Tài liệu Chủ động hội nhập kinh tế quốc tế ở việt nam

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ë viÖt nam *lêi më ®Çu Tríc ngìng cöa cña thÕ XXI, loµi ngêi bÞ cuèn hót vµo mét qu¸ tr×nh mang tÝnh chÊt quèc tÕ bao trïm hÇu hÕt mäi lÜnh vùc cña ®êi sèng kinh tÕ, chÝnh trÞ, x· héi cña thÕ giíi, ®ã lµ qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ mµ cèt lâi cña nã lµ toµn cÇu ho¸ kinh tÕ. §©y lµ mét xu thÕ kh¸ch quan t¸c ®éng mét c¸ch toµn diÖn ®Õn mäi d©n téc. Nã ®Æt mçi quèc gia tríc nh÷ng thêi c¬ vµ c¶ th¸ch thøc to lín. ViÖt nam chóng ta còng kh«ng ph¶I lµ mét ngo¹i lÖ. ChÝnh v× vËy tõ khi chóng ta tiÕn hµnh ®æi míi (1986)níc ta ®· nç lùc kh«ng ngõng më réng quan hÖ hîp t¸c quèc tÕ. Chóng ta ®· ngÆt h¸I ®îc nhiÒu thµnh c«ng trong viÖc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh viÖc trë thµnh viªn chÝnh thøc cña liªn minh ASEAN(1996), tham gia khu vùc mËu dÞch tù do AFTA, ký kÕt hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt-Mü.ViÖc héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ t¹o ra cho viÖt nam nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc lín. ChÝnh v× vËy viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ viÖc hÕt søc cÇn thiÕt ®Ó chóng ta cã thÓ tËn dông chiÖt ®Ó nh÷ng c¬ héi vµ vît qua ®îc nh÷ng th¸ch thøc. ®Ó viÖt nam kh«ng chØ ch¸nh ®îc nguy c¬ tôt hËu so víi quèc tÕ mµ cßn ph¸t triÓn s¸nh vai cïng 5 ch©u. ®Ò ¸n ®· ®îc hoµn thµnh víi sù híng dÉn chØ b¶o nhiÖt t×nh cña gi¶ng viªn PGS-PTS Mai h÷u Thùc. Em xin ®îc nãi lêi c¶m ¬n ch©n thµnh tíi thÇy Do tr×nh ®é cßn h¹n chÕ vµ vÊn ®Ò lµ réng lín, phøc t¹p nªn trong qu¸ tr×nh ph©n tÝch tr×nh bÇy cßn nhiÒu thiÕu sãt vµ h¹n chÕ nªn em mong ®îc sù chØ dËy cña c¸c thÇy c« trong bé m«n. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®ÆT vÊn ®Ò Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét xu thÕ kh¸ch quan.trong h¬n mét thËp kû l¹i ®©y xu thÕ toµn cÇu ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi cã sù ra t¨ng m¹nh mÏ g¾n liÒn víi sù ph¸t triÓn cña khoa häc-c«ng nghÖ; xu thÕ chuyÓn tõ ®èi ®Çu sang ®èi tho¹i, thÕ giíi chuyÓn sang thêi kú míi - hoµ b×nh,hîp t¸c vµ ph¸t triÓn; sù gia t¨ng hµng lo¹t vÊn ®Ò toµn cÇu nh m«i trêng, d©n sè...Sù gia t¨ng m¹nh mÏ cña toµn cÇu ho¸ kinh tÕ ®Æt ra yªu cÇu kh¸ch quan ®ßi hái c¸c quèc gia ph¶i cã chiÕn lîc héi nhËp phï hîp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Trong bèi c¶nh nµy kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÕu kh«ng më cöa héi nhËp. Tuy vËy, héi nhËp, mét mÆt sÏ ®ãn nhËn ®îc nh÷ng c¬ héi cho ph¸t triÓn, song mÆt kh¸c còng ph¶i ®èi mÆt víi hµng lo¹t th¸ch thøc do chÝnh xu thÕ toµn cÇu ho¸ ®Æt ra. ViÖt Nam ®ang trong qu¸ tr×nh ®æi míi chuyÓn sang ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa. ViÖc ®Èy m¹nh tham gia héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc lµ mét néi dung, mét khÝa c¹nh quan träng cña c«ng cuéc ®æi míi hiÖn nay. Do vËy, viÖc nghiªn cøu, t×m hiÓu s©u vÒ chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ mét vÊn ®Ò kh«ng chØ cã ý nghÜa vÒ mÆt lý luËn mµ cßn cã ý nghÜa thùc tiÔn rÊt quan träng. MÆc dï héi nhËp cã c¶ tÝch cùc vµ tiªu cùc, song ®èi víi viÖt nam ®Ó cã thÓ thùc hiÖn ®îc qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, ®ßi hái chóng ta, nãi nh thñ tíng phan v¨n kh¶i, cÇn ph¶i”chñ ®éng tham gia héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ “. Héi nhËp chñ ®éng sÏ lµ ph¬ng ch©m hîp lý b¶o ®¶m cho chóng ta hoµ nhËp víi céng ®ång thÕ giíi mµ kh«ng bÞ hoµ tan. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 B\ néi dung I/ tÝnh tÊt yÕu cña héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ 1/ kh¸I qu¸t vÒ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ lµ sù gia t¨ng nhanh chãng cña c¸c Häat ®éng kinh tÕ vît qua mäi biªn giíi quèc gia, khu vùc t¹o ra sù phô thuéc lÉn nhau gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ t¨ng sù vËn ®éng ph¸t triÓn híng tíi nÒn kinh tÕ thÕ giíi thèng nhÊt. Sù gia t¨ng cña xu thÕ nµy thÓ hiÖn ë sù më réng møc ®é vµ quy m« mËu dÞch thÕ giíi, sù lu chuyÓn cña c¸c dßng vèn trªn ph¹m vi toµn cÇu. 2 .TÝnh tÊt yÕu. Toµn cÇu ho¸ kinh tÕ thÕ giíi lµ mét xu thÕ kh¸ch quan do t¸c ®éng cña sù ph¸t triÓn cña lùc lîng s¶n xuÊt. Nh÷ng thËp niªn cuèi thÕ kû XX, cuéc c¸ch m¹ng khoa häc vµ c«ng nghÖ hiÖn ®¹i ®Èy nhanh tèc ®é chu chuyÓn vèn, hµng ho¸, dÞch vô, chuyÓn giao c«ng nghÖ trong ph¹m vi toµn cÇu, xuÊt hiÖn nhiÒu hiÖn tîng míi nh th¬ng m¹i ®IÖn tö, ®ång tiÒn ¶o,nÒn kinh tÕ sè... kÐo theo sù ra ®êi lý thuyÕt míi vÒ kinh tÕ, ®ßi hái c¸c d©n téc trªn thÕ giíi ph¶I cã t duy míi ®èi víi th¸ch thøc vµ c¬ héi trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn. Qu¸ tr×nh toµn cÇu ho¸ diÔn ra ë nhiÒu cÊp ®é, tõ hîp t¸c song ph¬ng gi÷a hai níc, h×nh thµnh c¸c tam gi¸c, tø gi¸c, c¸c tiÓu vïng, tæ chøc khu vùc, liªn khu vùc, liªn ch©u lôc vµ c¸c tæ chøc toµn cÇu víi ph¬ng thøc ®a d¹ng nh khu vùc mËu dich tù do, liªn minh thuÕ quan, thÞ trêng chung, diÔn ®µn kinh tÕ, liªn minh kinh tÕTrªn thÕ giíi hiÖn ®· cã h¬n 100 tæ chøc nh vËy. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Toµn cÇu ho¸ lµ qu¸ tr×nh võa hîp t¸c võa ®Êu tranh; mçi níc cã thÓ tËn dông tèi ®a thÕ vµ lùc cña m×nh ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých cña d©n téc trong quan hÖ ®a ph¬ng vµ song ph¬ng víi c¸c níc kh¸c. C¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn hµng ®Çu thÕ giíi lµ nh÷ng níc s¸ng lËp ra c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ nh IMF, WB, WTO, còng nh nhiÒu tæ chøc khu vùc, ®· vµ ®ang t×m mäi c¸ch chi phèi ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc ®ã tõ viÖc ®Ò cö ngêi cña m×nh vµo c¸c chøc vô chñ chèt, ®Æt ra c¸c ®Þnh chÕ, chÝnh s¸ch, thao tóng c¸c ho¹t ®éng t¸c nghiÖp cña c¸c tæ chøc ®ã nh»m phôc vô cho lîi Ých cña hä. C¸c níc ®ang ph¸t triÓn còng nh nh÷ng níc ®ang chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ thêng vµo thÕ yÕu trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ, ®· vµ ®ang t×m tiÕng nãi chung trªn c¸c diÔn ®µn quèc tÕ, còng nh phèi hîp c¸c ho¹t ®éng chung trong c¸c c¬ quan quèc tÕ nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cña m×nh, kiÒm chÕ sù thao tóng cña c¸c níc lín. Gi÷a c¸c níc c«ng nghiÖp ph¸t triÓn víi nhau, còng nh gi÷a c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vµ ®ang chuyÓn ®æi c¬ chÕ kinh tÕ còng thêng xuÊt hiÖn nh÷ng quan ®iÓm kh¸c nhau trong viÖc xö lý c¸c vÊn ®Ò chung cña thÕ giíi, tranh chÊp víi nhau vÒ th¬ng m¹i, ®Çu t, chu chuyÓn vèn, së h÷u trÝ tuÖ, b¶n quyÒn, thËm chÝ dÉn ®Õn c¸c cuéc “chiÕn tranh th¬ng m¹i” trong quan hÖ mét sè níc nh NhËt-Mü vÒ «t«, EUMü vÒ chuèi, Anh - mét sè níc EU kh¸c vÒ thÞt bß. Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ víi thÕ giíi lµ vÊn ®Ò chung cho tÊt c¶ c¸c d©n téc; níc chiÕm 1/4 tæng GDP toµn thÕ giíi nh Mü, còng nh níc chiÕm h¬n 1/5 d©n sè thÕ giíi nh Trung Quèc mÆc dï cã chÕ ®é x· héi kh¸c nhau, còng kh«ng thÓ ®øng ngoµI xu thÕ chung ®ã ®îc. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Do vËy, vÊn ®Ò ®Æt ra ®èi víi níc ta hiÖn nay kh«ng ph¶I lµ cã héi nhËp hay kh«ng, mµ lµ lµm thÕ nµo ®Ó ®¶m b¶o ®îc lîi Ých d©n téc trong qu¸ tr×nh héi nhËp vÒ kinh tÕ víi thÕ giíi. Lîi Ých d©n téc ®îc thÓ hiÖn trong môc tiªu dµI h¹n, nh ®· ®îc x¸c ®Þnh trong nhiÒu v¨n kiÖn cña ®¶ng vµ nhµ níc, lµ d©n giÇu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, v¨n minh,®îc cô thÓ ho¸ trong môc tiªu tõng giai ®o¹n trung h¹n 5 n¨m vµ hµng n¨m. héi nhËp kinh tÕ víi thÕ giíi gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu ®ã b»ng c¸nh më réng kh«ng ngõng quan hÖ kinh tÕ ®èi ngo¹i víi c¸c níc vµ tæ chøc quèc tÕ, tranh thñ tèi ®a nguån lùc tõ bªn ngoµI ®Ó båi dìng nguån lùc trong níc, t¹o thµnh mét hîp lùc nh»m ®Èy nhanh vµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc, thu hÑp dÇn kho¶ng c¸ch vÒ tr×nh ®é ph¸t triÓn gi÷a níc ta víi c¸c níc trong khu vùc, tõ ®ã l¹i t¹o ra ®IÒu kiÖn ®Ó cho viÖc hîp t¸c vµ c¹nh tranh b×nh ®¼ng víi c¸c níc trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi. Chñ ®éng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ nh»m më réng thÞ trêng, tranh thñ thªm vèn, c«ng nghÖ, kiÕn thøc qu¶n lý ®Ó ®Èy m¹nh c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ theo ®Þnh híng x¨ héi chñ nghÜa, thùc hiÖn d©n giÇu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng, d©n chñ, v¨n minh, tríc m¾t lµ thùc hiÖn th¾ng lîi nh÷ng nhiÖn vô nªu ra trong chiÕn lîc ph¸t triÓn kinh tÕ-x· héi n¨m 2001-2010 vµ kÕ ho¹ch 5n¨m 2001-2005. II/ thùc tr¹ng héi nhËp kinh tÕ cña viÖt nam. 1. thùc tr¹ng kinh tÕ cña viÖt nam. a, KÕt thóc n¨m 1999, n¨m thø 9 cña chiÕn lîc 10 n¨m (1991-2000), thÕ vµ lùc cña níc ta ®îc n©ng lªn râ rÖt: - Tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ kh¸ cao, b×nh qu©n GDP h»ng n¨m trong thêi kú 1991- 1995 lµ 8,2%, hai n¨m 1996 vµ 1997 trªn møc ®ã vµ hai n¨m tiÕp 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 theo 1998 vµ 1999 kho¶ng 5 %. Gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp t¨ng trªn 10% vµ n«ng nghiÖp t¨ng trªn 4%. - Tèc ®é t¨ng kim ng¹ch xuÊt khÈu cao gÊp 2 ®Õn 3 lÇn tèc ®é t¨ng GDP. Ngo¹i trõ n¨m 1991 do gi¶m sót trong quan hÖ bu«n b¸n víi Liªn X« (cò) nªn kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m 15,1%, tõ 1992 ®Õn 1997 t¨ng 25 ®Õn 30% n¨m. N¨m 1998 gÇn nh kh«ng t¨ng, n¨m 1999 t¨ng kho¶ng 23%. T×nh tr¹ng nhËp siªu ®· ®îc thu hÑp dÇn vµ tõ 1998 vÒ c¬ b¶n ®· c©n b»ng ®îc c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ. Kim ng¹ch xuÊt khÈu n¨m 1999 ®¹t 11,5 tû USD, b»ng 5 lÇn n¨m 1991. C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu ®· cã biÕn ®æi quan träng theo híng t¨ng dÇn gi¸ trÞ gia t¨ng hµng xuÊt khÈu. Tõ chç cã Ýt mÆt hµng ®¹t kim ng¹ch xuÊt khÈu trªn 100 triÖu USD, n¨m 1999 ®· cã nhiÒu mÆt hµng ®¹t trªn 1 tû USD nh dÇu th«, g¹o, hµng dÖt, may, giµy dÐp. - Du lÞch vµ dÞch vô quèc tÕ ®· ®îc ph¸t triÓn nhanh chãng, hµng ngµn kh¸ch s¹n, nhµ hµng, trung t©m du lÞch ®· h×nh thµnh mét m¹ng líi cã thÓ thu hót hµng n¨m nhiÒu triÖu kh¸ch quèc tÕ. C¸c dÞch vô hµng kh«ng, hµng h¶I, bu chÝnh, viÔn th«ng, tµI chÝnh, b¶o hiÓm, tÝn dông quèc tÕ ®· ®îc ph¸t triÓn nhanh vµ mét sè dÞch vô ®· ®îc tÇm cì khu vùc. - §· thu hót ®îc h¬n 2400 dù ¸n ®Çu t trùc tiÕp níc ngoµI víi vèn ®¨ng ký 36 tû USD, trong ®ã vèn ®· thùc hiÖn 15,5 tû USD, chiÕm kho¶ng 28% tæng vèn ®Çu t toµn x· héi thêi kú 1991-1999. Hµng ngµn c«ng ty, trong ®ã cã nhiÒu c«ng ty ®a quèc gia cña gÇn 70 vµ vïng l·nh thæ ®ang ho¹t ®éng ®Çu t vµ kinh doanh ë níc ta .Tõ n¨m 1993, níc ta ®· nèi l¹i kho¶n viÖn trî ph¸t triÓn (ODA), b×nh qu©n mçi n¨m kho¶ng 1 tû USD ®· ®îc ®Çu t vµo x©y dùng c¬ së h¹ tÇng kü thuËt, t¹o ®iÒu kiÖn cho c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Khi mµ loµI ngêi bíc vµo thiªn niªn kû míi th× níc ta còng ®· cã thÕ vµ lùc m¹nh h¬n, còng nh ®· tÝch luü ®îc nh÷ng kinh nghiÖm quý gi¸ trong viÖc x©y dùng nªn kinh tÕ thÞ trêng nhiÒu thµnh phÇn vµ trong qu¸ tr×nh héi nhËp vÒ kinh tÕ víi thÕ giíi b, Tuy vËy, thùc tr¹ng kinh tÕ níc ta nh×n díi gãc ®é héi nhËp kinh tÕ víi thÕ gií còng béc lé nh÷ng nhîc ®Ióm ®¸ng lu ý: - Thêi kú 1991-1995 lµ lóc mµ ë trong níc th× nguån vèn vËt chÊt cßn h¹n hÑp, kinh nghiªm qu¶n lý nhµ níc vµ kinh doanh trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng cßn cha nhiÒu; ë ngoµI níc th× t×nh h×nh quèc tÕ nh×n chung lµ bÊt lîi, Liªn X« (cò) tan r· lµm gi¶m sót ®ét ngét quan hÖ bu«n b¸n chñ yÕu cña níc ta víi thÕ gií. Mü vµ ®ång minh cña Mü kÐo dµI cuéc cÊm vËn vÒ kinh tÕ víi níc ta cho ®Õn ®Çu n¨m 1994, nguån ODA míi ®îc nèi l¹i tõ 1993 vµ hÕt n¨m 1995 chØ thùc hiÖn ®îc 1,73 tû USD. Trong bèi c¶nh ®ã, toµn bé c¸c chØ tiªu kÕ ho¹ch 5 n¨m 1991-1995 ®· ®îc thùc hiÖn vît møc kh¸ cao. Møc t¨ng thùc tÕ b×nh qu©n h»ng n¨m : GDP 8,2% (kÕ ho¹ch 5,5-6,5%), gi¸ trÞ s¶n lîng c«ng nghiÖp 13,5% ( KH 7,5—8,5), gi¸ trÞ s¶n lîng n«ng nghiÖp 4,5%(KH 3,7-4,5%)... - Thêi kú 1996-2000 lµ thêi kú cã nhiÒu nh©n tè thuËn lîi h¬n; ë trong níc th× nªn kinh tÕ ®ang ®µ ph¸t triÓn víi tèc ®é kh¸ cao, ®êi sèng vËt chÊt tinh thÇn cña nh©n d©n nh×n chung ®îc c¶I thiÖn, ho¹t ®éng cña thÞ trêng néi ®Þa kh¸ s«I ®éng, nÒn tµI chÝnh tiÒn tÖ ®· ®îc æn ®Þnh; ë ngoµI níc th× víi viÖc gia nhËp ASEAN, tham gia AFTA, ký hiÖp ®Þnh khung víi EU vµ b×nh thêng ho¸ quan hÖ víi Mü vµo th¸ng 7-1995, còng nh lµ thµnh viªn cña APEC vµo th¸ng 11-1998, vÞ thÕ níc ta trªn trêng quèc tÕ ®· ®îc c¶I thiÖn râ rÖt. Trong bèi c¶nh ®ã, trõ chØ tiªu 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, c¸c chØ tiªu kinh tÕ kh¸c cña kÕ ho¹ch 1996-2000 ®¹t thÊp h¬n nhiÒu so víi møc dù kiÕn. - Tèc ®é t¨ng gi¸ trÞ s¶n lîng n«ng nghiÖp dù kiÕn t¨ng 4,5- 5,5%/n¨m, cã thÓ ®¹t 5,1-5,2%/n¨m. S¶n lîng l¬ng thùc quy thãc n¨m 1999 ®¹t 33,8 triÖu tÊn vît møc dù kiÕn 30-32 triÖu tÊn cña n¨m 2000. - Tèc ®é t¨ng GDP dù kiÕn 9-10%/n¨m nhng chØ ®¹t kho¶ng 6,8%/n¨m t¬ng ®¬ng 2/3 møc dù kiÕn vµ thÊp h¬n nhiÒu so víi møc t¨ng cña 5 n¨m tríc ®ã. 2.nh×n l¹i qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y. ®IÒu cÇn nãi lµ, kh«ng ph¶I chØ cã thËp kû 90 võa qua chóng ta míi tiÕn hµnh héi nhËp quèc tÕ. Nh×n l¹i chÆng ®êng ph¸t triÓn cña d©n téc ta, trªn thùc tÕ cha bao giê chóng ta t¸ch khái nÒn kinh tÕ thÕ giíi, chóng ta ®·, ®ang vµ sÏ tiÕp tôc qu¸ tr×nh héi nhËp. Tr¬c khi nhµ níc viÖt nam (viÖt nam d©n chñ céng hoµ nay lµ céng hoµ x· héi chñ nghÜa viÖt nam) ra ®êi viÖc tham gia vµo tiÕn tr×nh kinh tÕ thÕ giíi cña chóng ta chÞu sù chi phèi cña chñ nghÜa thùc d©n, ®ã thùc chÊt lµ qu¸ tr×nh bÞ ®éng. Sau khi níc viÖt nam d©n chñ céng hoµ ra ®êi do ®IÒu kiÖn chiÕn tranh nªn viÖc ph¸t triÓn kinh tÕ vµ tham gia vµo qu¸ tr×nh kinh tÕ quèc tÕ rÊt h¹n chÕ. Trªn thùc tÕ tõ n¨m 1945 ®Õn khi chóng ta thùc hiÖn ®æi míi, quan hÖ viÖt nam víi khu vùc (®«ng nam ¸) cã thÓ nãi lµ bÞ ngõng chÖ. Chóng ta chØ tiÕn hµnh quan hÖ hîp t¸c víi c¸c quèc gia XHCN mµ ®¸ng chó ý lµ viÖc tham gia vµo Héi t¬ng trî kinh tÕ (SEV). Tham gia vµo SEVphÇn nhiÒu còng kh«ng ph¶I xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu tÊt yÕu cña ph©n c«ng hîp t¸c vÒ mÆt kinh tÕ ®èi víi ViÖt Nam. Nh vËy cã thÓ thÊy thËp kû 90 lµ thËp kû héi nhËp khëi ®Çu ®óng nghÜa. Còng v× vËy chóng t«I muèn ®I s©u nh×n 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhËn l¹i qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña ta thêi gian nµy, tõ ®ã cã c¬ së cho nh÷ng ®Ò xuÊt vµ gîi ý cho t¬ng lai. Chóng ta biÕt r»ng tõ cuèi thÕ kû 70, ®Êt níc l©m vµo t×nh tr¹ng khã kh¨n, c¬ chÕ kinh tÕ cò tá ra kh«ng cßn t¸c dông, c¬ chÕ míi cha h×nh thµnh. ViÖn trî ë bªn ngoµI b¾t ®Çu khã kh¨n, gi¶m sót, trong khi ®ã c¸c thÕ lùc thï ®Þch trong vµ ngoµI chèng ph¸ dån Ðp ta trªn c¸c ph¬ng diÖn. GÇn suèt thËp kû 80 chóng ta loay hoay t×m ph¬ng c¸ch kh¾c phôc song kh«ng nh÷ng kh«ng hiÖu qu¶ mµ cßn lµm cho t×nh tr¹ng khã kh¨n, phøc t¹p thªm. §¹i héi VI cña §¶ng ®· më ra ph¬ng c¸ch míi, chóng ta ®· tiÕn hµnh ®æi míi chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng. Cïng víi nh÷ng ®æi míi bªn trong chóng ta thùc hiÖn chuyÓn híng chiÕn lîc trong kinh tÕ ®èi ngo¹i, tõng bíc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. TiÕp theo tinh thÇn ®æi míi cña §¹i héi VI, §¹i héi VII vµ VIII, cïng c¸c NghÞ quyÕt cña Héi nghÞ Trung ¬ng trong c¸c kú §¹i héi ®Òu cã chó ý ®Õn vÊn ®Ò héi nhËp quèc tÕ. NÕu nh §¹i héi VI §¶ng ta nhÊn m¹nh ph¶I “g¾n thÞ trêng trong níc víi thÕ giíi, gi¶I quyÕt mèi quan hÖ tiªu dïng trong níc vµ xuÊt khÈu, cã chÝnh s¸ch b¶o vÖ thÞ trêng néi ®Þa”, th× t¹i Héi nghÞ Trung ¬ng lÇn thø 3 kho¸ VII ®· cã bíc tiÕn trong x¸c ®Þnh cô thÓ néi dung cña héi nhËp quèc tÕ, trong ®ã kh¼ng ®Þnh ph¶I khai th«ng quan hÖ víi c¸c tæ chøc kinh tÕ quèc tÕ. T tëng nµy ®îc kh¼ng ®Þnh l¹i t¹i Héi nghÞ Trung ¬ng 7 kho¸ VII lµ “tõng bíc tham gia c¸c héi, c¸c tæ chøc kinh tÕ, th¬ng m¹i thÕ giíi vµ khu vùc”. §¹i héi VIII cña §¶ng tiÕp tôc ph¸t triÓn vµ kh¼ng ®Þnh vÒ sù cÇn thiÕt còng nh lµm râ thªm vÒ néi dung vµ tiÕn tr×nh héi nhËp. NghÞ quyÕt §¹i hé nhÊn m¹nh ph¶I “X©y dùng mét nÒn kinh tÕ më, héi nhËp khu vùc vµ thÕ giíi, híng m¹nh vÒ xuÊt khÈu, ®ång thêi thay thÕ nhËp khÈu b»ng nh÷ng s¶n phÈm trong níc s¶n xuÊt cã hiÖu qu¶”. “§IÒu chØnh c¬ cÊu thÞ trêng ®Ó võa héi nhËp khu vùc võa héi nhËp 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 toµn cÇu, xö lý ®óng ®¾n lîi Ých gi÷a ta vµ c¸c ®èi t¸c. Chñ ®éng tham gia th¬ng m¹i thÕ giíi, c¸c diÔn ®µn,c¸c tæ chøc, c¸c ®Þnh chÕ quèc tÕ mét c¸ch cã chän läc, víi bíc ®I thÝch hîp”. Nh vËy cã thÓ nãi chñ tr¬ng héi nhËp cña §¶ng ta lµ nhÊt qu¸n trong tiÕn tr×nh ®æi míi. §©y chÝnh lµ c¬ së rÊt quan träng ®Ó triÓn khai, thóc ®Èy héi nhËp trªn thùc tÕ. Tr¶I qua h¬n mét thËp kû tõng bíc héi nhËp chóng ta ®· cã ®îc nh÷ng kÕt qu¶ bíc ®Çu quan träng trªn c¸c mÆt th¬ng m¹i, ®Çu t, ngo¹i giao.. ph¸ bá thÕ c« lËp, t¹o ra m«I trêng cïng hîp t¸c ph¸t triÓn víi c¸c ®èi t¸c trªn thÕ giíi. Cô thÓ vÒ ngo¹i th¬ng, chóng ta ®· më quan hÖ kinh tÕ víi 150 quèc gia vµ l·nh thæ trªn thÕ giíi. Tõ n¨m 1990 ®Õn 1999 tæng gi¸ trÞ xuÊt khÈu cña ViÖt Nam t¨ng 4,5 lÇn, khi ®ã tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu t¨ng h¬n 4 lÇn. Trªn thùc tÕ kÕt thóc n¨m 1999 kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu gÇn nh ngang b»ng. Trong c¬ cÊu hµng ho¸ còng cã chuyÓn biÕn tÝch cùc theo híng ®a d¹ng mÆt hµng, t¨ng dÇn nh÷ng hµng ho¸ qua chÕ biÕn. Trong lÜnh vùc thu hót vèn níc ngoµI chóng ta còng ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ ®¸ng khÝch lÖ. TÝnh ®Õn th¸ng 9/1999 chóng ta ®· thu hót 35,9 tû USD FDI cña h¬n 70 quèc gia vµ l·nh thæ trªn thÕ giíi, trong ®ã ®Çu t vµo c«ng nghiÖp vµ x©y dùng la gÇn 51%. Cïng víi v«n FDI chóng ta cßn tiÕp nhËn mét lîng kh«ng nhá nguån vèn qua kªnh ODA. Nguån ODA thùc sù cã ý nghÜa quan träng ph¸t triÓn c¬ së h¹ tÇng, c¶ phÇn cøng vµ phÇn mÒm ®èi víi ViÖt Nam. TÝnh ra møc vèn níc ngoµI hiÖn nay chiÕm kho¶ng 30% tæng vèn ®Çu t x· héi. Tû lÖ ®ãng gãp cña khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµI trong GDP ®Òu t¨ng lªn qua c¸c n¨m. N¨m 1993 ®¹t 3,6%, ®Õn n¨m 1998 ®¹t 9%; n¨m 1999 ®¹t kho¶ng 10,5%. Nguån thu ng©n s¸ch tõ khu vùc cã vèn ®Çu t níc ngoµI ®¹t 370 triÖu USD vµo n¨m 1998. 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Cïng víi më cöa thu hót vèn níc ngoµI, gia t¨ng xuÊt khÈu, c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam còng ®· m¹nh d¹n tham gia ®Çu t ra níc ngoµI, kÓ c¶ vµo nh÷ng níc ph¸t triÓn nh NhËt B¶n. TÝnh ®Õn nay c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam ®· cã 27 dù ¸n ®Çu t ra níc ngoµI víi tæng sè kho¶ng 8 triÖu USD, tËp trung chñ yÕu trong lÜnh vùc chÕ biÕn thùc phÈm, th¬ng m¹i, dÞch vô vµ x©y dùng v.v..§ång thêi trong nh÷ng n¨m 90 chóng ta ®· ký c¸c hîp ®ång ®a 7 v¹n lao ®éng ra níc ngoµI lµm viÖc. ViÖc héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi kh«ng chØ cho phÐp ta thu ®îc vèn, mµ dùa vµo ®ã chóng ta n¾m b¾t ®îc nh÷ng c«ng nghÖ kü thuËt vµ qu¶n lý tiªn tiÕn, tõng bíc t¹o cho ta mét ®éi ngò c«ng nh©n cã tr×nh ®é phï hîp cho viÖc ph¸t triÓn nÒn c«ng nghiÖp hiÖn ®¹i trong thêi ®¹i ngµy nay. Theo con sè cña vô qu¶n lý dù ¸n, bé kÕ ho¹ch vµ ®Çu t, riªng trong khu vùc cã FDI ®· thu hut 285,7 ngh×n lao ®éng(sè liÖu ®Õn th¸ng 8/1999). Thùc ra ®Ó ®¹t ®îc nh÷ng kÕt qu¶ nh trªn trong nh÷ng n¨m qua ViÖt Nam ®· cã nh÷ng ®æi míi c¶I thiÖn m«I trêng ®Çu t, ®Æc biÖt lµ luËt ®Çu t, mÆc dï cßn cã nhiÒu ®IÒu cÇn ®IÒu chØnh, song ®Òu ®îc thõa nhËn lµ luËt cëi më, cã søc hót ®èi víi FDI. Chóng ta còng cã nhiÒu ®æi míi trong lÜnh vùc tµI chÝnh tiÒn tÖ, ®IÒu chØnh c¸c møc thuÕ theo híng ngµy cµng tù do h¬n. KÕt qu¶ cña héi nhËp cßn thÓ hiÖn râ ë viÖc héi nhËp vµ tham gia vµo nh÷ng ho¹t ®éng cña c¸c tæ chøc trong khu vùc vµ toµn cÇu. Chóng ta ®· trë thµnh viªn cña APTA, APEC, cã quan hÖ chÆt víi c¸c tæ chøc chuyªn m«n cña UN, IMF vµ WB còng nh ADB. §Æc biÖt chóng ta ký hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt –Mü vµ ®ang xóc tiÕn tham gia vµo WTO. Víi viÖc héi nhËp tÝch cùc, chñ ®éng nh trªn ®· gãp phÇn quan träng vµo thµnh tùa kinh tÕ- x· héi trong h¬n mêi n¨m ®æi míi võa qua. Kh«ng nh÷ng ph¸ bá thÕ 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 bao v©y vµ c« lËp vµ cßn gãp phÇn n©ng cao vÞ thÕ cña ViÖt Nam trong khu vùc còng nh trªn trêng quèc tÕ. Tuy vËy, ®IÒu còng cÇn thÊy lµ, bªn c¹nh nh÷ng kÕt qu¶, tiÕn tr×nh héi nhËp cña ViÖt Nam trong h¬n mêi n¨m qua còng ®· vµ ®ang ®Æt ra nhiÒu vÊn ®Ò c¶ ë tÇm vÜ m« vµ vi m« cÇn suy nghÜ, gi¶I quyÕt ®Ó tiÕp tôc héi nhËp ngµy cµng hiÖu qu¶ h¬n. 3. Mét sè thuËn lîi vµ khã kh¨n ®Æt ra ®èi víi viÖc “®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi”. a.Nh÷ng thuËn lîi c¬ b¶n. Thø nhÊt, §¶ng còng nh nhµ níc cã nh÷ng chñ tr¬ng vµ chÝnh s¸ch nhÊt qu¸n cho viÖc chñ ®éng tham gia vµo tiÕn tr×nh khu vùc ho¸ vµ toµn cÇu ho¸.Chóng ta cßn nhí khi b¾t ®Çu bíc vµo c¶I c¸ch ®æi míi viÖc më réng quan hÖ kinh tÕ víi c¸c quèc gia, tham gia vµo c¸c tæ chøc kinh tÕ khu vùc vµ toµn cÇu cha ph¶I ®· cã tiÕng nãi chung.§IÒu ®ã ¶nh kh«ng nhá ®Õn nhÞp ®é héi nhËp. Nay víi quan ®Ióm vµ nguyªn t¾c râ rµng chóng ta ®Èy nhanh qóa tr×nh héi nhËp. §êng lèi ë tÇm vÜ m«, vÒ “ xu thÕ kh«ng thÓ tr¸nh khái ®èi víi sù ph¸t triÓn” cña viÖc tham gia toµn cÇu ho¸ thùc tÕ cã ý nghÜa rÊt lín ®èi víi sù nghiÖp ®æi míi, héi nhËp cña ViÖt Nam. Tõ nhËn thøc nµy, mµ trong nh÷ng n¨m qua ViÖt Nam ®· cã bíc chuyÓn ®æi lín trong chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ nãi chung, chÝnh s¸ch ph¸t triÓn kinh tÕ ®èi ngo¹i noi riªng. C¸c chÝnh s¸ch nµy ®Òu theo ®Þnh híng tù do, tÊt nhiªn ë c¸c tÇng cÊp kh¸c nhau phô thuéc vµo thùc lùc cô thÓ cña mçi lÜnh vùc cô thÓ. Thø hai, tham gia toµn cÇu ho¸ chÝnh lµ tranh thñ nh÷ng ®IÒu kiÖn quèc tÕ ®Ó khai th¸c c¸c tiÒm n¨ng kinh tÕ níc nhµ, phôc vô n©ng cao ®êi sèng nh©n d©n.ViÖt Nam lµ quèc gia cã nguån tµI nguyªn phong phó nhng cha ®îc khai th¸c hiÖu qu¶. 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Víi nguån tµI nguyªn phong phó kh«ng chØ t¹o ®IÒu kiÖn cho viÖc ph¸t triÓn c¸c ngµnh c«ng nghiÖp khai th¸c chÕ biÕn mµ cßn lµ søc hót ®èi víi c¸c c«ng ty níc ngoµi. Trªn c¬ së c¸c nguån tµI nguyªn thiªn nhiªn chóng ta cã thÓ x¸c lËp c¬ cÊu c¸c ngµnh kinh tÕ víi c¸c s¶n phÈm cã tÝnh c¹nh tranh ®¸p øng ®îc nhu cÇu cña thÞ trêng thÕ giíi. VÒ vÞ trÝ ®Þa lý, níc ta lµ cöa ngâ ®I Th¸I B×nh D¬ng cña mét sè quèc gia §«ng Nam ¸ , lµ ®IÕm tiÕp gi¸p víi c¸c tuyÕn ®êng giao th«ng quan träng trªn thÕ giíi. §¸ng chó ý víi bê biÓn dµI, tr¶I dµI tõ b¾c vµo nam víi nhiÒu h¶I c¶ng, ®Æc biÖt lµ c¶ng Cam Danh cã ®é s©u thuËn lîi cho ph¸t triÓn giao th«ng hµng h¶I còng nh ph¸t triÓn kinh tÕ hµng ho¸. NgoµI mét sè kho¸ng s¶n nh B«xit cã tr÷ lîng lín 5 tû tÊn ®øng thø ba trªn thÕ giíi, quÆng ®Êt hiÕm còng cã tr÷ lîng lín ®øng hai trªn thÕ giíi sau Trung Quèc, th× c¸c lo¹i kho¸ng s¶n ë ViÖt Nam tuy tr÷ lîng kh«ng lín nhng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. Trong thêi gian qua viÖc khai th¸c cßn h¹n chÕ. §Ó ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh c«ng nghiÖp ho¸ hiÖn ®¹i ho¸, th× viÖc sö dông c¸c nguån lùc ®ã th«ng qua hîp t¸c quèc tÕ lµ rÊt cÇn thiÕt. Víi thùc tr¹ng nguån tµI nguyªn thiªn nhiªn còng nh xÐt trªn hiÖu qu¶ ph¸t triÓn kinh tÕ chóng ta kh«ng nªn h×nh thµnh c¬ cÊu kinh tÕ híng vÒ xuÊt khÈu tµI nguyªn nh mét sè cã nguån tµI nguyªn lín. CÇn qua hîp t¸c còng nh ph¸t huy n¨ng lùc bªn trong ®Èy m¹nh qu¸ tr×nh chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ chuyÓn sang xuÊt khÈu c¸c mÆt hµng chÕ biÕn. Thùc tÕ cho thÊy, mÆc dï nh÷ng n¨m qua c¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ta còng ®· cã c¶I thiÖn, song vÒ c¬ b¶n vÉn lµ xuÊt khÈu tµI nguyªn, trong ®ã cã dÇu, than ®¸. Trong ®IÒu kiÖn gi¸ c¸nh keo chóng ta cµng xuÊt khÈu cµng thua thiÖt. Víi nguån lùc tµI nguyªn hiÖn cã chóng ta cÇn tËp trung ph¸t triÓn c¸c ngµnh vËt liÖu x©y dùng, gèm sø, du lÞch, kÕt hîp ph¸t triÓn c¸c s¶n phÈm tõ 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 c©y c«ng nghiÖp ®Ó t¹o s¶n phÈm xuÊt khÈu. §ång thêi chó ý ph¸t triÓn c¸c lo¹i h×nh xÝ nghiÖp võa vµ nhá, trªn c¬ së liªn doanh ®Ó tËn dông nguån kho¸ng s¶n phong phó, ®a d¹ng phôc vô nhu cÇu c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i ho¸. Thø ba, ViÖt nam hiÖn nay tuy lµ quèc gia ®ang ph¸t triÓn, lµ mét trong nh÷ng níc nghÌo nhÊt cña thÕ giíi,song níc ta ®îc ®¸nh gi¸ cao vÒ chØ sè nguån nh©n lùc. Víi thÞ trêng gÇn 80 triÖu d©n, trong ®ã ngêi trong ®é tuæi lao ®éng cao (d©n sè trÎ ), cã tr×nh ®é v¨n ho¸, cÇn cï lao ®éng vµ ®Æc biÖt gi¸ lao ®éng rÎ. ®ã lµ lîi thÕ so s¸nh cã ý nghÜa trong qu¸ tr×nh héi nhËp. Trong ®IÒu kiÖn nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang qu¸ ®é sang nÒn kinh tÕ trÝ tuÖ, khoa häc- c«ng nghÖ ph¸t triÓn m¹nh, trë thµnh lùc lîng s¶n xuÊt trùc tiÕp, tri phèi mäi lÜnh vùc kinh tÕ- x· héi, nhng còng kh«ng thÓ thay thÕ vai trß cña nguån lùc lao ®éng. H¬n n÷a, b¶n th©n nguån lùc lao ®éng cßn lµ nh©n tè s¸ng t¹o ra c«ng nghÖ thiÕt bÞ vµ sö dông chóng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn kinh tÕ. Trªn thùc tÕ nhiÒu c«ng ty níc ngoµI vµo ViÖt Nam, mét trong nh÷ng lý do quan träng lµ tËn dông nguån lao ®éng dåi dµo, dÎ vµ cã kh¶ n¨ng tiÕp thu c«ng nghÖ míi ë ViÖt Nam. Thoe ®¸nh gi¸ cña c¸c c«ng ty nhËt khi ph©n tÝch lîi thÕ m«I trêng kinh doanh cña c¸c quèc gia ASEAN, ViÖt Nam ®øng thø 7 trong sè 10 quèc gia. Tuy vËy nÕu xÐt riªng vÒ yÕu tè nguån nh©n lùc, lîi thÕ cña ta kh«ng thua kÐm Th¸I lan, thËm chÝ cßn vît c¶ In®«nªxia vµ Myanma. ChØ sè HDI cña ta cha cao so víi thÕ giíi, míi chØ 0,56 song so víi c¸c quèc gia cã thu nhËp t¬ng øng th× ta l¹i ë nhãm cao. Héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ sÏ t¹o c¬ héi ®Ó nguån nh©n lùc cña níc ta khai th«ng giao lu víi thÕ giíi bªn ngoµI. Ta cã thÓ qua héi nhËp ®Ó xuÊt khÈu lao ®éng qua c¸c hîp ®ång gia c«ng chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. ®ång thêi t¹o ®IÒu kiÖn ®Ó 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhËp khÈu lao ®éng kü thuËt cao, c«ng nghÖ míi mµ hiÖn nay ta ®ang rÊt cÇn. Nh vËy víi lîi thÕ nhÊt ®Þnh vÒ nguån lao ®éng cho phÐp lùa chän d¹ng h×nh phï hîp tham gia vµo héi nhËp vµ chÝnh qua héi nhËp lµ ®IÒu kiÖn ®Ó n©ng cao chÊt lîng nguån lao ®éng cña ViÖt Nam. Thø t chóng ta ®Èy nhanh tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ trong ®IÒu kiÖn ®Êt níc hßa b×nh, chÝnh trÞ- x· héi æn ®Þnh. ®©y lµ c¬ héi rÊt quan träng ®Ó tËp chung ph¸t triÓn kinh tÕ, më réng quan hÖ ®èi ngo¹i. ChÝnh trÞ- x· héi æn ®Þnh theo mét khuynh híng nhÊt qu¸n chÝnh lµ bé läc quan träng trong qu¸ tr×nh giao lu héi nhËp, h¬n n÷a nã ®¶m b¶o vai trß ®Þnh híng trong héi nhËp quèc tÕ. Chóng ta biÕt r»ng khi b¾t ®Çu thùc hiÖn ®æi míi, g¾n liÒn víi bíc chuyÓn c¬ chÕ ®· nÈy sinh kh«ng Ýt tiªu cùc trong t tëng ®¹o ®øc, lèi sèng. NhiÒu ngêi lîi dông chøc quyÒn vµ sù cha hoµn thiÖn cña c¬ chÕ qu¶n lý vµ ph¸p luËt ®· giÇu nªn nhanh chãng, trong khi ®¹i bé phËn d©n c cßn sèng trong khã kh¨n. Nh×n chung t×nh h×nh kinh tÕ -x· héi cßn kh¸ gay g¾t vµo cuèi nh÷ng n¨m 1980. Trong bèi c¶nh ®ã, trªn thÕ giíi còng ®ang cã chuyÓn biÕn phøc t¹p, ®¸ng chó ý nhÊt lµ sù sôp ®æ cña CNXH ë Liªn X« vµ §«ng ¢u. ®IÒu nµy ¶nh hëng rÊt lín ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi viÖt nam còng nh ®Õn t tëng, t×nh c¶m cña c¸n bé nh©n d©n víi CNXH, hoµI nghi vµo kh¶ n¨ng më cña héi nhËp ph¸t triÓn. Ph©n tÝch t×nh h×nh thùc tÕ, ngay tõ héi nghÞ trung ¬ng 7 khãa VI ®¶ng ta ®· kh¼ng ®Þnh tÝnh tÊt yÕu cña CNXH, kh¼ng ®Þnh kh¸ch quan vµ ph¬ng híng XHCN cña qu¸ tr×nh c¶I c¸ch ®æi míi. ®¹i héi VII còng kh¼ng ®Þnh: ‘nh©n d©n ta quyÕt kh«ng chÊp nhËn con ®êng nµo kh¸c ngoµI con ®êng XHCN’. Trªn thùc tÕ g¾n liÒn víi sù vËn ®éng hiÖn thùc cña cuéc sèng, ®¶ng ta ®· tõng bíc hoµn thiÖn, bæ sung cô thÓ hãa thªm ®êng nèi ®æi míi, më cöa héi nhËp. Trong qu¸ tr×nh ®ã, ®¶ng ta ®· 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®îc cñng cè vÒ chÝnh trÞ vµ tæ chøc, vai trß l·nh ®¹o cña ®¶ng trong x· héi ®îc t¨ng cêng. a Trong qu¸ tr×nh ®æi míi g¾n liÒn víi c¶I c¸ch hµnh chÝnh,®æi míi néi dung vµ ph¬ng thøc ho¹t ®éng cña c¸c ®oµn thÓ chÝnh trÞ- x· héi, chóng ta ®· ban hµnh hiÕn ph¸p míi cïng nhiÒu luËt lÖ nh»m thÓ chÕ hãa quyÒn lùc cña nh©n d©n, thùc tiÔn qu¶n lý x· héi cã d©n giÇu, níc m¹nh, x· héi c«ng b»ng d©n chñ vµ v¨n minh. Cïng víi chØnh ®èn ®¶ng chóng ta chó träng d©n chñ hãa c¬ së thùc sù më ra kh¶ n¨ng tham gia ®ãng ngãp cña mäi ngêi vµo c¸c quyÕt s¸ch ph¸t triÓn liªn quan ®Õn lîi Ých cña chÝnh ngêi d©n, cña c¸c ®Þa ph¬ng còng nh cña nhµ níc. Víi sù ®æi míi ph¸t triÓn h¬n mêi n¨m qua ®Êt níc ®· thu ®îc kÕt qu¶ rÊt ®¸ng tù hµo. sau mét thËp kû t¨ng trëng,GDP ®· t¨ng nªn gÊp h¬n 2 lÇn, tõ níc nhËp l¬ng thùc trë thµnh kh«ng nh÷ng lµ mét quèc gia tù tóc ®îc l¬ng thùc mµ cßn lµ níc cã møc xuÊt khÈu lín, ®øng 2-3 thÕ giíi víi 3,8 triÖu tÊn n¨m 1998 vµ 4,3 triÖu tÊn n¨m 1999. cïng víi ®ã ®êi sèng vËt chÊt vµ v¨n hãa tinh thÇn cña nh©n d©n ®îc c¶I thiÖn. Thµnh qu¶ nµy t¹o ra niÒm tin v÷ng ch¾c cña toµn d©n vµo sù nghiÖp ®æi míi, ®a l¹i sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ- x· héi theo mét khuynh híng ®I lªn CNXH. Sù æn ®Þnh chÝnh trÞ- x· héi cho phÐp tËp chung toµn thÓ søc lùc cña nh©n d©n cho ph¸t triÓn ®Êt níc. Trong nh÷ng n¨m võa qua kh«ng nh÷ng ph¸t huy tèt nguån lùc trong níc cho ®æi míi mµ cßn thu hót ®îc sù ®ãng ngãp kh«ng nhá cña kiÒu bµo ta ë níc ngoµI bªn c¹nh mét lîng vèn lín cña níc ngoµI ®æ vµo ViÖt Nam. Sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ- x· héi thùc sù lµ yÕu tè quan träng t¹o ra m«I tr êng kinh doanh lµnh m¹nh t¨ng søc hót ®èi víi ®Çu t. Chóng ta thùc hiÖn ®æi míi ®I nªn CNXH. Héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi còng chÝnh lµ nh»m tranh thñ c¸c ®IÒu kiÖn vÒ vèn , kü thuËt v.v... cho sù 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nghiÖp ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ d©n téc theo híng ®· x¸c ®Þnh : x©y dùng nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Þnh híng x· héi chñ nghÜa mµ trong ®ã ®¶ng l·nh ®¹o nhµ níc qu¶n lý, nh©n d©n lao ®éng lµm chñ. Víi môc tiªu vµ ®êng nèi héi nhËp ®ã ®· x¸c ®Þnh nh÷ng nguyªn t¾c trong qu¸ tr×nh tham gia héi nhËp vµ quy ®Þnh c¸c chiÒu híng gi¸ trÞ vËt chÊt vµ tinh thÇn khi tiÕp nhËn. ®ång thêi nã còng quy ®Þnh quan ®iÓm chÝnh thøc cña viÖt nam trong ®Êu tranh cho xu thÕ héi nhËp b×nh ®¼ng v× sù ph¸t triÓn chung cña c¸c d©n téc. Chóng ta héi nhËp ®Ó x©y dùng x· héi cã d©n giÇu níc m¹nh x· héi c«ng b»ng d©n chñ v¨n minh, v× vËy chóng ta chØ chÊp nhËn vµo cuéc tr¬i khi më ra c¸c ®iÒu kiÖn cho viÖc thùc hiÖn môc tiªu ®ã. VÒ ®iÒu nµy quan ®iÓm cña Trung Quèc rÊt ®¸ng tham kh¶o. hä quan niÖm c¸c luËt tr¬i hiÖn nay cã ba cÊp ®é :phï hîp, cha phï hîp, kh«ng phï hîp vµ khi kh«ng phï hîp hä kh«ng chÊp nhËn, cßn cha phï hîp hä ®Êu tranh cho phï hîp dÇn. Thø n¨m, mÆc dï kinh tÕ ta cha ph¸t triÓn, nhng chóng ta héi nhËp kh«ng ph¶i víi hai bµn tay tr¾ng, ngoµi nguån tµi nguyªn thiªn nhiªn, nguån nh©n lùc cïng víi sù æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ x· héi chóng ta còng ®· cã kinh nghiÖm nhÊt ®Þnh sau h¬n 10 n¨m ®æi míi héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ khu vùc vµ thÕ giíi. Víi h¬n 10 n¨m qua chóng ta t¹o ra ®îc ®éi ngò c¸n bé tiÕp cËn ®îc c¸ch thøc lµm ¨n trªn th¬ng trêng quèc tÕ, tÊt nhiªn vÒ tr×nh ®é ®ßi hái ph¶i n©ng cao h¬n.thùc tÕ chóng ta ®· hoµ vµo nhÞp ®é chung cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi. HiÖn nay viÖt nam ®· lµ thµnh viªn cña ASEAN ®ang cã nh÷ng ®ãng ngãp tÝch cùc vµo sù liªn kÕt kinh tÕ trong hiÖp héi. Thµnh c«ng cña cuéc gÆp cu¶ c¸c vÞ ®øng ®Çu ASEAN lÇn thø 6 t¹i Hµ Néi1998 víi viÖc ra tuyªn bè Hµ Néi vµ tr¬ng tr×nh hµnh ®éng Hµ Néi thÓ hiÖn sù ®ãng ngãp ®ã. Chóng ta còng ®· trë thµnh thµnh viªn 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 cña héi ®ång hîp t¸c kinh tÕ th¸I b×nh d¬ng n¨m 1994 vµ theo héi nghÞ cÊp cao APEC lÇn thø 5 häp t¹i canada (1997) quyÕt ®Þnh ®¬n xin gia nhËp cña ViÖt Nam, vµ theo quy ®Þnh 11/ 1998 ViÖt Nam chÝnh thøc lµ thµnh viªn cña APEC. Trong nh÷ng n¨m qua viÖt nam còng gia t¨ng quan hÖ víi liªn hîp quèc, IMF,WB. Cho ®Õn nay ®· h¬n 20 n¨m ViÖt Nam tham gia vµo liªn hîp quèc. Sù tham gia nµy cho phÐp ViÖt Nam nhËn ®îc sù gióp ®ì cña liªn hîp quèc trong nhiÒu lÜnh vùc, ®ång thêi qua ®ã viÖt nam còng ®ãng ngãp vµo sù ph¸t triÓn cña chÝnh tæ chøc nµy. ghi nhËn sù ®ãng ngãp ®ã, n¨m 1997, lÇn ®Çu tiªn viÖt nam ®· ®îc bÇu vµo héi ®ång kinh tÕ- x· héi liªn hîp quèc . ®©y lµ ®IÒu kiÖn quan träng cho phÐp më réng vµ ph¸t triÓn quan hÖ cña ViÖt Nam víi liªn hîp quèc còng nh víi c¸c quèc gia vµ c¸c tæ chøc quèc tÕ kh¸c. ngµy nay chóng ta ®· tham gia kh¸ tÝch cùc vµo c¸c Häat ®éng cña liªn hîp quèc. C¸c tæ chøc thuéc liªn hîp quèc nh: UNDP, UNFPA, UNICEF,UNHCR,UNDCP.v.v.. viÖt nam ®Òu cã quan hÖ chÆt chÏ. ®èi víi WB hiÖn t¹i ViÖt Nam lµ thµnh viªn chÝnh thøc cña mét sè tæ chøc thuéc WB, ®ã lµ ng©n hµng t¸I thiÕt vµ ph¸t triÓn quèc tÕ,hiÖp héi ph¸t triÓn quèc tÕ (IDA), tËp ®oµn tµI chÝnh quèc tÕ (IFC) vµ c«ng ty b¶o hiÓm ®Çu t ®a biªn (MIGA). Tuy vËy quan hÖ ViÖt Nam víi WB thùc chÊt míi chØ lµ quan hÖ tÝn dông gi÷a ViÖt NamvíiIDAvµIFC. Sau mét thêi gian ®×nh trÖ trong quan hÖ víi WB cuèi 1993 chóng ta ®· khai th«ng quan hÖ víi IDA. Tõ ®ã cho ®Õn nay quan hÖ víi IDA ph¸t triÓn kh¸ tèt, trung b×nh hµng n¨m IDA cung cÊp cho ta tõ 300 ®Õn 500 triÖu USD. N¨m 1995 WB ®· ®Æt v¨n phßng ®¹i diÖn t¹i Hµ Néi. Cïng víi WB chóng ta còng cã quan hÖ hîp t¸c víi IMF. ®©y lµ lÜnh vùc hîp t¸c ®ßi hái sù nh¹y bÐn vµ linh Häat cña ta ®Ó võa ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh tÕ mµ l¹i ®¶m b¶o chñ quyÒn an ninh quèc gia. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 NgoµI c¸c tæ chøc kinh tÕ cã tÝnh toµn cÇu vµ khu vùc trªn, trong thêi gian qua chóng ta còng ®· tham gia héi nhËp kh¸ tÝch cùc díi h×nh thøc quan hÖ song ph¬ng. §¸ng chó ý lµ quan hÖ cña ViÖt Nam víi NhËt, Mü vµ c¸c quèc gia thuéc EU. Riªng NhËt B¶n vµ c¸c níc thµnh viªn UE lµ nh÷ng quèc gia cã quan hÖ t¬ng ®èi thuËn lîi víi ViÖt Nam. Tõ sau khi trë l¹i cung cÊp viÖn trî cho ViÖt Nam (1992) NhËt B¶n lu«n lµ níc cung cÊp ODA lín nhÊt,b¹n hµng th¬ng m¹i lín nhÊt vµ lµ mét trong ba nhµ ®Çu t hµng ®Çu ë ViÖt Nam. §èi víi UE, ViÖt Nam còng lµ mét trong nh÷ng ngêi nhËn tµI trî chÝnh tõ EU. Th¸ng 7/1995 ViÖt Nam vµ EU ®· ký hiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c. NhiÒu quèc gia trong EU cã quan hÖ kh¸ chÆt chÏ víi ViÖt Nam ch¼ng h¹n nh Ph¸p. ViÖc gia t¨ng quan hÖ víi c¸c quèc gia t b¶n ph¸t triÓn cã ý nghÜa lín ®èi víi chóng ta trong viÖc ®¸p øng nguån vèn vµ kü thuËt, cã thÓ xem ®©y lµ nh÷ng ®Çu nguån vÒ dßng vèn ®Çu t mµ chóng ta cÇn cã chiÕn lîc tranh thñ thu hót. Trong quan hÖ víi Mü, ViÖt Nam lu«n tá ra thiÖn chÝ. N¨m 1994 Mü xo¸ bá lÖnh cÊm vËn víi ViÖt Nam vµ nhÊt lµ vµo th¸ng 7 võa qua HiÖp ®Þnh th¬ng m¹i ViÖt - Mü ®· ®îc ký kÕt gãp phÇn më ra ®IÒu kiÖn gia t¨ng quan hÖ ViÖt Mü còng nh quan hÖ cña ViÖt Nam víi thÕ giíi. Tuy vËy quan hÖ hai bªn vÉn cßn chÞu ¶nh hëng rÊt lín cña yÕu tè lÞch sö vµ vÉn cãn cã thêi gian ®Ó gi¶m bít bÊt ®ång. Nãi tãm l¹i h¬n 10 n¨m ®æi míi võa qua, nÕu nh nh×n díi gãc ®é kinh tÕ ®èi ngo¹i th× ®óng lµ thËp kû cña héi nhËp vµo nÒn kinh tÕ thÕ giíi vµ khu vùc. Thêi gian ®ã tuy cha dµI, cïng víi nh÷ng kÕt qu¶ ®¹t ®îc lµ nh÷ng tr¶ gi¸ kh«ng nhá cho nh÷ng yÕu kÐm, Ýt hiÓu biÕt trong quan hÖ quèc tÕ hiÖn ®¹i. Nãi c¸ch kh¸c ®ã lµ nh÷ng bµI häc kinh nghiÖm c¶ thµnh c«ng vµ thÊt b¹i trªn bíc ®êng héi nhËp, ®ã lµ hµnh trang cho ta v÷ng bíc ®I vµo giai ®o¹i míi- ®Èy nhanh h¬n n÷a héi nhËp quèc tÕ. 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Thø s¸u viÖc thóc ®Èy héi nhËp trong t¬ng lai ngoµI nh÷ng nh©n tè thuËn lîi c¬ b¶n trªn cßn mét nh©n tè quan träng gióp ta nhanh chãng hoµ nhËp vµo sù ph¸t triÓn chung, ®ã lµ xu thÕ hoµ b×nh, hîp t¸c vµ ph¸t triÓn ®· vµ ®ang lµ chñ ®Ò chÝnh cña thêi ®¹i ngµy nay. Cã thÓ nãi ngµy nay sù ph¸t triÓn kinh tÕ trë thµnh môc tiªu chiÕn lîc cña mçi quèc gia, trong ®ã hîp t¸c lµ c¸ch thøc chñ yÕu vµ æn ®Þnh lµ ®IÒu kiÖn cÇn thiÕt cho ph¸t triÓn. Víi sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ vÒ kinh tÕ díi t¸c ®éng khoa häc kü thuËt ®· lµm cho ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ cµng s©u s¾c, c¸c qu«c gia ngµy mét g¾n bã, tuú thuéc vµo nhau. §ång thêi do sù ch¹y ®ua vò trang, nhÊt lµ vò trang vò khÝ h¹t nh©n trong nh÷ng thËp kû sau chiÕn tranh thÕ giíi thø hai ®· ®Èy nh©n lo¹i ®Õn mét th¶m häa khã lêng vµ nguy c¬ huû diÖt cña tÊt c¶ c¸c bªn khã tr¸nh khái. Nh÷ng ®IÒu ®ã ®· buéc c¸c quèc gia ph¶I hîp t¸c víi nhau ®Ó ®¶m b¶o sù tån t¹i, ph¸t triÓn cña m×nh. Tuy vËy hîp t¸c ®I liÒn víi c¹nh tranh, ®Æc biÖt c¹nh tranh ph¸t triÓn kinh tÕ. Sù c¹nh tranh diÔn ra trong sù rµng buéc, x©m nhËp lÉn nhau, c¸c quèc gia kh«ng thÓ ph¸t triÓn nÕu ®øng t¸ch riªng trong ®IÒu kiÖn toµn cÇu hãa ngµy nay. Víi xu híng trªn c¸c quèc gia, trong ®ã cã ViÖt Nam cã ®IÒu kiÖn tËp trung ph¸t triÓn kinh tÕ, héi nhËp, hîp t¸c vµ c¹nh tranh víi nhau ®Ó cïng tån t¹i vµ ph¸t triÓn. b.Nh÷ng khã kh¨n, th¸ch thóc chñ yÕu ®Æt ra cho viÖc ®Èy nhanh qu¸ tr×nh héi nhËp. Thø nhÊt, vÒ mÆt kinh tÕ, tr×nh ®é ph¸t trتn cña ta so víi quèc tÕ cßn thÊp, l¹c hËu. HiÖn nay 75% lao ®éng lµm viÖc trong lÜnh vùc n«ng nghiÖp. Cho ®Õn n¨m 1999 nÒn kinh tÕ níc ta thùc chÊt vÉn lµ nÒn kinh tÕ n«ng nghiÖp, trong ®ã khu vùc 20