Tài liệu Cơ sở lý luận của hiệu quả kinh doanh

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 CH¦¥NG I : C¥ Së Lý LUËN CñA HIÖU QU¶ KINH DOANH I. Nh÷ng quan niÖm vÒ hiÖu qu¶ kinh doanh Ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh lµ viÖc thùc hiÖn mét , mét sè hoÆc tÊt c¶ c¸c c«ng ®o¹n cña qu¸ tr×nh tõ ®Çu t- s¶n xuÊt ®Õn tiªu thô s¶n phÈm hoÆc thùc hiÖn dÞch vô trªn thÞ tr-êng nh»m môc ®Ých sinh lêi. Ho¹t ®éng kinh doanh trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, muèn th¾ng cuéc trong c¹nh tranh ®ßi hái c¸c doanh nghiÖp ph¶i kinh doanh cã hiÖu qu¶. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ sù so s¸nh gi÷a kÕt qu¶ ®¹t ®-îc víi chÝ phÝ bá ra ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ ®ã. Nãi c¸ch kh¸c hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dung c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ cao nhÊt trong qu¸ tr×nh kinh doanh víi chi phÝ thÊp nhÊt. KÕt qu¶ ®Çu ra cña doanh nghiÖp ®-îc x¸c ®Þnh b»ng nhiÒu chØ tiªu nh-ng chñ yÕu lµ hai chØ tiªu: s¶n l-îng ( nÕu tÝnh theo hiÖn vËt ) hoÆc gi¸ trÞ s¶n l-îng ( nÕu sö dông th-íc ®o gi¸ trÞ ). Hai chØ tiªu nµy biÓu hiÖn toµn bé khèi l-îng c«ng viÖc ®· ®-îc thùc hiÖn hoÆc gi¸ trÞ b»ng tiÒn cña toµn bé khèi l-îng c«ng viÖc ®ã trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh. Ngoµi ra kÕt qu¶ ®Çu ra cßn thÓ hiÖn qua c¸c chØ tiªu nh- lîi nhuËn, doanh thu… Chi phÝ ®Çu vµo lµ toµn bé c¸c nguån lùc ®-¬c huy ®éng sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Chi phÝ ®Çu vµo ®-îc ph¶n ¸nh b»ng c¸c chØ tiªu: tæng vèn, vèn cè ®Þnh, vèn l-u ®éng, nguyªn gi¸ TSC§, lao ®éng … V× kÕt qu¶ ®¹t ®-îc vµ chÝ phÝ bá ra ®Òu cã thÓ ph¶n ¸nh b»ng nhiÒu chi tiªu kh¸c nhau nªn ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p. §Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c, cã c¬ së khoa häc vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i x©y dùng mét hÖ thèng chØ 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 tiªu phï hîp bao gém c¸c chØ tiªu tæng hîp vµ c¸c chØ tiªu chi tiÕp. C¸c chi tiªu nµy ph¶i ph¶n ¸nh ®-îc søc s¶n xuÊt, suÊt hao phÝ còng nh- søc sinh lêi cña tõng yÕu tè trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. §ång thêi c¸c chØ tiªu ®ã ph¶i thèng nhÊt víi c«ng thøc tÝnh hiÖu qu¶ chung. C«ng thøc chung ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh: KÕt qu¶ ®Çu ra HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh = Chi phÝ ®Çu vµo ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh søc s¶n xuÊt ho¨c søc sinh lêi nghÜa lµ b×nh qu©n trong kú cø mét ®ång chi phÝ ®Çu t- vµo kinh doanh ®· t¹o ra bao nhiªu ®ång kÕt qu¶ ®Çu ra. HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh còng cã thÓ tÝnh b»ng c«ng thøc: KÕt qu¶ ®Çu ra HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh = Chi phÝ ®Çu vµo ChØ tiªu nµy ph¶n ¸nh suÊt hao phÝ cña c¸c chØ tiªu ®Çu vµo. ý nghÜa cña c«ng thøc nµy lµ b×nh qu©n trong kú kinh doanh ®Ó thu ®-îc mét ®ång kÕt qu¶ ®Çu ra cÇn ®Çu t- bao nhiªu ®ång chi phÝ. Ngoµi viÖc so s¸nh kÕt qu¶ víi c¸c chi phÝ, ®Ó cã ®-îc c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ ng-êi ta cßn dïng nhiÒu c¸ch so s¸nh kh¸c nh-: so s¸nh gi÷a c¸c kÕt qu¶, so s¸nh gi÷a c¸c chi phÝ ®Çu vµo…®Ó ®¸nh gi¸ møc hiÖu qu¶. Bªn c¹nh viÖc xÐt tíi hiÖu qu¶ kinh tÕ kü thuËt cña mét doanh nghiÖp, ta cÇn xem xÐt tíi hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi cña doanh nghiÖp ®ã. HiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi lµ lîi Ých mµ doanh nghiÖp ®em l¹i cho x· héi tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh. HiÖu qu¶ kinh tÕ x· héi lµ mét vÊn ®Ò khã x¸c ®Þnh ®-îc chÝnh x¸c, cã thÓ l-îng ho¸ mét c¸ch toµn diÖn. Bªn c¹nh ®ã mét sè chØ tiªu hiÖu qu¶ tÝnh to¸n ®-îc nh- møc t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, møc ®ãng 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 gãp vµo GDP, nép ng©n s¸ch th× hiÖu qu¶ kinh tÕ-x· héi cßn ®-îc thÓ hiÖn qua nhiÒu khÝa c¹ch kh¸c, nh÷ng mÆt mµ tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ chØ mang tÝnh chÊt t-¬ng ®èi. Th«ng th-êng c¸c doanh nghiÖp ho¹t ®éng th-êng Ýt hoÆc kh«ng quan tam ®Õn lo¹i hiÖu qu¶ nµy. Nh-ng v× doanh nghiÖp còng lµ mét bé phËn n»m trong tæng thÓ x· héi, gi÷a doanh nghiÖp vµ x· héi cã mèi quan hÖ t¸c ®éng qua l¹i víi nhau, ho¹t ®éng cña x· héi sÏ ®iÒu chØnh ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp vµ ng-îc l¹i, ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp còng cã ¶nh h-ëng nhÊt ®Þnh cña x· héi. V× lÏ ®ã khi ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp ta nªn xem xÐt c¶ hai lo¹i hiÖu qu¶ nµy. Cã nh- vËy ta míi ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. II. b¶n chÊt, vÞ trÝ, vai trß vµ ý nghÜa cña hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh 1. B¶n chÊt cña hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh Thùc chÊt lµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng x· héi vµ tiÕt kiÖm lao ®éng x· héi. §©y lµ hai mÆt cã mèi quan hÖ mËt thiÕt cña vÊn ®Ò hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. ChÝnh viÖc khan hiÕm nguån lùc vµ viÖc sö dông chóng cã tÝnh c¹nh tranh nh»m tho¶ m·n nhu cÇu ngµy cµng t¨ng cña x· héi ®Æt ra yªu cÇu ph¶i khai th¸c, tËn dông triÖt ®Ó vµ tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc. §Ó ®¹t ®-îc môc tiªu kinh doanh c¸c doanh nghiÖp buéc ph¶i chó träng c¸c ®iÒu kiÖn néi t¹i, ph¸t huy n¨ng lùc, hiÖu n¨ng cña c¸c yÕu tè s¶n xuÊt vµ tiÕt kiÖm mäi chi phÝ. V× vËy, yªu cÇu cña viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ph¶i ®¹t kÕt qu¶ tèi ®a víi chi phÝ tèi thiÓu, hay chÝnh x¸c h¬n lµ ®¹t hiÖu qu¶ tèi ®a víi chi phÝ nhÊt ®Þnh hoÆc ng-îc l¹i ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh víi chi phÝa tèi thiÓu. Chi phÝ ë ®©y ®-îc hiÓu theo nghÜa réng lµ chi phÝ t¹o ra nguån lùc vµ chi phÝ sö dông nguån lùc, ®ång thêi ph¶i bao gåm c¶ chi phÝ c¬ héi. Chi 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 phÝ c¬ héi lµ gi¸ trÞ cña viÖc lùa chän tèt nhÊt ®· bÞ bá qua hay l;µ gi¸ trÞ cña viÖc hy sinh c«ng viÖc kinh doanh kh¸c ®Ó thùc hiªn c«ng viÖc kinh doanh nµy, chi phÝ c¬ héi ph¶i ®-îc bæ sung vµo chi phÝ kÕ to¸n thùc sù. C¸ch hiÓu nh- vËy sÏ khuyÕn khÝch c¸c nhµ kinh doanh lùa chän ph-¬ng ¸n kinh doanh tèt nhÊt, c¸c mÆt hµng cã hiÖu qu¶. 2. VÞ trÝ cña hiÖu qu¶ kinh doanh N-íc ta hiÖn nay víi ®Æc ®iÓm nÒn kinh tÕ theo c¬ chÕ thÞ tr-êng më cöa vµ héi nhËp. Mäi doanh nghiÖp kinh doanh ph¶i chÊp nhËn vµ ®øng v÷ng trong c¹nh tranh bëi nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng lµ nÒn kinh tÕ gåm nhiÒu thµnh phÇn kinh tÕ : kinh tÕ t- nh©n, nhµ n-íc, liªn doanh…c¸c lo¹i h×nh doanh nghiÖp kinh doanh tù do kinh doanh ph¸t triÓn vµ sù c¹nh tranh diÔn ra ngµy cµng gay g¾t. Muèn tån t¹i vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp ph¶i lu«n t¹o ra vµ duy tr× c¸c lîi thÕ c¹nh tranh. ChÊt l-îng vµ sù kh¸c biÖt ho¸ gi¸ c¶ vµ tèc ®é cung øng míi cã kh¶ n¨ng chiÕn th¾ng ®èi thñ lÊn ¸p ®-îc s¶n phÈm nhËp tõ n-íc ngoµi gi¸ thµnh rÎ, ®Ñp. §Ó duy tr× lîi thÕ gi¸ c¶ doanh nghiÖp ph¶i sö dông tiÕt kiÖm c¸c nguån lùc s¶n xuÊt h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c cïng nghµnh. ChØ trªn c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh víi hiÖu qu¶ kinh tÕ cao doanh nghiÖp míi cã kh¶ n¨ng ®¹t ®-îc ®iÒu nµy. MÆt kh¸c, m«i tr-êng kinh tÕ quèc d©n cña ViÖt Nam hiÖn nay cã nhiÒu biÕn ®æi. C¸c nguån lùc s¶n xuÊt ngµy cµng khan hiÕm trong khi ®ã nhu cÇu cña con ng-êi ngµy cµng ®a d¹ng vµ t¨ng lªn kh«ng giíi h¹n. Chóng ta sö dông nhiÒu c¸c nguån lùc s¶n xuÊt vµ c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt phôc vô nhu cÇu cña con ng-êi. §iÒu nµy ph¶n ¸nh quy luËt khan hiÕm. Quy luËt khan hiÕm b¾t buéc mäi doanh nghiÖp ph¶i lùa chän vµ tr¶ lêi chÝnh x¸c 3 c©u hái: s¶n xuÊt c¸i g×? s¶n xuÊt nh- thÕ nµo vµ s¶n xuÊt cho ai? V× thÞ tr-êng chØ chÊp nhËn nh÷ng doanh nghiÖp nµo quyÕt ®Þnh s¶n xuÊt ®óng lo¹i s¶n phÈm ( dÞch vô ) víi sè l-îng vµ chÊt l-îng phï hîp. Hay nãi c¸ch kh¸c, khan hiÕm t¨ng lªn dÉn ®Õn lùa chän kinh tÕ tèi -u ngµy cµng ph¶i ®Æt ra 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nghiªm tóc vµ gay g¾t ®ßi hái con ng-êi nghÜ ®Õn viÖc lùa chän hiÖu qu¶ kinh doanh 3.Vai trß cña hiÖu qu¶ kinh doanh HiÖu qu¶ kinh doanh lµ c«ng cô h÷u hiÖu ®Ó c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp thùc hiÖn nhiÖm vô qu¶n trÞ cña m×nh. Khi tiÕn hµnh bÊt kú mét ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nµo, c¸c doanh nghiÖp ®Òu ph¶i huy ®éng sö dông tèi ®a c¸c nguån lùc s½n cã, nh»m ®¹t ®-îc môc tiªu lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn. HiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ætong nh÷ng c«ng cô, ph-¬ng ph¸p ®Ó doanh nghiÖp ®¹t ®-îc muc tiªu ®ã. Th«ng qua viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh kh«ngnh÷ng cho phÐp c¸c nhµ qu¶n trÞ ®¸nh gi¸ ®-îc tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ( cã ®¹t hiÖu qu¶ kh«ng vµ ®¹t ë møc ®é nµo) mµ cßn cho phÐp c¸c nhµ qu¶n trÞ ph©n tÝch t×m ra c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, ®Ó tõ ®ã t×m ra c¸c biÖn ph¸p ®iÒu chØnh phï hîp víi thùc tÕ cña thÞ tr-êng, phï hîp víi kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. Ngoµi viÖc ®¸nh gi¸, ph©n tÝch t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh chung toµn doanh nghiÖp, viÖc tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu hiÖu qu¶ kinh doanh cßn dïng ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é sö dông tõng yÕu tè ®Çu vµo trong ph¹m vi toµn doanh nghiÖp còng nh- ë tõng bé phËn cña doanh nghiÖp. N©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh lµ gãp phÇn n©ng cao søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng, mçi doanh nghiÖp ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trªn thÞ tr-êng ®Òu gÆp rÊt nhiÒu ®èi thñ c¹nh tranh kh¸c nhau trong cïng ngµnh còng nh- ngoµi ngµnh. Do vËy chØ cã n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh míi cã thÓ tiÕt kiÖm ®-îc chi phÝ, n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, n©ng cao chÊt l-îng s¶n phÈm… míi cã thÓ n©ng cao ®-îc søc c¹nh tranh cña doanh nghiÖp trªn thÞ tr-êng vµ t×m mäi biÖn ph¸p ®Ó n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ mét tÊt yÕu kh¸ch quan. 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 4. ý nghÜa cña viÖc ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh Ph©n tÝch hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ viÖc ®i s©u nghiªn cøu theo yªu cÇu cña ho¹t ®éng qu¶n lý kinh doanh. C¨n cø vµo tµi liÖu h¹ch to¸n thèng kª vµ c¸c th«ng tin kinh tÕ, b»ng c¸c ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch ®¸nh gi¸ thÝch hîp so s¸nh sè liÖu vµ ph©n gi¶i c¸c mèi liªn hÖ nh»m lam râ chÊt l-îng hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Ph©n tÝch ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cã nhiÒu ý nghÜa: + Lµ c«ng cô ®Ó kiÓm so¸t ®-îc toµn bé qu¸ tr×nh kinh doanh, biÕt ®-îc c«ng viÖc ®Ò ra ®ang tiÕn hµnh ®Õn ®©u, ®· lµm ®-îc nh÷ng g×. §ång thêi ®ã còng lµ c«ng cô ®Ó ph¸t hiÖn nh÷ng kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, lµ c«ng cô ®Ó c¶i tiÕn nh÷ng c¸ch thøc c¬ chÕ qu¶n lý trong s¶n xuÊt kinh doanh. + Ph©n tÝch kinh doanh cßn lµ biÖn ph¸p quan träng ®Ó phßng ngõa rñi ro trong kinh doanh. Mét quyÕt ®Þnh ®Çu t- ®i kÌm víi lîi Ých thu ®-îc lu«n chøa ®ùng nh÷ng rñi ro nhÊt ®Þnh. MÆt kh¸c trong qu¸ tr×nh tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh, m«i tr-êng kinh doanh cã nh÷ng biÕn ®æi dÉn tíi nh÷ng rñi ro còng thay ®æi theo chiÒu h-íng t¨ng lªn hay gi¶m ®i. ViÖc tiÕn hµnh ph©n tÝch ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh kÞp thêi gióp c¸c nhµ qu¶n lý nh×n nhËn ®-îc møc ®é rñi ro nµy, tõ ®ã cã nh÷ng biÖn ph¸p phßng ngõa hoÆc ®èi phã ®Ó h¹n chÕ tæn thÊt, gi¶m thiÓu chi phÝ kh«ng ®¸ng cã nh»m thu ®-îc lîi nhuËn cao nhÊt. + ViÖc ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ c¬ së ®Ó ra c¸c quyÕt ®Þnh, c¸c ph-¬ng ¸n vµ gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. §©y lµ ý nghÜa rÊt quan träng. Chóng ta ®Òu biÕt r»ng môc ®Ých cña bÊt kú mét doanh nghiÖp nµo còng ®Òu lµ tèi ®a ho¸ lîi nhuËn, ®Ó ®¹t ®-îc kÕt qu¶ nµy th× doanh nghiÖp ph¶i s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ kh«ng ngõng n©ng cao hiÖu qu¶ th× míi cã thÓ ®¹t ®-îc môc ®Ých nµy. MÆt kh¸c 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trong m«i tr-êng c¹nh tranh kh¾c nghiÖt cña c¬ chÕ kinh tÕ thÞ tr-êng th× viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. ViÖc ®¹t ®-îc hiÖu qu¶ kinh tÕ cao sÏ gióp doanh nghiÖp ®¶m b¶o kh¶ n¨ng tµi chÝnh, t¹o ®iÒu kiªn tÝch luü cho viÖc ®Çu t- t¸i s¶n xuÊt më réng, kh¼ng ®Þnh ®-îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ tr-êng. Ngoµi ra nã cßn gãp phÇn æn ®Þnh thu nhËp cho ng-êi lao ®éng n©ng cao møc sèng thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ quèc d©n. Nãi tãm l¹i, víi c¸c ý nghÜa trªn tµi liÖu ph©n tÝch hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh lµ rÊt quan träng vµ cÇn thiÕt. Nã kh«ng chØ cÇn thiÕt víi c¸c nhµ qu¶n lý l·nh ®¹o doanh nghiÖp ®èi víi c¸c ®èi t-îng kh«ng trùc tiÕp tiÕn hµnh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nh-ng cã mèi quan hÖ lîi Ých ®èi víi doanh nghiÖp nh-: c¸c cÊp l·nh ®¹o Nhµ n-íc, c¬ quan thuÕ, c¸c nhµ ®Çu t-, c¸c nhµ tÝn dông tµi chÝnh… III. nh÷ng néi dung c¬ b¶n ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh 1. Môc ®Ých cña ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ Nghiªn cøu c¸c hiÖn t-îng vµ kÕt qu¶ kinh tÕ trong ph¹m vi kinh tÕ hÑp víi t- c¸ch lµ mét trong nh÷ng m«n khoa häc cña hÖ thèng kÕ ho¹ch qu¶n lý kinh tÕ, ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh tÕ ®-îc sö dông nh- mét c«ng cô quan träng vµ cã hiÖu qu¶ ®Ó ®¸nh gi¸, kiÓm tra kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh tÕ cña doanh nghiÖp, v¹ch râ c¸c nguyªn nh©n ®· ¶nh h-ëng tÝch cùc hoÆc tiªu cùc ®Õn qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã ®Ò xuÊt c¸c biÖn ph¸p cÇn thiÕt ®Ó khai th¸c kh¶ n¨ng tiÒm tµng trong néi bé doanh nghiÖp. 2. Ph-¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh NÕu chØ dùa vµo c¸c con sè trªn c¸c b¸o c¸o kinh tµi chÝnh th× kh«ng thÓ nãi lªn ®-îc hiÖu qu¶ còng nh- kh¶ n¨ng cña doanh nghiÖp. V× v©y, chóng ta ph¶i sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p ph©n tÝch kinh tÕ ®Ó lµm râ h¬n néi 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dung ý nghÜa cña c¸c con sè. Cã nhiÒu ph-¬ng ph¸p kh¸c nhau ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Th«ng th-¬ng sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p sau: 2.1. Ph-¬ng ph¸p so s¸nh §©y lµ ph-¬ng ph¸p th«ng dông nhÊt ®-îc tiÕn hµnh b»ng c¸ch ®èi chiÕu c¸c chØ tiªu kinh tÕ cña c¸c thêi kú kh¸c nhau hoÆc gi÷a kú thùc hiÖn vµ kú kÕ ho¹ch, rót ra c¸c kÕt luËn ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. Tõ ®ã cã thÓ ®¸nh gi¸ xu h-íng ph¸t triÓn vµ sù biÕn ®éng cña qu¸ tr×nh kinh doanh tuú theo môc ®Ých, yªu cÇu cña ph©n tÝch, x¸c ®Þnh tiªu chuÈn so s¸nh ë ®©y lµ chØ tiªu ®-îc chän lµm chØ tiªu c¨n cø so s¸nh ( gèc so s¸nh ) cã thÓ chon lµ gèc thêi gian ( kú kÕ ho¹ch, kú tr-íc hoÆc cïng kú n¨m tr-íc…) hoÆc gèc kh«ng gian ( so víi tæng thÓ, so tæng thÓ nµy víi tæng thÓ kh¸c gi÷a c¸c bé phËn cña cïng tæng thÓ…). Kú ( hoÆc ®iÓm ) ®-îc chän lµm gèc so s¸nh gäi lµ k× gèc hoÆc ®iÓm gèc. K× hoÆc ®iÓm ®-îc chän ®Ó ph©n tÝch c¸c trÞ sè cña chØ tiªu tÝnh ra tõng k× t-¬ng øng ®-îc gäi lµ trÞ sè chØ tiªu k× gèc, k× ph©n tÝch. §Ó ¸p dông ph-¬ng ph¸p nµy cÇn ph¶i ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cã thÓ so s¸nh ®-îc cña c¸c chØ tiªu: + C¸c chØ tiªu so s¸nh ph¶i ®¶m b¶o thèng nhÊt vÒ néi dung ph¶n ¸nh + §¶m b¶o tÝnh thèng nhÊt vÒ ph-¬ng ph¸p ®o l-êng c¸c chØ tiªu. C¸c chØ tiªu cã thÓ tÝnh theo c¸c ph-¬ng ph¸p kh¸c nhau tuú theo yªu cÇu vµ ®iÒu kiÖn cô thÓ nh-ng khi so s¸nh th× c¸c chØ tiªu ph¶i thèng nhÊt vÒ ph-¬ng ph¸p x¸c ®Þnh + c¸c sè liÖu so s¸nh ph¶i ®-îc thu thËp ë cïng mét thêi gian vµ cïng mét ph¹m vi tæ chøc Néi dung ph-¬ng ph¸p so s¸nh bao gåm 3 c¸ch sau ®©y: 2.1.1. So s¸nh b»ng sè tuyÖt ®èi 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ViÖc so s¸nh nµy cho biÕt khèi l-îng, quy m« mµ doanh nghiÖp ®· ®¹t ®-îc,v-ît hoÆc hôt cña c¸c trÞ sè chØ tiªu kinh tÕ gi÷a k× gèc vµ k× ph©n tÝch biÓu hiÖn b»ng c¸c lo¹i thø¬c ®o hiÖn vËt, gi¸ trÞ. 2.1.2. So s¸nh b»ng cè t-¬ng ®èi Sè t-¬ng ®èi lµ c¸c sè liÖu biÓu hiÖn sè lÇn, sè % ®-îc dïng ®Ó ph¶n ¸nh kÕt cÊu, møc ®é t¨ng tr-ëng, biÕn ®éng hoÆc mèi quan hÖ cña c¸c chØ tiªu. Cã n¨m lo¹i sè t-¬ng ®èi: + Sè t-¬ng ®èi ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn kÕ ho¹ch + Sè t-¬ng ®èi ®éng th¸i ph¶n ¸nh t×nh h×nh biÕn ®éng hoÆc tèc ®é t¨ng tr-ëng cña chØ tiªu + Sè t-¬ng ®èi hiÖu suÊt ( sè t-¬ng ®èi c-êng ®é ) lµ viÖc so s¸nh gi÷a c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh mÆt chÊt víi c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh mÆt l-îng ®Ó ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t chÊt l-îng cña ho¹t ®éng kinh doanh + Sè t-¬ng ®èi kÕt cÊu: ph¶n ¸nh tû träng tõng bé phËn chiÕm trong tæng thÓ 2.1.3 So s¸nh b»ng sè b×nh qu©n §Ó ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm ®iÓn h×nh cña mét tæ, mét bé phËn, mét ®¬n vÞ…ng-êi ta tÝnh sè b×nh qu©n b»ng c¸ch san b»ng mäi chªnh lÖch vvÌ trÞ sè cña chØ tiªu. Khi so s¸nh b»ng sè b×nh qu©n sÏ cho thÊy møc ®é mµ ®¬n vÞ ®¹t ®-îc so víi b×nh qu©n chung cña tæng thÓ, cña nghµnh ( VD: l-¬ng b×nh qu©n 1 CNV, NSL§ b×nh qu©n, sè ngµy lµm viÖc b×nh qu©n…) 2.2. Ph-¬ng ph¸p chi tiÕt Mäi sè liÖu trong kinh tÕ ph¶i chi tiÕt theo nhiÒu h-íng kh¸c nhau. §Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t ®-îc cã thÓ chi tiÕt sè liÖu theo h-íng sau: chi tiÕt c¸c bé phËn cÊu thµnh cña chØ tiªu ( VD: chi tiÕt VC§ theo tõng lo¹i TSC§ ), chØ tiªu theo thêi gian ( VD: doanh thu cña doanh nghiÖp ®-îc chi tiÕt theo tõng quý ), chi tiÕt theo ®Þa ®iÓm ( VD: chi phÝ b¸n hµng cho tõng cöa hµng ). 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.3. Ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ Cã nhiÒu yÕu tè ¶nh h-ëng tíi kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®è ®Ó ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c ng-êi ta sö dông ph-¬ng ph¸p lo¹i trõ. Môc ®Ých cña ph-¬ng ph¸p nµy lµ ®Ó x¸c ®Þnh ®-îc møc ®é ¶nh h-ëng cña tõng nh©n tè ®Õn kÕt qu¶ kinh doanh. Ph-¬ng ph¸p nµy ®-îc thùc hiÖn trªn c¬ së lo¹i trõ dÇn ¶nh h-ëng cña c¸c nh©n tè . Gåm 2 ph-¬ng ph¸p: 2.3.1. Ph-¬ng ph¸p thay thÕ liªn hoµn Lµ ph-¬ng ph¸p cho phÐp x¸c ®Þnh ¶nh h-ëng cña tõng nh©n tè ®Õn ®èi t-îng ®ang nghiªn cøu víi ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng co mèi liªn hÖ tÝch sè víi nhau, víi ®èi t-îng ®ang nghiªn cøu. Khi s¾p xÕp c¸c nh©n tè trong tÝch sè nh©n tè sè l-îng ®øng tr-íc, nh©n tè chÊt l-îng ®øng sau. Khi xem xÐt ¶nh h-ëng cña nh©n tè nµo th× ta cè ®Þnh c¸c nh©n tè kh¸c tøc lµ xem chóng kh«ng thay ®æi ( lo¹i trõ chóng ) 2.3.2. Ph-¬ng ph¸p sè chªnh lÖch Theo ph-¬ng ph¸p nµy ng-êi ta dïng sè chªnh lÖch thay thÕ vµo biÓu thøc ®Ó tÝnh ra møc ®é ¶nh h-ëng cña nh©n tè ®ã ®Õn ®èi t-îng ph©n tÝch. IV. c¸c nh©n tè ¶nh h-ëng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp 1. Nh©n tè kh¸ch quan 1.1. Nh©n tè m«i tr-êng kinh doanh C¸c nh©n tè thuéc m«i tr-êng kinh doanh cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. M«i tr-êng kinh doanh nãi mét c¸ch réng nhÊt ®ã lµ m«i tr-êng kinh tÕ thÕ giíi víi t×nh h×nh ph¸t triÓn kinh tÕ, hiÖp ®Þnh th-¬ng m¹i, chÝnh s¸ch thuÕ quan, h¹n ng¹ch…ë møc ®é nhá h¬n th× m«i tr-¬ng kinh doanh chÝnh lµ nÒn kinh tÕ quèc d©n víi tr¹ng 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 th¸i ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, tØ lÖl¹m ph¸t, tØ gi¸ hèi ®o¸i, l·i suÊt ng©n hµng, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ cña nhµ n-íc. Nh-ng t¸c ®éng mét c¸ch trùc tiÕp , m¹nh mÏ nhÊt ®Õn hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ph¶i nãi ®Õn m«i tr-êng c¹nh tranh néi bé nghµnh víi c¸c nh©n tè chñ yÕu sau: - §èi thñ c¹nh tranh: Lµ nh÷ng ®èi thñ trùc tiÕp tranh giµnh thÞ tr-êng cña doanh nghiÖp. NÕu doanh nghiÖp cã tiÒm lùc m¹nh h¬n h¼n so víi c¸c ®èi thñ c¹nh tranh th× rÊt cã lîi thÕ trong viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, nhê viÖc thùc hiÖn gi¶m gi¸ thµnh do tËn dông lîi thÕ vÒ quy m«, thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p marketing m¹nh mÏ, më réng thÞ tr-êng do cã -u thÕ vÒ vèn…Nh-ng doanh nghiÖp cã thÓ gÆp bÊt lîi trong tr-êng hîp ng-îc l¹i. Ngoµi ra sè l-îng c¸c ®èi thñ c¹nh tranh t¹o ra c-êng ®é c¹nh tranh còng lµm gi¶m hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp, khi sè l-îng ®èi thñ c¹nh tranh nhiÒu sÏ dÉn ®Õn tû suÊt lîi nhuËn trong nghµnh vµ hiÖu qu¶ kinh doanh gi¶m. - Kh¸ch hµng: lµ nh©n tè t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn ho¹t ®éng ®Çu ra cña doanh nghiÖp. Bëi v× quy m«, ®Æc ®iÓm tÝnh chÊt cña kh¸ch hµng sÏ quyÕt ®Þnh c«ng t¸c tiªu thô cña doanh nghiÖp, do ®ã ¶nh h-ëng ®Õn doanh thu vµ lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Trong giai ®o¹n kinh doanh hiÖn nay, khi thu nhËp cña d©n c- cã xu h-íng t¨ng lªn th× cã nghÜa lµ thÞ tr-êng cña doanh nghiÖp l¹i cµng më réng. Nh-ng ®Ó gi÷ ®-îc kh¸ch hµng, ngoµi uy tÝn vµ chÊt l-îng s¶n phÈm th× doanh nghiÖp ph¶i rÊt chó träng ®Õn kh©u ch¨m sãc kh¸ch hµng. - C¸c nhµ cung cÊp: lµ c¸c ®èi t¸c cung øng c¸c yÕu tè ®Çu vµo cho ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. ViÖc cung øng c¸c yÕu tè ®Çu vµo cã t¸c ®éng ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Bëi v×: nÕu sè l-îng c¸c nhµ cung cÊp nguyªn liÖu chñ yÕu ®Ó s¶n xuÊt ra s¶n phÈm cña doanh nghiÖp Ýt, th× khi c¸c nhµ cung cÊp t¨ng gi¸ c¸c yÕu tè ®Çu 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 vµo sÏ dÉn ®Õn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh t¨ng lªn vµ lµm gi¶m lîi nhuËn cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra, tiÕn ®é cung øng còng ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn tiÕn ®é s¶n xuÊt, nÕu c¸c nhµ cung cÊp giao hµng ®óng tiÕn ®é th× ho¹t ®éng s¶n xuÊt diÔn ra thuËn lîi, doanh nghiÖp sÏ giao hµng ®óng thêi ®iÓm cho kh¸ch hµng hoÆc ng-îc l¹i. - S¶n phÈm thay thÕ: Trong thêi ®¹i ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña khoa häckü thuËt, s¶n phÈm thay thÕ lµ mét nguy c¬ lµm gi¶m hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghÞªp. C¸c s¶n phÈm thay thÕ víi chÊt l-îng tèt , mÉu m· h×nh thøc ®Ñp ®· c¹nh tranh gay g¾t víi s¶n phÈm hiÖn cã. Do vËy, c¸c doanh nghiÖp mµ kh«ng tÝch cùc c¶i tiÕn mÉu m·, chÊt l-îng, kh«ng thùc thi mét c¸ch h÷u hiÖu c¸c biÖn ph¸p gi¶m gi¸ thµnh th× s¶n phÈm thay thÕ sÏ dÇn dÇn chiÕm lÜnh toµn bé thÞ tr-êng cña doanh nghiÖp. Vµ sÏ trë thµnh ®iÒu bÊt lîi cho viÖc s¶n xuÊt, kinh doanh cña doanh nghiÖp. ThËm chÝ cã thÓ dÉn ®Õn viÖc ph¸ s¶n cña doanh nghiÖp. 1.2. Nh©n tè m«i tr-êng tù nhiªn §©y lµ nh©n tè chñ yÕu ¶nh h-ëng ®Õn chi phÝ ®Çu vµo cña doanh nghiÖp. §Æc biÖt nã ¶nh h-ëng m¹nh mÏ ®Õn c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt cã tÝnh chÊt mïa vô vµ c¸c doanh nghiÖp khai th¸c sö dông nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn. TÝnh chÊt mïa vô cã t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh, nã sÏ t¸c ®éng tÝch cùc khi doanh nghiÖp s¶n xuÊt theo ®óng mïa vô vµ sÏ g©y c¶n trë khi tr¸i mïa. Tµi nguyªn thiªn nhiªn lµ mét yÕu tè ®Çu vµo quan träng cña c¸c doanh nghiÖp khai th¸c, v× vËy tr÷ l-îng, quy m«, c¸ch ph©n bè tµi nguyªn sÏ ¶nh h-ëng tÝch cùc hay tiªu cùc ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.3. M«i tr-êng thÓ chÕ M«i tr-êng chÝnh trÞ cã æn ®Þnh hay kh«ng æn ®Þnh ®Òu ¶nh h-ëng ®Õn ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Sù æn ®Þnh cña m«i tr-êng chÝnh trÞ t¹o ra ®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó doanh nghiÖp më réng ph¸t triÓn ho¹t ®éng kinh 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 doanh, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c chñ doanh nghiÖp chñ ®éng tiÕn hµnh ®Çu t-. NÕu m«i tr-êng chÝnh trÞ bÊt æn th× kh¶ n¨ng x¶y ra rñi ro cao, dÉn ®Õn viÖc c¸c chñ doanh nghiÖp tho¸i lui ®Çu t-, thu hÑp ph¹m vi kinh doanh. M«i tr-êng luËt ph¸p t¸c ®éng ®Õn hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp th«ng qua viÖc chÝnh phñ ban hµnh mét hÖ thèng luËt ph¸p chÆt chÏ, ®ång bé, c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ thuËn lîi ( thuÕ, l·i suÊt, h¹n ngh¹ch xuÊt nhËp khÈu…) sÏ t¹o ra mét hµnh lang ph¸p lý an toµn vµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2. Nh©n tè chñ quan 2.1. C¬ cÊu vèn vµ tr×nh ®é sö dông vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp Vèn lµ ®iÒu kiÖn thiÕt yÕu cho ho¹t ®éng kinh doanh. L-îng vèn hiÖn cã vµ cã thÓ huy ®éng chi phèi trùc tiÕp kh¶ n¨ng më réng kinh doanh vµ n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp: L-îng vèn cµng lín, kh¶ n¨ng n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh cµng lín vµ ng-îc l¹i. Trong thùc tÕ, ®· cã nh÷ng nhµ kinh doanh ph¶i bá lì c¬ héi kinh doanh do kh«ng ®ñ vèn hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng huy ®éng vèn kinh doanh. Tuy nhiªn, huy ®éng vèn ®Ó t¨ng vèn kinh doanh míi chØ lµ ®iÒu kiÖn cÇn ®Ó n©ng cao kÕt qu¶ kinh doanh. §iÒu kiÖn ®Î vµ sö dông ®ång vèn huy ®éng ®-îc sao cho cã hiÖu qu¶, ®¹t ®-îc tèi -u c¸c môc tiªu kinh doanh ®· x¸c ®Þnh. ViÖc sö dông vèn kinh doanh bao hµm néi dung réng, tõ viÖc h×nh thµnh c¬ cÊu hîp lý cña vèn kinh doanh ( quan hÖ hîp lý gi÷a vèn cè ®Þnh vµ vèn l-u ®éng, gi÷a vèn nî vµ vèn chñ së h÷u ), ph©n phèi vèn hîp lý cho c¸c môc tiªu kinh doanh, ®Õn theo dâi, qu¶n lý qu¸ tr×nh vËn ®éng cña vèn trong c¸c giai ®o¹n kh¸c nhau cña qu¸ tr×nh kinh doanh. Qu¶n lý sö dông vèn võa lµ mét khoa häc, võa lµ mét nghÖ thuËt. Yªu cÇu hµng ®Çu cña viÖc qu¶n lý sö dông vèn lµ b¶o ®¶m hiÖu qu¶ ®ång vèn, sao cho víi l-îng vèn nhÊt ®Þnh nh-ng cã thÓ t¹o ra ®-îc l-îng kÕt qu¶ ngµy cµng lín. XÐt theo quan hÖ t-¬ng quan gi÷a vèn kinh doanh vµ kÕt qu¶, ®iÒu 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®ã cã nghÜa lµ tèc ®é t¨ng kÕt qu¶ kinh doanh ph¶i lu«n lín h¬n tèc ®é t¨ng vèn kinh doanh. 2.2. Tr×nh ®é kü thuËt vµ c«ng nghÖ Ngµy nay, mäi ng-êi, mäi ngµnh, mäi cÊp ®Òu thÊy ¶nh h-ëng cña khoa häc kü thuËt ®èi víi tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc( nhÊt lµ lÜnh vùc kinh tÕ). Tr-íc thùc tr¹ng ®ã ®Ó tr¸nh tôt hËu, mét trong sù quan t©m hµng ®Çu cña doanh nghiÖp lµ nhanh chãng n¾m b¾t ®-îc vµ øng dông tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo s¶n xuÊt nh»m ®¹t hiÖu qu¶ chÝnh trÞ-x· héi cao. Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, Doanh nghiÖp muèn th¾ng thÕ trong c¹nh tranh th× mét trong yÕu tè c¬ b¶n lµ ph¶i cã tÝnh tr×nh ®é khoa häc c«ng nghÖ cao, tho¶ m·n nhu cÇu cña thÞ tr-êng c¶ vÒ sè l-îng, chÊt l-îng, thêi gian. §Ó ®¹t ®-îc môc tiªu nµy yªu cÇu cÇn ®¨t ra lµ ngoµi viÖc khai th¸c triÖt ®Ó c¬ së vËt chÊt ®· cã (toµn bé nhµ x-ëng, kho tµng, ph-¬ng tiÖn vËt chÊt kü thuËt m¸y mãc thiÕt bÞ) cßn ph¶i kh«ng ngõng tiÕn hµnh n©ng cÊp, tu x-áng, söa ch÷a vµ tiÕn tíi hiÖn ®¹i ho¸ c«ng nghÖ m¸y mãc, thiÕt bÞ tõ ®ã n©ng cao s¶n l-îng, n¨ng suÊt lao ®éng vµ ®¶m b¶o hiÖu qu¶ ngµy cµng cao. 2.3 Nguån nh©n lùc vµ c¬ cÊu tæ chøc lao ®éng: Lao ®éng lµ mét trong nh÷ng nguån lùc quan träng cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Nã lµ tæng hîp c¸c kü n¨ng, møc ®é ®µo t¹o, tr×nh ®é gi¸o dôc cã s½n t¹o cho mét c¸ nh©n cã kh¶ n¨ng lµm viÖc vµ ®¶m b¶o n¨ng suÊt lao ®éng. Nh- vËy, nguån vèn nh©n lùc cña Doanh nghiÖp lµ l-îng lao ®éng hiÖn cã, cïng víi nã lµ kü n¨ng, tay nghÒ, tr×nh ®é ®µo t¹o, tÝnh s¸ng t¹o vµ kh¶ n¨ng khai th¸c cña ng-êi lao ®éng. Nguån nh©n lùc kh«ng ph¶i lµ c¸i sÏ cã mµ lµ ®· cã s½n t¹i doanh nghiÖp, thuéc sù qu¶n lý vµ sö dông cña doanh nghiÖp. Do ®ã, ®Ó ®¶m b¶o hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh th× doanh nghiÖp ph¶i hÕt søc l-u t©m tíi nh©n tè nµy. V× nã lµm chÊt x¸m, lµ yÕu tè trùc tiÕp t¸c ®éng nªn ®èi t-îng lao ®éng vµ t¹o ra s¶n phÈm vµ kÕt 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, cã ¶nh h-ëng mang tÝnh quyÕt ®Þnh ®èi víi sù tån t¹i vµ h-ng thÞnh cña Doanh nghiÖp. Trong ®ã, tr×nh ®é tay nghÒ cña ng-êi lao ®éng trùc tiÕp ¶nh h-ëng tíi chÊt l-îng s¶n phÈm, do ®ã víi tr×nh ®é tay nghÒ cña ng-êi lao ®éng vµ ý thøc tr¸ch nhiÖm trong c«ng viÖc sÏ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. §ång thêi tiÕt kiÖm vµ gi¶m ®-îc ®Þnh møc tiªu hao nguyªn vËt liÖu, tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh. Tr×nh ®é tæ chøc qu¶n lý cña c¸n bé l·nh ®¹o, nghiÖp vô, t¹i ®©y yªu cÇu mçi c¸n bé l·nh ®¹o, nghiÖp vô ph¶i cã kiÕn thøc, cã n¨ng lùc vµ n¨ng ®éng trong c¬ chÕ thÞ tr-êng. CÇn tæ chøc ph©n c«ng lao ®éng hîp lý gi÷a c¸c bé phËn, c¸ nh©n trong Doanh nghiÖp; sö dông ®óng ng-êi, ®óng viÖc sao cho tËn dông ®-îc n¨ng lùc, së tr-êng, tÝnh s¸ng t¹o cña ®éi ngò c¸n bé, nh©n viªn. Nh»m t¹o ra sù thèng nhÊt hîp lý trong tiÕn tr×nh thùc hiÖn nhiÖm vô chung cña Doanh nghiÖp. Tuy nhiªn, Doanh nghiÖp còng cÇn ¸p dông c¸c h×nh thøc tr¸ch nhiÖm vËt chÊt, sö dông c¸c ®ßn bÈy kinh tÕ th-ëng ph¹t nghiªm minh ®Ó t¹o ®éng lùc thóc ®Èy ng-êi lao ®éng nç lùc h¬n trong ph¹m vi tr¸ch nhiÖm cña m×nh, t¹o ra ®-îc søc m¹nh tæng hîp nh»m thùc hiÖn mét c¸ch tèt nhÊt kÕ ho¹ch ®· ®Ò ra. Tõ ®ã gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh tÕ trong s¶n xuÊt kinh doanh. 2.4. C¬ cÊu tæ chøc vµ n¨ng lùc qu¶n lý cña doanh nghiÖp Trong doanh nghiÖp viÖc tæ chøc s¶n xuÊt bao gåm nhiÒu ph-¬ng ph¸p kÕt hîp mét c¸ch hîp lý cã hiÖu qu¶ nhÊt vÒ kh«ng gian vµ thêi gian tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña s¶n xuÊt. Bé m¸y tæ chøc qu¶n lý cña doanh nghiÖp cã vai trß rÊt quan träng trong viÖc tæ chøc ®iÒu hµnh qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. C¬ cÊu tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña doanh nghiÖp hîp lý cã nghÜa lµ bè trÝ ®óng ng-êi, ®óng c«ng viÖc sÏ gãp phÇn quan träng vµo viÖc sö dông cã hiÖu qu¶ nguyªn, nhiªn vËt liÖu, thiÕt bÞ m¸y mãc vµ søc lao 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®éng trong doanh nghiÖp, gãp phÇn to lín vµo viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp thùc hiÖn môc tiªu kinh tÕ tæng hîp cña doanh nghiÖp tøc lµ lµm ¨n cã l·i. Tæ chøc lao ®éng khoa häc ®ãng vai trß quan träng trong qu¸ tr×nh hoµn thiÖn ®iÒu kiÖn lµm viÖc cña doanh nghiÖp. Thùc hiÖn tèt c«ng t¸c tæ chøc s¶n xuÊt còng cã t¸c dông tèt ®èi víi c«ng t¸c b¶o vÖ m«i tr-êng ( kh«ng g©y « nhiÔm, kh«ng g©y ®éc h¹i ). Tæ chøc s¶n xuÊt hîp lý sÏ gãp phÇn chuyªn m«n ho¸ c«ng viÖc gióp ng-êi lao ®éng dÔ dµng thùc hiÖn nhiÖm vô cña doanh nghiÖp. Nh- vËy, tæ chøc s¶n xuÊt vµ tæ chøc qu¶n lý hîp lý cã t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn phèi hîp hµi hoµ c¸c yÕu tè s¶n xuÊt, c¸c bé phËn trong doanh nghiÖp, ®éng viªn vµ sö dông cã hiÖu qu¶ c¸c nguån lùc cña doanh nghiÖp vµo viÖc thùc hiÖn môc tiªu chung, qua ®ã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn viÖc n©ng cao kÕt qu¶ vµ hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. 2.5. VÞ thÕ vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, vÞ thÕ vµ uy tÝn cña doanh nghiÖp ®-îc quyÕt ®Þnh bëi chÊt l-îng, gi¸ c¶, vµ dÞch vô ®èi víi kh¸ch hµng. ChÊt l-îng s¶n phÈm trë thµnh c«ng cô c¹nh tranh quan träng cña doanh nghiÖp v× chÊt l-îng tho¶ m·n nhu cÇu cña kh¸ch hµng vÒ s¶n phÈm. ChÊt l-îng s¶n phÈm cµng cao sÏ ®¸p øng nhu cÇu ngµy cµng ph¸t triÓn cña ng-êi tiªu dïng, nã lu«n lµ yÕu tè sèng cßn cña mçi doanh nghiÖp. Vµ khi chÊt l-îng s¶n phÈm kh«ng ®¸p øng ®-îc nhu cÇu cña kh¸ch hµng lËp tøc kh¸ch hµng sÏ chuyÓn sang dïng s¶n phÈm kh¸c cïng lo¹i. Thùc tÕ ®· cho thÊy , kh¸ch hµng th-êng lùa chän s¶n phÈm theo trùc gi¸c. V× vËy nh÷ng lo¹i hµng ho¸ cã mÉu m·, bao b×, nh·n hiÖu ®Ñp lu«n dµnh ®-îc -u thÕ h¬n so víi c¸c lo¹i hµng ho¸ kh¸c cïng lo¹i. Bªn c¹nh ®ã gi¸ c¶ ph¶i phï hîp víi tói tiÒn cña kh¸ch hµng nh-ng chÊt l-îng s¶n phÈm vÉn ®-îc b¶o ®¶m. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Ó l«i cuèn kh¸ch hµng ®Õn víi m×nh vµ gi÷ ®-îc kh¸ch hµng doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó träng ®Õn kh©u phôc vô kh¸ch hµng. Doanh nghiÖp sÏ sö dông c¸c h×nh thøc phôc vô kh¸ch hµng trùc tiÕp, tù ®éng hay kÕt hîp, sö dông c¸c kü thuËt phôc vô kh¸ch hµng ë thÞ tr-êng ng-êi mua. Giíi h¹n ®èi víi mçi h×nh thøc phôc vô nµy doanh nghiÖp cã ho¹t ®éng tèt sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh. C¸c ®Æc tÝnh chÊt l-îng, gi¸ c¶, chÝnh s¸ch phôc vô kh¸ch hµng lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, gãp phÇn lín vµo viÖc t¹o uy tÝn, ®Èy nhanh tèc ®é tiªu thô s¶n phÈm lµm c¬ së cho sù tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp. V. hÖ thèng chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh §Ó ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp mét c¸ch cô thÓ vµ cã hiÖu qu¶ th× ta ph¶i: X©y dùng hÖ thèng chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. TÝnh to¸n tæng hîp c¸c chØ tiªu. §¸nh gi¸ chung vµ ph©n tÝch t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Thu nhËp ®Çy ®ñ: chÝnh x¸c c¸c th«ng tin vÒ gi¸ trÞ s¶n xuÊt, gi¸ trÞ gia t¨ng, chi phÝ trung gian, doanh thu, lîi nhuËn, lao ®éng b×nh qu©n, vèn ®Çu t-, vèn s¶n xuÊt kinh doanh.... Dù b¸o xu h-íng s¶n xuÊt kinh doanh trong thêi gian tíi vµ ®Ò ra nh÷ng gi¶i ph¸p ph¸p kiÕn nghÞ nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh. 1.C¸c chØ tiªu ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ kinh tÕ cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng kinh doanh 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Ó ph©n tÝch hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp mét c¸ch tæng thÓ ta dùa trªn c¸c chØ tiªu sau : 1.1.C¸c chØ tiªu tæng hîp Qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp lµ qu¸ tr×nh kÕt hîp sö dông nhiÒu yÕu tè nh- : nguyªn vËt liÖu , t- liÖu lao ®éng ,søc lao ®éng , tiÒn vèn . HiÖu qu¶ kinh tÕ cña s¶n xuÊt kinh doanh ®¹t ®-îc khi sö dông c¸c yÕu tè ®ã cã hiÖu qu¶ . V× vËy , ®Ó ph¶n ¸nh hiÖu qu¶ kinh tÕ cÇn sö dông hÖ thèng chØ tiªu: khi tÝnh to¸n (tõng chØ tiªu cô thÓ ) ng-êi ta dùa vµo c«ng thøc : H= K C (1) Trong ®ã: H: Lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ. K: Lµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®¹t ®-îc. C: Lµ chi phÝ s¶n xuÊt bá ra. VÒ kÕt qu¶ s¶n xuÊt ®¹t ®-îc hiÖn nay ng-êi ta th-êng dïng chØ tiªu vÒ doanh thu hoÆc lîi nhuËn. VÒ chi phÝ s¶n xuÊt cã thÓ sö dông toµn bé chi phÝ lao ®éng sèng vµ lao ®éng vËt ho¸ hoÆc lao ®éng sèng ( th-êng tÝnh theo sè l-îng lao ®éng b×nh qu©n n¨m) hoÆc vèn s¶n xuÊt b×nh qu©n n¨m. Tõ c«ng thøc (1) ta cã thÓ vËn dông vµ tÝnh to¸n hiÖu qu¶ kinh tÕ cña doanh nghiÖp theo chØ tiªu sau: H= Doanh thu, doanh thu thuÇn, lîi nhuËn Vèn s¶n xuÊt b×nh qu©n n¨m Trong ®ã: Vèn s¶n xuÊt bao gåm vèn cè ®Þnh vµ vèn l-u ®éng. §©y lµ chØ tiªu ph¸n ¸nh hiÖu qu¶ sö dông vèn s¶n xuÊt. Th«ng qua c¸c chØ tiªu nµy thÊy ®-îc mét ®ång vèn bá vµo s¶n xuÊt t¹o ra ®-îc bao nhiªu ®ång tæng thu nhËp, thu nhËp thuÇn tuú. Nã cho ta thÊy ®-îc hiÖu qu¶ kinh tÕ kh«ng chØ ®èi víi lao ®éng vËt ho¸ mµ cßn c¶ lao ®éng sèng. Nã cßn ph¶n ¸nh tr×nh ®é tæ 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 chøc s¶n xuÊt vµ qu¶n lý cña ngµnh còng nh- cña c¸c doanh nghiÖp. Môc tiªu s¶n xuÊt cña ngµnh còng nh- cña doanh nghiÖp vµ toµn x· héi kh«ng ph¶i chØ quan t©m t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm b»ng mäi chi phÝ mµ ®iÒu quan träng h¬n lµ s¶n phÈm ®-îc t¹o ra trªn mçi ®ång vèn bá ra nhiÒu hay Ýt. ChØ tiªu doanh thu, doanh thu thuÇn, lîi nhuËn, tiÒn vèn lµ c¸c chØ tiªu ph¶n ¸nh tr×nh ®é ph¸t triÓn s¶n xuÊt, tr×nh ®é sö dông nguån vèn vËt t-, lao ®éng, tµi chÝnh. Khèi l-îng s¶n phÈm t¹o ra trªn tõng ®ång vèn còng lín còng t¹o ®iÒu kiÖn tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cña nh©n d©n vµ më réng h¬n n÷a qui m« s¶n xuÊt. 1.2. C¸c chØ tiªu vÒ lîi nhuËn * Lîi nhuËn rßng Trong c¬ chÕ thÞ tr-êng, môc tiªu cña mçi doanh nghiÖp ®ã lµ tån t¹i vµ ph¸t triÓn. Muèn vËy tr-íc hÕt mçi doanh nghiÖp ho¹t ®éng ph¶i lÊy thu bï chi vµ cã mét phÇn lîi nhuËn ®Ó t¸i s¶n xuÊt më réng. Mçi doanh nghiÖp cÇn ph¶i chó träng tíi lîi nhuËn vµ kh«ng ngõng t×m c¸ch t¨ng lîi nhuËn. Lîi nhuËn ®-îc t¹o ra khi sè tiÒn ®-îc thu vÒ trong kinh doanh lín h¬n so víi tiÒn chi phÝ bá ra ®Ó cã ®-îc doanh thu trªn. Nh- vËy lîi nhuËn lµ phÇn chªnh lÖch gi÷a thu vµ chi cña doanh nghiÖp tõ c¸c ho¹t ®éng kinh doanh. Lîi nhuËn rßng = ( Sè tiÒn b¸n ra - Sè tiÒn chi phÝ bá vµo ) Trong kinh doanh lîi nhuËn cña doanh nghiÖp ®-îc tinh theo c«ng thøc : P = TR - (TC + Tax + T0) P = TR - (TC + Tax - T0) Trong ®ã : P : Lîi nhuËn cña doanh nghiÖp thu ®-îc tõ ho¹t ®éng kinh doanh TR: Tæng doanh thu thùc hiÖn dÞch vô, tiªu thô s¶n phÈm TC : Tæng chi phÝ bá ra ®Ó t¹o ra khèi l-îng hµng ho¸, dÞch vô ®em tiªu thô Tax : ThuÕ c¸c lo¹i cña doanh nghiÖp trong kú kinh doanh 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 T0 : Tæn thÊt hoÆc thu nhËp ngoµi ho¹t ®éng c¬ b¶n * ChØ tiªu lîi nhuËn rßng (LNR) theo doanh thu thuÇn (DTT) Tû suÊt LNR theo doanh thu = Tæng lîi nhuËn Tæng DTT x 100 ChØ tiªu nµy cho biÕt hiÖu qu¶ cña doanh nghiÖp ®· t¹o ra ®-îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn tõ mét ®ång doanh thu b¸n hµng. * ChØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn rßng (LNR) theo vèn chñ së h÷u (Vèn CSH) Tû suÊt LNR theo vèn CSH = Lîi nhuËn rßng Vèn CSH x 100 §©y lµ chØ sè mµ doanh nghiÖp quan t©m nhÊt. Bëi v× nã lµ môc tiªu kinh doanh mµ doanh nghiÖp theo ®uæi. Mét ®ång vèn chñ së h÷u t¹o ra bao nhiªu ®ång lîi nhuËn, chØ sè nµy ph¶I ®¹t møc sao cho doanh lîi trªn vèn chØ ®¹t cao h¬n tû lÖ l¹m ph¸t vµ gi¸ vèn. * ChØ tiªu tû suÊt lîi nhuËn rßng (LNR) theo tæng vèn kinh doanh Tû suÊt LN theo tæng vèn = Lîi nhuËn rßng Tæng sè vèn x 100 ChØ sè nµy cßn ®-îc gäi lµ kh¶ n¨ng sinh lêi cña vèn ®Çu t-. Mét ®ång vèn kinh doanh t¹o ra ®-îc bao nhiªu ®ång lîi nhuËn 2. C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ sö dông c¸c yÕu tè kinh doanh 2.1. C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn a.C¸c chØ tiªu vÒ hiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh (VC§) Vèn cè ®Þnh lµ bé phËn lín nhÊt, chñ yÕu nhÊt trong t- liÖu lao ®éng vµ quyÕt ®Þnh n¨ng lùc s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ sö dông vèn cè ®Þnh ®-îc x¸c ®Þnh b»ng c¸ch so s¸nh kÕt qu¶ kinh doanh víi gi¸ trÞ cña tµi s¶n cè ®Þnh b×nh qu©n, tÝnh theo nguyªn gi¸ hoÆc tÝnh theo gi¸ trÞ kh«i phôc trong kú ®-îc xÐt, th-êng gäi lµ hiÖu suÊt vèn cè ®Þnh. Gäi tæng gi¸ trÞ cña vèn cè ®Þnh b×nh qu©n trong kú lµ tµi s¶n cè ®Þnh( TSC§ ) vµ chØ tiªu hiÖu suÊt TSC§ lµ HTSC§ th×: 20