Tài liệu Chuyên đề sử dụng sơ đồ phân loại và hình ảnh trong giảng dạy

Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 PHOØNG GIAÙO DUÏC- ÑAØO TAÏO Q.TAÂN BÌNH TRÖÔØNG THCS TAÂN BÌNH  Hoï teân GV: Nguyeãn Thò Bích Hoàng Moân daïy: Coâng ngheä Naêm hoïc 2011 – 2012 Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 1 Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 A. ÑAËT VAÁN ÑEÀ Hieän nay, khi giaûng daïy moät soá baøi trong chöông trình Coâng Ngheä 6, cuï theå nhö caùc baøi: Caùc loaïi vaûi thöôøng duøng trong may maëc, Qui trình toå chöùc böõa aên, Caùc phöông phaùp cheá bieán thöïc phaåm,…, ña soá Giaùo Vieân daïy ñeàu gaëp khoù khaên ôû moät soá ñieåm chung nhö: noäi dung baøi quaù daøi, baøi hoïc khoâ khan khoâng haáp daãn ñoái vôùi HS lôùp 6, ….. hoïc sinh tieáp thu noäi dung baøi moät caùch raát thuï ñoäng vaø haàu nhö “coù nghe” maø khoâng coù “nhaän bieát”. Ñieàu naøy laøm cho hoïc sinh khoâng hieåu saâu baøi vaø thieáu tích cöïc trong hoïc taäp. Trong phaïm vi Chuyeân ñeà naøy, toâi xin ñöôïc trình baøy moät soá kinh nghieäm ñeå giuùp hoïc sinh coù theå hoïc toát caùc baøi noùi treân, (cuï theå laø baøi: Caùc phöông phaùp cheá bieán thöïc phaåm) ñoù laø söû duïng sô ñoà phaân loaïi vaø hình aûnh, thoâng qua ñoù, giuùp HS naém ñöôïc noäi dung cuûa baøi moät caùch heä thoáng vaø ghi nhôù baøi deã daøng hôn. B. CAÙCH GIAÛI QUYEÁT I. CHUAÅN BÒ ÑOÀ DUØNG DAÏY HOÏC 1. SÔ ÑOÀ PHAÂN LOAÏI CAÙC PHÖÔNG PHAÙP CHEÁ BIEÁN THÖÏC PHAÅM Sô ñoà phaân loaïi caùc phöông phaùp cheá bieán coù theå ñöôïc veõ tröïc tieáp baèng phaán leân treân baûng cho HS quan saùt theo vôùi lôøi giaûng giaûi cuûa GV. Tuy nhieân, vieäc taïo sô ñoà baèng caùc maãu bìa cöùng giuùp GV coù theå tieát kieäm ñöôïc thôøi gian raát lôùn (do khoâng maát thôøi gian veõ) trong tieát daïy vaø khoâng maát coâng veõ treân baûng laïi cho töøng lôùp khaùc nhau. - Sô ñoà ñöôïc taïo töø caùc maåu bìa cöùng coù in teân caùc phöông phaùp cheá bieán thöïc phaåm - Phía sau caùc bìa cöùng coù gaén caùc mieáng nam chaâm moûng ñeå coù theå gaén deã daøng leân baûng töø Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 2 Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 - CÁC PPCBTP PPCBTP có sử dụng nhiệt PPLCTP trong nước Luộc Nấu PPLCTP bằng hơi nước Kho Hấp PPCBTP không sử dụng nhiệt PPLCTP trong chất béo Chiê n Xào PPLCTP bằng sức nóng trực tiếp Rang Trộn dầu giấm Nướng Trộn hỗn hợp Muối chua Muối xổi Muối nén 2. TRANH AÛNH MOÄT SOÁ MOÙN AÊN - Hình moät soá moùn aên ñöôïc in maøu treân khoå giaáy A3 hoaëc trình chieáu baèng maùy ñeå taïo söï haáp daãn, sinh ñoäng vaø höùng thuù hôn cho HS. - Hình aûnh phaûi ña daïng vaø phuø hôïp cho caùc phöông phaùp cheá bieán thöïc phaåm maø GV ñeà caäp ñeán trong baøi. - Moät soá hình aûnh minh hoïa: Moät soá moùn söû duïng phöông phaùp luoäc: neân coù caû hình ñoäng vaät vaø thöïc vaät Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 3 Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 Moät soá moùn söû duïng phöông phaùp naáu: neân coù hình moùn nhieàu nöôùc, ít nöôùc,.. Moät soá moùn söû duïng phöông phaùp kho: neân coù caû hình ñoäng vaät vaø thöïc vaät Moät soá moùn söû duïng phöông phaùp haáp: Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 4 Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 Moät soá moùn söû duïng phöông phaùp chieân: Moät soá moùn söû duïng phöông phaùp xaøo: neân coù moùn nhieàu nguyeân lieäu Moät soá moùn söû duïng phöông phaùp rang Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 5 Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 Moät soá moùn söû duïng phöông phaùp nöôùng: 3. PHIEÁU HOÏC TAÄP (NEÁU CAÀN) : ñeå ghi cheùp baøi cho nhanh II. PHAÀN GIAÙO AÙN MINH HOÏA TIEÁT 1 BAØI CAÙC PHÖÔNG PHAÙP CHEÁ BIEÁN THÖÏC PHAÅM 1. Chia noäi dung caùc tieát: - Neáu daïy theo kieåu “töø chöông” tuaàn töï töøng noäi dung trong saùch HS seõ raát khoù naém baét baøi vì quaù daøi vaø thieáu heä thoáng, GV neân “maïnh daïn” ñaàu tö phaàn lôùn thôøi gian ñeå giuùp HS naém ñöôïc sô ñoà phaân loaïi caùc phöông phaùp cheá bieán thöïc phaåm (PPCB TP), sau ñoù trong töøng phöông phaùp chæ neân daïy caùi chung nhaát ñeå HS coù theå ghi nhôù yù chính - Noäi dung trong töøng tieát daïy GV coù theå linh ñoäng töï ñieàu chænh cho phuø hôïp vôùi ñoái töôïng HS. Döôùi ñaây chæ laø gôïi yù cho noäi dung töøng tieát:  Tieát 1: Sô doà phaân loaïi vaø moät ít veà PPLC TP trong nöôùc  Tieát 2: Caùc phöông phaùp cheá bieán coù söû duïng nhieät coøn laïi  Tieát 3: PPCB coù söû duïng nhieät coøn laïi vaø PPCB khoâng söû duïng nhieät 2. Giaûng baøi: a) GV höôùng daãn Hs hình thaønh sô ñoà: - GV y/c HS cho bieát ôû nhaø khi Meï ñi chôï veà mua thòt, caù, rau cuû, (neân gôïi yù caâu traû lôøi trong caùc töø “thòt”, “caù”,..)..caùc thöïc phaåm naøy khi mua veà coù theå duøng ngay ñöôïc khoâng ? HS thöôøng raát deã traû lôøi laø “khoâng theå” (vì thòt , caù khoâng theå aên soáng ñöôïc). Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 6 Tröôøng THCS Taân Bình - Naêm hoïc 2011-2012 Töø ñoù, GV hoûi tieáp : vaäy “Muïc ñích vieäc cheá bieán ñeå laøm gì?”. Töø ñoù cho hs naém ñöôïc vaø ghi cheùp 1 vaøi yù chính - Gv tieáp : “caùc thöïc phaåm ñoù coù theå ñöôïc cheá bieán theo caùc phöông phaùp naøo?” (neáu HS khoâng theå traû lôøi ñuùng yù GV thì coù theå gôïi yù: ví duï nhö coù theå luoäc hay laøm gì nöõa?). Töø daãn daét cuûa GV, HS raát deã traû lôøi haøng loaït caùc caùch cheá bieán khaùc nhau nhöng chöa theo moät traät töï naøo caû. GV seõ vieát laïi caâu traû lôøi cuõa HS treân baûng nhöng daøn xeáp theo traät töï caùc phöông phaùp cheá bieán ñeå daãn daét HS caùc böôùc sau - GV khoanh troøn voøng lôùn chöùa taát caû caùc phöông phaùp cheá bieán coù söû duïng nhieät maø HS vöøa neâu, y/c HS cho bieát chuùng coù moät ñieåm chung laø caàn phaûi coù gì môùi coù theå thöïc hieän ñöôïc -> Nhieät. Töø ñoù cho HS bieát chuùng ñöôïc gom chung thaønh 1 nhoùm lôùn goïi laø “Caùc phöông phaùp cheá bieán coù söû duïng nhieät”. - GV khoanh troøn caùc phöông phaùp coøn laïi (neáu HS coù neâu ñöôïc) vaø y/c HS cho bieát caùc phöông phaùp naøy coù duøng nhieät khoâng? -> coøn 1 nhoùm phöông phaùp lôùn laø “Caùc phöông phaùp cheá bieán khoâng söû duïng nhieät”. - Trong voøng troøn “Caùc phöông phaùp cheá bieán coù söû duïng nhieät”., GV khoanh caùc phöông phaùp laøm chín trong moâi tröôøng nöôùc vaø y/c HS cho bieát chuùng chín laø nhôø coù gì? (GV coù theå gôïi yù neáu HS chöa theå traû lôøi vaøo troïng taâm baèng caùch ví duï neáu luoäc maø chæ boû rau vaøo noài vaø cho leân beáp thì coù theå luoäc ñöôïc chöa, thieáu gì?) -> nöôùc. Töø ñoù cho HS bieát ñaây laø “caùc phöông phaùp laøm chín thöïc phaåm trong nöôùc”. - Töông töï, GV khoanh chöõ nhaät caùc PPLCTP trong chaát beùo vaø y/c HS cho bieát chuùng chín laø nhôø coù gì? Treân cô sôû caâu tröôùc, HS coù theå traû lôøi deã daøng: “chaát beùo” -> Töø ñoù cho HS bieát ñaây laø “caùc PPLCTP trong chaát beùo”. - Töông töï , GV khoanh baèng hình khaùc cho “caùc PPLCTP baèng hôi” vaø “caùc PPLCTP baèng söùc noùng tröïc tieáp” - GV cho HS quan saùt vaø y/c HS cho bieát ñaõ nhìn kyõ chöa (thaät ra HS nhìn nhöng chöa theå naém chaéc baøi). Sau ñoù GV ñöa ra haøng loaït caâu hoûi ñeå giuùp HS naém baøi chaéc hôn Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 7 Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 CAÙC PPCBTP PPCB TP coù söû duïng nhieät haáp Luoäc Naáu Kho PPCB TP khoâng söû duïng nhieät Xaøo Chieân ... Nöôùng Troän daàu giaám Troän hoãn hôïp Muoái chua - Hôi nöôùc - Nöôùc Chaát beùo Söùc noùng Tröïc tieáp Caâu hoûi: Trong cheá bieán thöïc phaåm, ngöôøi ta chia ra bao nhieâu phöông phaùp chính: 2, 5, 7, 8? (GV coù theå “gaøi” baèng vieäc y/c HS ñeám cho kyõ). Chính vì ñoäng töø “ñeám” cuûa GV maø HS thöôøng phaùt bieåu sai hoaëc coù theå nghó ñuùng nhöng laïi hoà nghi vì chöa thaáy mình “ñeám” neân cuõng phaùt bieåu khoâng töï tin. GV caàn goïi nhieàu HS traû lôøi lieân tuïc, vieäc naøy seõ laøm HS phaûi chuù yù vaøo ñeå ñeà phoøng GV goïi ñeán mình phaûi töï chaát vaán caâu traû lôøi cuûa baûn thaân coù ñuùng khoâng. - Vôùi keát quaû haøng loaït HS phaûi ñöùng vì chöa ai bieát caâu traû lôøi ñuùng (thöôøng HS neâu voâ vaøn ñaùp aùn do “ñeám”), GV nhaán maïnh raèng GV vöøa môùi giaûng xong chöa laâu, noäi dung coøn ñeå treân baûng maø HS ñaõ söûa quaù nhieàu lôøi GV vöøa daïy-> coù 2 nhoùm phöông phaùp chính: coù söû duïng vaø khoâng söû duïng nhieät. - Vieäc traû lôøi sai haøng loaït seõ deã ñaåy cao traøo “caêng thaúng” trong lôùp leân cao cuøng vôùi vieäc giaûi ñaùp vaø vieäc GV y/c HS phaûi chuù yù keûo laïi bò “gaøi” nöõa seõ laøm HS taäp trung vaø höùng thuù - GV tieáp tuïc y/c HS “ñeám” kyõ vaø cho bieát trong PPCB TP coù söû duïng nhieät ngöôøi ta laïi chia ra maáy phöông phaùp. HS coù theå laïi sai do “ñeám” caùc phöông phaùp nhoû nhö luoäc, xaøo,… vaø coâng laïi. Vieäc HS traû lôøi sai khoâng phaûi laø ñieàu GV lo laéng vì coù sai HS môùi nhôù baøi kyõ Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 8 Tröôøng THCS Taân Bình - Naêm hoïc 2011-2012 Töø caâu traû lôøi sai haøng loaït (thöôøng laø theá), GV laïi nhaán maïnh chia laøm 4 PP nhö GV ñaõ veõ khung - Töø ñoù, GV giuùp HS hình thaønh khung daøn baøi - GV xoùa baûng vaø daùn haøng loaït caùc maãu bìa cöùng leân ½ baûng beân traùi vaø y/c HS saép xeáp laïi cho ñuùng vôùi vieäc phaân loaïi (chöøa beân phaûi baûng ñeå ghi cheùp baøi) - y/c HS phaùt bieåu baèng mieäng vieäc phaân loaïi caùc PPCB. (goïi HS leân tröôùc lôùp ñeå HS khoâng nhìn sô ñoà). - Vieäc daãn daét HS hình thaønh sô ñoà chieám raát nhieàu thôøi gian nhöng buø laïi HS heä thoáng hoùa ñöôïc baøi. Giuùp HS ghi nhôù kieán thöùc deã daøng hôn laø vieäc daïy tuaàn töï theo SGK. - Ñeán ñaây, GV coù theå phaùt phieáu hoïc taäp cho HS ghi cheùp hoaëc vieát vaøo vôû laø tuøy GV quyeát ñònh. - GV nhaán maïnh trong tieát naøy, caû lôùp seõ tìm hieåu chi tieát hôn veà caùc PPCB TP trong nöôùc. Cho HS ghi töïa I b) Phaàn thuyeát trình cuûa Hs: - Y/c HS cho bieát CBTP coù söû duïng nhieät chia laøm maáy PP. GV höôùng daãn HS PPCB TP trong nöôùc. Y/c HS neâu moät vaøi PPCB TP trong nöôùc: luoäc, naáu , kho. (neáu coù phieáu hoïc taäp thì daïy song song 3 PP treân). Cho HS bieát vôùi moãi moùn, HS seõ trình baøy khaùi nieäm, qui trình vaø yeâu caàu kyõ thuaät  Phaàn khaùi nieäm - Ñeå phaàn thuyeát trình cuûa Hs coù keát quaû toát, neân höôùng daãn chi tieát cho Hs chuaån bò töø 1 tuaàn tröôùc ñoù. Y/c Hs neâu teân moät vaøi moùn luoäc/ naáu/ kho, söu taàm hình aûnh minh hoïa - Y/c Hs trình baøy khaùi nieäm moùn luoäc/naáu/kho, sau ñoù giaûi thích theâm mộát soá vaán ñeà nhö: nhö theá naøo laø nhieàu nöôùc, nhieàu nguyeân lieäu hay khoâng, vì sao khi naáu khoâng noùi nhieàu nöôùc, coù gia vò khoâng, muoái duøng trong khi luoäc coù ñöôïc xem laø ñeå neâm. …  Phaàn qui trình cheá bieán: - Höôùng daãn Hs neâu vaøi moùn cuï theå, thoâng qua ñoù trình baøy qui trình chung Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 9 Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 - Gv höôùng daãn Hs chia qui trình ra 3 giai ñoaïn: tröôùc, trong vaø sau khi boû vaøo noài - GV höôùng daãn Hs chuaån bò caùc yù: “tröôùc khi boû rau/thòt/caù/… vaøo noài ñeå luoäc/naáu/kho thì phaûi laøm nhöõng vieäc gì?” -> nhaët, goït voû, röûa, thaùi….. Cho HS bieát caùc coâng vieäc ñoù goïi chung laø sô cheá nguyeân lieäu. - Höôùng daãn Hs: “sô cheá xong thì laøm gì?”-> Cheá bieán. - Hoûi: “Cheá bieán xong thì sao?” -> boû ra ñóa -> trình baøy. - Töø ñoù cho HS ruùt ra 3 giai ñoaïn: sô cheá, cheá bieán vaø trình baøy.  Phaàn yeâu caàu kyõ thuaät: - GV Höôùng daãn Hs vieäc duøng caùc giaùc quan ñeå ñaùnh giaù 1 moùn aên: duøng mieäng ñeå neám, muõi ñeå ngöûi, maét ñeå nhìn. GV caàn cuøng HS töôûng töôïng ñang thöôûng thöùc vaøi moùn aên cuï theå naøo ñoù ñeå HS deã hình dung - Vôùi mieäng, GV hd HS chuù yù tieâu chuaån chín laø raát quan troïng, coù chín thì môùi noùi ñeán caùc tieâu chuaån khaùc. Chuù yù HS vieäc chín nhö theá naøo laø tuøy moãi PP: ví duï moùn chieân thì chín gioøn, moùn naáu thì chín meàm,… - Phaàn muõi ngöûi thì noù chung ñeàu laø thôm ngon - Phaàn maét nhìn thì maøu saéc ñeïp, moät vaøi moùn coù maøu vaøng naâu c) GV cuûng coá: - GV cho caû lôùp neâu thaéc maéc (neáu coù) trong phaàn thuyeát trình cuûa caùc nhoùm. Nhoùm thuyeát trình seõ traû lôøi “chaát vaán” cuûa caùc baïn, GV seõ laø ngöôøi cuûng coá sau moãi phaàn trình baøy cuûa Hs. Cho Hs gaïch yù chính trong SGK ñeå tieát kieäm thôøi gian - Gv caàn chuaån bò moät soá hình aûnh cuûa mình (coù theå duøng maùy chieáu hoaëc hình treân giaáy) ñeå laøm phong phuù hôn khi phaàn trình baøy cuûa Hs thieáu hình aûnh - Coù theå cuoái tieát daïy cho hs laøm 1 baøi kieåm tra nhoû: hoaøn taát sô ñoà phaân loaïi caùc PPCB TP maø GV ñaõ keû khung saün. Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 10 Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 PHIEÁU HOÏC TAÄP (TIEÁT 1) CAÙC PHÖÔNG PHAÙP CHEÁ BIEÁN THÖÏC PHAÅM CÁC PPCBTP PPCBTP ........................... .. PPLCTP trong ......... ......... . ....... . PPLCTP bằng ....... ............... PPCBTP ........................... .... PPLCTP trong ......... ................. PPLCTP bằng ......... ........................ . Trộn ........... .......... Trộn ........ ......... Muối ......... ....... . Vieäc cheá bieán thöïc phaåm nhaèm : ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... ................................................................................................................................................... I. PHÖÔNG PHAÙP CHEÁ BIEÁN THÖÏC PHAÅM COÙ SÖÛ DUÏNG NHIEÄT: 1. Laøm chín thöïc phaåm trong nöôùc: KHAÙI NIEÄM QUI TRÌNH YEÂU CAÀU KYÕ THUAÄT LUOÄC .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. NAÁU .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. Nguyeãn Thò Bích Hoàng KHO .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. ........................................................................................... ........................................................................................... ........................................................................................... Trang 11 .............................................. .............................................. .............................................. .............................................. Tröôøng THCS Taân Bình Naêm hoïc 2011-2012 KEÁT QUAÛ Trong caùc naêm hoïc qua, toâi ñaõ giaûng daïy moät soá lôùp Coâng ngheä 6 vaø ñaõ aùp duïng caùch giaûng daïy nhö treân. Keát quûa: hoïc sinh deã daøng ghi nhôù vaø hieåu saâu hôn caùc kieán thöùc môùi. Caùc tieát daïy sinh ñoäng vaø hoïc sinh höùng thuù hôn’ Hieäu quaû: Giaùo vieân haïn cheá ñöôïc vieäc maát thôøi gian ñeå daïy töøng kieán thöùc rieâng leû Hoïc sinh hieåu baøi saâu hôn, ghi nhôù baøi toát hôn Tieát hoïc sinh ñoäng vaø höùng thuù hôn ÑEÀ NGHÒ Vôùi caùch daïy nhö treân, Giaùo Vieân coù theå laøm baøi lyù thuyeát khoâ khan trôû neân deã tieáp thu hôn, hoïc sinh nhôù nhanh, nhieàu vaø deã daøng hôn. Vieäc vöøa nghe, vöøa nhìn moät caùch chuû ñoäng, vöøa traû lôøi seõ giuùp hoïc sinh phaùt huy ñöôïc tính tích cöïc cuûa baûn thaân hôn, ghi nhôù baøi toát hôn. Khaû naêng söû duïng cuûa sô ñoà vaø hình aûnh laø hoaøn toaøn khaû thi. chæ caàn caùc baïn ñoàng nghieäp chòu boû thôøi gian ñeå “chaêm chuùt” cho baøi giaûng cuûa mình, chaéc chaén seõ raát thuaän lôïi cho hoïc sinh khi tieáp thu baøi hoïc Vôùi nhöõng gì toâi ñaõ trình baøy ôû treân, mong raèng seõ goùp phaàn trong vieäc trao ñoåi chuyeân moân, hoïc taäp…. vôùi ñoàng nghieäp caùc tröôøng. Maët khaùc, coù theå goùp theâm yù töôûng cho caùc baïn GV khi caàn taïo söï tích cöïc nôi hoïc sinh. Baøi daïy seõ coøn sinh ñoäng hôn neáu GV duøng keát hôïp vôùi GAÑT, löôïng hình aûnh seõ haáp daãn vaø deã quan saùt hôn nhieàu. Tuy nhieân, vôùi nhöõng haïn cheá veà kieán thöùc , thôøi gian,… chaéc chaén chuyeân ñeà seõ coøn nhieàu thieáu soùt. Raát mong nhaän ñöôïc söï goùp yù vaø boå sung cuûa caùc baïn ñoàng nghieäp, Taân Bình, ngaøy 12/2/2012. Nguyeãn Thò Bích Hoàng Nguyeãn Thò Bích Hoàng Trang 12