Tài liệu Chăm sóc giáo dục trẻ em dân tộc thiểu số và trẻ em có hoàn cảnh khó khăn

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO DỰ ÁN TĂNG CƯỜNG KHẢ NĂNG SẴN SÀNG ĐI HỌC CHO TRẺ MẦM NON Moâ ñun QL3 C HAÊM SOÙC GIAÙO DUÏC TREÛ DAÂN TOÄC THIEÅU SOÁ & TREÛ COÙ HOAØN CAÛNH KHOÙ KHAÊN (Daønh cho caùn boä quaûn lyù) Hà Nội, 2013 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên 1 THAM GIA BIÊN SOẠN 2 1. Cố vấn chuyên môn : PGS. TS. Kay Margetts 2. Các tác giả Ths. Lương Thị Bình : Ths. Phạm Thị Bền Ths. Lê Mỹ Dung Ths. BS. Vũ Yến Khanh Ths. Hoàng Thị Thu Hương Ths. Lê Thị Thu Huyền PGS. TS. Lã Thị Bắc Lý Ths. Nguyễn Thị Quyên Ths. Bùi Thị Kim Tuyến TS. Hoàng Thị Oanh Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên MÔ ĐUN QL3 • Xác định được trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn cũng như những lĩnh vực các em cần hỗ trợ trong quá trình chăm sóc, giáo dục. • Lựa chọn và áp dụng được các biện pháp hỗ trợ phù hợp với đặc điểm của trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn cũng như đặc điểm của địa phương mình. Về thái độ • Tôn trọng sự đa dạng của trẻ em; • Có hành vi ứng xử phù hợp trong quá trình tổ chức chăm sóc, giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn; • Tạo điều kiện hỗ trợ để nâng cao chất lượng và mục tiêu chăm sóc và giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn NỘI DUNG CHÍNH Nội dung Thời gian 1 Giới thiệu 10 phút 2 Tôn trọng sự khác biệt của trẻ trong trường/lớp học đa dạng 30 phút 3 Giới thiệu về trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn 30 phút 4 Thực trạng chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn 45 phút 5 Hỗ trợ trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn 5.1 Hỗ trợ trẻ dân tộc thiểu số 180 phút 5.2 Hỗ trợ trẻ có hoàn cảnh khó khăn 6 Kế hoạch hành động cá nhân 30 phút TÀI LIỆU CẦN 1. Một số chính sách văn bản liên quan đến giáo dục mầm non cho trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn TÀI LIỆU VÀ PHƯƠNG TIỆN HỖ TRỢ • Giấy A0, giấy A4 và bút dạ • Tài liệu bổ trợ • Băng dính • Bảng và bàn ghế • Máy tính và máy chiếu 4 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên TÀI LIỆU CHUẨN BỊ TRƯỚC • Đọc Hướng dẫn dành cho Báo cáo viên • Xem trước Tài liệu giảng dạy • Xem trước bài giảng PowerPoint slides • Kiểm tra và chạy thử các đoạn băng hình (nếu có) • Đảm bảo học viên có đủ Tài liệu bổ trợ • Đảm bảo báo cáo viên có đủ các Tài liệu phát tay • Đảm bảo có đầy đủ danh sách học viên  TÀI LIỆU THAM KHẢO • Bộ Giáo dục và Đào tạo (2013). Báo cáo kết quả EDI • Bộ Giáo dục và Đào tạo (2009). Chương trình giáo dục mầm non và Hướng dẫn thực hiện chương trình, NXBGDVN. • Bộ Giáo dục và Đào tạo (2008). Dự án Giáo dục tiểu học cho học sinh có hoàn cảnh khó khăn (PEDC). • Luật Người khuyết tật (2011) • Luật Bảo vệ chăm sóc và giáo dục trẻ em (2004) • Các thông tư của Bộ Giáo dục và Đào tạo, Thông tư liên tịch giữa Bộ Giáo dục và Đào tạo , Bộ Tài chính, Bộ Lao động Thương binh và Xã hội liên quan đến giáo dục mầm non cho trẻ em dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn • Một phim ngắn minh họa được trích từ bộ DVD Con đường hi vọng của tổ chức GIZ và các hình ảnh minh họa được sưu tầm từ nhiều nguồn khác nhau. Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên 5 I. GIỚI THIỆU CHIẾU SLIDE # 1 Xin chào mừng các anh/chị đã tham gia khóa tập huấn. Hôm nay, chúng ta cùng nhau tìm hiểu mô đun Chăm sóc giáo dục trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn. GIỚI THIỆU VỀ BẢN THÂN Tôi xin tự giới thiệu Tên tôi là... Tôi hiện nay đang làm việc tại..... Tôi đã có kinh nghiệm.... năm trong lĩnh vực .... Tôi là người trình bày nội dung của mô đun ngày hôm nay. 6 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên CHIẾU SLIDE # 2 Mục tiêu của mô đun. ĐỌC SLIDE CHIẾU SLIDE # 3 Các nội dung của mô đun. ĐỌC SLIDE NÓI Bây giờ chúng ta sẽ đi tìm hiểu từng nội dung của mô đun này. Trước hết là nội dung 1. Tôn trọng sự khác biệt của trẻ trong trường/lớp học đa dạng. Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên 7 2. TÔN TRỌNG SỰ KHÁC BIỆT TRONG TRƯỜNG/LỚP HỌC ĐA DẠNG. CHIẾU SLIDE # 4 Tôn trọng sự khác biệt trong trường/lớp học đa dạng. NÓI Chúng ta hãy bắt đầu bằng việc xem xét và suy ngẫm cá nhân để nhận ra các đặc điểm riêng của mình. Các anh/chị mở phiếu hỏi ở cuối tập tài liệu này và thực hiện nhiệm vụ nêu trong slide sau. 8 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên CHIẾU SLIDE # 5 Phiếu hỏi. ĐỌC SLIDE [Phát Phiếu hỏi cho học viên và chiếu nội dung phiếu hỏi trong slide tiếp theo] HỎI Có nhóm nào có học viên trả lời giống nhau không? [Nếu có, yêu cầu các nhóm chia sẻ khoảng 2 câu trả lời giống nhau] Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên 9 HỎI Món ăn khoái khẩu của anh/chị là gì? KHÍCH LỆ và GHI NHẬN các ý kiến [Sau khi một số ý kiến đã chia sẻ Để khởi xướng các ý kiến, HỎI cho ví dụ Ai thích ăn PHỞ nào? HỎI Những điều mà anh/chị muốn thay đổi bản thân mình là gì? KHÍCH LỆ và GHI NHẬN các ý kiến GIẢI THÍCH Tất cả chúng ta đều giống và khác nhau về một mặt nào đó. Khác nhau là một điều cơ bản ở một người. HỎI Các anh/chị mong muốn người khác đối xử với mình như thế nào? KHÍCH LỆ và GHI NHẬN các ý kiến Ví dụ - Tôn trọng - Không nhạo báng - Không phân biệt đối xử, không thiếu tôn trọng - Cảm thông, chia sẻ - Nói chuyện bình thường khi anh/chị làm tốt việc của mình - Không đặt biệt danh gọi bằng tên miệt thị như “béo”, “dở” 10 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên CHIẾU SLIDE # 6 Tôn trọng sự khác biệt và đa dạng. ĐỌC SLIDE CHIẾU SLIDE # 7 Tôn trọng sự khác biệt và sự đa dạng. ĐỌC SLIDE Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên 11 CHIẾU SLIDE # 8 Tôn trọng sự đa dạng là: ĐỌC SLIDE GIẢI THÍCH Bây giờ chúng ta hãy suy nghĩ về sự đa dạng trong chính trường học và địa phương mình. CHIẾU SLIDE # 9 Thảo luận nhóm. ĐỌC SLIDE 12 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên BIỂU HIỆN CỦA SỰ ĐA DẠNG TRONG TRƯỜNG HỌC Địa bàn sinh sống Hoàn cảnh văn hóa & gia đình • Kinh tế • • • • • • • • • • • 10 Cấu trúc Môi trường, Việc làm, Học vấn Ngoại tỉnh, Nhập cư Vạn chài Mẹ đơn thân Đông con Tôn giáo Sự quan tâm,… • Nông thôn – thành thị • Miền núi – đồng bằng – miền biển Sự đa dạng của trẻ em trong trường/lớp học MN Ngôn ngữ: • Nói TV • Nói khác TV Đặc điểm cá nhân • Thể chất khỏe - yếu – bệnh • Tâm lí (Nhu cầu, sở thích, năng lực, tính cách) • Giới tính • Độ tuổi (lớp ghép) Giáo dục • Bán trú – không bán trú • Đi học đều - thất thường BGD&ĐT - Dự án tăng cường khả năng sẵn sàng đi học cho trẻ mầm non 2013 - Chăm sóc giáo dục trẻ DTTS và trẻ có HCKK CHIẾU SLIDE # 11 Sự đa dạng của trẻ em. ĐỌC SLIDE CHIẾU SLIDE # 12 Sự đa dạng của trẻ em. ĐỌC SLIDE GIẢI THÍCH Trong một lớp học có nhiều trẻ em khác nhau. Bây giờ chúng ta sẽ suy nghĩ về những lợi ích và những thách thức trong công tác chăm sóc và giáo dục cho lớp học, trường học có tính đa dạng. 14 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên CHIẾU SLIDE # 13 Lợi ích và thách thức của lớp học có tính đa dạng. ĐỌC SLIDE GIẢI THÍCH Ở lớp học nào cũng đều có sự đa dạng. Sự đa dạng trong lớp học mang lại cả những lợi ích cũng như những thách thức đối với giáo viên và học sinh trực tiếp tham gia vào quá trình dạy và học ở trên lớp cũng như đối với những liên đới như phụ huynh, các nhà quản lí, chính quyền địa phương,… HỎI Sự đa dạng trong trường, lớp học có lợi ích gì đối với trẻ, GV và nhà trường, cộng đồng? [Mỗi nhóm cử một người phát biểu 2 hoặc 3 ý kiến] VIẾT các ý kiến lên bảng theo 3 cột: trẻ, CBQL-GV-nhà trường, cộng đồng Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên 15 GIẢI THÍCH Các ý kiến của anh/chị được tổng hợp trong slide sau CHIẾU SLIDE # 14 Lợi ích của lớp học đa dạng. ĐỌC SLIDE CHIẾU SLIDE # 15 Lợi ích của lớp học đa dạng. ĐỌC SLIDE 16 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên HỎI Những thách thức của trường học, lớp học có sự đa dạng là gì? Một đại diện của nhóm phát biểu 2 ý kiến KHUYẾN KHÍCH và GHI NHẬN các ý kiến VIẾT một số ý kiến lên bảng theo 3 cột: trẻ, CBQL-GV - nhà trường và cộng đồng GIẢI THÍCH Slide này tổng hợp lại ý kiến của các anh/chị vừa nêu CHIẾU SLIDE # 16 Thách thức của lớp học đa dạng ĐỌC SLIDE Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên 17 CHIẾU SLIDE # 17 Thách thức của lớp học đa dạng. ĐỌC SLIDE GIẢI THÍCH Điều quan trọng là CBQL và GV cần tôn trọng sự đa dạng trong trường hoặc quận huyện của mình. CHIẾU SLIDE # 18 Tôn trọng sự khác biệt trong trường học ĐỌC SLIDE 18 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên GIẢI THÍCH Bây giờ chúng ta sẽ tập trung tìm hiểu trong sự đa dạng ở trường học và địa phương của mình xác định những trẻ em nào thuộc diện trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn. 3. GIỚI THIỆU VỀ TRẺ DÂN TỘC THIỂU SÔ VÀ TRẺ CÓ HOÀN CẢNH KHÓ KHĂN CHIẾU SLIDE # 19 Giới thiệu về trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn. GIẢI THÍCH Để tìm hiểu về các nhóm trẻ nào thuộc diện trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn, chúng ta tìm hiểu những yếu tố căn cứ để xác định trẻ dân tộc thiểu số và trẻ có hoàn cảnh khó khăn. Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên 19 CHIẾU SLIDE # 20 Căn cứ để xác định. ĐỌC SLIDE GIẢI THÍCH Có thể xác định được ngay trẻ dân tộc thiểu số khi căn cứ chủ yếu vào hoàn cảnh văn hóa – gia đình, địa bàn sinh sống và ngôn ngữ của trẻ. Nước ta có tất cả 54 dân tộc anh em trong đó đông nhất là người dân tộc Kinh (dân tộc Việt), chiếm tới hơn 85% dân số cả nước. Do vậy, những người không phải dân tộc Kinh được gọi chung là người dân tộc thiểu số hoặc dân tộc ít người. Do sự phức tạp của khái niệm ”hoàn cảnh khó khăn” nên trong mô đun này, chúng tôi căn cứ vào 5 yếu tố đã nêu ở slide trước và quan niệm rằng trẻ có hoàn cảnh khó khăn bao gồm những trẻ ở slide như sau. 20 Chaêm soùc giaùo duïc treû daân toäc thieåu soá vaø treû coù hoaøn caûnh khoù khaên