Tài liệu Chính sách tỷ giá của tq và ảnh hưởng của nó

Lêi nãi ®Çu Trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y, víi tèc ®é t¨ng trëng cao vµ æn ®Þnh cña nÒn kinh tÕ, Trung Quèc ®· vît qua ba trô cét kinh tÕ chÝnh ®ang phôc håi chËm ch¹p ®ã lµ Mü, NhËt B¶n vµ T©y ¢u vÒ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ. Vai trß cña Trung Quèc trªn trêng quèc tÕ ngµy cµng t¨ng nhanh, nhÊt lµ trªn lÜnh vùc th¬ng m¹i. Sù thµnh c«ng ®ã mét phÇn lµ nhê vµo viÖc ho¹ch ®Þnh vµ ®iÒu hµnh c¸c chÝnh s¸ch cña chÝnh phñ Trung Quèc kh¸ s¸t víi t×nh h×nh ®Êt níc vµ trªn thÕ giíi. ChÝnh s¸ch tû gi¸, ®¬ng nhiªn kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ. Víi chÝnh s¸ch tû gi¸ hiÖn nay cña m×nh, Trung Quèc ®ang dÇn trë thµnh nguån cung cÊp hµng ho¸ cho toµn thÕ giíi. §iÒu nµy ®· khiÕn cho c¸c nÒn kinh tÕ lín lo ng¹i vµ trë thµnh ®Ò tµi chÝnh trong c¸c cuéc th¬ng th¶o vÒ th¬ng m¹i hiÖn nay. VËy ®Ó t×m hiÓu s©u h¬n vÒ nh÷ng vÊn ®Ò trªn em ®· lùa chän ®Ò tµi: "ChÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc vµ t¸c ®éng cña nã tíi th¬ng m¹i Trung Quèc vµ mét sè níc". Néi dung cña ®Ò ¸n nµy gåm nh÷ng phÇn chÝnh sau: 1. Lý luËn chung vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i vµ t¸c ®éng cña nã tíi th¬ng m¹i. 2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc vµ t¸c ®éng cña nã tíi ngo¹i th¬ng mét sè níc. 3. TriÓn väng thay ®æi chÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc vµ t¸c ®éng cã thÓ cã tíi ViÖt Nam. 1. NH÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i, t¸c ®éng cña nã tíi th¬ng m¹i. 1.1 Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. 1 Tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng chØ t¸c ®éng ®Õn nh÷ng c©n b»ng bªn ngoµi mµ cßn t¸c ®éng ®Õn c¶ nh÷ng c©n ®èi bªn trong nÒn kinh tÕ. Ph©n tÝch nh÷ng t¸c ®éng chñ yÕu cña tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn th¬ng m¹i nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung gióp chóng ta thÊy râ tÇm quan träng còng nh vai trß cña nã ®èi víi ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc. §ã còng lµ c¬ së cho viÖc lùa chän chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i hiÖn nay ®îc c¸c chÝnh phñ rÊt coi träng. 1.1.1 Tû gi¸ hèi ®o¸i. Tû gi¸ hèi ®o¸i lµ gi¸ c¶ cña mét ®¬n vÞ tiÒn tÖ cña mét quèc gia tÝnh b»ng tiÒn tÖ cña mét níc kh¸c, hay lµ quan hÖ so s¸nh vÒ mÆt gi¸ c¶ gi÷a hai ®ång tiÒn cña c¸c quèc gia kh¸c nhau. Nã lµ mét ph¹m trï kinh tÕ b¾t nguån tõ nhu cÇu trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô ph¸t sinh trùc tiÕp tõ quan hÖ tiÒn tÖ gi÷a c¸c quèc gia. VÒ c¬ b¶n, ph©n tÝch vÊn ®Ò tû gi¸ cÇn tËp trung chó träng vµo hai vÊn ®Ò c¬ b¶n sau: c¸c nh©n tè t¸c ®éng ®Õn sù biÕn ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ c¸c chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i. 1.1.1.1 C¸c nh©n tè t¸c ®éng tíi tû gi¸ hèi ®o¸i. Ngµy nay, tû gi¸ hèi ®o¸i biÕn ®éng rÊt thêng xuyªn vµ thÊt thêng. Sù t¨ng hay gi¶m cña tû gi¸ hèi ®o¸i chÞu ¶nh hëng rÊt nhiÒu nh©n tè kh¸c nhau, trong ®ã ta chia hai d¹ng : ®ã lµ nh©n tè c¬ b¶n lµm thay ®æi tû gi¸ dµi h¹n vµ nh©n tè ng¾n h¹n. Nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n lµm thay ®æi tû gi¸ dµi h¹n: XÐt trong dµi h¹n cã 4 nh©n tè chñ yÕu t¸c ®éng tíi quan hÖ cung cÇu ngo¹i tÖ. §ã lµ: møc gi¸ c¶ t¬ng ®èi, chÝnh s¸ch b¶o hé, së thÝch cña ngêi tiªu dïng vµ n¨ng suÊt lao ®éng. Møc gi¸ c¶ t¬ng ®èi Khi møc gi¸ c¶ hµng ho¸, dÞch vô trong níc t¨ng so víi møc gi¸ c¶ cña hµng ho¸ - dÞch vô níc ngoµi, c¸c h·ng s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu nãi riªng, c¸c h·ng s¶n xuÊt cña mét níc nãi chung cã xu híng thu hÑp quy m« s¶n xuÊt do chi phÝ ®Çu vµo t¨ng. Do ®ã xuÊt khÈu gi¶m, cung ngo¹i tÖ gi¶m, ®ång thêi cÇu vÒ hµng néi tÖ gi¶m xuèng vµ cÇu vÒ hµng ho¸ níc ngoµi t¨ng lªn, cÇu ngo¹i tÖ t¨ng lªn. §å thÞ D1,D2: ®êng cÇu ngo¹i tÖ E(VND/USD) S2 S1,S2: ®êng cung ngo¹i tÖ E2 S1 2 E1 D1 D2 Q Sù dÞch chuyÓn ®êng cung vµ ®êng cÇu ngo¹i tÖ do t¸c ®éng gia t¨ng cña møc gi¸ c¶ hµng ho¸ mét níc, lµm cho tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng vµ ®ång tiÒn cña níc ®ã gi¶m. Nh vËy, vÒ l©u dµi, sù gia t¨ng trong møc gi¸ cña mét níc so víi møc gi¸ cña níc ngoµi sÏ lµm cho tû gi¸ hèi ®o¸i biÕn ®æi theo híng t¨ng lªn vµ ®ång tiÒn cña níc ®ã gi¶m gi¸. ChÝnh s¸ch b¶o hé ChÝnh s¸ch b¶o hé lµ c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi thuÕ quan ®îc c¸c níc dùng lªn ®Ó b¶o vÖ lîi Ých vµ t¹o søc c¹nh tranh cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp non trÎ cña mét níc trong th¬ng m¹i quèc tÕ. ChÝnh s¸ch b¶o hé nµy ®· ng¨n c¶n tù do bu«n b¸n vµ lµm tæn h¹i ®Õn lîi Ých cña mét sè c¸c ngµnh kinh tÕ, c¸c khu vùc kinh tÕ kh¸c vµ lµm gi¶m lîi Ých cña nh÷ng ngêi tiªu dïng. Sù t¨ng cêng c¸c biÖn b¶o hé díi c¸c h×nh thøc nh thuÕ quan, quato, lµm h¹n chÕ khèi lîng hµng ho¸ nhËp khÈu, do ®ã lµm gi¶m cÇu vÒ ngo¹i tÖ, chuyÓn dÞch ®êng cÇu ngo¹i tÖ xuèng phÝa díi, vÒ l©u dµi lµm gi¶m tû gi¸, ®Èy gi¸ trÞ cña ®ång néi tÖ t¨ng lªn E(VND/USD) S1 E1 E2 D2 D1 Q Së thÝch ngêi tiªu dïng Thùc tÕ trªn thÞ trêng nãi chung vµ trong th¬ng m¹i quèc tÕ nãi riªng cho thÊy ngay c¶ khi hµng ho¸ trong níc vµ níc ngoµi ®· cã nh÷ng ®Æc ®iÓm gièng nhau nh vÒ gi¸ c¶, chÊt lîng, h×nh thøc... th× chóng vÉn kh«ng cã kh¶ n¨ng thay thÕ hoµn toµn cho nhau chØ v× ngêi tiªu dïng cã së thÝch kh¸c nhau VÝ dô : E(VND/USD) S1 E1 E2 3 D2 D1 Q Khi ngêi d©n thÝch dïng hµng néi h¬n, cÇu vÒ hµng néi t¨ng, cÇu vÒ hµng ngo¹i gi¶m, ®êng cÇu ngo¹i tÖ dÞch tr¸i, tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m tõ E1 xuèng E2, vµ ®ång VND t¨ng gi¸. Ngîc l¹i, th× tû gi¸ hèi ®o¸i t¨ng vµ ®ång tiÒn níc ®ã gi¶m gi¸. N¨ng suÊt lao ®éng N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn thÓ hiÖn sù ph¸t triÓn kinh tÕ vµ sö dông nã hiÒu qu¶ cao h¬n c¸c nguån lùc kh¸c. N¨ng suÊt lao ®éng t¨ng lªn lµm chi phÝ s¶n xuÊt gi¶m, c¸c c¬ së s¶n xuÊt cã c¬ héi më réng kinh doanh vµ h¹ gi¸ thµnh s¶n phÈm. Hµng néi cã gi¸ rÎ h¬n, cã søc c¹nh tranh cao h¬n vµ c¸c nhµ s¶n xuÊt thu ®îc l·i nhiÒu h¬n. N¨ng suÊt lao ®éng cao h¬n lµ c¬ së ®Ó hµng néi thay thÕ hµng ngo¹i ë thÞ trêng trong níc vµ v¬n ra thÞ trêng níc ngoµi; kÝch thÝch t¨ng xuÊt khÈu, t¨ng cung ngo¹i tÖ vµ ®êng cung ngo¹i tÖ dÞch ph¶i. §ång thêi lµm nhu cÇu hµng ngo¹i gi¶m, nhËp khÈu gi¶m, cÇu ngo¹i tÖ gi¶m, ®êng cÇu ngo¹i tÖ dÞch tr¸i, kÐo tû gi¸ xuèng E2 vµ ®ång néi tÖ t¨ng gi¸ E(VND/USD) S1 E1 S2 E2 D1 D2 Q Nh÷ng nh©n tè c¬ b¶n lµm thay ®æi tû gi¸ ng¾n h¹n XÐt trong ng¾n h¹n cã mét sè nh©n tè chñ yÕu t¸c ®éng. §ã lµ: Møc chªnh lÖnh l¹m ph¸t, l·i suÊt gi÷a c¸c quèc gia; nh÷ng dù ®o¸n vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i. Møc chªnh lÖnh l¹m ph¸t gi÷a c¸c quèc gia NÕu nh møc ®é l¹m ph¸t gi÷a hai níc kh¸c nhau, trong ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng thay ®æi, sÏ dÉn ®Õn gi¸ c¶ hµng ho¸ ë hai níc ®ã cã nh÷ng biÕn ®éng kh¸c nhau, lµm cho ngang gi¸ søc mua cña hai ®ång tiÒn ®ã bÞ ph¸ vì, lµm thay ®æi tû gi¸ hèi ®o¸i. ¶nh hëng cña møc chªnh lÖch l¹m ph¸t ®Õn tû gi¸ hèi ®o¸i cã thÓ ®îc minh häa ë ®å thÞ sau: 4 Gi¶ sö ViÖt Nam cã tû lÖ l¹m ph¸t cao h¬n Mü. Th× t¨ng nhu cÇu vÒ E(USD/VND) S2 S1 USD, cung USD gi¶m, lµm cho ®ång VND gi¶m gi¸. D2 D1 Q NÕu tû lÖ l¹m ph¸t ë mét níc cao h¬n so víi níc kh¸c, gi¸ c¶ hµng ho¸ vµ dÞch vô nhËp khÈu tõ níc ®ã sÏ t¨ng lªn, vµ do ®ã nhu cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô nµy ë níc kh¸c sÏ gi¶m xuèng. Cïng víi nhu cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô gi¶m, nhu cÇu vÒ ®ång tiÒn níc ®ã ë níc ngoµi còng sÏ gi¶m xuèng. Sù gi¶m nhu cÇu vÒ ®ång néi tÖ, t¬ng ®¬ng víi sù gi¶m cung trªn thÞ trêng ngo¹i hèi. Ngîc l¹i, nhu cÇu hµng ho¸ dÞch vô cña níc ngoµi t¨ng lªn, do ®ã cÇu ngo¹i tÖ t¨ng. Sù t¨ng lªn nhu cÇu ngo¹i tÖ xÈy ra cïng víi sù gi¶m xuèng cña cung ngo¹i tÖ sÏ g©y lªn sù gi¶m gi¸ cña ®ång néi tÖ. T¬ng tù nh v©y, nÕu tû lÖ l¹m ph¸t ë níc nµy t¨ng lªn so víi tû lÖ l¹m ph¸t cña níc kh¸c, th× ®ång néi tÖ sÏ t¨ng gi¸. Møc chªnh lÖch l·i suÊt gi÷a c¸c quèc gia Khi møc l·i suÊt ng¾n h¹n cña mét níc t¨ng lªn mét c¸ch t¬ng ®èi so víi c¸c níc kh¸c, trong nh÷ng ®iÒu kiÖn b×nh thêng, th× vèn ng¾n h¹n tõ níc ngoµi sÏ ®æ vµo níc nh»m thu phÇn chªnh lÖch do tiÒn l·i t¹o ra. §iÒu ®ã lµm cho cung ngo¹i hèi t¨ng lªn, cÇu ngo¹i hèi gi¶m ®i, dÉn ®Õn sù thay ®æi tû gi¸. Nh÷ng dù ®o¸n vÒ tû gi¸ hèi ®o¸i Dù ®o¸n cña nh÷ng ngêi tham gia vµo thÞ trêng ngo¹i hèi vÒ triÓn väng lªn gi¸ hay xuèng gi¸ cña mét ®ång tiÒn nµo ®ã cã thÓ lµ mét nh©n tè quan träng quyÕt ®Þnh tû gi¸. Nh÷ng dù ®o¸n nµy cã liªn quan chÆt chÏ ®Õn 5 nh÷ng dù ®o¸n vÒ biÕn ®éng tû lÖ l¹m ph¸t, l·i suÊt vµ thu nhËp gi÷a c¸c quèc gia. Gi¶ sö rÊt nhiÒu ngêi tham gia vµo thÞ trêng ngo¹i hèi ®Òu cho r»ng ®ång USD sÏ gi¶m gi¸ trong thêi gian tíi, trong ®iÒu kiÖn c¸c nh©n tè kh¸c kh«ng thay ®æi. §iÒu nµy dÉn ®Õn cung vÒ USD sÏ t¨ng lªn v× nhiÒu ngêi muèn b¸n chóng. §ång thêi, cÇu vÒ USD sÏ gi¶m xuèng ¶nh hëng nµy ®îc minh ho¹ b»ng ®å thÞ: E(USD/VND) S1 S2 . D1 D2 Q Ngoµi ra tû gi¸ hèi ®o¸i cßn chÞu ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè kh¸c nh khñng bè, thiªn tai ®×nh c«ng, c¸c quyÕt s¸ch lín c¶u nhµ níc... §iÒu nµy cã thÓ gi¶i thÝch sù thay ®æi ®ét ngét, thÊt thêng cña tû gi¸ mµ kh«ng theo quy luËt nµo. Nh vËy, trong ®iÒu kiÖn hiÖn nay, tû gi¸ hèi ®o¸i chÞu sù t¸c ®éng cña rÊt nhiÒu yÕu tè. ViÖc x¸c ®Þnh ®óng vµ kÞp thêi c¸c nh©n tè nµy lµ c¬ së quan träng ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i cho phï hîp víi c¸c môc tiªu ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi cña ®Êt níc. 1.1.1.2 C¸c d¹ng chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i. C¸c chÕ ®é cè ®Þnh c¬ b¶n: Tû gi¸ g¾n :  Vµo mét ®ång tiÒn: nÒn kinh tÕ g¾n ®ång tiÒn cña m×nh vµo nh÷ng ®ång tiÒn quèc tÕ chñ chèt mµ kh«ng hoÆc rÊt hiÕn khi ®iÒu chØnh gi¸ trÞ so s¸ch cña chóng; c¸c nÒn kinh tÕ thêng c«ng bè tríc lÞch ®iÒu chØnh tû gi¸ cña ®ång tiÒn níc m×nh so víi ®ång tiÒn mµ nã g¾n vµo theo møc cè ®Þnh.  Vµo mét ræ c¸c lo¹i ®ång tiÒn: c¸c níc g¾n ®ång tiÒn m×nh vµo mét ræ ®ång tiÒn giao dÞc chÝnh hoÆc hçn hîp c¸c ®ång tiÒn tiªu chuÈn.  Trong kho¶ng chªnh lÖch x¸c ®Þnh tríc: c¸c níc g¾n ®ång tiÒn m×nh vµo mét ®ång tiÒn kh¸c hoÆc mét ræ tiÒn trong kho¶ng chªnh lÖch nhÊt ®Þnh. 6  Cè ®Þnh nhng cã ®iÒu chØnh: biªn ®é kho¶ng + 2% C¸c chÕ ®é linh ho¹t c¬ b¶n: tû gi¸ cã ®iÒu chØnh vµ linh ho¹t  Theo c¸c chØ sè: nÒn kinh tÕ tù ®éng ®iÒu chØnh ®ång tiÒn cña m×nh theo sù that ®æi trong c¸c chØ sè cho tríc.  Th¶ næi cã kiÓm so¸t: c¸c níc thêng xuyªn ®iÒu chØnh tû gi¸ hiÖn nay trªn c¬ së ®¸nh gi¸ diÔn biÕn cña c¸c biÕn sè nh t×nh h×nh dù tr÷ vµ thanh to¸n.  Th¶ næi tù do: c¸c níc cho phÐp thÞ trêng vµ c¸c lùc lîng thÞ trêng quyÕt ®Þnh tû gi¸ ®ång tiÒn cña m×nh. 1.1.2 ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét hÖ thèng c¸c c«ng cô ®îc dïng ®Ó t¸c ®éng tíi quan hÖ cung- cÇu ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng ngo¹i hèi, tõ ®ã gióp ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i nh»m ®¹t tíi nh÷ng môc tiªu cÇn thiÕt. VÒ c¬ b¶n, chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i gåm hai vÊn ®Ò lín: mét lµ vÊn ®Ò lùa chän chÕ ®é tû gi¸ hèi ®o¸i vµ hai lµ vÊn ®Ò ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i. 1.1.2.1 Môc tiªu cña chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. ChÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i lµ mét bé phËn cña hÖ thèng chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ, thùc hiÖn c¸c môc tiªu cuèi cïng cña nÒn kinh tÕ. Trong nÒn kinh tÕ më, môc tiªu cña viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch nãi chung, chÝnh s¸ch tµi chÝnh, tiÒn tÖ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ nãi riªng lµ nh»m ®¹t ®îc c¸c c©n ®èi bªn trong vµ c©n ®èi bªn ngoµi cña nÒn kinh tÕ. C©n b»ng néi ®¹t ®îc khi c¸c nguån lùc kinh tÕ cña mét quèc ®îc sö dông ®Çy ®ñ víi møc gi¸ æn ®Þnh. ViÖc sö dông kh«ng thiÕu hoÆc qu¸ nguån lùc dÉn ®Õn l·ng phÝ kh«ng ®em l¹i hiÖu qu¶ cao. Ngoµi ra cßn lµm cho møc gi¸ chung bÞ biÕn ®éng, gi¸ trÞ thùc tÕ cña ®ång tiÒn kh«ng æn ®Þnh, dÉn ®Õn gi¶m hiÖu qu¶ cña nÒn kinh tÕ. Sù kh«ng æn ®Þnh cña gi¸ c¶ cßn cã t¸c ®éng lµm thay ®æi hoÆc t¨ng tÝnh rñi ro cao cña c¸c mãn nî. V× vËy, víi môc tiªu tr¸nh t×nh tr¹ng mÊt æn ®Þnh cña gi¸ c¶ vµ ng¨n ch¨n sù dao ®éng lín trong tæng s¶n phÈm, chÝnh s¸ch tû gi¸ ®· tr¸nh cho nÒn kinh tÕ r¬i vµo t×nh tr¹ng l¹m ph¸t hoÆc gi¶m ph¸t kÐo dµi vµ ®¶m b¶o viÖc cung øng tiÒn kh«ng qu¸ nhanh hoÆc qu¸ chËm. Kh¸c víi c©n b»ng néi, c©n b»ng ngo¹i ®¹t ®îc l¹i dùa vµo tr¹ng th¸i cña c¸n c©n tµi kho¶n v·ng lai. Mét sù th©m hôt tµi kho¶n v·ng lai cho thÊy 7 r»ng níc ®ã ®ang ®i vay nî cña níc ngoµi. Kho¶n nî nµy, sÏ ®¸ng lo ng¹i khi nã ®îc sö ®Ó ®Çu t cã hiÖu qu¶, b¶o ®¶m tr¶ ®îc nî trong t¬ng lai vµ cã l·i. Nhng nÕu kho¶n th©m hôt nµy kÐo dµi vµ kh«ng t¹o ra ®îc nh÷ng c¬ héi ®Çu t cã hiÖu qu¶ th× nã sÏ t¹o ra nguy hiÓm ®Õn nÒn kinh tÕ. Ngîc l¹i, khi tµi s¶n v·ng lai d thõa cho thÊy r»ng níc ®ã ®ang tÝch tô tµi s¶n cña m×nh ë níc ngoµi, nghÜa lµ hä lµ ngêi cho vay. NÕu sù d thõa nµy diÔn ra liªn tôc cã thÓ dÉn ®Õn cã ¶nh hëng nghiªm träng ®Õn c©n ®èi bªn trong nÒn kinh tÕ, ®ång thêi t¨ng rñi ro vÒ kh¶ n¨ng thu håi c¸c kho¶n cho vay. SÏ cã nhiÒu nguån lùc bÞ bá l·ng phÝ kh«ng ®îc sö dông, s¶n xuÊt mét sè ngµnh bÞ ®×nh trÖ, t¨ng trëng gi¶m vµ thÊt nghiÖp gia t¨ng. Nh vËy, môc tiªu c©n ®èi bªn ngoµi ®ßi hái chÝnh s¸ch tû gi¸ ph¶i duy tr× tµi kho¶n v·ng lai kh«ng th©m hôt hoÆc dc thõa qu¸ møc ®Ó tr¸nh nh÷ng hËu qu¶ nghiªm träng ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc gia. 1.1.2.2 C¨n cø ®Ó lùa chän chÝnh s¸ch tû gi¸. ViÖc lùa chän chÕ ®é tû gi¸ xoay quanh hai vÊn ®Ò chÝnh: mèi quan hÖ gi÷a c¸c nÒn kinh tÕ quèc gia víi c¶ hÖ thèng toµn cÇu vµ møc ®é ho¹t tÝnh cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ trong níc. VÊn ®Ò thø nhÊt, thùc chÊt lµ lùa chän hÖ thèng më cöa hay ®ãng cöa. C¸c ph¬ng ¸n ®Æt ra cho viÖc lùa chän hÖ thèng tû gi¸ thiªn vÒ hoÆc tû gi¸ cè ®Þnh hoÆc tû gi¸ linh ho¹t hoÆc kÕt hîp c¶ hai. NÕu quèc gia lùa chän hÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh, lµ t¬ng ®¬ng víi viÖc chän hÖ thèng më cöa, trong ®ã lu«n cã sù t¬ng t¸c gi÷a c¸c nh©n tè quèc gia vµ c¶ hÖ thèng cßn l¹i. Bëi v× viÖc ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch ®èi néi trë thµnh ngo¹i sinh vµ tu©n thñ theo tho¶ íc tû gi¸ khi quèc gia ®ã lùa chän chÕ ®é nµy. Ngîc l¹i, ph¬ng ¸n tû gi¸ linh ho¹t, vÒ nguyªn t¾c, kh«ng chÊp nhËn mét rµng buéc nµo vµo c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi néi. C¸c chÝnh s¸ch cã t¸c ®éng g× ®i n÷a th× sù giao ®éng tû gi¸ sÏ gi÷ chóng chØ g©y ¶nh hëng trong ph¹m vi quèc gia. Vµ t¬ng øng víi ®iÒu ®ã, kÕt qu¶ cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ níc ngoµi dï thÕ nµo ®i ch¨ng th× ®iÒu chØnh tû gi¸ sÏ gi÷ ¶nh hëng cña chóng n»m ngoµi ph¹m vi quèc gia. VËy viÖc lùa chän c¬ chÕ hèi ®o¸i linh ho¹t ®ång nhÊt víi lùa chän hÖ thèng ®ãng cöa, trong ®ã tû gi¸ linh ho¹t sÏ t¸ch rêi nÒn kinh tÕ quèc gia khái m«i trêng quèc tÕ. 8 VÊn ®Ò møc ®é ho¹t tÝnh cña c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ ®èi néi, râ rµng cã c¸c møc ®é kh¸c nhau. V× tû gi¸ cè ®Þnh thÓ hiÖn sù cam kÕt ¸p ®Æt c¸c rµng buéc ®èi víi chÝnh s¸ch kinh tÕ quèc gia, kh«ng thÓ theo ®uæi chÝnh s¸ch ®èi néi mét c¸ch ®éc lËp. Ngîc l¹i, tû gi¸ linh ho¹t lµ mét c«ng cô chÝnh s¸ch cã thÓ sö dông ®Ó gi÷ cho c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña hÖ thèng quèc tÕ, cã thÓ thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch quèc gia mµ kh«ng cÇn quan t©m ®Õn m«i trêng bªn ngoµi. Ngoµi ra cßn cã c¸c tiªu chuÈn kh¸c ®Ó xem xÐt lùa chän chÝnh s¸ch tû gi¸ nh c¸c h×nh thøc rèi lo¹n kinh tÕ, ®Æc thï c¬ cÊu kinh tÕ vµ tÝnh chÊt rñi ro vµ c¸c môc tiªu theo ®uæi.. NÕu dùa vµo c¸c h×nh thøc rèi lo¹n kinh tÕ. Ngêi ta thêng ph©n biÖt rèi lo¹n thùc vµ rèi lo¹n danh nghÜa ®Ó lùa chän chÕ ®é tû gi¸. §èi víi rèi lo¹n danh nghÜa th× tèt nhÊt lµ dïng hÖ thèng tû gi¸ cè ®Þnh. VÝ dô, sù rèi lo¹n g©y ra qu¸ nhiÒu tiÒn cung øng sÏ dÉn ®Õn th©m hôt c¸n c©n thanh to¸n do hao tèn dù tr÷ ngo¹i tÖ ®Ó phôc håi sù c©n ®èi trong thÞ trêng tiÒn tÖ. Rèi lo¹n nµy sÏ kh«ng thùc sù ¶nh hëng tíi nÒn kinh tÕ v× nã ®îc ®¶m b¶o b»ng chÕ ®é tû gi¸ cè ®Þnh. Ngîc l¹i, c¸c rèi lo¹n thùc nh rèi lo¹n ph¸t sinh tõ sù mÊt c©n ®èi thÞ trêng hµng ho¸, ®Ó chèng l¹i t¸c ®éng nµy tèt nhÊt lµ sö dông hÖ thèng tû gi¸ linh ho¹t v× c¸c biÕn ®éng møc cÇu trong níc sÏ dÉn ®Õn thay ®æi tû gi¸ do ®ã sÏ ®iÒu chØnh møc cÇu ngoµi níc, v× vËy s¶n phÈm trong níc kh«ng bÞ ¶nh hëng nghiªm träng. Tuy nhiªn, tiªu chuÈn nµy khã thùc hiÖn v× kh«ng thÓ thay ®æi chÝnh s¸ch thêng xuyªn ®Ó ®èi phã víi c¸c h×nh thøc rèi lo¹n, ®Æc biÖt khi mµ hiÖn nay c¸c h×nh thøc nµy rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. 1.1.2.3 VÊn ®Ò ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i. Nguyªn nh©n dÉn tíi viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i lµ sù t¸ch rêi gi÷a tû gi¸ danh nghÜa vµ thùc tÕ, nhng sù t¸ch rêi nµy kh«ng thÓ ®i qu¸ xa mét biªn ®é nhÊt ®Þnh. §iÒu quan träng lµ ph¶i x¸c ®Þnh ®îc biªn ®é nµo sÏ cã nhiÒu t¸c ®éng tÝch cùc nhÊt ®Õn nÒn kinh tÕ. §Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i theo môc tiªu ®· ®Þnh, ChÝnh phñ c¸c níc ®· sö dông rÊt nhiÒu biÖn ph¸p nhng cã hai biÖn ph¸p c¬ b¶n nhÊt thêng dïng: §ã lµ c«ng cô l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu vµ c«ng cô nghiÖp vô thÞ trêng më. 9 Ph¬ng ph¸p dïng l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i ®îc thùc hiÖn víi môc tiªu thay ®æi ng¾n h¹n vÒ tû gi¸. T¸c ®éng cña c«ng cô nµy ®îc thùc hiÖn theo c¬ chÕ khi l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu thay ®æi, kÐo theo sù thay ®æi cïng chiÒu cña l·i suÊt thÞ trêng, lµm thay ®æi lîi tøc cña c¸c tµi s¶n néi- ngo¹i tÖ sÏ dÉn tíi thay ®æi dßng vèn ®Çu t quèc tÕ, cung cÇu tµi s¶n néi- ngo¹i tÖ thay ®æi vµ tû gi¸ thay ®æi theo. Nh khi l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu t¨ng, lµm cho l·i suÊt trong níc t¨ng, dßng vèn ng¾n h¹n trªn thÞ trêng tµi chÝnh quèc sÏ ®æ vµo trong níc ®Ó hëng chªnh lÖch l·i suÊt. KÕt qu¶, tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m vµ ®ång néi tÖ t¨ng gi¸. Ngîc l¹i, khi muèn tû gi¸ t¨ng, ®ång néi tÖ gi¶m gi¸ sÏ tiÕn hµnh gi¶m l·i suÊt t¸i chiÕt khÊu. Cßn ®èi víi c«ng cô nghiÖp vô thÞ trêng më ngo¹i tÖ, thùc chÊt lµ ho¹t ®éng cña ng©n hµng trung ¬ng can thiÖp vµo thÞ trêng ngo¹i hèi ®Ó ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i lªn cao, ng©n hµng trung ¬ng sÏ b¸n ngo¹i tÖ vµ mua ®ång néi tÖ kÐo tû gi¸ hèi ®o¸i gi¶m xuèng. Muèn thùc hiÖn ®îc ng©n hµng ph¶i cã dù tr÷ ngo¹i hèi lín. Khi tû gi¸ hèi ®o¸i ë møc thÊp, tr×nh tù sÏ ngîc l¹i, dù tr÷ ngo¹i tÖ t¨ng, cung tiÒn t¨ng, l·i suÊt cña tiÒn göi néi tÖ gi¶m, ®ång néi tÖ sÏ gi¶m gi¸ vµ ®ång ngo¹i tÖ t¨ng gi¸. Ngoµi hai c«ng cô c¬ b¶n nãi trªn, c¸c quèc gia cßn sö dông mét lo¹t c«ng cô kh¸c nh: n©ng gi¸ tiÒn tÖ, ph¸ gi¸ tiÒn tÖ, quü dù tr÷ b×nh æn hèi ®o¸i. 1.2 T¸c ®éng cña chÝnh s¸ch tû gi¸ tíi ngo¹i th¬ng. C¬ së vµ môc ®Ých cña th¬ng m¹i quèc tÕ §ã chÝnh lµ lîi thÕ so s¸nh vµ lîi thÕ nhê quy m«. Sù kh¸c biÖt vÒ tµi nguyªn thiªn nhiªn, tr×nh ®é s¶n xuÊt vµ ®iÒu kiÖn s¶n xuÊt dÉn tíi sù kh¸c biÖt vÒ chi phÝ s¶n xuÊt vµ gi¸ c¶ s¶n phÈm gi÷a c¸c níc. Th«ng qua trao ®æi quèc tÕ, c¸c níc cã thÓ cung cÊp cho nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng lo¹i hµng mµ hä s¶n xuÊt t¬ng ®èi rÎ h¬n vµ mua cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nh÷ng lo¹i hµng t¬ng ®èi rÎ h¬n tõ c¸c níc kh¸c. Nh÷ng lîi Ých th¬ng m¹i nµy cµng lín khi kÕt hîp víi lîi thÕ kinh tÕ nhê quy m«. Thay v× mçi níc ph¶i cã nhiÒu c¬ së s¶n xuÊt quy m« nhá kh«ng khai th¸c ®îc c«ng suÊt tèi u, c¸c níc kh¸c nhau cã thÓ hîp t¸c x©y dùng nh÷ng c¬ së s¶n xuÊt cã qui m« lín vµ mäi ngêi ®Òu ®îc lîi do viÖc gi¶m bít nh÷ng chi phÝ vÒ s¶n xuÊt. Tríc hÕt, dùa vµo lîi thÕ so s¸nh cña m×nh c¸c níc sÏ xuÊt khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ m×nh s¶n xuÊt t¬ng ®èi cã hiÖu qu¶ ®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ cÇn 10 nhiÒu nguån lùc mµ hä dåi dµo vµ nhËp khÈu nh÷ng s¶n phÈm mµ hä s¶n xuÊt t¬ng ®èi kÐm hiÖu qu¶ hay ®ã lµ nh÷ng hµng ho¸ cÇn nhiÒu nguån lùc mµ hä kh«ng cã nhiÒu. Do c¸c níc cã nguån lùc kh¸c nhau, nªn mét níc cã thÓ cã nhiÒu lao ®éng, tµi nguyªn phong phó nhng thiÕu vèn vµ tr×nh ®é c«ng nghÖ trong khi níc kh¸c cã Ýt lao ®éng nhng tr×nh ®é c«ng nghÖ cao nªn khi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ c¸c níc cã thÓ ph¸t huy ®îc lîi thÕ cña m×nh. Bªn c¹nh ®ã, khi tham gia th¬ng m¹i quèc tÕ kh¶ n¨ng tiªu dïng ë mçi níc ®îc më réng, mçi ngêi d©n ®îc cung cÊp nhiÒu lo¹i hµng ho¸ hµng víi chÊt lîng ®îc c¶i thiÖn h¬n, phong phó h¬n vµ tho¶ m·n ®îc nh÷ng nhu cÇu cao h¬n. MÆt kh¸c, dùa vµo lîi thÕ kinh tÕ nhê qui m« khi tham gia quan hÖ th¬ng m¹i quèc tÕ còng thu ®îc lîi Ých, ngoµi nh÷ng lîi Ých thu ®îc tõ lîi thÕ so s¸nh. Lîi thÕ qui m« gi¶i thÝch t¹i sao c¸c níc l¹i tiÕn hµnh th¬ng m¹i trong ngµnh ®ã lµ viÖc mét níc võa xuÊt khÈu vµ nhËp khÈu cïng mét lo¹i hµng ho¸ nµo ®ã. Do ngµy nay sù ph¸t triÓn cña c¸c níc c«ng nghiÖp ngµy cµng trë nªn gièng nhau vÒ tr×nh ®é c«ng nghÖ vµ c¸c nguån lùc, lîi thÕ so s¸nh ë nhiÒu ngµnh kh«ng béc lé râ n÷a, cho nªn ®Ó tiÕp tôc duy tr× th¬ng m¹i quèc tÕ lîi thÕ vÒ qui m« thùc hiÖn sù trao ®æi nhiÒu chiÒu trong néi bé ngµnh ®îc coi lµ biÖn ph¸p chiÕm lîc. Th«ng qua th¬ng m¹i trong ngµnh, mét níc cïng mét lóc cã thÓ gi¶m bít sè lo¹i s¶n phÈm tù m×nh s¶n xuÊt vµ t¨ng thªm sù ®a d¹ng cña hµng ho¸ cho ngêi tiªu dïng trong níc. Do s¶n xuÊt Ýt chñng lo¹i h¬n, níc ®ã cã thÓ s¶n xuÊt mçi lo¹i hµng ho¸ ë qui m« lín h¬n, víi n¨ng xuÊt lao ®éng cao h¬n vµ chi phÝ thÊp h¬n. V× vËy, ngêi s¶n xuÊt sÏ cã lîi nhuËn cao h¬n vµ ngêi tiªu dïng còng ®îc lîi h¬n bëi chi phÝ rÎ h¬n vµ cã ph¹m vi lùa chän réng h¬n. Mäi quèc gia khi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu cã thÓ thu ®îc lîi, nh÷ng lîi Ých cô thÓ nµy l¹i phô thuéc vµo ®iÒu kiÖn vµ tr×nh ®é ph¸t triÓn cña tõng quèc gia. Nhng cho dï víi bÊt kú quèc gia nµo th× kh«ng thÓ phñ nhËn lîi Ých thu ®îc tõ th¬ng m¹i quèc tÕ. Vµ viÖc sö dông tû gi¸ hèi ®o¸i võa lµ chÝnh s¸ch, võa lµ c«ng cô cã t¸c ®éng lín tíi quy m« vµ møc ®é cña nh÷ng lîi Ých nµy. Vai trß cña th¬ng m¹i quèc tÕ ®Õn sù ph¸t triÓn kinh tÕ cña c¸c níc Tõ sù ph©n tÝch trªn, chóng ta thÊy r»ng th¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu mang l¹i lîi Ých cho c¸c quèc gia tham gia. NÕu c¸c níc nµy biÕt khai th¸c c¸c c¬ 11 së th¬ng m¹i cña m×nh th× sÏ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu vµ cã thÓ ®Èy nhanh qu¸ tr×nh ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. Tríc hÕt lµ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, cã t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ph¸t triÓn kinh tÕ cña ®Êt níc. Ho¹t ®éng xuÊt khÈu kÝch thÝch c¸c ngµnh kinh tÕ ph¸t triÓn, gãp phÇn t¨ng tÝch luü vèn, më réng s¶n xuÊt trong níc, n©ng cao tr×nh ®é tay nghÒ vµ thãi quen lµm viÖc cña nh÷ng lao ®éng trong s¶n xuÊt hµng xuÊt khÈu, t¨ng thu nhËp, c¶i thiÖn møc sèng cña nh©n d©n. Bªn c¹nh ®ã, ngo¹i tÖ thu ®îc sÏ lµm t¨ng nguån dù tr÷ ngo¹i tÖ gióp cho qu¸ tr×nh æn ®Þnh ®ång néi tÖ vµ chèng l¹m ph¸t dÉn ®Õn æn ®Þnh nÒn kinh tÕ. Vai trß cña xuÊt khÈu cßn thÓ hiÖn ë viÖc t¸c ®éng ®Õn viÖc chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ gãp phÇn thóc ®Èy s¶n xuÊt ph¸t triÓn. §iÒu ®ã t¹o ra nh÷ng lîi thÕ so s¸nh míi cña mét níc vµ thóc ®Èy ngo¹i th¬ng cña níc ®ã ph¸t triÓn. Khi mµ xuÊt khÈu cµng ph¸t triÓn, cµng cã ®iÒu kiÖn më réng thÞ trêng tiªu thô s¶n phÈm vµ t¨ng kh¶ n¨ng cung cÊp nh÷ng nguån lùc khan hiÕm cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc. §èi víi c¸c níc ®ang ph¸t triÓn th× xuÊt khÈu cã thÓ n©ng cao n¨ng lùc s¶n xuÊt trong níc, cßn ®èi víi c¸c níc ph¸t triÓn xuÊt khÈu cã thÓ gi¶i quyÕt ®îc m©u thuÉn gi÷a s¶n xuÊt vµ thÞ trêng. Víi vai trß to lín ®èi víi nÒn kinh tÕ nh vËy, c¸c níc cÇn khai th¸c hîp lý nh÷ng lîi Ých thu ®îc tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu, nhÊt lµ trong giai ®o¹n ®Çu khi míi tham gia vµo th¬ng m¹i quèc tÕ. Song song víi ho¹t ®éng xuÊt khÈu lµ ho¹t ®éng nhËp khÈu. NÕu nh xuÊt khÈu ®îc coi lµ nh©n tè quan träng ®Ó ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi th× nhËp khÈu l¹i ®îc coi lµ nÒn t¶ng ®Ó thùc hiÖn vai trß ®ã. Thùc tÕ ®· cho thÊy, nhËp khÈu cã thÓ t¸c ®éng trùc tiÕn ®Õn s¶n xuÊt, kinh doanh vµ th¬ng m¹i th«ng qua viÖc ®æi míi trang thiÕt bÞ, c«ng nghÖ s¶n xuÊt, cung cÊp c¸c nguån lùc khan hiÕm....§ång thêi nhËp khÈu cßn gióp cho viÖc c¶i thiÖn vµ n©ng cao ®êi sèng d©n c cña mét níc b»ng viÖc cung cÊp nhiÒu hµng ho¸ h¬n, chÊt lîng h¬n vµ rÎ h¬n. Tuy nhiªn, kh«ng nªn khai th¸c qu¸ møc lîi Ých cña nhËp khÈu, nÕu kh«ng sÏ cã thÓ biÕn quèc gia thµnh b·i th¶i cña c«ng nghÖ l¹c hËu, kh«ng thóc ®Èy s¶n xuÊt trong níc, t¹o t©m lý tiªu dïng trong níc kh«ng tèt... T¸c ®éng cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i tíi th¬ng m¹i 12 Cã thÓ nãi, tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i lµ nh÷ng c«ng cô kinh tÕ vÜ m« chñ yÕu ®Ó ®iÒu tiÕt c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ theo môc tiªu ®Þnh tríc cña mét níc. Tríc hÕt, tû gi¸ vµ nh÷ng biÕn ®éng cña tû gi¸ cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn møc gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô xuÊt nhËp khÈu cña mét níc. Khi tû gi¸ thay ®æi theo híng lµm gi¶m søc mua ®ång néi tÖ, th× gi¸ c¶ hµng ho¸ dÞch vô cña níc ®ã sÏ t¬ng ®èi rÎ h¬n so víi hµng ho¸ dÞch vô níc kh¸c ë c¶ thÞ trêng trong níc vµ thÞ trêng quèc tÕ. DÉn ®Õn cÇu vÒ xuÊt khÈu hµng ho¸ dÞch vô cña níc ®ã sÏ t¨ng, cÇu vÒ hµng ho¸ dÞch vô níc ngoµi cña níc ®ã sÏ gi¶m vµ t¹o ra sù thÆng d cña c¸n c©n th¬ng m¹i. VÝ dô: Tríc ®©y 1USD = 14000VND . 1 chiÕc m¸y tÝnh gi¸ 750USD ®îc nhËp khÈu vµ tÝnh ra ®ång néi tÖ cña ViÖt Nam lµ 10.500.000VND. §Õn nay, gi¶ sö gi¸ chiÕc m¸y tÝnh kh«ng ®æi, trong khi tû gi¸ thay ®æi 1USD = 15000VND th× còng chiÕc m¸y tÝnh ®ã ®îc nhËp khÈu vµ b¸n víi gi¸ 11.250.000VND. Gi¸ ®¾t h¬n, nhu cÇu nhËp m¸y tÝnh sÏ gi¶m. Nhng ®èi víi xuÊt khÈu th× ngîc l¹i khi tû gi¸ 1USD = l4000VND, gi¸ xuÊt khÈu 1 tÊn g¹o víi chi phÝ s¶n xuÊt lµ 3,5 triÖu VND lµ 250USD, nhng víi chi phÝ s¶n xuÊt kh«ng ®æi th× gi¸ b¸n chØ kho¶ng 233USD. Gi¸ gi¶m cÇu xuÊt khÈu sÏ t¨ng. Trong trêng hîp ngîc l¹i, khi tû gi¸ biÕn ®æi theo híng lµm t¨ng gi¸ ®ång néi tÖ. Sù t¨ng gi¸ cña ®ång néi tÖ cã t¸c ®éng h¹n chÕ xuÊt khÈu v× cïng mét lîng ngo¹i tÖ thu ®îc do xuÊt khÈu sÏ ®æi ®îc Ýt h¬n ®ång néi tÖ. Tuy nhiªn, ®©y lµ c¬ héi tèt cho c¸c nhµ nhËp khÈu, nhÊt lµ nhËp khÈu nguyªn liÖu, m¸y mãc ®Ó phôc vô cho nhu cÇu s¶n xuÊt trong níc. §ång thêi, lîng ngo¹i tÖ chuyÓn vµo trong níc cã xu híng gi¶m xuèng lµm khèi lîng dù tr÷ ngo¹i tÖ ngµy cµng bÞ xãi mßn v× khuynh híng gi¸ t¨ng nhËp khÈu ®Ó cã ®îc lîi nhuËn, cã thÓ g©y nªn t×nh tr¹ng mÊt c©n ®èi c¸n c©n th¬ng m¹i quèc tÕ. Tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng chØ t¸c ®éng trùc tiÕp ®Õn ngo¹i th¬ng th«ng qua sù t¸c ®éng cña nã ®Õn xuÊt khÈu, mµ cßn t¸c ®éng mét c¸ch gi¸n tiÕp ®Õn ngo¹i th¬ng th«ng qua sù t¸c ®éng lµm thay ®æi luång di chuyÓn t b¶n ra vµo quèc gia. Nh khi tû gi¸ thay ®æi theo híng gi¶m gi¸ ®ång néi tÖ sÏ cã t¸c ®éng gia t¨ng viÖc thu hót ®Çu t níc ngoµi. Khi luång vèn ch¶y vµo trong níc sÏ t¹o ®iÒu kiÖn më réng s¶n xuÊt trong níc, 13 tr¸nh ®îc nh÷ng rµo c¶n cña chÝnh s¸ch b¶o hé th¬ng m¹i, sÏ ®Èy m¹nh ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng. Nh÷ng t¸c ®éng kÓ trªn cña tû gi¸ hèi ®o¸i vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i ®Õn ho¹t ®éng ngo¹i th¬ng nãi riªng vµ nÒn kinh tÕ nãi chung lµm cho c¸c nhµ qu¶n lý ë c¸c quèc gia ®Òu muèn qu¶n lý, ®iÒu tiÕt tû gi¸ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ theo nh÷ng môc tiªu kinh tÕ x· héi ®· ®Þnh. 2. ChÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung quèc 2.1 §iÒu hµnh chÝnh s¸ch tû gi¸ cña Trung Quèc trong qu¸ tr×nh c¶i c¸ch vµ chuyÓn ®æi. 2.1.1 Thêi kú chuyÓn tõ chÝnh s¸ch tû gi¸ cè ®Þnh sang th¶ næi theo s¸t víi nh÷ng diÔn biÕn cña tû gi¸ thÞ trêng( 1981- 1993) Cho ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 1980, Trung Quèc thùc hiÖn chÝnh s¸ch tû gi¸ cè ®Þnh, g¾n ®ång NDT lu«n cao h¬n gi¸ trÞ thùc cña nã. §iÒu nµy kÐo theo mét lo¹t tiªu cùc nh: hµng xuÊt khÈu kÐm søc c¹nh tranh, mÊt c©n ®èi nghiªm träng trong nÒn kinh tÕ. Ng©n s¸ch quèc gia hµng n¨m ph¶i bï lç nhiÒu cho c¶ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng. Nh n¨m 1989 møc bï lç lµ 76,3 tû NDT t¬ng ®¬ng víi 29% thu nhËp tµi chÝnh. Vµo lóc nµy tæng sè nî cña Trung Quèc lªn tíi 47 tû USD, trong khi dù tr÷ ngo¹i tÖ quèc gia hÇu nh c¹n kiÖt vµ l¹m ph¸t trong níc lªn cao. §Ó ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, nh»m ®a ®Êt níc tho¸t khái khñng ho¶ng, ®ång thêi cïng víi viÖc thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p c¶i c¸ch kinh tÕ, Trung Quèc ®· liªn tôc tiÕn hµnh ®iÒu chØnh tû gi¸ hèi ®o¸i danh nghÜa theo híng gi¶m gi¸ trÞ ®ång NDT bÞ ®¸nh gi¸ cao tríc ®©y cho phï hîp víi søc mua thùc tÕ cña nã trªn thÞ trêng trong suèt thêi gian ®Çu cña qu¸ tr×nh c¶i c¸ch cho ®Õn ®Çu nh÷ng n¨m 90. Tõ n¨m 1981-1985, Trung Quèc lu«n lu«n muèn thùc hiÖn chÕ ®é mét lo¹i gi¸ hµng, mét tû gi¸ thèng nhÊt nhng do nhiÒu nguyªn nh©n nªn trong giai ®o¹n c¶i c¸ch nµy bªn c¹nh sù tån t¹i tû gi¸ giao dÞch th¬ng m¹i néi bé, tû gi¸ chÝnh thøc thêng xuyªn thay ®æi, hÇu hÕt lµ ph¸ gi¸. Theo thèng kª, ®ång NDT ®îc ®iÒu chØnh 23 lÇn trong n¨m 1981, 28 lÇn trong n¨m 1982 vµ 56 lÇn trong n¨m 1984 ë c¸c møc ®é kh¸c nhau ®Ó tiÕn tíi tû gi¸ thùc cña nã. C¶i c¸ch, ®iÒu chØnh phÇn lín lµ ph¸ gi¸ dÉn ®Õn tû gi¸ chÝnh thøc ngang b»ng víi tû gi¸ néi bé vµo cuèi 1984, vµ cuèi cïng lµ thèng nhÊt mét tû gi¸. 14 Cho tíi cuèi nh÷ng n¨m 80, tû gi¸ chÝnh thøc Ýt biÕn ®éng nhng l¹i cã møc ph¸ gi¸ nhanh khi biÕn ®éng, bªn c¹nh ®ã sù ph¸t triÓn cña thÞ trêng ngo¹i hèi ®· t¹o nªn sù biÕn ®æi m¹nh mÏ cña tû gi¸. Ra ®êi tõ ®Çu nh÷ng n¨m 1980 ë Trung Quèc, thÞ trêng ngo¹i hèi ph¸t triÓn rÊt nhanh tõ sau n¨m 1986 dÉn tíi h×nh thµnh mét m¹ng líi thanh to¸n dùa vµo thÞ trêng . C¬ së cho sù tån t¹i thÞ trêng nµy lµ quyÒn tù chñ cña c¸c doanh nghiÖp Trung Quèc cho phÐp c¸c nhµ xuÊt khÈu ®îc ®îc gi÷ mét phÇn ngo¹i hèi, nh»m khuyÕn khÝch t¨ng kh¶ n¨ng ho¹t ®éng xuÊt khÈu. Víi sù hiÖn diÖn cña thÞ trêng nµy, ®· lµm cho tû gi¸ trao ®æi tõng bíc ®îc dao ®éng tù do h¬n. ChÝnh s¸ch tû gi¸ trong thêi kú nµy ®· gióp Trung Quèc ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, gi¶m th©m hôt c¸n c©n th¬ng m¹i, c¸n c©n thanh to¸n vµ ®a ®Êt níc ra khái cuéc khñng ho¶ng kinh tÕ. NÕu nh n¨m 1978 tæng kinh ng¹ch xuÊt nhËp khÈu chØ ®¹t 20,64 tû USD b»ng 9,8% GDP, ®øng thø 27 trªn thÕ giíi vÒ bu«n b¸n ®èi ngo¹i vµ c¸n c©n th¬ng m¹i lµ -15.002 triÖu USD th× nhê th¬ng m¹i ph¸t triÓn ®Õn n¨m 1990 c¸n c©n th¬ng m¹i lµ 8.646 triÖu USD. Sau nh÷ng ®iÒu chØnh thö nghiÖm thµnh c«ng ban ®Çu, chÝnh phñ Trung Quèc tiÕp tôc ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸ theo híng ®· v¹ch ra. Cho nªn, ®Çu nh÷ng n¨m 90 (1991- 1993), Trung Quèc chÝnh thøc c«ng bè ¸p dông mét tû gi¸ th¶ næi. Trong giai ®o¹n nµy, tû gi¸ trao ®æi cña ®ång NDT thêng xuyªn dao ®éng, ®ång NDT hÇu nh h¹ gi¸. Nhê t¨ng tû lÖ ngo¹i hèi ph©n bæ th«ng qua t¬ng t¸c gi÷a cung vµ cÇu trªn thÞ trêng, nh÷ng ho¹t ®éng kiÓm so¸t vÒ ngo¹i hèi ®· gi¶m dÇn, trong khi ®ã c¸c lùc lîng thÞ trêng ®îc tÝnh ®Õn nhiÒu h¬n trong c¸c quyÕt ®Þnh liªn quan ®Õn tû gi¸. Sau khi tû gi¸ ®îc ®iÒu chØnh t¬ng ®èi s¸t víi biÕn ®æi cña thÞ trêng vµ søc mua thùc tÕ cña ®ång NDT, tû gi¸ danh nghÜa gi÷a ®ång NDT víi USD t¬ng ®èi æn ®Þnh ë møc 5,2 -> 5,8 NDT/USD. Tuy nhiªn, møc ®iÒu chØnh nµy ®îc dùa vµo møc gi¸ gi÷a Trung Quèc vµ Mü ®· lµm cho l¹m ph¸t cao ë Trung Quèc t¸c ®éng xÊu tíi môc tiªu t¨ng trëng vµ thóc ®Èy xuÊt khÈu cña nÒn kinh tÕ. Nh tõ møc thÆng d th¬ng m¹i lµ 9.165 triÖu USD víi tèc ®é l¹m ph¸t 3,06% n¨m 1990 th× ®Õn n¨m 1993 c¸n c©n th¬ng m¹i bÞ th©m hôt –10.654 triÖu USD vµ tèc ®é l¹m ph¸t lµ 14,58%. Cã thÓ nãi ®©y lµ nh÷ng bíc ®Çu tiªn cña qu¸ tr×nh chuyÓn ®æi tû gi¸ hèi ®o¸ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ ë Trung Quèc, lµ giai ®o¹n ®Ó cho tû gi¸ Ên ®Þnh tríc ®©y ®îc th¶ næi theo s¸t víi nh÷ng diÔn biÕn cña thÞ trêng. 15 2.1.2 Thêi kú ph¸ gi¸ m¹nh ®ång NDT vµ thèng nhÊt hai tû gi¸ híng tíi mét ®ång NDT cã kh¶ n¨ng chuyÓn ®æi (1994- 1997). NhËn thÊy nguy c¬ ®ång NDT cã kh¶ n¨ng trë l¹i t×nh tr¹ng bÞ ®¸nh gi¸ cao so víi søc mua thùc tÕ, chÝnh phñ Trung Quèc ®· quyÕt ®Þnh chuyÓn híng ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸ hèi ®o¸i. Ngµy 1-1-1994, ®ång NDT chÝnh thøc bÞ tuyªn bè ph¸ gi¸ m¹nh tõ 5,8 NDT/USD xuèng 8,7 NDT/USD, vµ thèng nhÊt c¸c møc gi¸ thµnh mét tû gi¸ chung. Tuy nhiªn, tû gi¸ danh nghÜa b¾t ®Çu lªn gi¸ chËm ch¹p vµ cuèi cïng æn ®Þnh ë møc 8,3NDT/USD. §Ó gi¶m bít t¸c ®éng cña sù thay ®æi trong chÝnh s¸ch tû gi¸ lªn thÞ trêng tiÒn tÖ, vµo thêi kú nµy chÝnh phñ Trung Quèc ®· ban hµnh mét lo¹t nh÷ng biÖn ph¸p hç trî vµ qu¶n lý ngo¹i hèi nh : thùc hiÖn chÕ ®é ng©n hµng kÕt hèi, xo¸ bá sù g¨m gi÷ ngo¹i tÖ vµ t¨ng gi¸ ngo¹i hèi cña c¸c c«ng ty, x©y dùng thÞ trêng giao dÞch ngo¹i tÖ liªn ng©n hµng; c¶i tiÕn c¬ chÕ h×nh thµnh tû gi¸ hèi ®o¸i; xo¸ bá kÕ ho¹ch mang tÝnh mÖnh lÖnh ®èi víi thu chi ngo¹i hèi… kÕt hîp víi kiÓm so¸t chÆt chÏ cña ng©n hµng trung ¬ng Trung Quèc. §èi víi c«ng ty níc ngoµi, Trung Quèc yªu cÇu ph¶i cã b¶ng c©n ®èi ngo¹i tÖ hµng n¨m. §èi víi c¸c doanh nghiÖp liªn doanh víi níc ngoµi ph¶i cã giÊy phÐp ®æi ngo¹i tÖ m¹nh sang NDT. Cßn ®èi víi doanh nghiÖp nhµ níc, yÕu cÇu ph¶i nép 100% ngo¹i tÖ thu ®îc thay v× 50% tríc ®©y. Tuy nhiªn, Trung Quèc ®· cã nh÷ng ®iÒu chØnh qu¶n lý ngo¹i hèi láng h¬n nh: cho phÐp c¸c c«ng níc ngoµi tõng bíc ®îc giao dÞch, mua b¸n ngo¹i tÖ m¹nh, t¹o ®iÒu kiÖn ®Ó ®ång NDT x©m nhËp m¹nh h¬n vµo thÞ trêng tiÒn tÖ, tµi chÝnh thÕ giíi… KÕt qu¶ cña ®iÒu chØnh vµ ph¸ gi¸ m¹nh ®ång NDT trong thêi kú nµy cña Trung Quèc ®· gióp níc nµy kh«ng chØ thu ®îc nh÷ng lîi Ých trong ng¾n h¹n, nhanh chãng ®Èy m¹nh xuÊt khÈu, chiÕm lÜnh nhiÒu thÞ phÇn quan träng trªn thÞ trêng quèc tÕ, mµ cßn t¹o c¬ së ®Ó Trung Quèc duy tr× chÝnh s¸ch tû gi¸ æn ®Þnh trong mét thêi gian dµi, gi¶m thiÓu nh÷ng rñi ro hèi ®o¸i vµ t¹o m«i trêng hÊp dÉn thu hót m¹nh c¸c nguån ®Çu t níc ngoµi.: N¨m 1994 1995 1996 FDI- tû USD 33,79 35,84 40,18 44,23 16,9 8,3 L¹m ph¸ (%) 24,2 1997 8,3 16 XK- tû USD 121,0 148,8 151,2 182,9 NK- tû USD 115,7 129,1 138,9 142,2 Nguån chÝnh IMF. International Financial Statistics T5/2001 2.1.3 ChÝnh s¸ch tû gi¸ duy tr× æn ®Þnh ®ång NDT yÕu nh»m thóc ®Èy xuÊt khÈu, t¨ng trëng kinh tÕ cao vµ gi¶m nh÷ng có sèc tõ bªn ngoµi (1997nay). Díi t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh ch©u ¸ n¨m 1997, m«i trêng kinh tÕ quèc tÕ ®· cã nhiÒu biÕn ®éng ®¸ng kÓ. C¸c níc bÞ khñng ho¶ng r¬i vµo t×nh tr¹ng suy tho¸i, møc sèng cña ngêi d©n bÞ sôt gi¶m ®¸ng kÓ. Cuéc khñng ho¶ng nµy ®· lµm cho tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ vµ th¬ng m¹i toµn cÇu chËm l¹i. Trung Quèc kh«ng ph¶i lµ mét ngo¹i lÖ. XuÊt khÈu vµ ®Çu t níc ngoµi gi¶m m¹nh. VÊn ®Ò s¶n xuÊt d thõa ngµy cµng trë nªn trÇm träng trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp chÕ biÕn. Gi¸ thÞ trêng liªn tôc gi¶m xuèng vµ dÇn dÇn xuÊt hiÖn nh÷ng dÊu hiÖu gi¶m ph¸t. Tríc t×nh h×nh ®ã, chÝnh phñ Trung Quèc ®· cã chñ tr¬ng kh«ng ph¸ gi¸ ®ång NDT, tû gi¸ vÉn gi÷ ë møc 8,3NDT/USD, víi biªn ®é giao ®«ng lµ nhá. Nhê ®ã mµ nh÷ng t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng khu vùc Ch©u ¸ ®èi víi nÒn kinh tÕ Trung Quèc vµ c¶ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®· Ýt nghiªm träng h¬n. §Ó b¶o vÖ ®ång NDT tríc t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh khu vùc, n¨m 1998 Trung Quèc ®· quay trë l¹i kiÓm so¸t chÆt chÏ thÞ trêng ngo¹i hèi, gi¶m nguy c¬ ®Çu c¬ vµ g¨m gi÷ ngo¹i tÖ, t¨ng dù tr÷ ngo¹i tÖ. Thu nhËp ngo¹i tÖ cña c¸c doanh nghiÖp b¾t buéc ph¶i b¸n cho nh÷ng ng©n hµng ®· ®îc chØ ®Þnh tríc, viÖc b¸n ngo¹i tÖ còng ph¶i cã ho¸ ®¬n theo quy ®Þnh míi ®îc rót, thËm chÝ c¸c nhµ ®Çu t níc ngoµi còng ph¶i b¸n ngo¹i tÖ cho c¸c ng©n hµng Trung Quèc ®Ó ®æi lÊy mét lîng NDT nhÊt ®Þnh sö dông trong l·nh thæ níc nµy. Song song víi viÖc qu¶n lý chÆt chÏ thÞ trêng ngo¹i hèi, ®Ó gi¶m bít søc Ðp ®èi víi xuÊt khÈu vµ sù t¨ng trëng cña nÒn kinh tÕ, Trung Quèc cßn phèi hîp víi c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ nh níi láng chÝnh s¸ch tiÒn tÖ vµ kÝch cÇu. Trong n¨m nµy, Trung Quèc ®· liªn tiÕp 3 lÇn h¹ l·i suÊt tiÒn cho vay vµ tiÒn göi b»ng ®ång NDT, l·i suÊt chiÕt khÊu còng gi¶m 1,91%, ®ång thêi víi viÖc gi¶m c¶ l·i suÊt víi c¸c lo¹i tiÒn göi b»ng ngo¹i tÖ, hç trî vèn cho c¸c doanh nghiÖp, kÝch thÝch tiªu dïng ë c¸c tÇng líp d©n c... Víi c¬ chÕ qu¶n lý rÊt chÆt chÏ nh vËy, tû gi¸ gi÷a ®ång NDT vµ USD vÉn cè ®Þnh lµ 8,3NDT/USD cho tíi ngay nay. 17 Theo c¸c chuyªn gia hµng ®Çu vÒ kinh tÕ th× cho r»ng víi tû gi¸ hiÖn nay ®ång NDT ®· bÞ ®¸nh gi¸ thÊp kho¶ng 30% so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c,theo nhËn ®Þnh cña Mü lµ 40% vµ theo EU th× tû lÖ nµy lµ 20%. Theo hä víi tû gi¸ thÊp, ®· t¹o ra nh÷ng lîi thÕ th¬ng m¹i bÊt b×nh ®¼ng cho hµng Trung Quèc trµn ra thÞ trêng quèc tÕ, lµm suy yÕu søc c¹nh tranh cña c¸c nhµ xuÊt khÈu kh¸c. Cïng víi nh÷ng lîi thÕ vÒ tµi nguyªn vµ nh©n lùc, viÖc duy tr× tû gi¸ hèi ®o¸i kh«ng c©n ®èi gi÷a NDT vµ USD trong lóc USD ®ang gi¶m ®i t¬ng ®èi so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c ®ang gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu cña Trung Quèc cã lîi thÕ trong cuéc chiÕn gi¸ c¶ vµ n©ng cao tÝnh c¹nh tranh thu hót ®Çu t cña níc nµy. Cßn vÒ quan ®iÓm cña phÝa Trung Quèc l¹i tr¸i ngîc víi c¸c níc, hä cho r»ng ®ång NDT kh«ng nh÷ng kh«ng gi¶m gi¸ mµ tr¸i l¹i cßn ®ang lªn gi¸ so víi c¸c ®ång tiÒn kh¸c. Theo nhËn ®Þnh cña Trung Quèc th× vÒ danh nghÜa trong giai ®o¹n 1994-2002, ®ång NDT ®· t¨ng 5,1% so víi ®ång USD, t¨ng 17,9% so víi ®ång Euro vµ t¨ng 17% so víi ®ång yªn NhËt, nÕu tÝnh ®Õn yÕu tè l¹m ph¸t th× møc t¨ng thùc tÕ cña ®ång NDT so víi c¸c ®ång tiÒn nµy lµ 18,5%, 39,4%, 62,9%. MÆc dï cã nh÷ng quan ®iÓm tr¸i ngîc nhau, thùc tÕ ®· cho thÊy cho tíi nay viÖc ®iÒu chØnh tû gi¸ vµ chÝnh s¸ch tû gi¸ trong thêi gian qua ®· t¹o ra kh¶ n¨ng gãp phÇn gi¶m t¸c ®éng tríc nh÷ng có sèc tõ bªn ngoµi vµ ®¹t ®îc thµnh tùu to lín kÓ tõ n¨m 1997. Trong n¨m 2002, tæng doanh sè th¬ng m¹i cña Trung Quèc ®¹t 620,79 tØ USD, trong ®ã xuÊt khÈu t¨ng 22,3%, ®¹t 325,57 tØ USD; nhËp khÈu t¨ng 21,2%, ®¹t 295,22 tØ USD. ThÆng d th¬ng m¹i ®¹t 30,33 tØ so víi 22,6 tØ USD trong n¨m 2001. Dù tr÷ ngo¹i tÖ ®¹t møc cao kû lôc lµ 286,4 tØ USD. Tèc ®é t¨ng trëng trung b×nh cña nÒn kinh tÕ Trung Quèc lµ 8%/n¨m, vµ cao nhÊt trªn thÕ giíi. MÆt kh¸c, ®ång NDT hiÖn ®ang m¹nh lªn so víi ®ång USD. Tuy cha ph¶i lµ ®ång tiÒn cã thÓ chuyÓn ®æi hoµn toµn, nhng nã ®ang ngµy cµng ®îc sö dông nhiÒu ë bªn ngoµi biªn giíi Trung Quèc, ®Æc biÖt lµ däc biªn giíi Trung Quèc víi c¸c níc §«ng Nam ¸. Theo tÝnh to¸n hiÖn cã kho¶ng 30 tû NDT ®ang lu hµnh ë bªn ngoµi Trung Quèc, ®iÒu nµy chøng tá niÒm tin cña quèc tÕ vµo kinh tÕ Trung Quèc. Vµ ®ång NDT ®îc dù ®o¸n lµ sÏ ®ãng vai trß khu vùc lín h¬n ®ång Eruo, cã thÓ trë thµnh ®ång tiÒn dù tr÷ thay thÕ c¸c ®ång tiÒn quèc tÕ kh¸c ë Ch©u ¸. 18 Bªn c¹nh nh÷ng thµnh tùu ®¹t ®îc mét phÇn lµ nhê vµo chÝnh s¸ch tû gi¸ hiÖn nay, th× vÉn cßn nh÷ng h¹n chÕ. Khi mµ ®ång tiÒn gi¶m gi¸, nã lµm cho c¸c kho¶n vay b»ng ngo¹i tÖ cña níc ®ã vµ rñi ro cña ®Çu t trong t¬ng lai t¨ng lªn khi c¸c nhµ ®Çu t dù kiÕn t¨ng vÒ tÝnh kh«ng æn ®Þnh cña tû gi¸ hèi ®o¸i. HiÖn nay, nî qu¸ h¹n cña Trung Quèc ®· lªn ®Õn møc 1.800 tû nh©n d©n tÖ, t¬ng ®¬ng 140% GDP so víi møc 88% trong n¨m 1996. Vµ nh÷ng kho¶n nî khã ®ßi tËp trung ë bèn ng©n hµng lín cña Trung Quèc- ®ã lµ nh÷ng ng©n hµng hiÖn nay mÊt kh¶ n¨ng thanh to¸n xÐt trªn ph¬ng diÖn kü thuËt. KÓ tõ 1998 ®Õn nay, Trung Quèc ®· bá ra 200 tû USD ®Ó t¸i cÊp vèn vµ mua l¹i c¸c kho¶n nî khã ®ßi cña c¸c ng©n hµng. MÆc dï hiÖn nay Trung Quèc ®ang ph¶i ®èi mÆt víi t×nh h×nh tµi chÝnh bÊt æn, nhng chÝnh phñ Trung Quèc vÉn hÕt søc thËn träng tr¸nh lµm tæn h¹i ®Õn xuÊt khÈu. Theo c¶nh b¸o cña c¸c nhµ nghiªn cøu kinh tÕ, r»ng viÖc ®iÒu chØnh gi¸ trÞ cña ®ång nh©n tÖ cã thÓ lµm cho kinh tÕ Trung Quèc "mÊt æn ®Þnh" do khuyÕn khÝch c¸c luång vèn ®Çu t, lµm t¨ng s phô thuéc cña nÒn kinh tÕ vµo yÕu tè bªn ngoµi nhÊt lµ khi hiÖn nay cã tíi 50% hµng xuÊt khÈu lµ cña doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi. §©y chÝnh lµ sù m©u thuÉn mµ viÖc lùa chän chÝnh s¸ch tû gi¸ ph¶i ®èi mÆt. Tãm l¹i: §Çu nh÷ng n¨m 1980, khi Trung Quèc bíc vµo c«ng cuéc c¶i c¸ch vµ më cöa kinh tÕ, Trung Quèc Ên ®Þnh møc tû gi¸ 2,4 NDT/USD. Tíi nh÷ng n¨m 1990, kho¶ng 10 n¨m sau c¶i c¸ch, nÒn kinh tÕ Trung Quèc cã nh÷ng bíc ph¸t triÓn m¹nh mÏ thÓ hiÖn ë xuÊt khÈu vµ tèc ®é t¨ng trëng kinh tÕ. C¸c nhµ qu¶n lý ë Trung Quèc hiÓu r»ng mét tû gi¸ hèi ®o¸i cè ®Þnh sÏ kh«ng gióp kÝch thÝch t¨ng trëng vµ xuÊt khÈu. Do vËy Trung Quèc b¾t ®Çu híng tíi mét c¬ chÕ tû gi¸ mÒm dÎo víi sù tham gia nhiÒu h¬n cña yÕu tè thÞ trêng nhng vÉn cã sù kiÓm so¸t cña nhµ níc. Tû gi¸ ®ång NDT vµo kho¶ng 5,8 - 5,9 NDT/USD nh÷ng n¨m 19901993. §Õn cuèi n¨m 1993, ®Çu n¨m 1994, ®Ó kÝch thÝch xuÊt khÈu h¬n n÷a, Trung Quèc ®· quyÕt ®Þnh chuyÓn tû gi¸ lªn 8,7 NDT/USD. Sau nhiÒu lÇn ®iÒu chØnh, tû gi¸ nµy dõng ë møc kho¶ng 8,2 - 8,3 NDT/USD vµ duy tr× tõ n¨m 1994 tíi nay. 2.2 T¸c ®éng chÝnh s¸ch tû gi¸ TQ tíi th¬ng m¹i mét sè níc. T¸c ®éng tíi Mü 19 Tõ n¨m 1993, Trung Quèc vµ Mü ®· më réng quan hÖ bu«n b¸n. N¨m 2000, Mü chiÕm 20,9% kim ng¹ch xuÊt khÈu vµ trë thµnh ®èi t¸c quan träng sè mét trong xuÊt khÈu hµng ho¸ cña Trung Quèc, xuÊt khÈu hµng ho¸ cña Trung Quèc sang Mü ®¹t 103,3 tû USD, chiÕm 8,2% gi¸ trÞ nhËp khÈu cña Mü. Trung Quèc trë thµnh ®èi t¸c nhËp khÈu lín thø 5 cña Mü. Th¬ng m¹i cña Mü víi Trung Quèc ®· t¨ng 50%. Tuy nhiªn, trong nh÷ng n¨m qua Mü chñ yÕu bÞ th©m hôt th¬ng m¹i víi Trung Quèc. N¨m 2002, th©m hôt th¬ng m¹i cña Mü vµo kho¶ng 500 tû USD th× cã tíi 103 tû USD lµ th©m hôt víi Trung Quèc. Trong 8 th¸ng ®Çu n¨m 2003, xuÊt siªu cña Trung Quèc sang Mü lªn tíi 120 tû USD, trong khi nhËp khÈu t¨ng kh«ng ®¸ng kÓ, chØ nhÝch tõ 13 lªn 19 tû USD. Mü cho r»ng viÖc Trung Quèc k×m gi÷ tû gi¸ giao dÞch ®ång NDT trong mét biªn ®é hÑp kho¶ng 8,3 NDT/USD trong mét thêi gian dµi ®· gióp c¸c nhµ xuÊt khÈu Trung Quèc cã ®îc lîi thÕ c¹nh tranh kh«ng c«ng b»ng trªn thÞ trêng thÕ giíi vµ ngay c¶ trªn thÞ trêng Mü, khiÕn nhiÒu viÖc lµm Mü trong khu vùc s¶n xuÊt khµng xuÊt khÈu bÞ c¾t gi¶m. Trong nh÷ng n¨m võa qua, do bu«n b¸n bÊt lîi víi Trung Quèc, Mü ®· mÊt ®i kho¶ng 2,6 triÖu c«ng ¨n viÖc lµm chiÕm 10% trong tæng sè ngêi thÊt nghiÖp v× c¸c c¬ së s¶n xuÊt ë Mü khã lßng c¹nh tranh víi chÝnh s¸ch vÒ gi¸ ®èi víi c¸c hµng nhËp khÈu cña Trung Quèc. H¬n n÷a, cã mét ®ång NDT rÎ ®· khiÕn m«i trêng ®Çu t cña Trung Quèc hÊp dÉn vµ c¸c nhµ ®Çu tõ Mü ®· vµ ®ang chuyÓn sang ®Çu t s¶n xuÊt ë Trung Quèc. Do nh÷ng nguyªn nh©n trªn, Mü ®ang gia t¨ng søc Ðp víi Trung Quèc trong vÊn ®Ò ®iÒu chØnh chÝnh s¸ch tû gi¸. Mét lo¹t nh÷ng chuyÕn viÕng th¨m, gÆp gì, bµi ph¸t biÓu cña c¸c quan chøc chÝnh quyÒn «ng Bush víi Trung Quèc diÔn ra gÇn ®©y nh»m g©y ¸p lùc ®Ó Trung Quèc chÊm døt t×nh tr¹ng can thiÖp vµo tiÒn tÒ vµ ®Ó thÞ trêng quyÕt ®Þnh tû gi¸ gi÷a nh©n d©n tÖ vµ ®«-la. Tuy nhiªn, còng cã thÓ Mü chØ g©y søc Ðp ®Ó Trung Quèc ®iÒu chØnh chót Ýt gi¸ trÞ nh©n d©n tÖ ®Ó tr¸nh g©y thiÖt h¹i lín vÒ xuÊt khÈu cho Trung Quèc. Cong nÕu Mü buéc Trung Quèc ph¶i nhanh chãng ®iÒu chØnh gi¸ trÞ NDT nh lµ mét thñ ®o¹n chÝnh trÞ th× sÏ dÉn ®Õn cuéc tranh chÊp th¬ng m¹i gi÷a hai bªn. T¸c ®éng tíi NhËt B¶n 20