TRƢỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI THƢƠNG HÀ NỘI
KHOA KINH TẾ VÀ KINH DOANH QUỐC TẾ
----- -----
KHOÁ LUẬN TỐT NGHIỆP
TÊN ĐỀ TÀI:
Cam kÕt gia nhËp WTO cña ViÖt Nam trong lÜnh
vùc tµi chÝnh ng©n hµng vµ lé tr×nh thùc hiÖn
Họ và tên sinh viên
: Bùi Thị Nhật Linh
Lớp
: Anh 11
Khoá
: K42 C
Giáo viên hƣớng dẫn : TS. Bùi Ngọc Sơn
Hà nội, tháng 11/2007
DANH MỤC TÀI LIÊU THAM KHẢO
-
Trần An, Ngọc Sơn (3/2007), Cam kết WTO nhận diện khó khăn, Thông
tin tài chính số 6, trang 2.
-
Ths. Đỗ Tất Cương (2/2006), Thị trường dịch vụ Bảo Hiểm Việt Nam:
Quan điểm và phương hướng phát triển , Thời báo tài chính, trang 38.
-
Huyền Diệu (1/1/2007), Một số đánh giá về thị trường tài chính khi gia
nhập WTO, Thị trường tài chính và tiền tệ số 1+2, trang 49.
-
PGS,TS Nguyên Đ ăng Dờn, Những giải pháp chủ yếu và bước đi cho quá
trình tự do hóa tài chính và hội nhập quốc tế của hệ thống ngân hàng Việt
Nam
-
Hải Hà (8/2007), Bảo hiểm Việt Nam các xu hướng phát triển, Thời báo tài
chính số 150, trang 10.
-
Ths, Nguyễn Thị Hiên (2007), Nguyên tắc tuần tự tiệm tiến trong mở cửa
thị trường dịch vụ của Trung Quốc và Bài học kinh nghiệm cho Việt Nam
sau khi gia nhập WTO , Tạp chí kinh tế đối ngoại số 22.
-
Ths. Nguyễn Thị Liên Hoa (4/2007), Phát triển bền vững thị trường chứng
khoán Việt Nam, Tài chính số 4, trang 36.
-
Lê Minh Hưng (2/2007), Hệ thống ngân hàng Việt Nam bước vào triển khai
thực hiện các cam kết gia nhập WTO, Tạp chí Ngân hàng,trang 34.
-
TS.Trịnh Thị Thu Hương (2007), Bancassurance Xu hướng mới cho sự
phát triển của doanh nghiệp Bảo hiêm và ngân hàng Việt Nam hậu WTO,
Tạp chí kinh tế đối ngoại 22, trang 12
-
Ths. Phạm Đ ình Liệu (15/05/2007), Một số giải pháp cho ngân hàng
thương mại cổ phần, Thị trường tài chính và tiền tệ số 10, trang 30.
-
Phùng Đ ắc Lộc (5/2007), Doanh nghiệp Bảo hiểm và WTO, Tài chính số
511, trang 26.
-
ThS. Bùi thị Thùy Nhi (3/2007), Vấn đề hội nhập quốc tế của các Ngân
hàng Thương mại Việt Nam hậu WTO, Những vấn đề kinh tế chính trị thế
giới, trang 69.
-
TS. Hoàng Xuân Quế (15/7/2007), Một số giải pháp phát triển thị trường
chứng khoán Việt Nam, Thị trường tài chính và tiền tệ số 14, trang 24.
-
Nguyễn Thị Thanh Thảo (12/2006), Khu vực tài chính cơ hội, thách thức
lớn, Thông tin tài chính số 24, trang 10.
-
PGS.TS Nguyễn Thị Quy, Hoạt động của ngân hàng nước ngoài tại Việt
Nam những tác động và thách thức đối với ngân hàng thương mại, Thương
mại quốc tế và những vấn đề hội nhập kinh tế quốc tế, trang 296.
-
PGS.TS Hoàng Ngọc Thiết, Các giải pháp hoàn thiện pháp luật về thương
mại dịch vụ của Việt Nam để gia nhập WTO, Thương mại Việt Nam trong
quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, trang 211.
-
DT,( 1/2007), Lộ trình mở cửa của hệ thống ngân hàng Việt Nam trong
cam kết gia nhập WTO, Tạp chí ngân hàng số 1, trang 2.
-
Báo cáo của Ban công tác về Việc gia nhập WTO của Việt Nam (tiếng
Anh và tiếng Việt)
-
Biểu cam kết dịch vụ của Việt Nam
-
Thời báo Kinh tế Việt Nam - No.240 [ 2006-11-27 ]
DANH MỤC CÁC WEBSITE THAM KHẢO THÔNG TIN
-
Tổ chức thương mại thế giới:
www.wto.org
-
Ngân hàng thế giới:
www.wordlbank.org.vn
-
Bộ tài chính Việt Nam:
www.mot.gov.vn
-
Ủy ban quốc gia về hợp tác kinh tế quốc tế: www.nicec.gov.vn
-
Ngân hàng Nhà nước Việt Nam:
-
Website: http://www.sbv.gov.vn/home/nghiencuu.asp?tin=360
-
Website: http://vnexpress.net/Vietnam/Kinh-doanh/2006/11/3B9F0ACA/
-
Website: http://www1.mot.gov.vn/Ven/VBdetail.asp?id=2465
-
Website:http://www.taichinhviet.com/index.php?area=1&p=news&newsid
=574
-
Website: www.taichinhvietnam.com
www.sbv.gov.vn
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
LêI NãI §ÇU
1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi
Sau 11 n¨m nç lùc, kiªn tr× gia nhËp Tæ chøc th¬ng m¹i ThÕ giíi (WTO) víi h¬n
2000 phiªn ®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng, ngµy 7/11/2006 ViÖt Nam ®· ®îc
c«ng nhËn lµ thµnh viªn thø 150 cña tæ chøc kinh tÕ lín nhÊt hµnh tinh nµy. § ©y lµ sù
kiÖn cã ý nghÜa träng ®¹i ®¸nh dÊu mét bíc ph¸t triÓn míi trong tiÕn tr×nh héi nhËp kinh
tÕ cña níc ta. Gia nhËp WTO cã nghÜa lµ níc ta ®· chÝnh thøc trë thµnh mét thµnh viªn
trong s©n ch¬i chung cña toµn cÇu, ®îc quyÒn b×nh ®¼ng víi 149 níc trong hÖ thèng
th¬ng m¹i ®a ph¬ng.
Tuy nhiªn, ®æi l¹i, ViÖt Nam còng ph¶i thùc hiÖn tÊt c¶ c¸c cam kÕt trong qu¸
tr×nh ®µm ph¸n gia nhËp còng nh c¸c nghÜa vô thµnh viªn WTO. ViÖc thùc hiÖn cam kÕt
trong tÊt c¶ c¸c lÜnh vùc ch¾c ch¾n sÏ t¸c ®éng kh«ng nhá ®Õn nÒn kinh tÕ ViÖt Nam. Do
vËy viÖc hiÓu vµ n¾m v÷ng c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam khi gia nhËp WTO lµ cùc kú cÇn
thiÕt ®èi víi c¸c doanh nghiÖp còng nh tÊt c¶ c¸c bé, ngµnh, c¬ quan qu¶n lý Trung ¦
¬ng vµ ®Þa ph¬ng trong qu¸ tr×nh ho¹ch ®Þnh chÝnh s¸ch t¹o m«i trêng thuËn lîi cho sù
ph¸t triÓn.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tµi chÝnh ng©n hµng lu«n lµ lÜnh vùc träng t©m. Tõ
cuèi thÕ kû tríc, nhiÒu ngêi ®· dù b¸o thÕ 21 lµ thêi ®¹i cña cña c¸c ngµnh kinh doanh
tµi chÝnh, b¶o hiÓm, ng©n hµng. ë ViÖt Nam, nh÷ng ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña lÜnh
vùc ng©n hµng ®îc h×nh thµnh qua qu¸ tr×nh ®æi míi vµ giê ®©y ®· trë nªn chÝn muåi.
Tèc ®é t¨ng trëng quy m« còng nh lîi nhuËn tõ lÜnh vùc nµy ®ang lµ hÊp lùc víi giíi
kinh doanh. Khi gia nhËp s©n ch¬i th¬ng m¹i toµn cÇu, dÞch vô nãi chung vµ tµi chÝnh
ng©n hµng nãi riªng ®ang ®îc quan t©m ®Æc biÖt. T¸c ®éng cña c¸c cam kÕt gia nhËp ®èi
víi ngµnh tµi chÝnh trong níc sÏ ë møc ®é nµo? Lµm sao ®Ó tiÕp tôc duy tr× ph¸t triÓn
lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng trong bèi c¶nh héi nhËp vµ thùc hiÖn c¸c cam kÕt ®ã? HÖ
thèng ng©n hµng vµ c¸c ®Þnh chÕ tµi chÝnh cña ViÖt Nam ®· vµ ®ang ph¶i ®èi mÆt víi c¸c
c¬ héi vµ th¸ch thøc ra sao?
1
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
XuÊt ph¸t tõ môc ®Ých t×m c©u tr¶ lêi cho nh÷ng c©u hái trªn, ngêi viÕt ®· m¹nh
d¹n t×m hiÓu vÒ vÊn ®Ò nµy qua ®Ò tµi: “Cam kÕt gia nhËp WTO cña ViÖt Nam tr ong
lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng vµ lé tr ×nh thùc hiÖn.
2. Môc ®Ých nghiªn cøu
- T×m hiÓu c¸c quy ®Þnh cña WTO ¶nh hëng ®Õn lÜnh vùc Tµi chÝnh ng©n hµng
- T×m hiÓu vÒ c¸c cam kÕt cña ViÖt Nam vÒ dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng vµ c¸c cam kÕt
vÒ c¸c lo¹i h×nh dÞch vô tµi chÝnh mµ c¸c nhµ cung cÊp níc ngoµi ®îc ho¹t ®éng kinh
doanh ë ViÖt Nam
- T¸c ®éng cña c¸c cam kÕt ®ã ®èi víi lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng cña ViÖt Nam
- KiÕn nghÞ mét sè gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ tµi chÝnh ng©n hµng sau khi
ViÖt Nam gia nhËp WTO.
3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu
- §èi tîng nghiªn cøu: C¸c cam kÕt cña ViÖt Nam trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng vµ
lé tr×nh thùc hiÖn
- Ph¹m vi nghiªn cøu: Néi dung vµ t¸c ®éng cña c¸c cam kÕt ®èi víi 3 ngµnh b¶o hiÓm,
ng©n hµng vµ chøng kho¸n.
4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu
§Ò tµi ¸p dông ph¬ng ph¸p luËn duy vËt biÖn chøng vµ duy vËt lÞch sö cña Chñ
nghÜa Mac-Lªnin kÕt hîp víi vËn dông ph¬ng ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch, thèng kª, so
s¸nh lµm s¸ng tá vÊn ®Ò cÇn nghiªn cøu.
5. KÕt cÊu khãa luËn
Khãa luËn gåm 3 phÇn:
- Ch¬ng I: C¸c quy ®Þnh vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng trong khu«n khæ WTO
- Ch¬ng II: C¸c cam kÕt trong lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng cña ViÖt Nam khi gia nhËp
WTO vµ lé tr×nh thùc hiÖn
- Ch¬ng III: C¸c gi¶i ph¸p nh»m thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ tµi chÝnh ng©n hµng cña ViÖt
Nam sau khi gia nhËp WTO.
2
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
CH¦¥NG I: C¸C QUY §ÞNH VÒ LÜNH VùC TµI CHÝNH
NG¢N HµNG TRONG KHU¤N KHæ WTO
I. Giíi thiÖu kh¸i qu¸t vÒ Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi WTO (World Trade
Or ganization)
Tæ chøc Th¬ng m¹i ThÕ giíi ra ®êi n¨m 1995, lµ hËu th©n cña GATT- mét hÖ
thèng th¬ng m¹i ®a ph¬ng ®îc thµnh lËp sau ThÕ chiÕn II vµ ®· cã h¬n 50 n¨m tån
t¹i. TÝnh ®Õn thêi ®iÓm 07/11/2006, WTO cã 150 níc thµnh viªn víi h¬n 65% d©n sè
thÕ giíi, chiÕm h¬n 90% th¬ng m¹i thÕ giíi, 93% s¶n lîng thÕ giíi. 34 níc quan s¸t
viªn ®ang th¬ng lîng xin gia nhËp.
Trong khu«n khæ WTO, c¸c cuéc ®µm ph¸n vÉn tiÕp tôc nh»m tù do ho¸ th¬ng
m¹i h¬n n÷a. Th¸ng 2/1997, mét hiÖp ®Þnh vÒ dÞch vô viÔn th«ng ®· ®îc ký, theo ®ã, 69
ChÝnh phñ ®· tho¶ thuËn nh÷ng biÖn ph¸p tù do ho¸ th¬ng m¹i vît xa nh÷ng tháa
thuËn cña Vßng §µm ph¸n Urugoay. Cïng n¨m 1997, 40 chÝnh phñ ®· hoµn tÊt c¸c
th¬ng lîng b·i bá thuÕ quan cho c¸c s¶n phÈm c«ng nghÖ tin häc vµ 70 thµnh viªn ®·
ký kÕt mét tho¶ íc vÒ dÞch vô tµi chÝnh chi phèi h¬n 95% thÞ trêng ng©n hµng, b¶o
hiÓm, chøng kho¸n vµ th«ng tin tµi chÝnh. Th¸ng 5/1998, cuéc häp cÊp bé trëng ë
Geneva ®· ®ång ý nghiªn cøu c¸c chñ ®Ò ph¸t sinh tõ th¬ng m¹i ®iÖn tö toµn cÇu. N¨m
2000 ®· diÔn ra c¸c cuéc th¶o luËn vÒ n«ng nghiÖp vµ dÞch vô.
1.1. Môc ®Ých vµ chøc n¨ng
3
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
Môc ®Ých bao trïm cña WTO lµ lµm cho th¬ng m¹i ho¹t ®éng th«ng suèt, tù do,
c«ng b»ng vµ tiªn ®o¸n ®îc. §Ó ®¹t môc ®Ých ®ã, WTO cã nh÷ng chøc n¨ng sau ®©y:
- §iÒu hµnh c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i.
- DiÔn ®µn cho c¸c cuéc th¬ng lîng vÒ th¬ng m¹i.
- Gi¶i quyÕt c¸c tranh chÊp.
- Gi¸m s¸t c¸c chÝnh s¸ch th¬ng m¹i quèc gia.
- Hç trî c¸c níc ®ang ph¸t triÓn vÒ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i, th«ng qua c¸c ch¬ng
tr×nh hç trî kü thuËt vµ huÊn luyÖn.
- Hîp t¸c víi c¸c tæ chøc quèc tÕ.
1.2. C¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n
- Kh«ng ph©n biÖt ®èi xö: Mét quèc gia kh«ng bÞ ph©n biÖt ®èi xö gi÷a nh÷ng
níc b¹n hµng (nghÜa lµ tÊt c¶ ®Òu ®îc trao quy chÕ tèi huÖ quèc - MFN) vµ còng kh«ng
cã sù ph©n biÖt ®èi xö gi÷a hµng ho¸, dÞch vô vµ c«ng d©n cña mét quèc gia víi quèc gia
kh¸c (nghÜa lµ ®îc trao quy chÕ ®èi xö quèc gia - NT).
- Th¬ng m¹i ngµy cµng tù do h¬n: C¸c rµo c¶n th¬ng m¹i ngµy cµng ®îc th¸o
gì th«ng qua th¬ng lîng.
- DÔ tiªn liÖu: C¸c c«ng ty, nhµ ®Çu t vµ chÝnh phñ níc ngoµi cã thÓ v÷ng tin
r»ng c¸c rµo c¶n th¬ng m¹i (gåm rµo c¶n quan thuÕ, phi quan thuÕ vµ c¸c rµo c¶n kh¸c)
sÏ kh«ng ®îc dùng lªn tuú tiÖn; ngµy cµng cã thªm nh÷ng cam kÕt gi¶m thuÕ suÊt vµ më
cöa thÞ trêng trong WTO.
- C¹nh tranh h¬n: Chèng c¸c biÖn ph¸p giµnh thÞ trêng b»ng nh÷ng hµnh vi
kh«ng c«ng b»ng nh trî cÊp xuÊt khÈu vµ b¸n s¶n phÈm díi gi¸ thµnh.
- Cã lîi h¬n cho c¸c níc chËm ph¸t triÓn: Dµnh cho c¸c níc chËm ph¸t triÓn
nhiÒu thêi gian h¬n ®Ó ®iÒu chØnh, tÝnh linh ho¹t cao h¬n vµ nh÷ng u ®·i ®Æc biÖt.
1.3. C¬ cÊu tæ chøc
C¬ quan ra quyÕt ®Þnh cao nhÊt cña WTO lµ Héi nghÞ Bé trëng (HNBT) häp Ýt
nhÊt lµ 2 n¨m mét lÇn.
4
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
CÊp thø hai lµ § ¹i Héi ®ång (§H§), gåm c¸c ®¹i sø hay trëng ph¸i ®oµn cña tÊt
c¶ c¸c níc thµnh viªn t¹i Geneva, mçi n¨m häp mét vµi lÇn t¹i Geneva, cã vai trß lµ C¬
quan gi¸m s¸t chÝnh s¸ch th¬ng m¹i vµ C¬ quan gi¶i quyÕt tranh chÊp. § ¹i héi ®ång
hµnh ®éng nh©n danh HNBT vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc HNBT.
CÊp thø ba lµ Héi ®ång vÒ Th¬ng m¹i hµng ho¸ (Goods Council), Héi ®ång vÒ
Th¬ng m¹i dÞch vô (Services Council) vµ Héi ®ång vÒ nh÷ng vÊn ®Ò liªn quan ®Õn Së
h÷u trÝ tuÖ (TRIPS Council), chÞu tr¸ch nhiÖm tríc § ¹i héi ®ång. Ngoµi ra, cã 6 ñy ban
chuyªn tr¸ch hay nhãm lµm viÖc liªn quan ®Õn tõng hiÖp ®Þnh hay lÜnh vùc riªng lÎ.
CÊp thø t lµ nh÷ng tiÓu ban trùc thuéc § ¹i Héi ®ång vµ c¸c Héi ®ång.
C¸c quyÕt ®Þnh cña WTO ®îc th«ng qua theo nguyªn t¾c ®ång thuËn. BiÓu quyÕt
theo ®a sè còng cã thÓ ®îc ¸p dông trong mét sè trêng hîp ®îc quy ®Þnh t¹i HiÖp
®Þnh WTO.
§oµn th ký cña WTO gåm 500 nh©n viªn, ®øng ®Çu lµ mét tæng th ký, toµn bé
v¨n phßng ®ãng ë Geneva cã nhiÖm vô chÝnh lµ cung øng kü thuËt cho c¸c héi ®ång, uû
ban vµ héi nghÞ bé trëng, hç trî kü thuËt cho c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, ph©n tÝch t×nh
h×nh th¬ng m¹i thÕ giíi vµ gi¶i thÝch c¸c c«ng viÖc cña WTO cho c«ng chóng vµ b¸o
chÝ.
1.4. C¸c hiÖp ®Þnh cña WTO
§Ó b¶o ®¶m ho¹t ®éng th¬ng m¹i ®îc c«ng b»ng, tù do nh môc ®Ých ®Ò ra, c¸c
níc thµnh viªn WTO th¬ng lîng ®Ó thèng nhÊt ban hµnh c¸c quy t¾c vµ tu©n thñ c¸c
quy t¾c ®ã. C¸c quy t¾c cña WTO ®îc ghi nhËn t¹i c¸c hiÖp ®Þnh cña WTO lµ kÕt qu¶
th¬ng lîng gi÷a c¸c níc thµnh viªn vµ ®Òu ®· ®îc quèc héi cña tÊt c¶ c¸c níc thµnh
viªn phª chuÈn.
Toµn bé hÖ thèng quy t¾c cña WTO hiÖn nay gåm h¬n 60 hiÖp ®Þnh, dµi ®Õn
30.000 trang, chia thµnh 3 phÇn c¬ b¶n sau ®©y:
PhÇn 1: Nh÷ng hiÖp ®Þnh c¬ b¶n (GATT, GATS, TRIPS).
5
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
PhÇn 2: Nh÷ng hiÖp ®Þnh trong tõng lÜnh vùc cô thÓ nh n«ng nghiÖp, dÖt may,
hµng kh«ng, hµng h¶i, h¹ thÊp thuÕ suÊt hay chèng ph¸ gi¸ v.v
PhÇn 3: LÞch tr×nh hay danh s¸ch nh÷ng cam kÕt cña c¸c thµnh viªn vÒ thuÕ quan
hay më cöa thÞ trêng.
C¨n cø vµo néi dung c¸c hiÖp ®Þnh, cã thÓ chia thµnh 5 lo¹i tháa íc sau ®©y:
- Tháa íc vÒ hµng ho¸
HiÖp ®Þnh GATT ®· trë thµnh hiÖp ®Þnh khung cho th¬ng m¹i hµng ho¸ víi
nh÷ng phô kiÖn ®iÒu chØnh nh÷ng lÜnh vùc riªng nh n«ng nghiÖp hay dÖt vµ nh÷ng chñ
®Ò riªng nh th¬ng m¹i nhµ níc, tiªu chuÈn s¶n phÈm, trî cÊp hay nh÷ng biÖn ph¸p
chèng ph¸ gi¸.
- Tho¶ íc vÒ dÞch vô
C¸c nguyªn t¾c vÒ th¬ng m¹i tù do h¬n vµ c«ng b»ng h¬n ®îc ¸p dông cho
th¬ng m¹i dÞch vô cña c¸c ng©n hµng, c«ng ty b¶o hiÓm, c«ng ty viÔn th«ngvµ ®îc ghi
nhËn trong b¶n HiÖp ®Þnh vÒ Th¬ng m¹i dÞch vô (GATS). C¸c thµnh viªn WTO còng ®·
cã nh÷ng cam kÕt riªng lÎ trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh nªu râ nh÷ng lÜnh vùc dÞch vô nµo
hä ®ång ý më cöa vµ møc ®é më cöa cho c¹nh tranh cña níc ngoµi.
- Tháa íc vÒ së h÷u trÝ tuÖ
HiÖp ®Þnh vÒ së h÷u trÝ tuÖ cña WTO lµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc th¬ng m¹i vµ ®Çu
t vÒ suy nghÜ vµ ãc s¸ng t¹o. HiÖp ®Þnh quy ®Þnh c¸ch thøc b¶o vÖ quyÒn t¸c gi¶, th¬ng
hiÖu, tªn ®Þa ph¬ng x¸c ®Þnh xuÊt xø cña s¶n phÈm
- Tháa íc vÒ gi¶i quyÕt tranh chÊp
Thñ tôc gi¶i quyÕt tranh chÊp cña WTO ®îc quy ®Þnh t¹i B¶n Tho¶ thuËn vÒ Gi¶i
quyÕt tranh chÊp lµ c¬ së ph¸p lý cho viÖc cìng chÕ thi hµnh c¸c quy t¾c cña WTO vµ
do ®ã b¶o ®¶m cho th¬ng m¹i ®îc diÔn ra th«ng suèt.
- Tho¶ íc vÒ gi¸m s¸t chÝnh s¸ch
Môc ®Ých cña C¬ chÕ gi¸m s¸t chÝnh s¸ch lµ n©ng cao tÝnh minh b¹ch, t¹o ra sù
hiÓu biÕt h¬n vÒ chÝnh s¸ch th¬ng m¹i mµ c¸c níc ®ang ¸p dông vµ t¸c ®éng cña nã.
NhiÒu thµnh viªn xem viÖc gi¸m s¸t lµ mét c¸ch ®ãng gãp ý kiÕn ®èi víi chÝnh s¸ch cña
hä. TÊt c¶ c¸c thµnh viªn ®Òu ph¶i tr¶i qua gi¸m s¸t ®Þnh kú. Mçi cuéc gi¸m s¸t ®îc thÓ
6
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
hiÖn trong b¶n b¸o c¸o cña thµnh viªn bÞ gi¸m s¸t vµ b¸o c¸o cña §oµn Th ký cña
WTO.
1.5. WTO vµ c¸c níc ®ang ph¸t tr iÓn (§PT) hay kÐm ph¸t tr iÓn (KPT )
H¬n thµnh viªn WTO lµ c¸c níc §PT vµ KPT. C¸c hiÖp ®Þnh WTO ®Òu cã
nh÷ng ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt dµnh cho c¸c níc nµy. VÝ dô: kÐo dµi thêi gian thùc hiÖn c¸c
hiÖp ®Þnh hay cam kÕt; c¸c biÖn ph¸p t¨ng cêng c¬ héi th¬ng m¹i cho c¸c níc nµy;
mét sè ®iÒu kho¶n yªu cÇu c¸c thµnh viªn b¶o ®¶m lîi Ých th¬ng m¹i cho c¸c níc
§PT, hç trî c¸c níc §PT x©y dùng c¬ së h¹ tÇng cÇn thiÕt cho c¸c c«ng t¸c cña WTO,
cho viÖc gi¶i quyÕt tranh chÊp vµ thùc hiÖn c¸c tiªu chuÈn kü thuËt.
II. C¸c quy ®Þnh vÒ lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng trong khu«n khæ WTO
Theo íc tÝnh, hiÖn nay th¬ng m¹i dÞch vô chiÕm kho¶ng l /4 tæng th¬ng m¹i
hµng hãa thÕ giíi. Tµi chÝnh ng©n hµng lµ mét trong nh÷ng ngµnh thuéc lÜnh vùc dÞch vô.
V¨n b¶n ph¸p lý ®iÒu chØnh ho¹t ®éng th¬ng m¹i dÞch vô nãi chung vµ dÞch vô tµi chÝnh
nãi riªng gi÷a c¸c níc thµnh viªn WTO lµ GATS. îc ®µm ph¸n t¹i Vßng ®µm ph¸n
Uruguay, GATS lµ tËp hîp ®Çu tiªn c¸c quy ®Þnh ®a ph¬ng cã hiÖu lùc thi hµnh b¾t
buéc, ®iÒu chØnh th¬ng m¹i dÞch vô quèc tÕ. C¸c quy ®Þnh nµy ¸p dông ®èi víi mäi lo¹i
h×nh dÞch vô trõ c¸c lo¹i thuéc thÈm quyÒn ®iÒu chØnh riªng cña chÝnh phñ. Néi dung cña
GATS x¸c ®Þnh 4 ph¬ng thøc cung cÊp dÞch vô nh sau:
- Ph¬ng thøc 1: Cung øng qua biªn giíi - dÞch vô ®îc cung cÊp tõ mét níc
sang mét níc kh¸c; ®Æc ®iÓm cña lo¹i h×nh cung cÊp dÞch vô nµy chØ cã b¶n th©n dÞch
vô lµ ®i qua biªn giíi, cßn ngêi cung cÊp dÞch vô kh«ng cã mÆt t¹i níc nhËn dÞch vô.
- Ph¬ng thøc 2: Tiªu thô ë níc ngoµi - ngêi tiªu dïng dÞch vô t¹i mét níc
kh¸c.
- Ph¬ng thøc 3: HiÖn diÖn th¬ng m¹i - mét c«ng ty níc ngoµi thµnh lËp chi
nh¸nh hoÆc c«ng ty con ®Ó cung cÊp dÞch vô t¹i mét níc kh¸c
- Ph¬ng thøc 4: HiÖn diÖn cña c¸c c¸ nh©n trùc tiÕp cung cÊp dÞch vô (hay cßn
gäi lµ hiÖn diÖn cña c¸c thÓ nh©n) - c«ng d©n níc nµy trùc tiÕp cung øng dÞch vô ë níc
kh¸c.
7
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
Bèn ph¬ng thøc cung cÊp dÞch vô trªn lµ yÕu tè chñ yÕu trong c¸c cam kÕt cña
c¸c thµnh viªn WTO liªn quan ®Õn tiÕp cËn thÞ trêng vµ chÕ ®é ®·i ngé quèc gia. Trong
®ã, hiÖn diÖn th¬ng m¹i ®îc c¸c níc quan t©m nhÊt vµ cã nhiÒu cam kÕt chi tiÕt nhÊt
trong c¸c hiÖp ®Þnh th¬ng m¹i.
III. Kinh nghiÖm vµ bµi häc cña c¸c níc vÒ viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt trong
lÜnh vùc tµi chÝnh ng©n hµng sau khi gia nhËp WTO
Sù kiÖn ViÖt Nam gia nhËp WTO ®¸nh dÊu mét bíc ngoÆt quan träng trong tiÕn
tr×nh héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ cña ViÖt Nam. Theo ®ã, ViÖt Nam sÏ ph¶i më cöa thÞ
trêng ë hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc, trong ®ã cã thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh. ViÖc nghiªn cøu
nh÷ng kinh nghiÖm më cöa cña thÞ trêng cña c¸c níc lµ mét ®iÒu rÊt cÇn thiÕt ®èi víi
ViÖt Nam. Trong khu«n khæ bµi khãa luËn, ngêi viÕt xin ®i vµo t×m hiÓu nh÷ng kinh
nghiÖm cña Trung Quèc (mét níc ®ang ph¸t triÓn vµ cã nh÷ng ®iÒu kiÖn kinh tÕ x· héi
vµ chÝnh trÞ gÇn gièng víi ViÖt Nam) vµ Canada (mét níc ph¸t triÓn vµ ®· lµ thµnh viªn
cña GATT h¬n 50 n¨m), tõ ®ã rót ra mét sè bµi häc cho tiÕn tr×nh më cöa dÞch vô tµi
chÝnh ng©n hµng cña ViÖt Nam trong thêi gian s¾p tíi.
3.1. Kinh nghiÖm vµ bµi häc cña Tr ung Quèc tõ viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ tµi
chÝnh ng©n hµng sau khi gia nhËp WTO
3.1.1. Kinh nghiÖm cña Trung Quèc
Trong 5 n¨m trë l¹i ®©y, Trung Quèc ®· b¾t ®Çu thay ®æi c¬ b¶n ngµnh tµi chÝnh cña
m×nh, m¹nh d¹n më cöa cho c«ng ty níc ngoµi tham gia. T tëng chØ ®¹o chung cho
viÖc më cöa thÞ trêng tµi chÝnh lµ Tríc hÕt, më cöa thÞ trêng dÞch vô th«ng thêng,
sau ®Õn c¸c dÞch vô ng©n hµng, b¶o hiÓm vµ c¸c lo¹i dÞch vô tiÒn tÖ kh¸c, cuèi cïng lµ
më cöa thÞ trêng t b¶n ng¾n h¹n vµ thÞ trêng chøng kho¸n. Cô thÓ:
a) §èi víi ngµnh B¶o hiÓm
Qu¸ tr×nh tù do hãa dÞch vô b¶o hiÓm cña Trung Quèc diÔn ra nhanh. §Çu thËp
niªn 80 cña thÕ kû tríc, chñ thÓ tham gia thÞ trêng b¶o hiÓm lµ doanh nghiÖp nhµ níc.
Cuèi thËp niªn 80, t×nh tr¹ng ®éc quyÒn b¶o hiÓm cña nhµ níc bÞ ph¸ vì. HiÖn nay cã
kho¶ng 34 c«ng ty b¶o hiÓm níc ngoµi ®îc cÊp phÐp ho¹t ®éng t¹i Trung Quèc.
8
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
- §èi víi ph¬ng thøc cung cÊp dÞch vô qua biªn giíi: Trung Quèc më cöa thÞ
trêng b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm hµng hãa vËn chuyÓn b»ng ®êng biÓn vµ ®êng hµng
kh«ng còng nh m«i giíi b¶o hiÓm vµ t¸i b¶o hiÓm.
- §èi víi ph¬ng thøc tiªu dïng ë níc ngoµi: Trung Quèc ®· më cöa hÕt, kh«ng
®Æt ra c¸c h¹n chÕ nµo, ngo¹i trõ m«i giíi b¶o hiÓm víi môc tiªu nh»m l«i kÐo c¸c doanh
nghiÖp níc ngoµi cung cÊp dÞch vô g¾n víi ®Çu t trùc tiÕp.
- §èi víi ph¬ng thøc hiÖn diÖn th¬ng m¹i: Trung Quèc h¹n chÕ phÇn vèn gãp
cña bªn níc ngoµi trong liªn doanh, nhng kh«ng h¹n chÕ h×nh thøc doanh nghiÖp
100% vèn níc ngoµi. Mét vµi h¹n chÕ ®Þa lý ®îc ®a ra nhng chØ cã gi¸ trÞ trong thêi
gian ng¾n (kho¶ng 3 n¨m) nªn kh«ng g©y ¶nh hëng lín ®Õn c¸c ho¹t ®éng cña doanh
nghiÖp.
Trung Quèc kh«ng ®Æt ra h¹n chÕ ®¸ng kÓ vÒ ph¹m vi kinh doanh nhng híng
doanh nghiÖp níc ngoµi vµo kinh doanh lo¹i h×nh B¶o hiÓm bao vµ b¶o hiÓm th¬ng
m¹i quy m« lín. Trung Quèc s½n sµng më réng thÞ trêng b¶o hiÓm nh©n thä, ®Æc biÖt
b¶o hiÓm mang tÝnh phóc lîi nh b¶o hiÓm y tÕ, b¶o hiÓm hu trÝ, trî cÊp trªn c¬ së
kh«ng ph©n biÖt ®èi xö.
Tuy nhiªn, chÝnh s¸ch cÊp phÐp cña Trung Quèc ®· thanh läc kh¸ hiÖu qu¶ b»ng
c¸ch ®Æt ra nh÷ng tiªu chuÈn cao ®èi víi c¸c nhµ cung cÊp dÞch vô. Cô thÓ: §Ó thµnh lËp
mét c«ng ty b¶o hiÓm, cã vèn ®Çu t níc ngoµi cÇn ph¶i lµ mét c«ng ty b¶o hiÓm níc
ngoµi ®· ho¹t ®éng trªn 30 n¨m vµ thµnh lËp v¨n phßng ®¹i diÖn trong 2 n¨m liªn tiÕp ë
Trung Quèc. Ngoµi ra, tæng tµi s¶n vµo cuèi n¨m tríc ®ã kh«ng ®îc thÊp h¬n 5 tû
USD. §èi víi c«ng ty m«i giíi b¶o hiÓm, c«ng ty nµy cÇn cã tµi s¶n lín h¬n 500 triÖu
USD vµo thêi ®iÓm gia nhËp WTO, 400 triÖu USD vµo n¨m thø nhÊt, 300 triÖu USD vµo
n¨m thø 2, 200 triÖu USD vµo n¨m thø t. H¹n chÕ th¬ng m¹i cña Trung Quèc lo¹i bá
theo lé tr×nh tõ 3 ®Õn 5 n¨m.
b) §èi víi ngµnh Ng©n hµng
HiÖn t¹i 180 ng©n hµng níc ngoµi ho¹t ®éng trªn thÞ trêng Trung Quèc díi
nhiÒu h×nh thøc: 164 chi nh¸nh, 233 v¨n phßng ®¹i diÖn chiÕm 2% thÞ phÇn. ChÝnh phñ
9
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
Trung Quèc vÉn thùc hiÖn chÝnh s¸ch më cöa thËn träng, b¶o hé doanh nghiÖp trong
níc ®ñ thêi gian ®Ó t¸i c¬ cÊu vµ cñng cè, ®Ó ®èi phã víi c¹nh tranh tõ bªn ngoµi.
Theo cam kÕt n¨m 1994, c¸c ng©n hµng níc ngoµi chØ ®îc ho¹t ®éng ë mét sè
khu vùc ®Þa lý nhÊt ®Þnh, chØ ®îc nhËn tiÒn göi tõ c¸c c¸ nh©n kh«ng ph¶i lµ c«ng d©n
Trung Quèc vµ b»ng ngo¹i tÖ, kh«ng ®îc cho vay ®èi víi c«ng d©n Trung Quèc. Trong
qu¸ tr×nh ®µm ph¸n, nh÷ng h¹n chÕ ®ã bÞ lo¹i bá ®èi víi trêng hîp kinh doanh b»ng
ngo¹i tÖ. §Æc biÖt ®èi víi c¸c c¸ nh©n lµ ngêi Trung Quèc, c¸c ng©n hµng ®îc cung
cÊp dÞch vô sau 5 n¨m kÓ tõ khi Trung Quèc gia nhËp WTO.
Ngoµi ra, Trung Quèc còng ®Æt ra yªu cÇu cao vÒ vèn kinh doanh ®èi víi c¸c
ng©n hµng níc ngoµi ®Ó më chi nh¸nh trªn thÞ trêng Trung Quèc. C¸c ng©n hµng níc
ngoµi, mçi n¨m chØ ®îc më thªm 1 chi nh¸nh, Ng©n hµng nh©n d©n Trung Quèc ®a ra
møc sµn vÒ vèn ®¨ng ký tõ 100 triÖu Nh©n d©n tÖ (NDT) (t¬ng ®¬ng víi 12 triÖu USD)
®Ó cã ®îc giÊy phÐp cho ®Õn 600 triÖu NDT (t¬ng ®¬ng 73 triÖu USD) ®Ó cung cÊp
tÊt c¶ c¸c lo¹i dÞch vô ng©n hµng. Cã thÓ coi ®©y lµ mét biÖn ph¸p nh»m thanh läc vµ do
®ã, chØ c¸c ng©n hµng níc ngoµi lín míi cã thÓ tiÕp cËn thÞ trêng Trung Quèc. § ©y lµ
mét biÖn ph¸p b¶o hé cña ChÝnh phñ Trung Quèc ®èi víi c¸c ng©n hµng trong níc.
Cïng víi h¹n chÕ vÒ ®Þa lý, c¸c yªu cÇu ®¶m b¶o an toµn ®· lµm gi¶m ®¸ng kÓ n¨ng lùc
c¹nh tranh còng nh kh¶ n¨ng ph¸t triÓn thÞ trêng cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi.
c) §èi víi ngµnh Chøng kho¸n.
Theo quy ®Þnh ban hµnh n¨m 2002, Trung Quèc chØ cho phÐp c¸c tæ chøc ®Çu t
níc ngoµi chuyªn nghiÖp ®îc tham gia TTCK, bao gåm 4 ®èi tîng: NHTM, c«ng ty
b¶o hiÓm, c«ng ty qu¶n lý quü vµ c«ng ty chøng kho¸n. C¸c tæ chøc nµy ph¶i cã kinh
nghiÖm kinh doanh vµ ph¶i cã vèn kinh doanh chøng kho¸n tõ 10 tØ USD trë lªn, sau 3
n¨m ®Çu t chøng kho¸n míi ®îc chuyÓn vèn gèc ra níc ngoµi vµ mçi lÇn kh«ng qu¸
20% tæng h¹n møc ®Çu t, thêi gian gi÷a hai lÇn chuyÓn vèn ra níc ngoµi tèi thiÓu lµ
mét th¸ng.
BiÖn ph¸p Trung Quèc ¸p dông ®èi víi thÞ trêng chøng kho¸n
- TiÕp tôc cñng cè viÖc x©y dùng c¬ së h¹ tÇng thÞ trêng vµ hoµn thiÖn hÖ thèng
luËt ph¸p cho thÞ trêng vèn chñ ®éng hîp t¸c ®èi víi c¸c c¬ quan lËp ph¸p x©y dùng quy
10
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
chÕ vÒ luËt ®ång thêi häc hái kinh nghiÖm ®Ó c¶i thiÖn nh÷ng quy ®Þnh ho¹t ®éng trªn thÞ
trêng vèn.
- Nghiªm tóc thùc hiÖn nhiÖm vô ñy th¸c, c¬ quan chÝnh phñ cÇn khuyÕn khÝch
thùc hiÖn nhiÖm vô ñy th¸c
- C¶i thiÖn chÊt lîng vµ tiªu chuÈn ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty niªm yÕt.
- N©ng cao c¬ chÕ qu¶n trÞ c«ng ty, më cöa c¸c kªnh tµi chÝnh gi¶m thiÓu rñi ro tµi
chÝnh.
- N©ng cÊp vµ hoµn thiÖn chøc n¨ng cña thÞ trêng chøng kho¸n, x©y dùng mèi
liªn hÖ gi÷a thÞ trêng chøng kho¸n vµ thÞ trêng tiÒn tÖ.
- C¶i thiÖn cë së h¹ tÇng vµ c¬ cÊu s¶n phÈm ®Ó ®¸p øng yªu cÇu cña c¸c tæ chøc,
c¸ nh©n tham gia.
- T¨ng cêng biÖn ph¸p b¶o vÖ nhµ ®Çu t, t¨ng cêng hîp t¸c víi níc ngoµi
trong trao ®æi th«ng tin vµ phßng ngõa rñi ro tµi chÝnh.
3.1.2. Bµi häc cho ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ tµi chÝnh ng©n
hµng sau khi gia nhËp WTO
ViÖt Nam gia nhËp WTO, do vËy cÇn thiÕt ph¶i chuÈn bÞ ®iÒu kiÖn s½n sµng ®Ó
thùc hiÖn cam kÕt, lùa chän, bíc ®i phï hîp víi qu¸ tr×nh më cöa cña nÒn kinh tÕ. VÒ
dÞch vô cã thÓ nãi, ViÖt Nam cam kÕt t¬ng ®¬ng Trung Quèc, ngang b»ng, thËm chÝ
cao h¬n nh÷ng níc míi gia nhËp WTO. Bµi häc cho ViÖt Nam bao gåm:
- ChÝnh s¸ch më cöa thÞ trêng kh«ng nªn x¸c ®Þnh theo ph¹m vi ngµnh theo
ph¹m vi réng nhÊt cña nã, mµ nªn x¸c ®Þnh cô thÓ cho tõng ph©n ngµnh. Víi nh÷ng ph©n
ngµnh cã n¨ng lùc tµi chÝnh tèt, tù do hãa mang l¹i nh÷ng lîi Ých lín, trùc tiÕp hoÆc gi¸n
tiÕp, nªn cã nh÷ng bíc ®i m¹nh danh, thËm chÝ më cöa hoµn toµn.
- C¸c h¹n chÕ quan trong nhÊt ®èi víi hiÖn diÖn th¬ng m¹i cña c¸c nhµ cung cÊp
dÞch vô níc ngoµi lµ quy ®Þnh vÒ sù tham gia trong liªn doanh, th«ng thêng ®ã lµ giíi
h¹n vÒ tû lÖn gãp vèn cña phÝa níc ngoµi. Tuy nhiªn cÇn ph¶i cã lé tr×nh gi¶m dÇn tû lÖ
h¹n chÕ nµy.
- Mét sè ngµnh nh¹y c¶m, mét sù cam kÕt unbound lµ kh«n ngoan song viÖc
chuÈn bÞ s½n sµng cho nh÷ng cam kÕt cô thÓ lµ hÕt søc cÇn thiÕt khi qu¸ tr×nh héi nhËp lµ
11
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
mét qu¸ tr×nh liªn tôc vµ lùa chän con ®êng më cöa nhanh chãng vµo thêi ®iÓm thÝch
hîp ®Ó l¹i nh÷ng t¸c ®éng tÝch cùc
- MÆc dï ®a ra cam kÕt kh¸ th«ng tho¸ng, viÖc b¶o hé hîp lý cho c¸c ngµnh vÉn
cã thÓ thùc hiÖn qua nh÷ng biÖn ph¸p liªn quan ®Õn quy ®Þnh trong níc. Tuy nhiªn,
nh÷ng quy ®Þnh nµy ph¶i ®¶m b¶o thùc thi hiÖu qu¶ qu¸ tr×nh c¶i c¸ch trong níc ®Ó t¨ng
n¨ng lùc c¹nh tranh cña ngµnh.
- Giíi h¹n vÒ ph¹m vi ®Þa lý ®èi víi ho¹t ®éng cña nhµ cung cÊp dÞch vô níc
ngoµi lµ mét biÖn ph¸p hiÖu qu¶, ®Ó thùc hiÖn nguyªn t¾c tuÇn tù tiÖm tiÕn do cã sù kh¸c
nhau vÒ n¨ng lùc c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp trong níc gi÷a c¸c miÒn, c¸c vïng.
Trung Quèc ®· ¸p dông quy ®Þnh nµy kh¸ phæ biÕn trong ®ã cã ngµnh ng©n hµng.
- ViÖt Nam nªn tiÕp tôc tiÕn hµnh viÖc më cöa dÇn dÇn thÞ trêng tµi chÝnh víi mét
ph¹m vi thÝch hîp vµ mét tr×nh tù hîp lý sao cho võa ®¶m b¶o n©ng dÇn n¨ng lùc vµ kh¶
n¨ng c¹nh tranh võa thÝch nghi vµ tiÕn gÇn h¬n ®Õn nh÷ng tiªu chuÈn vµ th«ng lÖ quèc tÕ.
Sù thµnh c«ng vÒ viÖc xóc tiÕn më cöa thÞ trêng tµi chÝnh thêi gian qua ®· cho thÊy
r»ng, sù tham gia cña c¸c ho¹t ®éng ®Çu t níc ngoµi trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh
còng ®· mang l¹i lîi Ých ®¸ng kÓ nh t¨ng cêng sù c¹nh tranh, h¹ thÊp chi phÝ, n©ng cao
chÊt lîng dÞch vô, t¨ng cêng chuyÓn giao c«ng nghÖ, kinh nghiÖm qu¶n lý vµ t¨ng
thªm tÝch luü vèn cho nÒn kinh tÕ.
- ViÖt Nam cÇn tËp trung tèi ®a vÞ thÕ cña mét níc ®ang ph¸t triÓn trong c¸c cuéc
®µm ph¸n song ph¬ng vµ ®a ph¬ng ®Ó ®îc hëng nh÷ng u ®·i hoÆc nhîng bé trong
viÖc thùc hiÖn nghÜa vô víi t c¸ch thµnh viªn, ®Æc biÖt trong thêi gian chuyÓn ®æi.
Nh÷ng nhîng bé vµ nh÷ng u ®·i nµy sÏ lµ nh÷ng ®iÒu kiÖn tèt ®Ó c¬ cÊu, c¶i tæ l¹i vµ
t¨ng cêng tiÒm lùc c¹nh tranh sao cho cã thÓ ®øng v÷ng tríc sù du nhËp cña c¸c thÕ
lùc c¹nh tranh quèc tÕ khi thÞ trêng ®îc tù do ho¸ hoµn toµn.
- ViÖc më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh kh«ng thÓ kh«ng g¾n liÒn víi mét tiÕn
tr×nh c¶i c¸ch liªn tôc hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh ë níc ta hiÖn nay. MÆc dï ®· cã 10
n¨m c¶i c¸ch song hÖ thèng dÞch vô tµi chÝnh ë níc ta vÉn cßn ë ®iÓm xuÊt ph¸t thÊp,
kÐm hiÖu qu¶ vµ vÉn mang nÆng dÊu Ên cña thêi kú bao cÊp. Thùc tr¹ng ®ã kh«ng thÓ cø
tiÕp tôc duy tr× th«ng qua viÖc b¶o hé b»ng c¸ch h¹n chÕ sù th©m nhËp cña c¸c ho¹t ®éng
®Çu t quèc tÕ, mµ cÇn ph¶i ®îc b¶o hé th«ng qua nh÷ng c¶i c¸ch triÖt ®Ó trªn c¬ së ®ã
12
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
t¹o ra n¨ng lùc tù b¶o vÖ trong ®iÒu kiÖn c¹nh tranh quèc tÕ khi tiÕn hµnh héi nhËp. ViÖc
më cöa thÞ trêng nÕu qu¸ ®ét ngét mµ thiÕu sù c¶i c¸ch ®¸ng kÓ ®Ó n©ng cao n¨ng lùc
cña hÖ thèng tµi chÝnh néi ®Þa tríc khi tiÕn hµnh më cöa sÏ rÊt dÔ dÉn ®Õn t×nh tr¹ng hçn
lo¹n, bÊt lîi vµ mÊt kh¶ n¨ng kiÓm so¸t cña chÝnh phñ ®èi víi lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh.
V× vËy, c¶i c¸ch vµ lo¹i bá dÇn tÝnh hµnh chÝnh bao cÊp cña hÖ thèng tµi chÝnh néi ®Þa
cho thÝch øng víi kinh tÕ thÞ trêng trong m«i trêng quèc tÕ ®îc coi lµ mét trong
nh÷ng chiÕn lîc mang l¹i sù thµnh c«ng khi tham gia héi nhËp.
3.2. Kinh nghiÖm vµ bµi häc cña Canada tõ viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt vÒ tµi chÝnh
ng©n hµng sau khi gia nhËp WTO.
3.2.1. Kinh nghiÖm cña Canada trong viÖc thùc hiÖn c¸c cam kÕt WTO vÒ tµi chÝnh ng©n
hµng.
Canada lµ mét trong nh÷ng níc cã tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ cao nhÊt thÕ giíi (lµ
thµnh viªn cña khèi G7) víi t c¸ch thµnh viªn l©u ®êi cña OECD, GATT vµ gÇn ®©y lµ
NAFTA. V× vËy, lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh kh«ng nh÷ng ph¸t triÓn vµ cã vai trß hÕt søc
quan träng ®èi víi nÒn kinh tÕ Canada, mµ cßn cã tÝnh c¹nh tranh cao trªn thÞ trêng
quèc tÕ. N¨m 1997, khu vùc dÞch vô tµi chÝnh ë Canada chiÕm tíi 5,2% GDP vµ thu n¹p
4,5% lao ®éng cña toµn bé nÒn kinh tÕ. Do viÖc më cöa thÞ trêng nªn ho¹t ®éng dÞch vô
tµi chÝnh ë Canada mang tÝnh quèc tÕ ho¸ cao, nhiÒu tæ chøc, c«ng ty níc ngoµi thùc
hiÖn ho¹t ®éng kinh doanh t¹i Canada vµ ngîc l¹i, nhiÒu tæ chøc, c«ng ty cña Canada
thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng kinh doanh ë níc ngoµi. Tuy møc ®é më cöa thÞ trêng ngµy
cµng trë nªn th«ng tho¸ng trong thêi gian gÇn ®©y (®Æc biÖt kÓ tõ khi ký kÕt hiÖp ®Þnh
chung vÒ th¬ng m¹i dÞch vô nãi chung - GATS- vµ hiÖp ®Þnh vÒ dÞch vô tµi chÝnh nãi
riªng - FSA), song viÖc më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh ë Canada còng kh«ng cã
nghÜa lµ tù do ho¸ hoµn toµn. Cô thÓ,
a) ThÞ trêng b¶o hiÓm
Møc ®é më cöa thÞ trêng b¶o hiÓm ë Canada tá ra th«ng tho¸ng nhÊt so víi c¸c
lÜnh vùc kh¸c trong ho¹t ®éng dÞch vô tµi chÝnh. C¸c h·ng b¶o hiÓm níc ngoµi chiÕm thÞ
phÇn ®¸ng kÓ. Ch¼ng h¹n, theo sè liÖu b¸o c¸o cña WTO, tæng sè phÝ b¶o hiÓm y tÕ vµ
13
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
nh©n thä cña c¸c h·ng níc ngoµi chiÕm 27%. Tû lÖ nµy trong ho¹t ®éng b¶o hiÓm
th¬ng tËt vµ b¶o hiÓm tµi s¶n lµ 65%. Trong tæng sè 132 c«ng ty b¶o hiÓm nh©n thä vµ y
tÕ, 55 c«ng ty lµ chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm níc ngoµi. Trong tæng sè 132 c«ng
ty b¶o hiÓm nh©n thä vµ y tÕ, 55 c«ng ty lµ chi nh¸nh cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm níc
ngoµi. Trong tæng sè 196 c«ng ty b¶o hiÓm tµi s¶n vµ b¶o hiÓm th¬ng tËt ®îc thµnh lËp
theo luËt liªn bang th× 122 c«ng ty lµ chi nh¸nh cña c¸c h·ng níc ngoµi.
MÆc dï viÖc më cöa thÞ trêng b¶o hiÓm ®· ë møc cao song vÉn cã nh÷ng h¹n
®Þnh rµng buéc nhÊt ®Þnh khi cam kÕt tham gia hiÖp ®Þnh FSA. Nh÷ng rµng buéc nµy chñ
yÕu lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ h×nh thøc cung øng dÞch vô, quyÒn së h÷u vèn hoÆc quyÒn ®iÒu
hµnh. Ch¼ng h¹n, Canada ®ßi hái tÊt c¶ c¸c dÞch vô b¶o hiÓm ph¶i ®îc thùc hiÖn th«ng
qua h×nh thøc hiÖn diÖn th¬ng m¹i. Mét sè bang nh (Quebec) quy ®Þnh ngêi kh«ng
ph¶i lµ c d©n Canada kh«ng ®îc phÐp së h÷u (gi¸n tiÕp hay trùc tiÕp) qu¸ 30% cæ
phiÕu cã quyÒn bÇu cö nÕu kh«ng cã sù chÊp thuËn cña cÊp bé trëng. Mét sè b¨ng kh¸c
kh«ng cÊp giÊy phÐp ho¹t ®éng ®¹i lý b¶o hiÓm cho nh÷ng ngêi kh«ng ph¶i lµ c d©n
thuéc bang ®ã, hoÆc mét kho¶n thuÕ ®Æc biÖt sÏ ®îc ¸p dông ®èi víi kho¶n hoa hång
b¶o hiÓm thuÇn tr¶ cho ngêi kh«ng ph¶i lµ ®èi tîng c tró ë Canada.
b) HÖ THÈNG NG©N HµNG
Tríc khi tham gia ký kÕt hiÖp ®Þnh vÒ th¬ng m¹i dÞch vô tµi chÝnh gi÷a c¸c níc
thµnh viªn WTO (n¨m 1997), c¶ mét thêi kú dµi Canada ¸p dông luËt 10/25 trong lÜnh
vùc ng©n hµng. LuËt nµy quy ®Þnh c¸ nh©n (tæ chøc) níc ngoµi kh«ng ®îc phÐp së h÷u
qu¸ 10% (25%) bÊt kú lo¹i cæ phiÕu nµo cña mét ng©n hµng nhÊt ®Þnh ®îc thµnh lËp
theo mét ®iÒu kho¶n riªng. Bªn c¹nh ®ã, viÖc më chi nh¸nh hoÆc v¨n phßng ®¹i diÖn trùc
tiÕp tõ c¸c ng©n hµng níc ngoµi lµ ®iÒu kh«ng thÓ. C¸c ng©n hµng níc ngoµi muèn
ho¹t ®éng t¹i Canada ph¶i thµnh lËp díi h×nh thøc c«ng ty con ho¹t ®éng b»ng vèn ®éc
lËp cña chÝnh c«ng ty con ®ã theo mét ®iÒu kho¶n riªng vµ kh«ng ®îc tham gia vµo c¸c
ho¹t ®éng dÞch vô b¸n lÎ. Nh÷ng h¹n chÕ nµy lµ nh÷ng trë ng¹i ®¸ng kÓ ®èi víi sù th©m
nhËp cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi, nhng ®ång thêi l¹i ®îc coi lµ nh÷ng biÖn ph¸p an
toµn cho sù ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng néi ®Þa tr¸nh ®îc sù c¹nh tranh vµ ®¶m b¶o
tÝnh chñ quyÒn ®iÒu hµnh cña ChÝnh phñ trong mét chõng mùc nhÊt ®Þnh.
14
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
C¸c ng©n hµng ®îc thµnh lËp ®Òu lµ nh÷ng ng©n hµng lín cã m¹ng líi toµn
quèc víi h¬n 8000 chi nh¸nh, n¾m gi÷ trªn 90% tµi s¶n cña toµn bé ngµnh ng©n hµng vµ
chñ yÕu do ngêi Canada së h÷u. C¸c c«ng ty con cña c¸c ng©n hµng níc ngoµi ®îc
thµnh lËp chØ chiÕm mét thÞ phÇn nhá vµ chuyªn biÖt trong mét sè lÜnh vùc nh dÞch vô
®Çu t, dÞch vô vay tr¶, thanh to¸n ®èi víi c¸c doanh nghiÖp kinh doanh.
Sau hiÖp ®Þnh FSA, mét sè h¹n chÕ ®èi víi ho¹t ®éng cña c¸c ng©n hµng níc
ngoµi ®· ®îc lo¹i bá. Ch¼ng h¹n luËt së h÷u kh«ng qu¸ 10% cæ phÇn nay ®îc ¸p dông
chung cho c¶ c¸ nh©n trong níc vµ níc ngoµi, luËt së h÷u kh«ng qu¸ 25% cæ phÇn (®èi
víi tæ chøc hoÆc nhãm c¸ nh©n) ®îc lo¹i bá, c¸c ng©n hµng níc ngoµi ®îc phÐp më
chi nh¸nh trùc tiÕp t¹i Canada... Tuy nhiªn mét sè h¹n chÕ cÇn thiÕt vÉn ®îc gi÷
nguyªn. Ch¼ng h¹n: chi nh¸nh cña ng©n hµng níc ngoµi (ng©n hµng cho vay hoÆc dÞch
vô) kh«ng ®îc phÐp thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thuéc vÒ chøc n¨ng chuyªn biÖt cña c¸c
c«ng ty tµi chÝnh ®îc quy ®Þnh trong luËt ng©n hµng. Chi nh¸nh cña ng©n hµng níc
ngoµi thùc hiÖn chøc n¨ng dÞch vô chØ ®îc phÐp nhËn nh÷ng kho¶n tiÒn göi díi
150.000 ®« la Canada.... Mét sè bang cßn ®ßi hái ®a sè thµnh viªn cña héi ®ång qu¶n trÞ
ph¶i lµ c d©n Canada hoÆc quy ®Þnh ngêi níc ngoµi cã thÓ kh«ng ®îc hëng quyÒn
bÇu cö khi hä n¾m gi÷ cæ phiÕu cña ng©n hµng Canada trong mét sè trêng hîp nhÊt
®Þnh.
c) ThÞ trêng chøng kho¸n
Canada cã lÏ lµ níc duy nhÊt trong sè nh÷ng níc ph¸t triÓn duy tr× sù ho¹t ®éng
cña thÞ trêng chøng kho¸n trªn c¬ së ®iÒu luËt vµ qu¶n lý cña c¸c bang. ChÝnh phñ liªn
bang kh«ng tham gia ®iÒu chØnh hoÆc ban hµnh ®iÒu luËt ho¹t ®éng cña thÞ trêng chøng
kho¸n. V× vËy møc ®é tù do ho¸ hoµn toµn phô thuéc vµo quy ®Þnh riªng cña tõng bang.
Tuy nhiªn sù rµng buéc nãi chung cña ®a sè c¸c bang thêng lµ: cung cÊp dÞch vô th«ng
qua sù hiÖn diÖn th¬ng m¹i, ngêi mua b¸n chøng kho¸n ph¶i ®¨ng ký ®Ó thùc hiÖn giao
dÞch th«ng qua c¸c nhµ m«i giíi, Ýt nhÊt mét gi¸m ®èc hoÆc mét c¸n bé chñ chèt cña mét
h·ng kinh doanh chøng kho¸n ph¶i lµ c d©n cña Canada trong thêi h¹n Ýt nhÊt mét n¨m
míi ®ñ ®iÒu kiÖn cho phÐp thµnh lËp.
Nh vËy viÖc më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh ng©n hµng cña Canada vÉn cßn
t¬ng ®èi thËn träng (so víi vÞ thÕ cña mét níc ph¸t triÓn vµ so víi c¸c ho¹t ®éng dÞch
15
Bïi ThÞ NhËt Linh - Anh11
Khãa luËn tèt nghiÖp
K42C
vô kh¸c). Nh÷ng h¹n chÕ ®îc quan t©m nhÊt ®èi víi viÖc më cöa thÞ trêng lµ Nhµ níc
h¹n chÕ vÒ tû lÖ së h÷u vèn, h×nh thøc cung cÊp dÞch vô, vµ tÝnh chÊt c tró cña nh÷ng
ngêi n¾m gi÷ quyÒn quyÕt ®Þnh ®èi víi c¸c tæ chøc tµi chÝnh ®îc phÐp thµnh lËp vµ
ho¹t ®éng t¹i Canada. TÊt c¶ nh÷ng h¹n chÕ vÒ mÆt ®èi xö quèc gia vµ quèc tÕ nªu trªn
®îc coi lµ cÇn thiÕt nh»m ®¶m b¶o mét chÕ ®é gi¸m s¸t, kiÓm tra cã hiÖu qu¶, duy tr× sù
khèng chÕ cña chÝnh phñ ®èi víi toµn bé hÖ thèng tµi chÝnh vµ do ®ã ®¶m b¶o sù æn ®Þnh
bÒn v÷ng cña nÒn kinh tÕ Canada.
3.2.2. Bµi häc ®èi víi ViÖt Nam trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c¸c cam kÕt sau khi gia nhËp
WTO
- C¶i c¸ch tµi chÝnh song song víi viÖc më cöa dÇn dÇn thÞ trêng dÞch vô tµi
chÝnh cÇn ph¶i ®îc hç trî ®ång thêi b»ng viÖc hoµn thiÖn hÖ thèng luËt ph¸p, nh»m t¹o
ra mét hµnh lang ph¸p lý æn ®Þnh, hiÖu qu¶ vµ minh b¹ch, t¹o s©n ch¬i b×nh ®¼ng cho c¸c
doanh nghiÖp trong níc víi c¸c doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi theo híng ®èi
xö quèc gia. Trong ®ã, ®Æc biÖt chó ý ®Õn nh÷ng c¬ së ph¸p lý ®¶m b¶o quyÒn gi¸m s¸t
kiÓm tra cña chÝnh phñ vµ c¸c c¬ quan b¶o vÖ ph¸p luËt ®èi víi c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ cña
c¸c doanh nghiÖp, kÓ c¶ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi nh»m ®¶m b¶o sù khèng
chÕ cña Nhµ níc trong viÖc duy tr× sù æn ®Þnh vµ sù lµnh m¹nh cña thÞ trêng dÞch vô tµi
chÝnh. Tríc m¾t cÇn xo¸ bá ngay sù ®èi xö u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi c¸c doanh nghiÖp cã
vèn ®Çu t níc ngoµi trong lÜnh vùc dÞch vô tµi chÝnh nh»m ®¶m b¶o sù c¹nh tranh b×nh
®¼ng gi÷a doanh nghiÖp néi ®Þa vµ doanh nghiÖp cã vèn ®Çu t níc ngoµi
- Ngoµi ra, khi tiÕn hµnh ®µm ph¸n më cöa thÞ trêng dÞch vô tµi chÝnh, chóng ta
còng kh«ng nªn lo¹i bá nh÷ng h¹n chÕ cÇn thiÕt vÒ tû lÖ së h÷u vèn cña ngêi níc ngoµi
(c¸ nh©n hoÆc tæ chøc), ®ång thêi kÌm theo nh÷ng rµng buéc vÒ h×nh thøc ®Çu t vµ nh©n
sù ®iÒu hµnh hoÆc sö dông lao ®éng ®Ó ®¶m b¶o lîi Ých chñ quyÒn quèc gia vµ duy tr× sù
kiÓm so¸t cña Nhµ níc ®èi víi thÞ trêng tµi chÝnh. ViÖc më cöa thÞ trêng nªn ®îc
tiÕn hµnh réng r·i tríc hÕt ®èi víi thÞ trêng b¶o hiÓm. §èi víi lÜnh vùc ng©n hµng vµ
thÞ trêng chøng kho¸n cÇn ph¶i cã nh÷ng bíc ®i hÕt søc thËn träng, b»ng nh÷ng biÖn
ph¸p b¶o vÖ thËn träng ®Ó tiÕn tíi viÖc më cöa mét c¸ch toµn diÖn khi ®ñ ®iÒu kiÖn cho
phÐp.
16
- Xem thêm -