Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lêi nãi ®Çu
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi:
Cã thÓ kh¼ng ®Þnh r»ng, sau h¬n mét thËp niªn thùc hiÖn c«ng cuéc
®æi míi, cïng víi khu vùc kinh tÕ quèc doanh khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc
doanh ®· cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn nhanh chãng vµ ngµy cµng kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ vµ vai trß cña m×nh trong nÒn kinh tÕ, hµng n¨m khu vùc kinh tÕ
ngoµi quèc doanh ®ãng gãp kho¶ng 60% - 65% vµo GDP, 40% - 45% cho
ng©n s¸ch nhµ níc vµ thu hót h¬n 80% lao ®éng cho x· héi.
Nhê cã chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nhiÒu thµnh phÇn, DNNQD míi
thùc sù cã ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t huy lîi thÕ cña m×nh trong c¬ chÕ míi. Víi ®Æc
®iÓm ho¹t ®éng linh ho¹t, n¨ng ®éng vµ cã tÝnh tù chñ cao DNNQD ®·
nhanh chãng hoµ nhËp víi kinh tÕ thÞ trêng, t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm cho x·
héi, gãp phÇn kiÒm chÕ l¹m ph¸t, gi¶m tû lÖ thÊt nghiÖp vµ lµ ®èi t¸c c¹nh
tranh s«i ®éng víi DNNN, gãp phÇn tÝch cùc vµo sù phån vinh cña ®Êt níc.
Vai trß vµ vÞ trÝ quan träng cña DNNQD ®ßi hái ph¶i cã c¬ chÕ vµ
chÝnh s¸ch thÝch hîp t¹o ®iÒu kiÖn cho DNNQD ph¸t huy m¹nh mÏ mäi
tiÒm n¨ng, thÕ m¹nh cña m×nh. Trªn thùc tÕ, trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhËn
thøc ®îc tiÒm n¨ng to lín cña DNNQD c¸c NHTM ®· ®Èy m¹nh ho¹t ®éng
cho vay ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nµy t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp ph¸t
triÓn vµ më réng ho¹t ®éng kinh doanh cña Ng©n hµng gãp phÇn vµo sù
ph¸t triÓn chung cña toµn bé nÒn kinh tÕ.
Tuy nhiªn, trong thêi gian thùc tËp t¹i chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh
Hng Yªn em nhËn thÊy r»ng ho¹t ®éng cho vay ®èi víi DNNQD cha t¬ng
xøng víi nhu cÇu vèn thùc tÕ cña c¸c doanh nghiÖp nµy. V× vËy sau mét
thêi gian nghiªn cøu n¾m b¾t t×nh h×nh thùc tÕ em ®· lùa chän ®Ò tµi “Gi¶i
ph¸p më réng cho vay ®èi víi doanh nghiÖp ngoµi quèc doanh t¹i chi
nh¸nh NHNo&PTNT tØnh Hng Yªn” víi mong muèn gãp mét phÇn nhá
bÐ kiÕn thøc cña m×nh vµo viÖc t×m ra c¸c gi¶i ph¸p ®Ó më réng cho vay ®èi
víi DNNQD t¹i chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh Hng Yªn. Néi dung ®Ò tµi lµ
mét vÊn ®Ò réng vµ phøc t¹p v× vËy chuyªn ®Ò nµy sÏ kh«ng tr¸nh khái
nh÷ng khiÕm khuyÕt. Em mong nhËn ®îc sù gióp ®ì cña c¸c thÇy c«, cña
ban l·nh ®¹o vµ c¸n bé c«ng nh©n viªn chi nh¸nh NHNo&PTNT tØnh Hng
Yªn, ®ång thêi em còng mong nhËn ®îc nh÷ng ®ãng gãp cña c¸c b¹n sinh
viªn ®Ó bµi viÕt cña em ®îc hoµn thiÖn vµ cã thùc tiÔn h¬n.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng 1
DOANH NGHIÖP NGOµI QUèC DOANH vµ
vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi
DOANH NGHIÖP NGOµI QUèC DOANH
1.1. DNNQD trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam
1.1.1. Kh¸i niÖm, ph©n lo¹i, ®Æc ®iÓm vµ vai trß cña DNNQD trong nÒn
kinh tÕ thÞ trêng ë ViÖt Nam.
1.1.1.1. Kh¸i niÖm vÒ DNNQD:
Doanh nghiÖp lµ tæ chøc kinh tÕ cã tªn riªng, cã tµi s¶n, cã trô së
giao dÞch æn ®Þnh, ®îc ®¨ng ký kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt
nh»m môc ®Ých thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh.
DNNQD lµ mét bé phËn cña nÒn kinh tÕ, lÊy së h÷u t nh©n lµm nÒn
t¶ng, ®îc tån t¹i l©u dµi, ®îc b×nh ®¼ng tríc ph¸p luËt vµ cã tÝnh sinh lîi
hîp ph¸p chñ ®éng trong mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong khu«n
khæ cña ph¸p luËt.
XuÊt ph¸p tõ h×nh thøc së h÷u cña DNNQD, Nhµ níc kh«ng cÊp vèn
ho¹t ®éng còng nh kh«ng t¸i cÊp vèn mµ vèn ho¹t ®éng cña DNNQD lµ vèn
do t nh©n bá ra hay mét nhãm c¸c thµnh viªn lµ c¸c tæ chøc, c¸ nh©n gãp
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
l¹i. Sè tiÒn nµy nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo qui m« ngµnh nghÒ, lÜnh vùc s¶n
xuÊt kinh doanh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt (®ù¬c quy ®Þnh trong luËt
doanh nghiÖp). MÆt kh¸c, trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh,
DNNQD ph¶i chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n, v« h¹n hay hçn hîp c¶ v« h¹n vµ
h÷u h¹n. §iÒu ®ã tuú thuéc vµo ®Æc trng cña tõng lo¹i h×nh s¶n xuÊt kinh
doanh cña DNNQD mµ c¸c c¸ nh©n, tæ chøc tham gia trong ®ã.
1.1.1.2. Ph©n lo¹i DNNQD:
* NÕu c¨n cø vµo møc ®é tr¸ch nhiÖm trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh th× DNNQD bao gåm c¸c doanh nghiÖp chiô tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n
(c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ phÇn, hîp t¸c x·…), c¸c doanh nghiÖp chÞu
tr¸ch nhiÖm hçn hîp (c«ng ty hîp vèn ®¬n gi¶n lµ c«ng ty trong ®ã cã mét
thµnh viªn nhËn vèn chÞu tr¸ch nhiÖm v« h¹n cßn c¸c thµnh viªn gãp vèn
kh¸c chÞu tr¸ch nhiÖm h÷u h¹n trªn phÇn vèn ®ãng gãp mµ th«i).
* NÕu chia theo tÝnh chÊt së h÷u vèn, DNNQD bao gåm c¸c lo¹i
h×nh doanh nghiÖp së h÷u mét chñ (doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty TNHH 1
thµnh viªn), së h÷u nhiÒu chñ (c«ng ty cæ phÇn, c«ng ty TNHH cã tõ 2
thµnh viªn trë lªn, hîp t¸c x·...).
Tuy nhiªn dï ph©n lo¹i theo h×nh thøc nµo th× DNNQD còng bao
gåm c¸c lo¹i h×nh sau: Doanh nghiÖp t nh©n, c«ng ty TNHH, c«ng ty cæ
phÇn, hîp t¸c x·.
- Doanh nghiÖp t nh©n: §iÒu 99 luËt doanh nghiÖp quy ®Þnh “Doanh
nghiÖp t nh©n lµ doanh nghiÖp do mét c¸ nh©n lµm chñ vµ tù chÞu tr¸ch
nhiÖm b»ng toµn bé tµi s¶n cña m×nh vÒ mäi ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
- C«ng ty TNHH: lµ doanh nghiÖp gåm kh«ng qu¸ 50 thµnh viªn
gãp vèn thµnh lËp, thµnh viªn chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c
nghÜa vô tµi s¶n kh¸c cña doanh nghiÖp trong ph¹m vi sè vèn ®· cam kÕt
gãp vµo doanh nghiÖp.
- C«ng ty cæ phÇn: lµ doanh nghiÖp trong ®ã vèn ®iÒu lÖ ®îc h×nh
thµnh tõ nhiÒu phÇn vèn gãp b»ng nhau gäi lµ cæ phÇn, ngêi së h÷u cæ phÇn
gäi lµ cæ ®«ng, cæ ®«ng chØ chÞu tr¸ch nhiÖm vÒ c¸c kho¶n nî vµ c¸c nghÜa
vô tµi s¶n kh¸c cña doanh nghiÖp trong ph¹m vi sè vèn ®· gãp vµo doanh
nghiÖp.
- Hîp t¸c x·: lµ tæ chøc kinh tÕ tù chñ do nh÷ng ngêi lao ®éng cã nhu
cÇu, cã lîi Ých chung tù nguyÖn cïng gãp vèn, gãp søc lËp ra theo quy ®Þnh
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cña ph¸p luËt ®Ó ph¸t huy søc m¹nh cña tËp thÓ vµ tõng x· viªn nh»m gióp
nhau thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ h¬n c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, dÞch vô
vµ c¶i thiÖn ®êi sèng, gãp phÇn ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi cña ®Êt níc.
1.1.1.3. §Æc ®iÓm cña DNNQD ë ViÖt Nam:
B¾t ®Çu h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn tõ n¨m 1986 cho ®Õn nay, tr¶i qua
mét giai ®o¹n h¬n mêi n¨m c¸c DNNQD níc ta cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau:
* Quy m« vèn nhá bÐ:
NÒn kinh tÕ ViÖt Nam vÉn lµ mét nÒn kinh tÕ chËm ph¸t triÓn, kh«ng
cã sù n¨ng ®éng do ®ã kh¼ n¨ng tÝch luü vèn néi bé rÊt thÊp. Ngêi d©n vÉn
cha cã thãi quen ®Ó ®ång tiÒn nhµn rçi cña m×nh cã thÓ sinh lêi b»ng c¸ch
®Çu t vµo s¶n xuÊt kinh doanh, mµ chØ göi tiÒn tiÕt kiÖm vµo Ng©n hµng
hoÆc gi÷ tiÒn ë nhµ. C¸c DNNQD dùa trªn së h÷u t nh©n vÒ t liÖu s¶n xuÊt
nªn nguån vèn mang tÝnh chÊt nhá hÑp, mÆt kh¸c th©m niªn tån t¹i cha l©u
nªn cha cã ®iÒu kÖn ®Ó tÝch luü vèn. Nguån vèn ho¹t ®éng chñ yÕu lµ ®i
vay tõ b¹n bÌ, vay t nh©n, vay Ng©n hµng vµ c¸c TCTD kh¸c. Song do uy
tÝn cña c¸c DNNQD cha cao nªn viÖc vay vèn gÆp rÊt nhiÒu khã kh¨n, mÆc
dï ®· cã nhiÒu v¨n b¶n cña chÝnh phñ, NHNN quy ®Þnh vÒ viÖc më réng
cho vay ®èi víi khu vùc nµy. HÇu hÕt c¸c DNNQD cã quy m« võa vµ nhá
(theo NghÞ ®Þnh sè 90/2001/N§ - CP cña ChÝnh Phñ ®Þnh nghÜa th× doanh
nghiÖp võa vµ nhá lµ c¬ së s¶n xuÊt kinh doanh theo ph¸p luËt hiÖn hµnh, cã
vèn ®¨ng ký kh«ng qóa 10 tû ®ång hoÆc sè lao ®éng trung b×nh hµng n¨m
kh«ng qu¸ 300 ngêi). Thùc tÕ sè DNNQD cã sè vèn sö dông díi 10 tû ®ång
chiÕm 70%, b×nh qu©n sè vèn thùc tÕ sö dông 1 DNNQD lµ 4,7 tû ®ång, lao
®éng b×nh qu©n cña DNNQD lµ 36 ngêi. Møc trang bÞ tµi s¶n trªn 1 lao
®éng chØ cã 44,7 triÖu ®ång. Lîng vèn tù cã cña c¸c doanh nghiÖp chØ ®¸p
øng tõ 30% ®Õn 40% yªu cÇu.
VÊn ®Ò thiÕu vèn cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh kÐo theo c¸c ®Æc
®iÓm vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ l¹c hËu, m«i trêng kinh doanh kh«ng thuËn lîi.
* Tr×nh ®é kü thuËt c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu:
Do quy m« vèn h¹n chÕ cïng víi viÖc thiÕu th«ng tin vÒ c«ng nghÖ,
sù h¹n chÕ trong viÖc ¸p dông c«ng nghÖ tiªn tiÕn dÉn ®Õn tr×nh ®é c«ng
nghÖ cña c¸c DNNQD nh×n chung lµ kh«ng ®ång bé. HÇu hÕt lµ c¸c thiÕt bÞ
®Òu cò kü, l¹c hËu, phÇn lín lµ m¸y cò t©n trang l¹i, tuæi cña c¸c m¸y mãc
thiÕt vµo kho¶ng 20 tuæi. Theo sè liÖu ®iÒu tra cña viÖn qu¶n lý kinh doanh
trung ¬ng n¨m 2003 th× chØ cã 25% doanh nghiÖp sö dông c«ng ngÖ t¬ng
®èi hiÖn ®¹i, 38,5% doanh nghiÖp sö dông c«ng nghÖ cæ truyÒn, 36,5%
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
doanh nghiÖp kÕt hîp c¶ c«ng nghÖ cæ truyÒn vµ hiÖn ®¹i. Do tr×nh ®é c«ng
nghÖ quyÕt ®Þnh ®Õn n¨ng suÊt lao ®éng vµ chÊt lîng s¶n phÈm nªn s¶n
phÈm cña DNNQD lµm ra cã søc c¹nh tranh kÐm trªn thÞ trêng.
* M«i trêng s¶n xuÊt kinh doanh kh«ng thuËn lîi, thÞ trêng tiªu thô
s¶n phÈm nhá bÐ, bÊp bªnh:
KÓ tõ n¨m 1986 cho tíi nay hµng lo¹t c¸c chÝnh s¸ch, chñ tr¬ng liªn
quan ®Õn ph¸t triÓn DNNQD ®· ®îc ban hµnh t¹o ra c¬ së ph¸p lÝ cho c¸c
DNNQD ho¹t ®éng nh luËt c«ng ty, luËt doanh nghiÖp t nh©n n¨m 1990;
luËt doanh nghiÖp n¨m 2000. Nhng ®Ó t¹o hµnh lang ph¸p lý ®Çy ®ñ cho
kinh doanh th× vÉn cßn thiÕu nh luËt chèng ®éc quyÒn, luËt doanh nghiÖp
võa vµ nhá...
MÆc dï quyÒn b×nh ®¼ng ph¸p lÝ gi÷a DNNN vµ DNNQD ®· ®îc
thõa nhËn nhng trong c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ, ®iÒu nµy vÉn cha nhÊt qu¸n,
®Æc biÖt trong chÝnh s¸ch thuÕ, tÝn dông, vèn, mÆt b»ng...
Mét khã kh¨n lín cña c¸c DNNQD lµ thÞ trêng tiªu thô nhá hÑp
kh«ng æn ®Þnh, mÆc dï thÞ trêng trong níc cã nhu cÇu kh¸ lín, nhng do vèn
®Çu t ban ®Çu Ýt, c«ng nghÖ s¶n xuÊt l¹c hËu nªn s¶n phÈm cña DNNQD
lµm ra cã søc c¹nh tranh kÐm ngo¹i trõ mét sè mÆt hµng truyÒn thèng cã uy
tÝn. Cïng víi ®ã lµ sù c¹nh tranh khèc liÖt cña hµng ngo¹i nhËp trµn lan,
hµng nhËp lËu víi gi¸ rÎ. MÆt kh¸c, c¸c doanh nghiÖp Ýt cã sù giao lu trªn
thÞ trêng quèc tÕ, thiÕu hiÓu biÕt vÒ c«ng nghÖ míi, vÒ kiÕn thøc kinh doanh
vµ ph¸p luËt quèc tÕ dÉn tíi nhiÒu doanh nghiÖp lµm ¨n thua lç ph¸ s¶n.
* Tr×nh ®é qu¶n lý kinh doanh kÐm ®Æc biÖt lµ tr×nh ®é yÕu kÐm
trong viÖc lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh, n¨ng lùc cña ngêi lao ®éng thÊp.
ViÖc lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh, x©y dùng kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh
cã hiÖu qu¶ phô thuéc vµ nhiÒu nh©n tè: tr×nh ®é, kinh nghiÖm qu¶n lý kinh
doanh, kh¶ n¨ng dù ®o¸n vÒ sù biÕn ®éng cña ngµnh, cña nÒn kinh tÕ... Ngêi chñ cña c¸c DNNQD ®Æc biÖt lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá chñ yÕu
qu¶n trÞ b»ng kinh nghiÖm, theo c¸ch suy nghÜ hiÓu biÕt riªng cña m×nh.
NhiÒu ngêi trong sè hä cha qua ®µo t¹o trêng líp nªn Ýt am hiÓu vÒ ph¸p
luËt, yÕu kÐm vÒ n¨ng lùc vµ kiÕn thøc v× vËy rÊt khã kh¨n trong viÖc lËp kÕ
ho¹ch tµi chÝnh, x©y dùng c¸c ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh kh¶ thi, trong
khi thãi quen sö dông c¸c dÞch vô t vÊn mang tÝnh chuyªn nghiÖp cha h×nh
thµnh.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¸c sæ s¸ch kÕ to¸n cña DNNQD thêng qu¸ ®¬n gi¶n, kh«ng cËp
nhËt, kh«ng ®Çy ®ñ vµ kh«ng chÝnh x¸c. Do vËy, viÖc ®¸nh gi¸ c¸c doanh
nghiÖp (®Ó Ng©n hµng quyÕt ®Þnh cho vay) thùc sù khã kh¨n ®èi víi Ng©n
hµng, nhÊt lµ hiÖn nay sæ s¸ch cña c¸c doanh nghiÖp hÇu hÕt ®Òu cha ®îc
kiÓm to¸n.
Thªm vµo ®ã ®éi ngò lao ®éng trong c¸c DNNQD nãi chung ®Òu cã
kü n¨ng thÊp, rÊt Ýt ®îc qua ®µo t¹o, hÇu hÕt lµ lao ®éng phæ th«ng. §iÒu
nµy còng lµ ®Æc ®iÓm chung cña ®éi ngò lao ®éng ë níc ta ¶nh hëng kh«ng
nhá ®Õn hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh.
C¸c ®Æc ®iÓm trªn ®©y chÝnh lµ nh÷ng yÕu tè tiÒm Èn g©y rñi ro cho
Ng©n hµng khi cho vay, v× thÕ ®Ó cã thÓ tiÕp cËn ®îc vèn tÝn dông DNNQD
cÇn kh¾c phôc nh÷ng nhîc ®iÓm vµ ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ cña m×nh. Còng
nh Ng©n hµng khi cho vay cÇn thÈm ®Þnh kh¸ch hµng mét c¸ch kü lìng, t
vÊn cho kh¸ch hµng nh»m tr¸nh c¸c thiÖt h¹i cã thÓ x¶y ra.
1.1.1.4. Vai trß cña c¸c DNNQD trong tiÕn tr×nh ®æi míi.
Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ra ®êi vµ ph¸t triÓn trong nÒn kinh
tÕ thÞ trêng, c¸c DNNQD chñ yÕu cã quy m« võa vµ nhá nªn rÊt linh ho¹t,
nh¹y bÐn thÝch øng nhanh chãng víi sù biÕn ®éng cña thÞ trêng. Nã huy
®éng tèi ®a nguån vèn trong d©n c ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc. Víi tÝnh tù
chñ vµ kh¶ n¨ng thÝch nghi cao, DNNQD ®ãng mét vai trß kh«ng thÓ thiÕu
®îc trong nÒn kinh tÕ, thÓ hiÖn qua c¸c mÆt sau:
* DNNQD gãp phÇn thu hót tèi ®a mäi nguån vèn trong d©n, gi¶i
quyÕt n¹n thÊt nghiÖp t¹o ra sù ph¸t triÓn c©n ®èi trong nÒn kinh tÕ.
- Tr×nh ®é lùc lîng s¶n xuÊt cña níc ta cßn thÊp, trong khi tiÒm
n¨ng ph¸t triÓn cßn lín song kh¶ n¨ng khai th¸c cßn h¹n chÕ. Sù ®éc chiÕm
cña h×nh thøc së h÷u Nhµ níc vµ tËp thÓ kh«ng cho phÐp khai th¸c nh÷ng
tiÒm n¨ng lín ®ã cña ®Êt níc, do ®ã vÉn cßn mét lîng vèn lín cßn n»m
trong d©n c. ChØ cã con ®êng ph¸t triÓn DNNQD míi cã thÓ khai th¸c
chóng.
- DNNQD tham gia vµo hÇu hÕt c¸c ngµnh kinh tÕ tõ c«ng nghiÖp,
th¬ng m¹i ®Õn dÞch vô, víi ®Æc tÝnh nh¹y bÐn, tæ chøc gän nhÑ nªn ®· thu
hót ®îc rÊt nhiÒu lao ®éng cã tr×nh ®é kh¸c nhau. §Æc biÖt trong qu¸ tr×nh
c¶i c¸ch c¸c DNNN ®· n¶y sinh mét sè vÊn ®Ò nh thÊt nghiÖp, sù bá ngá
mét sè ngµnh kinh tÕ vµ khu vùc do nhµ níc kh«ng ®ñ søc ®¶m tr¸ch hoÆc
kh«ng cã tÇm quan träng sèng cßn. ChÝnh c¸c DNNQD víi ®Æc tÝnh cña
m×nh sÏ t¹o ra c«ng ¨n viÖc lµm gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò thÊt nghiÖp, ®iÒu tiÕt
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
lùc lîng ph©n gi¶i trªn c¸c khu vùc cßn nhiÒu kho¶ng trèng gãp phÇn d·n
c¸ch, ®iÒu hoµ nhu cÇu lao ®éng. Sù ho¹t ®éng ®a d¹ng trªn nghiÒu ngµnh
nghÒ cña c¸c DNNQD ®· t¹o ra sù ph¸t triÓn c©n ®èi cho nÒn kinh tÕ.
* DNNQD ph¸t triÓn t¹o thªm nguån thu cho ng©n s¸ch Nhµ níc.
Víi ®Æc ®iÓm lµ ®îc tæ chøc gän nhÑ, Ýt nh©n c«ng, d©y chuyÒn c«ng
nghÖ ®¬n gi¶n, cã mèi quan hÖ s½n cã vÒ cung cÊp nguyªn vËt liÖu vµ tiªu
thô s¶n phÈm nªn DNNQD cã ®Æc ®iÓm næi bËt lµ n¨ng ®éng, linh ho¹t thay
®æi nhanh mÆt hµng vµ ph¬ng híng kinh doanh, Do vËy c¸c DNNQD ®¸p
øng kh¸ nhanh nhËy c¸c nhu cÇu phong phó, ®a d¹ng cña thÞ trêng, tõ ®ã
t¹o ra ngµy cµng nhiÒu lîi nhuËn ®ãng gãp ®¸ng kÓ vµo nguån thu ng©n
s¸ch Nhµ níc. Trªn thùc tÕ DNNQD ®ãng gãp mçi n¨m kho¶ng 40% 45% vµo ng©n s¸ch Nhµ níc.
* DNNQD t¹o ra nhiÒu hµng ho¸ cho tiªu dïng vµ cho xuÊt khÈu.
Theo chiÕn lîc ph¸t triÓn hµng tiªu dïng, hµng xuÊt khÈu cña §¶ng
vµ Nhµ níc ta, DNNQD víi sù ®a d¹ng vÒ quy m«, ngµnh nghÒ vµ h×nh thøc
kinh doanh ®· kh¬i dËy tiÒm n¨ng to lín trong d©n ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt,
thu hót vèn, kü thuËt c«ng nghÖ cña níc ngoµi t¹o ra ngµy cµng nhiÒu s¶n
phÈm phôc vô cho tiªu dïng vµ cho xuÊt khÈu. §Æc biÖt lµ sù kh«i phôc cña
c¸c lµng nghÒ truyÒn thèng ë n«ng th«n ®· lµm ra c¸c s¶n phÈm cã gi¸ trÞ
xuÊt khÈu ®ãng gãp phÇn quan träng vµo viÖc n©ng cao ®êi sèng cho d©n c
ë n«ng th«n.
* DNNQD cã t¸c dông quan träng ®èi víi qu¸ tr×nh CNH - H§H
vµ chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ ë níc ta.
Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn DNNQD còng lµ qu¸ tr×nh c¶i tiÕn m¸y mãc
thiÕt bÞ, n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt vµ chÊt lîng s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng nhu
cÇu thÞ trêng, ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh sÏ dÉn ®Õn ®æi míi c«ng nghÖ, lµm
cho qu¸ tr×nh CNH - H§H ®Êt níc kh«ng chØ diÔn ra theo chiÒu réng mµ c¶
ë chiÒu s©u. MÆt kh¸c, sù phôc håi c¸c lµng nghÒ ë mét sè vïng quª ®·
thóc ®Èy sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ.
* DNNQD ph¸t triÓn gãp phÇn t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh thóc
®Èy ph¸t triÓn kinh tÕ.
Víi sù ®a d¹ng vÒ lÜnh vùc ho¹t ®éng, DNNQD ®· t¹o nªn m«i trêng
c¹nh tranh trong nÒn kinh tÕ víi c¸c DNNN. Theo quy luËt th× c¹nh tranh sÏ
lµ ®iÓm khëi ®Çu cña sù ph¸t triÓn. DNNQD cã t¸c dông thóc ®Èy sù ph¸t
triÓn cña DNNN, bï ®¾p nh÷ng lç hæng do khu vùc nµy t¹o ra. §Æc biÖt nã
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cã vai trß quan träng trong viÖc chèng l¹i xu thÕ ®éc quyÒn ®ang t¸c ®éng
lµm tr× trÖ, c¶n trë nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. ViÖc ph¸t triÓn DNNQD t¹o ra
mét søc Ðp lín ®èi víi DNNN trªn c¬ së ®ã t¹o ra hµng ho¸, dÞch vô ngµy
cµng phong phó ®a d¹ng, chÊt lîng cao h¬n. Khi ®ã kh¸ch hµng sÏ cã ®iÒu
kiÖn lùa chän s¶n phÈm hµng ho¸ mµ m×nh a thÝch. B»ng con ®êng ®ã ®·
buéc DNNN ph¶i quan t©m nhiÒu h¬n ®Õn vÊn ®Ò n©ng cao hiÖu qu¶, c¶i
tiÕn chÊt lîng s¶n phÈm, vµ ®©y sÏ trë thµnh ®Þnh híng c¬ b¶n cho sù ph¸t
triÓn cña b¶n th©n c¸c doanh nghiÖp nµy, tõ ®ã thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t
triÓn.
* DNNQD gãp phÇn t¹o ra thÞ trêng vèn réng lín cho Ng©n hµng.
Sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña c¸c DNNQD ®· t¹o ra mét nhãm
kh¸ch hµng thêng xuyªn cho Ng©n hµng. Víi tèc ®é ph¸t triÓn nhanh chãng
c¶ vÒ quy m« vµ chÊt lîng c¸c DNNQD ®· t¹o ra mét nhu cÇu lín cho Ng©n
hµng c¶ vÒ vèn, thanh to¸n vµ c¸c dÞch vô qua Ng©n hµng. §iÒu nµy t¹o
®iÒu kiÖn cho Ng©n hµng ngµy cµng ph¸t triÓn. Nh chóng ta biÕt, ho¹t ®éng
Ng©n hµng phô thuéc rÊt lín vµo nÒn kinh tÕ quèc d©n mµ trong ®ã
DNNQD chiÕm mét tû lÖ ®¸ng kÓ do vËy, trong t¬ng lai DNNQD sÏ lµ thÞ
trêng ®Çy triÓn väng cña ngµnh Ng©n hµng.
NhËn thøc ®îc vai trß to lín cña DNNQD, Nhµ níc ta ®· khuyÕn
khÝch vµ t¹o m«i trêng ngµy cµng thuËn lîi cho khu vùc nµy. Sau khi quèc
héi th«ng qua luËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp t nh©n th¸ng 12/1990
DNNQD ®· cã sù ph¸t triÓn nhanh chãng vµ ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nhÊt
®Þnh, ph¸t huy tÝnh tÝch cùc trong viÖc huy ®éng vèn, gi¶i quyÕt viÖc lµm,
t¹o sù n¨ng ®éng trong kinh doanh vµ tho¶ m·n nhu cÇu thÞ trêng. Mét kÕt
qu¶ næi bËt lµ c¸c DNNQD t¨ng lªn nhanh chãng, t¨ng møc nép ng©n s¸ch
vµ thu nhËp kh¸ cao. §¹t ®îc nh÷ng ®iÒu ®ã l¸ nhê nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸
thuËn lîi nh c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc lu«n khuyÕn khÝch, hç trî cho
sù ra ®êi vµ ho¹t ®éng cña DNNQD. Nhµ níc còng lu«n cè g¾ng t¹o ra m«i
trêng ph¸p lý b×nh ®¼ng, tù chñ trong kinh doanh ®Ó c¸c doanh nghiÖp nµy
cã ®iÒu kiÖn v¬n lªn. H¬n n÷a, lùc lîng lao ®éng ViÖt Nam dåi dµo, lu«n
s½n sµng ®¸p øng yªu cÇu cña thµnh phÇn kinh tÕ nµy.
1.1.2. ThuËn lîi vµ khã kh¨n cña DNNQD trong qu¸ tr×nh ®æi míi.
1.1.2.1. ThuËn lîi:
* Khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®îc sù khuyÕn khÝch ph¸t triÓn
cña Nhµ níc. Nhµ níc ta ®· cã chñ tr¬ng ®a d¹ng ho¸ c¸c thµnh phÇn kinh
tÕ, ®Æc biÖt lµ t¨ng tû träng thµnh phÇn kinh tÕ ngoµi quèc doanh ®Ó tËn
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
dông c¸c nguån lùc cña nÒn kinh tÕ nh: lao ®éng vµ vèn. M«i trêng ph¸p lý
sÏ ngµy cµng ®îc khai th«ng ®Ó t¹o ®iÒu kiÖn tèi ®a cho khu vùc nµy ph¸t
triÓn; bªn c¹nh ®ã Nhµ níc cã nh÷ng chÝnh s¸ch u ®·i cho khu vùc nµy nh
miÔn gi¶m thuÕ trong nh÷ng n¨m ®Çu ®èi víi nh÷ng lÜnh vùc ®îc khuyÕn
khÝch ph¸t triÓn, gi¶m gi¸ thuª ®Êt... Nh vËy, c¸c DNNQD sÏ cã rÊt nhiÒu
®iÒu kiÖn thuËn lîi ®Ó ph¸t triÓn. Nhµ níc ®· ban hµnh luËt doanh nghiÖp t
nh©n, luËt c«ng ty vµ luËt doanh nghiÖp trong ®ã c«ng nhËn quyÒn b×nh
®¼ng cña chóng víi c¸c h×nh thøc kinh tÕ kh¸c tríc ph¸p luËt. §Æc biÖt, ®èi
víi ngµnh Ng©n hµng, c¬ chÕ cho vay ®èi víi DNNQD ®· th«ng tho¸ng
h¬n: thñ tôc cho vay ®¬n gi¶n h¬n, nÕu ph¬ng ¸n s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp kh¶ thi th× cã thÓ sö dông chÝnh sè vËt t hµng ho¸ h×nh thµnh
tõ vèn vay lµm tµi s¶n b¶o ®¶m; c¸c h×nh thøc cho vay phong phó h¬n phï
hîp víi ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh cña tõng doanh nghiÖp.
* C¬ së h¹ tÇng cña nÒn kinh tÕ: hÖ thèng giao th«ng, hÖ thèng
th«ng tin liªn l¹c, khoa häc kü thuËt c«ng nghÖ... ph¸t triÓn ®· thóc ®Èy sù
ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam nãi chung vµ c¸c
DNNQD nãi riªng. Víi sù h×nh thµnh vµ ®i vµo ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng
kho¸n ®· t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho c¸c c«ng ty cæ phÇn thu hót vèn; lµ c¬ së
®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam lµm ¨n lµnh m¹nh, cã hiÖu qu¶.
* M«i trêng tµi nguyªn cßn rÊt nhiÒu tiÒm n¨ng phï hîp víi ®Æc
®iÓm cña c¸c DNNQD. Lùc lîng lao ®éng dåi dµo vµ tiÒn c«ng thÊp lµ mét
thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn cña c¸c DNNQD. ThÞ trêng trong níc trong
nh÷ng n¨m gÇn ®©y ®· ph¸t triÓn m¹nh mÏ c¶ vÒ chÊt lîng vµ sè lîng, tuy
nhiªn c¸c chñng lo¹i hµng ho¸ vÉn cha ®¸p øng ®ñ nhu cÇu cña ngêi tiªu
dïng, nªn ®©y lµ nh÷ng tiÒm n¨ng ®Ó c¸c DNNQD x©m nhËp. Ngoµi ra thÞ
trêng quèc tÕ cßn cha cã c¸c mÆt hµng ®Æc thï cña ViÖt Nam, ®iÒu nµy
còng t¹o ra thÞ trêng ®Çu ra lý tëng cho c¸c DNNQD.
* DNNQD bao gåm phÇn lín c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, c¸c
doanh nghiÖp nµy cã nh÷ng thuËn lîi riªng nh: dÔ triÓn khai ho¹t ®éng, linh
ho¹t, dÔ thÝch øng, quay vßng nhanh, chi phÝ gi¸n tiÕp thÊp, tËn dông ®îc
c¸c nguån vèn nhá.
MÆc dï cã nh÷ng thuËn lîi nh vËy, nhng DNNQD còng gÆp ph¶i
kh«ng Ýt nh÷ng khã kh¨n.
1.1.2.2. Khã kh¨n:
* Sù non nít vÒ kinh nghiÖm qu¶n lý, th«ng tin yÕu kÐm. V× míi
kh¼ng ®Þnh sù tån t¹i trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng nªn kinh nghiÖm th¬ng tr9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
êng cña c¸c DNNQD cßn rÊt Ýt, ®Æc biÖt lµ trªn th¬ng trêng quèc tÕ. §iÒu
nµy lµm cho doanh nghiÖp cßn lóng tóng trong viÖc chiÕm lÜnh thÞ trêng,
thÊt b¹i trong c¹nh tranh, thËm chÝ bÞ lõa ®¶o. Tr×nh ®é qu¶n lý vµ th«ng tin
lµ nh÷ng yÕu tè kü thuËt, ®ßi hái ph¶i lu«n cËp nhËt, tuy vËy ë c¸c DNNQD
nh÷ng yÕu tè nµy vÉn cha ®¹t yªu cÇu ®Ó cã thÓ gióp c¸c doanh nghiÖp
®øng v÷ng vµ ph¸t triÓn trªn thÞ trêng.
* ThiÕu vèn lµ mét trong nh÷ng c¨n bÖnh kinh niªn cña c¸c níc
®ang ph¸t triÓn, vèn lµ mét trong nh÷ng yÕu tè ®Çu vµo v« cïng quan träng,
quyÕt ®Þnh ®èi víi sù h×nh thµnh, tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp,
quyÕt ®Þnh tíi ph¹m vi ngµnh nghÒ kinh doanh, quy m« ho¹t ®éng s¶n xuÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp. Cã thÓ vÝ vèn lµ mét nguån thøc ¨n ®Ó nu«i
sèng doanh nghiÖp. Mét doanh nghiÖp thiÕu vèn nh mét c¬ thÓ thiÕu dinh
dìng, tª liÖt, kh«ng thÓ ho¹t ®éng g× ®îc. T×nh tr¹ng thiÕu vèn lµ do níc ta
®ang trong giai ®o¹n CNH - H®H. C¸c nguån vèn lín tËp trung vµo c¸c
c«ng tr×nh träng ®iÓm cña quèc gia, c¬ së h¹ tÇng cÇn ph¶i tËp trung x©y
dùng vÉn cßn nhiÒu, tÝch luü tõ néi bé cßn Ýt, sè vèn cã ®îc th× n»m ø ®äng
trong d©n c v× thÞ trêng tµi chÝnh cha ph¸t triÓn.
* Mét trong nh÷ng quy luËt kh¾c nghiÖt cña kinh tÕ thÞ trêng lµ quy
luËt c¹nh tranh. Quy luËt nµy sÏ lo¹i bá nh÷ng doanh nghiÖp lµm ¨n kÐm,
kh«ng hiÖu qu¶, thiÕu n¨ng ®éng, non nít trªn thÞ trêng. Trong bèi c¶nh cña
nÒn kinh tÕ thÞ trêng DNNQD kh«ng chØ c¹nh tranh lÉn nhau, mµ cßn ph¶i
c¹nh tranh víi c¸c DNNN cã sù hç trî cña Nhµ níc, c¹nh tranh víi c¸c
doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi m¹nh h¬n vÒ nhiÒu mÆt.
* DNNQD chñ yÕu lµ c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá, tuy nhiÒu vÒ sè
lîng nhng l¹i bÞ h¹n chÕ vÒ quy m« vµ ngµnh nghÒ kinh doanh. C¬ cÊu kinh
tÕ mÊt c©n ®èi cña khèi kinh tÕ ngoµi quèc doanh lµ s¶n phÈm trùc tiÕp cña
cÊu tróc thÞ trêng cã tÝnh ®éc quyÒn. HÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp nµy ho¹t
®éng trong c¸c lÜnh vùc th¬ng m¹i dÞch vô, chÕ biÕn l¬ng thùc thùc phÈm,
cha ®Õn 4% ho¹t ®éng trong lÜnh vùc c«ng nghiÖp. Doanh nghiÖp võa vµ
nhá chiÕm tíi 70% trong tæng sè c¸c doanh nghiÖp. ChØ cã kho¶ng 1/3 sè
doanh nghiÖp nhá vay ®îc vèn cña Ng©n hµng. Tríc m¾t do c¸c doanh
nghiÖp nhá cha ®Çu t vµo s¶n xuÊt, nªn kh«ng t¹o ra ®îc n¨ng lùc c¶i tiÕn
c«ng nghÖ néi sinh vµ kÐo theo nhu cÇu ®Çu t lín. ChØ cã c¶i tiÕn ¸p dông
c«ng nghÖ míi míi ®em l¹i c¬ héi ®Çu t nhê h¹ gi¸ thµnh, kÐo dµi chu kú
sèng cña s¶n phÈm hay t¹o ra s¶n phÈm míi.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
N¾m gi÷ kho¶ng gÇn 30% tæng tµi s¶n cña x· héi, nhËn ®îc kho¶ng
35% trong tæng sè møc tÝn dông cña c¸c NHTM, DNNQD ®· chøng tá hiÖu
qu¶ viÖc sö dông vèn b»ng viÖc ®ãng gãp 40% - 45% vµo Ng©n s¸ch Nhµ níc. Víi sù ph¸t triÓn n¨ng ®éng trong c¸c n¨m qua, nÕu gi¶m bít c¸c c¶n
trë vÒ thÓ chÕ, DNNQD sÏ næi nªn lµ kh¸ch hµng quan träng víi nhu cÇu
vèn lín trong thêi gian tíi.
1.1.3. C¸c nguån vèn cña DNNQD:
1.1.3.1. Vèn tù cã:
§iÒu kiÖn hµng ®Çu ®Ó khëi nghiÖp tríc khi ®îc phÐp khai tr¬ng cña
doanh nghiÖp lµ ph¶i cã ®ñ vèn ban ®Çu theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt.
- §èi víi c¸c doanh nghiÖp t nh©n, nguån vèn nµy lµ cña ngêi chñ
®øng lªn thµnh lËp doanh nghiÖp
- §èi víi c¸c c«ng ty cæ phÇn, nguån vèn nµy lµ vèn ®ãng gãp cña
c¸c cæ ®«ng díi d¹ng ph¸t hµnh cæ phiÕu.
- §èi víi c¸c c«ng ty TNHH, nguån vèn nµy lµ vèn ®ãng gãp cña
c¸c thµnh viªn ®øng lªn thµnh lËp c«ng ty.
- §èi víi hîp t¸c x·, nguån vèn nµy do sù ®ãng gãp cña c¸c x· viªn.
Vèn ®iÒu lÖ lµ sè vèn ®Çu t ban ®Çu khi thµnh lËp doanh nghiÖp vµ ®îc ghi râ trong ®iÒu lÖ cña doanh nghiÖp. Vèn ®iÒu lÖ Ýt nhÊt ph¶i b»ng sè
vèn ph¸p ®Þnh theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt. Vèn ph¸p ®Þnh quy ®Þnh cho
mçi lo¹i h×nh doanh nghiÖp nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo quy m« ho¹t ®éng
hay lÜnh vùc kinh doanh . Vèn ®iÒu lÖ sÏ ®îc t¨ng vµ bæ sung díi c¸c h×nh
thøc: huy ®éng thªm vèn cña c¸c cæ ®«ng, lîi nhuËn bæ sung... Vèn nµy ®îc dïng vµo viÖc mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh cho doanh nghiÖp, mét phÇn
dïng lµm vèn lu ®éng phôc vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh.
Ngoµi vèn ®iÒu lÖ, c¸c doanh nghiÖp cßn cã thÓ cã c¸c quü dù tr÷ nh:
quü ph¸t triÓn kü thuËt, quü khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, quü b¶o toµn vèn, quü
phóc lîi...
Nguån vèn tù cã ph¶n ¸nh søc m¹nh tµi chÝnh cña c¸c doanh nghiÖp,
ph¶n ¸nh kh¶ n¨ng chèng ®ì víi c¸c rñi ro trªn thÞ trêng, lµ c¬ së rÊt quan
träng ®Ó thóc ®Èy c¸c doanh nghiÖp ph¸t triÓn.
1.1.3.2. Nguån vèn ®i vay:
Doanh nghiÖp cã thÓ vay tõ b¹n hµng qua h×nh thøc tÝn dông th¬ng
m¹i hay vay Ng©n hµng qua h×nh thøc tÝn dông Ng©n hµng.
* TÝn dông th¬ng m¹i.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
C¸c doanh nghiÖp khai th¸c nguån vèn tÝn dông th¬ng m¹i hay
nguån vèn tÝn dông ngêi cung cÊp. Nguån vèn nµy ®îc khai th¸c tù nhiªn
trong quan hÖ mua b¸n chÞu hay mua b¸n tr¶ gãp. Nguån vèn tÝn dông th¬ng m¹i cã ¶nh hëng hÕt søc to lín kh«ng chØ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp mµ
cßn ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ. TÝn dông th¬ng m¹i lµ mét ph¬ng thøc tµi
trî tiÖn lîi vµ linh ho¹t trong kinh doanh. MÆt kh¸c nã cßn t¹o ra kh¶ n¨ng
më réng c¸c quan hÖ hîp t¸c kinh doanh, thóc ®Èy sù lu th«ng cña hµng
ho¸. C¸c ®iÒu kiÖn rµng buéc cô thÓ cã thÓ ®îc Ên ®Þnh khi hai bªn ký kÕt
hîp ®ång mua b¸n. Tuy vËy, ®©y chØ lµ mét nguån vèn ng¾n h¹n vµ sÏ gÆp
rñi ro khi quy m« tµi trî vît qu¸ giíi h¹n an toµn.
* TÝn dông Ng©n hµng.
C¸c Ng©n hµng cã thÓ ®¸p øng nhu cÇu vèn tøc thêi cho c¸c doanh
nghiÖp víi thêi h¹n cã thÓ tõ vµy ngµy cho ®Õn vµi n¨m, víi lîng vèn theo
nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Doanh nghiÖp cã thÓ vay
ng¾n h¹n (díi 1 n¨m), vay trung h¹n (tõ 1 ®Õn 5 n¨m), vay dµi h¹n (trªn 5
n¨m) víi nh÷ng møc l·i suÊt Ng©n hµng vµ nh÷ng ®iÒu kiÖn rµng buéc kh¸c
nhau. HiÖn nay ë ViÖt Nam thÞ trêng tµi chÝnh cha hoµn chØnh, viÖc thu hót
vèn tõ thÞ trêng nµy lµ cha phæ biÕn th× tÝn dông Ng©n hµng lµ mét h×nh
thøc huy ®éng vèn phæ biÕn cña c¸c doanh nghiÖp. Nã cã t¸c dông to lín
®èi víi c¶ ngêi ®i vay vµ ngêi cho vay. Nã cã nh÷ng ®Æc ®iÓm tiÕn bé vµ cã
vai trß thóc ®Èy sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp nãi chung vµ c¸c
DNNQD nãi riªng:
- ViÖc sö dông tÝn dông Ng©n hµng sÏ gióp doanh nghiÖp chia sÎ
bít rñi ro cho Ng©n hµng.
- Sö dông tÝn dông Ng©n hµng kh«ng lµm chia sÎ quyÒn lùc cña ngêi chñ doanh nghiÖp.
- TiÒn l·i vay ®îc tÝnh trong chi phÝ hîp lý do vËy sÏ gi¶m ®îc thuÕ
cho doanh nghiÖp.
1.2. tÝn dông ng©n hµng ®èi víi c¸c DNNQD
1.2.1. Kh¸i niÖm tÝn dông ng©n hµng.
Sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi t¹o ®iÒu kiÖn cho x· héi ®Èy m¹nh søc
s¶n xuÊt cña m×nh, lµm cho khèi lîng hµng ho¸ t¨ng lªn, nhu cÇu trao ®æi
vµ s¶n xuÊt hµng ho¸ ngµy cµng ®îc më réng, theo ®ã nhu cÇu vÒ tiÒn còng
t¨ng lªn. H¬n n÷a, khi nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn nhu cÇu tiÕt kiÖm vµ ®Çu t
t¨ng, trong x· héi sÏ xuÊt hiÖn c¸c chñ thÓ lµm ¨n cã hiÖu qu¶, cã nhu cÇu
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
vay vèn ®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh ®ång thêi cã nh÷ng chñ thÓ t¹m
thêi thõa vèn. TÝn dông ra ®êi ®· gi¶i quyÕt ®îc quan hÖ cung cÇu vÒ vèn
trong nÒn kinh tÕ. C¸c chñ thÓ kinh tÕ cã thÓ trùc tiÕp gÆp nhau, hoÆc th«ng
qua thÞ trêng tµi chÝnh, nhng chñ yÕu lµ gi¸n tiÕp qua c¸c trung gian tµi
chÝnh, ®Æc biÖt lµ NHTM.
NHTM lµ mét tæ chøc kinh doanh tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng chñ yÕu vµ thêng xuyªn ®ã lµ huy ®éng tiÒn göi víi tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ (vèn vµ l·i),
sau ®ã sö dông sè tiÒn huy ®éng ®îc ®Ó cho vay, thanh to¸n, chiÕt khÊu...
nh»m môc ®Ých sinh lîi.
Nh vËy ta thÊy r»ng Ng©n hµng lµ trung gian thanh to¸n, trung gian
tÝn dông cña nÒn kinh tÕ. Ho¹t ®éng tÝn dông lµ ho¹t ®éng chñ yÕu ®em l¹i
lîi nhuËn cho Ng©n hµng.
TÝn dông Ng©n hµng lµ mét giao dÞch vÒ tµi s¶n gi÷a bªn cho vay
(Ng©n hµng) vµ bªn ®i vay (c¸ nh©n, doanh nghiÖp vµ c¸c chñ thÓ kh¸c),
trong ®ã bªn cho vay chuyÓn giao tµi s¶n cho bªn ®i vay sö dông trong mét
thêi gian nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn, bªn ®i vay cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ v«
®iÒu kiÖn vèn gèc vµ l·i cho bªn cho vay khi ®Õn h¹n thanh to¸n.
Tõ kh¸i niÖm trªn ta suy ra c¸c ®Æc trng cña tÝn dông Ng©n hµng:
- TÝn dông lµ sù cung cÊp mét lîng gi¸ trÞ trªn c¬ së lßng tin, ë ®©y
ngêi cho vay tin tëng ngêi ®i vay sö dông vèn vay cã hiÖu qu¶ sau mét thêi
gian nhÊt ®Þnh vµ do ®ã cã kh¶ n¨ng tr¶ ®îc nî. Tõ ®Æc trng nµy ta thÊy sù
tÝn nhiÖm lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó ph¸t sinh quan hÖ tÝn dông. §Ó cã ®îc
lßng tin vÒ kh¸ch hµng, Ng©n hµng lu«n thÈm ®Þnh ®¸nh gi¸ kh¸ch hµng tríc khi cho vay. NÕu kh©u nµy ®îc thùc hiÖn mét c¸ch kh¸ch quan, chÝnh
x¸c th× viÖc cho vay cña ng©n hµng cã thÓ më réng ®îc mµ Ýt gÆp ph¶i rñi
ro.
- TÝn dông lµ sù chuyÓn nhîng mét lîng gi¸ trÞ cã thêi h¹n. §Æc trng nµy cña tÝn dông xuÊt ph¸t tõ tÝnh chuyÓn nhîng t¹m thêi. Nh vËy, ®Ó
®¶m b¶o thu håi nî ®óng h¹n Ng©n hµng ph¶i ®Þnh kú h¹n nî mét c¸ch phï
hîp víi ®èi tîng vay.
- TÝn dông lµ sù chuyÓn nhîng mét lîng gi¸ trÞ trªn nguyªn t¾c
hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i. §©y lµ thuéc tÝnh riªng cã cña tÝn dông. V× vèn ®Ó
cho vay cña Ng©n hµng chñ yÕu lµ vèn huy ®éng tõ nh÷ng ngêi t¹m thêi
thõa vèn, nªn trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh Ng©n hµng ph¶i tr¶ l¹i cho ngêi
ký th¸c. MÆt kh¸c, Ng©n hµng cÇn ph¶i cã nguån ®Ó bï ®¾p chi phÝ ho¹t
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
®éng nh khÊu hao tµi s¶n cè ®Þnh, tr¶ l¬ng c¸n bé c«ng nh©n viªn, chi phÝ
v¨n phßng phÈm... Nªn ngêi vay ngoµi viÖc tr¶ nî gèc cßn ph¶i tr¶ cho
Ng©n hµng mét kho¶n l·i. §©y lµ nguån thu nhËp chÝnh cña Ng©n hµng, lµ
c¬ së ®Ó Ng©n hµng tån t¹i vµ ph¸t triÓn.
1.2.2. Vai trß cña tÝn dông ng©n hµng ®èi víi DNNQD:
TÝn dông Ng©n hµng cã vai trß rÊt to lín ®èi víi toµn bé nÒn kinh tÕ
nãi chung vµ nhÊt lµ ®èi víi c¸c DNNQD. Vai trß ®ã thÓ hiÖn lµ:
Thø nhÊt, tÝn dông Ng©n hµng t¹o ®iÒu kiÖn ra ®êi c¸c tæ chøc kinh
tÕ c«ng, th¬ng nghiÖp vµ dÞch vô ngoµi quèc doanh. C¸c tæ chøc kinh tÕ nµy
buæi ®Çu gÆp nhiÒu khã kh¨n vÒ vèn kinh doanh, vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n trong
kinh doanh, còng nh trong mèi quan hÖ b¹n hµng víi nhau, trong ®ã sù
thiÕu thèn vÒ vèn ho¹t ®éng vµ sù yÕu kÐm vÒ h¹ch to¸n kÕ to¸n næi lªn
hµng ®Çu. VÒ ph¬ng diÖn nµy, tÝn dông ng©n hµng sÏ lµ c«ng cô tµi trî ®¾c
lùc trong viÖc t¹o lËp c¬ së vËt chÊt còng nh vèn lu ®éng trong ho¹t ®éng
s¶n xuÊt vµ lu th«ng cña hä. Th«ng qua quan hÖ tÝn dông, Ng©n hµng sÏ
gióp cho c¸c tæ chøc kinh tÕ nµy n©ng dÇn tr×nh ®é h¹ch to¸n kÕ to¸n thèng
kª cña hä. Bëi v× hÇu hÕt c¸c tæ chøc kinh tÕ kh«ng tù m×nh h¹ch to¸n,
thèng kª ®îc qu¸ tr×nh kinh doanh, sÏ kh«ng thùc hiÖn ®îc mét c¸ch ®Çy ®ñ
nghÜa vô ®èi víi Nhµ níc còng nh thiÕu nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó vay
vèn Ng©n hµng.
Thø hai, tÝn dông Ng©n hµng cã vai trß trong viÖc t¹o ®iÒu kiÖn ph¸t
triÓn ngµnh nghÒ míi trong khu vùc kinh tÕ ngoµi quèc doanh. ViÖc ph¸t
triÓn tõ nhu cÇu s¶n xuÊt vµ tiªu dïng tõng lÜnh vùc kinh tÕ, tõng chñ doanh
nghiÖp rÊt khã cã thÓ th«ng hiÓu mét c¸ch réng kh¾p nhu cÇu cña thÞ trêng.
Th«ng qua ho¹t ®éng cÊp tÝn dông, hÖ thèng Ng©n hµng cã kh¶ n¨ng thÊy
®îc nhu cÇu cña s¶n xuÊt vµ tiªu dïng hiÖn t¹i còng nh t¬ng lai, cïng víi
nguån vèn cña m×nh, tÝn dông Ng©n hµng sÏ thóc ®Èy sù ra ®êi nh÷ng
ngµnh nghÒ míi, ®¸p øng cho yªu cÇu ph¸t triÓn ngµy cµng ®i lªn cña nÒn
kinh tÕ.
Thø ba, tÝn dông Ng©n hµng trë thµnh ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng
gióp nhµ s¶n xuÊt kinh doanh thùc hiÖn ®ªï ®Æn qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt, øng
dông khoa häc kü thuËt míi, phôc vô thÞ hiÕu cña ngêi tiªu dïng còng nh
®ßi hái kh¾t khe cña ngêi s¶n xuÊt.
Thø t, tÝn dông Ng©n hµng cã vai trß tÝch cùc trong viÖc h¹n chÕ, xo¸
bá tÖ n¹n cho vay nÆng l·i gãp phÇn tÝch cùc vµo viÖc x©y dùng, bæ sung
hoµn thiÖn c¬ chÕ qu¶n lý tµi chÝnh, thóc ®Èy DNNQD ph¸t triÓn.
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña tÝn dông Ng©n hµng ®èi víi
DNNQD, §¶ng vµ Nhµ níc ta ®· cã hµng lo¹t chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch lÜnh
vùc tÝn dông nµy, hÖ thèng Ng©n hµng ®· cã nh÷ng thay ®æi c¨n b¶n t¹o sù
b×nh ®¼ng trong viÖc cho vay gi÷a c¸c thµnh phÇn kinh tÕ.
1.2.3. C¸c h×nh thøc cho vay:
Theo ®iÒu 3 cña quy chÕ cho vay cña c¸c TCTD quy ®Þnh: “cho vay
lµ mét h×nh thøc cÊp tÝn dông, theo ®ã TCTD giao cho kh¸c hµng vay mét
kho¶n tiÒn ®Ó sö dông vµo môc ®Ých vµ thêi gian nhÊt ®Þnh theo tho¶ thuËn
víi nguyªn t¾c hoµn tr¶ c¶ gèc vµ l·i”.
Ho¹t ®éng cho vay cña Ng©n hµng ®èi víi c¸c DNNQD cã nhiÒu
h×nh thøc:
* C¨n cø vµo môc ®Ých sö dông vèn vay:
- Cho vay c«ng vµ th¬ng nghiÖp, dÞch vô.
- Cho vay n«ng nghiÖp.
- Cho vay tiªu dïng.
* C¨n cø vµo thêi h¹n vay vèn:
- Cho vay ng¾n h¹n: Lµ lo¹i h×nh cho vay cã thêi h¹n díi 12 th¸ng
®îc sö dông vèn ®Ó bï ®¾p sù thiÕu hôt vèn lu ®éng cña c¸c doanh nghiÖp.
§èi víi c¸c NHTM, lo¹i h×nh cho vay nµy thêng chiÕm tû träng cao.
- Cho vay trung h¹n: Lµ lo¹i h×nh cho vay cã thêi h¹n tõ 1 n¨m ®Õn
5 n¨m, chñ yÕu ®îc sö dông ®Ó ®Çu t mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, c¶i tiÕn hoÆc
®æi míi thiÕt bÞ, c«ng nghÖ, më réng s¶n xuÊt kinh doanh, x©y dùng c¸c dù
¸n míi cã quy m« nhá vµ thêi gian thu håi vèn nhanh.
- Cho vay dµi h¹n: Lµ lo¹i h×nh cho vay cã thêi h¹n trªn 5 n¨m, chñ
yÕu lµ ®Ó ®¸p øng nhu cÇu dµi h¹n nh: x©y dùng nhµ ë, ®Çu t c¸c thiÕt bÞ,
ph¬ng tiÖn vËn t¶i cã quy m« lín, x©y dùng c¸c xÝ nghiÖp míi.
* C¨n cø vµo tÝnh chÊt b¶o ®¶m:
- Cho vay cã b¶o ®¶m: Lo¹i h×nh cho vay nµy ®îc Ng©n hµng cung
øng vèn ph¶i cã tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc ph¶i cã sù b¶o l·nh cña bªn
thø ba. ViÖc b¶o ®¶m nµy sÏ lµ c¨n cø ph¸p lý ®Ó Ng©n hµng cã thªm mét
nguån thu nî thø hai bæ sung cho nguån thu nî thø nhÊt thiÕu ch¾c ch¾n.
- Cho vay kh«ng cã b¶o ®¶m: §ã lµ c¸c kho¶n cho vay tÝn nhiÖm,
c¸c kho¶n cho vay mµ kh«ng cã tµi s¶n thÕ chÊp, cÇm cè hoÆc b¶o l·nh cña
bªn thø ba, viÖc cho vay nµy chñ yÕu dùa vµo uy tÝn cña kh¸ch hµng mµ
kh«ng cÇn cã ®iÒu kiÖn bæ sung. ë níc ta h×nh thøc cho vay nµy chñ yÕu ¸p
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
dông ®èi víi DNNN, viÖc ¸p dông h×nh thøc nµy ®èi víi DNNQD cha ®îc
réng r·i.
* C¨n cø vµo ph¬ng ph¸p cÊp tiÒn vay:
- Ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn: Lµ ph¬ng thøc cho vay mµ mçi lÇn
vay vèn, kh¸ch hµng vµ Ng©n hµng ®Òu ph¶i lµm thñ tôc vay vèn cÇn thiÕt
vµ ký kÕt hîp ®éng tÝn dông. Ph¬ng thøc nµy ®îc ¸p dông ®èi víi nh÷ng
kh¸ch hµng cã nhu cÇu vay vèn kh«ng thêng xuyªn; cho vay vèn lu ®éng,
cho vay bï ®¾p thiÕu hôt tµi chÝnh t¹m thêi.
- Ph¬ng thøc cho vay theo h¹n møc tÝn dông: Kh¸ch hµng vµ Ng©n
hµng tho¶ thuËn mét h¹n møc tÝn dông ®îc duy tr× trong mét thêi gian nhÊt
®Þnh. Trong thêi gian duy tr× h¹n møc tÝn dông, kh¸ch hµng ®îc rót vèn phï
hîp víi tiÕn ®é vµ yªu cÇu sö dông vèn thùc tÕ nhng ph¶i ®¶m b¶o kh«ng ®îc vît qu¸ h¹n møc tÝn dông ®· ký kÕt. Mçi lÇn rót vèn kh¸ch hµng ph¶i lËp
giÊy nhËn nî. Ph¬ng thøc nµy ®îc ¸p dông víi nh÷ng kh¸ch hµng cã nhu
cÇu vay vèn thêng xuyªn hay kh¸ch hµng cã ®Æc ®iÓm s¶n xuÊt kinh doanh,
lu©n chuyÓn vèn kh«ng phï hîp víi ph¬ng thøc cho vay tõng lÇn.
1.2.4. C¸c nh©n tè ¶nh hëng tíi viÖc më réng cho vay ®èi víi DNNQD
Më réng cho vay ®èi víi DNNQD kh«ng cã nghÜa lµ t¨ng khèi lîng
cho vay, mµ më réng cho vay ph¶i lu«n g¾n liÒn víi n©ng cao chÊt lîng cho
vay. Cã nhiÒu nh©n tè t¸c ®éng ®Õn viÖc më réng cho vay ®èi víi DNNQD
cña c¸c Ng©n hµng, trong ®ã cã thÓ chia thµnh 2 nhãm sau:
1.2.4.1. C¸c nh©n tè kh¸ch quan:
Nhãm nµy thêng gåm: t×nh tr¹ng cña nÒn kinh tÕ, t×nh tr¹ng x· héi vµ
hÖ thèng ph¸p luËt. §ã lµ nh÷ng nh©n tè ¶nh hëng m¹nh mÏ tíi ho¹t ®éng cho
vay ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nãi chung vµ ®èi víi DNNQD nãi riªng.
* Nh©n tè kinh tÕ.
Chóng ta biÕt r»ng nÒn kinh tÕ lµ mét hÖ thèng bao gåm nhiÒu ho¹t
®éng kinh tÕ cã quan hÖ biÖn chøng, rµng buéc lÉn nhau nªn bÊt kú mét sù
biÕn ®éng cña ho¹t ®éng kinh tÕ nµo ®ã còng g©y ¶nh hëng cho ho¹t ®éng
s¶n xuÊt kinh doanh, tiªu thô s¶n phÈm cña c¸c ngµnh, lÜnh vùc cßn l¹i.
H¬n n÷a, ho¹t ®éng cña c¸c NHTM ®îc coi nh “chiÕc cÇu nèi” gi÷a c¸c
lÜnh vùc kh¸c nhau cña nÒn kinh tÕ. V× vËy sù æn ®Þnh hay bÊt æn ®Þnh, sù
t¨ng trëng nhanh hay chËm cña nÒn kinh tÕ sÏ t¸c ®éng m¹nh mÏ ®Õn
“chiÕc cÇu nèi” ®Æc biÖt lµ ho¹t ®éng cho vay cña Ng©n hµng.
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- C¸c biÕn sè kinh tÕ vÜ m« nh l¹m ph¸t, khñng ho¶ng sÏ ¶nh hëng
lín ®Õn quy m« tÝn dông vµ chÊt lîng tÝn dông. Mét nÒn kinh tÕ æn ®Þnh, tû
lÖ l¹m ph¸t võa ph¶i sÏ hÊp dÉn ®Çu t. Lóc ®ã nhu cÇu vay vèn sÏ t¨ng lªn
®Ó më réng s¶n xuÊt kinh doanh nh»m kiÕm thªm lîi nhuËn do vËy ho¹t
®éng cho vay cña Ng©n hµng cã ®iÒu kiÖn ®Ó më réng. Ngîc l¹i, nÕu nÒn
kinh tÕ kh«ng æn ®Þnh, tû lÖ l¹m ph¸t t¨ng cao th× doanh nghiÖp sÏ rÊt khã
kh¨n trong viÖc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh cña m×nh v× vËy thêng cã xu
híng “co côm” ho¹t ®éng vµ do vËy lµm gi¶m kh¶ n¨ng më réng cho vay
cña Ng©n hµng.
- Chu kú kinh tÕ cã t¸c ®éng kh«ng nhá tíi ho¹t ®éng cho vay: nÕu
nÒn kinh tÕ ®ang ë chu kú t¨ng trëng, nhu cÇu tiªu dïng t¨ng cao kÐo theo
nhu cÇu ®Çu t më réng s¶n xuÊt còng t¨ng cao do vËy lµm t¨ng kh¶ n¨ng
më réng cho vay cña Ng©n hµng. Ngîc l¹i, nÕu nÒn kinh tÕ ®ang ë chu kú
suy tho¸i, s¶n xuÊt vît qu¸ nhu cÇu cña nÒn kinh tÕ dÉn tíi sù ®×nh trÖ trong
s¶n xuÊt kinh doanh, hµng tån kho lín buéc c¸c doanh nghiÖp ph¶i thu hÑp
s¶n xuÊt do vËy lµm gi¶m kh¶ n¨ng më réng cho vay cña Ng©n hµng. MÆt
kh¸c, khi nÒn kinh tÕ suy tho¸i c¸c doanh nghiÖp sÏ gÆp khã kh¨n trong
viÖc tiªu thô s¶n phÈm do vËy kh«ng cã nguån ®Ó tr¶ nî Ng©n hµng vµ lµm
¶nh hëng tíi chÊt lîng tÝn dông.
* Nh©n tè x· héi.
C¸c nh©n tè x· héi ë ®©y bao gåm: niÒm tin tëng lÉn nhau, t×nh h×nh
an ninh trËt tù vµ an toµn x· héi, tr×nh ®é d©n trÝ...
- Quan hÖ tÝn dông gi÷a Ng©n hµng vµ kh¸ch hµng dùa trªn c¬ së
niÒm tin. §èi víi kh¸ch hµng nµo ho¹t ®éng kinh doanh hiÖu qu¶, cã uy tÝn
víi Ng©n hµng th× ®îc u ®·i trong quan hÖ cho vay. NÕu Ng©n hµng nµo
ho¹t ®éng an toµn, hiÖu qu¶, nhanh chãng ®¸p øng nhu cÇu ®a d¹ng cña
kh¸ch hµng th× sÏ ®îc kh¸ch hµng lùa chän. Ngîc l¹i, nÕu kh¸ch hµng
kh«ng tin tëng vµo ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th× sÏ kh«ng quan hÖ víi
Ng©n hµng vµ nÕu Ng©n hµng kh«ng tin vµo uy tÝn còng nh n¨ng lùc tµi
chÝnh cña kh¸ch hµng sÏ kh«ng cho kh¸ch hµng vay.
- Ngoµi ra, an ninh trËt tù x· héi còng cã cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn
ho¹t ®éng cho vay cña Ng©n hµng. ThËt vËy nÕu mét n¬i nµo mµ an ninh
trËt tù kh«ng ®¶m b¶o, an toµn x· héi kÐm sÏ g©y ra t©m lý kh«ng yªn t©m
cho c¸c chñ ®Çu t vµ c¸c chñ ®Çu t còng kh«ng ®Çu t vµo nh÷ng n¬i nh thÕ.
Do vËy, nhu cÇu vay vèn còng h¹n chÕ, lµm thu hÑp tÝn dông cña ng©n hµng.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ngîc l¹i, n¬i nµo cã trËt tù an ninh tèt, Ýt trém cíp vµ tÖ n¹n x· héi th× sÏ an
toµn cho ho¹t déng ®Çu t.
- NÕu nh tr×nh ®é d©n trÝ thÊp, ngêi d©n sÏ kh«ng hiÓu biÕt vÒ c¸c
ho¹t ®éng cña Ng©n hµng, kh«ng biÕt c¸c thñ tôc khi vay vèn vµ hä sÏ vay
vèn chñ yÕu tõ thÞ tr¬ng tµi chÝnh - tiÒn tÖ trùc tiÕp vµ nã còng lµ mét nh©n
tè lµm thu hÑp trÞ trêng tÝn dông cña Ng©n hµng.
* Nh©n tè ph¸p lý.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, mäi thµnh phÇn kinh tÕ ®Òu cã quyÒn tù
chñ vÒ mäi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh nhng ph¶i ®¶m b¶o trong khu«n
khæ ph¸p luËt. Ho¹t ®éng tÝn dông cña Ng©n hµng còng vËy, ph¶i tu©n theo
quy ®Þnh cña NHNN, luËt c¸c TCTD, luËt d©n sù vµ c¸c qui ®Þnh kh¸c. NÕu
nh÷ng quy ®Þnh cña ph¸p luËt kh«ng râ rµng, kh«ng ®ång bé, kh«ng æn
®Þnh, kh«ng kÞp thêi vµ cã nhiÒu “kÏ hë” th× sÏ rÊt khã kh¨n cho Ng©n hµng
trong c¸c ho¹t ®éng nãi chung vµ ho¹t ®éng cho vay nãi riªng. Ngîc l¹i,
nh÷ng v¨n b¶n ph¸p luËt, nh÷ng qui ®Þnh râ rµng sÏ lµ hµnh lang ph¸p lý
v÷ng ch¾c, gãp phÇn vµo viÖc t¹o ra m«i trêng c¹nh tranh lµnh m¹nh gi÷a
c¸c Ng©n hµng; t¹o c¬ së ph¸p lý ®Ó Ng©n hµng gi¶i quyÕt c¸c khiÕu n¹i, tè
c¸o khi cã tranh chÊp x¶y ra ®¶m b¶o an toµn cho tµi s¶n vµ quyÒn lîi cña
Ng©n hµng.
ViÖc më réng cho vay ®èi víi c¸c thµnh phÇn kinh tÕ nãi chung vµ
DNNQD nãi riªng kh«ng chØ chÞu t¸c ®éng cña c¸c nh©n tè kh¸ch quan mµ
cßn chÞu ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè chñ quan tõ phÝa Ng©n hµng vµ kh¸ch
hµng nh: chÝnh s¸ch tÝn dông, th«ng tin tÝn dông, chÊt lîng nh©n sù, c¬ së
vËt chÊt thiÕt bÞ cña Ng©n hµng, t×nh h×nh huy ®éng vèn, c«ng t¸c tæ chøc
cña Ng©n hµng, thùc tr¹ng cña chÝnh c¸c DNNQD...
1.2.4.2. C¸c nh©n tè chñ quan:
* Nguån vèn huy ®éng cña Ng©n hµng.
Ng©n hµng lµ mét trung gian tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn
ph¬ng ch©m “huy ®éng ®Ó cho vay”. Do vËy, nÕu Ng©n hµng kh«ng huy
®éng ®îc hay kh«ng huy ®éng ®ñ vèn th× kh«ng thÓ cã ho¹t ®éng cho vay.
Nguån vèn huy ®éng ®îc cµng lín, cµng ®a d¹ng th× cµng t¹o ®iÒu kiÖn cho
ho¹t ®éng cho vay ph¸t triÓn. Nguån vèn huy ®éng ph¶i chiÕm tû träng
kho¶ng 70% - 80% tæng nguån vèn cña Ng©n hµng.
Do ®ã, viÖc më réng vèn huy ®éng cña Ng©n hµng lµ tiÒn ®Ò ®Ó më
réng cho vay ®èi víi c¸c DNNQD.
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
* ChÝnh s¸ch tÝn dông.
ChÝnh s¸ch tÝn dông lµ mét hÖ thèng c¸c biÖn ph¸p liªn quan ®Õn
viÖc khuyÕch tr¬ng hoÆc h¹n chÕ tÝn dông nh»m ®¹t ®îc c¸c môc tiªu cña
ng©n hµng trong tõng thêi kú.
ChÝnh s¸ch tÝn dông bao gåm c¸c yÕu tè: ®èi tîng kh¸ch hµng cã thÓ
vay vèn; nguyªn t¾c vµ ®iÒu kiÖn vay vèn; ph¬ng thøc cho vay; c¨n cø x¸c
®Þnh møc tiÒn vay; c¨n cø x¸c ®Þnh thêi h¹n vµ thÓ lo¹i cho vay,... TÊt c¶
nh÷ng yÕu tè ®ã t¸c ®éng trùc tiÕp, m¹nh mÏ ®Õn viÖc më réng cho vay cña
Ng©n hµng. NÕu nh tÊt c¶ c¸c yÕu tè cña chÝnh s¸ch tÝn dông ®óng ®¾n, hîp
lý, linh ho¹t vµ ®¸p øng ®îc nhu cÇu ®a d¹ng vµ phøc t¹p cña kh¸ch hµng
th× Ng©n hµng ®ã sÏ thµnh c«ng trong viÖc më réng cho vay, ®¶m b¶o chÊt
lîng c¸c kho¶n vay. NÕu c¸c yÕu tè cña chÝnh s¸ch cho vay cøng nh¾c,
kh«ng hîp lý, kh«ng ®¸p øng ®îc c¸c mong muèn, ®ßi hái cña kh¸ch hµng
th× sÏ rÊt khã kh¨n ®Ó c¸c Ng©n hµng cã thÓ më réng cho vay.
Trong c¬ chÕ thÞ trêng, sù c¹nh tranh gay g¾t gi÷a c¸c Ng©n hµng
trong viÖc thu hót kh¸ch hµng th× viÖc ®Ò ra mét chÝnh s¸ch tÝn dông ®óng
®¾n lµ rÊt quan träng. §Æc ®iÓm c¸c kh¸ch hµng cña Ng©n hµng lµ rÊt dÔ
thay ®æi, rÊt dÔ bÞ l«i kÐo. ChØ cÇn c¸c Ng©n hµng kh¸c t¹o ra sù thuËn lîi
h¬n cho kh¸ch hµng trong viÖc vay, tr¶ nî; l·i suÊt vay thÊp h¬n; c¸c h×nh
thøc cho vay phong phó h¬n... th× kh¸ch hµng sÏ ®Õn víi Ng©n hµng ®ã
ngay lËp tøc. Do ®ã c¸c Ng©n hµng ph¶i c¨n cø vµo môc tiªu cña m×nh
trong tõng thêi kú kh¸c nhau ®Ó x©y dùng ®îc mét chÝnh s¸ch tÝn dông
®óng ®¾n.
* Th«ng tin tÝn dông.
Th«ng tin tÝn dông bao gåm:
- Th«ng tin phi tµi chÝnh: t c¸ch ph¸p nh©n, uy tÝn, n¨ng lùc qu¶n
lý, n¨ng lùc s¶n xuÊt kinh doanh, quan hÖ x· héi...
- Th«ng tin gi¸n tiÕp: t×nh h×nh kinh tÕ x· héi, th«ng tin vÒ xu híng
ph¸t triÓn vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña ngµnh nghÒ.
- Th«ng tin tµi chÝnh cña kh¸ch hµng, kh¶ n¨ng tµi chÝnh, kÕt qu¶
kinh doanh trong qu¸ khø, c«ng nî, nhu cÇu vèn hîp lý, hiÖu qu¶ s¶n xuÊt
kinh doanh cña ph¬ng ¸n, kh¶ n¨ng tr¶ nî, gi¸ trÞ tµi s¶n thÕ chÊp.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ai n¾m b¾t ®îc th«ng tin chÝnh x¸c, kÞp
thêi h¬n th× ngêi ®ã sÏ th¾ng trong c¹nh tranh. Trong ho¹t ®éng tÝn dông,
Ng©n hµng ®Çu t chñ yÕu dùa vµo niÒm tin. Lßng tin cã chÝnh x¸c hay
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kh«ng phô thuéc vµo chÊt lîng th«ng tin cã ®îc. NÕu th«ng tin tÝn dông
chÝnh x¸c vµ kÞp thêi sÏ gióp Ng©n hµng lùa chän ®óng kh¸ch hµng ®Ó më
réng cho vay, ®ång thêi ph¸t hiÖn nh÷ng sai ph¹m trong qu¸ tr×nh kh¸ch
hµng sö dông vèn vay tõ ®ã gi¶m thiÓu c¸c rñi ro vµ n©ng cao chÊt lîng tÝn
dông. Ngîc l¹i, nÕu th«ng tin tÝn dông kh«ng chÝnh x¸c hoÆc kh«ng kÞp thêi
sÏ dÉn ®Õn viÖc Ng©n hµng lùa chän sai kh¸ch hµng (kh¸ch hµng lõa ®¶o
hoÆc kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî); hoÆc bá sãt nh÷ng dù ¸n cã tÝnh kh¶
thi tõ ®ã h¹n chÕ kh¶ n¨ng më réng cho vay; hoÆc ph¸t hiÖn kh«ng kÞp thêi
nh÷ng sai ph¹m trong qu¸ tr×nh kh¸ch hµng sö dông vèn vay dÉn ®Õn viÖc
kh¸ch hµng kh«ng cã kh¶ n¨ng hoµn tr¶ nî hay tr¶ nî kh«ng ®óng h¹n tõ
®ã lµm gi¶m chÊt lîng tÝn dông.
* C«ng t¸c tæ chøc cña ng©n hµng.
NÕu c«ng t¸c tæ chøc cña Ng©n hµng ®îc cô thÓ ho¸ vµ s¾p xÕp mét
c¸ch khoa häc, kh«ng bÞ chång chÐo, cã mèi quan hÖ chÆt chÏ gi÷a c¸c
phßng ban trªn c¬ së t«n träng nguyªn t¾c tÝn dông th× sÏ lµ c¬ së ®Ó ph¸t
triÓn ho¹t ®éng cho vay mét c¸ch lµnh m¹nh, hiÖu qu¶ an toµn. Ngîc l¹i,
nÕu c«ng t¸c tæ chøc kh«ng khoa häc sÏ ¶nh hëng tíi thêi gian ra quyÕt
®Þnh cho vay vµ cã thÓ dÉn tíi mÊt c¬ héi më réng cho vay; sù ph©n c«ng
kh«ng râ rµng, kh«ng hîp lý, chång chÐo lªn nhau khiÕn cho c¸n bé tÝn
dông û l¹i, thiÕu tr¸ch nhiÖm víi c«ng viÖc tõ ®ã lµm h¹n chÕ viÖc më réng
cho vay
* ChÊt lîng nh©n sù vµ c¬ së vËt chÊt thiÕt bÞ.
- ChÊt lîng nh©n sù ®ã chÝnh lµ tr×nh ®é nghiÖp vô, kh¶ n¨ng giao
tiÕp, marketing, tr×nh ®é ngo¹i ng÷, vi tÝnh, sù nhiÖt t×nh trong c«ng viÖc
cña ngêi c¸n bé. Díi con m¾t kh¸ch hµng, c¸n bé Nng©n hµng chÝnh lµ h×nh
¶nh cña Ng©n hµng. NÕu kh¸ch giao tiÕp víi c¸n bé Ng©n hµng hä c¶m thÊy
yªn t©m, hµi lßng th× hä sÏ t×m ®Õn víi Ng©n hµng ®ã.
- C¬ së vËt chÊt cña Ng©n hµng t¹o ra sù bÒ thÕ cña Ng©n hµng, t¹o
ra sù yªn t©m cho kh¸ch hµng. Mét Ng©n hµng sö dông c«ng nghÖ hiÖn ®¹i,
®îc trang bÞ c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt tiªn tiÕn, chÊt lîng cao sÏ t¹o ®iÒu kiÖn
®¬n gi¶n ho¸ c¸c thñ tôc, rót ng¾n thêi gian giao dÞch ®em l¹i sù tiÖn lîi tèi
®a cho ng©n hµng. §ã lµ tiÒn ®Ò ®Ó Ng©n hµng thu hót thªm kh¸ch hµng,
më réng cho vay. Sù hç trî cña c¸c ph¬ng tiÖn kü thuËt hiÖn ®¹i cßn gióp
cho viÖc thu thËp th«ng tin nhanh chãng, chÝnh x¸c, c«ng t¸c lËp kÕ ho¹ch
x©y dùng chÝnh s¸ch tÝn dông cã hiÖu qu¶ h¬n.
* Ho¹t ®éng kiÓm so¸t néi bé.
20