LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
lêi nãi ®Çu
1.Sù cÇn thiÕt ph¶i nghiªn cøu ®Ò tµi :
Ngay tõ khi xuÊt hiÖn cïng víi sù ra ®êi cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ th× tiÒn
l¬ng vµ c«ng t¸c tr¶ l¬ng ®· ®îc c¸c nhµ t b¶n chñ nghÜa vµ ngêi lao ®éng rÊt
quan t©m .
Ngµy nay tiÒn l¬ng vÉn lµ mét vÊn ®Ò thêi sù nãng báng trong ®êi sèng x·
héi vµ s¶n xuÊt kh«ng chØ ë níc ta mµ c¶ ë tÊt c¶ c¸c níc kh¸c trªn thÕ giíi bëi
v× tiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï cã liªn quan mËt thiÕt ®Õn kÕt qu¶ ho¹t ®éng s¶n
xuÊt kinh doanh , ®Õn sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ, ®Õn ®êi sèng cña tõng ngêi
lao ®éng . TiÒn l¬ng hµm chøa nhiÒu mèi quan hÖ m©u thuÉn nh quan hÖ gi÷a
s¶n xuÊt vµ ph¸t triÓn, quan hÖ gi÷a tÝch luü vµ tiªu dïng, quan hÖ gi÷a thu nhËp
cña c¸c thµnh phÇn d©n c . Trong thùc tiÔn cã rÊt nhiÒu vÊn ®Ò n¶y sinh ®ßi hái
cÇn ph¶i ®îc nghiªn cøu vµ ®a ra nh÷ng kÕt luËn cã c¬ së khoa häc cho lÜnh vùc
nµy.
Nh ®· biÕt: trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay nghµnh dÖt may ViÖt Nam
nãi chung vµ C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt ®· cã nh÷ng chuyÓn biÕn tÝch cùc
vµ ®¹t ®îc nhiÒu kÕt qu¶ cao trªn nhiÒu mÆt cña s¶n xuÊt kinh doanh nh ®æi míi
c«ng nghÖ, ®æi míi mÆt hµng, s¶n phÈm vµ chÊt lîng s¶n phÈm tõng bíc ®îc
n©ng lªn. Mét trong nh÷ng nh©n tè gãp phÇn t¹o nªn kÕt qu¶ trªn lµ c«ng t¸c tæ
chøc tiÒn l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp ®· ®îc thùc hiÖn kh¸ tèt. Tuy nhiªn vÉn
cßn nhiÒu tån t¹i cÇn ph¶i ®îc nghiªn cøu, xem xÐt, ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ nh»m
kh«ng ngõng c¶i thiÖn c«ng t¸c tr¶ l¬ng t¹i c¸c doanh nghiÖp nµy.
NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña tiÒn l¬ng ®èi víi sù ph¸t triÓn cña c¸c
doanh nghiÖp dÖt may ë ViÖt Nam nãi chung vµ C«ng ty May va Qu¶ng c¸o
ViÖt, kÕt hîp víi nh÷ng kiÕn thøc c¬ b¶n ®· ®îc häc t¹i trêng ®¹i häc Th¬ng M¹i
vµ thùc tiÔn kh¸ch quan trong qu¸ tr×nh thùc tËp t¹i C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o
ViÖt, em xin ®îc lùa chän ®Ò tµi: "C¶i thiÖn c«ng t¸c tr¶ l¬ng t¹i C«ng ty May
vµ Qu¶ng c¸o ViÖt''.
2.Môc ®Ých nghiªn cøu ®Ò tµi :
Trªn c¬ së khoa häc vÒ tiÒn l¬ng tiÕn hµnh hÖ thèng l¹i c¸c vÊn ®Ò ®ã.
§¸nh gi¸ thùc tr¹ng c«ng t¸c tr¶ l¬ng t¹i C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt.
§Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p nh»m c¶i thiÖn c«ng t¸c tr¶ l¬ng t¹i c«ng ty
May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt.
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
3.Ph¹m vi nghiªn cøu :
Do nh÷ng ®iÒu kiÖn kh¸ch quan nªn luËn v¨n chØ giíi h¹n nghiªn cøu
c«ng t¸c tr¶ l¬ng ®èi víi nh÷ng lao ®éng liªn quan ®Õn ngµnh dÖt may trong
C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt.
4.Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu ®Ò tµi :
Ph¬ng ph¸p duy vËt biÖn chøng
Ph¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc tÕ
Ph¬ng ph¸p thèng kª , so s¸nh
5.Néi dung nghiªn cøu:
Ngoµi môc lôc, lêi nãi ®Çu , kÕt luËn vµ tµi liÖu tham kh¶o , bµi viÕt ®îc
chia ra lµm 3 ch¬ng nh sau:
Ch¬ng 1 : C¬ së lý luËn vÒ tiÒn l¬ng vµ tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp .
Ch¬ng 2 : Ph©n tÝch thùc tr¹ng c«ng t¸c tr¶ l¬ng t¹i C«ng ty May vµ
Qu¶ng c¸o ViÖt.
Ch¬ng 3 : Mét sè gi¶i ph¸p nh»m c¶i thiÖn chÊt lîng c«ng t¸c tr¶ l¬ng
t¹i C«ng ty May vµ Qu¶ng c¸o ViÖt .
Ch¬ng I
C¬ së lý luËn vÒ tiÒn l¬ng vµ
c«ng t¸c tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp
1.1.TiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp :
1.1.1. Kh¸i niÖm vµ b¶n chÊt cña tiÒn l¬ng:
1.1.1.1. Mét sè kh¸i niÖm vÒ tiÒn l¬ng :
Trong thùc tÕ kh¸i niÖm tiÒn l¬ng rÊt ®a d¹ng vµ phong phó. ë c¸c quèc
gia kh¸c nhau vµ trong c¸c thêi kú kh¸c nhau th× ngêi ta ®a ra c¸c kh¸i niÖm
kh¸c nhau vÒ tiÒn l¬ng.
ë NhËt B¶n tiÒn l¬ng lµ chØ thï lao lao ®éng mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc
tõ ngêi sö dông lao ®éng.
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
Theo tæ chøc lao ®éng quèc tÕ ILO, tiÒn l¬ng lµ sù tr¶ c«ng hoÆc thu nhËp
biÓu hiÖn b»ng tiÒn vµ ®îc Ên ®Þnh b»ng tho¶ thuËn gi÷a ngêi sö dông lao ®éng
vµ ngêi lao ®éng.
ë ViÖt Nam :
Trong nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung: tiÒn l¬ng lµ mét phÇn thu nhËp
quèc d©n biÓu hiÖn díi h×nh thøc tiÒn tÖ ®îc Nhµ níc ph©n phèi mét c¸ch cã kÕ
ho¹ch cho ngêi lao ®éng theo sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng mµ hä ®· cèng hiÕn.
TiÒn l¬ng võa ®îc tr¶ b»ng tiÒn võa ®îc tr¶ b»ng hiÖn vËt, dÞch vô th«ng qua chÕ
®é vÒ nhµ ë, y tÕ gi¸o dôc vµ c¸c kho¶n phóc lîi kh«ng mÊt tiÒn hoÆc mÊt tiÒn
nhng kh«ng ®¸ng kÓ. Theo quan ®iÓm nµy th×:
Nguån tr¶ l¬ng lÊy tõ thu nhËp quèc d©n ( GDP ) vµ ngêi tr¶ l¬ng lµ Nhµ
níc.
Søc lao ®éng kh«ng ph¶i lµ hµng ho¸ nªn tiÒn l¬ng kh«ng ph¶n ¸nh ®óng
gi¸ trÞ søc lao ®éng.
Do tiÒn l¬ng lÊy tõ thu nhËp quèc d©n mµ trong thêi kú nµy Nhµ níc ta
cßn nghÌo l¹i ph¶i chi tiªu nhiÒu, thu nhËp l¹i thÊp nªn tiÒn l¬ng còng rÊt thÊp.
MÆc dï ng©n s¸ch nhµ níc bÞ th©m hôt nÆng nhng tiÒn l¬ng vÉn kh«ng ®ñ ®Ó t¸i
s¶n xuÊt søc lao ®éng. Do ®ã chÕ ®é tiÒn l¬ng nµy ®· dÉn ®Õn mét thùc tr¹ng phæ
biÕn ®ã lµ: ë hÇu hÕt c¸c doanh nghiÖp, ngêi lao ®éng kh«ng mÊy tha thiÕt víi
c«ng viÖc, kh«ng quan t©m ®Õn viÖc n©ng cao tr×nh ®é chuyªn m«n, tÝnh chñ
®éng cña ngêi lao ®éng bÞ h¹n chÕ vµ lîi Ých thiÕt thùc cña ngêi lao ®éng bÞ xem
nhÑ. Tõ ®ã tiªu cùc ngµy cµng gia t¨ng, hiÖu qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh cña
doanh nghiÖp ngµy cµng bÞ gi¶m sót.
MÆt kh¸c do kh«ng g¾n lîi Ých víi hiÖu qu¶ mµ ngêi lao ®éng t¹o ra v× vËy
tiÒn l¬ng kh«ng ®¶m b¶o nguyªn t¾c ph©n phèi theo lao ®éng.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng: tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®îc h×nh
thµnh th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng, phï
hîp víi quan hÖ cung cÇu søc lao ®éng trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, ®îc tr¶ theo
n¨ng suÊt lao ®éng, chÊt lîng vµ hiÖu qu¶ c«ng viÖc. TiÒn l¬ng lµ mét bé phËn
cña thu nhËp quèc d©n, lµ gi¸ trÞ míi s¸ng t¹o ra mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶
cho ngêi lao ®éng phï hîp víi gi¸ trÞ søc lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt. Nh vËy, tiÒn l¬ng lµ mét bé phËn cña gi¸ trÞ hµng ho¸, ph¶n ¸nh gi¸ trÞ søc
lao ®éng, ®îc thÓ hiÖn trong gi¸ c¶ hµng ho¸ thùc hiÖn.
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
Theo quan ®iÓm nµy th× tiÒn l¬ng ®· ®îc tiÒn tÖ ho¸, nã kh«ng cßn mang
nÆng tÝnh bao cÊp, kh«ng cßn mang tÝnh b×nh qu©n, nhê ®ã nã ®· kh¾c phôc ®îc
nhîc ®iÓm cña tiÒn l¬ng trong thêi kú kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung. Giê ®©y tiÒn l¬ng
®· trë thµnh ®ßn bÈy kÝch thÝch ngêi lao ®éng h¨ng say lao ®éng vµ häc tËp n©ng
cao tr×nh ®é lao ®éng.
Ngoµi ra c¸c nhµ kinh tÕ häc ph¬ng T©y cßn ®a ra mét sè kh¸i niÖm kh¸c
vÒ tiÒn l¬ng nh:
TiÒn l¬ng danh nghÜa: ®îc hiÓu lµ sè tiÒn mµ ngêi sö dông lao ®éng tr¶
cho ngêi lao ®éng. Sè tiÒn nµy nhiÒu hay Ýt phô thuéc vµo n¨ng xuÊt lao ®éng,
hiÖu qu¶ lµm viÖc cña ngêi lao ®éng.
Trªn thùc tÕ mäi møc l¬ng tr¶ cho ngêi lao ®éng ®Òu lµ tiÒn l¬ng danh
nghÜa. Song b¶n th©n tiÒn l¬ng danh nghÜa l¹i kh«ng ph¶n ¸nh ®îc ®Çy ®ñ vÒ
møc tr¶ c«ng lao ®éng thùc tÕ cho ngêi lao ®éng. Lîi Ých mµ ngêi lao ®éng nhËn
®îc kh«ng chØ phô thuéc vµo tiÒn l¬ng danh nghÜa, mµ nã cßn phô thuéc vµo gi¸
c¶ cña hµng ho¸ dÞch vô ë c¸c vïng kh¸c nhau vµo nh÷ng thêi ®iÓm kh¸c nhau,
thuÕ thu nhËp vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c theo quy ®Þnh.
TiÒn l¬ng thùc tÕ: ®îc hiÓu lµ sè lîng c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu dïng vµ c¸c
lo¹i dÞch vô cÇn thiÕt mµ ngêi lao ®éng hëng l¬ng cã thÓ mua ®îc b»ng tiÒn l¬ng
danh nghi· cña hä.
Nh vËy tiÒn l¬ng thùc tÕ phô thuéc vµo sè tiÒn l¬ng danh nghÜa mµ ngêi
lao ®éng nhËn ®îc vµ gi¸ c¶ c¸c lo¹i hµng ho¸ tiªu vµ dÞch vô tiªu dïng cÇn thiÕt
mµ hä muèn vµ cã thÓ mua ®îc.
Mèi quan hÖ cña tiÒn l¬ng danh nghÜa vµ tiÒn l¬ng thùc tÕ thÓ hiÖn ë c«ng
thøc sau:
ITLTT = Ltldn/Igc
Trong ®ã:
Itltt : ChØ sè tiÒn l¬ng thùc tÕ
Itldn : ChØ sè tiÒn l¬ng danh nghÜa
Igc : chØ sè gi¸ c¶.
Nh vËy nÕu tiÒn l¬ng danh nghÜa t¨ng lªn nhng t¨ng chËm h¬n so víi møc
t¨ng cña gi¸ c¶ hµng ho¸ th× tiÒn l¬ng thùc tÕ l¹i gi¶m xuèng.
Trong x· héi, tiÒn l¬ng thùc tÕ míi lµ môc ®Ých lao ®éng trùc tiÕp cña ngêi
lao ®éng hëng l¬ng vµ ®ã còng lµ ®èi tîng qu¶n lý trùc tiÕp trong c¸c chÝnh s¸ch
vÒ thu nhËp tiÒn l¬ng vµ ®êi sèng.
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
1.1.1.2. B¶n chÊt cña tiÒn l¬ng:
TiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï g¾n liÒn víi víi ph¹m trï lao ®éng. Song lao
®éng lµ mét ph¹m trï vÜnh viÔn cßn tiÒn l¬ng lµ mét ph¹m trï lÞch sö. TiÒn l¬ng
lµ h×nh thøc tr¶ c«ng lao ®éng. §Ó ®o lêng hao phÝ lao ®éng trong s¶n xuÊt kinh
doanh ngêi ta chØ cã thÓ sö dông thíc ®o gi¸ trÞ th«ng qua tiÒn tÖ v× vËy khi tr¶
c«ng cho ngêi lao ®éng ngêi ta sö dông h×nh thøc tiÒn l¬ng.
TiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao
®éng, nã chÞu sù chi phèi bëi rÊt nhiÒu quy luËt kinh tÕ nh quy luËt cung - cÇu
søc lao ®éng, quy luËt gi¸ trÞ ... NÕu cung lao ®éng lín h¬n cÇu lao ®éng th× tiÒn
l¬ng sÏ gi¶m xuèng vµ ngîc l¹i nÕu cÇu lao ®éng lín h¬n cung lao ®éng th× tiÒn
l¬ng sÏ t¨ng lªn. Theo C . M¸c: '' gi¸ trÞ søc lao ®éng b»ng ( bao gåm ) gi¸ trÞ t
liÖu sinh ho¹t cÇn thiÕt ®Ó phï ®¾p l¹i søc lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt céng víi gi¸ trÞ cña nh÷ng chi phÝ nu«i dìng con ngêi tríc vµ sau tuæi cã
kh¶ n¨ng lao ®éng vµ gi¸ trÞ chi phÝ häc hµnh. '' Nh÷ng chi phÝ nµy kh«ng chØ
phô thuéc vµo nhu cÇu tù nhiªn vµ sinh lý cña con ngêi mµ nã cßn phô thuéc vµo
tr×nh ®é ph¸t triÓn kinh tÕ - x· héi vµ tr×nh ®é v¨n minh ®¹t ®îc. ChÝnh v× vËy khi
x¸c ®Þnh chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cÇn ph¶i xuÊt ph¸t tõ nh÷ng yªu cÇu sau ®©y:
Mét lµ, tiÒn l¬ng ph¶i ®îc gi¶i quyÕt trong ph¹m vi toµn bé nÒn kinh tÕ
quèc d©n cho tÊt c¶ c¸c thµnh phÇn kinh tÕ theo yªu cÇu cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng.
Hai lµ, trong s¶n xuÊt kinh doanh ph¶i xem xÐt tiÒn l¬ng trªn hai ph¬ng
diÖn: TiÒn l¬ng lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh do ®ã
ph¶i tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c yÕu tè hîp thµnh tiÒn l¬ng cã nh vËy míi tÝnh ®óng
gi¸ thµnh s¶n xuÊt kinh doanh vµ gãp phÇn cñng cè chÕ ®é h¹ch to¸n kinh
doanh. MÆt kh¸c tiÒn l¬ng lµ bé phËn thu nhËp cña doanh nghiÖp ph©n phèi cho
ngêi lao ®éng bëi vËy nguån tiÒn l¬ng ph¶i do chÝnh doanh nghiÖp tù t¹o ra tõ
kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh vµ viÖc tr¶ l¬ng ph¶i kÕt hîp hµi hoµ 3 lîi Ých:
§¶m b¶o cho doanh nghiÖp hoµn thµnh c¸c nghÜa vô ®èi víi Nhµ níc.
§¶m b¶o duy tr× vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp. B¶o toµn ®îc vèn vµ t¸i t¹o
tµi s¶n cè ®Þnh.
§¶m b¶o ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh cña hä.
TiÒn l¬ng ®îc h×nh thµnh th«ng qua sù tho¶ thuËn gi÷a ngêi cã søc lao
®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng vÒ yÕu tè søc lao ®éng trªn c¬ së ph¸p luËt vµ c¸c
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
quy ®Þnh cña Nhµ níc , lµ thu nhËp chñ yÕu cña ngêi së h÷u søc lao ®éng. Víi
quan ®iÓm nµy th× tiÒn l¬ng ®o lêng sè lîng vµ chÊt lîng søc lao ®éng cung øng
trªn thÞ trêng ®ång thêi x¸c ®Þnh kh¶ n¨ng tèi ®a cña t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng ë
mçi quy tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. NÕu tr×u tîng ho¸ c¸c quan hÖ kh¸c trªn thÞ
trêng lao ®éng th× tiÒn l¬ng cao hay thÊp tuú thuéc vµo sè lîng vµ chÊt lîng cña
nguån nh©n lùc ®ã.
TiÒn l¬ng lµ mét chÝnh s¸ch kinh tÕ - x· héi lín cña quèc gia. TiÒn l¬ng lµ
bé phËn träng yÕu cña ph©n phèi thu nhËp quèc d©n, chi phèi trùc tiÕp vÊn ®Ò
c«ng b»ng vÒ x· héi gi÷a c¸c tÇng líp d©n c, lµ tiªu ®iÓm cho c¸c chÝnh s¸ch
kinh tÕ - x· héi kh¸c cña Nhµ níc. Do ®ã nã lµ c«ng cô qu¶n lý vÜ m« cña Nhµ níc.
Theo c¸c nhµ kinh tÕ häc ph¬ng T©y th× tiÒn l¬ng lµ gi¸ trÞ søc lao ®éng
®îc h×nh thµnh trªn c¬ së thÞ trêng lao ®éng. Nã kh«ng chØ liªn quan trùc tiÕp tíi
sù tån t¹i cña ngêi lµm c«ng ¨n l¬ng mµ cßn liªn quan ®Õn c¶ sù thµnh c«ng
( thÊt b¹i ) cña ngêi sö dông lao ®éng.
1.1.2.C¸c chøc n¨ng cña tiÒn l¬ng:
1.1.2.1. Chøc n¨ng thíc ®o gi¸ trÞ:
Do tiÒn l¬ng lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng, lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña gi¸ trÞ
søc lao ®éng ®îc h×nh thµnh trªn c¬ së gi¸ trÞ søc lao ®éng nªn nã ph¶n ¸nh ®îc
gi¸ trÞ søc lao ®éng. Nhê kh¶ n¨ng ph¶n ¸nh nµy mµ tiÒn l¬ng cã chøc n¨ng thíc
®o gi¸ trÞ søc lao ®éng, nã dïng lµm c¨n cø x¸c ®Þnh møc tiÒn tr¶ c«ng cho c¸c
lo¹i lao ®éng vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®ång thêi lµ c¬ së ®Ó ®iÒu chØnh gi¸ c¶ søc lao
®éng khi gi¸ c¶ t liÖu sinh ho¹t cã sù biÕn ®éng.
1.1.2.2. Chøc n¨ng t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng:
Trong nÒn kinh tÕ hµng ho¸: søc lao ®éng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè thuéc
chi phÝ ®Çu vµo cña s¶n xuÊt kinh doanh. Muèn cho t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng x·
héi ®îc diÔn ra b×nh thêng th× cÇn ph¶i kh«i phôc vµ t¨ng cêng søc lao ®éng c¸
nh©n ®Ó bï ®¾p søc lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt, ngoµi ra cßn
ph¶i ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt më réng søc lao ®éng. TiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng
tiÒn ®Ò vËt chÊt cã kh¶ n¨ng ®¶m b¶o t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng trªn c¬ së ®¶m
b¶o bï ®¾p l¹i søc lao ®éng hao phÝ th«ng qua viÖc tho¶ m·n nhu cÇu tiªu dïng
cho ngêi lao ®éng. V× vËy c¸c yÕu tè cÊu thµnh tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o ®îc yªu
cÇu lµ kh«ng ngõng n©ng cao ®êi sèng cho ngêi lao ®éng vµ gia ®×nh cña hä.
1.1.2.3. Chøc n¨ng kÝch thÝch lîi Ých vÊt chÊt ®èi víi ngêi lao ®éng:
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
TiÒn l¬ng lµ bé phËn thu nhËp chÝnh cña ngêi lao ®éng nh»m tho¶ m·n
phÇn lín nhu cÇu vËt chÊt vµ tinh thÇn cña ngêi lao ®éng. Do ®ã sö dông c¸c
møc tiÒn l¬ng kh¸c nhau sÏ lµ ®ßn bÈy kinh tÕ quan träng ®Ó ®Þnh híng sù quan
t©m vµ ®éng c¬ trong lao ®éng cña ngêi lao ®éng trªn c¬ së lîi Ých c¸ nh©n vµ
tiÒn l¬ng cã kh¶ n¨ng t¹o ®éng lùc vËt chÊt trong lao ®éng. V× vËy khi ngêi lao
®éng lµm viÖc cã hiÖu qu¶ cao th× ph¶i tr¶ l¬ng cao h¬n. Nh÷ng ngêi lµm c«ng
viÖc ®ßi hái tr×nh ®é chuyªn m«n cao h¬n, phøc t¹p h¬n, trong ®iÒu kiÖn khã
kh¨n, nÆng nhäc, ®éc h¹i h¬n th× ph¶i ®îc tr¶ møc l¬ng cao h¬n.
§èi víi ngêi lao ®éng: nhËn ®îc tiÒn l¬ng tho¶ ®¸ng sÏ t¹o ®éng lùc, kÝch
thÝch n¨ng lùc s¸ng t¹o ®Ó lµm t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng. Khi n¨ng suÊt lao ®éng
cao th× lîi nhuËn doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn do ®ã nguån phóc lîi cña doanh
nghiÖp mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc còng sÏ t¨ng lªn vµ nã lµ phÇn bæ sung thªm
cho tiÒn l¬ng, lµm t¨ng thu nhËp vµ t¨ng lîi Ých cho ngêi cung øng søc lao ®éng.
H¬n n÷a khi lîi Ých cña ngêi lao ®éng ®îc ®¶m b¶o th× nã sÏ t¹o ra sù g¾n kÕt
céng ®ång gi÷a ngêi lao ®éng víi môc tiªu vµ lîi Ých cña doanh nghiÖp, xo¸ bá
sù ng¨n c¸ch gi÷a ngêi sö dông lao ®éng vµ ngêi lao ®éng, lµm cho ngêi lao
®éng cã tr¸ch nhiªm h¬n, tù gi¸c h¬n víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp. ChÝnh v× vËy tiÒn l¬ng lµ ®éng lùc kÝch thÝch ®Ó ngêi lao ®éng
kh«ng ngõng n©ng cao kiÕn thøc vµ tay nghÒ.
1.1.2.4. Chøc n¨ng b¶o hiÓm tÝch luü:
Chøc n¨ng nµy ®îc thÓ hiÖn ë chç: tiÒn l¬ng kh«ng nh÷ng gióp ngêi lao
®éng duy tr× ®îc cuéc sèng hµng ngµy trong thêi gian cßn kh¶ n¨ng lao ®éng vµ
®ang lµm viÖc mµ nã cßn ®îc trÝch ra mét phÇn ®Ó dù phßng cho cuéc sèng sau
nµy khi hä hÕt kh¶ n¨ng lao ®éng hoÆc ch¼ng may gÆp ph¶i rñi ro bÊt tr¾c trong
cuéc sèng. Cã nghÜa lµ trong qu¸ tr×nh lao ®éng ngêi lao ®éng ph¶i trÝch mét
phÇn tiÒn l¬ng ®Ó mua b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ... th«ng qua hÖ thèng
chÝnh thøc (b¶o hiÓm cña c¸c c«ng ty b¶o hiÓm) hoÆc hÖ thèng kh«ng chÝnh thøc
(tù b¶o hiÓm).
1.1.2.5. Chøc n¨ng x· héi:
TiÒn l¬ng g¾n liÒn víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña ngêi lao ®éng do
®ã sÏ thóc ®Èy c¸c mèi quan hÖ hîp t¸c, gióp ®ì lÉn nhau vµ n©ng cao hiÖu qu¶
c¹nh tranh cña doanh nghiÖp, t¹o tiÒn ®Ò cho sù ph¸t triÓn toµn diÖn cña con ngêi
thóc ®Èy x· héi ph¸t triÓn theo híng d©n chñ v¨n minh.
Chøc n¨ng x· héi cßn ®îc biÓu hiÖn ë gãc ®é ®iÒu phèi thu nhËp trong nÒn
kinh tÕ quèc d©n, t¹o ra sù c«ng b»ng x· héi trong viÖc tr¶ l¬ng cho ngêi lao
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
®éng trong cïng mét ngµnh nghÒ, mét khu vùc vµ gi÷a c¸c ngµnh nghÒ vµ khu
vùc kh¸c nhau.
1.1.3. C¸c h×nh thøc tr¶ l¬ng:
1.1.3.1. H×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian:
TiÒn l¬ng theo thêi gian lµ tiÒn l¬ng thanh to¸n cho ngêi lao ®éng c¨n cø
vµo tr×nh ®é kü thuËt, tr×nh ®é thµnh th¹o nghÒ nghiÖp vµ thêi gian lµm viÖc thùc
tÕ cña hä. Cã hai h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian lµ:
Tr¶ l¬ng theo thêi gian ®¬n gi¶n: lµ tiÒn l¬ng mµ ngêi lao ®éng nhËn ®îc
c¨n cø vµo møc l¬ng cÊp bËc vµ thêi gian lµm viÖc thùc tÕ lµ nhiÒu hay Ýt.
Tr¶ l¬ng theo thêi gian cã thëng: lµ sù kÕt hîp gi÷a tiÒn l¬ng theo thêi
gian ®¬n gi¶n vµ nh÷ng kho¶n tiÒn thëng do ®¹t ®îc hoÆc vît c¸c chØ tiªu vÒ sè lîng, chÊt lîng s¶n phÈm ®· quy ®Þnh.
C¶ hai h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy ®Òu cã chung mét u ®iÓm lµ dÔ tÝnh to¸n.
Víi h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy, ngêi lao ®éng lu«n nhËn ®îc møc l¬ng t¬ng ®èi æn
®Þnh.
Tuy nhiªn, h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy mang tÝnh b×nh qu©n, kh«ng g¾n liÒn víi
kÕt qu¶ lao ®éng; kh«ng tÝnh ®Õn mèi quan hÖ gi÷a sè lîng vµ chÊt lîng lao ®éng
mµ ngêi lao ®éng ®· hao phÝ trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc. §iÒu nµy thÓ
hiÖn ë chç c¶ ngêi lao ®éng vµ ngêi sö dông lao ®éng kh«ng quan t©m ®Õn kÕt
qu¶ lao ®éng mµ ngêi lao ®éng ®· t¹o ra cho doanh nghiÖp. V× vËy h×nh thøc tr¶
l¬ng nµy kh«ng khuyÕn khÝch sö dông hîp lý thêi gian lµm viÖc, tiÕt kiÖm
nguyªn liÖu, sö dông cã hiÖu qu¶ c«ng suÊt cña m¸y mãc thiÕt bÞ ®Ó t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng vµ kh«ng cho phÐp ngêi lao ®éng t¨ng tiÒn l¬ng nhê lµm viÖc tÝch
cùc. MÆt kh¸c víi c¸ch tÝnh to¸n nµy doanh nghiÖp kh«ng tÝnh ®óng, tÝnh ®ñ c¸c
hao phÝ lao ®éng sèng vµo gi¸ thµnh s¶n phÈm.
Víi nhîc ®iÓm ®· nªu trªn th× h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian chñ yÕu ¸p
dông ®èi víi nh÷ng ngêi lµm c«ng t¸c qu¶n lý hoÆc ®èi víi c«ng nh©n s¶n xuÊt ë
c¸c bé phËn mµ qu¸ tr×nh s¶n xuÊt ®· ®îc tù ®éng ho¸, nh÷ng c«ng viÖc cha x©y
dùng ®îc ®Þnh møc lao ®éng, nh÷ng c«ng viÖc mµ khèi lîng hoµn thµnh kh«ng
x¸c ®Þnh ®îc hoÆc nh÷ng lo¹i c«ng viÖc cÇn thiÕt ph¶i tr¶ l¬ng thêi gian nh»m
®¶m b¶o chÊt lîng s¶n phÈm nh c«ng viÖc kiÓm tra chÊt lîng s¶n phÈm, c«ng
viÖc söa ch÷a thiÕt bÞ m¸y mãc.
1.1.3.2. Tr¶ l¬ng theo n¨ng suÊt lao ®éng:
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
Tr¶ l¬ng n¨ng suÊt lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng dùa trùc tiÕp
vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm (dÞch vô) mµ hä ®· hoµn thµnh vµ ®¬n gi¸ tiÒn
l¬ng theo n¨ng suÊt.
Trong thùc tÕ tr¶ l¬ng n¨ng suÊt ®· ®îc ®a d¹ng ho¸ thµnh nhiÒu h×nh thøc
kh¸c nhau nh: tr¶ l¬ng s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n, tr¶ l¬ng s¶n phÈm tËp thÓ, tr¶
l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp, tr¶ l¬ng kho¸n s¶n phÈm, tr¶ l¬ng s¶n phÈm cã thëng vµ
kho¸n cã thëng v..v..
a. Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n:
Tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp c¸ nh©n lµ chÕ ®é tiÒn l¬ng ®îc tr¶ theo
tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm hoÆc chi tiÕt s¶n phÈm vµ theo ®¬n gi¸ nhÊt ®Þnh.
Víi h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cho dï sè lîng s¶n phÈm mµ c«ng nh©n s¶n
xuÊt ra lµ hôt møc, ®¹t møc, hay vît møc th× cø mçi ®¬n vÞ s¶n phÈm lµm ra ®Òu
®îc tr¶ tiÒn l¬ng nhÊt ®Þnh gäi lµ ®¬n gi¸ s¶n phÈm nh vËy tiÒn l¬ng sÏ t¨ng theo
sè s¶n phÈm xuÊt ra.
¦u ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy lµ: DÔ dµng tÝnh ®îc tiÒn l¬ng trùc
tiÕp trong kú vµ khuyÕn khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc ®Ó n©ng cao n¨ng suÊt
lao ®éng, t¨ng tiÒn l¬ng mét c¸ch trùc tiÕp.
Tuy nhiªn h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy dÔ lµm c«ng nh©n chØ chó ý ®Õn sè lîng
mµ Ýt quan t©m ®Õn chÊt lîng s¶n phÈm. NÕu kh«ng cã th¸i ®é vµ ý thøc lµm
viÖc tèt sÏ Ýt quan t©m ®Õn tiÕt kiÖm vËt t, nguyªn liÖu hay sö dông hiÖu qu¶ m¸y
mãc thiÕt bÞ.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm trùc tiÕp ®îc ¸p dông réng r·i víi ngêi
trùc tiÕp s¶n xuÊt trong ®iÒu kiÖn qu¸ tr×nh lµm viÖc cña hä mang tÝnh chÊt ®éc
lËp t¬ng ®èi, cã ®Þnh møc, viÖc kiÓm tra vµ nghiÖp thu s¶n phÈm ®îc tiÕn hµnh
mét c¸ch cô thÓ vµ riªng biÖt.
b. Tr¶ l¬ng s¶n phÈm tËp thÓ:
Lµ chÕ ®é tr¶ l¬ng cho tõng ®¬n vÞ s¶n phÈm theo ®¬n gi¸ nhÊt ®Þnh mµ
tËp thÓ chÕ t¹o, ®¶m b¶o chÊt lîng vµ phô thuéc vµo c¸ch ph©n chia tiÒn l¬ng cho
tõng thµnh viªn.
H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã t¸c dông n©ng cao ý thøc, tr¸ch nhiÖm, tinh thÇn
hîp t¸c vµ phèi hîp cã hiÖu qu¶ gi÷a c¸c c«ng nh©n lµm viÖc trong tæ, khuyÕn
khÝch c¸c tæ lao ®éng theo tæ tù qu¶n.
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
Tuy nhiªn h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy l¹i kh«ng khuyÕn khÝch t¨ng NSL§ lao
®éng c¸ nh©n do tiÒn l¬ng chØ phô thuéc vµo kÕt qu¶ lao ®éng chung cña c¶ tæ
mµ kh«ng phô thuéc trùc tiÕp vµo kÕt qu¶ lµm viÖc cña b¶n th©n hä.
H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy thêng ¸p dông cho nh÷ng c«ng viÖc ®ßi hái nhiÒu
ngêi cïng tham gia thùc hiÖn, mµ c«ng viÖc cña mçi c¸ nh©n cã liªn quan ®Õn
nhau.
c. Tr¶ l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp:
Tr¶ l¬ng s¶n phÈm gi¸n tiÕp lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng cho nh÷ng c«ng nh©n
lµm nh÷ng c«ng viÖc phôc vô, phô trî nh c«ng nh©n ®iÒu chØnh vµ söa ch÷a m¸y
mãc thiÕt bÞ, phôc vô vËn chuyÓn, kho tµng, kiÓm tra s¶n phÈm c¨n cø vµo kÕt
qu¶ lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh hëng l¬ng s¶n phÈm vµ ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng theo
møc lao ®éng cña c«ng nh©n chÝnh.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm gi¸n tiÕp ®îc ¸p dông ®Ó tr¶ l¬ng cho lao
®éng lµm c¸c c«ng viÖc phôc vô hay phô trî, phôc vô cho ho¹t ®éng cña c«ng
nh©n chÝnh.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy khuyÕn khÝch c«ng nh©n phô trî phôc vô tèt h¬n cho
ho¹t ®éng cña c«ng nh©n chÝnh.
Tuy nhiªn tiÒn l¬ng mµ nh÷ng ngêi lao ®éng nhËn ®îc theo h×nh thøc nµy
thêng phô thuéc vµo kÕt qu¶ lao ®éng cña nh÷ng ngêi kh¸c vµ nhiÒu yÕu tè bªn
ngoµi kh¸c.
d. Tr¶ l¬ng kho¸n s¶n phÈm:
Tr¶ l¬ng kho¸n s¶n phÈm lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng c¨n cø vµo ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng tÝnh trªn 1 ®¬n vÞ s¶n phÈm vµ sè lîng ®¬n vÞ s¶n phÈm hay c«ng viÖc mµ
ngêi lao ®éng hoµn thµnh.
H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã u ®iÓm lµ: lµm cho ngêi lao ®éng v× lîi Ých vËt
chÊt cña b¶n th©n vµ gia ®×nh mµ quan t©m h¬n ®Õn sè lîng vµ chÊt lîng s¶n
phÈm.
Tuy nhiªn h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy ®ßi hái ph¶i x¸c ®Þnh ®îc ®¬n gi¸ giao
kho¸n mµ viÖc x¸c ®Þnh ®¬n gi¸ giao kho¸n lµ rÊt phøc t¹p, do ®ã viÖc tr¶ l¬ng
kho¸n s¶n phÈm cã thÓ lµm cho c«ng nh©n bi quan hay kh«ng chó ý ®Çy ®ñ ®Õn
mét sè viÖc bé phËn trong qu¸ tr×nh hoµn thµnh c«ng viÖc ®îc giao.
ChÕ ®é nµy ®îc thùc hiÖn kh¸ phæ biÕn trong ngµnh n«ng nghiÖp, x©y
dùng c¬ b¶n, hoÆc trong mét sè ngµnh kh¸c khi c«ng nh©n lµm c¸c c«ng viÖc
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
mang tÝnh ®ét xuÊt. H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy ®îc ¸p dông trong ®iÒu kiÖn cã ®Þnh
møc lao ®éng vµ thêng ®îc ¸p dông trong c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt kinh doanh
mét hoÆc mét sè lo¹i s¶n phÈm cã thÓ quy ®æi ®îc nh xi m¨ng, vËt liÖu x©y
dùng, ®iÖn, thÐp, rîu bia, x¨ng dÇu v..v.
e. Tr¶ l¬ng s¶n phÈm cã thëng:
Tr¶ l¬ng s¶n phÈm cã thëng lµ sù kÕt hîp tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm vµ tiÒn
thëng nÕu ngêi lao ®éng ®¹t ®îc c¸c tiªu chuÈn thëng quy ®Þnh.
H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy sÏ khuyÕn khÝch c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc hoµn
thµnh vît møc s¶n lîng.
H×nh thøc tr¶ l¬ng nµy cã nhîc ®iÓm lµ: viÖc ph©n tÝch tÝnh to¸n x¸c ®Þnh
c¸c chØ tiªu tÝnh thëng kh«ng chÝnh x¸c cã thÓ lµm t¨ng chi phÝ tiÒn l¬ng, béi chi
quü tiÒn l¬ng ...
f. Tr¶ l¬ng s¶n phÈm luü tiÕn:
Tr¶ l¬ng s¶n phÈm luü tiÕn lµ h×nh thøc tr¶ l¬ng theo s¶n phÈm mµ tiÒn l¬ng cña nh÷ng s¶n phÈm ë møc khëi ®iÓm luü tiÕn (s¶n phÈm ë møc quy ®Þnh
hoµn thµnh) ®îc tr¶ theo ®¬n gi¸ b×nh thêng (®¬n gi¸ cè ®Þnh) cßn tiÒn l¬ng cña
nh÷ng s¶n phÈm vît ®Þnh møc khëi ®iÓm luü tiÕn ®îc tr¶ theo ®¬n gi¸ luü tiÕn.
¦u ®iÓm cña h×nh thøc tr¶ l¬ng nµy lµ: viÖc t¨ng ®¬n gi¸ cho nh÷ng s¶n
phÈm vît møc khëi ®iÓm lµm cho c«ng nh©n tÝch cùc lµm viÖc lµm t¨ng n¨ng
suÊt lao ®éng. Tuy nhiªn ¸p dông chÕ ®é nµy dÔ lµm cho tèc ®é t¨ng cña tiÒn l¬ng lín h¬n tèc ®é t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng cña nh÷ng kh©u ¸p dông tr¶ l¬ng
s¶n phÈm luü tiÕn.
ChÕ ®é tr¶ l¬ng nµy thêng ®îc ¸p dông ë nh÷ng “kh©u yÕu” trong s¶n xuÊt
nhng l¹i cã ¶nh hëng trùc tiÕp ®Õn toµn bé qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp.
1.1.4. Vai trß cña tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp:
§èi víi chñ doanh nghiÖp: tiÒn l¬ng lµ mét phÇn chi phÝ s¶n xuÊt kinh
doanh. Do ®ã qu¶n lý tèt tiÒn l¬ng sÏ gãp phÇn gi¶m bít chi phÝ kinh doanh. Khi
ngêi lao ®éng nhËn ®îc møc l¬ng tho¶ ®¸ng víi hao phÝ lao ®éng mµ m×nh bá ra
th× ®ã còng lµ ®éng lùc thóc ®Èy n¨ng lùc s¸ng t¹o, lµm t¨ng n¨ng n¨ng suÊt lao
®éng, kÐo theo lîi nhuËn cña doanh nghiÖp sÏ t¨ng lªn. Do ®ã qu¶n lý tiÒn l¬ng
lµ mét trong nh÷ng nhiÖm vô quan träng ®îc c¸c doanh nghiÖp hÕt søc quan t©m.
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
§èi víi nhµ qu¶n trÞ: TiÒn l¬ng lµ mét trong nh÷ng yÕu tè kÝch thÝch lîi
Ých vËt chÊt ®èi ngêi lao ®éng. Khi tiÒn l¬ng ®îc tr¶ trªn c¬ së vµ t¬ng xøng víi
thµnh qu¶ lao ®éng mµ ngêi lao ®éng lµm ra th× ngêi lao ®éng kh«ng chØ h¨ng
say lµm viÖc h¬n mµ cßn tin tëng h¬n vµo doanh nghiÖp, lµm viÖc mét c¸ch tù
gi¸c h¬n, g¾n tr¸ch nhiÖm vµ lîi Ých cña b¶n th©n víi tËp thÓ v× môc tiªu chung
cña toµn doanh nghiÖp. §iÒu nµy sÏ ®em l¹i bÇu kh«ng khÝ t©m lý x· héi tèt ®Ñp
trong toµn doanh nghiÖp, xo¸ bá sù ng¨n c¸ch gi÷a ngêi lao ®éng víi chñ doanh
nghiÖp vµ nh÷ng ngêi qu¶n lý doanh nghiÖp. MÆt kh¸c tiÒn l¬ng cßn lµ c«ng cô
®Ó duy tr× vµ ph¸t triÓn nh©n sù cã lîi cho doanh nghiÖp. NhiÒu nhµ qu¶n trÞ
doanh nghiÖp ®· sö dông chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng nh lµ mét c«ng cô ®Ó thu hót
nh÷ng ngêi lao ®éng cã tr×nh ®é cao vµo lµm viÖc vµ ®éng viªn tinh thÇn cña ngêi lao ®éng.
§èi víi ngêi lao ®éng: tiÒn l¬ng lµ phÇn thu nhËp chñ yÕu, lµ nguån chi
tr¶ chÝnh cho c¸c chi phÝ ¨n, mÆc, ë, ®i l¹i, häc hµnh... vµ cã ¶nh hëng trùc tiÕp
®Õn møc sèng cña ®¹i ®a sè ngêi lao ®éng lµm c«ng ¨n l¬ng vµ gia ®×nh cña hä.
Mét chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng hîp lý sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh
doanh cho doanh nghiÖp vµ sù t¸c ®éng ngîc trë l¹i lµ nguån phóc lîi mµ ngêi
lao ®éng ®îc hëng do doanh nghiÖp chi tr¶ sÏ t¨ng lªn, bæ sung cho tiÒn l¬ng,
t¨ng thu nhËp vµ c¶i thiÖn ®êi sèng cña ngêi lao ®éng. Do ®ã chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña nhµ níc nãi chung vµ c¸ch thøc tr¶ l¬ng cña doanh nghiÖp nãi riªng rÊt
®îc ngêi lao ®éng quan t©m.
1.2.
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp:
1.2.1. Môc ®Ých vµ yªu cÇu cña chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp:
1.2.1.1. Môc ®Ých cña chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp:
HiÖn nay viÖc x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng trong doanh nghiÖp nh»m
c¸c môc ®Ých sau ®©y:
§¶m b¶o cho ngêi lao ®éng cã thÓ mua ®îc nh÷ng hµng ho¸ thiÕt yÕu tõ
kho¶n tiÒn l¬ng nhËn ®îc nh»m phôc vô cho cuéc sèng hµng ngµy.
T¹o ®éng lùc ®Ó khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng tÝch cùc s¸ng t¹o vµ n©ng
cao n¨ng suÊt lao ®éng.
§¶m b¶o duy tr× vµ ph¸t triÓn doanh nghiÖp.
1.2.1.2. Yªu cÇu cña chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng:
Mçi mét doanh nghiÖp tuú thuéc vµo lo¹i h×nh doanh nghiÖp vµ môc tiªu,
chiÕn lîc riªng cã thÓ x©y dùng cho m×nh chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng kh¸c nhau xong
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
cho dï lµ chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng nµo th× chóng còng ph¶i ®¶m b¶o mét sè yªu cÇu
c¬ b¶n sau ®©y:
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o t¹o ra sù c«ng b»ng.
Yªu cÇu nµy ph¶i lµ t tëng, triÕt lý xuyªn suèt toµn bé chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña
doanh nghiÖp vµ ph¶i thÓ hiÖn ë mäi khÝa c¹nh cña chÝnh s¸ch, cô thÓ lµ: chÝnh
s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®îc ¸p dông trong ph¹m vi toµn doanh
nghiÖp. ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ph¶i ®¶m b¶o tr¶ l¬ng ngang nhau cho nh÷ng lao
®éng nh nhau tøc lµ ngêi lao ®éng cã thÓ kh¸c nhau vÒ tuæi t¸c, giíi tÝnh, tr×nh
®é... nhng cã møc hao phÝ søc lao ®éng (®ãng gãp søc lao ®éng) nh nhau th× vÉn
®îc tr¶ møc l¬ng nh nhau.
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®îc x©y dùng, c«ng bè vµ
triÓn khai ¸p dông mét c¸ch c«ng khai trong ph¹m vi toµn doanh nghiÖp. §Ó thùc
hiÖn ®îc yªu cÇu nµy th× c¸c nhµ qu¶n lý cña doanh nghiÖp ph¶i thµnh lËp ban
x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng, tiÕn hµnh gi¶i thÝch ®Ó tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong
doanh nghiÖp ®Òu hiÓu vµ th«ng suèt.
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®îc ban hµnh ®óng lóc vµ söa
®æi mét c¸ch kÞp thêi khi cÇn thiÕt. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ khi chiÕn lîc kinh doanh
cña doanh nghiÖp cã sù thay ®æi vµ thÞ trêng lao ®éng cã sù biÕn ®éng m¹nh, ¶nh
hëng trùc tiÕp ®Õn doanh nghiÖp th× chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp còng
cÇn ph¶i ®îc ®iÒu chØnh l¹i ®Ó phï hîp h¬n víi hoµn c¶nh cña nÒn kinh tÕ ®Êt níc nãi chung vµ b¶n th©n doanh nghiÖp nãi riªng.
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i cã t×nh vµ cã lý. Tøc lµ chÝnh
s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp võa ®em l¹i lîi nhuËn cho chñ doanh nghiÖp
võa ph¶i ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ lîi Ých cho ngêi lao ®éng. MÆt kh¸c v× con ngêi lµ
chñ thÓ cña x· héi vµ lu«n ®ßi hái ®îc ®èi xö dùa trªn lßng nh©n ¸i chÝnh v× vËy
chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i mang tÝnh nh©n b¶n v× con ngêi vµ
cho con ngêi.
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ph¶i râ rµng vµ dÔ hiÓu. V× ®èi tîng cña chÝnh s¸ch
tiÒn l¬ng lµ ngêi lao ®éng trong doanh nghiÖp vµ môc ®Ých cña chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng lµ ®éng viªn, khuyÕn khÝch ngêi lao ®éng h¨ng say lµm viÖc v× vËy chÝnh
s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®¶m b¶o cho tÊt c¶ mäi thµnh viªn trong
doanh nghiÖp ®Òu th«ng hiÓu. Muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã th× chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng
ph¶i ®îc chi tiÕt ho¸, tõ ng÷ sö dông ph¶i râ rµng, dÔ hiÓu, tr¸nh sö dông nh÷ng
tõ ng÷ ®a nghÜa dÉn ®Õn hiÓu lÇm, hiÓu sai hoÆc bÞ xuyªn t¹c.
1.2.2. C¸c c¨n cø x©y dùng chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng:
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp cÇn ®îc x©y dùng dùa trªn mét sè
c¨n cø chÝnh sau ®©y:
1.2.2.1. Nh÷ng quy ®Þnh cña Nhµ níc:
ChÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp tríc hÕt ph¶i ®¸p øng ®îc c¸c quy
®Þnh cña Nhµ níc vÒ ®¶m b¶o quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng ®Ó kh«ng vi ph¹m
ph¸p luËt cña Nhµ níc. Trªn thÕ giíi th«ng thêng mçi quèc gia ®Òu cã nh÷ng
quy ®Þnh riªng vÒ mÆt ph¸p lý nh»m b¶o vÖ quyÒn lîi cho ngêi lao ®éng- nh÷ng
®èi tîng ®îc coi lµ yÕu h¬n trong t¬ng quan so víi ngêi sö dông lao ®éng.
Nh÷ng quy ®Þnh nµy ®îc thÓ hiÖn díi d¹ng c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh vÒ møc l¬ng tèi
thiÓu, hÖ thèng thang b¶ng l¬ng vµ c¸c quy chÕ tr¶ l¬ng cho ngêi lao ®éng ¸p
dông, cho c¸c ®èi tîng kh¸c nhau lµm viÖc ë c¸c khu vùc kh¸c nhau.
1.2.2.2. ChiÕn lîc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp:
ChiÕn lîc ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp lµ môc tiªu mµ mäi chÝnh s¸ch
trong ®ã cã chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng híng tíi. Trong mçi mét thêi kú kh¸c nhau
doanh nghiÖp cã thÓ theo ®uæi c¸c chiÕn lîc ph¸t triÓn doanh nghiÖp kh¸c nhau
chÝnh v× vËy c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp cÇn n¾m v÷ng c¸c chiÕn lîc nµy cô
thÓ lµ cÇn ph¶i n¾m v÷ng ®îc c¸c môc tiªu vµ c¸c gi¶i ph¸p liªn quan ®Õn nh©n
sù cña chiÕn lîc ph¸t triÓn ®Ó cã thÓ ®a ra mét chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng phï hîp. Mét
chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng hîp lý sÏ lµ c¬ së ®Ó thùc hiÖn ®îc c¸c môc tiªu cña chiÕn lîc ph¸t triÓn doanh nghiÖp. Muèn lµm ®îc ®iÒu ®ã th× chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ph¶i
t¹o ra ®éng lùc m¹nh mÏ vµ khuyÕn khÝch mäi thµnh viªn lµm viÖc tÝch cùc ®Ó ®îc hëng møc l¬ng cao ®ång thêi gãp phÇn thùc hiÖn c¸c môc tiªu, th¸ch thøc cña
chiÕn lîc.
1.2.2.3. HiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp:
V× tiÒn l¬ng lµ bé phËn thu nhËp cña doanh nghiÖp ph©n phèi cho ngêi lao
®éng, nguån tiÒn l¬ng do chÝnh doanh nghiÖp tù t¹o ra tõ kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh
doanh chÝnh v× vËy chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i ®îc x©y dùng
trªn c¬ së hiÖu qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Mét chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ®îc
coi lµ thµnh c«ng khi chÝnh s¸ch ®ã híng ngêi lao ®éng ®Õn viÖc n©ng cao hiÖu
qu¶ c«ng viÖc cña b¶n th©n ®Ó nhËn ®îc møc l¬ng cao vµ qua ®ã n©ng cao hiÖu
qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp. Ngoµi ra chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng còng cÇn lµm
cho ngêi lao ®éng thÊy r»ng hiÖu qu¶ kinh doanh cµng cao th× míi cã ®iÒu kiÖn
®Ó thùc hiÖn ®Çy ®ñ chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng ®èi víi hä.
1.2.2.4. ThÞ trêng lao ®éng:
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay khi mµ søc lao ®éng ®îc coi lµ hµng
ho¸ vµ tiÒn l¬ng ®îc coi lµ gi¸ c¶ søc lao ®éng th× chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh
nghiÖp cÇn ph¶i ®îc x©y dùng trªn c¬ së thÞ trêng lao ®éng. §Ó cã thÓ duy tr× l©u
dµi ®éi ngò lao ®éng hiÖn cã còng nh thu hót ®ù¬c nh÷ng ngêi lao ®éng cã tay
nghÒ cao th× chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng cña doanh nghiÖp ph¶i lu«n b¸m s¸t vµ phï
hîp víi thÞ trêng lao ®éng.
1.2.3.C¸c néi dung c¬ b¶n cña chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng:
1.2.3.1. Møc l¬ng tèi thiÓu:
Møc l¬ng tèi thiÓu lµ møc l¬ng thÊp nhÊt ®îc tÝnh cho ngêi lao ®éng lµm
c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt cña doanh nghiÖp. Møc l¬ng tèi thiÓu ®îc coi lµ ngìng
cuèi cïng, thÊp nhÊt ®Ó lµm c¬ së x©y dùng c¸c møc l¬ng kh¸c vµ lµ nÒn t¶ng
cho chÝnh s¸ch tiÒn l¬ng vµ viÖc tr¶ l¬ng trong c¸c doanh nghiÖp.
T¹i ®iÒu 56 bé luËt lao ®éng cña níc CHXHCN ViÖt Nam ®· ghi: '' Møc l¬ng tèi thiÓu ph¶i ®îc Ên ®Þnh theo gi¸ sinh ho¹t, ph¶i ®¶m b¶o cho ngêi lao
®éng lµm c«ng viÖc ®¬n gi¶n nhÊt trong ®iÒu kiÖn lao ®éng b×nh thêng bï ®¾p ®îc søc lao ®éng gi¶n ®¬n vµ mét phÇn tÝch luü ®Ó t¸i s¶n xuÊt søc lao ®éng më
réng. '' Nh vËy tiÒn l¬ng tèi thiÓu ph¶i ph¶n ¸nh ®îc møc sèng tèi thiÓu trong
tõng thêi kú nhÊt ®Þnh. Khi kinh tÕ ngµy cµng ph¸t triÓn, møc sèng cña ngêi lao
®éng ngµy cµng cao th× tiÒn l¬ng tèi thiÓu ph¶i ngµy cµng t¨ng lªn ®Ó ®¶m b¶o
®êi sèng cho nh÷ng ngêi n»m trong diÖn ®îc hëng l¬ng tèi thiÓu ®ã.
C¸c lo¹i møc l¬ng tèi thiÓu:
Møc l¬ng tèi thiÓu chung lµ møc l¬ng tèi thiÓu ¸p dông cho nhiÒu ngµnh
kinh tÕ, lµ c¨n cø quan träng ®Ó x©y dùng c¸c møc l¬ng tèi thiÓu kh¸c.
Møc l¬ng tèi thiÓu theo vïng: tøc lµ møc l¬ng tèi thiÓu ¸p dông theo tõng
vïng. C«ng thøc thøc: Mmin vïng = Mmin chung (1+Kv)
Trong ®ã
Mmin vïng: Møc l¬ng tèi thiÓu theo vïng
Mmin chung: Møc l¬ng tèi thiÓu chung
Kv: HÖ sè phô cÊp vïng
Møc l¬ng tèi thiÓu theo ngµnh lµ møc l¬ng tèi thiÓu ¸p dông cho ngµnh
®ã. C«ng thøc thøc: Mmin nghanh = Mmin chung(1+Kv+Kn)
Trong ®ã
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
Mmin nghanh: Møc l¬ng tèi thiÓu theo nghµnh
Mmin chung : Møc l¬ng tèi thiÓu chung
Kv
: HÖ sè phô cÊp vïng t¹i doanh nghiÖp ®ã
Kn
: HÖ sè phô cÊp nghµnh
HiÖn nay theo quy ®Þnh cña chÝnh phñ, l¬ng tèi thiÓu cã thÓ ¸p dông thèng
nhÊt trong c¶ níc hoÆc tuú theo c¸c vïng, c¸c ngµnh, c¸c thµnh phÇn kinh tÕ
kh¸c nhau. Vµ møc l¬ng tèi thiÓu chung ®îc nhµ níc quy ®Þnh hiÖn nay lµ
450.000 ®ång. C¸c doanh nghiÖp cã thÓ tù x¸c ®Þnh møc l¬ng tèi thiÓu ¸p dông
trong doanh nghiÖp m×nh nhng kh«ng ®îc thÊp h¬n møc l¬ng tèi thiÓu do nhµ níc quy ®Þnh. §Ó x¸c ®Þnh chÝnh x¸c møc l¬ng tèi thiÓu ®ßi hái ph¶i tÝnh ®óng,
tÝnh ®ñ c¸c yÕu tè hîp thµnh tiÒn l¬ng nh nhµ ë, b¶o hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ,
häc phÝ, phÝ ®i l¹i...
Trong thùc tÕ c¸c nhµ l·nh ®¹o doanh nghiÖp cã thÓ quyÕt ®Þnh tr¶ l¬ng
cho nh©n viªn cao h¬n, ngang b»ng hoÆc thÊp h¬n gi¸ thÞ trêng. §iÒu ®ã tuú
thuéc vµo:
TriÕt lý vµ quan ®iÓm kinh doanh cña c¸c nhµ qu¶n trÞ cÊp cao trong mét
doanh nghiÖp. Khi nhµ l·nh ®¹o cÊp cao cña doanh nghiÖp tin r»ng tr¶ l¬ng cao
sÏ duy tr× vµ thu hót ®îc nh÷ng ngêi lao ®éng giái th× hä cã thÓ ®a ra møc l¬ng
tèi thiÓu cao h¬n so víi gi¸ thÞ trêng. Ngîc l¹i nÕu hä cho r»ng tr¶ l¬ng thÊp cã
thÓ mang l¹i nhiÒu lîi Ých h¬n cho doanh nghiÖp th× hä ®a ra møc l¬ng ngang
b»ng thËm trÝ lµ thÊp h¬n so víi gi¸ thÞ trêng.
Quy m« cña doanh nghiÖp: Trªn thùc tÕ nh÷ng doanh nghiÖp lín thêng lµ
nh÷ng c«ng ty cã tiÒm lùc tµi chÝnh dåi dµo vµ môc tiªu cña hä lµ thu hót nh÷ng
ngêi cã tr×nh ®é vµo lµm viÖc nªn hä thêng s½n sµng chi tr¶ l¬ng cao h¬n so víi
c¸c doanh nghiÖp cã quy m« nhá h¬n.
LÜnh vùc kinh doanh cña doanh nghiÖp: C¸c doanh nghiÖp thuéc c¸c
nghµnh kinh tÕ hoÆc c¸c lÜnh vùc s¶n xuÊt kinh doanh kh¸c nhau th× sÏ quy ®Þnh
møc l¬ng tèi thiÓu kh¸c nhau. Trong thùc tÕ nh÷ng doanh nghiÖp ho¹t ®éng
trong nh÷ng lÜnh vùc míi ®ßi hái hµm lîng chÊt x¸m cao th× thêng tr¶ møc l¬ng
cao h¬n so víi c¸c doanh nghiÖp kh¸c.
Doanh nghiÖp sÏ ¸p dông chÝnh s¸ch tr¶ l¬ng cao h¬n thÞ trêng khi doanh
nghiÖp cã nhu cÇu thu hót c¸c nhµ qu¶n lý giái, nh©n viªn cã chuyªn m«n tay
nghÒ cao, hoÆc khi doanh nghiÖp cã nhu cÇu tuyÓn lao ®éng gÊp ®Ó ®¸p øng nhu
cÇu më réng s¶n xuÊt kinh doanh hoÆc khi doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng tµi chÝnh
dåi dµo trªn c¬ së doanh nghiÖp ®ang ho¹t ®éng cã hiÖu qu¶ cao, lµm ¨n ph¸t
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
®¹t. Ngîc l¹i doanh nghiÖp sÏ ¸p dông chÝnh s¸ch tr¶ l¬ng thÊp h¬n so víi thÞ trêng khi cã c¸c kho¶n trî cÊp, phô cÊp cao hoÆc cã kh¶ n¨ng thùc hiÖn c¸c chÝnh
s¸ch ®·i ngé phi tµi chÝnh ®Ó thu hót vµ gi÷ ch©n ngêi lao ®éng.
1.2.3.2. HÖ thèng thang b¶ng l¬ng cña doanh nghiÖp:
HÖ thèng thang b¶ng l¬ng lµ b¶ng x¸c ®Þnh quan hÖ tû lÖ vÒ tiÒn l¬ng gi÷a
nh÷ng ngêi lao ®éng trong cïng mét ngµnh nghÒ hoÆc mét nhãm nghÒ gièng
nhau, theo tr×nh ®é tay nghÒ cña hä. Nh÷ng ngµnh nghÒ kh¸c nhau sÏ cã thang
b¶ng l¬ng kh¸c nhau.
HÖ thèng thang b¶ng l¬ng gióp cho doanh nghiÖp cã c¨n cø ®Ó ®a ra c¸c
quy chÕ vÒ tr¶ l¬ng nh: tho¶ thuËn vÒ tiÒn l¬ng trong hîp ®ång lao ®éng, x©y
dùng ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, thùc hiÖn chÕ ®é n©ng bËc l¬ng theo tho¶ thuËn trong
hîp ®ång lao ®éng vµ tho¶ íc lao ®éng tËp thÓ, ®ãng vµ hëng c¸c chÕ ®é b¶o
hiÓm x· héi, b¶o hiÓm y tÕ theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt, tr¶ l¬ng ngõng viÖc vµ
c¸c chÕ ®é kh¸c theo quy ®Þnh cña ph¸p luËt lao ®éng.
HiÖn nay trong c¸c doanh nghiÖp thêng tån t¹i hai nhãm thang b¶ng l¬ng
®ã lµ thang l¬ng cho nh©n viªn vµ thang l¬ng cho c¸c nhµ qu¶n trÞ cña doanh
nghiÖp.
1.2.3.3. Quy chÕ tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp:
Quy chÕ tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp lµ nh÷ng quy ®Þnh vÒ xÕp l¬ng, t¨ng
l¬ng, tr¶ l¬ng... cho c¸c ®èi tîng ngêi lao ®éng kh¸c nhau trong doanh nghiÖp.
Quy chÕ tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp bao gåm hai quy chÕ tr¶ l¬ng c¬ b¶n
sau:
Quy chÕ xÕp l¬ng, t¨ng l¬ng vµ c¸c quy ®Þnh cô thÓ kh¸c vÒ h×nh thøc tr¶
l¬ng, ®ång tiÒn sö dông ®Ó tr¶ l¬ng, c¸ch tÝnh l¬ng trong c¸c ®iÒu kiÖn kh¸c nhau
cña c«ng viÖc vµ m«i trêng lµm viÖc.
Quy chÕ tr¶ l¬ng cho c¸c c¸ nh©n ngêi lao ®éng cã tr×nh ®é lµnh nghÒ,
th©m niªm, n¨ng suÊt lao ®éng, tr×nh ®é häc vÊn kh¸c nhau, cïng lµm c«ng viÖc
nh nhau. Nh÷ng ngêi cã th©m niªm cao h¬n, tr×nh ®é häc vÊn cao h¬n, kh¶ n¨ng
hoµn thµnh c«ng viÖc tèt h¬n... thêng ®îc tr¶ l¬ng cao h¬n vµ ngîc l¹i. ViÖc tr¶ l¬ng cho c¸ nh©n ngêi lao ®éng theo quy chÕ nµy thêng ®îc dùa vµo c¸c yÕu tè
nh: kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc, kinh nghiÖm c«ng t¸c, tiÒm n¨ng ph¸t triÓn .
1.3.
Tæ chøc c«ng t¸c tr¶ l¬ng trong doanh nghiÖp:
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
1.3.1. §¸nh gi¸ thµnh tÝch cña nh©n viªn:
1.3.1.1. X©y dùng hÖ thèng ®¸nh gi¸ thµnh tÝch c«ng t¸c cña nh©n viªn:
§Ó ®¸nh gi¸ thµnh tÝch cña nh©n viªn trong doanh nghiÖp mét c¸ch chÝnh
x¸c th× doanh nghiÖp cÇn thiÕt lËp vµ thùc hiÖn hÖ thèng ®¸nh gi¸ chÝnh thøc kÕt
qu¶ lµm viÖc cña ngêi lao ®éng. HÖ thèng ®¸nh gi¸ nµy cÇn ®îc thiÕt lËp trªn c¬
së c¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸, c¸c lo¹i th«ng tin vÒ kÕt qu¶ thùc hiÖn c«ng viÖc.
C¸c tiªu chuÈn ®¸nh gi¸ thµnh tÝch c«ng t¸c cña nh©n viªn lµ nh÷ng yªu
cÇu cô thÓ ®· ®îc ®Þnh tríc vÒ møc ®é thùc hiÖn c«ng viÖc cã kÕt qu¶. ViÖc x¸c
®Þnh tiªu chuÈn ®îc thùc hiÖn trªn c¬ së kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh ph©n tÝch c«ng
viÖc.
C¸c th«ng tin cÇn cho ®¸nh gi¸ thµnh tÝch c«ng t¸c: ®Ó cã ®îc c¸c lo¹i
th«ng tin c¬ b¶n phôc vô ®¸nh gi¸ thµnh tÝch c«ng t¸c cña cÊp díi th× c¸c nhµ
qu¶n trÞ nh©n sù cÇn ph¶i x¸c ®Þnh nguån th«ng tin, lùa chän ph¬ng ph¸p thu
thËp th«ng tin phï hîp.
C¸c nhµ qu¶n trÞ nh©n sù cã thÓ thu thËp th«ng tin tõ cÊp trªn trùc tiÕp,
nh÷ng ngêi ®ång nghiÖp, b¶n th©n ngêi ®îc ®¸nh gi¸, ngêi díi quyÒn cña ngêi ®îc ®¸nh gi¸ hoÆc c¸c c¸ nh©n bªn ngoµi m«i trêng c«ng t¸c.
§Ó ®¸nh gi¸ thµnh tÝch cña nh©n viªn trong doanh nghiÖp, c¸c nhµ qu¶n trÞ
nh©n sù cã thÓ ¸p dông c¸c ph¬ng ph¸p sau ®©y:
Ph¬ng ph¸p møc thang ®iÓm: ®©y lµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ thùc
hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn trong doanh nghiÖp th«ng qua mét b¶ng ®iÓm trong
®ã liÖt kª tÊt c¶ c¸c yªu cÇu chñ yÕu ®èi víi nh©n sù thùc hiÖn c«ng viÖc ®ã. C¸c
yªu cÇu nµy thêng lµ c¸c yªu cÇu vÒ sè lîng, chÊt lîng c«ng viÖc cÇn ®¹t ®îc, t¸c
phong trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc ®ã, triÓn väng ph¸t triÓn... Nhµ qu¶n
lý sÏ chän møc ®iÓm cao nhÊt vµ ®èi víi mçi mét yªu cÇu, nhµ qu¶n lý sÏ ®a ra
mét hÖ sè quan träng.
Ph¬ng ph¸p xÕp h¹ng: lµ ph¬ng ph¸p dïng c¸ch so s¸nh cÆp mµ theo ®ã
tõng cÆp nh©n viªn trong doanh nghiÖp lÇn lît ®îc ®em so s¸nh víi nhau vÒ c¸c
yªu cÇu chÝnh ®· ®îc ®Æt ra tõ tríc ®ã, ngêi ®îc ®¸nh gi¸ tèt h¬n sÏ cã ®iÓm sè
cao h¬n.
Ph¬ng ph¸p ghi chÐp - lu tr÷: lµ ph¬ng ph¸p trong ®ã ngêi l·nh ®¹o sÏ ghi
l¹i nh÷ng vô viÖc quan träng bao gåm c¶ nh÷ng sù viÖc tÝch cùc vµ tiªu cùc x¶y
ra trong qu¸ tr×nh c«ng t¸c cña tõng nh©n viªn trong c«ng ty. Theo dâi, kiÓm tra
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
viÖc söa ch÷a sai sãt cña nh©n viªn, gióp hä tr¸nh ®îc nh÷ng sai lÇm trong qu¸
tr×nh thùc hiÖn c«ng viÖc.
Ph¬ng ph¸p quan s¸t hµnh vi: lµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ thµnh tÝch cña nh©n
viªn trong doanh nghiÖp th«ng qua hai yÕu tè lµ sè lÇn quan s¸t vµ tÇn sè nh¾c
l¹i cña hµnh vi. Nhµ qu¶n trÞ sÏ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n
viªn b»ng c¸ch quan s¸t hµnh vi thùc hiÖn c«ng viÖc cña nh©n viªn. Ph¬ng ph¸p
nµy cã u ®iÓm lµ nã cã thÓ kh¾c phôc ®îc nhiÒu nhîc ®iÓm cña mét sè ph¬ng
ph¸p kh¸c, tuy nhiªn nã chñ yÕu híng vÒ ho¹t ®éng h¬n lµ kÕt qu¶ vµ nã phô
thuéc rÊt nhiÒu vµo tr×nh ®é cña ngêi ®¸nh gi¸.
Ph¬ng ph¸p qu¶n trÞ theo môc tiªu (MBO): lµ ph¬ng ph¸p ®¸nh gi¸ mµ
theo ®ã träng t©m cña viÖc ®¸nh gi¸ sÏ chuyÓn tõ c¸c ®øc tÝnh sang ®Æc tÝnh c¸
nh©n th«ng qua sù hoµn thµnh c«ng viÖc, vai trß träng tµi cña nhµ qu¶n trÞ thÓ
hiÖn trong viÖc cè vÊn, t vÊn cßn vai trß cña nh©n viªn sÏ chuyÓn tõ bµng quang,
thô ®éng sang tham gia tÝch cùc vµ chñ ®éng.
1.3.1.2. Tæ chøc ®¸nh gi¸ thµnh tÝch cña nh©n viªn:
ViÖc ®¸nh gi¸ thµnh tÝch cña nh©n viªn ®îc tæ chøc thèng nhÊt vµ thêng
xuyªn theo nh÷ng thñ tôc vµ quy t¾c chÝnh thøc trªn c¬ së hÖ thèng ®¸nh gi¸
thµnh tÝch ®· ®îc x©y dùng.
§èi víi nh©n viªn qu¶n lý doanh nghiÖp: do doanh nghiÖp chñ yÕu ¸p
dông h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian nªn thµnh tÝch cña nh©n viªn qu¶n lý ®îc
®¸nh gi¸ th«ng qua h×nh thøc chÊm c«ng. §Ó ®¸nh gi¸ thµnh tÝch cña nh÷ng
viªn nµy, doanh nghiÖp cÇn ph¶i c¨n cø vµo nh÷ng yÕu tè sau ®©y:
Thø nhÊt lµ sè ngµy ®i lµm cña nh©n viªn
Thø hai lµ sè ngµy nghØ phÐp cña nh©n viªn
Thø ba lµ sè ngµy nghØ kh«ng l¬ng cña nh©n viªn: nh÷ng ngµy nghØ kh«ng
l¬ng cµng nhiÒu th× thµnh tÝch cña nh©n viªn qu¶n lý cµng bÞ ®¸nh gi¸ thÊp.
§èi víi nh©n viªn trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt: c¸c doanh nghiÖp thêng ¸p
dông h×nh thøc tr¶ l¬ng theo n¨ng suÊt. ChÝnh v× vËy thµnh tÝch cña nh©n viªn thêng ®îc ®¸nh gi¸ c¨n cø vµo sè lîng vµ chÊt lîng s¶n phÈm hä s¶n xuÊt ra trong
mét thêi gian nhÊt ®Þnh (thêng lµ trong 1 th¸ng). Nh÷ng nh©n viªn t¹o ra ®îc s¶n
phÈm cã chÊt lîng tèt vµ cã sè lîng s¶n phÈm vît møc kÕ ho¹ch ®Æt ra th× ®îc
®¸nh gi¸ cao h¬n.
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
LuËn v¨n tèt nghiÖp
Khoa Qu¶n trÞ doanh nghiÖp
ViÖc ®¸nh gi¸ thµnh tÝch cña nh©n viªn trong doanh nghiÖp kh«ng chØ ®îc
thùc hiÖn trong tõng th¸ng ®Ó lµm c¨n cø cho viÖc tr¶ l¬ng mµ nã cßn ®îc thùc
hiÖn vµo cuèi mçi quý hoÆc cuèi n¨m ®Ó tiÕn hµnh khen thëng vµ ph©n phèi lîi
nhuËn cho ngêi lao ®éng.
1.3.2. Tæ chøc c«ng t¸c tÝnh l¬ng cho nh©n viªn:
§Ó tæ chøc c«ng t¸c tÝnh l¬ng cho nh©n viªn th× doanh nghiÖp cÇn ph¶i cã
c¸c v¨n b¶n híng dÉn tÝnh b¶ng l¬ng, cô thÓ: doanh nghiÖp cÇn ph¶i quy ®Þnh
c¸ch thøc tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng, mÉu b¶ng l¬ng vµ quy ®Þnh c¸ch tÝnh tõng néi
dung cô thÓ trong b¶ng l¬ng ®ã. Nh÷ng quy ®Þnh nµy sÏ ®îc c«ng bè cho c¶ ngêi
lao ®éng vµ c¸c bé phËn qu¶n lý ®îc biÕt.
VÝ dô vÒ mét v¨n b¶n híng dÉn c¸ch thøc tÝnh møc l¬ng th¸ng cho mét
nh©n viªn nh sau:
Cét møc l¬ng th¸ng: lµ cét thÓ hiÖn møc l¬ng th¸ng cña ngêi lao ®éng ®îc
quy ®Þnh t¹i thêi ®iÓm tr¶ l¬ng theo b¶ng l¬ng cña doanh nghiÖp. Cét møc l¬ng
th¸ng cã thÓ thÓ hiÖn møc l¬ng gi¸p ranh (møc l¬ng thay ®æi trong th¸ng). Møc
l¬ng gi¸p ranh ¸p dông trong trêng hîp ngêi lao ®éng kÕt thóc tËp sù vµ ngêi
thay ®æi l¬ng trong th¸ng. C¸ch thøc tÝnh l¬ng gi¸p ranh nh sau: Møc l¬ng gi¸p
ranh = (møc l¬ng cò x sè ngµy cßn l¹i) chia cho 26 ngµy.
Trong mçi doanh nghiÖp cßn cã c¸ch thøc tÝnh ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng kh¸c
nhau tuú thuéc vµo c¸ch thøc tr¶ l¬ng kh¸c nhau ®îc ¸p dông trong doanh
nghiÖp ®ã.
§èi víi h×nh thøc tr¶ l¬ng theo thêi gian th× ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc x¸c ®Þnh
c¨n cø vµo tr×nh ®é lao ®éng hay cÊp bËc tÝnh theo thêi gian cña nh©n viªn.
§èi víi h×nh thøc tr¶ l¬ng trùc tiÕp c¸c nh©n th× ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng ®îc x¸c
®Þnh theo c«ng thøc:
NÕu c«ng viÖc cã ®Þnh møc s¶n lîng:
NÕu c«ng viÖc cã ®Þnh møc thêi gian:
§g = L0 / Q
§ g = L0 x T
Trong ®ã:
§g: ®¬n gi¸ tiÒn l¬ng cho mét s¶n phÈm
L0: l¬ng cÊp bËc cña c«ng nh©n trong kú(ngµy, th¸ng)
Q : Møc s¶n lîng
T : Møc thêi gian hoµn thµnh mét ®¬n vÞ s¶n phÈm
§µo ThÞ Mai H¬ng
K39 A6
- Xem thêm -
.DOC 
95 
62205 
147 
