Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Cơ hội và thách thức của việt nam trong quá trình hội nhập kinh tế vào afta...

Tài liệu Cơ hội và thách thức của việt nam trong quá trình hội nhập kinh tế vào afta

.DOC
38
61
55

Mô tả:

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 PhÇn më ®Çu ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh chuyÓn tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc. Trong nh÷ng n¨m qua,ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ trong ph¸t triÓn kinh tÕ: tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ cao trong nhiÒu n¨m, gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò l¬ng thùc, t¨ng nhanh kim ng¹ch xuÊt khÈu..Tuy nhiªn, ViÖt Nam còng cßn ®ang ph¶i ®èi phã víi nh÷ng th¸ch thøc to lín trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Còng nh c¸c níc ®ang ph¸t triÓn kh¸c, ViÖt Nam thiÕu vèn, thÞ trêng , c«ng nghÖ vµ nh÷ng kinh nghiÖm trong qu¶n lý ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ( Foreign Direct Investment – FDI ) lµ mét h×nh thøc cña ®Çu t níc ngoµi ®ãng vai trß quan träng ®èi víi t¨ng trëng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµ ®i kÌm víi nã lµ sù chuyÓn giao vÒ vèn, c«ng nghÖ, thÞ trêng vµ c¸c kinh nghiÖm trong qu¶n lý ®¸p øng nhu cÇu cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ®ång thêi gãp phÇn t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng. Víi viÖc thùc hiÖn chÝnh s¸ch khuyÕn khÝch ®Çu t níc ngoµi, trong h¬n 10 n¨m qua ViÖt Nam ®· thu hót ®îc lîng vèn ®Çu t ®¨ng ký ®¹t h¬n 36 tû USD. §©y lµ nguån lùc quý b¸u ®Ó x©y dùng vµ ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· t¹o viÖc lµm cho hµng v¹n lao ®éng, gãp phÇn vµo t¨ng GDP vµ kim ng¹ch xuÊt khÈu. Níc ta ®· vµ ®ang tiÕn hµnh tõng bíc héi nhËp nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Bªn c¹nh viÖc tiÕp tôc thóc ®Èy quan hÖ song ph¬ng vÒ c¸c mÆt th¬ng m¹i, ®Çu t vµ trao ®æi trªn nhiÒu lÜnh vùc kh¸c theo híng ®a d¹ng ho¸, ®a ph¬ng ho¸ , tõng bíc ®¶m b¶o thùc hiÖn quyÒn tù do hîp t¸c kinh doanh víi níc ngoµi ®èi víi mäi doanh nghiÖp , níc ta tham gia ®Çy ®ñ h¬n vµo c¬ chÕ ®a ph¬ng nh»m thu hót tèi ®a nguån lùc bªn ngoµi cho ph¸t triÓn, thóc ®Èy c¶i c¸ch thÓ chÕ kinh tÕ thÞ trêng. V× thÕ, trong bèi c¶nh tù do ho¸ th¬ng m¹i vµ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi t¹o nhiÒu c¬ héi cho ViÖt Nam ph¸t triÓn. §Ó cã thÓ tËn dông ®îc c¸c c¬ héi, chóng ta ph¶i chñ ®éng héi nhËp, x©y dùng chiÕn lîc c¬ cÊu thÝch øng vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®Ó nÒn kinh tÕ níc ta g¾n kÕt ngµy cµng m¹nh h¬n, dÇn trë thµnh mét thùc thÓ h÷u c¬ cña kinh tÕ khu vùc vµ kinh tÕ thÕ giíi. Ch¬ng 1 Lý luËn xuÊt khÈu t b¶n 1.1 B¶n chÊt cña xuÊt khÈu t b¶n : XuÊt khÈu t b¶n lµ xuÊt khÈu gi¸ trÞ ra níc ngoµi ( ®Çu t t b¶n ra níc ngoµi) nh»m môc ®Ých bãc lét gi¸ trÞ thÆng d vµ c¸c nguån lîi kh¸c ë c¸c níc nhËp khÈu t b¶n. Lªnin kh¼ng ®Þnh r»ng , xuÊt khÈu t b¶n kh¸c vÒ nguyªn t¾c 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 víi xuÊt khÈu hµng hãa vµ lµ qu¸ tr×nh ¨n b¸m b×nh ph¬ng. Vµo cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX, xuÊt khÈu t b¶n trë thµnh phæ biÕn v×: Mét lµ , trong mét sè Ýt níc ph¸t triÓn ®· tÝch luü ®îc mét khèi lîng lín t b¶n kÕch xï vµ mét bé phËn ®· trë thµnh “ t b¶n thõa ” do kh«ng t×m ®îc n¬i ®Çu t cã tû suÊt lîi nhuËn cao ë trong níc. Hai lµ, kh¶ n¨ng xuÊt khÈu t b¶n xuÊt hiÖn do nhiÒu níc l¹c hËu vÒ kinh tÕ bÞ l«i cuèn vµo sù giao lu kinh tÕ thÕ giíi, nhng l¹i rÊt thiÕu t b¶n. C¸c níc ®ã gi¸ ruéng ®Êt l¹i t¬ng ®èi h¹ , tiÒn l¬ng thÊp , nguyªn liÖu rÎ, nªn tû suÊt lîi nhuËn cao. Ba lµ, chñ nghÜa t b¶n cµng ph¸t triÓn th× m©u thuÉn kinh tÕ – x· héi cµng gay g¾t. XuÊt khÈu t b¶n trë thµnh biÖn ph¸p lµm gi¶m møc gay g¾t ®ã. 1.2 C¸c h×nh thøc vµ hËu qu¶ cña xuÊt khÈu t b¶n : XuÊt khÈu t b¶n tån t¹i díi nhiÒu h×nh thøc, nÕu xÐt c¸ch thøc ®Çu t th× cã ®Çu t trùc tiÕp vµ ®Çu t gi¸n tiÕp  §Çu t trùc tiÕp lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t b¶n ®Ó x©y dùng nh÷ng xÝ nghiÖp míi hoÆc mua l¹i nh÷ng xÝ nghiÖp ®ang ho¹t ®éng ë níc nhËn ®Çu t, biÕn nã thµnh mét chi nh¸nh cña c«ng ty mÑ. C¸c xÝ nghiÖp míi ®îc h×nh thµnh thêng tån t¹i díi d¹ng hçn hîp song ph¬ng, nhng còng cã nh÷ng xÝ nghiÖp mµ toµn bé sè vèn lµ cña mét c«ng ty níc ngoµi  §Çu t gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t b¶n díi d¹ng cho vay thu l·i. Th«ng qua c¸c ng©n hµng t nh©n hoÆc c¸c trung t©m tÝn dông quèc tÕ vµ quèc gia, t nh©n hoÆc c¸c nhµ t b¶n cho c¸c níc kh¸c vay vèn theo nhiÒu h¹n ®Þnh kh¸c nhau ®Ó ®Çu t vµo c¸c ®Ò ¸n ph¸t triÓn kinh tÕ. Ngµy nay, h×nh thøc nµy cßn ®îc thùc hiÖn b»ng viÖc mua tr¸i kho¸n hay cæ phiÕu cña c¸c c«ng ty ë níc nhËp khÈu t b¶n. NÕu xÐt theo chñ së h÷u, cã xuÊt khÈu t b¶n nhµ níc vµ xuÊt khÈu t b¶n t nh©n  XuÊt khÈu t b¶n nhµ níc lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t b¶n mµ nhµ níc t s¶n lÊy t b¶n tõ ng©n quü cña m×nh ®Çu t vµo níc nhËp khÈu t b¶n, hoÆc viÖn trî hoµn l¹i hay kh«ng hoµn l¹i ®Ó thùc hiÖn nh÷ng môc tiªu vÒ kinh tÕ, chÝnh trÞ vµ qu©n sù. VÒ kinh tÕ, xuÊt khÈu t b¶n nhµ níc thêng híng vµo c¸c ngµnh thuéc kÕt cÊu h¹ tÇng ®Ó t¹o m«i trêng thuËn lîi cho ®Çu t t b¶n t nh©n. VÒ chÝnh trÞ, viÖn trî cña nhµ níc t s¶n nh»m cøu v·n chÕ ®é chÝnh trÞ th©n cËn ®ang bÞ lung lay hoÆc t¹o ra mèi liªn hÖ phô thuéc l©u dµi. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 VÒ qu©n sù , viÖn trî cña nhµ níc t s¶n nh»m l«i kÐo c¸c níc phô thuéc vµo c¸c khèi qu©n sù hoÆc buéc c¸c níc nhËn viÖn trî ph¶i ®a qu©n tham chiÕn chèng níc kh¸c, cho níc xuÊt khÈu lËp c¨n cø qu©n sù trªn l·nh thæ cña m×nh hoÆc ®¬n thuÇn ®Ó b¸n vò khÝ.  XuÊt khÈu t b¶n t nh©n lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t b¶n do t b¶n t nh©n thùc hiÖn . Ngµy nay, h×nh thøc nµy chñ yÕu do c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia tiÕn hµnh th«ng qua ho¹t ®éng ®Çu t kinh doanh. H×nh thøc xuÊt khÈu t b¶n t nh©n cã ®Æc ®iÓm lµ thêng ®îc ®Çu t vµo c¸c ngµnh kinh tÕ cã vßng quay t b¶n ng¾n vµ thu ®îc lîi nhuËn ®éc quyÒn cao. XuÊt khÈu t b¶n t nh©n lµ h×nh thøc chñ yÕu cña xuÊt khÈu t b¶n, cã xu híng t¨ng nhanh , chiÕm tû lÖ cao trong tæng t b¶n xuÊt khÈu . NÕu nh÷ng n¨m 70 cña thÕ kû XX, xuÊt khÈu t b¶n t nh©n ®¹t trªn 50% th× ®Õn nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû nµy nã ®· ®¹t tû lÖ 70% trong tæng t b¶n xuÊt khÈu. NÕu xÐt vÒ c¸ch thøc ho¹t ®éng , cã c¸c chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia , ho¹t ®éng tµi chÝnh tÝn dông cña c¸c ng©n hµng hay c¸c trung t©m tÝn dông vµ chuyÓn giao c«ng nghÖ, trong ®ã, ho¹t ®éng díi h×nh thøc chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ biÖn ph¸p chñ yÕu mµ c¸c níc xuÊt khÈu t b¶n thêng sö dông ®Ó khèng chÕ nÒn kinh tÕ cña c¸c níc nhËp khÈu t b¶n. XuÊt khÈu t b¶n vÒ thùc chÊt lµ h×nh thøc më réng quan hÖ s¶n xuÊt t b¶n chñ nghÜa trªn ph¹m vi quèc tÕ, lµ sù bµnh trêng thÕ lùc cña t b¶n tµi chÝnh nh»m bãc lét nh©n d©n lao ®éng thÕ giíi, lµm cho c¸c níc nhËp khÈu t b¶n bÞ bãc lét gÝa trÞ thÆng d, c¬ cÊu kinh tÕ quÌ quÆt, lÖ thuéc vµo nÒn kinh tÕ níc t b¶n chñ nghÜa. Tõ ®ã lµm cho m©u thuÉn kinh tÕ – x· héi gia t¨ng. 1.3 Nh÷ng biÓu hiÖn míi cña xuÊt khÈu t b¶n trong giai ®o¹n ph¸t triÓn hiÖn nay cña chñ nghÜa t b¶n Ngµy nay , trong ®iÒu kiÖn lÞch sö míi, xuÊt khÈu t b¶n ®· cã sù biÕn ®æi lín . Thø nhÊt lµ híng xuÊt khÈu t b¶n ®· cã sù thay ®æi c¬ b¶n. Tríc kia, luång t b¶n xuÊt khÈu chñ yÕu tõ c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn sang c¸c níc kÐm ph¸t triÓn ( chiÕm tû träng trªn 70% ). Nhng nh÷ng thËp kû gÇn ®©y ®¹i bé phËn dßng ®Çu t l¹i ch¶y qua l¹i gi÷a c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn víi nhau. Tû träng xuÊt khÈu t b¶n gi÷a ba trung t©m t b¶n chñ nghÜa t¨ng nhanh, ®Æc biÖt dßng ®Çu t ch¶y m¹nh theo híng tõ NhËt B¶n vµo Mü vµ T©y ¢u, còng nh tõ T©y ¢u ch¶y sang Mü lµm cho luång xuÊt khÈu t b¶n vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn gi¶m m¹nh, thËm chÝ chØ cßn 16,8%(1996) vµ hiÖn nay kho¶ng 30%. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Tríc t×nh h×nh ®ã, nhiÒu nhµ lý luËn t s¶n cho r»ng, xuÊt khÈu t b¶n kh«ng cßn lµ thñ ®o¹n vµ ph¬ng tiÖn mµ c¸c níc giµu dïng ®Ó bãc lét c¸c níc nghÌo. Theo hä, xuÊt khÈu t b¶n ®· trót bá b¶n chÊt cò cña nã vµ trë thµnh h×nh thøc hîp t¸c cïng cã lîi trong mèi quan hÖ quèc tÕ.Sù hîp t¸c nµy diÔn ra chñ yÕu gi÷a c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn víi nhau. §ã lµ quan niÖm hoµn toµn sai lÇm. Nh ®· biÕt , cuéc c¸ch m¹ng khoa häc c«ng nghÖ ®· t¹o ra nh÷ng biÕn ®æi nh¶y vät trong sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Vµo nh÷ng n¨m 80 cña thÕ kû XX, nhiÒu ngµnh c«ng nghiÖp míi ra ®êi vµ ph¸t triÓn thµnh c¸c ngµnh mòi nhän nh : ngµnh c«ng nghÖ sinh häc, ngµnh chÕ t¹o vËt liÖu míi, ngµnh b¸n dÉn vµ vi ®iÖn tö, ngµnh vò trô vµ ®¹i d¬ng...Nh÷ng ngµnh nµy cã thiÕt bÞ vµ quy tr×nh c«ng nghÖ hiÖn ®¹i, tiªu tèn Ýt nguyªn , nhiªn vËt liÖu. Trong nÒn kinh tÕ gi÷a c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn ®· diÔn ra sù biÕn ®æi c¬ cÊu c¸c ngµnh s¶n xuÊt mòi nhän cã hµm lîng khoa häc kü thuËt cao. Sù xuÊt hiÖn nh÷ng ngµnh nghÒ míi ®· t¹o ra nhu cÇu ®Çu t hÊp dÉn v× trong thêi gian ®Çu nã t¹o ra lîi nhuËn siªu ng¹ch rÊt cao. ViÖc tiÕp nhËn kü thuËt míi chØ diÔn ra ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn v× c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã h¹ tÇng kinh tÕ x· héi l¹c hËu , kh«ng phï hîp, t×nh chÝnh trÞ kÐm æn ®Þnh, søc mua kÐm, tû suÊt lîi nhuËn cña t b¶n ®Çu t kh«ng cßn cao nh tríc ( cßn víi níc ®ang ph¸t triÓn nhng ®· trë thµnh Nics th× tû träng cña luång t b¶n xuÊt khÈu vÉn lín: chiÕm 80% tæng t b¶n xuÊt khÈu cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn). MÆt kh¸c thêi gian nµy, xu híng liªn kÕt c¸c nÒn kinh tÕ ë c¸c trung t©m t b¶n chñ nghÜa ph¸t triÓn rÊt m¹nh. HÖ qña cña ho¹t ®éng nµy bao giê còng h×nh thµnh c¸c khèi kinh tÕ víi nh÷ng ®aä luËt b¶o hé rÊt kh¾t khe. §Ó nhanh chãng chiÕm lÜnh thÞ trêng, c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®· biÕn c¸c doanh nghiÖp chi nh¸nh cña m×nh thµnh mét bé phËn cÊu thµnh cña khèi kinh tÕ míi nh»m tr¸nh ®ßn thuÕ quan nÆng cña c¸c ®¹o luËt b¶o hé. NhËt vµ T©y ¢u ®· tÝch cùc ®Çu t vµo thÞ trêng Mü b»ng c¸ch ®ã. Sù biÕn ®éng vÒ ®Þa bµn vµ tû träng ®Çu t cña c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn kh«ng lµm cho b¶n chÊt cña xuÊt khÈu t b¶n thay ®æi , mµ chØ lµm cho h×nh thøc vµ xu híng cña xuÊt khÈu t b¶n thªm phong phó vµ phøc t¹p h¬n. Sù xuÊt hiÖn c¸c ngµnh míi cã hµm lîng khoa häc- c«ng nghÖ cao ë c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn bao giê còng dÉn ®Õn cÊu t¹o h÷u c¬ cña t b¶n t¨ng cao vµ ®iÒu ®ã tÊt yÕu dÉn ®Õn tû suÊt lîi nhuËn cã xu híng gi¶m xuèng. HiÖn tîng thõa t b¶n t¬ng ®èi, hÖ qu¶ cña sù ph¸t triÓn ®ã lµ kh«ng thÓ tr¸nh khái. Bªn c¹nh ®ã, sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c¸c thiÕt bÞ quy tr×nh c«ng nghÖ míi ®· dÉn ®Õn sù 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lo¹i bá c¸c thiÕt bÞ vµ c«ng nghÖ l¹c hËu ra khái qu¸ tr×nh s¶n xuÊt trùc tiÕp ( do bÞ hao mßn h÷u h×nh vµ v« h×nh ). §èi víi nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang ph¸t triÓn, nh÷ng t liÖu s¶n xuÊt nµy rÊt cã Ých vµ vÉn lµ kü thuËt míi mÎ. Nh»m môc ®Ých thu lîi nhuËn ®éc quyÒn cao, c¸c tËp ®oµn t b¶n ®éc quyÒn ®a c¸c thiÕt bÞ ®ã sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn díi h×nh thøc chuyÓn giao c«ng nghÖ. Râ rµng, khi chñ nghÜa ®Õ quèc cßn tån t¹i th× xuÊt khÈu t b¶n tõ c¸c níc t b¶n ph¸t triÓn sang c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. XÐt trong mét giai ®o¹n ph¸t triÓn nhÊt ®Þnh , cã thÓ diÔn ra sù thay ®æi tû träng t b¶n ®Çu t vµo khu vùc nµo ®ã cña thÕ giíi, nhng ph©n tÝch mét thêi kú dµi h¬n cña quy m« thÕ giíi cho thÊy: xuÊt khÈu t b¶n vÉn lµ vò khÝ chñ yÕu mµ t b¶n ®éc quyÒn sö dông ®Ó bµnh tríng ra níc ngoµi. T×nh tr¹ng nî nÇn cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ë ch©u ¸, Phi , Mü Latinh lµ thùc tÕ chøng minh cho kÕt luËn trªn. Thø hai lµ chñ thÓ xuÊt khÈu t b¶n cã sù thay ®æi lín , trong ®ã vai trß c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia trong xuÊt khÈu t b¶n ngµy cµng to lín, ®Æc biÖt lµ trong FDI . MÆt kh¸c, ®· xuÊt hiÖn nhiÒu chñ thÓ xuÊt khÈu t b¶n tõ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn mµ næi bËt lµ c¸c Nics ch©u ¸. Thø ba lµ h×nh thøc xuÊt khÈu t b¶n rÊt ®a d¹ng, sù ®an quyÖn gi÷a xuÊt khÈu t b¶n vµ xuÊt khÈu hµng ho¸ t¨ng lªn. Ch¼ng h¹n, trong ®Çu t trùc tiÕp xuÊt hiÖn nh÷ng h×nh thøc míi nh BOT,BT...sù kÕt hîp gi÷a xuÊt khÈu t b¶n víi c¸c hîp ®ång bu«n b¸n hµng ho¸, dÞch vô, chÊt x¸m kh«ng ngõng t¨ng lªn. Thø t lµ sù ¸p ®Æt mang tÝnh thùc d©n trong xuÊt khÈu t b¶n ®· ®îc gì bá dÇn vµ nguyªn t¾c cïng cã lîi ®îc ®Ò cao. Ngµy nay , xuÊt khÈu t b¶n lu«n thÓ hiÖn kÕt qu¶ hai mÆt. Mét mÆt, nã lµm cho c¸c quan hÖ t b¶n chñ nghÜa ®îc ph¸t triÓn vµ më réng ra trªn ®Þa bµn quèc tÕ, gãp phÇn thóc ®Èy nhanh chãng qu¸ tr×nh ph©n c«ng lao ®éng vµ quèc tÕ ho¸ ®êi sèng kinh tÕ cña nhiÒu níc; lµ mét trong nh÷ng nh©n tè cùc kú quan träng t¸c ®éng tõ bªn ngoµi vµo lµm cho qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ vµ t¸i c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ë c¸c níc nhËp khÈu t b¶n ph¸t triÓn nhanh chãng . Song mÆt kh¸c, xuÊt khÈu t b¶n vÉn ®Ó l¹i cho c¸c quèc gia nhËp khÈu t b¶n, nhÊt lµ víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn nh÷ng hËu qu¶ nÆng nÒ nh: nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn mÊt c©n ®èi vµ lÖ thuéc, nî nÇn chång chÊt do bÞ bãc lét qu¸ nÆng nÒ. Song ®iÒu nµy tuú thuéc mét phÇn rÊt lín vµo vai trß qu¶n lý cña nhµ níc ë c¸c níc nhËp khÈu t b¶n. Lîi dông mÆt tÝch cùc cña xuÊt khÈu t b¶n , nhiÒu níc ®· më réng viÖc tiÕp nhËn ®Çu t ®Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ ë 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nø¬c m×nh. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ ph¶i biÕt vËn dông mÒm dÎo,linh ho¹t , nguyªn t¾c cïng cã lîi, lùa chän ph¬ng ¸n thiÕt thùc, ®Ó khai th¸c nguån lùc quèc tÕ cã hiÖu qu¶. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch¬ng 2 §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi – Xu híng quan träng ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn 2.1 §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi 2.1.1 §Æc ®iÓm ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ( Foreign Direct Investment – FDI ) lµ h×nh thøc ®Çu t níc ngoµi. Sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña nã lµ kÕt qu¶ tÊt yÕu cña qu¸ tr×nh quèc tÕ vµ ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ . Trªn thùc tÕ cã nhiÒu c¸ch nh×n nhËn kh¸c nhau vÒ ®Çu t níc ngoµi.Theo hiÖp héi luËt quèc tÕ (1966) “ §Çu t níc ngoµi lµ sù di chuyÓn vèn tõ níc cña ngêi ®Çu t sang níc cña ngêi sö dông nhng kh«ng ph¶i ®Ó mua hµng tiªu dïng cña níc nµy mµ dïng ®Ó chi phÝ cho c¸c ho¹t ®éng cã tÝnh chÊt kinh tÕ x· héi ”. Theo luËt §Çu t níc ngoµi ViÖt Nam ban hµnh n¨m 1987 vµ ®îc bæ sung hoµn thiÖn sau ba lÇn söa ®æi “ §Çu t níc ngoµi lµ viÖc c¸c tæ chøc vµ c¸ nh©n níc ngoµi trùc tiÕp ®a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn níc ngoµi hoÆc bÊt kú tµi s¶n nµo ®îc chÝnh phñ ViÖt Nam chÊp nhËn ®Ó hîp t¸c kinh doanh trªn c¬ së hîp ®ång hoÆc thµnh lËp xÝ nghiÖp liªn doanh hay xÝ nghiÖp 100% vèn níc ngoµi” Qua xem xÐt c¸c ®Þnh nghÜa vÒ ®Çu t níc ngoµi cã thÓ rót ra mét sè ®Æc trng c¬ b¶n cña ®Çu t níc ngoµi nh sau: Mét lµ , sù di chuyÓn vèn tõ níc nµy sang níc kh¸c . Hai lµ , vèn ®îc huy ®éng vµo c¸c môc ®Ých thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ kinh doanh. MÆc dï cã nhiÒu kh¸c biÖt vÒ quan niÖm nhng nh×n chung FDI ®îc xem xÐt nh mét ho¹t ®éng kinh doanh, ë ®ã cã c¸c yÕu tè di chuyÓn vèn quèc tÕ vµ kÌm theo nã bao gåm c¸c yÕu tè kh¸c . C¸c yÕu tè ®ã kh«ng chØ bao gåm sù kh¸c biÖt vÒ quèc tÞch cña c¸c ®èi t¸c tham gia vµo qu¸ tr×nh kinh doanh,sù kh¸c biÖt v¨n ho¸ , luËt ph¸p mµ cßn lµ sù chuyÓn giao c«ng nghÖ , thÞ trêng tiªu thô... Theo luËt §Çu t níc ngoµi cña ViÖt Nam, FDI cã thÓ ®îc hiÓu nh lµ viÖc c¸c tæ chøc, c¸c c¸ nh©n trùc tiÕp níc ngoµi ®a vµo ViÖt Nam vèn b»ng tiÒn hay bÊt cø tµi s¶n nµo ®îc chÝnh phñ ViÖt Nam chÊp nhËn ®Ó hîp t¸c víi bªn ViÖt Nam hoÆc tù m×nh tæ chøc c¸c ho¹t ®éng kinh doanh trªn l·nh thæ ViÖt Nam .Díi gãc ®é kinh tÕ cã thÓ hiÓu FDI lµ h×nh thøc di chuyÓn vèn quèc tÕ trong ®ã ngêi së h÷u ®ång thêi lµ ngêi trùc tiÕp tham gia qu¶n lý vµ ®iÒu hµnh ho¹t ®éng sö dông vèn ®Çu t.VÒ thùc chÊt, FDI lµ sù ®Çu t cña c¸c c«ng ty ( c¸ 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nh©n) nh»m x©y dùng c¸c c¬ së, chi nh¸nh ë níc ngoµi vµ lµm chñ toµn bé hay tõng phÇn c¬ së ®ã. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã c¸c ®Æc ®iÓm sau: Thø nhÊt , c¸c chñ ®Çu t ph¶i ®ãng gãp mét khèi lîng vèn tèi thiÓu theo quy ®Þnh cña tõng quèc gia. LuËt §Çu t níc ngoµi cña ViÖt Nam quy ®Þnh chñ ®Çu t níc ngoµi ph¶i ®ãng gãp tèi thiÓu 30% vèn ph¸p ®Þnh cña dù ¸n. Thø hai , sù ph©n chia quyÒn qu¶n lý c¸c doanh nghiÖp phô thuéc vµo møc ®é ®ãng gãp vèn. NÕu ®ãng gãp 10% vèn th× doanh nghiÖp hoµn toµn do chñ ®Çu t níc ngoµi ®iÒu hµnh vµ qu¶n lý. Thø ba , lîi nhuËn cña c¸c chñ ®Çu t phô thuéc vµo kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ ®îc ph©n chia theo tû lÖ gãp vèn sau khi nép thuÕ vµ tr¶ lîi tøc cæ phÇn. Thø t , FDI ®îc thùc hiÖn th«ng qua viÖc x©y dùng doanh nghiÖp míi, mua l¹i toµn bé hoÆc tõng phÇn doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng hoÆc s¸t nhËp c¸c doanh nghiÖp víi nhau. Thø n¨m , FDI kh«ng chØ g¾n liÒn víi di chuyÓn vèn mµ cßn g¾n liÒn víi chuyÓn giao c«ng nghÖ, chuyÓn giao kiÕn thøc vµ kinh nghiÖm qu¶n lý vµ t¹o ra thÞ trêng míi cho c¶ phÝa ®Çu t vµ phÝa nhËn ®Çu t. Thø s¸u , FDI hiÖn nay g¾n liÒn víi c¸c ho¹t ®éng kinh doanh quèc tÕ cña c¸c c«ng ty ®a quèc gia. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cã thÓ ®îc ph©n chia theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau: NÕu c¨n cø tÝnh chÊt ph¸p lý cña ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp cã thÓ chia ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thµnh c¸c lo¹i hîp ®ång vµ hîp t¸c kinh doanh , doanh nghiÖp liªn doanh,doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi. Ngoµi ra cßn cã thªm h×nh thøc ®Çu t kh¸c ®ã lµ hîp ®ång x©y dùng – kinh doanh- chuyÓn giao (BOT). Trong c¸c h×nh thøc trªn th× doanh nghiÖp liªn doanh vµ doanh nghiÖp 100% vèn lµ h×nh thøc ph¸p nh©n míi vµ luËt ViÖt Nam gäi chung lµ xÝ nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. NÕu c¨n cø vµo tÝnh chÊt ®Çu t cã thÓ chia FDI thµnh hai lo¹i ®Çu t tËp trung trong khu chÕ xuÊt vµ ®Çu t ph©n t¸n. Mçi lo¹i ®Çu t trªn ®Òu cã ¶nh hëng ®Õn chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ, c¬ cÊu c«ng nghiÖp ë tõng quèc gia. NÕu c¨n cø vµo qu¸ tr×nh t¸i s¶n xuÊt cã thÓ chia ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi thµnh ®Çu t vµo nghiªn cøu vµ triÓn khai, ®Çu t vµo cung øng nguyªn liÖu, ®Çu t vµo s¶n xuÊt, ®Çu t vµo tiªu thô s¶n phÈm.. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NÕu c¨n cø vµo lÜnh vùc ®Çu t cã thÓ chia FDI thµnh c¸c lo¹i nh ®Çu t c«ng nghiÖp, n«ng nghiÖp , dÞch vô .. Theo luËt §Çu t níc ngoµi cña ViÖt Nam, c¸c h×nh thøc ®Çu t níc ngoµi vµo ViÖt Nam bao gåm 3 h×nh thøc nh sau:  Hîp ®ång hîp t¸c kinh doanh  Doanh nghiÖp liªn doanh  Doanh nghiÖp 100% vèn níc ngoµi Hµng ®æi hµng – Ph¬ng thøc ®Çu t thu hót níc ngoµi quan träng ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Hµng ®æi hµng lµ ph¬ng thøc ®Çu t mµ gi¸ trÞ cña trang thiÕt bÞ cung cÊp ®îc hoµn tr¶ b»ng chÝnh s¶n phÈm mµ c¸c trang thiÕt bÞ ®ã lµm ra. Ph¬ng thøc nµy liªn quan tíi hai hîp ®ång quan hÖ mËt thiÕt víi nhau vµ c©n b»ng nhau vÒ mÆt gi¸ trÞ.Trong mét hîp ®ång, nhµ cung cÊp ®ång ý x©y dùng nhµ m¸y hoÆc cung cÊp c¸c c«ng nghÖ cña nhµ m¸y cho phÝa ®èi t¸c. Trong hîp ®ång kh¸c, nhµ cung cÊp ®ång ý mua l¹i s¶n phÈm mµ c«ng nghÖ ®ã s¶n xuÊt ra víi khèi lîng t¬ng øng víi gÝa trÞ thiÕt bÞ mµ nhµ m¸y ®· ®Çu t. Hµng ®æi hµng cã vai trß quan träng ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®Æc biÖt lµ c¸c níc ®ang chuyÓn ®æi. Thùc tÕ ®· chØ ra r»ng hµng ®æi hµng cã ý nghÜa quan träng trong ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn n«ng s¶n gãp phÇn æn ®Þnh vµ ph¸t triÓn kinh tÕ, t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Hµng ®æi hµng lµ ph¬ng thøc ®Çu t míi cña c¸c ®èi t¸c níc ngoµi vµo ViÖt Nam. . 2.1.2 §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn Trong ba thËp kû võa qua, nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· chøng kiÕn mét sù t¨ng trëng ®¸ng kÓ vÒ luång vèn FDI. Tæng FDI trung b×nh hµng n¨m theo gi¸ trÞ thÞ trêng hiÖn nay t¨ng lªn 10 lÇn, tõ 104 tû USD trong nh÷ng n¨m cña thËp kû 60 lªn ®Õn 1173 tû USD vµo cuèi nh÷ng n¨m cña thËp kû 80. FDI ®· tiÕp tôc t¨ng vµ ®¹t 1940 tû USD n¨m 1992. C¸c níc ph¸t triÓn chiÕm tõ 68% trong nh÷ng n¨m 60 lªn ®Õn 80% vµo cuèi nh÷ng n¨m 90 trong tæng sè cña phÇn t¨ng lªn cña FDI. XÐt vÒ khuynh híng chung, mét trong nh÷ng nÐt næi bËt nhÊt cña FDI lµ viÖc t¨ng nhanh lªn nhanh chãng vµ v÷ng bÒn cña nh÷ng luång FDI tíi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Sau mét giai ®o¹n t¬ng ®èi ®×nh trÖ diÔn ra sau c¸c cuéc khñng ho¶ng nî vµ mét cuéc suy tho¸i cho tíi gi÷a nh÷ng n¨m 80 (tõ n¨m 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 1981 - 1985 FDI ®Õn c¸c níc ®ang ph¸t triÓn thùc tÕ gi¶m 4%/ n¨m), ®Çu t vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· kh«i phôc m¹nh mÏ. Trong nh÷ng n¨m cuèi thËp kû 80, FDI t¨ng 17% mét n¨m vµ tiÕp tôc trong nh÷ng n¨m 90.Theo b¸o c¸o cña Liªn Hîp Quèc vµ §Çu t thÕ giíi n¨m 1994, tæng ®Çu t FDI vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®¹t sè kû lôc lµ 70 tû USD n¨m 1993, t¨ng 125% trong ba n¨m ®Çu cña thËp kû nµy. Ngîc l¹i FDI vµo c¸c níc ph¸t triÓn l¹i gi¶m m¹nh trong nh÷ng n¨m 90. Trong n¨m 1991 , FDI vµo c¸c níc OECD gi¶m 31% vµ tiÕp tôc gi¶m thªm 16% n¨m 1992. KÕt qu¶ lµ n¨m 1992 c¸c níc ®ang ph¸t triÓn chiÕm 32% tæng FDI, trong khi tû träng trung b×nh lµ 24% trong nh÷ng n¨m 70. Tû träng nµy tiÕp tôc t¨ng, ®¹t 40% vµo n¨m 1993. NÕu xu híng nµy tiÕp tôc, khèi lîng FDI hµng n¨m vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn cã thÓ vît c¸c níc ph¸t triÓn trong thêi gian kh«ng xa. §iÒu nµy cho thÊy cã mét sù thay ®æi c¬ cÊu rÊt lín kh«ng chØ vÒ h×nh thøc cña ®Çu t mµ cßn cña s¶n xuÊt vµ th¬ng m¹i sinh ra tõ kÕt qu¶ ®Çu t nµy. XÐt vÒ mÆt c¬ cÊu, dßng FDI cã xu híng t¨ng vµo khu vùc s¶n xuÊt vµ dÞch vô. Trong ®ã khu vùc dÞch vô chiÕm u thÕ so víi khu vùc s¶n xuÊt. VÝ dô 51% ®Çu t níc ngoµi vµo Mü n¨m 92 lµ vµo khu vùc dÞch vô, so s¸nh víi n¨m 1981 lµ 4%. Con sè nµy ë Anh lµ 40% n¨m 1992 vµ 35% n¨m 1981. Níc NhËt lµ 56% vµ 53%. Trong khi phÇn lín c¸c ho¹t ®éng dÞch vô tËp trung ë c¸c níc ph¸t triÓn, còng cã nh÷ng dÊu hiÖu chØ ra r»ng chÝnh s¸ch tù do ho¸ còng ®· dÉn ®Õn viÖc t¨ng ®¸ng kÓ møc ®©ï t FDI vµo ngµnh dÞch vô ë c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. Dßng FDI b×nh qu©n hµng n¨m 1970 – 1992. TÊt c¶ c¸c níc (tû USD) C¸c níc ph¸t triÓn ( tû USD ) C¸c níc ®ang ph¸t triÓn(tû USD) Ch©u Phi (%) Ch©u ¸ (%) Ch©u Mü-Latinh (%) 70 – 81- 85 80 21 50 16 36 5 14 13.0 15.3 60.9 46.2 26.1 38.5 86 - 90 1991 155 129 26 12.0 36.0 52.0 149 110 39 7.9 39.5 52.6 Nguån : Transnational Corporations in World Development : Third survey , United Nations . 10 1992 126 86 40 5.1 41.0 53.9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Sù ph©n bæ vÒ ®Þa lý cho thÊy 10 níc ®øng ®Çu vÒ nhËn FDI chiÕm 76% tæng sè FDI vµo thÕ giíi thø ba vµo n¨m 1992, t¨ng lªn so víi 70% trong mêi n¨m tríc nhng vÉn thÊp h¬n 81% ®¹t ®îc cña n¨m 1981. §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch bëi sù t¨ng lªn nhanh chãng cña FDI vµo Trung Quèc.NÕu n¨m 1981 khèi lîng FDI vµo Trung Quèc lµ kh«ng ®¸ng kÓ th× ®Õn n¨m 1992 ®· chiÕm tíi mét phÇn t t«ng FDI vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn. ChÝnh s¸ch thu hót vµ qu¶n lý FDI cña c¸c níc ®ang ph¸t triÓn ®· thay ®æi m¹nh mÏ trong thËp kû tríc.HiÖn nay c¸c chÝnh phñ ®Òu khuyÕn khÝch FDI theo mét c¸ch thøc míi cha tøng cã trong lÞch sö. ViÖc chuyÓn c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ híng vÒ thÞ trêng vµ c¸c chÝnh s¸ch tù do kinh tÕ ®· thu hót vµ hÊp dÉn h¬n c¸c nhµ ®Çu t. Nh÷ng cè g¾ng cña chÝnh phñ c¸c níc nh»m thu hót c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®Æc biÖt lµ c¸c dù ¸n vµo c¬ së h¹ tÇng vµ c«ng tr×nh phóc lîi theo h×nh thøc BOO hay BOT ®ang t¨ng nhanh. ViÖc thùc hiÖn t nh©n ho¸ vµ cæ phÇn ho¸ doanh nghiÖp nhµ níc còng lµ m«t ph¬ng thøc quan träng ®Ó thu hót c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi. Trong xu híng nµy c¸c níc Ch©u Mü Latinh dÉn ®Çu c¸c níc ®ang ph¸t triÓn.Tõ n¨m 1988 ®Õn 1992 khèi lîng FDI trÞ gi¸ kho¶ng 8,1 tû USD ®· ®îc ®a vµo c¸c níc ch©u Mü Latinh bëi h×nh thøc mua cæ phÇn cña c¸c doanh nghiÖp nhµ níc. Khèi lîng nµy chiÕm 16% tæng FDI ®Çu t vµo quèc gia nµy. C¸c níc §«ng ¢u còng ®· thu hót khèi lîng ®Çu t lín vµo lÜnh vùc nµy kho¶ng 5,2 tû USD trong kho¶ng thêi gian tõ n¨m 1988 ®Õn 1992 t¬ng øng víi 43% trong tæng khèi lîng ®Çu t vµo khu vùc. §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cña toµn thÕ giíi ®¹t 450 tû USD vµo n¨m 1995. Trong ®ã hai phÇn ba tËp trung vµo c¸c níc ch©u ¸. TÇm vãc ngµy cµng lín vµ tÝnh n¨ng ®éng cña c¸c níc ch©u ¸ ®· lµm cho ch©u ¸ trë thµnh thÞ trêng ®Çu t quan träng ®èi víi c¸c c«ng ty ®a quèc gia. T×nh h×nh dßng vèn FDI trªn thÕ giíi vµ trong khu vùc hiÖn nay Cã thÓ nãi trong 10 n¨m trë l¹i ®©y, mÆc dï cã mét sè biÕn ®éng song nh×n chung lîng FDI trªn toµn thÕ giíi cã xu híng t¨ng. N¨m 1997, con sè nµy vµo kho¶ng 400 tû USD víi kho¶ng 70% vµo c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn.Theo c¬ quan th¬ng m¹i vµ ph¸t triÓn cña Liªn Hîp Quèc (UNCTAD), n¨m 1998, tæng lîng FDI ®¹t 430 tû USD, t¨ng gÇn 10% so víi n¨m 1997 nhng luång vèn vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn l¹i gi¶m xuèng cßn 111 tû USD so víi 117 tû cña n¨m 1997. Trong khu vùc ch©u ¸, møc ®é c¹nh tranh ®Ó thu hót trë nªn rÊt gay g¾t. Trong sè c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, Trung Quèc lµ níc thµnh c«ng nhÊt víi lîng ®Çu t thu hót trung b×nh chiÕm tíi mét nöa tæng sè vèn FDI ®æ vµo c¸c níc 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®ang ph¸t triÓn. Nguyªn nh©n chñ yÕu lµ sù hÊp dÉn cña mét thÞ trêng réng lín vµ c¶i c¸ch kinh tÕ ®¹t ®îc nhiÒu thµnh tùu næi bËt trong nh÷ng n¨m qua. Do t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tiÒn tÖ ch©u ¸, n¨m 1998 lµ n¨m ®Çu tiªn kÓ tõ n¨m 1985 tæng vèn vµo khu vùc nµy tuy ®· gi¶m nhng kh«ng nhiÒu. Trong ®ã, kh¶ n¨ng øng phã dÉn ®Õn møc ®é ¶nh hëng cña tõng níc lµ kh¸c nhau. Indonesia vµ Philippines ®øng ®Çu danh s¸ch nhãm níc suy gi¶m nguån vèn FDI, trong khi ®ã Hµn Quèc vµ Th¸i Lan , mÆc dï chÞu nhiÒu t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng nhÊt, song vÉn duy tr× ®îc lîng vèn lín. Trªn thùc tÕ hai quèc gia nµy ®· tiÕn hµnh nh÷ng c¶i c¸ch s©u réng, ®· ®îc ®¸nh gi¸ lµ thµnh c«ng c¶ trªn b×nh diÖn nÒn kinh tÕ vÜ m« nãi chung vµ m«i trêng ®Çu t nãi riªng.N¨m 1998, vèn FDI ®¨ng ký cña Th¸i Lan lµ 5,9 tû USD so víi 3,6 tû n¨m 1997 vµ cña Hµn Quèc lÇn lît lµ 4,7 tû USD vµ 3,6 tû USD . Cuéc khñng ho¶ng nµy còng lµm gi¶m râ rÖt nguån cung cÊp FDI tõ hai quèc gia cung cÊp FDI lín cña ch©u ¸ lµ NhËt B¶n ,Hµn Quèc vµ mét sè níc Nics kh¸c. 2.2 Kinh nghiÖm cña mét sè n íc trong thu hót vµ sö dông ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ph¸t triÓn t¨ng trëng kinh tÕ 2.2.1 §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë Trung Quèc §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë Trung Quèc chiÕm mét phÇn t tæng ®Çu t vµo c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ë c¸c níc nµy. Quy m« trung b×nh cña c¸c dù ¸n n¨m 1991 lµ 920000USD, n¨m 1190000USD vµ n¨m 1993 lµ 1310000 USD. Tõ n¨m 1992 b¾t ®Çu cã sù gia t¨ng ®¸ng kÓ trong c¸c dù ¸n võa hoÆc lín víi kü thuËt tiªn tiÕn trong ngµnh ®iÖn, m¸y mãc, ho¸ chÊt, ®iÖn tö, vËt liÖu x©y dùng. C¸c ®Æc khu kinh tÕ vµ khu c«ng nghiÖp ®îc x©y dùng ngµy cµng nhiÒu. Cho ®Õn nay Trung Quèc vÉn lµ n¬i hÊp dÉn c¸c nhµ ®Çu t vµ Trung Quèc vÉn duy tr× møc t¨ng trëng cao. Tõ n¨m 1995, Trung Quèc ®· khuyÕn khÝch c¸c doanh nghiÖp trong níc vµ c¸c nhµ ®Çu t cña c¸c níc ch©u ¢u thùc hiÖn ph¬ng thøc hµng ®æi hµng nh»m ph¸t triÓn ngµnh chÕ biÕn n«ng s¶n xuÊt khÈu, gãp phÇn tÝch cùc t¹o viÖc lµm cho ngêi lao ®éng nhÊt lµ lao ®éng n«ng th«n . §iÒu g× ®· dÉn ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng tèt nh vËy cña Trung Quèc .Bªn c¹nh mét sè nh©n tè thuËn lîi, Trung Quèc ®· cã c¸c biÖn ph¸p thu hót vµ sö dông FDI cho sù ph¸t triÓn mét c¸ch tÝch cùc vµ kÕ ho¹ch. Thø nhÊt , Trung Quèc ®· t¹o ra mét m«i trêng kh¸ thuËn lîi vµ æn ®Þnh cho c¸c nhµ ®Çu t, t¹o ra møc tin cËy cao n¬i hä. Nhê ®ã Trung Quèc ®· thu 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 hót luång ®Çu t lín, h×nh thøc vµ ®èi t¸c phong phó. M«i trêng ®Çu t lu«n ®îc c¶i thiÖn . Tõ n¨m 1992 c¸c chÝnh quyÒn ®Þa ph¬ng b¾t ®Çu chñ ®éng h¬n trong viÖc th«ng qua c¸c dù ¸n FDI vµ ®· cung cÊp thªm c¸c dÞch vô x· héi cho c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. NhËn ra t©m quan träng cña viÖc b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ, Trung Quèc ®· ®a c¸c luËt vÒ b¶n quyÒn , nh·n m¸c, s¸ng chÕ vµ c¸c quy ®Þnh vÒ c¸c phÇn mÒm m¸y tÝnhvµ gia nhËp tæ chøc së h÷u trÝ tuÖ thÕ giíi, C«ng íc Paris vµ C«ng íc b¶n quyÒn thÕ giíi ®Ó b¶o vÖ b¶n quyÒn c«ng nghiÖp. C¸c ®iÒu kiÖn c¬ së h¹ tÇng ë c¸c khu vùc tËp trung nhiÒu FDI ®· ®îc n©ng cÊp, ®Æc biÖt lµ ë c¸c khu vùc kinh tÕ vµ c¸c vïng ph¸t triÓn kinh tÕ vµ c«ng nghiÖp. Thø hai , FDI ë Trung Quèc ®îc thu hót mét c¸ch cã kÕ ho¹ch. ë giai ®o¹n ®Çu FDI ®îc khuyÕn khÝch tËp trung vµo s¶n xuÊt c«ng nghiÖp lµ ngµnh cã hÖ sè t¹o viÖc lµm cao tuy nhiªn hä còng ®a ra nh÷ng h¹n chÕ míi dÇn dÇn ®îc th¸o bá . Ch¼ng h¹n tõ n¨m 1992 sau 13 n¨m kÓ tõ khi më cöa, Trung Quèc míi më réng lÜnh vùc ®Çu t trong ngµnh dich vô nh tµi chÝnh , b¶o hiÓm, bÊt ®éng s¶n, du lÞch, th¬ng m¹i.. ®Æc biÖt dÞch vô kÕ to¸n, t vÊn vµ th«ng tin. 2.2.2 §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë Th¸i Lan §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ë Th¸i Lan ®· gãp phÇn quan träng vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ë níc nµy. Cuèi thËp kû 80, Th¸i Lan ®· thu hót kho¶ng 30 tû USD vèn ®Çu t níc ngoµi. Vµo ®Çu nh÷ng n¨m 90, nÒn kinh tÕ Th¸i Lan lu«n gi÷ ë møc t¨ng trëng 8%/ n¨m. Tuy nhiªn võa qua níc nµy ®· l©m vµo cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh trÇm träng mµ c¸c nguyªn nh©n chÝnh lµ ®Çu t qu¸ nhiÒu vµo bÊt ®éng s¶n, qu¶n lý vèn níc ngoµi qu¸ láng lÎo vµ thu hót vµo nÒn kinh tÕ qu¸ møc so víi kh¶ n¨ng hÊp dÉn vµ sö dông thùc sù. Trong ba n¨m l¹i ®©y, nguån vèn ®æ vµo Th¸i Lan lµ 55 tû USD song hÇu hÕt l¹i ®îc ®Çu t vµo bÊt ®éng s¶n vµ mét sè lÜnh vùc kh«ng ph¸t huy ®îc hiÖu qu¶ . §Çu t nh÷ng kho¶n khæng lå vµo bÊt ®éng s¶n nhng chñ yÕu ®Ó phôc vô tiªu dïng Ýt t¹o ra viÖc lµm cã chÊt lîng cho nÒn kinh tÕ , víi kh¶ n¨ng sinh lêi thÊp , chØ t¹o cho mäi ngêi c¶m gi¸c giµu cã nhng ®ã chØ lµ sù phån vinh gi¶ t¹o. §iÒu nµy cã nghÜa lµ FDI kh«ng nh»m vµo ph¸t triÓn mµ chØ ®Ó kiÕm chªnh lÖch. ViÖc vay tiÒn níc ngoµi víi l·i suÊt thÊp qu¸ dÔ dµng lµm cho c¸c nhµ ®Çu t ë Th¸i Lan thiÕu chän läc lÜnh vùc kinh doanh. Mét sè lÜnh vùc cã l·i suÊt rÊt thÊp còng ®îc ®Çu t. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2.3 Bµi häc rót ra tõ nghiªn cøu kinh nghiÖm cña Trung Quèc vµ Th¸i Lan Tõ vµi thËp niªn trë l¹i ®©y, ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· gãp phÇn kh«ng nhá trong qu¸ tr×nh t¨ng trëng cña nhiÒu níc trong ®ã cã c¶ sù thÇn kú ch©u ¸. Sù bïng næ ®Çu t vµ th¬ng m¹i ë tÊt c¶ c¸c vïng trªn thÕ giíi trong mÊy n¨m gÇn ®©y lµ c¸c nh©n tè chÝnh gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh toµn cÇu hãa kinh tÕ ngµy mét lan réng . Khu vùc ch©u ¸ - Th¸i B×nh D¬ng ®· trë thµnh mét ®iÓm s¸ng trªn b¶n ®å ph©n bæ ®Çu t cña thÕ giíi víi nhiÒu lîi thÕ vÒ lao ®éng , nguån lùc mµ c¸c nhµ ®Çu t coi lµ rÊt cã triÓn väng vµ ®Æt nhiÒu niÒm tin. VÒ l©u dµi, chóng ta cÇn ph¶i g¾n viÖc c¶i c¸ch m«i trêng ®Çu t víi c¶i c¸ch toµn bé nÒn kinh tÕ. ViÖc lµm nµy cã t¸c dông m¹nh mÏ h¬n so víi viÖc u ®·i vµ khuyÕn khÝch riªng lÎ cho c¸c nhµ ®Çu t ( chñ yÕu chØ ®Ó gi÷ ch©n c¸c nhµ ®Çu t tríc chuyÓn dÞch lîi thÕ c¹nh tranh gi÷a c¸c níc). C¶i c¸ch m«i trêng ®Çu t sÏ chØ lµ mét phÇn trong viÖc c¶i c¸ch c¬ cÊu kinh tÕ vµ cã thu hót ®îc nhiÒu FDI hay kh«ng phô thuéc vµo kÕt qu¶ cña nh÷ng nç lùc c¶i c¸ch Êy.CÇn ph¶i thÊy r»ng nÕu chØ c¶i thiÖn theo híng tèt h¬n so víi tríc lµ cha ®ñ . C¸c nhµ ®Çu t sÏ chØ ®Çu t khi cho r»ng c¸c ®iÒu kiÖn cña m«i trêng ®· ®ñ tèt ®èi víi hä vµ cã thÓ ®em l¹i lîi nhuËn. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ – x· héi cïng víi chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n vµ l©u dµi cña ViÖt Nam trong viÖc héi nhËp víi khu vùc vµ thÕ giíi vµ nh÷ng lîi thÕ vèn cã vÒ tµi nguyªn , con ngêi sÏ vÉn lµ nh÷ng thÕ m¹nh cña m«i trêng ®Çu t cña ViÖt Nam. Nh vËy chóng ta cÇn biÕt tËn dông vµ ph¸t huy nh÷ng lîi thÕ ViÖt Nam vÉn sÏ lµ mét thÞ trêng hÊp dÉn vµ cã nhiÒu c¬ héi ®Çu t. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch¬ng 3 §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµ nh÷ng gi¶i ph¸p nh»m thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi vµo ViÖt Nam. 3.1 §Çu t trùc tiÕp níc ngoµi víi t¨ng trëng, ph¸t triÓn kinh tÕ ViÖt Nam 3.1.1 FDI – Nguån vèn ®Çu t ph¸t triÓn quan träng Thu hót vµ sö dông cã hiÖu qña vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi lµ chñ tr¬ng quan träng cña Nhµ níc ViÖt Nam nh»m thùc hiÖn thµnh c«ng ®êng lèi ®æi míi , ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi. Tõ n¨m 1987 ®Õn nay, sau h¬n 10 n¨m kiªn tr× thùc hiÖn ®êng lèi ®æi míi, ViÖt Nam ®· ®¹t ®îc nh÷ng thµnh tùu ®¸ng kÓ trªn tÊt c¶ c¸c mÆt kinh tÕ – x· héi . LuËt §Çu t níc ngoµi ban hµnh n¨m 1987 ®· më ra mét ch¬ng míi trong ho¹t ®éng kinh tÕ ®èi ngo¹i cña ViÖt Nam. H¬n mêi n¨m qua khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®· ph¸t triÓn nhanh, tõng bíc kh¼ng ®Þnh vÞ trÝ cña m×nh nh lµ mét bé phËn n¨ng ®éng cña nÒn kinh tÕ , cã tèc ®é t¨ng trëng cao vµ ®ãng gãp ngµy cµng lín vµo ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt níc vµ thµnh c«ng chung cña c«ng cuéc ®æi míi. Tõ khi “ LuËt §Çu t níc ngoµi t¹i ViÖt Nam ” cã hiÖu lùc cho ®Õn hÕt th¸ng 12/1999, nhµ níc ta ®· cÊp giÊy phÐp cho 2766 dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi víi tæng sè vèn ®¨ng ký lµ 37055,66 triÖu USD.TÝnh b×nh qu©n mçi n¨m chóng ta cÊp phÐp cho 230 dù ¸n víi møc 3087,97 triÖu USD vèn ®¨ng ký. NhÞp ®é thu hót ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi cña ta cã xu híng t¨ng nhanh tõ n¨m 1988 ®Õn n¨m 1995 c¶ vÒ sè dù ¸n còng nh vèn ®¨ng ký.Riªng n¨m 1996 së dÜ cã lîng vèn ®¨ng ký t¨ng vät lµ do cã hai dù ¸n ®Çu t vµo lÜnh vùc ph¸t triÓn ®« thÞ ë Hµ Néi vµ thµnh phè Hå ChÝ Minh ®îc phª duyÖt víi quy m« dù ¸n lín ( h¬n 3 tû USD/ 2 dù ¸n).§èi víi nÒn kinh tÕ cã quy m« nh cña níc ta th× ®©u lµ mét lîng vèn ®Çu t kh«ng nhá, nã thùc sù lµ nguån vèn gãp phÇn t¹o ra sù chuyÓn biÕn kh«ng chØ vÒ quy m« ®Çu t mµ ®iÒu quan träng h¬n lµ nguån vèn nµy cã vai trß nh “ chÊt xóc t¸c ®iÒu kiÖn ” ®Ó viÖc ®Çu t cña ta ®¹t hiÖu qu¶ nhÊt ®Þnh . NÕu so víi tæng sè vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n x· héi thêi kú n¨m 1991-1999 th× vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n cña c¸c dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi chiÕm 26,51% vµ lîng vèn ®Çu t nµy cã xu híng t¨ng lªn qua c¸c n¨m. Vèn ®Çu t níc ngoµi lµ nguån vèn bæ sung quan träng gióp ViÖt Nam ph¸t triÓn mét nÒn kinh tÕ c©n ®èi bÒn v÷ng theo yªu cÇu cña c«ng cuéc c«ng nghiÖp ho¸ , hiÖn ®¹i ho¸. §Çu t cña mét sè níc vµo ViÖt Nam 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Stt 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Tªn c¸c quèc gia vµ l·nh Sè dù Tû lÖ thæ ¸n % Singapore §µi Loan NhËt B¶n Hµn Quèc QuÇn ®¶o Virgin ( Anh ) Hång K«ng Ph¸p Malaysia Th¸i Lan Hoa Kú 194 369 263 213 69 187 89 61 79 67 9.8 18.7 13.4 10.8 3.5 9.5 4.5 3.1 4.0 3.4 Sè vèn ®Çu t 6368.61 4354.64 3453.58 3212.92 2705.89 2482.07 1364.61 1344.08 1087.81 1062.66 Tû lÖ % 19.2 13.1 10.4 9.7 8.1 7.5 4.1 4.0 3.3 3.2 Nguån : B¸o c¸o tæng hîp vÒ ®Çu t níc ngoµi , Vô Qu¶n lý Dù ¸n, Bé KH&§T. Mét trong vai trß quan träng cña ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp ®Æc biÖt ®èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn lµ chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ thiÕt bÞ cho níc nhËn ®Çu t. C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi thêng gãp vèn b»ng bÝ quyÕt, c«ng nghÖ cña m×nh hoÆc cña níc m×nh vµ sö dông trong c¸c doanh nghiÖp cã ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. Dßng FDI ®Õn ViÖt Nam tõ nhiÒu níc vµ khu vùc trªn thÕ giíi. §Õn 30/04/1998 cã 59 quèc gia vµ l·nh thæ ®Çu t vµo ViÖt Nam víi tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ, khoa häc c«ng nghÖ vµ ®Æc ®iÓm nh©n v¨n kh¸c nhau, ®· vµ ®ang lµm ®a d¹ng ho¸ kü thuËt c«ng nghÖ cßn nghÌo nµn cña ViÖt Nam. §a sè thiÕt bÞ c«ng nghÖ ®a vµo ViÖt Nam th«ng qua FDI thuéc lo¹i trung b×nh cña thÕ giíi , tiªn tiÕn h¬n thiÕt bÞ hiÖn cã. §iÒu nµy cã thÓ ®îc gi¶i thÝch do c¸c ®èi t¸c níc ngoµi lín nhÊt chñ yÕu lµ Singapore, §µi Loan, Hång K«ng, Hµn Quèc . Cã thÓ nãi sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn cã nguån gèc tõ ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi nh lµ mét trong nh÷ng ®éng lùc g©y ph¶n øng d©y chuyÒn thóc ®Èy sù ho¹t ®éng cña ®ång vèn trong níc. Mét sè chuyªn gia kinh tÕ tÝnh to¸n r»ng cø mét ®ång vèn ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ho¹t ®éng sÏ lµm cho bèn ®ång vèn trong níc ho¹t ®éng theo. 3.1.2 FDI víi ph¸t triÓn ngµnh , vïng kinh tÕ quan träng 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Çu t níc ngoµi trùc tiÕp ®Õn nay ®· cã mÆt ë hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc, ngay c¶ nh÷ng ngµnh vµ lÜnh vùc ®ßi hái kü thuËt, c«ng nghÖ tiªn tiÕn nh th«ng tin viÔn th«ng, th¨m dß dÇu khÝ, giao th«ng ®êng bé , cÊp níc, s¶n xuÊt l¾p r¸p « t«, xe m¸y, hµng ®iÖn tö, s¶n xuÊt mét sè mÆt hµng tiªu dïng vµ thùc phÈm víi chÊt lîng cao. ViÖc nµy gióp ViÖt Nam kh«ng mÊt nhiÒu n¨m tù mµy mß t×m kiÕm mµ vÉn ph¸t triÓn ®îc c¸c ngµnh, lÜnh vùc míi, rót ng¾n ®îc kho¶ng c¸ch c«ng nghÖ víi thÕ giíi vµ khu vùc. C¬ cÊu vèn FDI thùc hiÖn ph©n theo ngµnh kinh tÕ Thêi gian g 1988-1995 Tæng Ngµnh 1. C«ng nghiÖp vµ x©y dùng 2. N«ng L©m Ng NghiÖp 3. DÞch vô 4.Tæng 4130.076 1996-1998 % Tæng Tæng 60.5 5023.794 370.870 5.5 558.144 2311.865 34.1 6785.812 1988-1998 % Tæng Tæng 62.1 9126.87 6.9 % 61.3 929.014 6.2 2511.66 31.0 4823.522 32.4 8093.598 14879.40 Nguån : B¸o c¸o Tæng hîp thùc hiÖn ®Çu t níc ngoµi trùc tiÕp 1988-1998, Vô qu¶n lý Dù ¸n , Bé KÕ ho¹ch §Çu t . Khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi lu«n cã chØ sè ph¸t triÓn cao h¬n chØ sè ph¸t triÓn cña c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c, vµ cao h¬n h¼n chØ sè ph¸t triÓn chung cña c¶ níc. Tû träng cña khu vùc kinh tÕ cã vèn ®Çu t níc ngoµi trong tæng s¶n phÈm trong níc còng cã xu híng t¨ng lªn t¬ng ®èi æn ®Þnh ( n¨m 1995 = 6,3%; n¨m 1996 = 7,39%; n¨m 1997 = 9,07%; n¨m 1998 = 10,12%; n¨m 1999 = 10,3%) ( Theo T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ th¸ng 9/2000) C«ng nghiÖp – Ngµnh kinh tÕ quan träng vµ trùc tiÕp liªn quan ®Õn kü thuËt c«ng nghÖ cña toµn bé nÒn kinh tÕ , thu hót ®îc nhiÒu vµ ngµy cµng t¨ng vÒ sè dù ¸n vµ vèn FDI. C¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi kh«ng nh÷ng chiÕm tû träng cao mµ cßn cã xu híng tng lªn ®¸ng kÓ trong tæng gi¸ 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh. Khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµi lu«n t¹o ra h¬n 25% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh c«ng nghiÖp. Trong ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c, c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®ang cã vÞ trÝ hµng ®Çu, víi tû träng 79% gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña toµn ngµnh. §Æc biÖt, gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña ngµnh khai th¸c dÇu th« vµ khÝ tù nhiªn chñ yÕu do c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi t¹o ra. Trong c«ng nghiÖp chÕ biÕn,tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi chiÕm kho¶ng 22% vµ cã xu híng ngµy cµng t¨ng. Trong ®ã, ë mét sè ngµnh quan träng, tû träng gi¸ trÞ s¶n xuÊt cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi nh sau: 71% trong ngµnh s¶n xuÊt söa ch÷a xe cã ®éng c¬; 44,3% trong ngµnh s¶n xuÊt san phÈm b»ng da vµ gi¶ da;100% trong ngµnh s¶n xuÊt tô ®iÖn,m¸y in, m¸y giÆt, tñ l¹nh, ®iÒu hßa kh«ng khÝ..67,6% trong ngµnh s¶n xuÊt radio, tivi, thiÕt bÞ truyÒn th«ng, 31% trong ngµnh s¶n xuÊt kim lo¹i; 22,2% trong ngµnh s¶n xuÊt thiÕt bÞ ®iÖn, ®iÖn tö; 20,1% trong ngµnh s¶n xuÊt ho¸ chÊt; 19,1% trong ngµnh s¶n xuÊt may mÆc;18,1% trong ngµnh dÖt.(Theo T¹p chÝ Nghiªn cøu kinh tÕ th¸ng 9/2000) C¸c c«ng nghÖ ®ang ®îc sö dông trong lÜnh vùc dÇu khÝ, viÔn th«ng, ho¸ chÊt,..®Òu thuéc lo¹i c«ng nghÖ hiÖn ®¹i vµ c¸c c«ng nghÖ nµy thùc sù ®· gãp phÇn t¹o nªn bíc ngoÆt tÝch cùc trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ cña níc ta. §a sè c«ng nghÖ sö dông trong c¸c ngµnh c«ng nghÖ ®iÖn tö, ho¸ chÊt , « t« , xe m¸y, vËt liÖu x©y dùng ®Òu lµ nh÷ng d©y chuyÒn tù ®éng ho¸ t¬ng ®èi hiÖn ®¹i. Mét sè s¶n phÈm ®iÖn tö, vi m¹ch ®îc s¶n xuÊt b»ng c«ng nghÖ tiªn tiÕn. C¸c kh¸ch s¹n , v¨n phßng cho thuª ®Òu ®îc trang bÞ c¸c thiÕt bÞ hiÖn ®¹i ®¹t tiªu chuÈn quèc tÕ. §èi víi ngµnh n«ng nghiÖp: tÝnh ®Õn nay, con 221 dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®ang ho¹t ®éng trong ngµnh n«ng nghiÖp víi tæng sè vèn ®¨ng ký h¬n 2 tû USD. §Çu t níc ngoµi ®· gãp phÇn ®¸ng kÓ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt cho ngµnh n«ng nghiÖp, chuyÓn giao cho lÜnh vùc nµy nhiÒu gièng c©y, gièng con , t¹o ra nhiÒu s¶n phÈm chÊt lîng cao, gãp phÇn thóc ®Èy qu¸ tr×nh ®a d¹ng ho¸ s¶n xuÊt n«ng nghiÖp vµ kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña n«ng l©m s¶n hµng ho¸ . Vèn ®Çu t níc ngoµi cßn gãp phÇn lµm chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ n«ng l©m nghiÖp theo yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸. NÕu nh tríc ®©y ®Çu t n«ng nghiÖp chñ yÕu tËp trung vµo lÜnh vùc chÕ biÕn gç , l©m s¶n.. th× nh÷ng n¨m gÇn ®©y nhiÒu dù ¸n ®· ®Çu t vµo lÜnh vùc s¶n xuÊt gièng, trång trät , s¶n xuÊt thøc ¨n ch¨n nu«i, mÝa ®êng, trång rõng, s¶n xuÊt nguyªn liÖu giÊy, ch¨n nu«i.. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ViÖc tËp trung ®Çu t FDI vµo lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô t¹o ®îc tèc ®é t¨ng trëng nhanh cña nÒn kinh tÕ, tuy nhiªn ®èi víi nh÷ng níc n«ng nghiÖp nh ViÖt Nam nÕu chØ tËp trung ®Çu t vµo c«ng nghiÖp vµ dÞch vô sÏ kh«ng t¹o c¬ së cho t¨ng trëng bÒn v÷ng. §iÒu nµy còng ¶nh hëng rÊt lín tíi viÖc lµm vµ thÊt nghiÖp kh«ng chØ ë n«ng th«n mµ ngay c¶ ë ®« thÞ. §Õn nay khu vùc cã FDI ®ang ph¸t triÓn vµ ®ãng vai trß quan träng trong ph¸t triÓn t¨ng trëng kinh tÕ ë ViÖt Nam.Khu vùc nµy ®· sö dông lao ®éng vµ c¸c nguån lùc kh¸c trong níc vµ t¹o ra nh÷ng n¨ng lùc míi cho nÒn kinh tÕ, gãp phÇn vµo t¨ng trëng trong níc vµ t¹o ra nh÷ng n¨ng lùc míi cho nÒn kinh tÕ, ®ãng gãp vµo ng©n s¸ch , kim ng¹ch xuÊt khÈu. 3.1.3 Ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n FDI t¹o ra sè l îng lín chç lµm viÖc cã thu nhËp cao ®ång thêi gãp phÇn h×nh thµnh c¬ chÕ thóc ®Èy n©ng cao n¨ng lùc cho ngêi lao ®éng ViÖt Nam TÝnh ®Õn ngµy 31/12/1999 c¸c doanh nghiÖp cã vèn níc ngoµi ®· t¹o ra cho ViÖt Nam kho¶ng 296.000 chç lµm viÖc trùc tiÕp vµ kho¶ng 1 triÖu lao ®éng gi¸n tiÕp (bao gåm c«ng nh©n x©y dùng vµ c¸c ngµnh s¶n xuÊt , dÞch vô phô trî cã liªn quan ). Nh vËy, sè lao ®éng lµm viÖc trong c¸c bé phËn cã liªn quan ®Õn ho¹t ®éng cña c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi b»ng kho¶ng 39% tæng sè lao ®éng b×nh qu©n hµng n¨m trong khu vùc nhµ níc - ®©y lµ mét kÕt qu¶ næi bËt cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi. Thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp níc ngoµi lµ 70 USD/th¸ng ( t¬ng ®¬ng 980000®ång ) b»ng kho¶ng 150 % møc thu nhËp b×nh qu©n cña lao ®éng trong khu vùc nhµ níc. §©y lµ yÕu tè hÊp dÉn ®èi víi lao ®éng ViÖt Nam, do ®ã ®· t¹o ra sù c¹nh tranh nhÊt ®Þnh trªn thÞ trêng lao ®éng. Tuy nhiªn, lao ®éng lµm viÖc trong c¸c doanh nghiÖp nµy ®ßi hái cêng ®é lao ®éng cao, kû luËt lao ®éng nghiªm kh¾c...®óng víi yªu cÇu cña lao ®éng lµm viÖc trong nÒn s¶n xuÊt hiÖn ®¹i, trong mét sè lÜnh vùc cßn cã yªu cÇu ®èi víi lùc lîng lao ®éng ph¶i cã tr×nh ®é cao vÒ tay nghÒ, häc vÊn, ngo¹i ng÷..Sù hÊp dÉn vÒ thu nhËp cïng víi ®ßi hái cao vÒ tr×nh ®é lµ nh÷ng yÕu tè t¹o nªn c¬ chÕ buéc ngêi lao ®éng ViÖt Nam cã ý thøc tù tu dìng, rÌn luyÖn , n©ng cao tr×nh ®é vµ tay nghÒ ®Ó cã thÓ ®ñ ®iÒu kiÖn ®îc tuyÓn chän vµo lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp nµy. Theo ®¸nh gi¸ cña mét sè chuyªn gia vÒ lao ®éng cho thÊy , ®Õn nay, ngo¹i trõ mét sè Ýt lao ®éng bá viÖc do m©u thuÉn víi giíi chñ, mét sè kh¸c bÞ th¶i lo¹i do kh«ng ®¸p øng ®îc yªu cÇu chñ yÕu do tay nghÒ yÕu, sè c«ng nh©n hiÖn cßn lµm viÖc t¹i c¸c doanh 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi ®Òu ®îc båi dìng trëng thµnh vµ t¹o nªn mét ®éi ngò c«ng nh©n lµnh nghÒ, ®¸p øng ®îc yªu cÇu ®èi víi ngêi lao ®éng trong nÒn s¶n xuÊt tiªn tiÕn. Sù ph¶n øng d©y chuyÒn tù nhiªn, sù c¹nh tranh gi÷a c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi víi c¸c doanh nghiÖp trong níc trªn thÞ trêng lao ®éng lµ nh©n tè thóc ®Èy lùc lîng lao ®éng trÎ tù ®µo t¹o mét c¸ch tÝch cùc vµ cã hiÖu qu¶ h¬n, còng nh gãp phÇn h×nh thµnh cho ngêi lao ®éng ViÖt Nam nãi chung mét t©m lý tu©n thñ nÒn nÕp lµm viÖc theo t¸c phong c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i cã kû luËt. VÒ ®éi ngò c¸c c¸n bé qu¶n lý, kinh doanh: tríc khi bíc vµo c¬ chÕ thÞ trêng , chóng ta cha cã nhiÒu nhµ doanh nghiÖp giái cã kh¶ n¨ng tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cã hiÖu qu¶ trong m«i trêng c¹nh tranh. Khi c¸c dù ¸n ®Çu t níc ngoµi b¾t ®Çu ho¹t ®éng, c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi ®a vµo ViÖt Nam nh÷ng chuyªn gia giái , ®ång thêi ¸p dông nh÷ng chÕ ®é qu¶n lý, tæ chøc, kinh doanh hiÖn ®¹i nh»m thùc hiÖn dù ¸n cã hiÖu qu¶, ®©y chÝnh lµ ®iÒu kiÖn tèt mét mÆt ®Ó doanh nghiÖp ViÖt Nam tiÕp cËn, häc tËp vµ n©ng cao tr×nh ®é, kinh nghiÖm qu¶n lý; mÆt kh¸c, ®Ó liªn doanh cã thÓ ho¹t ®éng tèt , nhµ ®Çu t níc ngoµi còng buéc ph¶i ®µo t¹o c¸n bé qu¶n lý còng nh lao ®éng ViÖt Nam ®Õn mét tr×nh ®é ®ñ ®Ó ®¸p øng ®îc yªu cÇu kü thuËt, c«ng nghÖ ®ang sö dông trong c¸c dù ¸n. Nh vËy, dï kh«ng muèn th× c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi vÉn ph¶i tham gia vµo c«ng t¸c ®µo t¹o nguån nh©n lùc cña ViÖt Nam.§Õn nay chóng ta cã kho¶ng 6000 c¸n bé qu¶n lý, 25000 c¸n bé kü thuËt ®ang lµm viÖc t¹i c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. Hä chñ yÕu lµ nh÷ng kü s trÎ, cã tr×nh ®é cã thÓ cïng c¸c chuyªn gia níc ngoµi qu¶n lý doanh nghiÖp, tæ chøc s¶n xuÊt, kinh doanh cã hiÖu qu¶ vµ ®ñ kh¶ n¨ng ®Ó tiÕp thu nhanh nh÷ng c«ng nghÖ hiÖn ®¹i thËm chÝ c¶ bÝ quyÕt kü thuËt. 3.1.4 FDI thóc ®Èy qu¸ tr×nh më cöa vµ héi nhËp nÒn kinh tÕ thÕ giíi C¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi th«ng qua thùc hiÖn dù ¸n ®Çu t ®· trë thµnh “cÇu nèi”, lµ ®iÒu kiÖn tèt ®Ó ViÖt Nam nhanh chãng tiÕp cËn vµ tiÕn hµnh hîp t¸c ®îc víi nhiÒu quèc gia, nhiÒu tæ chøc quèc tÕ, còng nh nh÷ng trung t©m kinh tÕ, kü thuËt c«ng nghÖ m¹nh cña thÕ giíi. Mét vÊn ®Ò n÷a kh«ng kÐm phÇn quan träng lµ ho¹t ®éng cña ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµi ®· gióp ViÖt Nam më réng h¬n thÞ trêng ë níc ngoµi.§èi víi nh÷ng hµng hãa xuÊt khÈu cña c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi, v« h×nh chung ®· biÕn c¸c b¹n hµng truyÒn thèng cña c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi t¹i 20
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan