Tài liệu Cải thiện công tác trả lương tại công ty may và quảng cáo việt

LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp lêi nãi ®Çu 1.Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®Ò tµi : Ngay tõ khi xuÊt hiÖn cïng víi sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ th× tiÒn l-¬ng vµ c«ng t¸c tr¶ l-¬ng ®· ®-îc c¸c nhµ t- b¶n chñ nghÜa vµ ng-êi lao ®éng rÊt quan t©m . Ngµy nay tiÒn l-¬ng vÉn lµ mét vÊn ®Ò thêi sù nãng báng trong ®êi sèng x· héi vµ s¶n xuÊt kh«ng chØ ë n-íc ta mµ c¶ ë tÊt c¶ c¸c n-íc kh¸c trªn thÕ giíi bëi v× tiÒn l-¬ng lµ mét ph¹m trï cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh , ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®Õn ®êi sèng cña tõng ng-êi lao ®éng . TiÒn l-¬ng hµm chøa nhiÒu mèi quan hÖ m©u thuÉn nh- quan hÖ gi÷a s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn, quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng, quan hÖ gi÷a thu nhËp cña c¸c thµnh phÇn d©n c- . Trong thùc tiÔn cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh ®ßi hái cÇn ph¶i ®-îc nghiªn cøu vµ ®-a ra nh÷ng kÕt luËn cã c¬ së khoa häc cho lÜnh vùc nµy. Nh- ®· biÕt: trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay nghµnh dÖt may ViÖt Nam nãi chung vµ C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc vµ ®¹t ®-îc nhiÒu kÕt qu¶ cao trªn nhiÒu mÆt cña s¶n xuÊt kinh doanh nh- ®æi míi c«ng nghÖ, ®æi míi mÆt hµng, s¶n phÈm vµ chÊt l-îng s¶n phÈm tõng b-íc ®-îc n©ng lªn. Mét trong nh÷ng nh©n tè gãp phÇn t¹o nªn kÕt qu¶ trªn lµ c«ng t¸c tæ chøc tiÒn l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp ®· ®-îc thùc hiÖn kh¸ tèt. Tuy nhiªn vÉn cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ph¶i ®-îc nghiªn cøu, xem xÐt, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ nh»m kh«ng ngõng c¶i thiÖn c«ng t¸c tr¶ l-¬ng t¹i c¸c doanh nghiÖp nµy. NhËn thøc ®-îc tÇm quan träng cña tiÒn l-¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c doanh nghiÖp dÖt may ë ViÖt Nam nãi chung vµ C«ng ty May va Qu¶ng c¸o ViÖt, kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n ®· ®-îc häc t¹i tr-êng ®¹i häc Th-¬ng M¹i vµ thùc tiÔn kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty May vµ Qu¶ng §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp c¸o ViÖt, em xin ®-îc lùa chän ®Ò tµi: "C¶i thiÖn c«ng t¸c tr¶ l-¬ng t¹i C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt''. 2.Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi : Trªn c¬ së khoa häc vÒ tiÒn l-¬ng tiÕn hµnh hÖ thèng l¹i c¸c vÊn ®Ò ®ã. §¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c tr¶ l-¬ng t¹i C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt. §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p nh»m c¶i thiÖn c«ng t¸c tr¶ l-¬ng t¹i c«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt. 3.Ph¹m vi nghiªn cøu : Do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nªn luËn v¨n chØ giíi h¹n nghiªn cøu c«ng t¸c tr¶ l-¬ng ®èi víi nh÷ng lao ®éng liªn quan ®Õn ngµnh dÖt may trong C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt. 4.Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi : Ph-¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng Ph-¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc tÕ Ph-¬ng ph¸p thèng kª , so s¸nh 5.Néi dung nghiªn cøu: Ngoµi môc lôc, lêi nãi ®Çu , kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o , bµi viÕt ®-îc chia ra lµm 3 ch-¬ng nh- sau: Ch-¬ng 1 : C¬ së lý luËn vÒ tiÒn l-¬ng vµ tr¶ l-¬ng trong doanh nghiÖp . Ch-¬ng 2 : Ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c tr¶ l-¬ng t¹i C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt. Ch-¬ng 3 : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m c¶i thiÖn chÊt l-îng c«ng t¸c tr¶ l-¬ng t¹i C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt . §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp Ch-¬ng I C¬ së lý luËn vÒ tiÒn l-¬ng vµ c«ng t¸c tr¶ l-¬ng trong doanh nghiÖp 1.1.TiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp : 1.1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña tiÒn l-¬ng: 1.1.1.1. Mét sè kh¸i niÖm vÒ tiÒn l-¬ng : Trong thùc tÕ kh¸i niÖm tiÒn l-¬ng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. ë c¸c quèc gia kh¸c nhau vµ trong c¸c thêi kú kh¸c nhau th× ng-êi ta ®-a ra c¸c kh¸i niÖm kh¸c nhau vÒ tiÒn l-¬ng. ë NhËt B¶n tiÒn l-¬ng lµ chØ thï lao lao ®éng mµ ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc tõ ng-êi sö dông lao ®éng. Theo tæ chøc lao ®éng quèc tÕ ILO, tiÒn l-¬ng lµ sù tr¶ c«ng hoÆc thu nhËp biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ ®-îc Ên ®Þnh b»ng tho¶ thuËn gi÷a ng-êi sö dông lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng. ë ViÖt Nam : Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung: tiÒn l-¬ng lµ mét phÇn thu nhËp quèc d©n biÓu hiÖn d-íi h×nh thøc tiÒn tÖ ®-îc Nhµ n-íc ph©n phèi mét c¸ch cã kÕ ho¹ch cho ng-êi lao ®éng theo sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng mµ hä ®· cèng hiÕn. TiÒn l-¬ng võa ®-îc tr¶ b»ng tiÒn võa ®-îc tr¶ b»ng hiÖn vËt, dÞch vô th«ng qua chÕ ®é vÒ nhµ ë, y tÕ gi¸o dôc vµ c¸c kho¶n phóc lîi kh«ng mÊt tiÒn hoÆc mÊt tiÒn nh-ng kh«ng ®¸ng kÓ. Theo quan ®iÓm nµy th×: Nguån tr¶ l-¬ng lÊy tõ thu nhËp quèc d©n ( GDP ) vµ ng-êi tr¶ l-¬ng lµ Nhµ n-íc. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp Søc lao ®éng kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸ nªn tiÒn l-¬ng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng gi¸ trÞ søc lao ®éng. Do tiÒn l-¬ng lÊy tõ thu nhËp quèc d©n mµ trong thêi kú nµy Nhµ n-íc ta cßn nghÌo l¹i ph¶i chi tiªu nhiÒu, thu nhËp l¹i thÊp nªn tiÒn l-¬ng còng rÊt thÊp. MÆc dï ng©n s¸ch nhµ n-íc bÞ th©m hôt nÆng nh-ng tiÒn l-¬ng vÉn kh«ng ®ñ ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng. Do ®ã chÕ ®é tiÒn l-¬ng nµy ®· dÉn ®Õn mét thùc tr¹ng phæ biÕn ®ã lµ: ë hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp, ng-êi lao ®éng kh«ng mÊy tha thiÕt víi c«ng viÖc, kh«ng quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tÝnh chñ ®éng cña ng-êi lao ®éng bÞ h¹n chÕ vµ lîi Ých thiÕt thùc cña ng-êi lao ®éng bÞ xem nhÑ. Tõ ®ã tiªu cùc ngµy cµng gia t¨ng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp ngµy cµng bÞ gi¶m sót. MÆt kh¸c do kh«ng g¾n lîi Ých víi hiÖu qu¶ mµ ng-êi lao ®éng t¹o ra v× vËy tiÒn l-¬ng kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng: tiÒn l-¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®-îc h×nh thµnh th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ng-êi lao ®éng vµ ng-êi sö dông lao ®éng, phï hîp víi quan hÖ cung cÇu søc lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng, ®-îc tr¶ theo n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt l-îng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. TiÒn l-¬ng lµ mét bé phËn cña thu nhËp quèc d©n, lµ gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra mµ ng-êi sö dông lao ®éng tr¶ cho ng-êi lao ®éng phï hîp víi gi¸ trÞ søc lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. Nh- vËy, tiÒn l-¬ng lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ hµng ho¸, ph¶n ¸nh gi¸ trÞ søc lao ®éng, ®-îc thÓ hiÖn trong gi¸ c¶ hµng ho¸ thùc hiÖn. Theo quan ®iÓm nµy th× tiÒn l-¬ng ®· ®-îc tiÒn tÖ ho¸, nã kh«ng cßn mang nÆng tÝnh bao cÊp, kh«ng cßn mang tÝnh b×nh qu©n, nhê ®ã nã ®· kh¾c phôc ®-îc nh-îc ®iÓm cña tiÒn l-¬ng trong thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Giê ®©y tiÒn l-¬ng ®· trë thµnh ®ßn bÈy kÝch thÝch ng-êi lao ®éng h¨ng say lao ®éng vµ häc tËp n©ng cao tr×nh ®é lao ®éng. Ngoµi ra c¸c nhµ kinh tÕ häc ph-¬ng T©y cßn ®-a ra mét sè kh¸i niÖm kh¸c vÒ tiÒn l-¬ng nh-: §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp TiÒn l-¬ng danh nghÜa: ®-îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ng-êi sö dông lao ®éng tr¶ cho ng-êi lao ®éng. Sè tiÒn nµy nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo n¨ng xuÊt lao ®éng, hiÖu qu¶ lµm viÖc cña ng-êi lao ®éng. Trªn thùc tÕ mäi møc l-¬ng tr¶ cho ng-êi lao ®éng ®Òu lµ tiÒn l-¬ng danh nghÜa. Song b¶n th©n tiÒn l-¬ng danh nghÜa l¹i kh«ng ph¶n ¸nh ®-îc ®Çy ®ñ vÒ møc tr¶ c«ng lao ®éng thùc tÕ cho ng-êi lao ®éng. Lîi Ých mµ ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc kh«ng chØ phô thuéc vµo tiÒn l-¬ng danh nghÜa, mµ nã cßn phô thuéc vµo gi¸ c¶ cña hµng ho¸ dÞch vô ë c¸c vïng kh¸c nhau vµo nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau, thuÕ thu nhËp vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c theo quy ®Þnh. TiÒn l-¬ng thùc tÕ: ®-îc hiÓu lµ sè l-îng c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c lo¹i dÞch vô cÇn thiÕt mµ ng-êi lao ®éng h-ëng l-¬ng cã thÓ mua ®-îc b»ng tiÒn l-¬ng danh nghi· cña hä. Nh- vËy tiÒn l-¬ng thùc tÕ phô thuéc vµo sè tiÒn l-¬ng danh nghÜa mµ ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc vµ gi¸ c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu vµ dÞch vô tiªu dïng cÇn thiÕt mµ hä muèn vµ cã thÓ mua ®-îc. Mèi quan hÖ cña tiÒn l-¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l-¬ng thùc tÕ thÓ hiÖn ë c«ng thøc sau: ITLTT = Ltldn/Igc Trong ®ã: Itltt : ChØ sè tiÒn l-¬ng thùc tÕ Itldn : ChØ sè tiÒn l-¬ng danh nghÜa Igc : chØ sè gi¸ c¶. Nh- vËy nÕu tiÒn l-¬ng danh nghÜa t¨ng lªn nh-ng t¨ng chËm h¬n so víi møc t¨ng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ th× tiÒn l-¬ng thùc tÕ l¹i gi¶m xuèng. Trong x· héi, tiÒn l-¬ng thùc tÕ míi lµ môc ®Ých lao ®éng trùc tiÕp cña ng-êi lao ®éng h-ëng l-¬ng vµ ®ã còng lµ ®èi t-îng qu¶n lý trùc tiÕp trong c¸c chÝnh s¸ch vÒ thu nhËp tiÒn l-¬ng vµ ®êi sèng. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1.1.1.2. B¶n chÊt cña tiÒn l-¬ng: TiÒn l-¬ng lµ mét ph¹m trï g¾n liÒn víi víi ph¹m trï lao ®éng. Song lao ®éng lµ mét ph¹m trï vÜnh viÔn cßn tiÒn l-¬ng lµ mét ph¹m trï lÞch sö. TiÒn l-¬ng lµ h×nh thøc tr¶ c«ng lao ®éng. §Ó ®o l-êng hao phÝ lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh doanh ng-êi ta chØ cã thÓ sö dông th-íc ®o gi¸ trÞ th«ng qua tiÒn tÖ v× vËy khi tr¶ c«ng cho ng-êi lao ®éng ng-êi ta sö dông h×nh thøc tiÒn l-¬ng. TiÒn l-¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng, nã chÞu sù chi phèi bëi rÊt nhiÒu quy luËt kinh tÕ nh- quy luËt cung - cÇu søc lao ®éng, quy luËt gi¸ trÞ ... NÕu cung lao ®éng lín h¬n cÇu lao ®éng th× tiÒn l-¬ng sÏ gi¶m xuèng vµ ng-îc l¹i nÕu cÇu lao ®éng lín h¬n cung lao ®éng th× tiÒn l-¬ng sÏ t¨ng lªn. Theo C . M¸c: '' gi¸ trÞ søc lao ®éng b»ng ( bao gåm ) gi¸ trÞ t- liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó phï ®¾p l¹i søc lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt céng víi gi¸ trÞ cña nh÷ng chi phÝ nu«i d-ìng con ng-êi tr-íc vµ sau tuæi cã kh¶ n¨ng lao ®éng vµ gi¸ trÞ chi phÝ häc hµnh. '' Nh÷ng chi phÝ nµy kh«ng chØ phô thuéc vµo nhu cÇu tù nhiªn vµ sinh lý cña con ng-êi mµ nã cßn phô thuéc vµo tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ tr×nh ®é v¨n minh ®¹t ®-îc. ChÝnh v× vËy khi x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu sau ®©y: Mét lµ, tiÒn l-¬ng ph¶i ®-îc gi¶i quyÕt trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng. Hai lµ, trong s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i xem xÐt tiÒn l-¬ng trªn hai ph-¬ng diÖn: TiÒn l-¬ng lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh do ®ã ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c yÕu tè hîp thµnh tiÒn l-¬ng cã nh- vËy míi tÝnh ®óng gi¸ thµnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ gãp phÇn cñng cè chÕ ®é h¹ch to¸n kinh doanh. MÆt kh¸c tiÒn l-¬ng lµ bé phËn thu nhËp cña doanh nghiÖp ph©n phèi cho ng-êi lao ®éng bëi vËy nguån tiÒn l-¬ng ph¶i do chÝnh doanh nghiÖp tù t¹o ra tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ viÖc tr¶ l-¬ng ph¶i kÕt hîp hµi hoµ 3 lîi Ých: §¶m b¶o cho doanh nghiÖp hoµn thµnh c¸c nghÜa vô ®èi víi Nhµ n-íc. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp §¶m b¶o duy tr× vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp. B¶o toµn ®-îc vèn vµ t¸i t¹o tµi s¶n cè ®Þnh. §¶m b¶o ®êi sèng cho ng-êi lao ®éng vµ gia ®×nh cña hä. TiÒn l-¬ng ®-îc h×nh thµnh th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ng-êi cã søc lao ®éng vµ ng-êi sö dông lao ®éng vÒ yÕu tè søc lao ®éng trªn c¬ së ph¸p luËt vµ c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n-íc , lµ thu nhËp chñ yÕu cña ng-êi së h÷u søc lao ®éng. Víi quan ®iÓm nµy th× tiÒn l-¬ng ®o l-êng sè l-îng vµ chÊt l-îng søc lao ®éng cung øng trªn thÞ tr-êng ®ång thêi x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tèi ®a cña t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ë mçi quy tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. NÕu tr×u t-îng ho¸ c¸c quan hÖ kh¸c trªn thÞ tr-êng lao ®éng th× tiÒn l-¬ng cao hay thÊp tuú thuéc vµo sè l-îng vµ chÊt l-îng cña nguån nh©n lùc ®ã. TiÒn l-¬ng lµ mét chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi lín cña quèc gia. TiÒn l-¬ng lµ bé phËn träng yÕu cña ph©n phèi thu nhËp quèc d©n, chi phèi trùc tiÕp vÊn ®Ò c«ng b»ng vÒ x· héi gi÷a c¸c tÇng líp d©n c-, lµ tiªu ®iÓm cho c¸c chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi kh¸c cña Nhµ n-íc. Do ®ã nã lµ c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ n-íc. Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc ph-¬ng T©y th× tiÒn l-¬ng lµ gi¸ trÞ søc lao ®éng ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së thÞ tr-êng lao ®éng. Nã kh«ng chØ liªn quan trùc tiÕp tíi sù tån t¹i cña ng-êi lµm c«ng ¨n l-¬ng mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ sù thµnh c«ng ( thÊt b¹i ) cña ng-êi sö dông lao ®éng. 1.1.2.C¸c chøc n¨ng cña tiÒn l-¬ng: 1.1.2.1. Chøc n¨ng th-íc ®o gi¸ trÞ: Do tiÒn l-¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ søc lao ®éng ®-îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng nªn nã ph¶n ¸nh ®-îc gi¸ trÞ søc lao ®éng. Nhê kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh nµy mµ tiÒn l-¬ng cã chøc n¨ng th-íc ®o gi¸ trÞ søc lao ®éng, nã dïng lµm c¨n cø x¸c ®Þnh møc tiÒn tr¶ c«ng cho c¸c lo¹i lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó ®iÒu chØnh gi¸ c¶ søc lao ®éng khi gi¸ c¶ t- liÖu sinh ho¹t cã sù biÕn ®éng. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1.1.2.2. Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng: Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸: søc lao ®éng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè thuéc chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn cho t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng x· héi ®-îc diÔn ra b×nh th-êng th× cÇn ph¶i kh«i phôc vµ t¨ng c-êng søc lao ®éng c¸ nh©n ®Ó bï ®¾p søc lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ngoµi ra cßn ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao ®éng. TiÒn l-¬ng lµ mét trong nh÷ng tiÒn ®Ò vËt chÊt cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng trªn c¬ së ®¶m b¶o bï ®¾p l¹i søc lao ®éng hao phÝ th«ng qua viÖc tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng cho ng-êi lao ®éng. V× vËy c¸c yÕu tè cÊu thµnh tiÒn l-¬ng ph¶i ®¶m b¶o ®-îc yªu cÇu lµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng cho ng-êi lao ®éng vµ gia ®×nh cña hä. 1.1.2.3. Chøc n¨ng kÝch thÝch lîi Ých vÊt chÊt ®èi víi ng-êi lao ®éng: TiÒn l-¬ng lµ bé phËn thu nhËp chÝnh cña ng-êi lao ®éng nh»m tho¶ m·n phÇn lín nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ng-êi lao ®éng. Do ®ã sö dông c¸c møc tiÒn l-¬ng kh¸c nhau sÏ lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng ®Ó ®Þnh h-íng sù quan t©m vµ ®éng c¬ trong lao ®éng cña ng-êi lao ®éng trªn c¬ së lîi Ých c¸ nh©n vµ tiÒn l-¬ng cã kh¶ n¨ng t¹o ®éng lùc vËt chÊt trong lao ®éng. V× vËy khi ng-êi lao ®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ cao th× ph¶i tr¶ l-¬ng cao h¬n. Nh÷ng ng-êi lµm c«ng viÖc ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n cao h¬n, phøc t¹p h¬n, trong ®iÒu kiÖn khã kh¨n, nÆng nhäc, ®éc h¹i h¬n th× ph¶i ®-îc tr¶ møc l-¬ng cao h¬n. §èi víi ng-êi lao ®éng: nhËn ®-îc tiÒn l-¬ng tho¶ ®¸ng sÏ t¹o ®éng lùc, kÝch thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o ®Ó lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Khi n¨ng suÊt lao ®éng cao th× lîi nhuËn doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn do ®ã nguån phóc lîi cña doanh nghiÖp mµ ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc còng sÏ t¨ng lªn vµ nã lµ phÇn bæ sung thªm cho tiÒn l-¬ng, lµm t¨ng thu nhËp vµ t¨ng lîi Ých cho ng-êi cung øng søc lao ®éng. H¬n n÷a khi lîi Ých cña ng-êi lao ®éng ®-îc ®¶m b¶o th× nã sÏ t¹o ra sù g¾n kÕt céng ®ång gi÷a ng-êi lao ®éng víi môc tiªu vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp, xo¸ bá sù ng¨n c¸ch gi÷a ng-êi sö dông lao ®éng vµ ng-êi lao ®éng, lµm cho ng-êi lao ®éng cã tr¸ch nhiªm h¬n, tù gi¸c h¬n víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp doanh cña doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy tiÒn l-¬ng lµ ®éng lùc kÝch thÝch ®Ó ng-êi lao ®éng kh«ng ngõng n©ng cao kiÕn thøc vµ tay nghÒ. 1.1.2.4. Chøc n¨ng b¶o hiÓm tÝch luü: Chøc n¨ng nµy ®-îc thÓ hiÖn ë chç: tiÒn l-¬ng kh«ng nh÷ng gióp ng-êi lao ®éng duy tr× ®-îc cuéc sèng hµng ngµy trong thêi gian cßn kh¶ n¨ng lao ®éng vµ ®ang lµm viÖc mµ nã cßn ®-îc trÝch ra mét phÇn ®Ó dù phßng cho cuéc sèng sau nµy khi hä hÕt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc ch¼ng may gÆp ph¶i rñi ro bÊt tr¾c trong cuéc sèng. Cã nghÜa lµ trong qu¸ tr×nh lao ®éng ng-êi lao ®éng ph¶i trÝch mét phÇn tiÒn l-¬ng ®Ó mua b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ... th«ng qua hÖ thèng chÝnh thøc (b¶o hiÓm cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm) hoÆc hÖ thèng kh«ng chÝnh thøc (tù b¶o hiÓm). 1.1.2.5. Chøc n¨ng x· héi: TiÒn l-¬ng g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ng-êi lao ®éng do ®ã sÏ thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau vµ n©ng cao hiÖu qu¶ c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ng-êi thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn theo h-íng d©n chñ v¨n minh. Chøc n¨ng x· héi cßn ®-îc biÓu hiÖn ë gãc ®é ®iÒu phèi thu nhËp trong nÒn kinh tÕ quèc d©n, t¹o ra sù c«ng b»ng x· héi trong viÖc tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng trong cïng mét ngµnh nghÒ, mét khu vùc vµ gi÷a c¸c ngµnh nghÒ vµ khu vùc kh¸c nhau. 1.1.3. C¸c h×nh thøc tr¶ l-¬ng: 1.1.3.1. H×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian: TiÒn l-¬ng theo thêi gian lµ tiÒn l-¬ng thanh to¸n cho ng-êi lao ®éng c¨n cø vµo tr×nh ®é kü thuËt, tr×nh ®é thµnh th¹o nghÒ nghiÖp vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ cña hä. Cã hai h×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian lµ: Tr¶ l-¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n: lµ tiÒn l-¬ng mµ ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc c¨n cø vµo møc l-¬ng cÊp bËc vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ lµ nhiÒu hay Ýt. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp Tr¶ l-¬ng theo thêi gian cã th-ëng: lµ sù kÕt hîp gi÷a tiÒn l-¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n vµ nh÷ng kho¶n tiÒn th-ëng do ®¹t ®-îc hoÆc v-ît c¸c chØ tiªu vÒ sè l-îng, chÊt l-îng s¶n phÈm ®· quy ®Þnh. C¶ hai h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy ®Òu cã chung mét -u ®iÓm lµ dÔ tÝnh to¸n. Víi h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy, ng-êi lao ®éng lu«n nhËn ®-îc møc l-¬ng t-¬ng ®èi æn ®Þnh. Tuy nhiªn, h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy mang tÝnh b×nh qu©n, kh«ng g¾n liÒn víi kÕt qu¶ lao ®éng; kh«ng tÝnh ®Õn mèi quan hÖ gi÷a sè l-îng vµ chÊt l-îng lao ®éng mµ ng-êi lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc. §iÒu nµy thÓ hiÖn ë chç c¶ ng-êi lao ®éng vµ ng-êi sö dông lao ®éng kh«ng quan t©m ®Õn kÕt qu¶ lao ®éng mµ ng-êi lao ®éng ®· t¹o ra cho doanh nghiÖp. V× vËy h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy kh«ng khuyÕn khÝch sö dông hîp lý thêi gian lµm viÖc, tiÕt kiÖm nguyªn liÖu, sö dông cã hiÖu qu¶ c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng vµ kh«ng cho phÐp ng-êi lao ®éng t¨ng tiÒn l-¬ng nhê lµm viÖc tÝch cùc. MÆt kh¸c víi c¸ch tÝnh to¸n nµy doanh nghiÖp kh«ng tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c hao phÝ lao ®éng sèng vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm. Víi nh-îc ®iÓm ®· nªu trªn th× h×nh thøc tr¶ l-¬ng theo thêi gian chñ yÕu ¸p dông ®èi víi nh÷ng ng-êi lµm c«ng t¸c qu¶n lý hoÆc ®èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt ë c¸c bé phËn mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®· ®-îc tù ®éng ho¸, nh÷ng c«ng viÖc ch-a x©y dùng ®-îc ®Þnh møc lao ®éng, nh÷ng c«ng viÖc mµ khèi l-îng hoµn thµnh kh«ng x¸c ®Þnh ®-îc hoÆc nh÷ng lo¹i c«ng viÖc cÇn thiÕt ph¶i tr¶ l-¬ng thêi gian nh»m ®¶m b¶o chÊt l-îng s¶n phÈm nh- c«ng viÖc kiÓm tra chÊt l-îng s¶n phÈm, c«ng viÖc söa ch÷a thiÕt bÞ m¸y mãc. 1.1.3.2. Tr¶ l-¬ng theo n¨ng suÊt lao ®éng: Tr¶ l-¬ng n¨ng suÊt lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng dùa trùc tiÕp vµo sè l-îng vµ chÊt l-îng s¶n phÈm (dÞch vô) mµ hä ®· hoµn thµnh vµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng theo n¨ng suÊt. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp Trong thùc tÕ tr¶ l-¬ng n¨ng suÊt ®· ®-îc ®a d¹ng ho¸ thµnh nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau nh-: tr¶ l-¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n, tr¶ l-¬ng s¶n phÈm tËp thÓ, tr¶ l-¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp, tr¶ l-¬ng kho¸n s¶n phÈm, tr¶ l-¬ng s¶n phÈm cã th-ëng vµ kho¸n cã th-ëng v..v.. a. Tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n: Tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n lµ chÕ ®é tiÒn l-¬ng ®-îc tr¶ theo tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm vµ theo ®¬n gi¸ nhÊt ®Þnh. Víi h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy cho dï sè l-îng s¶n phÈm mµ c«ng nh©n s¶n xuÊt ra lµ hôt møc, ®¹t møc, hay v-ît møc th× cø mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm lµm ra ®Òu ®-îc tr¶ tiÒn l-¬ng nhÊt ®Þnh gäi lµ ®¬n gi¸ s¶n phÈm nh- vËy tiÒn l-¬ng sÏ t¨ng theo sè s¶n phÈm xuÊt ra. ¦u ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy lµ: DÔ dµng tÝnh ®-îc tiÒn l-¬ng trùc tiÕp trong kú vµ khuyÕn khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng, t¨ng tiÒn l-¬ng mét c¸ch trùc tiÕp. Tuy nhiªn h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy dÔ lµm c«ng nh©n chØ chó ý ®Õn sè l-îng mµ Ýt quan t©m ®Õn chÊt l-îng s¶n phÈm. NÕu kh«ng cã th¸i ®é vµ ý thøc lµm viÖc tèt sÏ Ýt quan t©m ®Õn tiÕt kiÖm vËt t-, nguyªn liÖu hay sö dông hiÖu qu¶ m¸y mãc thiÕt bÞ. ChÕ ®é tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp ®-îc ¸p dông réng r·i víi ng-êi trùc tiÕp s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh lµm viÖc cña hä mang tÝnh chÊt ®éc lËp t-¬ng ®èi, cã ®Þnh møc, viÖc kiÓm tra vµ nghiÖp thu s¶n phÈm ®-îc tiÕn hµnh mét c¸ch cô thÓ vµ riªng biÖt. b. Tr¶ l-¬ng s¶n phÈm tËp thÓ: Lµ chÕ ®é tr¶ l-¬ng cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm theo ®¬n gi¸ nhÊt ®Þnh mµ tËp thÓ chÕ t¹o, ®¶m b¶o chÊt l-îng vµ phô thuéc vµo c¸ch ph©n chia tiÒn l-¬ng cho tõng thµnh viªn. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp H×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy cã t¸c dông n©ng cao ý thøc, tr¸ch nhiÖm, tinh thÇn hîp t¸c vµ phèi hîp cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c c«ng nh©n lµm viÖc trong tæ, khuyÕn khÝch c¸c tæ lao ®éng theo tæ tù qu¶n. Tuy nhiªn h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy l¹i kh«ng khuyÕn khÝch t¨ng NSL§ lao ®éng c¸ nh©n do tiÒn l-¬ng chØ phô thuéc vµo kÕt qu¶ lao ®éng chung cña c¶ tæ mµ kh«ng phô thuéc trùc tiÕp vµo kÕt qu¶ lµm viÖc cña b¶n th©n hä. H×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy th-êng ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái nhiÒu ng-êi cïng tham gia thùc hiÖn, mµ c«ng viÖc cña mçi c¸ nh©n cã liªn quan ®Õn nhau. c. Tr¶ l-¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp: Tr¶ l-¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng cho nh÷ng c«ng nh©n lµm nh÷ng c«ng viÖc phôc vô, phô trî nh- c«ng nh©n ®iÒu chØnh vµ söa ch÷a m¸y mãc thiÕt bÞ, phôc vô vËn chuyÓn, kho tµng, kiÓm tra s¶n phÈm c¨n cø vµo kÕt qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh h-ëng l-¬ng s¶n phÈm vµ ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng theo møc lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh. ChÕ ®é tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp ®-îc ¸p dông ®Ó tr¶ l-¬ng cho lao ®éng lµm c¸c c«ng viÖc phôc vô hay phô trî, phôc vô cho ho¹t ®éng cña c«ng nh©n chÝnh. ChÕ ®é tr¶ l-¬ng nµy khuyÕn khÝch c«ng nh©n phô trî phôc vô tèt h¬n cho ho¹t ®éng cña c«ng nh©n chÝnh. Tuy nhiªn tiÒn l-¬ng mµ nh÷ng ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc theo h×nh thøc nµy th-êng phô thuéc vµo kÕt qu¶ lao ®éng cña nh÷ng ng-êi kh¸c vµ nhiÒu yÕu tè bªn ngoµi kh¸c. d. Tr¶ l-¬ng kho¸n s¶n phÈm: Tr¶ l-¬ng kho¸n s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng c¨n cø vµo ®¬n gi¸ tiÒn l-¬ng tÝnh trªn 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm vµ sè l-îng ®¬n vÞ s¶n phÈm hay c«ng viÖc mµ ng-êi lao ®éng hoµn thµnh. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp H×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy cã -u ®iÓm lµ: lµm cho ng-êi lao ®éng v× lîi Ých vËt chÊt cña b¶n th©n vµ gia ®×nh mµ quan t©m h¬n ®Õn sè l-îng vµ chÊt l-îng s¶n phÈm. Tuy nhiªn h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®-îc ®¬n gi¸ giao kho¸n mµ viÖc x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ giao kho¸n lµ rÊt phøc t¹p, do ®ã viÖc tr¶ l-¬ng kho¸n s¶n phÈm cã thÓ lµm cho c«ng nh©n bi quan hay kh«ng chó ý ®Çy ®ñ ®Õn mét sè viÖc bé phËn trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh c«ng viÖc ®-îc giao. ChÕ ®é nµy ®-îc thùc hiÖn kh¸ phæ biÕn trong ngµnh n«ng nghiÖp, x©y dùng c¬ b¶n, hoÆc trong mét sè ngµnh kh¸c khi c«ng nh©n lµm c¸c c«ng viÖc mang tÝnh ®ét xuÊt. H×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy ®-îc ¸p dông trong ®iÒu kiÖn cã ®Þnh møc lao ®éng vµ th-êng ®-îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh mét hoÆc mét sè lo¹i s¶n phÈm cã thÓ quy ®æi ®-îc nh- xi m¨ng, vËt liÖu x©y dùng, ®iÖn, thÐp, r-îu bia, x¨ng dÇu v..v. e. Tr¶ l-¬ng s¶n phÈm cã th-ëng: Tr¶ l-¬ng s¶n phÈm cã th-ëng lµ sù kÕt hîp tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm vµ tiÒn th-ëng nÕu ng-êi lao ®éng ®¹t ®-îc c¸c tiªu chuÈn th-ëng quy ®Þnh. H×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy sÏ khuyÕn khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc hoµn thµnh v-ît møc s¶n l-îng. H×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy cã nh-îc ®iÓm lµ: viÖc ph©n tÝch tÝnh to¸n x¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu tÝnh th-ëng kh«ng chÝnh x¸c cã thÓ lµm t¨ng chi phÝ tiÒn l-¬ng, béi chi quü tiÒn l-¬ng ... f. Tr¶ l-¬ng s¶n phÈm luü tiÕn: Tr¶ l-¬ng s¶n phÈm luü tiÕn lµ h×nh thøc tr¶ l-¬ng theo s¶n phÈm mµ tiÒn l-¬ng cña nh÷ng s¶n phÈm ë møc khëi ®iÓm luü tiÕn (s¶n phÈm ë møc quy ®Þnh hoµn thµnh) ®-îc tr¶ theo ®¬n gi¸ b×nh th-êng (®¬n gi¸ cè ®Þnh) cßn tiÒn l-¬ng cña nh÷ng s¶n phÈm v-ît ®Þnh møc khëi ®iÓm luü tiÕn ®-îc tr¶ theo ®¬n gi¸ luü tiÕn. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp ¦u ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l-¬ng nµy lµ: viÖc t¨ng ®¬n gi¸ cho nh÷ng s¶n phÈm v-ît møc khëi ®iÓm lµm cho c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Tuy nhiªn ¸p dông chÕ ®é nµy dÔ lµm cho tèc ®é t¨ng cña tiÒn l-¬ng lín h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña nh÷ng kh©u ¸p dông tr¶ l-¬ng s¶n phÈm luü tiÕn. ChÕ ®é tr¶ l-¬ng nµy th-êng ®-îc ¸p dông ë nh÷ng “ kh©u yÕu” trong s¶n xuÊt nh-ng l¹i cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. 1.1.4. Vai trß cña tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp: §èi víi chñ doanh nghiÖp: tiÒn l-¬ng lµ mét phÇn chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh. Do ®ã qu¶n lý tèt tiÒn l-¬ng sÏ gãp phÇn gi¶m bít chi phÝ kinh doanh. Khi ng-êi lao ®éng nhËn ®-îc møc l-¬ng tho¶ ®¸ng víi hao phÝ lao ®éng mµ m×nh bá ra th× ®ã còng lµ ®éng lùc thóc ®Èy n¨ng lùc s¸ng t¹o, lµm t¨ng n¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, kÐo theo lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn. Do ®ã qu¶n lý tiÒn l-¬ng lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng ®-îc c¸c doanh nghiÖp hÕt søc quan t©m. §èi víi nhµ qu¶n trÞ: TiÒn l-¬ng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè kÝch thÝch lîi Ých vËt chÊt ®èi ng-êi lao ®éng. Khi tiÒn l-¬ng ®-îc tr¶ trªn c¬ së vµ t-¬ng xøng víi thµnh qu¶ lao ®éng mµ ng-êi lao ®éng lµm ra th× ng-êi lao ®éng kh«ng chØ h¨ng say lµm viÖc h¬n mµ cßn tin t-ëng h¬n vµo doanh nghiÖp, lµm viÖc mét c¸ch tù gi¸c h¬n, g¾n tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cña b¶n th©n víi tËp thÓ v× môc tiªu chung cña toµn doanh nghiÖp. §iÒu nµy sÏ ®em l¹i bÇu kh«ng khÝ t©m lý x· héi tèt ®Ñp trong toµn doanh nghiÖp, xo¸ bá sù ng¨n c¸ch gi÷a ng-êi lao ®éng víi chñ doanh nghiÖp vµ nh÷ng ng-êi qu¶n lý doanh nghiÖp. MÆt kh¸c tiÒn l-¬ng cßn lµ c«ng cô ®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn nh©n sù cã lîi cho doanh nghiÖp. NhiÒu nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp ®· sö dông chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng nh- lµ mét c«ng cô ®Ó thu hót nh÷ng ng-êi lao ®éng cã tr×nh ®é cao vµo lµm viÖc vµ ®éng viªn tinh thÇn cña ng-êi lao ®éng. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp §èi víi ng-êi lao ®éng: tiÒn l-¬ng lµ phÇn thu nhËp chñ yÕu, lµ nguån chi tr¶ chÝnh cho c¸c chi phÝ ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i, häc hµnh... vµ cã ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn møc sèng cña ®¹i ®a sè ng-êi lao ®éng lµm c«ng ¨n l-¬ng vµ gia ®×nh cña hä. Mét chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng hîp lý sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cho doanh nghiÖp vµ sù t¸c ®éng ng-îc trë l¹i lµ nguån phóc lîi mµ ng-êi lao ®éng ®-îc h-ëng do doanh nghiÖp chi tr¶ sÏ t¨ng lªn, bæ sung cho tiÒn l-¬ng, t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña ng-êi lao ®éng. Do ®ã chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña nhµ n-íc nãi chung vµ c¸ch thøc tr¶ l-¬ng cña doanh nghiÖp nãi riªng rÊt ®-îc ng-êi lao ®éng quan t©m. 1.2. ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp: 1.2.1. Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp: 1.2.1.1. Môc ®Ých cña chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp: HiÖn nay viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng trong doanh nghiÖp nh»m c¸c môc ®Ých sau ®©y: §¶m b¶o cho ng-êi lao ®éng cã thÓ mua ®-îc nh÷ng hµng ho¸ thiÕt yÕu tõ kho¶n tiÒn l-¬ng nhËn ®-îc nh»m phôc vô cho cuéc sèng hµng ngµy. T¹o ®éng lùc ®Ó khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng tÝch cùc s¸ng t¹o vµ n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. §¶m b¶o duy tr× vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp. 1.2.1.2. Yªu cÇu cña chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng: Mçi mét doanh nghiÖp tuú thuéc vµo lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ môc tiªu, chiÕn l-îc riªng cã thÓ x©y dùng cho m×nh chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng kh¸c nhau xong cho dï lµ chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng nµo th× chóng còng ph¶i ®¶m b¶o mét sè yªu cÇu c¬ b¶n sau ®©y: ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o t¹o ra sù c«ng b»ng. Yªu cÇu nµy ph¶i lµ t- t-ëng, triÕt lý xuyªn suèt toµn bé chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp vµ ph¶i thÓ hiÖn ë mäi khÝa c¹nh cña chÝnh s¸ch, cô thÓ §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp lµ: chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®-îc ¸p dông trong ph¹m vi toµn doanh nghiÖp. ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng ph¶i ®¶m b¶o tr¶ l-¬ng ngang nhau cho nh÷ng lao ®éng nh- nhau tøc lµ ng-êi lao ®éng cã thÓ kh¸c nhau vÒ tuæi t¸c, giíi tÝnh, tr×nh ®é... nh-ng cã møc hao phÝ søc lao ®éng (®ãng gãp søc lao ®éng) nh- nhau th× vÉn ®-îc tr¶ møc l-¬ng nh- nhau. ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®-îc x©y dùng, c«ng bè vµ triÓn khai ¸p dông mét c¸ch c«ng khai trong ph¹m vi toµn doanh nghiÖp. §Ó thùc hiÖn ®-îc yªu cÇu nµy th× c¸c nhµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp ph¶i thµnh lËp ban x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng, tiÕn hµnh gi¶i thÝch ®Ó tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong doanh nghiÖp ®Òu hiÓu vµ th«ng suèt. ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®-îc ban hµnh ®óng lóc vµ söa ®æi mét c¸ch kÞp thêi khi cÇn thiÕt. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi chiÕn l-îc kinh doanh cña doanh nghiÖp cã sù thay ®æi vµ thÞ tr-êng lao ®éng cã sù biÕn ®éng m¹nh, ¶nh h-ëng trùc tiÕp ®Õn doanh nghiÖp th× chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp còng cÇn ph¶i ®-îc ®iÒu chØnh l¹i ®Ó phï hîp h¬n víi hoµn c¶nh cña nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc nãi chung vµ b¶n th©n doanh nghiÖp nãi riªng. ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i cã t×nh vµ cã lý. Tøc lµ chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp võa ®em l¹i lîi nhuËn cho chñ doanh nghiÖp võa ph¶i ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ lîi Ých cho ng-êi lao ®éng. MÆt kh¸c v× con ng-êi lµ chñ thÓ cña x· héi vµ lu«n ®ßi hái ®-îc ®èi xö dùa trªn lßng nh©n ¸i chÝnh v× vËy chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i mang tÝnh nh©n b¶n v× con ng-êi vµ cho con ng-êi. ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng ph¶i râ rµng vµ dÔ hiÓu. V× ®èi t-îng cña chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng lµ ng-êi lao ®éng trong doanh nghiÖp vµ môc ®Ých cña chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng lµ ®éng viªn, khuyÕn khÝch ng-êi lao ®éng h¨ng say lµm viÖc v× vËy chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o cho tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong doanh nghiÖp ®Òu th«ng hiÓu. Muèn lµm ®-îc ®iÒu ®ã th× chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng ph¶i ®-îc chi tiÕt ho¸, tõ ng÷ sö dông ph¶i râ rµng, dÔ hiÓu, tr¸nh sö dông nh÷ng tõ ng÷ ®a nghÜa dÉn ®Õn hiÓu lÇm, hiÓu sai hoÆc bÞ xuyªn t¹c. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp 1.2.2. C¸c c¨n cø x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng: ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp cÇn ®-îc x©y dùng dùa trªn mét sè c¨n cø chÝnh sau ®©y: 1.2.2.1. Nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ n-íc: ChÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp tr-íc hÕt ph¶i ®¸p øng ®-îc c¸c quy ®Þnh cña Nhµ n-íc vÒ ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ng-êi lao ®éng ®Ó kh«ng vi ph¹m ph¸p luËt cña Nhµ n-íc. Trªn thÕ giíi th«ng th-êng mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng quy ®Þnh riªng vÒ mÆt ph¸p lý nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho ng-êi lao ®éngnh÷ng ®èi t-îng ®-îc coi lµ yÕu h¬n trong t-¬ng quan so víi ng-êi sö dông lao ®éng. Nh÷ng quy ®Þnh nµy ®-îc thÓ hiÖn d-íi d¹ng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc l-¬ng tèi thiÓu, hÖ thèng thang b¶ng l-¬ng vµ c¸c quy chÕ tr¶ l-¬ng cho ng-êi lao ®éng ¸p dông, cho c¸c ®èi t-îng kh¸c nhau lµm viÖc ë c¸c khu vùc kh¸c nhau. 1.2.2.2. ChiÕn l-îc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp: ChiÕn l-îc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lµ môc tiªu mµ mäi chÝnh s¸ch trong ®ã cã chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng h-íng tíi. Trong mçi mét thêi kú kh¸c nhau doanh nghiÖp cã thÓ theo ®uæi c¸c chiÕn l-îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp kh¸c nhau chÝnh v× vËy c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn n¾m v÷ng c¸c chiÕn l-îc nµy cô thÓ lµ cÇn ph¶i n¾m v÷ng ®-îc c¸c môc tiªu vµ c¸c gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn nh©n sù cña chiÕn l-îc ph¸t triÓn ®Ó cã thÓ ®-a ra mét chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng phï hîp. Mét chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng hîp lý sÏ lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn ®-îc c¸c môc tiªu cña chiÕn l-îc ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Muèn lµm ®-îc ®iÒu ®ã th× chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng ph¶i t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ vµ khuyÕn khÝch mäi thµnh viªn lµm viÖc tÝch cùc ®Ó ®-îc h-ëng møc l-¬ng cao ®ång thêi gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu, th¸ch thøc cña chiÕn l-îc. 1.2.2.3. HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp: V× tiÒn l-¬ng lµ bé phËn thu nhËp cña doanh nghiÖp ph©n phèi cho ng-êi lao ®éng, nguån tiÒn l-¬ng do chÝnh doanh nghiÖp tù t¹o ra tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp kinh doanh chÝnh v× vËy chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®-îc x©y dùng trªn c¬ së hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Mét chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng ®-îc coi lµ thµnh c«ng khi chÝnh s¸ch ®ã h-íng ng-êi lao ®éng ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu qu¶ c«ng viÖc cña b¶n th©n ®Ó nhËn ®-îc møc l-¬ng cao vµ qua ®ã n©ng cao hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng còng cÇn lµm cho ng-êi lao ®éng thÊy r»ng hiÖu qu¶ kinh doanh cµng cao th× míi cã ®iÒu kiÖn ®Ó thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng ®èi víi hä. 1.2.2.4. ThÞ tr-êng lao ®éng: Trong nÒn kinh tÕ thÞ tr-êng hiÖn nay khi mµ søc lao ®éng ®-îc coi lµ hµng ho¸ vµ tiÒn l-¬ng ®-îc coi lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng th× chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp cÇn ph¶i ®-îc x©y dùng trªn c¬ së thÞ tr-êng lao ®éng. §Ó cã thÓ duy tr× l©u dµi ®éi ngò lao ®éng hiÖn cã còng nh- thu hót ®ù¬c nh÷ng ng-êi lao ®éng cã tay nghÒ cao th× chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i lu«n b¸m s¸t vµ phï hîp víi thÞ tr-êng lao ®éng. 1.2.3.C¸c néi dung c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng: 1.2.3.1. Møc l-¬ng tèi thiÓu: Møc l-¬ng tèi thiÓu lµ møc l-¬ng thÊp nhÊt ®-îc tÝnh cho ng-êi lao ®éng lµm c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt cña doanh nghiÖp. Møc l-¬ng tèi thiÓu ®-îc coi lµ ng-ìng cuèi cïng, thÊp nhÊt ®Ó lµm c¬ së x©y dùng c¸c møc l-¬ng kh¸c vµ lµ nÒn t¶ng cho chÝnh s¸ch tiÒn l-¬ng vµ viÖc tr¶ l-¬ng trong c¸c doanh nghiÖp. T¹i ®iÒu 56 bé luËt lao ®éng cña n-íc CHXHCN ViÖt Nam ®· ghi: '' Møc l-¬ng tèi thiÓu ph¶i ®-îc Ên ®Þnh theo gi¸ sinh ho¹t, ph¶i ®¶m b¶o cho ng-êi lao ®éng lµm c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh th-êng bï ®¾p ®-îc søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më réng. '' Nh- vËy tiÒn l-¬ng tèi thiÓu ph¶i ph¶n ¸nh ®-îc møc sèng tèi thiÓu trong tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. Khi kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, møc sèng cña ng-êi lao ®éng ngµy cµng cao th× tiÒn l-¬ng tèi thiÓu ph¶i ngµy cµng t¨ng lªn ®Ó ®¶m b¶o ®êi sèng cho nh÷ng ng-êi n»m trong diÖn ®-îc h-ëng l-¬ng tèi thiÓu ®ã. §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp C¸c lo¹i møc l-¬ng tèi thiÓu: Møc l-¬ng tèi thiÓu chung lµ møc l-¬ng tèi thiÓu ¸p dông cho nhiÒu ngµnh kinh tÕ, lµ c¨n cø quan träng ®Ó x©y dùng c¸c møc l-¬ng tèi thiÓu kh¸c. Møc l-¬ng tèi thiÓu theo vïng: tøc lµ møc l-¬ng tèi thiÓu ¸p dông theo tõng vïng. C«ng thøc thøc: Mmin vïng = Mmin chung (1+Kv) Trong ®ã Mmin vïng: Møc l-¬ng tèi thiÓu theo vïng Mmin chung: Møc l-¬ng tèi thiÓu chung Kv: HÖ sè phô cÊp vïng Møc l-¬ng tèi thiÓu theo ngµnh lµ møc l-¬ng tèi thiÓu ¸p dông cho ngµnh ®ã. C«ng thøc thøc: Mmin nghanh = Mmin chung(1+Kv+Kn) Trong ®ã Mmin nghanh: Møc l-¬ng tèi thiÓu theo nghµnh Mmin chung : Møc l-¬ng tèi thiÓu chung Kv : HÖ sè phô cÊp vïng t¹i doanh nghiÖp ®ã Kn : HÖ sè phô cÊp nghµnh HiÖn nay theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ, l-¬ng tèi thiÓu cã thÓ ¸p dông thèng nhÊt trong c¶ n-íc hoÆc tuú theo c¸c vïng, c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ kh¸c nhau. Vµ møc l-¬ng tèi thiÓu chung ®-îc nhµ n-íc quy ®Þnh hiÖn nay lµ 450.000 ®ång. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ tù x¸c ®Þnh møc l-¬ng tèi thiÓu ¸p dông trong doanh nghiÖp m×nh nh-ng kh«ng ®-îc thÊp h¬n møc l-¬ng tèi thiÓu do nhµ n-íc quy ®Þnh. §Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c møc l-¬ng tèi thiÓu ®ßi hái ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c yÕu tè hîp thµnh tiÒn l-¬ng nh- nhµ ë, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ, häc phÝ, phÝ ®i l¹i... §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6 LuËn v¨n tèt nghiÖp Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp Trong thùc tÕ c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp cã thÓ quyÕt ®Þnh tr¶ l-¬ng cho nh©n viªn cao h¬n, ngang b»ng hoÆc thÊp h¬n gi¸ thÞ tr-êng. §iÒu ®ã tuú thuéc vµo: TriÕt lý vµ quan ®iÓm kinh doanh cña c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp cao trong mét doanh nghiÖp. Khi nhµ l·nh ®¹o cÊp cao cña doanh nghiÖp tin r»ng tr¶ l-¬ng cao sÏ duy tr× vµ thu hót ®-îc nh÷ng ng-êi lao ®éng giái th× hä cã thÓ ®-a ra møc l-¬ng tèi thiÓu cao h¬n so víi gi¸ thÞ tr-êng. Ng-îc l¹i nÕu hä cho r»ng tr¶ l-¬ng thÊp cã thÓ mang l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n cho doanh nghiÖp th× hä ®-a ra møc l-¬ng ngang b»ng thËm trÝ lµ thÊp h¬n so víi gi¸ thÞ tr-êng. Quy m« cña doanh nghiÖp: Trªn thùc tÕ nh÷ng doanh nghiÖp lín th-êng lµ nh÷ng c«ng ty cã tiÒm lùc tµi chÝnh dåi dµo vµ môc tiªu cña hä lµ thu hót nh÷ng ng-êi cã tr×nh ®é vµo lµm viÖc nªn hä th-êng s½n sµng chi tr¶ l-¬ng cao h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá h¬n. LÜnh vùc kinh doanh cña doanh nghiÖp: C¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c nghµnh kinh tÕ hoÆc c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau th× sÏ quy ®Þnh møc l-¬ng tèi thiÓu kh¸c nhau. Trong thùc tÕ nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong nh÷ng lÜnh vùc míi ®ßi hái hµm l-îng chÊt x¸m cao th× th-êng tr¶ møc l-¬ng cao h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c. Doanh nghiÖp sÏ ¸p dông chÝnh s¸ch tr¶ l-¬ng cao h¬n thÞ tr-êng khi doanh nghiÖp cã nhu cÇu thu hót c¸c nhµ qu¶n lý giái, nh©n viªn cã chuyªn m«n tay nghÒ cao, hoÆc khi doanh nghiÖp cã nhu cÇu tuyÓn lao ®éng gÊp ®Ó ®¸p øng nhu cÇu më réng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc khi doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh dåi dµo trªn c¬ së doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cao, lµm ¨n ph¸t ®¹t. Ng-îc l¹i doanh nghiÖp sÏ ¸p dông chÝnh s¸ch tr¶ l-¬ng thÊp h¬n so víi thÞ tr-êng khi cã c¸c kho¶n trî cÊp, phô cÊp cao hoÆc cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c chÝnh s¸ch ®·i ngé phi tµi chÝnh ®Ó thu hót vµ gi÷ ch©n ng-êi lao ®éng. 1.2.3.2. HÖ thèng thang b¶ng l-¬ng cña doanh nghiÖp: HÖ thèng thang b¶ng l-¬ng lµ b¶ng x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ vÒ tiÒn l-¬ng gi÷a nh÷ng ng-êi lao ®éng trong cïng mét ngµnh nghÒ hoÆc mét nhãm nghÒ §µo ThÞ Mai H-¬ng K39 A6