Tài liệu Chau ngoc phuong uyen

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC ¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯¯ CHÂU NGỌC PHƯƠNG UYÊN TÌM HIỂU MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TIÊN TIẾN TRONG ƯỚC LƯỢNG PHẦN MỀM LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC CÔNG NGHỆ THÔNG TIN Thừa Thiên Huế, 2016 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO ĐẠI HỌC HUẾ TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC CHÂU NGỌC PHƯƠNG UYÊN TÌM HIỂU MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TIÊN TIẾN TRONG ƯỚC LƯỢNG PHẦN MỀM CHUYÊN NGÀNH: KHOA HỌC MÁY TÍNH Mà SỐ: 60.48.01.01 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC ĐỊNH HƯỚNG NGHIÊN CỨU NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC PGS.TS. NGUYỄN MẬU HÂN Thừa Thiên Huế, 2016 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan, nội dung trong luận văn này do tôi viết, số liệu thu thập trong luận văn, các tài liệu nghiên cứu và kết quả đề tài là trung thực. Những số liệu, tài liệu nghiên cứu do chính tác giả sưu tầm từ các nguồn khác nhau và có ghi trong phần tài liệu tham khảo. Huế, ngày tháng năm 2016 Học viên Châu Ngọc Phương Uyên Trư ớcênti Lời Cảm Ơn , tôi ảm ơn xin ý qu ầy th chân cô giáo thành Khoa c Công nghệ thông tin và phòng Đào ạo Sau t đại học -Trư ờng ã Đại học Khoa học Huế đ tình ớ ưng ình hdẫn, truyền đạt kiến thức, tạo điều kiện thuận lợi trong quá tr họcà tập th ực hiện v luận văn tốt nghiệp. Tôi xin gửiơn lời trân trọng cám ngư ờiã đận t ình ớ ư t ng àhgóp ốt dẫn quá ývcho tôi trong su đến thầy giáo PGS.TS. Nguyễn Mậu Hân, trình ứu, nghiên c cho ềuên tôi lời ũng ưcnhi ững động nh ớ ư nh nghvi dẫn quý báu để tôi có thể thực ợ ưcài hiện đề này. ttốt đ Trong ựcài,hiện ểkhông không quáđềtrình tth kể đến th sự giúp đỡ, đóng góp ếnà ývnh ững ki ênừình, tlời phía ờ ưi động ng gia vi đ thân, ồng à đ nghiệp v bạnè bxung ềuàynậtth àquanh, sự đ ộng àn l ốt lực thành đi đềlớntgiúp tôi ho tàiứunghiên ình. của mc Xin chân thành cám ơn! t ận Hu ế,ày…..tháng ng ….. năm 2016 Họcênvi Châu ọcương Ph Ng Uyên DANH SÁCH CÁC TỪ VIẾT TẮT COCOMO : COnstructive COst MOdel EAF : Effort Adjust Factor ECF : Environmental Complexity Factor ER : Effort Rating FP : Function Point FPA : Function Point Analysis FPs : Function Points KLOC : Kilo Line Of Code LOC : Line Of Code RUP : Rational Unified Process TCF : Technical Complexity Factor UCP : Use Case Point UCPs : Use Case Points UFP : Unadjusted Function Point UFPs : Unadjusted Function Points UML : Unified Modelling Language UUCP : Unadjusted Use Case Point UUCPs :Unadjusted Use Case Point WAs : Weighted Actors WUCs : Weighted Use Cases MỤC LỤC Lời cam đoan ............................................................................................................... Lời cảm ơn ................................................................................................................... Danh sách các từ viết tắt............................................................................................. Mục lục ......................................................................................................................... Danh mục các hình...................................................................................................... Danh mu ̣c các bả ng ..................................................................................................... MỞ ĐẦ U ....................................................................................................................1 Chương 1. TỔNG QUAN VỀ ƯỚC LƯỢNG PHÂN MỀM.................................3 1. 1 CÁC PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG PHẦN MỀM CƠ BẢN .........................3 1.1.1 Phương pháp hướng chức năng..................................................................3 1.1.2 Phương pháp hướng đối tượng...................................................................3 1.2 CÁC BƯỚC CƠ BẢN TRONG ƯỚC LƯỢNG PHẦN MỀM..........................4 1.2.1 Ước lượng kích cỡ......................................................................................5 1.2.2 Ước lượng nỗ lực .......................................................................................6 1.2.3 Ước lượng thời gian: ..................................................................................8 1.2.4 Ước lượng chi phí ......................................................................................9 Chương 2. CÁC PHƯƠNG PHÁP ƯỚC LƯỢNG PHẦN MỀM ......................11 2.1 PHƯƠNG PHÁP SƠ ĐỒ MẠNG LƯỚI PERT VÀ PHƯƠNG PHÁP SƠ ĐỒ GANTT .................................................................................................................12 2.1.1 Phương pháp sơ đồ mạng lưới PERT: .....................................................12 2.1.2 Phương pháp sơ đồ Gantt:........................................................................15 2.2 PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐIỂM CHỨC NĂNG (FPA – FUNCTION POINTS ANALYSIS)...........................................................................................19 2.2.1 Tóm lượt:..................................................................................................19 2.2.2 Nội dung của phương pháp ......................................................................20 2.2.3 Đánh giá phương pháp .............................................................................23 2.3 MÔ HÌNH ƯỚC LƯỢNG GIÁ CẤU THÀNH (COCOMO - CONSTRUCTIVE COST MODEL).....................................................................24 2.3.1 Tóm lược ..................................................................................................24 2.3.2 Nội dung mô hình.....................................................................................24 2.3.3 Đánh giá mô hình .....................................................................................28 2.4 KẾT HỢP PHƯƠNG PHÁP PHÂN TÍCH ĐIỂM CHỨC NĂNG VỚI MÔ HÌNH GIÁ CẤU THÀNH (FPA VÀ COCOMO) .................................................30 2.4.1 Nội dung kết hợp......................................................................................30 2.4.2 Đánh giá phép kết hợp .............................................................................30 2.5 PHƯƠNG PHÁP ĐIỂM USE CASE...............................................................31 2.5.1 Tóm lược ..................................................................................................31 2.5.2 Nội dung phương pháp:............................................................................32 Chương 3. ỨNG DỤNG PHƯƠNG PHÁP ĐIỂM USE CASE ĐỂ ƯỚC LƯỢNG PHẦN MỀM ............................................................................................41 3.1 ÁP DỤNG THỰC TẾ......................................................................................41 3.1.1 Phát biểu bài toán:....................................................................................41 3.1.2 Phân tích bài toán .....................................................................................41 3.1.3 Đặc tả chương trình..................................................................................44 3.1.4 Ước lượng dự án: .....................................................................................45 3.1.5 Ước lượng dự án bằng phần mềm Enterprise Architect: .........................48 3.2 ĐÁNH GIÁ PHƯƠNG PHÁP.........................................................................53 3.2.1 Đánh giá quy trình tính toán ....................................................................53 KẾT LUẬN VÀ HƯỚNG PHÁP TRIỂN .............................................................55 DANH MỤC TÀ I LIỆU THAM KHẢO...............................................................58 PHỤ LỤC A DANH MỤC CÁC HÌNH Hình 2.2. Biểu diễn các yếu tố thời gian của sự kiện ...............................................13 Hình 3.1. Biểu đồ Use Case tổng thể của hệ thống ..................................................44 Hình 3.2. Các tác nhân hệ thống...............................................................................49 Hình 3.3. Tác nhân Khách Hàng ..............................................................................50 Hình 3.4. Biểu đồ Use Case Khách Hàng và Use Case Người Quản Trị.................50 Hình 3.5. Yếu tố độ phức tạp kỹ thuật .....................................................................51 Hình 3.6. Yếu tố Môi trường ....................................................................................51 Hình 3.7. Kết quả ước lượng bằng phần mềm Enterprise Architect ........................52 DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Danh sách các công việc ..........................................................................16 Bảng 2.2. Sơ đồ Gantt theo phương thứ c triể n khai sớ m .........................................17 Bảng 2.3. Sơ đồ Gantt theo phương thứ c triể n khai chậm .......................................17 Bảng 2.4. Tính UFPs – kích cỡ xử lý thông tin thô – trong FPA .............................20 Bảng 2.5. Mười bốn yếu tố kĩ thuật trong FPA ........................................................21 Bảng 2.6. Phân loại chế độ phát triển sản phẩm trong COCOMO cơ sở .................25 Bảng 2.7. Các yếu tố điều chỉnh trong COCOMO trung cấp...................................28 Bảng 2.8. Phân loại chế độ phát triển trong COCOMO trung cấp ...........................28 Bảng 2.9. Tỉ lệ LOC/FP cho phép kết hợp FPA và COCOMO.([3] Trương Ninh Thuận, 2009) .............................................................................................................30 Bảng 2.10. Phân loại và đánh trọng số Use Case trong UCP ...................................33 Bảng 2.11. Phân loại và đánh trọng số tác nhân trong UCP ....................................34 Bảng 2.12. Trọng số của 13 yếu tố kĩ thuật trong UCP............................................36 Bảng 2.13. Trọng số của 8 yếu tố môi trường trong UCP........................................37 Bảng 3.1. Các tác nhân hệ thống ..............................................................................42 Bảng 3.2. Các Use Case hệ thống.............................................................................43 Bảng 3.3. Đếm WUCs ..............................................................................................45 Bảng 3.4. Đếm WAs .................................................................................................46 Bảng 3.5. Cho điểm các yếu tố kĩ thuật....................................................................46 Bảng 3.6. Cho điểm các yếu tố môi trường ..............................................................47 MỞ ĐẦ U 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI Trong thời đại công nghệ phát triển, ước lượng phần mềm từ lâu đã được xem là vấn đề cốt lõi có ảnh hưởng trực tiếp đến sự thành bại của dự án nói chung, hay dự án phần mềm nói riêng. Chỉ cần giải quyết được bài toán khó này, năng suất dự án sẽ có thể tăng cao, đồng thời giảm thiểu rủi ro đến mức thấp nhất. Khi nói đến vấn đề phát triển phần mềm thì không thể không nhắc đề cập đến quá trình quản lý phần mềm, được bắt đầu và tiếp diễn bằng một chuỗi các hoạt động ước lượng phần mềm. Thật vậy, trong thực tế, để lấy được dự án phần mềm, các công ty tham gia đấu thầu phải nộp hồ sơ dự thầu bao gồm cả chi phí, nỗ lực và thời gian phát triển phần mềm. Hiển nhiên thấy rằng để thắng thầu, các công ty tham gia dự thầu rất cần phải đưa ra một ước lượng về giá cả, nỗ lực, và thời gian thực hiện dự án một cách hợp lý. Hợp lý ở đây không có nghĩa là ước lượng giá thấp hơn thực tế, vì khi đó công ty sẽ không thu được lợi (nếu không muốn nói là lỗ) khi hoàn tất dự án. Hợp lý cũng không phải là ước lượng giá cao hơn thực tế, vì khi đó chắc chắn công ty sẽ không thể thắng thầu. Do đó, một bảng lượng giá đề án được xem là hợp lý chỉ khi nó phản ánh đúng giá trị thật của đề án. Đây là lý do để tôi chọn đề tài: “TÌM HIỂU MỘT SỐ PHƯƠNG PHÁP TIÊN TIẾN TRONG LƯỢNG PHẦN MỀM” làm đề tài luận văn của mình. 2. TỔNG QUAN TÀI LIỆU Đã có một số phương pháp được đề xuất cho việc ước lượng để hỗ trợ quản trị dự án, trong số đó 2 phương pháp nổi tiếng nhất là phương pháp Phân tích Điểm Chức năng (FPA) và Mô hình Giá Cấu thành (COCOMO). Hai phương pháp này còn có thể được kết hợp cùng nhau để ước lượng lượng tài nguyên cần thiết trong dự án. Ngoài ra còn có một phương pháp ra đời gần đây, phương pháp ước lượng dự án phần mềm dựa trên Điểm Use Case (UCP – Use Case Point), là phương pháp rất phù hợp cho những dự án được kĩ nghệ theo phương pháp Hướng Đối tượng, khắc phục được nhiều nhược điểm của các phương pháp truyền thống. 1 Tuy nhiên, trong một số trường hợp thực tế, dù cho mô hình phù hợp nhưng nếu người quản lý sử dụng không chính xác thì vẫn có nguy cơ cao dẫn đến sự thất bại cho dự án. Như vậy, hiểu biết một cách rõ ràng về các phương pháp cũng như cách thức sử dụng các mô hình ước lượng phần mềm được xem là điều vô cùng quan trọng và cần thiết. 3. MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Tìm hiều về ước lượng dự án phần mềm Tìm hiều về các phương pháp PERT, Đường Gantt, FPA, COCOMO và Điểm Use Case. Áp dụng phương pháp Điểm Use Case để ước lượng một dư án phần mềm. 4. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU Các phương pháp ước lượng dự án phần mềm. 5. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU Lý thuyết: Tìm hiểu về lý thuyết dựa vào các công trình đăng tải trên các tạp chí có uy tín trong và ngoài nước, các giáo trình, sách tham khảo được xuất bản bởi những nhà xuất bản đáng tin cậy. Thực nghiệm: Áp dụng phương pháp ước lượng phần mềm đã nghiên cứu 6. BỐ CỤC LUẬN VĂN Chương 1: Tổng quan về ước lượng phần mềm Chương 2: Các phương pháp ước lượng phần mềm Chương 3: Ứng dụng phương pháp Điểm Use Case để ước lượng phần mềm 2 Chương 1. TỔNG QUAN VỀ ƯỚC LƯỢNG PHÂN MỀM 1. 1 CÁC PHƯƠNG PHÁP XÂY DỰNG PHẦN MỀM CƠ BẢN 1.1.1 Phương pháp hướng chức năng Đây là lối tiếp cận truyền thống của ngành Công nghệ phần mềm. Theo lối tiếp cận này, chúng ta quan tâm chủ yếu tới những thông tin mà hệ thống sẽ giữ gìn. Chúng ta hỏi người dùng xem họ sẽ cần những thông tin nào, rồi chúng ta thiết kế ngân hàng dữ liệu để chứa những thông tin đó, cung cấp Forms để nhập thông tin và in báo cáo để trình bày các thông tin. Nói một cách khác, chúng ta tập trung vào thông tin và không mấy để ý đến những gì có thể xảy ra với những hệ thống đó và cách hoạt động (ứng xử) của hệ thống là ra sao. Đây là lối tiệm cận xoay quanh dữ liệu và đã được áp dụng để tạo nên hàng ngàn hệ thống trong suốt nhiều năm trời. Ưu điểm:Lối tiếp cận xoay quanh dữ liệu là phương pháp tốt cho việc thiết kế ngân hàng dữ liệu và nắm bắt thông tin, Nhược điểm: Nếu áp dụng cho việc thiết kế ứng dụng lại có thể khiến phát sinh nhiều khó khăn. Một trong những thách thức lớn là yêu cầu đối với các hệ thống thường xuyên thay đổi. Một hệ thống xoay quanh dữ liệu có thể dể dàng xử lý việc thay đổi ngân hàng dữ liệu, nhưng lại khó thực thi những thay đổi trong nguyên tắc nghiệp vụ hay cách hoạt động của hệ thống. Phương pháp hướng đối tượng đã được phát triển để trả lời cho vấn đề đó. Với lối tiếp cận hướng đối tượng, chúng ta tập trung vào cả hai mặt của vấn đề : thông tin và cách hoạt động. 1.1.2 Phương pháp hướng đối tượng Hướng đối tượng là thuật ngữ thông dụng hiện thời của ngành công nghiệp phần mềm. Các công ty đang nhanh chóng tìm cách áp dụng và tích hợp công nghệ mới này vào các ứng dụng của họ. Thật sự là đa phần các ứng dụng hiện thời đều mang tính hướng đối tượng. Nhưng hướng đối tượng có nghĩa là gì? 3 Lối tiếp cận hướng đối tượng là một lối tư duy về vấn đề theo lối ánh xạ các thành phần trong bài toán vào các đối tượng ngoài đời thực. Với lối tiếp cận này, chúng ta chia ứng dụng thành các thành phần nhỏ, gọi là các đối tượng, chúng tương đối độc lập với nhau. Sau đó ta có thể xây dựng ứng dụng bằng cách chắp các đối tượng đó lại với nhau. Hãy nghĩ đến trò chơi xây lâu đài bằng các mẫu gỗ. Bước đầu tiên là tạo hay mua một vài loại mẫu gỗ căn bản, từ đó tạo nên các khối xây dựng căn bản của mình. Một khi đã có các khối xây dựng đó, bạn có thể chắp ráp chúng lại với nhau để tạo lâu đài. Tương tự như vậy một khi đã xây dựng một số đối tượng căn bản trong thế giới máy tính, bạn có thể chắp chúng lại với nhau để tạo ứng dụng của mình. Ưu điểm: Một trong những ưu điểm quan trọng bậc nhất của phương pháp phân tích và thiết kế hướng đối tượng là tính tái sử dụng: bạn có thể tạo các thành phần (đối tượng) một lần và dùng chúng nhiều lần sau đó. Để giảm thiểu lỗi và các khó khăn trong việc bảo trì, giúp tăng tốc độ thiết kế và phát triển phần mềm. 1.2 CÁC BƯỚC CƠ BẢN TRONG ƯỚC LƯỢNG PHẦN MỀM Bốn bước chính trong ước lượng dự án phần mềm là: - Ước lượng kích cỡ: Thông thường, điều này luôn yêu cầu một ước lượng của kích cỡ của phần mềm được phát triển theo số dòng lệnh (LOC – line of code) hoặc điểm chức năng (FP – Function Point). Trong khi kích cỡ theo LOC là đơn vị kích cỡ cơ sở được dùng bởi nhiều mô hình tính toán ước lượng hàng đầu, nhiều đội phát triển lại không thích với những phép đo này và dùng những đơn vị ít chính quy hơn (số đặc tính, số yêu cầu thay đổi, số Use Case / số kịch bản, số tường thuật người dùng, số phát biểu yêu cầu, …) - Ước lượng nỗ lực: Uớc lượng nổ lực theo đơn vị [người – tháng] hoặc [người – giờ] dùng một mô hình tính toán liên hệ nỗ lực với kích cỡ của phần mềm và năng lực của đội phát triển. - Ước lượng thời gian: Uớc lượng lịch trình theo lịch thời gian (tháng/tuần). Điều này có thể được tính toán từ nhân lực được ước lượng và là một hàm số của 4 kích cỡ đội phát triển. Điều quan trọng là phải nhận thức rõ rằng đây không phải là một quan hệ tuyến tính và ở một số điểm trong lịch trình dự án không thể rút ngắn lịch trình bằng cách thêm tài nguyên cho việc phát triển. - Ước lượng chi phí: Ước lượng chi phí dự án theo đơn vị tiền tệ. Điều này là một kết hợp của giá nhân công (cái mà có thể được tính toán từ ước lượng nỗ lực) và giá phi nhân công (ví dụ, giá khấu hao của các phần cứng và phần mềm cần thiết được cung cấp cho dự án). 1.2.1 Ước lượng kích cỡ Một ước lượng chính xác của kích cỡ của phần mềm được xây dựng là bước đầu tiên cho một ước lượng có hiệu quả. Các tài nguyên thông tin về phạm vi của dự án nên được thu thập bất cứ nơi nào có thể, bắt đầu với những mô tả chính thức của các yêu cầu – ví dụ, một đặc tả các yêu cầu của khách hàng hoặc yêu cầu cho đề xuất, một đặc tả hệ thống. Không nên để cho sự thiếu sót về đặc tả phạm vi làm cản trở việc thực hiện ước lượng. Tài liệu ước lượng cũng không nên chốt cứng. Trong mọi trường hợp, chúng ta phải xem xét các mức độ rủi ro và không chắc chắn trong một ước lượng cho mọi khía cạnh và phải thực hiện lại ước lượng cho dự án ngay khi có thêm thông tin phạm vi được xác định. Nếu chúng ta thực hiện ước lượng lại một dự án ở những pha sau của vòng đời dự án, các tài liệu thiết kế có thể được sử dụng để cung cấp thêm thông tin chi tiết. Hai cách để có thể ước lượng kích cỡ sản phẩm là: - Phép tương tự Nếu chúng ta đã hoàn thành một dự án tương tự trong quá khứ và biết thông tin kích cỡ sản phẩm đã được phát triển, chúng ta có thể ước lượng mỗi phần chính của của dự án mới như là một phép tính phần trăm của kích cỡ của phần tương tự của dự án trước. Ước lượng kích cỡ tổng thể của dự án mới bằng cách cộng lại các kích cỡ được ước lượng của mỗi phần. Hoặc là, chia sản phẩm thành những phần cấu thành (các đặc tính, các Use Case/ kịch bản, các yêu cầu người dùng) và đếm chúng. Một số người dùng những 5 phép đếm thô như là một ước lượng trực tiếp của kích cỡ phần mềm, hoặc chúng ta có thể chuyển chúng thành một đơn vị đo kích cỡ chính thức mà ta biết, theo một phép tính trung bình, bao nhiêu LOC hoặc FP mà mỗi phần này yêu cầu trong những dự án trước. Một người có kinh nghiệm có thể đưa ra những ước lượng kích cỡ tốt, hợp lý bằng phép tương tự nếu sẵn có các giá trị kích cỡ chuẩn xác cho dự án trước và dự án mới là gần giống với dự án trước. - Phép phân tích Bằng cách đếm các đặc điểm sản phẩm và dùng một phương pháp thuật toán như là Điểm Chức năng (FP) chúng ta có thể chuyển phép đếm thành một ước lượng của kích cỡ. Các đặc tính sản phẩm ở cấp độ vĩ mô có thể chứa số lượng các hệ thống con, các lớp/ mô – đun, các phương thức/ hàm. Các đặc tính sản phẩm ở mức chi tiết hơn có thể gồm có số lượng các màn hình, các hộp thoại, các file, các bảng cơ sở dữ liệu, các báo cáo, các thông điệp… 1.2.2 Ước lượng nỗ lực Một khi chúng ta có một ước lượng của kích cỡ của sản phẩm, chúng ta có thể tính toán ước lượng nỗ lực từ nó. Việc chuyển đổi từ kích cỡ phần mềm sang nỗ lực dự án tổng cộng chỉ có thể làm được nếu chúng ta có một vòng đời phát triển phần mềm xác định và tiến trình phát triển mà ta sử dụng ổn định trên dự án để phân tích, thiết kế, phát triển và kiểm thử phần mềm. Một dự án phát triển phần mềm đòi hỏi nhiều hơn công việc viết mã phần mềm đơn thuần – trên thực tế, việc mã hóa chỉ chiếm chưa đến ¼ tổng thể nỗ lực dự án. Việc viết và thẩm định tài liệu, thi hành các bản mẫu, thiết kế các phiên bản có thể phân phối, và thẩm định, kiểm thử mã chiếm phần lớn hơn của nỗ lực dự án tổng thể. Ước lượng nỗ lực dự án yêu cầu ta xác định và ước lượng, và sau đó tổng hợp lại tất cả các hoạt động ta phải thực hiện để xây dựng một sản phẩm từ kích cỡ được ước lượng. 6 Hai cách có thể dùng để tính toán nỗ lực từ kích cỡ: - Dùng dữ liệu lịch sử Là dùng dữ liệu lịch sử của chính tổ chức để xác định bao nhiêu nỗ lực theo kích cỡ ước lượng mà các dự án trước dùng đến. Một sơ đồ tính toán mà liên hệ kích cỡ của sản phẩm và năng suất của đội phát triển với nỗ lực dự án được ước lượng được sử dụng thường xuyên. Dĩ nhiên, cách thức này giả định rằng: + Tổ chức của chúng ta đã lập tài liệu các kết quả thực tế từ các dự án trước. + Chúng ta có ít nhất một dự án trong quá khứ với kích cỡ tương tự (rõ ràng là tốt hơn nếu chúng ta có nhiều dự án với kích cỡ tương tự để củng cố rằng chúng ta cần ổn định một mức độ nào đó của nỗ lực để phát triển các dự án của kích cỡ được đưa ra) + Chúng ta sẽ tuân theo một vòng đời phát triển tương tự, sử dụng một phương pháp phát triển tương tự, các công cụ tương tự, và có một đội phát triển với các kĩ năng và kinh nghiệm tương tự cho dự án mới. - Tiếp cận thuật toán Nếu chúng ta không có dữ liệu lịch sử của chính tổ chức bởi vì chúng ta chưa bắt đầu thu thập số liệu hoặc vì dự án mới là rất khác, chúng ra có thể sử dụng một cách tiếp cận thuật toán đã hoàn thiện và đã được công nhận rộng rãi (ví dụ mô hình COCOMO của Barry Boehm) để chuyển một ước lượng kích cỡ thành một ước lượng nỗ lực. Các mô hình này có được từ việc nghiên cứu một số lượng lớn các dự án đã hoàn thành từ nhiều tổ chức khác nhau để xem xét các kích cỡ dự án ánh xạ như thế nào với nỗ lực dự án tổng cộng. Các mô hình “dữ liệu công nghiệp” này có thể không được chuẩn xác như là dữ liệu lịch sử của chính tổ chức của chúng ta, nhưng chúng có thể cho chúng ta những ước lượng nỗ lực gần đúng hữu ích. 7 1.2.3 Ước lượng thời gian Bước thứ ba trong ước lượng một dự án phát triển phần mềm là xác định lịch trình dự án từ ước lượng nỗ lực. Điều này thường đòi hỏi ước lượng số lượng người sẽ làm việc trên dự án, cái gì họ sẽ làm (cấu trúc phân cấp chia nhỏ công việc), khi nào họ sẽ bắt đầu làm việc trên dự án và khi nào họ sẽ kết thúc (cái này là “mô tả biên chế”). Một khi chúng ta có thông tin này, chúng ta cần tính toán để đưa nó vào một lịch trình theo lịch thời gian. Ngoài ra, dữ liệu lịch sử từ các dự án trong quá khứ của tổ chức hoặc các mô hình dữ liệu công nghiệp có thể được sử dụng để dự đoán số lượng người mà chúng ta cần cho một dự án với kích cỡ cho trước và làm thế nào công việc có thể chia nhỏ vào lịch trình. Nếu chúng ta không có gì, một quy tắc ước lượng lịch trình ([9] McConnell, 1996) có thể được dùng để lấy một ý tưởng thô của thời gian lịch tổng cổng cần thiết: lịch trình theo tháng = 3.0 * ( nỗ lực[người – tháng] )1/3 Thí dụ, nếu chúng ra đã ước lượng một dự án cần nỗ lực 65 [người – tháng], biểu thức trên cho thấy rằng cần lịch trình 12 tháng , từ đó suy đội dự án có 5 hoặc 6 thành viên (65/12). Trong ([9] McConnell. 1996) có nêu vấn đề nhiều đề xuất dùng 2.0 hay 2.5 hay ngay cả 4.0 để thay thế cho giá trị 3.0 – chỉ bằng cách dùng thử ta sẽ thấy nó như thế nào. Ước lượng lịch trình dự án là một chủ đề rắc rối bởi vì hầu hết các dự án thường bị chậm trễ. Sự chậm trễ do nhiều nguyên nhân. Các yêu cầu được phát hiện dần dần không được quản lý chủ động. Việc điều khiển chất lượng sản phẩm từ sớm thường không được chú trọng, dẫn đến dự án sẽ bị chậm trễ khi kiểm thử bắt đầu. Ở những tổ chức chưa có quy trình làm việc chuẩn thì những dự thảo lịch trình thường bị bỏ qua bởi ngay từ những người điều hành cấp cao. Xem xét công việc quản trị dự án và công việc ước lượng lịch trình, để ý rằng công việc ước lượng lịch trình sẽ quan tâm đến việc lên lịch trình ở mức độ cao của toàn dự án, còn những tính toán chi tiết hơn đòi hỏi các phụ thuộc yếu tố, đội ngũ 8 nhân viên sẵn có, và mức độ tài nguyên, phân công cho từng người sẽ được thực hiện bởi công việc quản trị dự án. Nếu ước lượng theo biểu thức tính lịch trình ở trên, ta ước lượng thời gian lịch trình trước rồi mới chỉ định số nhân viên. Nhưng nếu được chỉ định một đội phát triển trước, một biểu thức cơ bản cho việc ước lượng lịch trình của bất kỳ hoạt động quản lý là: Nỗ lực[người – tháng] / Số nhân viên[người] = Lượng thời gian Dùng biểu thức tổng quát này, một hoạt động mà yêu cầu 8 [người – tháng] của nỗ lực và có 4 người được chỉ định tham gia có thể được hoàn thành trong thời gian 2 tháng. 8 [người – tháng] / 4 [người] = 2 [tháng] Thực tế thì việc ước lượng lịch trình sẽ khó hơn rất nhiều. Nó liên quan đến nhiều yếu tố như: + Các phụ thuộc của một hoạt động với các hoạt động trước + Các hoạt động đan xen hay đồng thời + Đường găng xuyên suốt chuỗi công việc + Số ca làm việc mỗi ngày, số giờ làm việc hiệu quả trong mỗi ca + Những gián đoạn như là du lịch, hội nghị, đào tạo hay nghỉ ốm,… + Số lượng vùng thời gian cho các dự án đối với các công ty đa quốc gia Như vậy công việc quản trị dự án và công việc ước lượng lịch trình có nhiều mối liên hệ và được thực hiện theo sự tinh tế của từng người quản lý. 1.2.4 Ước lượng chi phí Có nhiều yếu tố để quan tâm khi ước lượng chi phí tổng cộng của một dự án. Bao gồm giá nhân công, giá mua hay giá thuê phần cứng và phần mềm, việc đi lại cho mục đích gặp gỡ hay kiểm thử, các giao tiếp (thí dụ, các cuộc gọi điện thoại đường dài, hội thảo video từ xa, …), các khóa đào tạo, không gian văn phòng, … 9 Giá nhân công thì có thể được xác định một cách đơn giản nhất bằng phép nhân ước lượng nỗ lực của dự án (theo giờ) với lương nhân công tính trung bình tổng quát. Một chi phí nhân công chuẩn xác hơn lấy kết quả từ việc sử dụng lương nhân công rõ ràng cho mỗi vị trí (thí dụ, vị trí kĩ thuật, quản lý chất lượng, quản lý dự án, người lập tài liệu, cộng tác viên, …). Chúng ra sẽ phải xác định xem bao nhiêu phần trăm của nỗ lực dự án tổng cộng cần được cấp phát cho mỗi vị trí. Khi này dữ liệu lịch sử hoặc các mô hình dữ liệu công nghiệp lại có thể trợ giúp. Qua việc nghiên cứu 4 bước trong phép ước lượng như trên, đề xuất một tiến trình cơ sở cho việc ước lượng như được mô tả trong sơ đồ ở Hình 1.1: Hình 1.1. Tiến trình cơ sở Ước lượng dự án (Hewson, 2007) 10 TIỂU KẾT CHƯƠNG 1 Trong chương 1 trình bày tổng quan về ước lượng phần mềm, nêu ra hai phương pháp xây dựng phần mềm cơ bản để đánh giá ưu nhược điểm của từng phương pháp. Tóm tắt lại bốn bước để ước lượng phần mềm để thấy rõ tầm quan trọng của từng giai đoạn 11