GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
Ch−¬ng 15
c¸c ph−¬ng ph¸p lao däc vµ lao ngang
kÕt cÊu nhÞp cÇu
15.1. C¸c ph−¬ng ph¸p lao däc vµ lao ngang cÇu thÐp
Trong mét sè tr−êng hîp cÇu ®−îc l¾p r¸p hoµn chØnh ë ngoµi, sau ®ã míi dïng c¸c biÖn
ph¸p lao cÇu ®Ó ®Æt kÕt cÊu nhÞp vµo vÞ trÝ thiÕt kÕ. C¸c biÖn ph¸p lao cÇu nh− vËy ®−îc dïng
trong c¸c tr−êng hîp sau:
- Khi cÇn gi¶m thêi gian x©y dùng cÇu, trong ®ã viÖc x©y dùng mè trô vµ l¾p r¸p kÕt cÊu
nhÞp tiÕn hµnh song song. Khi mè trô ®· ®ñ chÞu lùc l¾p ®Æt ngay kÕt cÊu nhÞp vµo vÞ trÝ.
- Khi cÇn thay nhÞp cÇu cò b»ng nhÞp míi (®ßi hái thêi gian phong to¶ Ýt nhÊt).
- Khi mËt ®é giao th«ng ®−êng thuû lín kh«ng cho phÐp x©y dùng c¸c c«ng tr×nh phô ë
lßng s«ng ®Ó l¾p r¸p kÕt cÊu nhÞp taÞ vÞ trÝ thiÕt kÕ.
- Khi gi¸ thµnh c¸c c«ng tr×nh phô t¹m phôc vô cho viÖc l¾p t¹i chç ®¾t h¬n ph−¬ng ¸n lao
cÇu.
Ph−¬ng ph¸p lao cÇu ®−îc sö dông phæ biÕn trong thi c«ng cÇu thÐp (lao kÐo däc, lao kÐo
ngang), cÇu bªt«ng (ph−¬ng ph¸p ®óc ®Èy). Nãi chung, ph−¬ng ph¸p thi c«ng nµy cã mét sè
®Æc ®iÓm sau:
- Më réng diÖn thi c«ng, võa cã thÓ x©y dùng mè, trô vµ l¾p kÕt cÊu nhÞp, do ®ã ®Èy nhanh
tiÕn ®é thi c«ng.
- Khi lao däc ta l¾p kÕt cÊu nhÞp trªn nÒn ®−êng ®Çu cÇu nªn thuËn tiÖn cho viÖc chuyªn
chë l¾p r¸p, dÔ cã ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o kü thuËt.
- Khi kÕt cÊu nhÞp ë vÞ trÝ cã ®é hÉng lín nhÊt cã mét sè thanh cã øng suÊt vµ biÕn d¹ng lín
cÇn ph¶i t¨ng c−êng, cã mÆt c¾t cã øng suÊt lín, ®é vâng ë ®Çu hÉng lín ph¶i kh¾c phôc lµm
tèn thªm kinh phÝ vµ thêi gian.
§Ó l¾p ®Æt kÕt cÊu nhÞp ®· chÕ t¹o n»m vµo vÞ trÝ cÇu cã thÓ dïng cÇn cÈu, dïng ph−¬ng
ph¸p lao däc, lao ngang trªn c¸c ®−êng l¨n, ®−êng tr−ît ®Æt trªn c¸c trô chÝnh, trô t¹m cã thÓ
dïng phao, xµ lan chë kÕt cÊu nhÞp tíi vÞ trÝ råi l¾p ®Æt trªn mè trô, hoÆc cã thÓ chän ph−¬ng
¸n hçn hîp.
15.1.1. c¸c gi¶i ph¸p kü thuËt vµ c«ng tr×nh phô t¹m ®uîc dïng
trong Ph−¬ng ph¸p lao däc vµ lao ngang kÕt cÊu nhÞp cÇu thÐp.
15.1.1.1. Néi dung vµ ph¹m vi ¸p dông
Ph−¬ng ph¸p lao däc ®−îc ¸p dông khi kÕt cÊu nhÞp ®−îc l¾p r¸p tr−íc trªn nÒn ®−êng dÉn
vµo cÇu. Sau khi mè trô ®ñ c−êng ®é chÞu lùc ta kÐo cÇu däc theo tuyÕn ®−a vµo vÞ trÝ thiÕt kÕ
mµ khong cÇn chuyÓn ngang. Ph−¬ng ph¸p lao däc th−êng ®−îc ¸p dông x©y dùng c¸c cÇu
míi.
1
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
Tr−êng hîp cÇn thay cÇu cò, ®Ó gi¶m thêi gian phong to¶ ®Õn møc tèi thiÓu, kÕt cÇu nhÞp
cÇu míi ®−îc l¾p r¸p trªn nÒn ®−êng ®¾p c¹nh tuyÕn ®−êng vµo cÇu, sau khi l¾p xong kÐo cÇu
däc trªn c¸c trô t¹m ra vÞ trÝ song song víi cÇu cò. Khi ®ã míi phong to¶, tæ chøc kÐo ngang
kÕt cÊu nhÞp cÇu cò ra ngoµi, kÐo ngang nhÞp cÇu míi vµo vÞ trÝ.
H×nh 15.1.1. S¬ ®å lao kÐo däc vµ vµ ngang cÇu
1. Giµn ë ®é cao thiÕt kÕ
2. Giµn ë ®é cao lao cÇu
Khi lao däc, kÕt cÊu nhÞp cã thÓ l¾p ®Æt trªn nÒn ®−êng cao, cao ®é ®óng b»ng cao ®é thiÕt
kÕ ®Ønh mè trô, nh− vËy nÒn ®−êng chØ ®¾p b»ng cao ®é mò mè trô, cßn t−ëng ®Ønh cña mè vµ
®Êt nÒn ®−êng cßn l¹i sÏ ®−îc bæ sung ®óng cao ®é sau khi lao dÇm. Nh− vËy khi lao, dÇm sÏ
kª ngay trªn mè trô, tr¸nh ®−îc c«ng t¸c kª kÝch vµ h¹ dÇm xuèng gèi nÕu ta l¾p vµ kÐo dÇm
trªn nÒn ®−êng ®· ®¾p ®ñ cao ®é.
15.1.1.2. C¸c gi¶i ph¸p kü thuËt
Còng t−¬ng tù nh− l¾p hÉng khi lao däc cã thÓ lao trùc tiÕp trªn c¸c trô chÝnh (h×nh
15.1.2a). BiÖn ph¸p nµy th−êng ®−îc dïng co c¸c cÇu nhiÒu nhÞp ®−îc nèi liªn tôc ®· lµm ®èi
träng cho nhÞp hÉng. Nh−ng khi lao hÉng c¶ nhÞp th× ®é vâng ë ®Çu hÉng th−êng qu¸ lín, øng
suÊt ë c¸c thanh chÞu lùc cã thÓ qu¸ t¶i. §Ó kh¾c phô hiÖn t−îng nµy cã thÓ ¸p dông mét sè
bÖn ph¸p sau:
- BiÖn ph¸p thø nhÊt dïng mòi dÉn kÕt hîp víi më réng trô. Mòi dÉn lµ mét kÕt cÊu nhÑ
nèi dµi kÕt cÊu nhÞp vÒ phÝa tr−íc ®Ó gi¶m néi lùc vµ ®é vâng khi lao kÐo däc cÇu. §Ó gi¶m
chiÒu dµi nhÞp hÉng th× cã thÓ më réng trô lµm cho mòi dÉn sím kª lªn trô, lµm thµnh s¬ ®å
dÇm kª trªn hai gèi tùa lµm gi¶m m« men t¹i ®Çu ngµm.
- BiÖn ph¸p thø hai cã hiÖu qu¶ lín trong viÖc gi¶m biÕn d¹ng vµ øng suÊt trong kÕt cÊu
nhÞp ®ång thêi t¨ng ®é an toµn chèng lËt lµ ®ãng thªm trô t¹m. Sè l−îng vµ vÞ trÝ trô t¹m ®−îc
x¸c ®Þnh tõ ®iÒu kiÖn ®¶m b¶o ®é æn ®Þnh, ®é bÒn, ®é vâng cña kÕt cÊu nhÞp trong qu¸ tr×nh
lao l¾p. Ph−¬ng ph¸p lao däc trªn trô t¹m ®−îc dïng phæ biÕn trong c¸c cÇu nhiÒu nhÞp vµ ®Æc
biÖt trong cÇu mét nhÞp khi kh«ng cã ®iÒu kiÖn nèi liªn tôc. Trô t¹m cã thÓ lµ trô cè ®Þnh, trô
di ®éng hoÆc trô næi. Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c trô t¹m víi mè trô chÝnh vµ kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c
trô t¹m x¸c ®Þnh tõ ®iÒu kiÖn æn ®Þnh chèng lËt cña kÕt cÊu nhÞp cã c©n nh¾c ®Õn øng suÊt biÕn
d¹ng cña c¸c thanh chÞu lùc uèn lín nhÊt. Ph−¬ng ph¸p nµy ®−îc ¸p dông cho kÕt cÊu nhÞp
gi¶n ®¬n mét nhÞp vµ c¶ nh÷ng cÇu nhiÒu nhÞp khi lao ®· nèi víi nhau, ®iÒu kiÖn æn ®Þnh
2
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
chèng lËt ®−îc ®¶m b¶o nh−ng øng suÊt, biÕn d¹ng trong thanh qu¸ lín hoÆc ®é vâng ®Çu
hÉng qu¸ lín.
Tr−êng hîp trô t¹m di ®éng trªn ®µ gi¸o chØ dïng lo¹i trô t¹m nµy trong ®iÒu kiÖn lµm ®µ
gi¸o dÔ dµng vµ kh«ng lµm t¨ng kinh phÝ x©y dùng cÇu. Trô t¹m cè ®Þnh lµ lo¹i ®−îc sö dông
nhiÒu nhÊt. Trô t¹m trªn phao næi ®−îc dïng khi s«ng s©u lµm trô t¹m cè ®Þnh khã kh¨n. Còng
nh− trô t¹m di ®éng trong qu¸ tr×nh lao cÇu trô g¾n liÒn víi kÕt cÊu nhÞp vµ di ®éng cïng kÕt
cÊu nhÞp, ®Õn vÞ trÝ b¬m n−íc vµo phao ®Ó h¹ kÕt cÊu nhÞp xuèng gèi.
- BiÖn ph¸p thø ba tr−êng hîp gÆp c¸c s«ng s©u, n−íc ch¶y xiÕt, viÖc lµm trô t¹m gÆp khã
kh¨n hoÆc qu¸ ®¾t tiÒn th× cã thÓ dïng biÖn ph¸p t¨ng c−êng kÕt cÊu nhÞp cã mòi dÉn b»ng
mét d©y c¨ng (h×nh 15.1.2c). Mét ®Çu d©y c¨ng ®−îc neo vµo ®Çu hÉng, mét ®Çu neo vµo ®iÓm
neo n»m t¹i nhÞp sau. §Ó t¨ng hiÖu qu¶ d©y c¨ng ®−îc v¾t qua mét cét chèng bè trÝ trong
kho¶ng vÞ trÝ ngµm. Cã thÓ dïng kÝch ®Ó thay ®æi cao ®é cña cét, hoÆc dïng t¨ng ®¬ thay ®æi
®é dµi cña d©y ®Ó ®iÒu chØnh néi lùc vµ biÕn d¹ng trong dÇm cøng cho phï hîp víi ®iÒu kiÖn
lao l¾p.
Víi c¸c cÇu liªn tôc nhiÒu nhÞp hoÆc cµu gi¶n ®¬n nhiÒu nhÞp ®· ®−îc t¹m thêi nèi liÒn l¹i
cã thÓ lao däc kh«ng cÇn trô t¹m. Trong tr−êng hîp nµy nÕu c¸c thanh giµn cã néi lùc vµ biÕn
d¹ng hoÆc mÆt c¾t s¸t gèi ë phÇn hÉng cña dÇm cã øng suÊt qu¸ lín th× ph¶i t¨ng c−êng thanh
hay mÆt c¾t. Víi cÇu dÇm th× cßn ph¶i kiÓm tra æn ®Þnh côc bé cña b¶n bông. Cã thÓ gi¶m néi
lùc ë c¸c thanh vµ mÆt c¾t, ®ång thêi gi¶m ®é vâng ë ®Çu hÉng b»ng khung chèng vµ d©y
v¨ng, còng cã thÓ dïng mòi dÉn. Mòi dÉn ®−îc l¾p ë phÝa tr−íc kÕt cÊu nhÞp, nã ph¶i ®¶m b¶o
®ñ ®é cøng vµ cã träng l−îng mét mÐt dµi nhá h¬n ®¸ng kÓ so víi kÕt cÊu nhÞp. §èi víi mét
nhÞp chiÒu dµi mòi dÉn th−êng lÊy b»ng 0.6 ®Õn 0.8 chiÒu dµi nhÞp, ®èi víi kÕt cÊu nhÞp liªn
tôc chiÒu dµi nµy th−êng tõ 0.25 ®Õn 0.5 chiÒu dµi mét nhÞp.
Trong thùc tÕ khi lao cÇu th−êng cßn kÕt hîp c¶ c¸c biÖn ph¸p trªn nh− võa cã trô t¹m võa
cã thªm mòi dÉn, còng cã thÓ cßn më réng trô hoÆc phÝa tr−íc mè ®Ó ®ãn kÕt cÊu nhÞp sím
h¬n nh»m gi¶m øng suÊt vµ biÕn d¹ng trong c¸c thanh bÊt lîi vµ mÆt c¾t bÊt lîi.
3
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
H×nh 15.1.2. C¸c biÖn ph¸p lao kÐo däc cÇu
a. Lao däc kh«ng cÇn trô t¹m
b. Lao däc trªn trô t¹m
c. T¨ng c−êng kÕt cÊu nhÞp khi lao
d. Lao cÇu trªn xe goßng
Trong mét sè tr−êng hîp ®Æc biÖt còng cã thÓ lao däc kÕt cÊu nhÞp cÇu thÐp b»ng goßng
ch¹y trªn nÒn ®−êng vµ trªn giµn gi¸o ®Æc. Nh−ng v× viÖc x©y dùng giµn gi¸o ®Æc rÊt phøc t¹p
vµ tèn kÐm nªn ph−¬ng ph¸p nµy chØ ®−îc ¸p dông trong c¸c tr−êng hîp rÊt ®Æc biÖt, vÝ dô v×
lÝ do nµo ®ã mµ kÕt cÊu nhÞp buéc ph¶i l¾p r¸p kh¸ xa vÞ trÝ cÇu hoÆc khi lµm mét cÇu míi kÒ
ngay víi cÇu cò, khi ®ã lîi dông cÇu cò lµm giµn gi¸o. Sau khi kÐo däc trªn cÇu cò l¹i kÐo
ngang vµo ®óng vÞ trÝ thiÕt kÕ cÇu míi.
15.1.1.3. CÊu t¹o ®−êng l¨n
Trong qu¸ tr×nh lao däc hoÆc lao ngang, kÕt cÊu nhÞp ®−îc kÐo trªn mét hÖ ®−êng tr−ît
hoÆc ®−êng l¨n. Tuú theo träng l−îng vµ s¬ ®å cÊu t¹o cña kÕt cÊu nhÞp mµ thiÕt kÕ hÖ ®−êng
tr−ît, ®−êng l¨n thÝch hîp.
§−êng l¨n: th−êng lµm b»ng gç hoÆc ray vµ bè trÝ theo ba kiÓu sau:
- §−êng l¨n trªn vµ d−íi ®Òu liªn tôc. Tøc lµ ®−êng l¨n trªn bè trÝ ch¹y dµi suèt d−íi ®¸y
vËt. §−êng l¨n d−íi b¾c ch¹y suèt qu·ng ®−êng kÐo vËt ®ia qua, con l¨n ®−îc r¶i ®Òu d−íi ®¸y
vËt nÆng.
- §−êng l¨n trªn liªn tôc, ®−êng l¨n d−íi gi¸n ®o¹n
- §−êng l¨n trªn gi¸n ®o¹n, ®−êng l¨n d−íi liªn tôc.
NÕu kÕt cÊu nhÞp lµ cÇu dÇm ®Æc th× cã thÓ dïng hÖ tr−ît hoÆc gèi l¨n. C¸c gèi tr−ît hoÆc
gèi l¨n ®−îc bè trÝ cè ®Þnh trªn nÒn ®−êng vµ trªn c¸c trô chÝnh, trô t¹m mµ kÕt cÊu nhÞp sÏ
4
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
kÐo ra. §èi víi c¸c cÇu dÇm ®Æc nhÞp nhá th× c¸c gèi tr−ît cã thÓ chØ gåm mét thanh ray hoÆc
mét dÇm I ®−îc b«i mì ®Ó gi¶m ma s¸t (h×nh 15.1.3c).
H×nh 15.1.3. S¬ ®å lao kÐo däc trªn c¸c gèi tr−ît, gèi l¨n
a. Lao däc trªn c¸c gèi tr−ît b. Lao däc trªn c¸c gèi l¨n
c. CÊu t¹o gèi tr−ît
d. CÊu t¹o gèi l¨n
HiÖn nay, ng−êi ta ®ang nghiªn cøu ¸p dông lao cÇu tr−ît trªn c¸c tÊm ®Öm b»ng chÊt dÎo.
C¸c tÊm ®Öm b»ng chÊt dÎo cã ®é ma s¸t nhá, chÞu lùc tèt khi kÐo l¹i rÊt ªm nªn ®−îc dïng ®Ó
kÐo cho c¶ cÇu nhá vµ cÇu lín.
§èi víi c¸c cÇu nhÞp lín, ®Ó gi¶m ma s¸t lùc kÐo cÇu vµ lùc ngang t¸c dông lªn trô th× cã
thÓ dïng c¸c gèi l¨n (h×nh 15.1.3d). Gèi l¨n gåm c¸c èng rçng h×nh trô quay quanh c¸c trôc cè
®Þnh g¾n vµo mét hÖ gèi xoay tù do.
Sè l−îng èng rçng vµ ®é lín cña cña trôc ®−îc x¸c ®Þnh theo trÞ sè ph¶n lùc lín nhÊt t¸c
dông lªn c¸c gèi l¨n. Kh¶ n¨ng chÞu lùc cña mét èng rçng ®−êng kÝnh 60mm tíi 250mm
kho¶ng 150KN.
§Æc ®iÓm cña hÖ gèi tr−ît (l¨n) lµ chiÕm diÖn tÝch bè trÝ rÊt nhá trªn c¸c trô chÝnh hoÆc trô
t¹m, ®ång thêi qu¸ tr×nh lao kÐo còng ®¬n gi¶n h¬n, nh−ng c¸c gèi tr−ît (l¨n) sÏ tiÕp xóc vµ
do ®ã t¸c dông lùc lªn suèt chiÒu dµi ®¸y dÇm trong qu¸ tr×nh kÐo, v× vËy th−êng kh«ng ¸p
dông ®−îc cho c¸c cÇu giµn thÐp th«ng th−êng (kh«ng cã biªn d−íi cøng). §Ó kh¾c phôc còng
cã thÓ bè trÝ hÖ ®−êng l¨n (tr−ît) d−íi hÖ dÇm däc mÆt cÇu (h×nh 15.1.4) nÕu hÖ dÇm mÆt cÇu
®ñ chÞu lùc. Tuy nhiªn khi ®ã cÇn chó ý r»ng ®é æn ®Þnh chèng lËt ngang sÏ kÐm h¬n do
kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®iÓm kª hÑp h¬n vµ ®é l¨n ®µn håi cña gèi kª lín h¬n (dÇm ngang vµ
dÇm däc còng biÕn ®éng trong qu¸ tr×nh lao).
H×nh 15.1.4. Lao kÐo cÇu giµn thÐp trªn hÖ dÇm däc mÆt cÇu
5
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
§Ó tr¸nh c¸c thanh biªn d−íi cña giµn khái chÞu uèn trong qu¸ tr×nh lao th−êng dïng
ph−¬ng ph¸p kÐo däc trªn c¸c con l¨n. Trong ®ã ®−êng l¨n d−íi th«ng th−êng bè trÝ liªn tôc
trªn nÒn ®−êng, ®−êng l¨n trªn bè trÝ gi¸n ®o¹n vµ tËp trung t¹i nót giµn t¹o thµnh c¸c bµn l¨n
(h×nh 15.1.5).
H×nh 15.1.5. S¬ ®å lao däc cÇu giµn thÐp trªn con l¨n
Bµn l¨n th−êng ®−îc lµm b»ng c¸c ®o¹n ray liªn kÕt cíi nót giµn qua c¸c ®o¹n gç ng¾n vµ
bu l«ng. C¸c thanh ray cña bµn l¨n trªn th−êng ®−îc uèn cong hai ®Çu mót lªn trªn ®Ó dÔ l¾p
con l¨n vµ gi¶m lùc xung kÝch khi con l¨n ra khái bµn. Sè l−îng ray ë bµn l¨n trªn ®−îc x¸c
®Þnh theo trÞ sè ph¶n lùc lín nhÊt khi lao nh−ng th−êng cã sè l−îng Ýt h¬n ë ®−êng d−íi mét
thanh ®Ó c¸c ®Ønh ray trªn vµ d−íi tiÕp xóc qua c¸c khe hë, nh− vËy ph¶n lùc truyÒn lªn trªn
c¸c ray sÏ ®Òu h¬n, khi kÐo cÇu sÏ ªm h¬n do cã sù ®µn håi cña c¸c con l¨n chÞu uèn (h×nh
15.1.5). Con l¨n: Cã thÓ lµm b»ng gç cøng, thÐp trßn ®Æc hoÆc trßn rçng bªn trong ®æ bªt«ng.
§−êng kÝnh con l¨n th−êng lµ 10cm trë lªn. Con l¨n ph¶i cã ®ñ ®é dµi ®Ó thß ra ngoµi hai mÐp
®−êng l¨n d−íi Ýt nhÊt mçi bªn 15-20cm.
§−êng l¨n d−íi cã sè l−îng ray lín h¬n ®−êng l¨n trªn mét chiÕc ®−îc ®Æt lªn c¸c tµ vÑt kª
trùc tiÕp trªn nÒn ®−êng hoÆc trªn trôc chÝnh, trô t¹m. Sè l−îng con l¨n ®−îc x¸c ®Þnh theo néi
lùc lín nhÊt khi dÇm cã ®é hÉng lín nhÊt trong qu¸ tr×nh lao.
§Ó ®¶m b¶o ph¶n lùc cña con l¨n chØ t¸c dông vµo tim giµn, tr¸nh cho biªn d−íi cña giµn
chñ chÞu uèn khi kÐo qua trô ( chÝnh hoÆc t¹m) th× chiÒu dµi ®−êng l¨n d−íi trªn c¸c trô (chÝnh
hoÆc t¹m) ph¶i lín h¬n chiÒu dµi khoang giµn Ýt nhÊt 1.25 lÇn, do ®ã trªn trô bao giê còng cã
Ýt nhÊt mét bµn l¨n trªn. Nh− vËy th−êng b¾t buéc ph¶i më réng c¸c trô chÝnh. Trong tr−êng
hîp cÇn cã trô t¹m th× chiÒu réng mÆt trªn cña trô t¹m Ýt nhÊt còng ph¶i lín h¬n 1.25 lÇn chiÒu
dµi khoang giµn. §−êng l¨n trªn g¾n víi thanh biªn d−íi bè trÝ gi¸n ®o¹n vµ chØ bè trÝ d−íi c¸c
tiÕt ®iÓm dµn ®Ó tr¸nh cho thanh biªn d−íi kh«ng chÞu uèn, ®−êng l¨n gi¸n ®o¹n d−íi c¸c mót
dµn ®−îc gäi lµ bµn tr−ît hay thuyÒn tr−ît. ThuyÒn tr−ît th−êng ®−îc lµm b»ng c¸c ®o¹n ray
uèn cong hai ®Çu vµ liªn kÕt víi nót dµn bëi c¸c ®o¹n gç vu«ng vµ bul«ng. Sè l−îng ray ë
thuyÒn tr−ît x¸c ®Þnh theo ¸p lùc lín nhÊt trong qu¸ tr×nh lao. §−êng l¨n d−íi cã sè l−îng ray
lín h¬n ë thuyÒn tr−ît mét ray, c¸c thanh nµy ®Æt lªn tµ vÑt gç vµ liªn kÕt víi tµ vÑt b»ng ®inh
Cr¨mpon. Tµ vÑt gç ®Æt trùc tiÕp trªn nÒn ®−êng hoÆc trªn ®Ønh trô. Sè l−îng con l¨n x¸c ®Þnh
theo ¸p lùc lín nhÊt xuÊt hiÖn trong qu¸ tr×nh lao.
Con l¨n th−êng lµm b»ng thÐp trßn ®Æc hoÆc rçng, rçng trong ®æ bªt«ng. §−êng kÝnh c¸c
con l¨n th−êng chän tõ 60-140mm. Trong qu¸ tr×nh l¨n, con l¨n cã thÓ bÞ nghiªng, lÖch lµm
chÖch h−íng lao, khi ®ã cÇn ph¶i chØnh l¹i con l¨n b»ng c¸ch dïng bóa ®¸nh vµo ®Çu con l¨n,
6
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
v× vËy kho¶ng c¸ch tÜnh gi÷a c¸c con l¨n kh«ng ®−îc nhá h¬n 10cm ®Õn 15cm ®Ó cã chç ®¸nh
bóa. Tõ ®ã cã thÓ x¸c ®Þnh ®−îc chiÒu dµi cña ®−êng l¨n trªn ®ñ ®Ó bè trÝ sè con l¨n cÇn thiÕt
cho mçi nót giµn, vµ x¸c ®Þnh ®é më réng trô cÇn thiÕt. ChiÒu dµi con l¨n th−êng lÊy lín h¬n
chiÒu dµi réng ®−êng l¨n 20-30cm.
15.1.1.4. CÊu t¹o trô t¹m
Trô t¹m ph¶i cã ®ñ ®é cøng ®Ó chÞu lùc kÐo cÇu truyÒn qua c¸c con l¨n, ®ång thêi theo
chiÒu däc cÇu trô t¹m ph¶i cã ®ñ ®é réng ®Ó bè trÝ ®ñ sè l−îng con l¨n cÇn thiÕt khi trô t¹m
chÞu ¸p lùc th¼ng ®øng lín nhÊt trong giai ®o¹n lao cÇu.
Trong qu¸ tr×nh kÐo cÇu nÕu dïng trô t¹m (h×nh 15.1.6) ®Ó t¨ng æn ®Þnh, gi¶m néi lùc vµ
biÕn d¹ng cña kÕt cÊu nhÞp th× trô t¹m cÇn cã ®ñ chiÒu réng 1.25d (d lµ chiÒu dµi cña khoang
giµn) vµ ®ñ ®é cøng ®Ó chÞu lùc kÐo cÇu truyÒn qua c¸c con l¨n. V× vËy, kÕt cÊu c¸c trô t¹m
th−êng ®−îc thiÕt kÕ b»ng c¸c thanh v¹n n¨ng. HÖ ®−êng l¨n trªn ®Ønh trô t¹m ®−îc ®Æt trªn hÖ
dÇm däc qua c¸c tµ vÑt gç. HÖ ®−êng l¨n trªn ®Ønh trô t¹m ®−îc ®Æt trªn hÖ dÇm däc qua c¸c tµ
vÑt gç. HÖ dÇm däc vµ dÇm ngang trªn ®Ønh trô t¹m ®¶m b¶o truyÒn ph¶n lùc th¼ng ®øng lªn
c¸c nót chÞu lùc cña trô. Trªn ®Ønh trô t¹m còng cÇn bè trÝ sµn c«ng t¸c ®Ó theo dâi, l¾p, th¸o
con l¨n vµ chØnh ®é nghiªng lÖch trong qu¸ tr×nh kÐo däc.
Cao ®é ®Ønh trô t¹m x¸c ®Þnh b»ng c¸ch tÝnh ®Õn ®é lón cña trô khi chÞu t¶i träng lín nhÊt,
®é vâng ®Çu hÉng cña kÕt cÊu nhÞp, cao ®é thiÕt kÕ cña gèi trªn mè, trô chÝnh. CÇn ph¶i x¸c
®Þnh chÝnh x¸c cao ®é trô t¹m ®Ò phßng tr−êng hîp ®Çu hÉng bÞ kÝch lÕn trô t¹m tiÕp theo ph¶i
sö lý tèn c«ng søc vµ thêi gian.
§Ó khi lao tíi trô t¹m hoÆc trô chÝnh con l¨n b¸m vµo vµ nh¶ ra mét c¸ch ªm thuËn nªn uèn
cong c¸c ®Çu mót ®−êng l¾n trªn vµ d−íi, víi ®−êng l¨n trªn ®é dèc vµo kho¶ng 5% vµ trªn
chiÒu dµi 1m ë hai ®Çu.
Khi chiÒu cao trô t¹m kh«ng lín vµ kÕt cÊu nhÞp t−¬ng ®èi nhá cã thÓ lµm trô t¹m b»ng gç
cã mãng cäc, cäc võa lµm mãng võa lµm cét trô cña trô t¹m. Th«ng th−êng trô t¹m ®−îc l¾p
b»ng c¸c thanh v¹n n¨ng ®Æt trªn mãng cäc.
Khi ra khái bµn c¸c con l¨n sÏ ®−îc r¬i vµo mét thïng høng ®Ó khái r¬i xuèng s«ng vµ ®¶m
b¶o an toµn lao ®éng. TuyÖt ®èi cÊm c¸n bé, c«ng nh©n ®øng trùc diÖn víi ®−êng ra cña con
l¨n.
H×nh 15.1.6. Trô t¹m khi lao däc vµ chi tiÕt cÊu t¹o
7
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
15.1.1.5. CÊu t¹o ®−êng l¨n khi lao ngang
§Ó lao kÐo ngang kÕt cÊu nhÞp vµo vÞ trÝ th× ®−êng l¨n trªn ®−îc ®Æt d−íi hai dÇm ngang
®Çu giµn nh−ng bá trèng vÞ trÝ ®Æt gèi cÇu, ®−êng l¨n d−íi ®Æt trªn trô chÝnh vµ c¸c trô t¹m
n»m ë th−îng vµ h¹ l−u trô chÝnh (h×nh 15.1.7)
T¹i vÞ trÝ tiÕp gi¸p víi trô chÝnh vµ trô t¹m nªn bè trÝ mèi nèi cña ray d−íi ®Ó sau khi kÐo
cÇu vµo vÞ trÝ cã thÓ thu dän ngay ®Ønh trô vµ l¾p ®Æt gèi cÇu.
Sau khi kÐo ngang kÕt cÊu nhÞp vµo trô ta dïng kÝch thuû lùc ®Æt trªn ray cña ®−êng l¨n
trªn (h×nh 15.1.7) kÝch bæng kÕt cÊu nhÞp, l¾p ®Æt gèi vµ h¹ cÇu. Sau ®ã cã thÓ thu dän ®−êng
l¨n.
H×nh 15.1.7. S¬ ®å cÊu t¹o trô t¹m vµ ®−êng l¨n ngang
a. S¬ ®å kÐo ngang kÕt cÊu nhÞp
b. CÊu t¹o ®−êng l¨n vµ ®iÓm ®Æt kÝch
Khi lao kÐo ngang th× ph¶n lùc qua c¸c con l¨n t¸c dông ph©n bè ®Òu trªn suèt chiÒu dµi
dÇm ngang nªn th−êng g©y ra m« men uèn lín h¬n khi kÝch v× vËy cÇn thiÕt ph¶i kiÓm tra l¹i
kh¶ n¨ng chÞu lùc cña dÇm ngang ®Çu giµn.
15.1.2. C¸c ph−¬ng ph¸p lao däc cÇu
Cã rÊt nhiÒu ph−¬ng ph¸p lao däc cÇu, tuú theo ®iÒu kiÖn cô thÓ mµ chän c¸ch lao cho hîp
lý.
15.1.2.1. Lao däc cã trô t¹m
Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng ¸p dông víi c¸c lo¹i cÇu thÐp cã khÈu ®é dµi, n−íc s«ng s©u, lµm
dÇm ®¬c tèn kÐm. Tr−íc hÕt lµm trô t¹m gi÷a mè vµ trô råi dïng thiÕt bÞ ng¨n hoÆc tr−ît ®Ó
kÐo dÇm vµo vÞ trÝ. Khi thi c«ng theo ph−¬ng ph¸p nµy cÇn chó ý ®Õn viÖc mím con l¨n khi
®Çu dÇm cÇu võa chím ®Õn ®Ønh mè hoÆc trô t¹m. NÕu mím sím qu¸ th× ®Çu ®−êng phÝa kia
dÔ bÞ bÈy vªnh lªn, con l¨n dÔ bÞ bËt ra g©y nguy hiÓm, ®ång thêi chång nÒ dÔ bÞ chÊn ®éng
m¹nh. Do vËy ph¶i chê khi dÇm thÐp ®· ®Ì lªn 2, 3 thanh tµ vÑt th× mím con l¨n vµo. Cho con
8
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
l¨n ®Çu tiªn vµo ng−îc chiÒu víi chiÒu kÐo dÇm. Khi nã b¾t ®Çu chÞu lùc th× mím tiÕp c¸c con
l¨n sau cïng chiÒu kÐo dÇm.
Khi kÐo dÇm ®Õn ®óng vÞ trÝ råi dïng kÝch, kÝch dÇm lªn hoÆc dïng cÇn cÈu treo dÇm lªn,
rót bá ®−êng l¨n, chång nÒ...vµ h¹ dÇm xuèng gèi.
15.1.2.2. Lao däc cã dÇm dÉn
Ph−¬ng ph¸p lao däc cã dÇm dÉn th−êng ®−îc ¸p dông ë n¬i cã n−íc s©u, khã lµm trô t¹m.
ë ®Çu dÇm thÐp tr−íc khi lao cã l¾p thªm mét ®o¹n dÇm b»ng thÐp. T¸c dông cña dÇm dÉn lµ
gi¶m bít chiÒu dµi hÉng cña dÇm khi lao. Khi dÇm cßn mét nöa trªn ®−êng l¨n ®Çu nµy th× ®Çu
dÇm dÉn ®· ®Õn mè trô bªn kia. ChiÒu dµi dÇm dÉn kh«ng nªn dµi qu¸ 0.55 ciÒu dµi dÇm lao
vµ cã kiÓu tam gi¸c ®Ó gi¶m bít träng l−îng.
NÕu dÇm khÈu ®é lín th× ph¶i dïng dÇm dÉ b»ng thÐp cã kÕt cÊu ®Æc biÖt. NÕu dÇm lao cã
khÈu ®é nhá, cã thÓ dïng gç hoÆc bã ray nèi vµo ®Çu dÇm lµm dÇm dÉn.
Cïng lo¹i víi lao cã dÇm dÉn lµ lo¹i lao liªn tôc, kiÓu nµy dïng cho nh÷ng cÇu thÐp nhiÒu
nhÞp, liªn kÕt c¸c cÇu thÐp l¹i thµnh cÇu liªn tôc, dïng nhÞp sau lµm ®èi träng cho nhÞp tr−íc
®Ó lao.
Nh÷ng ®iÒu cÇn chó ý khi lao cÇu:
Lao cÇu theo ph−¬ng ph¸p cã dÇm dÉn, khi ®Çu nhÞp tíi mè trô bªn kia hay bÞ chóc xuèng.
§Ó xö lý ph¶i dïng biÑn ph¸p võa kÝch võa kÐo. Víi biÖn ph¸p nµy, d−íi ®¸y dÇm dÉn hoÆc
dÇm thÐp l¾p mét bµn ®ì ®Æc biÖt ®Ó khi ®−êng tr−ît trªn ë ®Çu dÇm s¾p ®Ì lªn ®−êng tr−ît
d−íi trªn ®Ønh mè hoÆc trô, khi ®ã dïng kÝch ®Ó bè trÝ s½n ë hai ®Çu mè trô ®Ó kich cao dÇm
lªn. D−íi ®Õ kÝch cã bµn m¹p vµ con l¨n, do vËy cã thÓ võa kÝch lªn nhanh chãng võa cã thÓ
kÐo dÇm ®i tõ tõ. KÝch cao ®Çu dÇm tíi møc ®ñ ®Ó mím con l¨n vµ tíi khi gi÷a ®−êng l¨n trªn
vµ d−íi ®· cã 2, 3 con l¨n th× th¸o bá kÝch vµ kh«i phôc tèc ®é kÐo b×nh th−êng.
Mét sè quy t¾c c¬ b¶n khi lao cÇu trªn con l¨n
- Khi lao kÐo cÇu c¸c con l¨n ph¶i l¨n ®Òu vµ ph¶i lu«n lu«n vu«ng gãc víi ®−êng l¨n, nÕu
con l¨n xiªn th× ph¶i dïng bóa ®¸nh vµo ®Çu con l¨n cho th¼ng l¹i.
- Khi lao kÐo nªu nhÞp ®i lÖch tim cÇu th× ph¶i gâ cho tÊt c¶ c¸c con l¨n lÖch ®i tõ 3 ®Õn 5
®é ®Ó ®iÒu chÝnh cho kÕt cÊu nhÞp ®i ®óng t©m, khi ®· ®i ®óng t©m th× ph¶i gâ l¹i ®Ó c¸c con
l¨n ®Òu ë vÞ trÝ vu«ng gãc víi ®−êng l¨n råi míi kÐo tiÕp.
- Tèc ®é kÐo cÇu kh«ng ®−îc v−ît qu¸ 0.5 ®Õn 0.6m/phót khi lao trªn con l¨n vµ 1.5 ®Õn 2
m/phót khi lao trªn gèi tr−ît hoÆc gèi l¨n cè ®Þnh, v× lao nhanh qu¸ sÏ khã ®iÒu chØnh con l¨n
vµ ®iÒu chØnh sai sãt trong qu¸ tr×nh lao.
- Trong khi lao cÇn tæ chøc theo doic chÆt chÏ, nÕu ph¸t hiÖn cã sai sãt nh− kÕt cÊu nhÞp ®i
lÖch h−íng, ®−êng l¨n bÞ lón qu¸ nhiÒu, con l¨n bÞ kÑt... th× ph¶i ngõng kÐo lóc ngõng kÐo
ph¶i chÌn t¹m kÕt cÊu nhÞp vµ xö lý kÞp thêi sai sãt.
- Ph¶i kiÓm tra con l¨n tr−íc khi sö dông, nh÷ng con l¨n h− háng nh− nøt, bÒ mÆt cã khuyÕt
tËt v..v.. ph¶i ®−îc thay thÕ. §−êng kÝnh con l¨n ph¶i ®óng víi thiÕt kÕ, sai sè kh«ng ®−îc v−ît
qu¸ ± 0.1mm. ChiÒu dµi con l¨n ph¶i Ýt h¬n bÒ réng ®−êng l¨n tõ 20 ®Õn 30 cm.
9
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
- Ph¶i cã nh÷ng biÖn ph¸p an toµn trong khi lao. Suèt trong qu¸ tr×nh lao ph¶i cã sù chØ huy
thèng nhÊt. Kh«ng ®−îc ®øng gÇn d©y c¸p kÐo vµ kh«ng ®−îc ®øng tr−íc chç ra cña c¸c con
l¨n.
- Khi lao ngang hai ®Çu kÕt cÊu nhÞp ph¶i di chuyÓn ®Òu, ®o¹n ®−êng di chuyÓn cña ®Çu
kh«ng ®−îc cã chªnh lÖch v−ît qu¸ 0.1% chiÒu dµi nhÞp vµ trong mäi tr−êng hîp kh«ng ®−îc
v−ît qu¸ 10 cm.
15.1.2.3. Lao däc cã gi¸ ®ì di ®éng
Dïng trong tr−êng hîp lßng s«ng c¹n hoÆc trªn b·i s«ng. Gi¸ ®ì lµm b»ng thÐp hoÆc gç, cã
thÓ di chuyÓn trªn ®−êng ray b»ng xe goßng hay trªn con l¨n, ®Ønh gi¸ ®ì ®−îc liªn kÕt chÆt
víi ®¸y dÇm.
15.1.2.4. Lao däc khi cã trô næi
Khi thi c«ng cÇu mét nhÞp hoÆc nhÞp ®Çu tiªn cña cÇu nhiÒu nhÞp nh−ng kh«ng thÓ lao hÉng
toµn bé nÕu n−íc s©u lµm trô t¹m hoÆc ®µ gi¸o tèn kÐm vµ ¶nh h−ëng ®Õn giao th«ng trªn
s«ng th× dïng trô næi lµ hîp lý nhÊt vµ tiÕt kiÖm.
KÕt cÊu nhÞp ®−îc l¾p trªn nÒn ®−êng ®Çu cÇu. Qu¸ tr×nh lao thùc hiÖn theo hai giai ®o¹n,
giai ®o¹n ®Çu cÇu ®−îc kÐo däc trªn nÒn ®−êngvµo cÇu, trong ®ã ®−êng l¨n d−íi liªnt ôc vµ
®Æt trªn ®−êng ®Çu cÇu, trªn lµ c¸c thuyÒn tr−ît g¾n vµo c¸c nót d−íi cña kÕt cÊu nhÞp. Giai
®o¹n ®Çu kÕt thóc khi kÕt cÊu nhÞp ®−îc kÐo hÉng ra s«ng mét ®o¹n ®ñ ®Ó trô næi cã thÓ vµo
®ãn kÕt cÊu nhÞp. VÞ trÝ cña trô næi cßn ph¶i ®¶m b¶o cã thÓ ®−a ®Çu kÕt cÊu nhÞp vµo vÞ trÝ vµ
h¹ ®−îc xuèng gèi. Giai ®o¹n hai : thay toµn bé thuyÒn tr−ît b»ng mét xe goßng hoÆc mét
thuyÒn tr−ît lín h¬n, nh− vËy trªn ®−êng chØ cßn mét gèi. ë d−íi s«ng trô t¹m ®øng ë vÞ trÝ
d−íi kÕt cÊu nhÞp råi b¬m n−íc ra ®Ó trô t¹m næi lªn ®ì kÕt cÊu nhÞp. Nh− vËy trong giai ®o¹n
hai kÕt cÊu nhÞp vµ ph¶n lùc gèi t¹m sÏ kh«ng thay ®æi trong suèt qu¸ tr×nh lao gi÷ cho mùc
n−íc ë phao ®ì trô t¹m kh«ng thay ®æi. Trong giai ®o¹n nµy kÕt cÊu nhÞp ph¶i ®−îc neo ch¾c
vµo phao. Khi ®· lao ®Õn vÞ trÝ, ®iÒu chØnh kÕt cÊu nhÞp chÝnh x¸c, neo phao, b¬m n−íc vµo ®Ó
h¹ kÕt cÊu nhÞp xuèng gèi. Chó ý r»ng khi lao b»ng trô næi ph¶i xem xÐt ®Õn sù lªn xuèng cña
mùc n−íc s«ng khi lao cÇu. Còng cÇn chó ý ®Õn mùc n−íc ph¶i b¬m ra vµ b¬m vµo phao khi
®ãn vµ khi h¹ kÕt cÊu nhÞp ®Ó b¶o ®¶m an toµn trong suèt qu¸ tr×nh lao.
15.1.2.5. Ph−¬ng ph¸p lao däc kÕt cÊu nhÞp víi phao, xµ lan
Khi thi c«ng kÕt cÊu nhÞp cÇu hoÆc nhÞp ®Çu tiªn cña c¸c cÇu nhiÒu nhÞp, nÕu gÆp s«ng s©u,
n−íc lín, viÖc x©y dùng trô t¹m rÊt khã kh¨n, qu¸ tèn kÐm hoÆc do tµu bÌ ®i l¹i qu¸ nhiÒu,
viÖc x©y dùng trô t¹m sÏ lµm t¾c nghÏn giao th«ng ®−êng s«ng.
Khi ®ã ph−¬ng ph¸p lao däc kÕt hîp phao, xµ lan rÊt hîp lý vµ ®ì tèn kÐm.
KÕt cÊu nhÞp ®−îc l¾p trªn nÒn ®−êng vµo cÇu. Qu¸ tr×nh lao ®−îc chia lµm hai giai ®o¹n,
giai ®o¹n ®Çu kÐo däc cÇu trªn hÖ ®−êng l¨n bè trÝ trªn nÒn ®−êng, trong giai ®o¹n nµy bµn l¨n
trªn vµ c¸c con l¨n trªn chØ bè trÝ vµo c¸c nót gi÷a cÇu, cßn c¸c nót ®Çu vµ cuèi giµn th−êng ®Ó
trèng. Giai ®o¹n ®Çu kÕt thóc khi dÇm ®−îc kÐo hÉng ra s«ng mét ®o¹n, ®ñ ®Ó phao, xµ lan cã
thÓ vµo ®ãn kÕt cÊu nhÞp. VÞ trÝ cña phao, xµ lan cßn ph¶i ®¶m b¶o ®Ó sau nµy cã thÓ ®−a, h¹
kÕt cÊu nhÞp xuèng mè trô.
10
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
§Ó chuÈn bÞ cho giai ®o¹n hai, ta thay toµn bé hÖ con l¨n b»ng mét xe goßng hoÆc mét bµn
l¨n lín cÊu t¹o b»ng c¸c dÇm ch÷ I ®Æt ë d−íi giµn (15.1.8). ë d−íi s«ng ta ®−a hÖ phao, xµ lan
næi lªn ®ì kÕt cÊu nhÞp. Nh− vËy träng l−îng cña dÇm chñ chØ truyÒn lªn phao vµ bµn l¨n ®Çu
dÇm nh− mét hÖ tÜnh ®Þnh nªn c¸c ph¶n lùc gèi sÏ kh«ng thay ®æi trong suèt qu¸ tr×nh lao. Sau
®ã th¸o bá tÊt c¸ c¸c bµn l¨n trªn t¹i c¸c nót gi÷a giµn.
H×nh 15.1.8. S¬ ®å lao däc kÕt hîp phao, xµ lan
Sang giai ®o¹n hai, ta kÐo däc kÕt cÊu nhÞp mét ®Çu trªn phao vµ mét ®Çu l¨n trªn nÒn
®−êng. §u«i kÕt cÊu nhÞp kª trªn bµn l¨n qua mét khíp, ®¶m b¶o kÕt cÊu nhÞp cã thÓ xoay tù
do khi mùc n−íc s«ng lªn xuèng. §Ó gi¶m m«men uèn trong bµn l¨n th× cã thÓ bè trÝ ®iÓm kª
trªn hai nót cuèi giµn. Nh−ng ®Ó ®iÒu chØnh ph¶n lùc gèi lu«n b»ng nhau ta ph¶i ke d−íi mçi
nót mét kÝch cã èng dÉn dÇu th«ng nhau (h×nh 15.1.9). §−êng l¨n d−íi cã thÓ bè trÝ ngang
hoÆc h¬i dèc vÒ phÝa s«ng ®Ó gi¶m lùc kÐo. Tuy nhiªn ®é dèc ph¶i ®−îc tÝnh to¸n ®Ó lùc ®Èy ra
s«ng kh«ng v−ît qu¸ 50% lùc ma s¸t l¨n cña hÖ.
H×nh 15.1.9. S¬ ®å bµn l¨n cã bè trÝ kÝch dÇu
15.1.2.6. §Æc ®iÓm lao däc cÇu dÇm ®Æc
Khi lao däc kÕt cÊu nhÞp cÇu dÇm ®Æc, ®é vâng ®Çu hÉng th−êng rÊt lín, cã khi tíi 2 – 3m.
§Ó ®Çu dÇm hoÆc ®Çu mòi dÉn cã thÓ kª ®−îc lªn trô ph¶i bè trÝ mét thiÕt bÞ ®Æc biÖt ®Ó ®iÒu
chØnh ®é vâng cña ®Çu hÉng cho b»ng cao ®é ®Ønh trô (chÝnh hoÆc t¹m). ThiÕt bÞ h×nh 15.1.10
gåm mét cét cã hai thanh thÐp U (2) kÑp qua mét dÇm I (1) liªn kÕt hÉng t¹i b¶n biªn trªn cña
dÇm chñ, ch©n khung nèi khíp víi mét gèi ®Öm (4). KÝch (3) ®Ó n©ng dÇm ®−îc ®Æt vµo
kho¶ng gi÷a cña cét chèng. KÝch ®Æt trªn bµn ®ì (11), ®Çu trªn cña kÝch kª vµo dÇm cña bµn
(10). Bµn (10) vµ bµn ®ì (11) cã c¸c tai ®Ó cã thÓ chèt vµo c¸c lç (8) khoan s½n trªn hai thanh
11
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
chèng ch÷ U. Lóc ®Çu chèt cè ®Þnh bµn ®ì (11), bµn (10) tù do. Khi kÝch, ®Çu dÇm sÏ ®i lªn,
¸p lùc qua cét chèng (7) truyÒn lªn trô. Khi kÝch lß xo (9) liªn kÕt hai bµn ®ì bÞ biÕn d¹ng (Ðp
l¹i). Khi kÝch ®· lªn hÕt cao ®é, ta neo tai hai bµn ®ì trªn vµo thanh chèng qua c¸c lç chèt. Sau
khi h¹ kÝch, ¸p lùc ë ®Çu hÉng cña nhÞp truyÒn lªn cét qua bµn ®ì trªn, do ®ã c¸c chèt cña bµn
®ì d−íi cã thÓ th¸o bá, khi ®ã lß xo l¹i gi·n ra, kÐo c¶ bµn d−íi vµ kÝch ®Õn vÞ trÝ lµm viÖc
míi. Khi lß xo ®· co hÕt ta l¹i chèt bµn ®ì (11) vµ th¸o chèt ë b¶n (10) vµ qu¸ tr×nh kÝch l¹i
®−îc lÆp l¹i cho ®Õn khi cao ®é ®¸y dÇm chñ b»ng cao ®é ®Ønh trô. Trong qu¸ tr×nh n©ng dÇm,
bµn l¨n trªn trô (5) ph¶i ®−îc kª b»ng chång nÒ (6).
H×nh 15.1.10. C¸c thiÕt bÞ ®Ó n©ng ®Çu kÕt cÊu nhÞp dÇm ®Æc khi lao kÐo däc
a. Bè trÝ chung, b. Chi tiÕt ®Æt,
c. S¬ ®å n©ng dÇm cÇu
1. §Çu hÉng, 2. Thanh cét , 3. KÝch, 4. Gèi ®Öm, 5. Gèi l¨n, 6. Chång nÒ ®Ó chªm gèi l¨n,
7. Thanh U cña cét, 8. Chèt, 9. Lß xo, 10. Bµn ®ì trªn, 11. Bµn ®ì d−íi
15.1.2.7. C«ng t¸c kÐo cÇu
C¸c thiÕt bÞ chñ yÕu ®Ó kÐo cÇu gåm têi kÐo, hÖ b¸nh xe gäi lµ móp hoÆc c¸c lo¹i kÝch ®Èy
ngang. Tèc ®é di chuyÓn cña kÝch th−êng rÊt nhá, chiÒu dµi ng¾n nªn kÝch chØ ®−îc dïng ®Ó
thùc hiÖn c¸c chuyÓn vÞ nhá, vÝ dô khi cÇn chØnh vÞ trÝ kÕt cÊu nhÞp theo ph−¬ng ngang, khi ®·
®Æt kÕt cÊu nhÞp lªn mè trô.
Khi kÐo däc hoÆc kÐo ngang kÕt cÊu nhÞp tõ trô t¹m vµo trô chÝnh chñ yÕu dïng hÖ têi vµ
móp cóp. HÖ têi móp ®Ó lao kÐo cÇu ®−îc chia lµm hai hÖ: têi kÐo vµ têi h·m. Têi h·m neo
d©y vµo sau dÇm cã t¸c dông gi÷ kÕt cÊu nhÞp khái bÞ chuyÓn ®éng qu¸ ®ét ngét do giã, do
®−êng l¨n qu¸ dèc hoÆc do qu¸n tÝnh cña dÇm khi chuyÓn ®éng, do lùc ®µn håi cña hÖ d©y c¸p
kÐo. Têi h·m cßn khèng chÕ tèc ®é cao lao dÇm ®¶m b¶o ®−a dÇm chÝnh x¸c vµo vÞ trÝ thiÕt kÕ
(h×nh 15.1.11). Móp cè ®Þnh cña têi h·m (2) ®−îc bè trÝ t¹i hè neo trªn bê hoÆc trªn trô chÝnh,
móp cè ®Þnh buéc vµo ®uèi dÇm cã têi h·m (1) th× cã thÓ bè trÝ trªn dÇm hoÆc trªn nÒn ®−êng.
Têi kÐo lµ bé phËn chÝnh ®¶m b¶o chuyÓn ®éng cña cÇu. Móp cè ®Þnh cña têi kÐo th−êng ®−îc
nèi vµo mét d©y (5), d©y nµy ®−îc neo vµo mè hoÆc hè neo trªn bê ®èi diÖn. §Ó cã thÓ thu
ng¾n chiÒu dµi cña d©y (5) ta neo vµo mét têi (6). Khi cÇn co d©y (5) ®Ó di chuyÓn móp cè
®Þnh ta cÇn x¶ d©y (4) råi quay têi (6). D©y (5) cã t¸c dông lµm gi¶m chiÒu dµi d©y (4) (h×nh
12
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
15.1.11). §èi víi c¸c cÇu nhiÒu nhÞp th× th−êng kÐo xong mçi nhÞp ta l¹i chuyÓn móp cè ®Þnh
mét lÇn. Móp di ®éng ®−îc ®Æt vµo ®Çu dÇm. §èi víi c¸c cÇu ng¾n th× cã thÓ bè trÝ têi kÐo trªn
bê, cßn víi c¸c cÇu dµi th× nªn bè trÝ têi kÐo trªn kÕt cÇu nhÞp cho tiÖn chØ huy chung. Têi kÐo
cã thÓ dïng têi tay hoÆc têi ®iÖn. Têi tay cã thÓ ®iÒu chØnh tèc ®é di chuyÓn dÔ dµng nh−ng
tèn søc, v× vËy nÕu cã ®iÒu kiÖn th× nªn dïng têi ®iÖn. ViÖc chän têi vµ hÖ móp c¸p ®−îc dùa
trªn tèc ®é kÐo vµ lùc kÐo.
Trong qu¸ tr×nh di chuyÓn ph¶i kiÓm tra vµ ®iÒu chØnh h−íng chuyÓn ®éng (chØnh con l¨n),
tèc ®é kÐo cÇu kh«ng nªn v−ît qu¸ 0.5m/phót khi lao trªn con l¨n vµ 2m/phót khi kÐo trªn gèi
l¨n cè ®Þnh.
H×nh 15.1.11. S¬ ®å bè trÝ têi vµ hÖ móp khi kÐo däc
1. Têi h·m,
2. Móp h·m,
3. Têi kÐo,
4. Móp kÐo
5. D©y neo,
6. Têi cã d©y neo
Mét sè yªu cÇu khi tiÕn hµnh kÐo cÇu:
1. ViÖc kÐo vµ sµng nhÞp cÇu ph¶i ®−îc tiÕn hµnh d−íi sù chØ huy trùc tiÕp cña kü s− tr−ëng
hoÆc ®éi tr−ëng c«ng tr×nh. Nh÷ng ng−êi ®· qua hiÓu biÕt c¸c quy t¾c thi c«ng thÝch hîp vµ
c¸c quy ®Þnh vÒ an toµn kü thuËt míi ®−îc phÐp tham gia c«ng viÖc kÐo vµ sµng nhÞp cÇu.
2. Lao kÐo nhÞp cÇu cÇn ®−îc thùc hiÖn b»ng c¸c thiÕt bÞ ®Èy, viÖc di chuyÓn kÕt cÊu nhÞp
ph¶i ®¶m b¶o ®Òu ®Æn víi tèc ®é cho phÐp b»ng c¸ch l¾p ®Æt kÞp thêi c¸c tÊm ®Öm lµm tõ vËt
liÖu dÔ tr−ît l¨n, nh»m tr¸nh lao m¹nh dÇm vµ chÖch h−íng ®i.
Trong qu¸ tr×nh lao kÐo c¸c nhÞp cÇu liªn tôc ph¶i kiÓm tra c¸c ph¶n lùc thùc cã cña trô ®ì
vµ c¸c biÕn d¹ng trong kÕt cÊu, phï hîp c¸c h−íng dÉn cña BVTC.
Trªn nhÞp cÇu vµ ®Æc biÖt ë mòi dÉn, kh«ng ®−îc ®Æt nh÷ng thiÕt bÞ vµ vËt liÖu ngoµi dù
tÝnh cña BVTC.
3. Khi lao kÐo nhÞp cÇu t¹i nh÷ng n¬i cã ®é dèc däc hay cã ®é cong ®øng th× mÆt dèc tr−ît
trªn mçi gèi tùa cÇn song song víi mÆt ph¼ng ®¸y dÇm trªn c¸c gèi ®ã gèi ®ã.
Trong BVTC cÇn ®−îc trï bÞ tr−íc thiÕt bÞ h·m hoÆc c¶n cÇn thiÕt.
4. Trong qu¸ tr×nh lao kÐo, ph¶i bè trÝ s½n thiÕt bÞ ®Æc biÖt theo dâi h−íng ®i cña kÕt cÊu
nhÞp ®¶m b¶o chuÈn x¸c vÞ trÝ thiÕt kÕ tim cÇu theo mÆt b»ng.
5. §Ó kiÓm tra viÖc sµng ngang nhÞp cÇu, c¸c ®−êng l¨n ph¶i ®−îc ®¸nh dÊu b»ng s¬n ®á
bÒn v÷ng víi 0,001 trÞ sè kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c ®−êng l¨n.
6. Trong qu¸ tr×nh kÐo vµ sµng nhÞp cÇu, ph¶i kiÓm so¸t ®−îc viÖc di chuyÓn dÇm trªn c¸c
trô cÇu b»ng c¸ch dïng thiÕt bÞ ®¶m b¶o tù ng¾t ho¹t ®éng khi cÇn thiÕt.
13
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
Trong thêi gian lao kÐo (b»ng con l¨n ) nhÞp cÇu ph¶i l¾p ®Æt hÖ thèng ®iÖn ®µm tõ ®µi chØ
huy ®Õn c¸c vÞ trÝ ®iÒu khiÓn l¨n trªn c«ng tr−êng.
7. KÕt cÊu cña ®µ gi¸o ®ì c¸c ph©n ®o¹n kÕt cÊu nhÞp ®Æt trªn ®−êng dÉn ph¶i ®iÒu chØnh
®−îc cao tr×nh vµ ph¶i ®¶m b¶o kh«ng bÞ lón qu¸ trÞ sè cho phÐp khi chÞu t¸c ®éng cña träng
l−îng c¸c ph©n ®o¹n vµ cña m¸y cÈu.
8. KÝch th−íc cña bé phËn ®Èy tr−ît ph¶i ®−îc ®Æt däc theo mét phÝa cïng h−íng víi kÝch
ho¹t ®éng vµ dÔ söa ch÷a bé phËn tr−ît nµy.
9. Khi lao kÐo kÕt cÊu mµ trong ®ã r·nh däc cèt thÐp kh«ng ®−îc phun Ðp v÷a hoÆc cã phun
Ðp nh−ng c−êng ®é v÷a ®¹t nhá h¬n 20 Mpa (200kg/cm2 ) th× ph¶i xÐt tÝnh thªm cho kÕt cÊu
nµy tr−êng hîp cã cèt thÐp chÞu lùc nh−ng kh«ng ®ù¬c liªn kÕt víi bª-t«ng.
10. ViÖc lao kÐo (trªn con l¨n ) nhÞp cÇu ®−îc tiÕn hµnh vµo ban ngµy lµ thuËn tiÖn; trong
suèt thêi gian lao kÐo cho ®Õn khi kÕt thóc hoµn toµn, ph¶i ®¶m b¶o nhÞp cÇu lao ra lu«n tùa
lªn trô ®ì chÝnh vµ trô phô t¹m liªn tiÕp nhau.
11. Khi ph¸t hiÖn cã biÕn d¹ng côc bé ë hÖ thèng di chuyÓn cña nh÷ng bé phËn nhÞp cÇu vµ
nh÷ng thiÕt bÞ phô trî, còng nh− cã sù vËn hµnh nµo kh«ng tèt cña c¸c ph−¬ng tiÖn di chuyÓn,
th× cÇn lËp tøc dõng ngay ®Ó cã c¸c biÖn ph¸p xö lý cÇn thiÕt.
Trong thêi gian di chuyÓn nhÞp cÇu, cÊm l¾p ®Æt sö dông bÊt kú dông cô thiÕt bÞ nµo bÞ
háng hãc.
12. Nh÷ng yªu cÇu kü thuËt khi lao kÐo däc vµ sµng ngang c¸c nhÞp cÇu BTCT khèi l−îng
c«ng viÖc vµ c¸c ph−¬ng ph¸p kiÓm tra gi¸m s¸t thi c«ng, ph¶i thùc hiÖn theo b¶ng sau.
Yªu cÇu kü thuËt
1. §é sai lÖch cho phÐp ®−êng tim nhÞp
cÇu lao ra so víi thiÕt kÕ kh«ng lín h¬n
50mm.
2. §é lÖch dÞch cho phÐp ë mét ®Çu nhÞp
dÇm so víi ®Çu kia khi sµng ngang, kh«ng
lín h¬n 0,001 chiÒu dµi cña nhÞp
3. Dung sai cho phÐp (theo mm) khi bè trÝ
tÊm ®Öm tr¬n nh½n trong kÕt cÊu tr−ît
kh«ng lín h¬n c¸c trÞ sè sau:
50 - ®èi víi khe hë cña c¸c tÊm ®Öm liÒn
kÒ theo chiÒu dµi nhÞp.
2 - ®èi víi hÖu sè chªnh vÒ ®é dµy cña tÊm
®Öm.
10 - ®èi víi chuyÓn dÞch t−¬ng ®èi cña
®−êng tim thiÕt bÞ l¨n.
4. HiÖu sè cho phÐp (theo mm) vÒ cao tr×nh
cña thiÕt bÞ sµng l¨n trªn mçi trô ®ì nh−
sau:
Kh«ng lín h¬n 2, khi n©ng kÕt cÊu nhÞp ®Ó
thay tÊm ®Öm.
Kh«ng lín h¬n 2, ®èi víi cao tr×nh cña
thiÕt bÞ sµng l¨n trªn mét trô ®ì
§èi t−îng kiÓm tra
Ph−¬ng ph¸p kiÓm tra
Mçi nhÞp dÇm
Dïng m¸y kinh vÜ vµ
®o b»ng th−íc.
nt
nt
Tõng tÊm ®Öm
§o b»ng th−íc
nt
nt
nt
nt
Trªn c¸c trô ®ì
nt
nt
nt
nt
Dïng m¸y kinh vÜ
14
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
± 5, sai sè so víi cao tr×nh thiÕt kÕ.
15.1.2.8. Ph−¬ng ph¸p ghÐp nèi vµ t¨ng c−êng kÕt cÊu nhÞp khi lao l¾p
15.1.2.8.1. GhÐp nèi thµnh liªn tôc
§èi víi c¸c cÇu dÇm ®Æc mèi nèi cã cÊu t¹o gièng nh− c¸c mèi nèi l¾p r¸p cña dÇm chñ.
C¸c b¶n nèi bè trÝ ë t−êng ®øng vµ ë b¶n biªn. Mèi nèi ®−îc liªn kÕt b»ng bu l«ng c−êng ®é
cao, b»ng bu l«ng tinh chÕ, b»ng ®inh t¸n hoÆc b»ng con lãi kÕt hîp víi bu l«ng l¾p r¸p. §èi
víi cÇu giµn thÐp th× nèi liªn tôc ®−îc thùc hiÖn b»ng c¸ch liªn kÕt trùc tiÕp c¸c thanh biªn
trªn vµ biªn d−íi cña giµn. ë giai ®o¹n thiÕt kÕ kü thuËt, trªn c¸c b¶n nót ®Çu giµn ng−êi ta
th−êng chõa s½n c¸c lç ®inh ®Ó cã thÓ l¾p thanh nèi giµn thµnh liªn tôc. Riªng ë nót giµn d−íi
n»m trªn gèi chØ chÞu lùc nÐn trong qu¸ tr×nh lao kÐo hoÆc l¾p hÉng th× cã thÓ thùc hiÖn theo
hai ph−¬ng ph¸p:
Ph−¬ng ph¸p thø nhÊt lµ dïng mét thanh nèi ng¾n liªn kÕt hai nót gèi cña giµn. Th«ng
th−êng muèn bè trÝ ®ñ sè ®inh chÞu lùc th× thanh nèi ph¶i lao kÐo v−ît qua tim gèi s©u vµo
phÝa trong giµn. Nh− vËy khi th¸o thanh nèi cã thÓ x¶y ra hiÖn t−îng b¶n nót t¹i gèi bÞ mÊt æn
®Þnh khi chÞu ph¶n lùc gèi vµ lùc tõ thanh xiªn truyÒn xuèng do thao mÊt c¸c ®inh liªn kÕt c¸c
b¶n nót víi nhau. §Ó kh¾c phôc hiÖn t−îng nµy th× sau khi l¾p hÉng hoÆc lao däc xong ta
kh«ng th¸o thanh nèi mµ c¾t ®øt theo ®Çu b¶n nót (h×nh 15.1.12a).
Ph−¬ng ph¸p thø hai cã thÓ gi¶i quyÕt b»ng c¸ch ®Æt vµo hai ®Çu b¶n nót hai b¶n gèi tiÕp
tuyÕn vµ mét nªm thÐp (h×nh 15.1.12b). Ph−¬ng ph¸p nµy th−êng ®−îc ¸p dông khi l¾p hÉng v×
khi ®ã mèi liªn kÕt ®Çu dÇm ë biªn d−íi lu«n lu«n chØ chÞu nÐn. C¸ch cÊu t¹o nh− trªn ®¬n
gi¶n l¹i kh«ng can thiÖp vµo cÊu t¹o cña b¶n nót gèi do ®ã sau khi l¾p xong cã thÓ tù do vµ dÔ
dµng th¸o gì phÇn nèi liªn tôc.
H×nh 15.1.12. C¸ch liªn kÕt thanh biªn d−íi
1. Liªn kÕt cßn l¹i khi th¸o thanh nèi
2. Liªn kÕt bá ®i khi th¸o thanh nèi
3. Gèi nªm tiÕp tuyÕn
15
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
CÊu t¹o cña thanh liªn kÕt biªn trªn còng t−¬ng tù nh− thanh d−íi. Muèn bè trÝ ®ñ sè l−îng
bul«ng liªn kÕt th× thanh nèi ph¶i kÐo dµi qua tim nót giµn, v× vËy khi th¸o thanh nèi ph¶i rÊt
thËn träng, thanh biªn trªn khi ®ã sÏ chÞu nÐn vµ do ®ã ph¶i l¾p ®Æt ngay c¸c b¶n n¾p vµ b¶n
ng¨n thay cho thanh liªn kÕt. NÕu b¶n nót dÇm chñ ë biªn trªn ®−îc thiÕt kÕ më réng tr−íc khi
cÊu t¹o mèi nèi cña thanh liªn kÕt víi nót rÊt ®¬n gi¶n, kh«ng cÇn kÐo thanh nèi qua tim nót,
do ®ã dÔ th¸o khi lao l¾p.
Khi l¾p hÉng hoÆc lao kÐo däc, ®Ó ®¶m b¶o æn ®Þnh c¸c nhÞp ®¬n gi¶n th−êng ®−îc nèi
thµnh liªn tôc. §èi víi cÇu dµn nèi liªn tôc b»ng c¸ch nèi hai thanh biªn d−íi víi nhau, hai
thanh biªn trªn víi nhau vµ thªm thanh ®øng ë gi÷a. Víi hai thanh biªn d−íi dïng mét thanh
ng¾n nèi hai nót gèi cña hai dµn. Th«ng th−êng ®Ó bè trÝ ®ñ sè ®inh chÞu lùc thanh nèi ph¶i
v−ît qua tim gèi cÇu s©u vµo phÝa trong cña mçi dµn. Sau khi lao xong ®Ó th¸o thanh nèi muèn
kh«ng nguy hiÓm cho b¶n nót nªn c¾t ®øt thanh nèi ë hai mÆt c¾t ®Çu hai b¶n nót ngoµi cña
mçi dµn. Còng cã gi¶i ph¸p kh¸c ®Ó kh«ng ph¶i c¾t thanh nèi nh−ng ta kh«ng nghiªn cøu ë
®©y. §èi víi hai thanh biªn trªn ë hai ®Çu dµn còng x¶y ra tÝnh tr¹ng t−¬ng tù nh− thanh biªn
d−íi, tèt nhÊt lµ ngay khi thiÕt kÕ kü thuËt bè trÝ ®Çu c¸c thanh dµi ra ®Ó bè trÝ ®ñ sè ®inh mµ
kh«ng cÇn ph¶ kÐo thanh nèi s©u vµo trong b¶n nót.
Tr−íc khi th¸o thanh nèi cÇn ph¶i ®iÒu chØnh cho thanh hoµn toµn kh«ng chÞu lùc, b»ng
c¸ch dïng kÝch thay ®æi cao ®é gèi trªn trô chÝnh. Sù thay ®æi néi lùc do kÝch ph¶i x¸c ®Þnh
theo tÝnh to¸n vµ kiÓm tra b»ng ®ång hå ®o.
15.1.2.8.2. T¨ng c−êng thanh
KÕt cÊu nhÞp khi l¾p r¸p cÇn ®−îc t¨ng c−êng nÕu d−íi t¸c dông cña t¶i träng thi c«ng c¸c
thanh kh«ng ®ñ chÞu lùc. Ph−¬ng ph¸p t¨ng c−êng c¬ b¶n lµ t¨ng diÖn tÝch tiÕt diÖn, gi¶m
chiÒu dµi tù do cña c¸c thanh chÞu nÐn hoÆc thay ®æi s¬ ®å chÞu lùc cña kÕt cÊu.
C¸c thanh cÇn t¨ng c−êng th−êng n»m t¹i vÞ trÝ gèi hÉng khi l¾p hoÆc kÐo hÉng. C¸c c«ng
t¸c trªn cã thÓ ph¶i lµm tr−íc (trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ kü thuËt), tuy nhiªn trong giai ®on¹ khai
th¸c c−êng ®é vËt liÖu trong c¸c thanh ®ã cã thÓ kh«ng sö dông hÕt. V× vËy còng cã thÓ t¸p
thªm thÐp b¶n vµo thanh, sau khi l¾p xong l¹i th¸o dì ®i.
C¸c b¶n t¸p thªm th−êng èp ë bªn ngoµi vµ liªn kÕt víi thanh, b¶n nót b»ng bul«ng c−êng
®é cao.
Trªn h×nh 15.1.13 tr×nh bµy ph−¬ng ph¸p t¸p thªm b¶n èp vµo thanh biªn d−íi cña mét cÇu
giµn thÐp cã tiÕt diÖn thanh h×nh hép. C¸c b¶n t¸p ®−îc Ðp vµo hai t−êng ®øng cña thanh biªn
d−íi ë phÝa ngoµi vµ liªn kÕt víi thanh qua c¸c tÊm ®Öm. B¶n ®−îc kÐo dµi vµo nót vµ nèi víi
b¶n nót b»ng bu l«ng c−êng ®é cao. Sè l−îng bul«ng cßn l¹i khi th¸o b¶n t¨ng c−êng ph¶i ®ñ
chÞu tÜnh t¶i trong giai ®o¹n th¸o. Trong qu¸ tr×nh th¸o còng cÇn gi¶i phãng néi lùc trong
thanh b»ng c¸ch ®Æt kÝch trªn trô chÝnh dÎ ®iÒu chØnh néi lùc.
Trong qu¸ tr×nh l¾p r¸p cã thÓ x¶y ra tr−êng hîp mét sè thanh bÞ nÐn, nh−ng ë giai ®o¹n
khai th¸c l¹i chÞu kÐo, vÝ dô c¸c thanh biªn d−íi hoÆc c¸c thanh xiªn trong cÇu giµn hoÆc
thanh ®øng khi kÐo däc cÇu lóc thanh ®øng kª trªn trô. V× thanh ®øng cã ®é cøng rÊt nhá nªn
th−êng kh«ng ®ñ ®Ó chÞu nÐn. Tr−êng hîp nµy c¸ch t¨ng c−êng ®¬n gi¶n nhÊt lµ gi¶m chiÒu
dµi tù do cña thanh b»ng c¸ch kÑp thªm thanh t¨ng c−êng h×nh 15.1.13.
16
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
15.1.2.8.3. C¨ng d©y
§Ó thay ®æi s¬ ®å kÕt cÊu khi lao däc th−êng dïng mét d©y c¨ng. D©y c¨ng cho phÐp gi¶m
m«men, lùc c¾t vµ ®é vâng cña nhÞp (h×nh 15.1.14). D©y c¨ng th−êng lµm b»ng bã thÐp c−êng
®é cao hoÆc d©y c¸p. D©y ®−îc neo vµo hai ®iÓm ®Çu vµ cuèi dÇm, ë gi÷a tùa lªn mét th¸p (tùa
nh− s¬ ®å cµu treo d©y v¨ng). §Ó diÒu chØnh néi lùc trong d©y ta dïng mét kÝch ®Æt d−íi ch©n
th¸p hoÆc dïng mét t¨ng ®¬ bè trÝ t¹i vÞ trÝ neo d©y.
H×nh 15.1.13. T¨ng c−êng thanh chÞu nÐn b»ng c¸ch gi¶m chiÒu dµi tù do
1. Thanh t¨ng c−êng
, 2. Thanh ®øng
, 3. Bu l«ng
H×nh 15.1.14. T¨ng c−êng kÕt cÊu nhÞp b»ng d©y c¨ng
1. KÝch thuû lùc ®Ó ®iÒu chØnh néi lùc
, 2. D©y c¨ng
15.1.2.8.4. Bè trÝ têi, móp, c¸p
Khi lao cÇu nhÊt thiÕt ph¶i bè trÝ c¶ têi kÐo vµ têi h·m (trõ tr−êng hîp kh«ng kÐo b»ng têi).
Têi kÐo ®−îc ®Æt trªn ®Çu phÝa tr−íc cña kÕt cÇu nhÞp, trªn trô trung gian hoÆc trªn bê s«ng
phÝa tr−íc. Têi kÐo lµm nhiÖm vô kÐo kÕt cÊu nhÞp ra vÞ trÝ. Rßng räc cè ®Þnh ®−îc cè ®Þnh
trªn bê s«ng, cßn rßng räc di ®éng ®−îc bè trÝ vµo ®Çu tr−íc cña kÕt cÊu nhÞp.
Têi h·m ®−îc ®Æt trªn bê s«ng phÝa sau kÕt cÊu nhÞp víi môc ®Ých gi÷ cho kÕt cÊu nhÞp
kh«ng chuyÓn ®éng ®ét ngét do ®−êng lao dèc xuèng, giã thæi däc cÇu theo chiÒu lao... Têi
h·m cßn ®−îc dïng ®Ó khèng chÕ tèc ®é lao. Rßng räc cè ®Þnh ®−îc cè ®Þnh trªn bê s«ng ®Æt
têi h·m, rßng räc di ®éng ®−îc cè ®Þnh ë phÝa sau kÕt cÊu nhÞp.
Têi kÐo cã thÓ dïng têi hay têi ®iÖn. Têi tay cã thÓ ®iÒu chØnh tèc ®é di chuyÓn dÔ dµng
nh−ng tèn søc, v× vËy cã thÓ dïng têi ®iÖn quay chËm. Søc kÐo cña têi cã thÓ 3, 5, 7 tÊn hoÆc
lín h¬n. ViÖc chän têi vµ hÖ móp c¸p ®−îc dùa trªn tèc ®é kÐo vµ lùc kÐo khi lao cÇu.
17
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
15.1.3. TÝnh to¸n khi lao l¾p kÕt cÊu nhÞp
15.1.3.1. T¶i träng tÝnh to¸n
§iÒu 2.1 Quy tr×nh thiÕt kÕ c¸c c«ng tr×nh vµ thiÕt bÞ phô trî thi c«ng quy ®Þnh t¶i träng
nh− b¶ng 18-1
Thø tù
1
2
Tªn t¶i träng vµ lùc t¸c ®éng
Träng l−îng b¶n th©n cña c«ng tr×nh phô trî
¸p lùc do träng l−îng cña ®Êt
3
¸p lùc thuû tÜnh cña n−íc
4
5
¸p lùc thuû ®éng cña n−íc (bao gåm c¶ sãng )
T¸c dông cña viÖc ®iÒu chØnh nh©n t¹o c¸c øng lùc trong c¸c c«ng tr×nh phô trî
Nh÷ng t¸c ®éng bëi c¸c kÕt cÊu ®−îc x©y dùng (l¾p r¸p, ®æ bªt«ng hoÆc ®−îc di
chuyÓn) t¶i träng giã, t¶i träng cÇn cÈu vµ träng l−îng cña c¸c thiÕt bÞ ®Æt ë kÕt
cÊu
Träng l−îng cña gi¸ bóa, cña c¸c thiÕt bÞ l¾p r¸p (hoÆc thiÕt bÞ n©ng t¶i) vµ cña
c¸c thiÕt bÞ vËn t¶i
Träng l−îng cña ng−êi dông cô, c¸c thiÕt bÞ nhá
Lùc ma s¸t khi di chuyÓn kÕt cÊu nhÞp, m¸y mãc vµ c¸c kÕt cÊu kh¸c
Lùc qu¸n tÝnh n»m ngang cña cÇn cÈu, gi¸ bóa xe « t«
T¶i träng do ®æ vµ ®Çm chÊn ®éng hçn hîp BT
Lùc t¸c dông cña kÝch khi ®iÒu chØnh øng suÊt hoÆc ®iÒu chØnh vÞ trÝ vµ ®é vång
cÊu t¹o cña nh÷ng kÕt cÊu l¾p r¸p. Lùc t¸c dông do c¨ng cèt thÐp dù øng lùc
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
17
18
19
20
øng lùc bªn do sù xiªn lÖch cña con l¨n hoÆc do ®−êng tr−ît kh«ng song song
hoÆc ®é lÖch cña ch©n cÇn cÈu
Lùc t¸c dông do lón cña ®Êt
T¶i träng giã
T¶i träng do sù va ®Ëp cña tµu vµ hÖ næi
T¶i träng do gç vµ c©y tr«i
T¶i träng do sù va ch¹m cña « t«
T¶i träng do sù thay ®æi nhiÖt ®é
Khi tÝnh c«ng tr×nh phô trî kh«ng tÝnh t¶i träng ®éng ®Êt
T¶i träng tÝnh to¸n ®−îc x¸c ®Þnh b»ng tÝch cña t¶i träng tiªu chuÈn víi hÖ sè v−ît t¶i n lÊy
theo b¶ng 18 -2
HÖ sè v−ît t¶i cña t¶i träng
Lùc t¸c dông vµ t¶i träng tiªu chuÈn
- Träng l−îng b¶n th©n c¸c kÕt cÊu cña c«ng tr×nh phô trî
KÕt cÊu lu©n chuyÓn
KÕt cÊu kh«ng lu©n chuyÓn
n
- ¸p lùc th¼ng ®øng do träng l−îng ®Êt
1.2 vµ 0.9
1.1 vµ 0.9
1.2 vµ 0.9
- ¸p lùc ngang cña ®Êt
1.2 vµ 0.9
- ¸p lùc thuû tÜnh cña n−íc
1
18
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
- ¸p lùc thñy ®éng cña n−íc
- Lùc t¸c dông do ®iÒu chØnh nh©n t¹o øng lùc trong c¸c c«ng tr×nh phô trî
- Träng l−îng cña c¸c kÕt cÊu®ang ®−îc x©y dùng (®−îc l¾p r¸p, ®æ BT,
hoÆc ®−îc lao l¾p)
- Träng l−îng cña c¸c vËt liÖu x©y dùng vµ líp gi÷ nhiÖt cña v¸n khu«n
- Träng l−îng cña gi¸ bóa vµ c¸c thiÕt bÞ l¾p r¸p (cÈu) vµ c¸c ph−¬ng tiÖn
vËn chuyÓn
- Träng l−îng ng−êi dông cô, c¸c thiÕt bÞ nhÑ
- Lùc ma s¸t khi di chuyÓn kÕt cÊu nhÞp vµ c¸c vËt kh¸c
+ Trªn bµn tr−ît (gi¸ tr−ît)
+ Trªn con l¨n
+ Trªn xe goßng (bé ch¹y)
+ Trªn thiÕt bÞ tr−ît b»ng p«lyme
- T¶i träng do ®æ vµ ®Çm hçn hîp BT
- Lùc qu¸n tÝnh cña cÇn cÈu gi¸ bóa «t«
- Lùc t¸c dông cña kÝch khi ®iÒu chØnh øng suÊt hoÆc ®iÒu chØnh vÞ trÝ vµ ®é
vång cÊu t¹o cña nh÷ng kÕt cÊu l¾p r¸p
Khi dïng kÝch r¨ng
Khi dïng kÝch thuû lùc
- Lùc ngang do sù cong lÖch cña con l¨n hoÆc do sù kh«ng song song cña
®−êng l¨n
- T¶i träng giã
- T¶i träng do sù va ®Ëp cña tµu, c¸c ph−¬ng tiÖn næi
- T¶i träng do sù va ch¹m cña c©y tr«i
- T¶i träng do sù vµ ch¹m cña « t«
1.2 vµ 0.75
1.3 vµ 0.8
1.1 vµ 0.9
1.3 vµ 1
1.1 vµ 1
1.2 vµ 1
1.3 vµ 1
1.3 vµ 1
a/. Träng l−îng b¶n th©n cña c¸c c«ng tr×nh phô trî x¸c ®Þnh theo b¶ng thèng kª vËt liÖu
trong thiÕt kÕ. ViÖc ph©n bè cña t¶i träng do träng l−îng b¶n th©n lÊy nh− sau:
- Trong v¸n l¸t, trong dÇm ngang, dÇm däc... vµ trong c¸c cÊu kiÖn th¼ng kh¸c lÊy theo
ph©n bè ®Òu theo chiÒu dµi kÕt cÊu nÕu nh− møc ®é kh«ng ®Òu thùc tÕ kh«ng vù¬t qu¸ 10% trÞ
sè trung b×nh.
- Trong c¸c cét ®øng cña ®µ gi¸o, trô t¹m, cÇu c¹n cho cÇn cÈu... dïng ®Ó ®ì kÕt cÊu th× t¶i
träng ®−îc coi lµ ph©n bè ®Òu gi÷a tÊt c¶ c¸c cét ®øng cña khung hay trô.
- Trong nh÷ng kÕt cÊu kh¸c th× t¶i träng ®−îc ph©n bè theo träng l−îng thùc tÕ cña tøng bé
phËn riªng biÖt cña nã.
b/. ¸p lùc th¼ng ®øng do träng l−îng cña ®Êt
p=gH
Trong ®ã : g - Träng l−îng riªng cña ®Êt (T/m3)
H - ChiÒu dµy tÝnh to¸n cña líp ®Êt (m)
c/. ¸p lùc thuû tÜnh cña n−íc ®èi víi c¸c bé phËn c«ng tr×nh vµ ®Êt n»m d−íi mÆt n−íc
hoÆc thÊp h¬n mùc n−íc ngÇm trong ®Êt ®−îc tÝnh b»ng c¸ch gi¶m träng l−îng cña bé phËn
c«ng tr×nh ®ã vµ ®−a vµo tÝnh to¸n ¸p lùc ngang cña n−íc vµ ¸p lùc n−íc víi mÆt ®¸y kÕt cÊu.
¸p lùc cña n−íc theo ph−¬ng bÊt kú
19
GS.TS. NguyÔn viÕt Trung
Gi¸o tr×nh thi c«ng cÇu cèng
Ch−¬ng 15-1: Cac PP Lao doc va Lao ngang KÕt cÊu nhÞp CÇu ThÐp
P=γH
Trong ®ã : γ - Träng l−îng riªng cña n−íc ( T/m3)
H - chiÒu cao tÝnh to¸n cña n−íc ( m)
d/. ¸p lùc thuû ®éng (tÝnh b»ng kG) :
Nd = Nn + Ns
Trong ®ã :
Nn = 50ϕ0FV2
Ns = f SV2
Trong ®ã:
Nn - ¸p lùc cña n−íc ( kG) lªn nh÷ng bé phËn n»m d−íi n−íc;
Ns - Lùc ma s¸t lªn bÒ mÆt vËt næi ( kG)
V - Tèc ®é (m/s). Víi kÕt cÊu kh«ng di ®éng v lµ vËn tèc trung b×nh cña dßng n−íc. Víi kÕt
cÊu di ®éng th× V lµ tèc ®é t−¬ng ®èi cña dßng n−íc víi vËt næi;
j0 - HÖ sè xÐt ®Õn h×nh d¹ng cña vËt thÓ ngËp n−íc d¹ng mòi nhän hay l−în trßn trªn mÆt
b»ng j0 = 0.75, d¹ng ch÷ nhËt j0 = 1;
F - DiÖn tÝch c¶n n−íc (m2)
f - HÖ sè ®Æc tr−ng cho ma s¸t cña n−íc víi bé phËn ngËp n−íc, víi bÒ mÆt kim lo¹i f =
0.17, gç f = 0.25, bª t«ng f = 0.2
S - DiÖn tÝch bÒ mÆt ma s¸t ( m2)
- §èi víi phao vµ sµ lan
S = L ( 2t+B)
- §èi víi c¸c lo¹i thïng chôp, hép kh«ng ®¸y
F = [ H + (0.5 ÷ 1)] B
S = L[ 2 (H + 0.5 ÷ 1) + B]
t - ®é ch×m cña hÖ phao hay sµ lan (m)
H - ChiÒu s©u n−íc ë chç h¹ thïng chôp (m)
B - bÒ réng hÖ phao, sµ lan, thïng chôp ( m)
L - ChiÒu dµi hÖ phao, sµ lan, thïng chôp (m)
Khi v > 2m/s th× ph¶i tÝnh ®Õn ®é dÒnh cña mùc n−íc H ë vÞ trÝ c«ng tr×nh
∆H =
v2
2g
T¶i träng do sãng tÝnh víi c−êng ®é sãng 0.03 T/m khi s«ng réng d−íi 300m vµ 0.12 T/m
khi s«ng réng 500m.
e./ T¶i träng th¼ng ®øng cña kÕt cÊu cÇu ®ang thi c«ng còng nh− cña vËt liÖu x©y dùng, hay
c¸c vËt thÓ kh¸c x¸c ®Þnh theo b¶ng thèng kª vËt liÖu
Khi ®Æt mét sè (nhiÒu h¬n 2 dÇm däc, hµng chång nÒ l¾p r¸p...) theo ph−¬ng ngang th× t¶i
träng do kÕt cÊu x©y dùng lÊy lµ ph©n bè ®Òu theo ph−¬ng ngang nÕu ®é cøng chèng xo¾n cña
chóng lín h¬n ®é cøng chèng xo¾n cña c«ng tr×nh phô trî.
20
- Xem thêm -
.PDF 
32 
139 
82 
