Tài liệu Chủ nghĩa yêu nước hồ chí minh trong thời kỳ mở cửa, hội nhập quốc tế

Häc viÖn chÝnh trÞ - hµnh chÝnh quèc gia Hå ChÝ Minh B¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu ®Ò tµi khoa häc cÊp bé n¨m 2008 M· sè: B08-02 Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong thêi kú më cöa, héi nhËp quèc tÕ C¬ quan chñ tr× : ViÖn Hå ChÝ Minh Chñ nhiÖm ®Ò tµi : PGS.TS Bïi §×nh Phong Th− ký ®Ò tµi : CN. TrÇn ThÞ NhuÇn 7240 26/3/2009 Hµ Néi - 2008 1 Danh s¸ch céng t¸C VI£N 1. pgs.ts Ph¹m Ngäc Anh, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 2. Th.S Ng« V−¬ng Anh, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 3. TS.Ph¹m V¨n BÝnh, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 4. PGS.TS Ph¹m Hång Ch−¬ng, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 5. TS NguyÔn ThÞ Kim Dung, Häc ViÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 6. Th.S NguyÔn ThÞ Giang, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 7. TS. TrÇn V¨n H¶i, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 8. Th.S TrÇn ThÞ HuyÒn, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 9. CN TrÇn ThÞ NhuÇn, Häc ViÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 10. PGS.TS Bïi §×nh Phong, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 11. Th.S Lý ViÖt Quang, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 12. TS. NguyÔn ThÞ QuÕ, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 13. Th.S §inh Ngäc Quý, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 14. PGS.TS Vò V¨n ThuÊn, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 15. PGS.TS TrÇn NguyÔn Tuyªn, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 16. PGS.TS Lª V¨n TÝch, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh. 17. TS. TrÇn Minh Tr−ëng, Häc viÖn CT-HC quèc gia Hå ChÝ Minh 2 Môc lôc Trang 5 Më ®Çu Ch−¬ng 1: Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 18 I Cã mét chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 18 1. Chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam vµ chñ nghÜa yªu 18 n−íc Hå ChÝ Minh 2. 1.1. Mét vµi kh¸i niÖm 18 1.2. Chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam 23 1.3. Sù h×nh thµnh chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 30 Néi dung chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 49 2.1. Yªu céi nguån lÞch sö, b¶o tån v¨n ho¸ d©n téc 49 2.2. LÊy d©n lµm gèc, g¾n bã chÆt chÏ d©n víi n−íc 54 2.3. §¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc 61 2.4. Kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp, tù do 64 2.5. B¶o vÖ toµn vÑn l·nh thæ quèc gia, thèng nhÊt Tæ quèc 77 2.6. Thi ®ua yªu n−íc vµ x©y dùng con ng−êi míi x· héi chñ nghÜa 81 2.7. Chñ nghÜa yªu n−íc kÕt hîp hµi hßa víi chñ nghÜa quèc tÕ v« 91 s¶n II Vai trß chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong c¸ch m¹ng ViÖt Nam 95 1. Cøu n−íc vµ gi¶i phãng d©n téc. 95 2. X©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi ViÖt Nam 98 Ch−¬ng 2: ph¸t huy Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong thêi kú më cöa, héi nhËp quèc tÕ 3 103 I Thêi kú míi, yªu cÇu míi 103 1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n−íc 103 1.1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh thÕ giíi 103 1.2. ViÖt Nam gia nhËp WTO: c¬ héi vµ th¸ch thøc. 111 Yªu cÇu míi ®Æt ra 114 2.1. NhËn thøc s©u s¾c vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¬ héi vµ th¸ch thøc 115 2.2. Mét sè yªu cÇu cô thÓ 116 2. II. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh – mét sè néi dung 118 chñ yÕu 1. Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh- b¶n lÜnh trong viÖc kiªn ®Þnh môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x∙ héi, x©y dùng vµ 119 b¶o vÖ Tæ quèc 2. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x∙ héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn 123 nay 3. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh nh»m gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa d©n técvµ x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi trong giao l−u 142 v¨n hãa 4. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong nhiÖm vô x©y dùng nguån nh©n lùc 149 KÕt luËn 152 Tµi liÖu tham kh¶o 156 4 Më ®Çu 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi: LÞch sö hµng ngµn n¨m dùng n−íc vµ gi÷ n−íc cña cha «ng ®· ®Ó l¹i cho thÕ hÖ h«m nay mét gia tµi ®å sé, ®ã lµ gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam. HÖ gi¸ trÞ ®ã bao gåm lßng yªu n−íc, th−¬ng ng−êi, ®¹o lý lµm ng−êi, ®øc tÝnh cÇn cï, anh hïng, l¹c quan, s¸ng t¹o, v× nghÜa… C¸c gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng ViÖt Nam – nh− c¸ch nãi cña gi¸o s− TrÇn V¨n Giµu lµ “linh ®¬n v¨n ho¸ ViÖt Nam” - ®· lµm nªn søc m¹nh dùng n−íc vµ chiÕn th¾ng kÎ thï ngo¹i x©m. T×m hiÓu c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng ViÖt Nam ®· trë thµnh mét nhu cÇu cña nhiÒu nhµ khoa häc vµ ký gi¶ c¸c n−íc, mÆt kh¸c ta còng cÇn hiÓu ta h¬n n÷a. Anh hïng gi¶i phãng d©n téc, nhµ v¨n ho¸ lín Hå ChÝ Minh ®· cã cèng hiÕn to lín trong viÖc “kÕt tinh truyÒn thèng v¨n ho¸ hµng n¨m cña nh©n d©n ViÖt Nam” ( NghÞ quyÕt cña UNESCO). Gièng nhiÒu nhµ v¨n ho¸ lín cña d©n téc nh− NguyÔn Du, NguyÔn Tr·i, Hå ChÝ Minh ®· lµm cho dßng v¨n ho¸ ViÖt Nam kh«ng bÞ “ ®øt g·y”, ch¶y liªn tôc tõ truyÒn thèng h−íng tíi hiÖn ®¹i. Nh−ng v−ît xa nh÷ng nh©n vËt truyÒn thèng, Hå ChÝ Minh – d−íi ¸nh s¸ng khoa häc vµ c¸ch m¹ng cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin- ®· n©ng c¸c gi¸ trÞ v¨n ho¸ truyÒn thèng lªn mét tÇng cao míi, mang mét gi¸ trÞ míi, mét søc m¹nh míi, søc m¹nh v¨n ho¸ thêi ®¹i Hå ChÝ Minh, t¹o ®éng lùc to lín gãp phÇn ®¸nh th¾ng c¸c kÎ thï hung b¹o trong thÕ kû XX, ®−a ®Êt n−íc ph¸t triÓn theo ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa. Rót kinh nghiÖm cña líp sÜ phu bËc cha chó, kh«ng chÊp nhËn con ®−êng cøu n−íc cò, ra ®i t×m con ®−êng cøu n−íc míi, víi kh¸t väng, hoµi b·o cøu n−íc, cøu d©n, Hå ChÝ Minh mang theo trong hµnh trang cña m×nh yÕu tè cã träng l−îng nhÊt lµ chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam. Lóc ®Çu, chÝnh lµ 5 chñ nghÜa yªu n−íc, chø ch−a ph¶i chñ nghÜa céng s¶n ®−a Ng−êi tin theo Lªnin, tin theo Quèc tÕ thø ba. Trong h¬n nöa thÕ kû ho¹t ®éng c¸ch m¹ng, Hå ChÝ Minh lµ ng−êi ý thøc s©u s¾c vÒ gi¸ trÞ tinh thÇn ViÖt Nam, vÒ søc m¹nh cña chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam. Ng−êi d¹y: “ D©n ta ph¶i biÕt sö ta. Cho t−êng gèc tÝch n−íc nhµ ViÖt Nam”. Tæng kÕt lÞch sö ViÖt Nam, Ng−êi nhÊn m¹nh: “ D©n ta cã mét lßng nång nµn yªu n−íc. §ã lµ mét truyÒn thèng quý b¸u cña ta. Tõ x−a ®Õn nay, mçi khi Tæ quèc bÞ x©m l¨ng, th× tinh thÇn Êy l¹i s«i næi, nã kÕt thµnh mét lµn sang v« cïng m¹nh mÏ, to lín, nã l−ít qua mäi sù nguy hiÓm, khã kh¨n, nã nhÊn ch×m tÊt c¶ lò b¸n n−íc vµ lò c−íp n−íc”. Nh− vËy, hÖ gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng ViÖt Nam, mµ hµng ®Çu lµ chñ nghÜa yªu n−íc ®· ®ãng mét vai trß to lín trong sù nghiÖp dùng n−íc, gi÷ n−íc. Trong thÕ kû XX, víi tÊm lßng yªu n−íc nång nµn vµ s©u nÆng, Hå ChÝ Minh ®· ®Õn víi chñ nghÜa M¸c- Lªnin nh− mét cuéc “hÑn hß lÞch sö” gi÷a chñ nghÜa yªu n−íc ch©n chÝnh víi häc thuyÕt c¸ch m¹ng vµ khoa häc cña thêi ®¹i, t×m thÊy ë chñ nghÜa M¸c- Lªnin ¸nh s¸ng soi ®−êng cøu d©n, cøu n−íc. Tõ ®ã, Ng−êi cïng víi §¶ng ®−a c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®i tõ th¾ng lîi nµy ®Õn th¾ng lîi kh¸c. D©n téc ta, nh©n d©n ta, non s«ng ®Êt n−íc ta ®· sinh ra Hå Chñ tÞch, ng−êi anh hïng d©n téc vÜ ®¹i, vµ chÝnh Ng−êi ®· lµm r¹ng rì d©n téc ta, nh©n d©n ta vµ non s«ng ®Êt n−íc ta” ( §iÕu v¨n cña Ban ChÊp hµnh Trung −¬ng §¶ng lao ®éng ViÖt Nam). Nh÷ng trang sö chãi läi cña c¸ch m¹ng ViÖt Nam trong thÕ kû XX m·i m·i g¾n liÒn víi tªn tuæi cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, ng−êi s¸ng lËp vµ rÌn luyÖn §¶ng ta, ng−êi khai sinh nÒn Céng hoµ D©n chñ ViÖt Nam, ng−êi vun trång khèi ®¹i ®oµn kÕt d©n téc vµ x©y dùng lùc l−îng vò trang c¸ch m¹ng, vÞ l·nh tô thiªn tµi cña giai cÊp c«ng nh©n vµ nh©n d©n ta, ng−êi anh hïng d©n téc vÜ ®¹i, ng−êi chiÕn sÜ lçi l¹c cña phong trµo céng s¶n quèc tÕ. §ã lµ ghi nhËn cña §¶ng ta sau khi kÕt thóc th¾ng lîi cuéc kh¸ng chiÕn chèng Mü, cøu n−íc. 6 N¨m th¸ng sÏ qua ®i, nh−ng chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh lµm nªn th¾ng lîi cña c¸ch m¹ng th¸ng T¸m, hai cuéc kh¸ng chiÕn vµ b−íc ®Çu qu¸ ®é lªn chñ nghÜa x· héi m·i m·i ®−îc ghi vµo lÞch sö d©n téc ta nh− mét trong nh÷ng trang chãi läi nhÊt, mét biÓu t−îng s¸ng ngêi cña chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam trong thêi ®¹i Hå ChÝ Minh. Trong nh÷ng n¨m ®æi míi, §¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh, cïng víi chñ nghÜa M¸c- Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh lµ nÒn t¶ng t− t−ëng cña §¶ng vµ c¸ch m¹ng ViÖt Nam. §©y lµ nh©n tè hµng ®Çu ®−a c¸ch m¹ng ViÖt Nam ®¹t ®−îc nh÷ng th¾ng lîi cã ý nghÜa lÞch sö. Trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh, cïng víi truyÒn thèng v¨n ho¸ ph−¬ng §«ng, ph−¬ng T©y vµ chñ nghÜa M¸c- Lªnin, truyÒn thèng v¨n ho¸ ViÖt Nam mµ cèt lâi lµ chñ nghÜa yªu n−íc, ®ãng mét vai trß quan träng. Trong kû nguyªn toµn cÇu ho¸, héi nhËp quèc tÕ, chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh vÉn ®ãng mét vai trß quan träng, lµ nguån søc m¹nh cæ vò, ®éng viªn chóng ta thùc hiÖn môc tiªu d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. V× vËy, viÖc nghiªn cøu chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh thêi kú më cöa, héi nhËp quèc tÕ trong xu thÕ toµn cÇu ho¸ lµ vÊn ®Ò cã ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn s©u s¾c. 2. T×nh h×nh nghiªn cøu liªn quan ®Õn ®Ò tµi: Trong nh÷ng n¨m ®æi míi ®· cã mét sè c«ng tr×nh nghiªn cøu cña c¸c nhµ khoa häc trong vµ ngoµi n−íc liªn quan trùc tiÕp hoÆc gi¸n tiÕp tíi ®Ò tµi. - Cuèn “ Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh” (S¸ch tham kh¶o) cña tiÕn sÜ NguyÔn M¹nh T−êng, Nxb. CTQG, H, 2001. Cuèn s¸ch ®−îc h×nh thµnh trªn c¬ së luËn ¸n tiÕn sÜ cña t¸c gi¶. Nãi lµ trùc tiÕp, nh−ng ®óng nh− tªn gäi cña cuèn s¸ch, t¸c gi¶ chñ yÕu tËp trung nghiªn cøu chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh. KÕt cÊu cña s¸ch gåm 3 ch−¬ng, trong ®ã ch−¬ng I vµ II tËp trung lý gi¶i sù h×nh thµnh, ®Æc ®iÓm vµ néi dung chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh. ChØ cã ch−¬ng III lµ bµn tíi vÊn ®Ò kÕ thõa vµ ph¸t triÓn chñ nghÜa 7 yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong sù nghiÖp ®æi míi ®Êt n−íc. Tuy nhiªn, v× s¸ch hoµn thµnh vµo ®Çu n¨m 2001, khi ViÖt Nam ch−a vµo WTO, nªn ch−a thÓ cã ®−îc nh÷ng luËn gi¶i vÒ chñ nghÜa Hå ChÝ Minh trong kû nguyªn toµn cÇu ho¸. - PGS L−¬ng Gia Ban cã quyÓn : “Chñ nghÜa yªu n−íc trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa”, Nxb.CTQG, H, 1999. S¸ch ®Ò cËp chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam, chø kh«ng ph¶i chuyªn s©u vÒ chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh. Tuy nhiªn, ch¾t läc ba ch−¬ng s¸ch, vÉn cã thÓ tiÕp thu mét sè ®iÒu bæ Ých gióp cho ®Ò tµi. Ch−¬ng 1: “Con ®−êng ph¸t triÓn biÖn chøng cña chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam”. Ch−¬ng 2 : “Chñ nghÜa yªu n−íc x· héi chñ nghÜa víi sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa”. Ch−¬ng 3: “Thi ®ua yªu n−íc, gi¸o dôc ý thøc tù hµo míi vµ th−êng xuyªn n©ng cao chÊt l−îng d©n sè nh»m ®Èy m¹nh sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n−íc”. - Nhµ xuÊt b¶n Qu©n ®éi nh©n d©n n¨m 2001 cho ra m¾t ®éc gi¶ quyÓn “Chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam thêi ®¹i Hå ChÝ Minh” cña t¸c gi¶ TrÇn Xu©n Tr−êng. S¸ch cã 6 ch−¬ng. Ch−¬ng mét: “Chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam”. Ch−¬ng hai: “Chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam thêi ®¹i Hå ChÝ Minh- chñ nghÜa yªu n−íc x· héi chñ nghÜa”. Ch−¬ng ba: “ Chñ nghÜa yªu n−íc x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ c«ng cuéc lao ®éng x©y dùng ®Êt n−íc”. Ch−¬ng bèn: “Chñ nghÜa yªu n−íc x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ sù nghiÖp b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam”. Ch−¬ng n¨m: “Chñ nghÜa yªu n−íc x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam vµ cuéc ®Êu tranh chèng chñ nghÜa c¸ nh©n”. Ch−¬ng s¸u: “Chñ nghÜa yªu n−íc x· héi chñ nghÜa ViÖt Nam- chñ nghÜa quèc tÕ”. Víi 6 ch−¬ng s¸ch, t¸c gi¶ ®i tõ nghiªn cøu chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam truyÒn thèng ®Õn chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam hiÖn ®¹i, tøc trong thêi ®¹i Hå ChÝ Minh. Néi dung chñ nghÜa yªu n−íc ®−îc t¸c gi¶ lý gi¶i, ph©n tÝch c¸c néi 8 dung vÒ lao ®éng, b¶o vÖ Tæ quèc, chèng chñ nghÜa c¸ nh©n, chñ nghÜa quèc tÕ. Ba cuèn s¸ch nªu trªn vÒ mÆt nµo ®ã liªn quan trùc tiÕp tíi ®Ò tµi, v× ®Òu bµn tíi chñ nghÜa yªu n−íc. Nh−ng râ rµng so víi môc tiªu ®Ò tµi ®Æt ra th× c¸c t¸c phÈm nªu trªn chØ gãp thªm c¸ch nh×n vÒ chñ nghÜa yªu n−íc, chø ch−a lý gi¶i ®−îc chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong thêi kú më cöa, héi nhËp. - Cuèn “ T− t−ëng Hå ChÝ Minh vµ con ®−êng c¸ch m¹ng ViÖt Nam” do §¹i t−íng Vâ Nguyªn Gi¸p chñ biªn, Nhµ xuÊt b¶n CTQG Ên hµnh n¨m 1997, khi ®Ò cËp nguån gèc t− t−ëng Hå ChÝ Minh, nhÊn m¹nh “ tr−íc hÕt, lµ truyÒn thèng v¨n ho¸ ViÖt Nam, næi bËt lµ chñ nghÜa yªu n−íc, tinh thÇn nh©n ¸i cè kÕt d©n téc ®−îc hun ®óc qua hµng ngµn n¨m ®Êu tranh kiªn c−êng, bÊt khuÊt, tù lùc, tù c−êng, s¸ng t¹o, chèng giÆc ngo¹i x©m, b¶o vÖ ®éc lËp cña d©n téc vµ b¶o tån nÒn v¨n hiÕn cña ®Êt n−íc, chèng mäi ©m m−u ®ång ho¸ cña ngo¹i bang”. §©y lµ cuèn s¸ch nghiªn cøu vÒ t− t−ëng Hå ChÝ Minh, v× vËy kh«ng cã mét ch−¬ng, môc nµo liªn quan trùc tiÕp tíi ®Ò tµi. Tuy nhiªn, ®äc kü, ta cã thÓ ch¾t läc nh÷ng gîi ý cã gi¸ trÞ. Ch¼ng h¹n, t¸c gi¶ cho r»ng truyÒn thèng yªu n−íc cña d©n téc ®· ph¸t triÓn thµnh mét chñ nghÜachñ nghÜa yªu n−íc, chñ nghÜa d©n téc ch©n chÝnh, thµnh dßng chñ l−u cña t− t−ëng ViÖt Nam, xuyªn suèt lÞch sö cña d©n téc. Vµ chÝnh chñ nghÜa yªu n−íc ®ã ®· thóc ®Èy Hå ChÝ Minh ra ®i t×m ®−êng cøu n−íc; lµ ®éng lùc t− t−ëng, t×nh c¶m chi phèi mäi suy nghÜ, hµnh ®éng cña Ng−êi trong suèt c¶ cuéc ®êi m×nh; lµ c¬ së t− t−ëng dÉn Ng−êi ®Õn víi chñ nghÜa M¸c- Lªnin. Chñ nghÜa yªu n−íc lµ mét trong nh÷ng nguån gèc chñ yÕu cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh. Trªn c¬ së ®ã, trong phÇn vËn dông vµ ph¸t triÓn t− t−ëng Hå ChÝ Minh, t¸c gi¶ gîi h−íng nghiªn cøu tèt: “Mét d©n téc sím hay muén còng sÏ bÞ tiªu vong nÕu toµn bé nÒn v¨n ho¸ cña d©n téc ®ã tiªu vong. C¬ së tån t¹i cña mçi d©n téc chÝnh lµ nÒn v¨n ho¸ cña m×nh”. “Trong mét thÕ giíi ngµy cµng tin häc ho¸, toµn cÇu ho¸ vµ phô thuéc lÉn nhau, vÊn ®Ò tiÕp thu tinh hoa v¨n ho¸ 9 nh©n lo¹i g¾n liÒn víi b¶o vÖ v¨n ho¸ d©n téc ph¶i ®−îc coi lµ “quèc s¸ch” trong qu¸ tr×nh giao l−u, “héi nhËp” víi thÕ giíi”. - Trong cuèn “Nh÷ng nhËn thøc c¬ b¶n vÒ t− t−ëng Hå ChÝ Minh”, Nhµ xuÊt b¶n CTQG, 1998, t¸c gi¶ Ph¹m V¨n §ång còng kh¼ng ®Þnh hµnh trang lªn ®−êng cña NguyÔn TÊt Thµnh lµ truyÒn thèng lÞch sö 4000 n¨m víi søc sèng m·nh liÖt cña mét d©n téc. §ã lµ mét nhËn thøc c¬ b¶n trong t− t−ëng Hå ChÝ Minh, gióp ta suy nghÜ tíi viÖc nghiªn cøu chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong t×nh h×nh hiÖn nay. - Cuèn “V¨n ho¸ vµ ®æi míi” cña Ph¹m V¨n §ång, tuy kh«ng trùc tiÕp nghiªn cøu Hå ChÝ Minh, nh−ng nh÷ng ph©n tÝch vÒ v¨n ho¸ mµ hµng ®Çu lµ chñ nghÜa yªu n−íc g¾n víi ®æi míi l¹i mang tÝnh ®Þnh h−íng lín cho viÖc nghiªn cøu ®Ò tµi. Ch¼ng h¹n, t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh r»ng “cèt lâi cña b¶n lÜnh, b¶n s¾c vµ nh÷ng truyÒn thèng tèt ®Ñp cña d©n téc tõ xa x−a cho ®Õn ngµy nay lµ v¨n ho¸, víi ý nghÜa s©u xa nhÊt vµ tèt ®Ñp nhÊt cña nã”. §Ó nghiªn cøu ®Ò tµi nµy, t«i kh¾c s©u suy nghÜ sau cña t¸c gi¶: “Nghiªn cøu, häc tËp vµ vËn dông t− t−ëng Hå ChÝ Minh. §©y lµ mét kho tµng ®Çy cña b¸u, lµ di s¶n chøa ®ùng biÕt bao gi¸ trÞ, gi¸ trÞ ®ã nãi cho cïng lµ gi¸ trÞ v¨n ho¸ mµ chóng ta khai th¸c ch−a ®−îc bao nhiªu”. - Cuèn “Hå ChÝ Minh vµ con ng−êi ViÖt Nam trªn con ®−êng d©n giµu n−íc m¹nh” cña Ph¹m V¨n §ång, NXB CTQG, Hµ Néi, 1993 nghiªn cøu t− t−ëng vµ con ng−êi Hå ChÝ Minh víi c«ng cuéc ®æi míi. Ch¾t läc t¸c phÈm nµy, ta nhËn ra mét ®iÒu thó vÞ nh− kh¼ng ®Þnh cña Ph¹m V¨n §ång víi häc gi¶ n−íc ngoµi r»ng: Hå ChÝ Minh lµ mét nhµ yªu n−íc 100%, ®ång thêi lµ mét chiÕn sÜ céng s¶n 100%. Tõ ®ã ®Ó nãi tíi th«ng ®iÖp cña Hå ChÝ Minh lµ lêi nãi næi tiÕng: “Kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp, tù do”. §éc lËp, tù do ë ®©y lµ ®éc lËp cña d©n téc, tù do cña nh©n d©n, cña con ng−êi. §éc lËp ®i liÒn víi tù do lµ ®éc lËp d©n téc g¾n liÒn víi chñ nghÜa x· héi. Râ rµng lêi nãi nµy 10 lµ sù kÕt tinh nh÷ng kh¸t väng thiÕt tha vµ cao ®Ñp nhÊt cña mäi con ng−êi vµ mäi d©n téc…”. §©y lµ mét gîi më cã chiÒu réng vµ s©u khi nghiªn cøu chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh vµ g¾n víi sù nghiÖp d©n giµu, n−íc m¹nh. - Cuèn “Gãp phÇn t×m hiÓu cuéc ®êi vµ t− t−ëng Hå ChÝ Minh” cña GS, NGND §inh Xu©n L©m, Nxb. CTQG, Hµ Néi, 2005 (GS TrÇn V¨n Giµu viÕt lêi giíi thiÖu) tËp hîp nhiÒu bµi nghiªn cøu cña t¸c gi¶. Cã thÓ khai th¸c mét sè bµi phôc vô cho ®Ò tµi nh− “Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh - Sù kÕt hîp biÖn chøng gi÷a truyÒn thèng vµ thêi ®¹i”; “VÒ con ®−êng cøu n−íc cña Hå ChÝ Minh”; “Chñ tÞch Hå ChÝ Minh víi v¨n ho¸ d©n téc”… - Cïng m¶ng nghiªn cøu cña c¸c nhµ sö häc, tuy còng gi¸n tiÕp, nh−ng ®¸ng chó ý cuèn s¸ch cña GS TrÇn V¨n Giµu: “Gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng cña d©n téc ViÖt Nam”, Nxb. Thµnh phè Hå ChÝ Minh, 1993. Cuèn s¸ch gåm 11 ch−¬ng ®Ò cËp tõ tÝnh cÊp thiÕt ph¶i t×m hiÓu c¸c gi¸ trÞ tinh thÇn ViÖt Nam ®Õn hÖ gi¸ trÞ tinh thÇn truyÒn thèng gåm nh÷ng yÕu tè nµo. “Yªu n−íc” ®−îc t¸c gi¶ dµnh h¼n mét ch−¬ng víi c¸c néi dung: 1/ Sîi chØ ®á xuyªn qua toµn bé lÞch sö ViÖt Nam. 2/ Nguån gèc lÞch sö cña chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam. 3/ C¸c giai ®o¹n ph¸t triÓn cña chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam. 4/ C¸i “dông” cña chñ nghÜa yªu n−íc. T«i ®Æc biÖt quan t©m ngay trong ch−¬ng I cã mét néi dung “nh÷ng ng−êi céng s¶n lµ nh÷ng ng−êi dÉn ®¹o viÖc kÕ thõa xøng ®¸ng c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng cña d©n téc, lµ nh÷ng ng−êi thµnh c«ng trong viÖc tr¶ l¹i gi¸ trÞ cho c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng Êy”. §Æc biÖt, t¸c gi¶ cã ch−¬ng XI bµn vÒ “Hå Chñ tÞch, kÕt tinh cña c¸c gi¸ trÞ truyÒn thèng vµ ®¹o ®øc c¸ch m¹ng ViÖt Nam”. - “Gi¸o s−- Nhµ gi¸o Nh©n d©n TrÇn v¨n Giµu” lµ tªn cuèn s¸ch do Héi khoa häc lÞch sö ViÖt Nam kÕt hîp víi Nxb. Gi¸o dôc xuÊt b¶n nh©n dÞp Gi¸o s− TrÇn V¨n Giµu 85 tuæi. Trong phÇn II cña cuèn s¸ch – c¸c bµi viÕt cña Gi¸o s− TrÇn V¨n Giµu vÒ lÞch sö- v¨n ho¸- cã bµi nghiªn cøu vÒ v¨n ho¸ V¨n 11 Lang, gîi mét suy nghÜ ®éc ®¸o: “Mét d©n téc cã thÓ v× lÏ g× ®ã mµ mÊt ®éc lËp, mÊt ®éc lËp cßn cã thÓ giµnh l¹i ®−îc, cßn nh− mÊt v¨n ho¸ d©n téc th× mÊt hÕt, chÕt lu«n”. Tõ quan ®iÓm nµy, nh¾c ta ph¸t huy, ph¸t triÓn chñ nghÜa yªu n−íc trong t×nh h×nh hiÖn nay. PhÇn III lµ nh÷ng bµi viÕt vÒ Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, cã thÓ ch¾t läc ë ®©y nh÷ng ý kiÕn t©m ®¾c vÒ “Sù h×nh thµnh vÒ c¬ b¶n t− t−ëng Hå ChÝ Minh”. Ch¼ng h¹n, “trang bÞ kiÕn thøc vµ t− t−ëng cña NguyÔn thêi trÎ, tr−íc 1911”. §ã lµ “quª h−¬ng b¾t ®Çu x©y dùng tÊm lßng yªu n−íc nång nhiÖt”; “Quèc häc ViÖt Nam vµ sù trang bÞ cho Hå ChÝ Minh tuæi trÎ mét c¨n b¶n truyÒn thèng yªu n−íc, yªu d©n, tù hµo d©n téc”; “Chñ nghÜa yªu n−íc vµ chñ nghÜa nh©n ¸i lµ nh÷ng mãn hµnh trang t− t−ëng chñ yÕu cña Hå ChÝ Minh”. - GS Phan Huy Lª, trong bµi gi¶ng cho líp c¸n bé cao cÊp nghiªn cøu NghÞ quyÕt §¹i héi VIII, giíi thiÖu chuyªn ®Ò: “Chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam”. Néi dung chuyªn ®Ò lµm râ c¬ së h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn cña chñ nghÜa yªu n−íc; qu¸ tr×nh h×nh thµnh, ph¸t triÓn vµ néi dung cña chñ nghÜa yªu n−íc; vµ cuèi cïng lµ chñ nghÜa yªu n−íc trong c«ng cuéc ®æi míi, c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n−íc. TiÕp cËn vÒ chñ nghÜa yªu n−íc vµ mét phÇn gîi më trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, th× ®©y lµ mét ®Ò c−¬ng cÇn thiÕt. - Bµi viÕt “MÊy suy nghÜ vÒ lÞch sö ViÖt Nam vµ t− t−ëng ViÖt Nam” cña GS Hµ V¨n TÊn ®¨ng trong “mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ lÞch sö t− t−ëng ViÖt Nam”, ViÖn TriÕt häc, Hµ Néi, 1984 gîi cho t«i mét c¸ch tiÕp cËn khoa häc vÒ “ hÖ thèng t− t−ëng th−êng ®ång thêi lµ mét hÖ thèng gi¸ trÞ”. Mµ hÖ thèng gi¸ trÞ nµo còng gåm c¸c thµnh phÇn sau: c¸c gi¸ trÞ phæ biÕn; c¸c gi¸ trÞ nhãm, mµ nhãm x· héi quan träng nhÊt lµ giai cÊp; c¸c gi¸ trÞ c¸ nh©n cña nhµ t− t−ëng. Tõ ®ã ®Ó cã luËn gi¶i khoa häc chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh (gi¸ trÞ c¸ nh©n nhµ t− t−ëng) lµ sù lång vµo nhau cña c¸c gi¸ trÞ phæ biÕn, gi¸ trÞ d©n téc, gi¸ trÞ nhãm (®−îc giai cÊp c«ng nh©n chÊp nhËn). 12 - TrÇn B¹ch §»ng cã cuèn “§Õn víi t− t−ëng Hå ChÝ Minh”, Nxb TrÎ, 2004. Liªn quan tíi ®Ò tµi, t«i t©m ®¾c bµi: “T− t−ëng Hå ChÝ Minh- sinh khÝ cña mét häc thuyÕt”. Trong bµi nµy, t¸c gi¶ kh¼ng ®Þnh “t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®−îc Êp ñ l©u dµi trong c¸i n«i chñ nghÜa yªu n−íc, t¾m m×nh s©u s¾c trong t©m hån d©n téc, lµ kÕt tinh truyÒn thèng nhiÒu ngh×n n¨m dùng n−íc vµ gi÷ n−íc cña nh©n d©n ViÖt Nam”. §©y lµ c¸i nÒn kiªn cè, m¶nh ®Êt ph× nhiªu. Mét gîi ý nghiªn cøu ®¸ng tr©n träng, ®ã lµ nghiªn cøu t− t−ëng Hå ChÝ Minh vµo ®Çu thÕ kû XXI nµy tøc lµ nghiªn cøu mét tÇng nÊc cô thÓ cña t− t−ëng Êy sau nhiÒu chôc n¨m vËn ®éng. Trong bèi c¶nh thÕ giíi hiÖn nay, nghiªn cøu t− t−ëng Hå ChÝ Minh ®ång thêi cã nghÜa nghiªn cøu vÒ mét thêi sù: chñ nghÜa x· héi, chÕ ®é x· héi chñ nghÜa ®Þnh h−íng ph¸t triÓn ®Êt n−íc trong lóc c¶ phong trµo x· héi chñ nghÜa gÆp khã kh¨n. VÊn ®Ò ®Æt ra ë ®©y lµ, nghiªn cøu chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh lµ mét bé phËn quan träng cña t− t−ëng Hå ChÝ Minh - mét häc thuyÕt ®Çy sinh khÝ - gãp phÇn b¶o vÖ thµnh c«ng sù nghiÖp x©y dùng ®Êt n−íc. - Mét sè c¸c c«ng tr×nh kh¸c nh− “TriÕt lý ph¸t triÓn ViÖt Nam- mÊy vÊn ®Ò cèt yÕu” do Ph¹m Xu©n Nam chñ biªn, Nxb. KHXH, 2005, khi ®Ò cËp triÕt lý ph¸t triÓn Hå ChÝ Minh còng bµn tíi mét møc ®é nhÊt ®Þnh yªu n−íc Hå ChÝ Minh nh− lµ mét c¬ së trong triÕt lý ph¸t triÓn cña Ng−êi. Cuèn “V¨n ho¸ ViÖt Nam- t×m tßi vµ suy ngÉm” cña TrÇn Quèc V−îng còng gióp ta lôc t×m trong kho tµng truyÒn thèng d©n téc nh÷ng gi¸ trÞ nh− chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam. - Cuèn “Qu¸ tr×nh h×nh thµnh t− t−ëng yªu n−íc cña Hå ChÝ Minh” cña §øc V−îng cã 3 ch−¬ng, trong ®ã ®¸ng chó ý ch−¬ng II: “Nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy Hå ChÝ Minh sím suy nghÜ vÒ con ®−êng cøu n−íc”, vµ ®Æc biÖt ch−¬ng III- “T− t−ëng yªu n−íc Hå ChÝ Minh”( 27 trang ). Néi dung s¸ch cßn 13 hÕt søc s¬ l−îc, nh−ng còng gîi më cho ®Ò tµi nh÷ng t×m tßi trong khi luËn chøng. - Cuèn “Gãp phÇn t×m hiÓu t− t−ëng Hå ChÝ Minh” cña Lª SÜ Th¾ng, tuy chØ 86 trang vµ kh«ng bµn trùc tiÕp tíi chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh, nh−ng còng nªu ®−îc mét sè néi dung liªn quan ®Õn ®Ò tµi, nh− “con ®−êng dÉn Hå ChÝ Minh ®Õn chñ nghÜa M¸c- Lªnin”, “Thèng nhÊt lËp tr−êng giai cÊp v« s¶n víi lËp tr−êng d©n téc”, “Thèng nhÊt chñ nghÜa yªu n−íc víi chñ nghÜa quèc tÕ v« s¶n”, “Thèng nhÊt lîi Ých cña Tæ quèc víi lîi Ých cña nh©n d©n”. Tãm l¹i, nh÷ng c«ng tr×nh nªu trªn sÏ gióp t¸c gi¶ cã ®−îc c¸i nh×n tæng thÓ h¬n vÒ chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam vµ phÇn nµo ®ã gãp phÇn lý gi¶i chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh. Nh−ng nh− ®· ph©n tÝch, chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong më cöa, héi nhËp th× vÉn cßn lµ mét kho¶ng trèng, mµ hy väng ®Ò tµi nµy sÏ gãp phÇn kháa lÊp. Nh÷ng c«ng tr×nh cßn l¹i chñ yÕu liªn quan gi¸n tiÕp, cã ý nghÜa gîi më nh÷ng t×m tßi, suy ngÉm, ®Þnh h−íng cho ®Ò tµi. 3. Môc tiªu cña ®Ò tµi: - Ph©n tÝch néi dung c¬ b¶n cña chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh. - Lµm râ viÖc ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong më cöa, héi nhËp quèc tÕ trªn mét sè lÜnh vùc chÝnh. 4. NhiÖm vô cña ®Ò tµi: - Lµm râ mét sè kh¸i niÖm nh− t×nh c¶m yªu n−íc, chñ nghÜa yªu n−íc, chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng, chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh v.v.. - HÖ thèng hãa c¸c néi dung c¬ b¶n cña chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam. 14 - Ph©n tÝch néi dung c¬ b¶n vµ vai trß cña chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh - Ph©n tÝch c¬ héi vµ th¸ch thøc khi ViÖt Nam gia nhËp Tæ chøc Th−¬ng m¹i quèc tÕ. - Lµm râ mét sè néi dung trong viÖc ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong thêi kú më cöa, héi nhËp quèc tÕ. 5. Néi dung nghiªn cøu: Ch−¬ng 1: Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh I. Cã mét chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 1. Chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam vµ chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 1.1. Mét vµi kh¸i niÖm 1.2. Chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam 1.3. Sù h×nh thµnh chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 2. Néi dung chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 2.1. Yªu céi nguån lÞch sö, b¶o tån v¨n ho¸ d©n téc 2.2. LÊy d©n lµm gèc, g¾n bã chÆt chÏ d©n víi n−íc 2.3. §¹i ®oµn kÕt toµn d©n téc 2.4. Kh«ng cã g× quý h¬n ®éc lËp, tù do 2.5. B¶o vÖ toµn vÑn l·nh thæ quèc gia, thèng nhÊt Tæ quèc 2.6. Thi ®ua yªu n−íc vµ x©y dùng con ng−êi míi x· héi chñ nghÜa II. Vai trß chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong c¸ch m¹ng ViÖt Nam 1. Cøu n−íc vµ gi¶i phãng d©n téc. 2. X©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi ViÖt Nam 15 Ch−¬ng 2. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong thêi kú më cöa, héi nhËp quèc tÕ I. Thêi kú míi, yªu cÇu míi 1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh thÕ giíi vµ trong n−íc 1.1. §Æc ®iÓm t×nh h×nh thÕ giíi 1.2. ViÖt Nam gia nhËp WTO: c¬ héi vµ th¸ch thøc. 2. Yªu cÇu míi ®Æt ra 2.1. NhËn thøc s©u s¾c vÒ mèi quan hÖ gi÷a c¬ héi vµ th¸ch thøc 2.2. Mét sè yªu cÇu cô thÓ II. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh – mét sè néi dung chñ yÕu 1. Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh- b¶n lÜnh trong viÖc kiªn ®Þnh môc tiªu ®éc lËp d©n téc vµ chñ nghÜa x· héi, x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc 2. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng ®Þnh h−íng x· héi chñ nghÜa ë ViÖt Nam hiÖn nay 3. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh nh»m gi÷ g×n b¶n s¾c v¨n hãa d©n téc vµ x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi trong giao l−u v¨n hãa 4. Ph¸t huy chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh trong nhiÖm vô x©y dùng nguån nh©n lùc 6. Ph−¬ng ph¸p nghiªn cøu: - Dùa trªn c¬ së ph−¬ng ph¸p luËn cña chñ nghÜa M¸c- Lªnin, t− t−ëng Hå ChÝ Minh, ®Æc biÖt lµ ph−¬ng ph¸p biÖn chøng duy vËt vµ duy vËt vÒ lÞch sö. 16 - B¸m s¸t c¸c quan ®iÓm cña §¶ng trong thêi kú ®æi míi, ®Æc biÖt lµ §¹i héi X. - Chñ yÕu sö dông ph−¬ng ph¸p l«gÝc, kÕt hîp l«gÝc víi lÞch sö. 7. ý nghÜa lý luËn vµ thùc tiÔn cña ®Ò tµi: 7.1. ý nghÜa lý luËn: - §Ò tµi x©y dùng ®−îc mét hÖ thèng lý luËn vÒ chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh. - Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh lµ mét nh©n tè chñ ®¹o trong ®êi sèng tinh thÇn cña x· héi. - Chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh lµ gi¸ trÞ tinh thÇn cña d©n téc, soi s¸ng sù nghiÖp ®æi míi. 7.2. ý nghÜa thùc tiÔn: - §éng viªn tinh thÇn yªu n−íc cña toµn d©n téc trong sù nghiÖp c¸ch m¹ng v× d©n giµu, n−íc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh. - Gãp phÇn x©y dùng nÒn v¨n ho¸ míi, con ng−êi míi ViÖt Nam. - §Ò tµi lµ tµi liÖu tham kh¶o cã gi¸ trÞ cho ngµnh khoa häc x· héi – nh©n v¨n; Hå ChÝ Minh häc vµ mét sè ngµnh khoa häc kh¸c. 8. S¶n phÈm cña ®Ò tµi: - B¸o c¸o tæng hîp kÕt qu¶ nghiªn cøu: 100-150 trang - KiÕn nghÞ cña ®Ò tµi :15-20 trang - Kû yÕu ®Ò tµi - §Üa mÒm chøa c¸c s¶n phÈm trªn 17 Ch−¬ng I Chñ nghÜa yªu n−íc hå chÝ minh I. Cã mét chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 1. Chñ nghÜa yªu n−íc truyÒn thèng ViÖt Nam vµ chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh 1.1. Mét vµi kh¸i niÖm Nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh, c¸c nhµ nghiªn cøu dï ë trong n−íc hay ngoµi n−íc, dï lµ nh÷ng ng−êi m¸cxÝt hay phi m¸cxÝt, ®Òu dÔ thèng nhÊt víi nhau ë mét nhËn ®Þnh: Hå ChÝ Minh lµ nhµ yªu n−íc nhiÖt thµnh, trän ®êi phÊn ®Êu v× sù nghiÖp gi¶i phãng d©n téc, giµnh l¹i ®éc lËp, tù do, h¹nh phóc cho nh©n d©n ViÖt Nam. Tõ kÕt qu¶ nghiªn cøu cña nhiÒu n¨m qua, ngµy cµng xuÊt hiÖn nhiÒu ý kiÕn cho r»ng ë Hå ChÝ Minh, kh«ng chØ lµ t×nh c¶m vµ t− t−ëng yªu n−íc mµ cßn ë mét tÇm cao h¬n - chñ nghÜa yªu n−íc. VÊn ®Ò ®Æt ra lµ nªn nhËn thøc ®iÒu nµy thÕ nµo cho ®óng víi gi¸ trÞ thùc t¹i cña nã, liÖu cã hay kh«ng mét chñ nghÜa mang tªn chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh? Ph¶i ch¨ng chØ nªn gäi lµ t− t−ëng yªu n−íc Hå ChÝ Minh? ThiÕt nghÜ, ®Ó cã thÓ ®−a ra mét kÕt luËn x¸c ®¸ng th× tr−íc hÕt chóng ta cÇn ph¶i lµm râ kh¸i niÖm cña mÊy thuËt ng÷ c¬ b¶n nh− “t− t−ëng”, “chñ nghÜa”, “chñ nghÜa yªu n−íc”, “chñ nghÜa yªu n−íc ViÖt Nam” vµ “chñ nghÜa yªu n−íc Hå ChÝ Minh”. Theo Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt cña ViÖn Ng«n ng÷ häc, thuËt ng÷ “t− t−ëng” gåm hai nghÜa. NghÜa thø nhÊt lµ sù suy nghÜ hoÆc ý nghÜ, vÝ dô nh−: tËp trung t− t−ëng, cã t− t−ëng sèt ruét. NghÜa thø hai ®Ó chØ quan ®iÓm vµ ý nghÜ chung cña con ng−êi ®èi víi hiÖn thùc kh¸ch quan vµ ®èi víi x· héi, ch¼ng h¹n nh−: 18 t− t−ëng tiÕn bé, t− t−ëng phong kiÕn(1). Chóng t«i cho r»ng thuËt ng÷ “t− t−ëng” trong côm tõ “t− t−ëng Hå ChÝ Minh” ®−îc sö dông theo nghÜa thø hai nµy. Còng gi¶i thÝch thuËt ng÷ “t− t−ëng” theo h−íng t−¬ng tù nh− nghÜa thø hai nªu trªn, Tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam cho r»ng “t− t−ëng” lµ h×nh thøc ph¶n ¸nh thÕ giíi bªn ngoµi, trong ®ã bao hµm sù ý thøc vÒ môc ®Ých vµ triÓn väng cña viÖc tiÕp tôc nhËn thøc vµ c¶i t¹o thÕ giíi bªn ngoµi. T− t−ëng lµ kÕt qu¶ kh¸i qu¸t ho¸ kinh nghiÖm cña sù ph¸t triÓn tri thøc tr−íc ®ã vµ ®−îc dïng lµm nguyªn t¾c ®Ó gi¶i thÝch c¸c hiÖn t−îng(2). Víi thuËt ng÷ “chñ nghÜa”, Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt cho r»ng cã hai nghÜa. NghÜa thø nhÊt lµ quan niÖm, quan ®iÓm, chñ tr−¬ng, chÝnh s¸ch, hoÆc ý thøc, t− t−ëng thµnh hÖ thèng vÒ triÕt häc, chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, v¨n häc, nghÖ thuËt, v.v..., vÝ nh− chñ nghÜa duy t©m, chñ nghÜa yªu n−íc, chñ nghÜa anh hïng c¸ch m¹ng. NghÜa thø hai lµ yÕu tè ghÐp tr−íc ®Ó cÊu t¹o mét sè Ýt danh tõ, cã nghÜa “chÕ ®é kinh tÕ - x· héi”, nh− chñ nghÜa t− b¶n, chñ nghÜa x· héi; hoÆc lµ yÕu tè ghÐp sau ®Ó cÊu t¹o tÝnh tõ, cã nghÜa “thuéc vÒ chñ nghÜa”, thuéc vÒ “chÕ ®é kinh tÕ - x· héi” nh− hiÖn thùc chñ nghÜa, t− b¶n chñ nghÜa(3). Theo tËp thÓ t¸c gi¶ Tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam, thuËt ng÷ “chñ nghÜa” còng cã hai nhãm nghÜa. NghÜa thø nhÊt lµ häc thuyÕt hay hÖ thèng lý luËn vÒ chÝnh trÞ, triÕt häc, kinh tÕ, v¨n ho¸, nghÖ thuËt thÓ hiÖn b»ng quan niÖm, quan ®iÓm, lËp tr−êng, khuynh h−íng, ph−¬ng ph¸p luËn, ph−¬ng ph¸p s¸ng t¸c ... do mét ng−êi hay mét tËp thÓ ®Ò xuÊt, vÝ dô nh− chñ nghÜa M¸c Lªnin, chñ nghÜa duy vËt biÖn chøng. NghÜa thø hai lµ thµnh tè cÊu t¹o tõ ®Ó t¹o nªn mét danh tõ chuyªn ngµnh hoÆc mét tõ ghÐp, nh− chñ nghÜa t− b¶n, 1 Hoµng Phª (chñ biªn): Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt, in lÇn thø 6, ®ît 2, Nxb. §µ N½ng - Trung t©m Tõ ®iÓn häc, Hµ Néi - §µ N½ng. 1998, tr. 1035. 2 Héi ®ång Quèc gia chØ ®¹o biªn so¹n Tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam: Tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam, tËp 4, Nxb. Tõ ®iÓn b¸ch khoa, H. 2005, tr. 704. 3 Hoµng Phª (chñ biªn): S®d, tr. 168. 19 chñ nghÜa x· héi ...; hoÆc lµ thµnh tè ®Æt sau t¹o nªn tÝnh tõ, nh− t− b¶n chñ nghÜa, x· héi chñ nghÜa, c¸ nh©n chñ nghÜa; hoÆc lµ thµnh tè dïng ®Ó dÞch mét sè thuËt ng÷ cña ng«n ng÷ Ên - ¢u cã hËu tè ism, isme, nh− chñ nghÜa anh hïng (tiÕng Ph¸p lµ hÐroisme, tiÕng Anh lµ heroism)(1). Nh− vËy, víi ý nghÜa lµ mét häc thuyÕt, hay hÖ thèng lý luËn vÒ c¸c lÜnh vùc cña ®êi sèng x· héi, thuËt ng÷ “chñ nghÜa” cã hµm nghÜa lín h¬n, ë cÊp ®é cao h¬n so víi thuËt ng÷ “t− t−ëng”. Cã thÓ coi “chñ nghÜa” lµ sù bao hµm cña nhiÒu “t− t−ëng”, lµ mét hÖ thèng c¸c “t− t−ëng” cã quan hÖ chÆt chÏ víi nhau trong mét chØnh thÓ thèng nhÊt. §©y còng lµ nghÜa mµ V.I.Lªnin dïng ®Ó gäi chñ nghÜa M¸c vµ còng lµ nghÜa mµ I.V.Xtalin, Hå ChÝ Minh vµ nh÷ng ng−êi céng s¶n kh¸c dïng ®Ó gäi hÖ thèng lý luËn, t− t−ëng cña C.M¸c, V.I.Lªnin - chñ nghÜa M¸c - Lªnin, hoÆc chñ nghÜa Lªnin. Kh¸i niÖm “chñ nghÜa yªu n−íc” ®−îc c¸c t¸c gi¶ Tõ ®iÓn tiÕng ViÖt gi¶i thÝch lµ lßng yªu thiÕt tha ®èi víi tæ quèc cña m×nh, th−êng biÓu hiÖn ë tinh thÇn s½n sµng hi sinh v× Tæ quèc(2). C¸ch gi¶i nghÜa nµy cßn t−¬ng ®èi s¬ l−îc, bëi nã míi chØ ®Ò cËp tíi khÝa c¹nh t×nh c¶m. NÕu so víi c¸ch gi¶i nghÜa thuËt ng÷ “chñ nghÜa” cña chÝnh c¸c t¸c gi¶ cuèn tõ ®iÓn nµy th× râ rµng ®©y lµ c¸ch gi¶i nghÜa ch−a thÊu d¸o. Cßn c¸c t¸c gi¶ Tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam th× gi¶i thÝch “chñ nghÜa yªu n−íc” lµ “nguyªn t¾c ®¹o ®øc vÒ chÝnh trÞ mµ néi dung lµ t×nh yªu, lßng trung thµnh, ý thøc phôc vô tæ quèc. ... Cïng víi sù h×nh thµnh d©n téc vµ nhµ n−íc d©n téc, chñ nghÜa yªu n−íc tõ chç chñ yÕu lµ mét yÕu tè trong t©m lý x· héi, ®· trë thµnh hÖ t− t−ëng (chóng t«i nhÊn m¹nh). Nã trë thµnh lùc l−îng tinh thÇn v« cïng m¹nh mÏ, ®éng viªn mäi ng−êi ®øng lªn b¶o vÖ tæ quèc chèng l¹i mäi cuéc x©m l−îc. Chñ nghÜa yªu n−íc ch©n chÝnh thÓ hiÖn ë lßng 1 2 Héi ®ång Quèc gia chØ ®¹o biªn so¹n Tõ ®iÓn b¸ch khoa ViÖt Nam: S®d, tËp 1, tr. 493. Hoµng Phª (chñ biªn): S®d, tr. 172. 20