Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
LỜI MỞ ĐẦU...................................................................................................
CHƯƠNG 1......................................................................................................
CHƯƠNG TRÌNH 134 – NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG................................
1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA CHƯƠNG TRÌNH 134......................................................................
1.2. KHÁI QUÁT VỀ CHƯƠNG TRÌNH 134..............................................................................
1.2.1. Mục đích của Chương trình 134.....................................................
1.2.2. Đối tượng của Chương trình 134:..................................................
1.2.2.1. Đối với hộ gia đình:..................................................................................................
1.2.2.2. Đối với cộng đồng thôn bản......................................................................................
1.2.3. Nguyên tắc thực hiện Chương trình 134 :......................................
1.2.4. Các chính sách thực hiện Chương trình :......................................
1.2.5. Quỹ đất để giao cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ chưa
có hoặc chưa đủ đất sản xuất, đất ở, bao gồm:......................................11
1.2.6. Hỗ trợ để tạo quỹ đất sản xuất và đất ở........................................11
1.3. HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TẠI CHƯƠNG TRÌNH 134.........................................................12
1.3.1. Nguồn vốn – Cơ chế phân bổ và thanh toán nguồn vốn.............12
1.3.1.1. Nguồn vốn..............................................................................................................12
1.3.1.2. Lập đề án và kế hoạch vốn......................................................................................12
1.3.1.3 Phân bổ dự toán vốn................................................................................................14
1.3.1.4. Cấp phát, thanh toán kinh phí hỗ trợ.......................................................................16
1.3.1.5. Hạch toán kế toán và quyết toán.............................................................................19
1.3.2. Tổ chức quản lý đầu tư:................................................................20
1.4. CÁC CHỈ TIÊU ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ, HIỆU QUẢ CHƯƠNG TRÌNH 134...................22
1.4.1. Các chỉ tiêu phản ánh kết quả Chương trình 134........................22
1.4.1.1. Vốn đầu tư thực hiện...............................................................................................22
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.4.1.2. Số hộ được hỗ trợ về nhà ở.....................................................................................22
1.4.1.3. Số hộ được hỗ trợ đất sản xuất................................................................................23
1.4.1.4. Số hộ được hỗ trợ đất ở...........................................................................................23
1.4.1.5. Số công trình nước sinh hoạt phân tán....................................................................23
1.4.1.6. Số công trình nước sinh hoạt tập trung....................................................................23
1.4.2. Các chỉ tiêu phản ánh hiệu quả Chương trình 134.....................24
1.5. CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HIỆU QUẢ CHƯƠNG TRÌNH 134.......................24
1.5.1. Phạm vi, đối tượng thụ hưởng của Chương trình 134................24
1.5.2. Công tác tổ chức thực hiện Chương trình 134 từ Trung ương
đến địa phương........................................................................................25
1.5.3. Năng lực của địa phương nơi có đối tượng thuộc Chương trình
134............................................................................................................26
1.5.4. Sự ủng hộ của nhân dân đối với Chương trình 134....................27
1.5.5. Kinh phí thực hiện Chương trình.................................................27
1.5.6. Các chương trình kinh tế - xã hội khác........................................28
CHƯƠNG 2....................................................................................................29
KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ ĐẦU TƯ CỦACHƯƠNG TRÌNH 134 GIAI
ĐOẠN 2004 - 2006.........................................................................................29
2.1.TÌNH HÌNH VÀ KẾT QUẢ THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH 134 GIAI ĐOẠN 2004 2006.............................................................................................................................................29
2.1.1. Tình hình tổ chức thực hiện.........................................................29
2.1.1.1. Tình hình chỉ đạo thực hiện của trung ương............................................................29
2.1.1.2. Tình hình tổ chức thực hiện ở các địa phương........................................................31
2.1.2. Tình hình huy động và sử dụng vốn.............................................33
2.1.2.1. Tình hình huy động vốn..........................................................................................33
2.1.2.1. Sử dụng vốn............................................................................................................35
2.1.3. Tình hình thực hiện các mục tiêu của Chương trình..................40
2.1.3.1. Hỗ trợ nhà ở............................................................................................................40
2.1.3.2. Hỗ trợ nước sinh hoạt..............................................................................................43
2.1.3.3. Hỗ trợ đất ở.............................................................................................................47
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2.1.3.4. Hỗ trợ đất sản xuất..................................................................................................48
2.2. HIỆU QUẢ CỦA CHƯƠNG TRÌNH 134 GIAI ĐOẠN 2004 - 2006..................................51
2.2.1. Chương trình 134 làm thay đổi bộ mặt các hộ đồng bào dân tộc
thiểu số nghèo nông thôn miền núi........................................................52
2.2.2. Góp phần giảm nhanh tỷ lệ hộ nghèo...........................................53
2.2.3. Góp phần quan trọng cải thiện rõ rệt đời sống của đồng bào các
vùng dân tộc.............................................................................................55
2.2.4. Góp phần giữ vững an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội
đảm bảo quốc phòng trên các vùng chiến lược xung yếu của đất nước
..................................................................................................................57
2.2.5. Tăng cường đoàn kết dân tộc, nâng cao niềm tin của đồng bào
với Đảng và Nhà nước.............................................................................57
2.3. ĐÁNH GIÁ HOẠT ĐẦU TƯ CHƯƠNG TRÌNH 134 GIAI ĐOẠN 2004 – 2006...............58
2.3.1 Tổ chức thực hiện...........................................................................59
2.3.1.1. Đối tượng đầu tư.....................................................................................................59
2.3.1.1. Công tác chỉ đạo điều hành.....................................................................................61
2.3.2. Huy động và phân bổ nguồn lực...................................................63
2.3.2.1. Huy động nguồn lực................................................................................................63
2.3.2.2. Phân bổ nguồn lực..................................................................................................65
2.3.3. Đánh giá tình hình thực hiện các mục tiêu..................................67
2.3.3.1. Hỗ trợ nhà ở:...........................................................................................................67
2.3.3.2. Hỗ trợ đất ở.............................................................................................................68
2.3.3.3. Hỗ trợ nước sinh hoạt..............................................................................................69
2.3.3.4. Hỗ trợ đất sản xuất..................................................................................................69
CHƯƠNG 3....................................................................................................71
MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ ĐẦU TƯ CỦA
CHƯƠNG TRÌNH 134..................................................................................71
GIAI ĐOẠN 2007 -2008................................................................................71
3.1. PHƯƠNG HƯỚNG THỰC HIỆN CHƯƠNG TRÌNH 134 GIAI ĐOẠN 2007– 2008.....71
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
3.1.1. Sự cần thiết phải kéo dài thời gian thực hiện Quyết định 134
đết hết năm 2008......................................................................................71
3.1.2. Phương hướng và mục tiêu thực hiện Quyết định 134 trong 2
năm 2007 – 2008......................................................................................71
3.2. MỘT SỐ GIẢI PHÁP CHO VIỆC THỰC HIỆN CÁC MỤC TIÊU CỦA CHƯƠNG
TRÌNH 134 TRONG GIAI ĐOẠN 2007 – 2008.........................................................................73
3.2.1.Tổ chức thực hiện chương trình....................................................73
3.2.1.1. Giải pháp đối với các Bộ, ngành Trung ương và Chính phủ...................................73
3.2.1.2. Giải pháp đối với Ủy ban nhân dân các cấp ở địa phương......................................77
3.2.2. Huy động và phân bổ nguồn vốn đầu tư......................................78
3.2.2.1. Giải pháp tăng cường huy động vốn đầu tư.............................................................78
3.2.2.2. Cơ cấu lại hợp lý cách phân bổ nguồn lực đối với các địa phương.........................80
3.2.3. Quản lý hoạt động đầu tư..............................................................80
3.2.3.1. Đối với Trung ương................................................................................................80
3.2.3.2. Đối với các địa phương...........................................................................................81
3.2.3. Thực hiện chương trình................................................................82
3.2.3.1. Mục tiêu hỗ trợ đất sản xuất....................................................................................82
3.2.3.2. Mục tiêu hỗ trợ nhà ở..............................................................................................84
3.2.3.3. Mục tiêu hỗ trợ nước sinh hoạt...............................................................................85
3.2.3.4. Mục tiêu hỗ trợ đất ở...............................................................................................87
KẾT LUẬN....................................................................................................88
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO.....................................................89
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
DANH MỤC CÁC BẢNG
Số bảng
Bảng 2.1
Tên bảng
Vốn đầu tư thực hiện mục tiêu hỗ trợ nhà ở với các vùng
Bảng 2.2
trên cả nước
Vốn đầu tư thực hiện mục tiêu hỗ trợ đất sản xuất
37
Bảng 2.3
với các vùng trên cả nước
Vốn đầu tư thực hiện mục tiêu hỗ trợ nước sinh hoạt
38
Bảng 2.4
với các vùng trên cả nước
Vốn đầu tư thực hiện mục tiêu hỗ trợ đất ở
39
Bảng 2.5
với các vùng trên cả nước
Tổng hợp tình hình thực hiện mục tiêu hỗ trợ nhà ở
42
46Bảng
trong 2 năm 2004 - 2006
Tổng hợp tình hình thực hiện mục tiêu hỗ trợ công trình
44
nước sinh hoạt phân tán trong 2 năm 2004 – 2006
Tổng hợp tình hình thực hiện mục tiêu hỗ trợ đất ở trong 2
47
2.6
Bảng
2.8Tổng
Trang
36
năm 2004 – 2006
hợp tình
hình thực
hiện mục
tiêu hỗ trợ
công trình
nước sinh
hoạt tập
trung trong
2 năm
2004 –
2006
Bảng 2.7
Bảng 2.9
Kết quả thực hiện mục tiêu hỗ trợ đất sản xuất của các
49
Bảng 2.10
vùng trên cả nước sau 2 năm thực hiện Quyết định 134
Tổng hợp kết quả mô hình thí điểm giao rừng cho đồng
51
bào dân tộc thuộc đối tượng 134 tại Tây Nguyên đến hết
năm 2006
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Bảng 2.11
56
Đánh giá
hiệu quả
các công
trình nước
sinh hoạt
Bảng 2.12
Tổng hợp mức độ hoàn thành các mục tiêu của
59
Bảng 2.13
Chương trình 134
Tổng hợp các mục tiêu cần hỗ trợ sau khi đã rà soát
61
Bảng 3.1
lại các đề án
Kế hoạch phân bổ dự kiến nguồn vốn hỗ trợ của trung
73
ương trong Chương trình 134 cho các địa phương
DANH MỤC CÁC BIỂU ĐỒ
Số biểu
Biểu 2.1
Tên biểu
Cơ cấu nguồn vốn Chương trình 134 giai đoạn 2005 -
Trang
34
Biểu 2.2
2006
Tình hình phân bổ vốn theo các mục tiêu so với kế
40
Biểu 2.3
hoạch
Tỷ lệ hộ nghèo đói trung bình trên các địa phương được
54
hỗ trợ từ Chương trình 134
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ
Số hình
Hình 1.1
Tên hình
Trình tự lập, phê duyệt đề án và kế hoạch vốn Chương
Trang
14
Hình 1.2
trình 134
Quy trình phân bổ nguồn vốn hỗ trợ tới các hộ gia đình
15
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
LỜI MỞ ĐẦU
Tính cấp thiết của đề tài
Xoá đói giảm nghèo, nâng cao chất lượng cuộc sống con người luôn là mục
tiêu được các quốc gia trên thế giới theo đuổi. Ở Việt Nam cũng vậy, đã từ lâu vấn
đề này luôn nhận được sự quan tâm, ưu tiên của Đảng và Nhà nước.
Sau hơn 20 năm đổi mới, Việt Nam đã có những thành tựu phát triển đáng
kể, chất lượng cuộc sống của nhân dân ngày một nâng cao. Tuy nhiên vẫn còn một
bộ phận lớn đồng bào dân tộc thiểu số, khu vực miền núi phải sống cuộc sống khá
khó khăn, thiếu thốn ngay cả những nhu cầu thiết yếu nhất. Để xoá đói giảm nghèo,
nâng cao đời sống cho đồng bào, ngày 20/7/2004 Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết
định số 134/2004/QĐ-TTg về một số chính sách hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà ở và
nước sinh hoạt cho hộ đồng bào thiểu số nghèo, đời sống khó khăn – đánh dấu sự ra
đời của Chương trình 134.
Qua hơn 2 năm thực hiện, Chương trình đã gặt hái được những thành quả
quan trọng. Chương trình đã đầu tư hỗ trợ cho hàng vạn đồng bào vùng dân tộc
thiểu số, giúp đồng bào có cuộc sống tốt đẹp hơn. Tuy nhiên, trong quá trình thực
hiện vẫn còn những hạn chế làm giảm hiệu quả chương trình. Do đó rất cần phải có
những nghiên cứu đánh giá kết quả, hiệu quả chương trình trong thời gian qua nhằm
rút kinh nghiệm để từ đó có những giải pháp thiết thực cho hoạt động của Chương
trình trong giai đoạn sắp tới.
Mục đích nghiên cứu
Mục đích của đề tài: Nghiên cứu và hệ thống các kiến thức cơ bản về chương
trình dự án quốc gia; tổng hợp kết quả, phân tích đánh giá hiệu quả của Chương
trình 134 trong thời gian qua từ đó rút kinh nghiệm và đưa ra những để xuất nhằm
nâng cao hiệu quả hoạt động Chương trình trong thời gian tới.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng đầu tư: Nhà ở, đất ở, đất sản xuất và nước sinh hoạt cho hộ
đồng bào thiểu số nghèo, đời sống khó khăn vùng dân tộc miền núi.
Phạm vi đầu tư: Các địa bàn có đối tượng thuộc Chương trình 134
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Cơ cấu bài viết:
Bài viết gồm 3 chương
Chương 1 - Chương trình 134 – Những vấn đề chung
Chương 2 - Kết quả và hiệu quả Chương trình 134
Chương 3 - Một số giải pháp nâng cao hiệu quả hoạt động của Chương
trình 134 trong giai đoạn tiếp theo (2007 – 2008)
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
CHƯƠNG 1
CHƯƠNG TRÌNH 134 – NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG
1.1. SỰ CẦN THIẾT CỦA CHƯƠNG TRÌNH 134
Trong thời kỳ đổi mới, kinh tế xã hội vùng dân tộc và miền núi có bước phát
triển rõ rệt, kinh tế tăng trưởng khá, hầu hết các chỉ tiêu kinh tế - xã hội đều đạt
và vượt kế hoạch đặt ra. Tốc độ tăng trưởng GDP của các tỉnh miền núi, vùng
dân tộc đạt từ 8% đến 10%, cao hơn mức bình quân chung của cả nước. Cơ cấu
kinh tế chuyển dịch theo hướng tích cực, giảm dần tỷ trọng sản xuất nông
nghiệp và tăng tỉ trọng sản xuất công nghiệp và dịch vụ.Cơ cấu cây trồng, vật
nuôi đang phát triển mạnh theo hướng sản xuất hàng hóa; đã xuất hiện nhiều mô
hình kinh tế hộ gia đình, sản xuất giỏi, kinh tế trang trại, chăn nuôi đại gia súc,
nuôi trồng thủy sản, cây ăn quả, cây công nghiệp với quy mô ngày càng lớn…
Thông qua các chương trình, dự án, đặc biệt là chương trình xóa đói giảm nghèo
và sự cố gắng vươn lên của chính mình nên đời sống của đại đa số đồng bào các
dân tộc từng bước được cải thiện.
Tuy nhiên, với điểm xuất phát thấp và tốc độ tăng trưởng kinh tế của vùng
dân tộc và miền núi còn chậm, quy mô nên kinh tế nhỏ, thị trường tiêu thụ khó
khăn, cơ cấu kinh tế chuyển dịch chậm, giá trị sản xuất nông, lâm nghiệp vẫn
chiếm tỷ trọng lớn; cơ cấu cây trồng vật nuôi vẫn chưa hợp lý, kỹ thuật canh tác
còn lạc hậu thì khó có thể thu hẹp khoảng cách với các tỉnh có kinh tế phát triển.
Cơ sở hạ tầng kỹ thuật phục vụ cho phát triển sản xuất và dân sinh nhìn chung
vẫn còn thấp kèm và lạc hâu. Tính đến cuối năm 2005, vùng dân tộc, miền núi
cả nước còn 72 xã chưa có đường ô tô đến trung tâm xã 2 mùa; trong số các xã
đặc biệt khó khăn còn 356 xã chưa có điện lưới quốc gia…Tỷ lệ đói nghèo vùng
dân tộc, miền núi còn cao; đa số các hộ đồng bào dân tộc ở vùng sâu, vùng xa,
vùng đặc biệt khó khăn là hộ nghèo do thiếu đất sản xuất, đời sống khó khăn,
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
nhà ở tạm bợ, dột nát, không đủ nước sinh hoạt như ở Đắc Lắc tỷ lệ đói nghèo
trong vùng đồng bào dân tộc là 50,27%, Quảng Nam trên 58%; Sơn La 35%,
Sóc Trăng 34,69%...
Nhìn chung, hệ thống chính sách phát triển kinh tế xã hội vùng dân tộc và
miền núi đã được ban hành tương đối đầy đủ và toàn diện trong mọi lĩnh vực đời
sống chính trị, kinh tế, văn hóa, xã hội thể hiện sự quan tâm sâu sắc của Đảng và
Nhà nước đối với sự nghiệp phát triển kinh tế xã hội, không ngừng chăm lo cải
thiện đời sống vật chất tinh thần của đồng bào các dân tộc.
Tuy nhiên, hệ thống chính sách vẫn bộc lộ những bất cập, vừa thừa vừa
thiếu, có những chính sách khó thực hiện hoặc kém hiệu quả. Thực hiện Quyết
định 154, một số tỉnh đã sản xuất thí điểm khung nhà bê tông nhưng đồng bào
chưa chấp nhận vì hình thức không đáp ứng yêu cầu sử dụng, không phù hợp
phong tục, tập quán, giá thành cao, không tận dụng được nguyên vật liệu địa
phương, thủ tục phiền hà, trong khi dân muốn vay vốn để tự xây nhà. Những yếu
tố bất cập nảy sinh do ảnh hưởng của nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị
trường, tình trạng di cư tự do ồ ạt gần đây… đã dẫn đến hiện tượng mua bán, lấn
chiếm tranh chấp đất đai trái phép, hậu quả là một bộ phận người dân tộc thiểu
số tại chỗ bán đất, bán nhà lao vào cuộc sống du canh du cư, tạm bợ nghèo đói.
Theo báo cáo sơ bộ của các địa phương, chỉ tính trong phạm vi các xã thuộc
Chương trình 135 còn trên 321.000 (17%) hộ đồng bào dân tộc thiểu số thiếu đất
sản xuất.
Hầu hết đồng bào dân tộc thiểu số sống ở vùng núi cao xa nguồn nước, sống
nhờ nước trời, hết mưa là hết nước, vốn đã nghèo không có điều kiện về kinh
phí để đào giếng, xây bể chứa, muốn có nước phải đi xa hàng chục cây số, cuộc
sống sinh hoạt hàng ngày vô cùng khó khăn, dẫn đến mất vệ sinh, phát sinh dịch
bệnh, ốm đau và càng nghèo đói hơn. Nhà nước đã quan tâm đầu tư kinh phí cho
cấp nước sinh hoạt nông thôn qua các chương trình mục tiêu quốc gia, các dự án
quốc tế, chương trình 135, các quyết định phát triển vùng, kết quả đạt được rất
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
khả quan, cải thiện đáng kể tình trạng thiếu nước sinh hoạt nông thôn miền núi.
Tuy nhiên, do đồng bào các dân tộc sống phân tán trên địa bàn rất rộng, địa hình
phức tạp, chia cắt, có nơi không có hoặc rất hiếm nguồn nước. Nhu cầu về kinh
phí đầu tư rất lớn, trong khi ngân sách hạn hẹp vì vậy đến nay một bộ phận rất
lớn trên 40% hộ đồng bào dân tộc thiểu số thiếu nước sinh hoạt hợp vệ sinh.
Trong hệ thống chính sách của Đảng và Nhà nước ta từ trước đều nhằm mục
đích phát triển kinh tế - xã hội trong phạm vi vùng, ngành, lĩnh vực, địa phương
cụ thể (tỉnh, huyện, xã), nhưng chưa có một chính sách mang tính bền vững về
giải quyết khó khăn, phát triển kinh tế, ổn định và nâng cao đời sống cho hộ gia
đình dân tộc thiểu số, một số chính sách đối với hộ gia đình (hỗ trợ hộ dân tộc
thiểu số đặc biệt khó khăn, khám chữa bệnh cho người nghèo, miễn giảm thuế,
cấp không thu tiền: vải, sách vở, tấm lợp…) mới chỉ trong phạm vi cứu trợ tình
thế, nhất thời chưa giúp đồng bào dân tộc thiểu số thoát nghèo vươn lên thậm
chí còn làm cho đồng bào có tư tưởng ỷ lại trông chờ nhà nước không phấn đấu,
mãi mãi nghèo đói. Trong quyết định của Thủ tướng Chính phủ vể phát triển các
vùng đã đề cập đến khai hoang đất sản xuất, đất ở, nước sinh hoạt cho hộ gia
đình, sử dụng vốn vào các mục đầu tư khác. Trong thời gian qua, chương trình
135 mới dành 0,5% cho hạng mục khai hoang, 5,8% cho nước sinh hoạt trong
tổng số trên 7000 tỷ đồng. Hỗ trợ nhà ở mới chỉ dừng ở mức hỗ trợ tấm lợp, trừ
khu vực Tây Nguyên thực hiện Quyết định 168 (quyết định của Thủ tướng
Chính phủ về Định hướng dài hạn, kế hoạch 5 năm 2001 – 2005 và những giải
pháp cơ bản phát triển kinh tế - xã hội vùng Tây Nguyên) thì chưa có chính sách
cụ thể nào về giải quyết đất ở cho đồng bào dân tộc thiểu số. Một số vùng lân
cận có điều kiện tương tự như các tỉnh Tây Nguyên và các tỉnh miền núi phía
Bắc chưa được hưởng các chính sách về đất sản xuất, nhà ở, nước sinh hoạt như
các địa phương ở địa bàn các Quyết định 168, Quyết định 186 ( quyết định của
Thủ tướng Chính phủ về Phát triển kinh tế - xã hội ở sáu tỉnh đặc biệt khó khăn
miền núi phía Bắc (Cao Bằng, Bắc Kạn, Lào Cai, Hà Giang, Sơn La, Lai Châu)
thời kỳ 2001 – 2005)
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Từ thực tế đó, phải có một chính sách phát triển bền vững phát triển kinh tế
và ổn định đời sống đến hộ đồng bào các dân tộc thiểu số trên phạm vi cả nước
mà nội dung cụ thể trong giai đoạn trước mắt là giải quyết đất sản xuất, đất ở,
nhà ở và nước sinh hoạt cho hộ đồng bào các dân tộc thiểu số. Theo đề nghị của
Ủy ban Dân tộc , các Bộ, ngành liên quan, ngày 20/7/2004, Thủ tướng Chính
phủ đã ban hành Quyết định số 134/2004/QĐ – TTg về một số chính sách hỗ trợ
đất sản xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số
nghèo, đời sống khó khăn.
1.2. KHÁI QUÁT VỀ CHƯƠNG TRÌNH 134
1.2.1. Mục đích của Chương trình 134
Chương trình 134 thực hiện một số chính sách hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà
ở và nước sinh hoạt cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo, đời sống khó khăn
nhằm mục đích cùng với việc thực hiện các chương trình kinh tế - xã hội, Nhà nước
trực tiếp hỗ trợ hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo để có điều kiện phát triển sản
xuất cải thiện đời sống, sớm thoát nghèo. Không như các chương trình kinh tế - xã
hội khác, Chương trình 134 có đối tượng trực tiếp là hộ đồng bào dân tộc, hỗ trợ
đến tận từng hộ gia đình.
1.2.2. Đối tượng của Chương trình 134:
Đối tượng hỗ trợ của Chương trình 134 là hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại
chỗ, định cư thường trú tại địa phương; là hộ nghèo sinh sống bằng nghề nông, lâm
nghiệp chưa có hoặc chưa đủ đất sản xuất, đất ở và có khó khăn về nhà ở, nước sinh
hoạt. Chính sách được áp dụng trong phạm vi cả nước (riêng việc hỗ trợ đất sản
xuất và đất ở đối với hộ đồng bào dân tộc Khmer nghèo ở các tỉnh đồng bằng sông
Cửu Long nhà nước sẽ có chính sách riêng)
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.2.2.1. Đối với hộ gia đình:
Chính sách hỗ trợ sẽ được thực hiện đối với các hộ đồng bào dân tộc thiểu số
đáp ứng các điều kiện sau:
-
Là hộ nghèo quy định tại Quyết định số 1143/2000/QĐ - LĐTBXH ngày
1/11/2000 của Bộ Lao động – Thương binh và xã hội về việc điều chỉnh
chuẩn hộ nghèo giai đoạn 2001 – 2005; sinh sống bằng nghề nông lâm
nghiệp, nhưng chưa có hoặc chưa đủ đất sản xuất, đất ở, có khó khăn về nhà
ở, nước sinh hoạt.
-
Là những hộ dân tộc thiểu số (kể cả hộ chỉ có vợ hoặc chồng là người dân
tộc thiểu số) đã định cư ở địa phương; hộ di dân tự do nay trở về quê cũ
trước thời điểm Quyết định 134 có hiệu lực thi hành, được Ủy ban nhân dân
xã, phường, thị trấn xác nhận.
-
Trường hợp những hộ đồng bào dân tộc thiểu số đã được hỗ trợ về đất sản
xuất, đất ở, nhà ở và nước sinh hoạt theo các quy định trước đây, nhưng đến
nay vẫn là hộ nghèo chưa đủ đất sản xuất, đất ở và có khó khăn về nhà ở,
nước sinh hoạt thì vẫn được hưởng chính sách hỗ trợ.
1.2.2.2. Đối với cộng đồng thôn bản
-
Thôn, bản là tổ chức được quy định theo Quyết định số Quyết định
132/2002/QD – BNV ngày 6/1/2/2002 của Bộ Nội vụ ban hành quy chế hoạt
động của thôn, tổ dân phố và có từ 20% hộ dân tộc thiểu số trở lên đang sinh
sống và có khó khăn về nước sinh hoạt.
1.2.3. Nguyên tắc thực hiện Chương trình 134 :
a) Hỗ trợ đất sản xuất, đất ở và nhà ở, nước sinh hoạt trực tiếp đến hộ đồng bào dân
tộc thiểu số nghèo;
b) Bảo đảm công khai, công bằng đến từng hộ, buôn, làng trên cơ sở pháp luật và
chính sách của Nhà nước;
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
c) Phù hợp với phong tục, tập quán của mỗi dân tộc, vùng, miền, bảo tồn bản sắc
văn hóa của từng dân tộc; phù hợp với điều kiện thực tiễn và gắn với quy hoạch, kế
hoạch phát triển kinh tế - xã hội của từng địa phương;
d) Các hộ được hỗ trợ đất sản xuất, đất ở và nhà ở, nước sinh hoạt phải trực tiếp
quản lý và sử dụng để phát triển sản xuất cải thiện đời sống, góp phần xóa đói giảm
nghèo. Trường hợp đặc biệt, khi hộ được hỗ trợ đất sản xuất, đất ở, nhà ở có nhu
cầu di chuyển đến nơi khác thì phải ưu tiên chuyển nhượng quyền sử dụng đất sản
xuất và đất ở cho chính quyền địa phương để giao lại cho hộ đồng bào dân tộc
nghèo khác.
Người nhận chuyển nhượng quyền sử dụng đất không theo quy định của Chương
trình 134, Nhà nước sẽ thu hồi không bồi hoàn để giao cho hộ đồng bào dân tộc
chưa có đất hoặc thiếu đất.
1.2.4. Các chính sách thực hiện Chương trình :
a) Đối với đất sản xuất:
Các hộ gia đình được hỗ trợ là hộ gia đình chưa có đất sản xuất hoặc đã có
đất sản xuất nhưng chưa đủ mức quy định (dưới 0,15 ha đất ruộng lúa nước 2 vụ
hoặc dưới 0,25 ha đất ruộng lúa 1 vụ hoặc dưới 0,5 ha ruộng nương, rẫy) hoặc mức
quy định cao hơn ở các địa phương mà thủ tướng Chính phủ đã có văn bản quy định
trước đây.
Mức giao đất sản xuất tối thiểu một hộ là 0,5 ha đất nương, rẫy hoặc 0,25 ha
đất ruộng lúa nước một vụ hoặc 0,15 ha đất ruộng lúa nước hai vụ. Căn cứ quỹ đất
cụ thể của từng địa phương, khả năng lao động và số nhân khẩu của từng hộ và khả
năng của ngân sách địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh có thể xem xét quyết
định giao đất sản xuất cho hộ đồng bào với mức cao hơn.
b) Đối với đất ở:
Với các hộ gia đình chưa có đất ở, mức giao diện tích đất ở tối thiểu 200 m 2
cho mỗi hộ đồng bào sống ở nông thôn. Căn cứ quỹ đất ở và khả năng ngân sách
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
của địa phương, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ xem xét quyết định giao đất ở cho hộ
đồng bào với mức cao hơn.
Việc hỗ trợ đất sản xuất và đất ở đối với hộ đồng bào dân tộc Khơme nghèo
do đặc thù của vùng đồng bằng sông Cửu Long, Nhà nước sẽ có chính sách hỗ trợ
riêng.
c) Đối với nhà ở:
Với các hộ đồng bào dân tộc thiểu số nghèo tại chỗ (kể cả đồng bào dân tộc
Khơme) hiện chưa có nhà ở hoặc nhà ở quá tạm bợ và đã hư hỏng, dột nát thì thực
hiện phương châm: nhân dân tự làm, Nhà nước hỗ trợ và cộng đồng giúp đỡ.
-
Ngân sách trung ương hỗ trợ với mức 5 triệu đồng/hộ để làm nhà ở. Ngân sách
địa phương hỗ trợ không dưới 1 triệu đồng/hộ và kinh phí hỗ trợ từ đóng góp
của các doanh nghiệp, các tổ chức chính trị, xã hội, cộng đồng và cá nhân. Nếu
nhu cầu làm nhà của hộ lớn hơn mức hỗ trợ thì gia đình sẽ tự đảm bảo phần
chênh lệch.
-
Đối với các địa phương có rừng, có quy hoạch, kế hoạch khai thác gỗ hàng năm
được duyệt, Ủy ban nhân dân cấp tỉnh sẽ khai thác gỗ theo quy định để hỗ trợ
đồng bào làm nhà ở. Mức gỗ hỗ trợ cụ thể cho mỗi hộ làm nhà ở do Ủy ban
nhân dân cấp tỉnh quyết định. Nghiêm cấm việc lợi dụng khai thác gỗ hỗ trợ làm
nhà ở để chặt phá rừng. Các chi phí khai thác và vận chuyển gỗ đến thôn, bản
(nếu có) do ngân sách địa phương đảm bảo.
-
Việc xây dựng nhà ở được hỗ trợ từ chính sách cần phù hợp với quy hoạch dân
cư của địa phương. Trường hợp hộ gia đình được hỗ trợ nhưng nằm trong khu
vực cấm xây dựng, khu vực có nguy cơ lở đất, lũ quét, hành lang bảo vệ công
trình giao thông, thủy lợi, đê điều, năng lượng, khu di tích lịch sử - văn hóa và
khu vực bảo về các công trình khác theo quy định của pháp luật thì việc hỗ trợ
nhà ở được thực hiện đồng thời với việc di chuyển sang khu vực khác.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
-
Ủy ban nhân dân tỉnh chỉ đạo các cơ quan có chức năng giới thiệu, hướng dẫn
cho dân về mẫu, kiểu dáng nhà ở phù hợp với phong tục tập quán của từng dân
tộc, phù hợp với khả năng kinh phí và đảm bảo điều kiện vệ sinh môi trường từ
đó để người dân lựa chọn quyết định. Việc xây dựng nhà ở sẽ đảm bảo nguyên
tắc: hộ tự làm, nhà nước hỗ trợ, cộng đồng giúp đỡ.
-
Những hộ thuộc diện được hưởng chính sách theo quy định tại Quyết định 134
ở đồng bằng Sông Cửu Long và Tây Nguyên đã vay để mua nhà trả chậm theo
quyết định số105/2002/QD-TTg này 02/08/2002 về chính sách cho các hộ dân
vùng ngập lũ mua nhà trả chậm nền nhà và nhà ở trong các cụm, tuyến dân cư ở
các tỉnh đồng bằng sông Cửu Long và Quyết định số 154/2002/QD-TTg ngày
12/11/2002 của Thủ tướng Chính phủ về chính sách cho các hộ đồng bào dân
tộc thiểu số tại chỗ và hộ dân thuộc diện chính sách ở Tây Nguyên mua nhà trả
chậm vẫn được hỗ trợ theo quy định tại Quyết định 134.
d) Đối với hỗ trợ giải quyết nước sinh hoạt:
Các hộ nằm trong khu vực đã có hệ thống cấp nước sinh hoạt nhưng nguồn
nước không ổn định, không có khả năng xây dựng các bể chứa nước dự phòng hoặc
nằm trong khu vực không có nguồn nước tự chảy phải khai thác nguồn nước ngầm,
nước mưa nhưng không có khả năng làm bể chứa, đào giếng. Các hộ này sẽ được
ngân sách trung ương hỗ trợ 0,5 tấn xi măng/ hộ (xi măng đảm bảo mác tối thiểu
300kg/cm2)tại thôn, bản để xây dựng bể chứa nước mưa hoặc hỗ trợ 300.000
đồng/hộ để đào giếng hoặc tạo nguồn nước sinh hoạt. Đối với các hộ không tự làm
được bể chứa hoặc lu chứa nước, căn cứ khả năng nguồn vốn, địa phương tổ chức
cấp lu, téc chứa nước bằng nhựa, thép hoặc bằng xi măng cấp cho đồng bào tại
thôn, bản.
Đối với công trình cấp nước sinh hoạt tập trung: ngân sách trung ương hỗ trợ
100% cho các thôn, bản có từ 50% số hộ là đồng bào dân tộc thiểu số trở lên; hỗ trợ
50% đối với các thôn, bản có từ 20% đến dưới 50% số hộ đồng bào dân tộc thiểu
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
số. Các địa phương khi xây dựng các công trình cấp nước sinh hoạt tập trung cho
đồng bào phải bảo đảm tính bền vững và hiệu quả. Ủy ban nhân dân tỉnh tổ chức chỉ
đạo thực hiện đối với xây dựng công trình hạ tầng của Chương trình 135, vốn hỗ trợ
theo quy định tại Quyết định 134 và lồng ghép với các chương trình mục tiêu khác.
1.2.5. Quỹ đất để giao cho hộ đồng bào dân tộc thiểu số tại chỗ chưa có
hoặc chưa đủ đất sản xuất, đất ở, bao gồm:
-
Đất công Nhà nước thu hồi theo quy hoạch. Đất điều chỉnh giao khoán trong
các nông trường, lâm trường;
-
Đất thu hồi từ các nông trường, lâm trường hiện đang quản lý nhưng sử dụng
kém hiệu quả; đất cho thuê, mướn hoặc cho mượn;
-
Khai hoang đất trống đồi núi trọc, đất chưa sử dụng;
-
Đất thu hồi từ các doanh nghiệp sản xuất không hiệu quả, sử dụng sai mục đích
hoặc giải thể; đất thu hồi từ các cá nhân chiếm dụng hoặc cấp đất trái phép.
-
Đất do nông trường, lâm trường đang quản lý và sử dụng mà trước đây đất này
do đồng bào dân tộc tại chỗ sử dụng thì nay sẽ được điều chỉnh giao khoán lại
(kể cả diện tích đất có vườn cây công nghiệp, rừng trồng) cho hộ đồng bào chưa
được giao đất sản xuất hoặc chưa đủ đất sản xuất để tiếp tục quản lý, sử dụng
theo quy định chung. Mức giao khoán cụ thể do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh quy
định.
-
Đất điều chỉnh từ các hộ gia đình tặng, cho hoặc tự nguyện chuyển nhượng
quyền sử dụng đất.
-
Trường hợp không có đất sản xuất nông nghiệp thì giao đất sản xuất lâm nghiệp
1.2.6. Hỗ trợ để tạo quỹ đất sản xuất và đất ở
-
Ngân sách trung ương hỗ trợ để tạo quỹ đất sản xuất và đất ở, bao gồm: khai
hoang, đền bù khi thu hồi đất, nhận chuyển nhượng lại của hộ có nhiều đất với
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
mức bình quân 5 triệu đồng/ha. Các tỉnh căn cứ vào tình hình thực tế của địa
phương mình mà có thể hỗ trợ mức cao hơn.
-
Các nông trường, lâm trường được giao nhiệm vụ tổ chức cho các hộ đồng bào
dân tộc thiểu số sản xuất thì cũng được ngân sách trung ương hỗ trợ khai hoang
bình quân 5 triệu đồng/ha; đồng thời hỗ trợ vốn làm đường giao thông, đầu tư
lưới điện và xây dựng công trình thủy lợi nhỏ.
1.3. HOẠT ĐỘNG ĐẦU TƯ TẠI CHƯƠNG TRÌNH 134
1.3.1. Nguồn vốn – Cơ chế phân bổ và thanh toán nguồn vốn
1.3.1.1. Nguồn vốn
Nguồn vốn ngân sách trung ương sẽ bảo đảm các khoản chi theo đúng định
mức và đối tượng được hỗ trợ quy định tại Quyết định 134.
Phần còn lại sẽ do ngân sách địa phương bố trí, và phần vốn này phải không
dưới 20% so với số vốn ngân sách trung ương bảo đảm. Bên cạnh đó, các địa
phương huy động thêm các nguồn vốn hợp pháp khác để thực hiện mục tiêu, chính
sách của Quyết định 134 .
Các địa phương sẽ chủ động bố trí kinh phí để thực hiện việc đo đạc, cấp giấy
chứng nhận quyền sử dụng đất cho các hộ đồng bào được hưởng hỗ trợ.
1.3.1.2. Lập đề án và kế hoạch vốn
Để có thể xác định được các hộ đồng bào là đối tượng thuộc diện hỗ trợ của
Chương trình 134, đồng thời xác định nhu cầu vốn và các nguồn lực hỗ trợ, các địa
phương sẽ công bố công khai các tiêu chuẩn và tiến hành bình xét công khai, dân
chủ, thông qua các tổ chức đoàn thể và dưới sự giám sát của toàn thể nhân dân.
Việc bình xét được tiến hành tuần tự từ cấp thôn, bản, được ủy ban nhân dân xã
xem xét, trình ủy ban nhân dân huyện kiểm tra, tổng hợp trình ủy ban nhân dân tỉnh
quyết định.
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Dựa trên số hộ dân tộc thiểu số nghèo thuộc đối tượng hỗ trợ đã được bình
xét, số thôn bản thuộc đối tượng được hỗ trợ và dự án đầu tư các công trình cấp
nước sinh hoạt tập trung đã được cấp có thẩm quyền quyết định, Sở Tài chính, Sở
Kế hoạch và Đầu tư phối hợp với các cơ quan liên quan xây dựng dự toán kinh phí
thực hiện ở địa phương và dự toán ngân sách đề nghị ngân sách trung ương hỗ trợ
theo từng chính sách. Trong đó sẽ xác định rõ các nguồn vốn thực hiện: nguồn vốn
hỗ trợ từ ngân sách trung ương, nguồn vốn ngân sách địa phương (đảm bảo tối thiểu
bằng 20% mức hỗ trợ của ngân sách địa phươn) và các nguồn huy động khác. Dự
toán kinh phí này được phân kỳ thực hiện theo kế hoạch tổ chức của địa phương,
đảm bảo tính khả thi và trình Ủy ban nhân dân tỉnh.
Căn cứ kết quả bình xét các hộ của các huyện và dự toán kinh phí do Sở Tài
chính, Sở Kế hoạch và Đầu tư báo cáo,Ủy ban nhân dân tỉnh sẽ tổng hợp, phê duyệt
đề án và dự toán nhu cầu kinh phí thực hiện chương trình gửi
Bộ Kế hoạch – Đầu tư, Bộ Tài chính và Ủy ban Dân tộc để tổng hợp trình Chính
phủ, trình Quốc hội quyết định bổ sung có mục tiêu từ ngân sách trung ương để
thực hiện các chính sách quy định tại Quyết định 134.
20
.DOC 
96 
84 
90 
