình biến động giá cao su trên thế giới
17
Sự phục hồi của nền kinh tế sau khủng hoảng tài chính toàn cầu đã khiến
cho nhu cầu cao su tự nhiên tăng mạnh vào cuối năm 2009 đầu năm 2010, trong
khi nguồn cung không kịp đáp ứng do yếu tố mùa vụ. Điều này đã khiến cho giá
cao su trên thị trường thế giới đầu năm 2010 liên tục tăng.
Theo báo cáo phân
tích thường niên tháng 9/2010 của ANRPC, việc giá cao su thiên nhiên liên tục
tăng trong thời gian qua là do hạn chế về nguồn và sự ảnh hưởng lớn đồng tiền bản
địa tại các nước xuất khẩu lớn Thái Lan, Malaysia. Các yếu tố này đã hỗ trợ thị
trường bất chấp các yếu tố như lượng cầu đang yếu dần, giá dầu giảm và đồng Yên
Nhật Bản tăng giá đáng kể.Tại Malayxia, giá cao su SMR20 đã tăng từ 286.85
USD/100kg ngày 1/7 lên 342.05 USD/100kg vào ngày 23/9, tương đương mức
tăng 19,2%. Giá cao su STR20 tại Băng Cốc, Thái Lan ngày 23/9 cũng đạt mức
341.7 USD/100kg, tăng 14,1% so với mức giá 299.41 USD/100kg ngày 1/7. Giá
cao su RSS3 của Thái Lan trong tháng 7 biến động giảm xuống mức thấp nhất
trong quý III vào ngày 23/7, đạt 317,42 USD/100kg sau đó tăng vững lên mức
356,54 USD/100kg vào ngày 23/9. Tại Kottayam (Ấn Độ), giá cao su đứng ở mức
cao và đạt khoảng cách khá xa so với giá tại thị trường Băng Cốc trong khoảng
thời gian từ cuối tháng 6 cho đến cuối tháng 8. Giá cả đứng ở mức cao tại
Kottayam là do trong giai đoạn từ tháng 1- tháng 7 năm nay, sản lượng của Ấn Độ
thấp hơn 5% so với cùng kỳ năm ngoái trong khi nhu cầu tiêu thụ nội địa tăng
trưởng với tốc độ nhanh là 8%.
Bảng giá cao su một số thị trường nước ngoài:
Loại hàng/Kỳ hạn
Giá
Thai RSS3 (giao tháng 1/2013)
$3.05/kg
18
Thai SRT20 giao tháng 1/2013)
$2.85/kg
Malaysia SMR20 (giao tháng 1/2013)
$2.70/kg
Indonesia SIR20 (giao tháng 1/2013)
$1.26/lb
Thai USS3
80 baht/kg
3.3.2 Tình hình biến động giá cao su xuất khẩu Việt Nam hiện nay
Cùng chung với xu thế của thị trường thế giới, giá cao su xuất khẩu của Việt Nam
cũng biến động mạnh.
Theo tổng hợp của Hiệp hội Cao su Việt Nam, lượng CSTN nhập khẩu trong quý
1/2012 đạt khoảng 40 ngàn tấn, trị giá 117,8 triệu đô-la, tăng mạnh về lượng
(+49,3%), do vậy kim ngạch nhập cao su cũng tăng khá (+36,7%) dù giá giảm.
Phần xuất khẩu ròng CSTN ước đạt 183,1 ngàn tấn, trị giá 535,5 triệu đô-la, tăng
33,5% về lượng nhưng giảm 15,5% về kim ngạch XK, trong đó, có 14,5 ngàn tấn
cao su hỗn hợp với trên 95% CSTN, tăng về lượng gần gấp đôi so với cùng kỳ năm
trước.
Giá chủng loại SVR 3L tuy giảm nhiều, giảm 33,7% so quý 1/2011, nhưng đã tăng
dần từ tháng 1 đến tháng 3, đạt 3.228 USD/tấn vào tháng 1, 3.735 USD/tấn trong
tháng 2 và 3.756 USD/tấn trong tháng 3.
19
Quí 1 năm 2011, là thời điểm giá tăng vọt quá cao do nhiều yếu tố tác động, chủ
yếu từ đầu cơ, lạm phát, chính sách kích cầu vượt mức cần thiết… Quý 1 năm nay,
giá cao su khó tăng đột biến vì lượng tồn kho tại Trung Quốc còn quá lớn (180.000
– 200.000 tấn), nhưng cũng khó giảm sâu vì nguồn cung hạn hẹp vào mùa cây cao
su thay lá và nhờ chính sách mua trữ cao su của Thái Lan khi giá quá thấp. Giá cao
su Việt Nam xuất khẩu thường thấp hơn giá của một số nước khác trong khu vực
như Thái Lan, Malaysia, Indonesia từ 2-5% do một số doanh nghiệp chưa ổn định
chất lượng sản phẩm và chưa đảm bảo giao hàng đúng hạn, đúng lượng nên khách
hàng thường lấy lý do này để mua với giá thấp hơn các nước khác.
Trong quý 1/2012, Việt Nam đã xuất khẩu cao su thiên nhiên sang 62 thị trường.
Thị trường lớn nhất là Trung Quốc (48%), kế đến là Malaysia (11%), Đài Loan
(6%), khu chế xuất của Việt Nam (5%) và Ấn Độ (4,8%).
Chủng loại được XK nhiều nhất là SVR 3L (44,9%), SVR 10 (23,9%), SVR CV60
và CV 50 (7,5%), RSS 3 (6,6%), CSR L (2,8%), SVR 20 (2,3%) và latex (3,4%).
Đã có 203 DN tham gia xuất khẩu cao su trong quý 1/2012.
Hiệp hội Cao su Việt Nam cho biết 3 tháng đầu năm 2012 đã xuất khẩu được
223.000 tấn cao su, tăng 37,6% so với cùng kỳ năm ngoái.
Tuy nhiên, kim ngạch xuất khẩu lại giảm đến 8%, chỉ đạt 654 triệu USD.
Nguyên nhân là do giá xuất khẩu thời gian qua giảm 37,7% so với cùng kỳ năm
ngoái.
Giá xuất khẩu cao su đang có chiều hướng tăng, hiện lên 3.760 USD/tấn, tăng thêm
532 USD mỗi tấn so với tháng 1.
20
- Xem thêm -