Tài liệu Cacyeutoanhhuongssca

CHƯƠNG 5 CÁC YÉU TỐ ẢNH HƯỞNG TỚI SỰ SINH SẢN CỦA CÁ 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Dinh dưỡng/thức ăn Tác dụng của thức ăn * Là nguyên liệu cho cho sự sinh trưởng và thành hục * Cung cấp năng lượng thường xuyên cho hoạt động sống Ảnh hưởng tới sự thành thục của cá – Khả năng sinh sản của cá sức sinh sản khả năng tái thành thục – Phẩm chất sinh dục tỷ lệ thụ tinh, tỷ lệ nở tỷ lệ sống của ấu trùng sau nở 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Dinh dưỡng/thức ăn • Khi MT thiếu thức ăn, thức ăn không cân đối – HSTT, tỷ lệ thành thục thấp – mức độ không đồng đều cao – khả năng rối loạn thành thục cá tăng lên mặc dù các ĐK sống thuận lợi. • Tác động của dinh dưỡng tới thành thục của cá được thể hiện khá rõ khi cá được nuôi trong các ao nước tĩnh với mật độ cao. 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Dinh dưỡng/thức ăn • Thức ăn cung cấp cho cá phải phù hợp với đặc tính DD của loài, giai đoạn phát triển của tuyến sinh dục • Khi nuôi vỗ, thức ăn cần đặt lên hàng đầu, đặc biệt thức ăn của loài phải đầy đủ. 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Ảnh hưởng của nhiệt độ • Cường độ TĐC của cá • Trong phạm vi thích ứng khi ToC tăng, mức độ TĐC tăng. • khoảng ToC thích ứng phụ thuộc từng loài • Mỗi GĐ PT của TSD yêu cầu ToC khác nhau. • Mỗi quá trình sinh lý cá cần tích luỹ đủ nhiệt độ cần thiết- đó là "tổng nhiệt độ" • Giá trị tổng nhiệt độ của mỗi loài sẽ khác nhau 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Ảnh hưởng của nhiệt độ công thức chung để tính tổng nhiệt S=D(T1-To) S. tổng nhiệt độ., D: thời gian (ngày)., T1. nhiệt độ trung bình của thời gian., To: độ không sinh học Chú ý: Khi tính tổng nhiệt chỉ tính những ngày có nhiệt độ mà tại nhiệt độ đó cá có trao đổi chất phục vụ. Ðơn vị tính là độ / ngày. 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Ảnh hưởng của nhiệt độ • Khi to thấp cá ưu tiên cho STr và tích luỹ vật chất, • to cao lại thúc đẩy quá sự T/thục và sinh sản – Từ đó cá ở những vùng vĩ độ địa lý cao, nhiệt độ thấp tuổi t/thục của cá cao ngược lại (ngay cả cá cùng loài). – Ngay ở cùng vĩ độ địa lý nhưng ở diện tích, độ sâu khác nhau tuổi thành thục cũng khác nhau. 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Tác dụng của Ánh sáng • • • • Tăng oxy hoà tan kích thích sự t/thục (tuyến giáp trạng). Thúc đẩy sự thoái hoá sinh dục Do tác dụng của ánh sáng như vậy nên nuôi vỗ cá chia hai giai đoạn: – Giai đoạn nuôi vỗ tích cực tiến hành khi chu kỳ chiếu sáng và cường độ chiếu sáng ngắn. – Nhưng giai đoạn nuôi vỗ thành thục khi cường độ chiếu sáng mạnh và chu kỳ chiếu sáng dài 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Tác dụng của Ánh sáng • Tác dụng làm thay đổi chế độ thuỷ lý hoá, • Thay đổi thành phần thức ăn tự nhiên • Thúc đẩy sự hoạt động bơi lội • Thúc đẩy sự chuyển hóa V/C đã tích lũy yừ đó thúc đẩy cá thành thục. 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Tác dụng của Ánh sáng • Thay nước mới cho ao (hoặc kích thích nước) →nuôi vỗ cá bố mẹ (di cư sinh sản) • Ao nuôi vỗ có diện tích nhỏ, không có điều kiện thay đổi nước → ảnh hưởng tới khả năng sinh sản và phẩm chất sinh dục của cá. 5.1 Ảnh hưởng của các yếu tố bên ngoài Một số chất khí hoà tan • Hàm lượng Oxy hoà tan – 3 - 4 mg O2/ lít. – cá có cơ quan hô hấp phụ chịu được Oxy hoà tan rất thấp • CO2 và NH3, H2S, CH4 (0,1 – 0,5ppm) • pH của nước (7-8) 5.2 Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong Hormon • Hormon đa dạng về cấu tạo: – Dẫn xuất của axit béo (prostagladin), – Dẫn xuất a.a (thyroxine, adrenalin...) – Là peptide ngắn như oxytocin. • Hormon là các protein đặc biệt được tạo ra để điều hoà các phản ứng sinh hóa trong cơ thể. 5.2 Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong Não Thuỳ Hình thái: là một khối có nhiều thuỳ và tiết ra nhiều loại kích tố có vai trò khác nhau là cơ quan nội tiết chủ yếu của cơ thể. nguồn gốc : (i) nắp xoang miệng của phôi là phần tuyến (adenohypophysis) gồm thuỳ trước,. thuỳ giữa và buồng não thứ 3-não trung gian (ii) thuỳ thần kinh (neurohypophysis) hay còn gọi là thuỳ sau 5.2 Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong Hình thái và cấu tạo • Phần thần kinh (neurohypophysis) • Phần tuyến (adenohypophysis). Phần này được taọ thành bởi các thuỳ: - Thuỳ trước (Pro adenohypophysis) - Thuỳ giữa (Meso adenohypophysis) - Thuỳ sau (Meta denohypophysis) 5.2 Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong Thuỳ trước Điều hoà sự hoạt động của các tuyến nội tiết khác • ACTH (Adeno-Cortico-Tropic-Hormon): k/t vỏ trên thận. • TSH (Thyroid-Stimulating-Hormon): k/t tuyến giáp trạng. • FSH (Follicle-Stimulating-Hormon): k/t TB lớn lên • LH (Luteinizing-Hormon): gây rụng trứng. Ở con đực LH có tác dụng kích thích sự tạo tinh 5.2 Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong Thuỳ giữa • Tiết ra MSH được hình thành trong các tế bào đặc biệt của thuỳ giữa có tác dụng điều hoà sắc tố. Thuỳ sau • Tiết hormon thần kinh đó là vasopressin có tác dụng điều hoà trao đổi nước, oxytocin có tác dụng gây co cơ của dạ con và tiết sữa 5.2 Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong Các hormon của tuyến sinh dục • Con đực (androgen) chức năng : – điều hoà chức năng sinh dục đực, – phát triển dấu hiệu sinh dục phụ. – tổng hợp hormon SD cái và yếu tố ức chế sự tạo tinh. • Con cái (estrogen) chức năng: – Tạo noãn bào – Hình hành đặc điểm sinh dục phụ. – Sinh sản Inhibin ức chế sự PTcủa nang trứng. 5.2 Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong Vùng tiết kích dục tố TN1: 2 nhóm cá (i) tiêm k/tố của thùy T/Kinh (không rụng) và (ii) thùy tuyến cá rụng trứng TN2: cá chia 3 nhóm (1). Tiêm kích tố thùy trước không rụng (2). Tiêm kích tố thùy giữa rụng trứng (3). Tiêm kích tố thùy sau không rụng Kirshelblats (1956) làm T/N FSH tinh khiết LH tinh khiết Không rụng rụng trứng 5.2 Ảnh hưởng của các yếu tố bên trong kích dục tố của não thùy cá. • Theo Pickford (1959) : - Sự phát triển TBSD do FSH - Quá trình rụng trứng liên quan LH. • Idler và Ng (1983) : – K/Tố tạo noãn hoàng GtH-I (GtH nghèo hydratcarbon) tương tự FSH – K/Dục tố gây chín là GtH-II (GtH giàu hydratcarbon) tương đương LH Cơ chế tác động ngược - Feedback Kích thích + tuyến sinh dục tuyến yên ức chế dấu hiệu sinh dục, sản phẩm sinh dục Hormon sinh dục