Tài liệu Chuẩn đoán nhanh và trị bệnh do ký sinh trùng ở động vật thủy sinh nuôi nước lợ mặn - phần 1

B NÔNG NGHIP VÀ PHÁT TRIN NÔNG THÔN GIÁO TRÌNH MÔ UN CHN OÁN NHANH VÀ TR BNH DO KÝ SINH TRÙNG  VTS NUÔI N C L MN MÃ S : M08 NGH: CHN OÁN NHANH BNH NG VT THY SN Trình : S cp ngh 1 TUYÊN B BN QUYN: Tài liu này thuc loi sách giáo trình nên các ngun thông tin có th  c phép dùng nguyên b n hoc trích dùng cho các mc ích v ào to và tham kh o. Mi mc ích khác mang tính lch lc hoc s dng vi mc ích kinh doanh thiu lành mnh s b nghiêm cm. MÃ TÀI LIU:………. 2 LI GI I THIU  phc v chng trình dy ngh cho nông dân. Nhm t  c mc tiêu  m b o cht l ng trong dy ngh , vic phát trin giáo trình phc v cho ào to ngh là rt quan trng. Giáo trình Chn oán nhanh bnh dng vt thy s n  c t chc biên son, chnh sa t giáo trình Chn oán nhanh bnh ng vt thy s n nm 2009 ca B Nông nghip và Phát trin nông thôn nhm góp ph!n t  c mc tiêu ào to ngh ã t ra. Mô un 08: Chn oán nhanh và tr bnh do ký sinh trùng  ng vt th y s n nuôi nc l mn là mt mô un chuyên môn ngh , có th dùng  dy c lp, sau khi hc mô un này hc viên có th hành ngh Chn oán nhanh bnh ng vt thy s n. Mô un này  c gi ng dy sau mô un chn oán nhanh và tr bnh do vi khun, nm " VTS nuôi nc l mn. Giáo trình  c biên son theo Thông t s# 31/2010/TT-BLTBXH ngày 08/10/2010 ca B tr"ng B Lao ng- Thng binh và Xã hi. - Giáo trình M08 là tài liu hng d$n giáo viên t chc vic dy hc tng bài trong chng trình dy ngh Chn oán nhanh bnh ng vt thy s n trình  s cp. Các thông tin trong giáo trình có giá tr hng d$n giáo viên thit k và t chc các bài dy mt cách h p lý. Giáo viên v$n có th thay i hoc i u chnh cho phù h p vi i u kin và b#i c nh th%c t khi tin hành th%c hin các bài dy. Ni dung  c phân b gi ng dy trong th&i gian 112 gi& và bao gm 7 bài: Ni dung ca giáo trình bao gm: Bài m" !u Bài 1: Chn oán nhanh và tr bnh sinh vt bám " tôm, cua nuôi nc mn Bài 2: Chn oán nhanh và tr bnh sán lá n ch " cá nuôi nc mn Bài 3: Chn oán và tr bnh trùng m' neo " cá nuôi nc mn Bài 4: Chn oán và tr bnh rn cá " cá nuôi nc mn Bài 5: Chn oán nhanh và tr bnh trùng qu da " cá nuôi nc mn Bài 6: Chn oán nhanh và tr bnh trùng bánh xe " cá nuôi nc mn Mc d!u có rt nhi u c# g(ng, nhng không tránh kh'i nh)ng khim khuyt, rt mong nhn  c s% óng góp ý kin ca c gi  giáo trình  c hoàn thin hn. Xin chân thành c m n! Hà Ni, ngày.....tháng.....nm..... Tham gia biên son 1. Ch biên : TS. Thái Thanh Bình 3 2. ThS. Nguy*n Th Qu+nh 3. CN. ; Trung Kiên 4. TS. Bùi Quang T 5. ThS. Trng Vn Th ng 4 MC LC  MC TRA NG LU...................................................................................................................2 M?C L?C ..............................................................................................................................4 CÁC THU@T NGA CHUYÊN MÔN, CHA VIDT TET ...............................................6 MÔ UN CHFN OÁN NHANH VÀ TRW B>NH DO KÝ SINH TRÙNG [ VTS NUÔI N\=C L] M^N...........................................................................................7 Bài m" !u ..............................................................................................................................7 Bài 1: Chn oán nhanh và tr bnh sinh vt bám " tôm, cua nuôi nc l mn.............9 1. Tác nhân gây bnh: ...................................................................................... 9 2. Du hiu bnh lý: ....................................................................................... 14 3. Phân b# và lan truy n bnh: ....................................................................... 15 4. Chn oán bnh: ......................................................................................... 15 5. Phòng và tr bnh: ...................................................................................... 16 Bài 2: Chn oán nhanh và tr bnh sán lá n ch " cá nuôi nc l mn...................18 1. Tác nhân gây bnh: .................................................................................... 18 2. Du hiu bnh lý: ....................................................................................... 22 3. Phân b# và lan truy n bnh: ....................................................................... 22 4. Chn oán bnh .......................................................................................... 22 5. Phòng và tr bnh: ...................................................................................... 23 5.1. Phòng bnh ............................................................................................. 23 5.1.1. C i to ao .............................................................................................. 23 Bài 3: Chn oán nhanh và tr bnh trùng m' neo " cá nuôi nc l mn ....................25 1. Tác nhân gây bnh: .................................................................................... 25 2. Du hiu bnh lý: ....................................................................................... 25 3. Phân b# và lan truy n bnh: ....................................................................... 27 4. Chn doán bnh: ......................................................................................... 27 5. Phòng và tr bnh: ...................................................................................... 27 Bài 4: Chn oán và tr bnh rn cá " cá nuôi nc l mn.............................................29 1. Tác nhân gây bnh: .................................................................................... 29 2. Du hiu bnh lý: ....................................................................................... 31 3. Phân b# và lan truy n bnh: ....................................................................... 31 4. Chn doán bnh: ......................................................................................... 31 5. Phòng và tr bnh: ...................................................................................... 31 Bài 5: Chn oán nhanh và tr bnh trùng qu da " cá nuôi nc l mn....................34 1. Tác nhân gây bnh: .................................................................................... 34 2. Du hiu bnh lý: ....................................................................................... 35 3. Phân b# và lan truy n bnh: ....................................................................... 36 4. Chn doán bnh: ......................................................................................... 36 5. Phòng và tr bnh: ...................................................................................... 36 Bài 6: Chn oán nhanh và tr bnh trùng bánh xe " cá nuôi nc l mn....................38 1. Tác nhân gây bnh: .................................................................................... 38 2. Du hiu bnh lý: ....................................................................................... 40 5 3. Phân b# và lan truy n bnh: ....................................................................... 40 4. Chn doán bnh: ......................................................................................... 40 5. Phòng và x lý bnh:.................................................................................. 40 H\=NG D_N GI`NG DfY MÔ UN.........................................................................42 I. V trí, tính cht ca mô un: ....................................................................... 42 II. Mc tiêu: .................................................................................................... 42 III. Ni dung chính ca mô un: .................................................................... 42 IV. Hng d$n th%c hin bài tp, bài th%c hành ............................................ 43 V. Yêu c!u v ánh giá kt qu hc tp ......................................................... 49 VI. Tài liu tham kh o ................................................................................... 50 6 CÁC THUT NG CHUYÊN MÔN, CH VIT TT Chn oán: xác nh b n cht ca mt bnh. ng vt thy s n (VTS): Cá, nhuy*n th, giáp xác s#ng, bao gm các s n phm sinh s n ca chúng, trng ã th tinh, phôi và các giai on u niên, " các khu v%c nuôi trng thy s n hoc " t% nhiên. S% ký sinh: mt sinh vt trong tng giai on hay c quá trình s#ng nht thit ph i s#ng " bên trong hay bên ngoài c th mt sinh vt khác  ly cht dinh dzng mà s#ng và phát sinh tác hi cho sinh vt kia. Ký sinh trùng: ng vt s#ng ký sinh Vt ch (hay ký ch): Sinh vt b sinh vt khác ký sinh gây tác hi Mô hc: Nghiên cu cu trúc rt nh', thành ph!n và chc nng ca các mô Mô bnh hc: Nh)ng thay i v cu trúc và chc nng trong mô và các c quan ca c th mà chúng gây ra hoc do mt bnh gây ra có trong các m$u ã chun b cho mô hc. ppm (parts per million): ây là n v o mt  th&ng dành cho các mt  tng #i thp, ngh{a là 1 ph!n triu. 1ppm = 1g/m3 7 MÔ UN CHN OÁN NHANH VÀ TR BNH DO KÝ SINH TRÙNG  VTS NUÔI N C L MN Mã mô un: M08 Gii thiu mô un: Ký sinh trùng là tác nhân gây bnh ph bin " VTS. Bnh ký sinh trùng làm tn thng c th tôm, cá; kh nng hot ng ca các #i t ng này b gi m, s% sinh tr"ng và phát trin kém i. Mu#n phòng bnh do ký sinh trùng t#t òi h'i ng&i nuôi ph i hiu  c c tính sinh hc ca ký sinh trùng gây bnh thì mi phòng tránh và hn ch  c dch bnh x y ra. Mô un 08: Chn oán nhanh và tr bnh do ký sinh trùng  VTS nuôi nc l mn cung cp cho hc viên kin thc v nhn bit ký sinh trùng gây bnh và thao tác phòng tr bnh do ký sinh trùng gây ra. Ni dung ca mô un  c tích h p gi)a dy lý thuyt và th%c hành nhm trang b cho hc viên kin thc k~ nng trong chn oán nhanh bnh do ký sinh trùng gây ra " ng vt thy s n. Sau khi hc xong hc viên ph i n(m  c các bc thu m$u, nhn bit và chn oán  c du hiu bnh lý và th%c hin  c các bin pháp x lý các bnh do ký sinh trùng theo quy trình k~ thut phù h p. Mô un Chn oán nhanh và tr bnh do ký sinh trùng  VTS nuôi nc l mn  c hc sau mô un chn oán nhanh và tr bnh do vi khun, nm " VTS nuôi nc l mn. Bài m u Mc tiêu ca mô un: Sau khi hc xong mô un này, hc viên: - Hiu  c du hiu bnh lý, phng pháp chn oán, phòng và x lý bnh sinh vt bám " tôm, cua nuôi nc l mn; bnh sán lá n ch; bnh trùng m' neo; bnh rn cá; bnh trùng qu da; bnh trùng bánh xe " cá nuôi nc l mn do ký sinh trùng gây ra; - Nhn bit và chn oán  c du hiu bnh lý ca sáu loi bnh trên; - Th%c hin  c bin pháp x lý bnh sinh vt bám " tôm, cua; bnh sán lá n ch " cá; bnh trùng m' neo; bnh rn cá; bnh trùng qu da " cá; bnh trùng bánh xe " cá nuôi nc l mn do ký sinh trùng gây ra; - Tuân th các nguyên t(c chn oán, các bc k~ thut. Ni dung chính ca mô un: Bài m" !u 8 Bài 1: Chn oán nhanh và tr bnh sinh vt bám " tôm, cua nuôi nc l mn Bài 2: Chn oán nhanh và tr bnh sán lá n ch " cá nuôi nc l mn Bài 3: Chn oán và tr bnh trùng m' neo " cá nuôi nc l mn Bài 4: Chn oán và tr bnh rn cá " cá nuôi nc l mn Bài 5: Chn oán nhanh và tr bnh trùng qu da " cá nuôi nc l mn Bài 6: Chn oán nhanh và tr bnh trùng bánh xe " cá nuôi nc l mn M#i quan h vi các mô un khác: Mô un 08: Chn oán nhanh và tr bnh do ký sinh trùng  VTS nuôi nc l mn có liên quan cht ch vi các mô un khác: - Mô un 01 Phòng bnh tng h p là mô un trình bày  c khái nim c b n, hiu  c c s" khoa hc và m#i quan h ca các yu t# gây bnh; trình bày  c các du hiu c trng ca mt s# bnh th&ng gp gây nguy him cho VTS, t ó là c s" cho nghiên cu chn oán nhanh bnh ký sinh trùng. - Mô un 02 Chn oán nhanh và x lý bnh do môi tr&ng có m#i quan h cht ch ti công tác qu n lý môi tr&ng ao nuôi ng vt thy s n. Yu t# môi tr&ng liên quan cht ch ti vic phát sinh và phát trin ca ký sinh trùng. Nh)ng yêu c!u #i vi hc viên: - Hc viên ph i  c trang b nh)ng kin thc v bnh ng vt thy s n. - Hc viên c!n ph i hiu  c mt s# kin thc c b n v m#i liên h gi)a các yu t# môi tr&ng và &i s#ng ca ng vt thy s n và ký sinh trùng gây bnh. - Sau khi hc xong hc viên ph i n(m  c các bc xác nh ký sinh trùng gây bnh và thao tác  c các bin pháp phòng tr bnh ký sinh trùng th&ng gp. 9 Bài 1: Ch!n oán nhanh và tr" bnh sinh v#t bám  tôm, cua nuôi n$c l% m&n M'c tiêu: - Trình bày  c các bc chn oán nhanh bnh sinh vt bám " tôm, cua nuôi nc l mn; - Thu  c m$u; quan sát ánh giá  c trng thái c th ca tôm, cua; xác nh  c bnh sinh vt bám " tôm, cua nuôi nc l mn. A. Ni dung: 1. Tác nhân gây bnh: 1.1. Gii thiu: Giáp xác chân t ký sinh trong mang và b mt c th tôm, cua gây c n tr" hô hp, làm cua khó vn ng, khó lt xác, gây nh h"ng n nng sut và s n l ng nuôi. Tác nhân gây bnh gm các gi#ng giáp xác chân t ký sinh: Sacculina, Heterosaccus, Loxothylacus, Briarosaccus, Lernaeodiscus và Thompsonia th&ng ký sinh " cua bin; Sylon sp ký sinh " tôm. 1.2. Quan sát nhn dng: Hình 8-1: Giáp xác chân t Sacculina sp ký sinh " cua H i Phòng (2003) 1 2 Hình 8-2: 1- Mt bng ca cua- Rhithropanopeus harrisii có túi ngoài ln ca giáp xac chân t- Loxothylacus panopaei (t)  c g(n vi b mt ca bng cua; 2- Ba tôm (Spirontocaris holmesi) nhi*m giáp xác chân t (Sylon sp) túi ngoài g(n vi mt bng.