Tài liệu Các hình thức thanh toán trực tuyến

TRƯỜNG CAO ĐẲNG KINH TẾ ĐỐI NGOẠI KHOA THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ ___________ CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD: TRƯƠNG MINH HÒA Nhóm Mistletoe – TATM 13B 27 Tháng 11 Năm 2011 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU ................................................................................................................................. 3 THỰC TRẠNG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY. .......................... 4 I. II. THANH TOÁN TRỰC TUYẾN LÀ GÌ? ............................................................................ 6 III. CÁC LOẠI HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN. ............................................. 7 Thanh toán bằng thẻ: .................................................................................................................... 7 a. Thẻ tín dụng (Credit Cards):.................................................................................................... 7 b. Thanh toán bằng thẻ ghi nợ (Debit Card): ............................................................................. 8 2) Thanh toán dựa trên tài khoản: .................................................................................................... 9 a. Thanh toán bằng séc điện tử :................................................................................................ 9 b. Các dịch vụ thanh toán trung gian khác:................................................................................. 9 c. Thanh toán bằng Online Banking..........................................................................................10 d. Hệ thống thanh toán bằng tài khoản thông qua thiết bị di động và điện thoại .................11 3) Thanh toán bằng các loại tiền điện tử: ....................................................................................... 12 a. Két tiền điện tử:....................................................................................................................12 b. Các loại tiền tệ trực tuyến như MoneyBooker, Alertpay, E-gold, Libertyreserve, C-gold, Web Money….................................................................................................................................. 12 1) IV. CÁC DỊCH VỤ THANH TOÁN TRỰC TUYẾN PHỔ BIẾN QUỐC TẾ. ...................... 12 1) 2) 3) Paypal ......................................................................................................................................... 12 Worldpay..................................................................................................................................... 13 Google Checkout......................................................................................................................... 13 1) 2) 3) 4) 5) Cổng Ngân Lượng: ..................................................................................................................... 14 Cổng ví điện tử VnMart: ............................................................................................................. 15 Ví điện tử Payoo.......................................................................................................................... 15 Cổng OnePay:............................................................................................................................. 16 Ví điện tử Baokim.vn:.................................................................................................................. 16 1) 2) Đối với người sử dụng dịch vụ. ................................................................................................... 16 Đối với doanh nghiệp bán hàng: ................................................................................................ 16 VIII. NHỮNG HẠN CHẾ TRONG THANH TOÁN TRỰC TUYẾN TẠI VIỆT NAM. .... 19 V. CÁC DỊCH VỤ THANH TOÁN TRỰC TUYẾN Ở VIỆT NAM. ................................... 14 VI. CÁC ĐIỀU KIỆN THAM GIA THANH TOÁN QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM.................... 16 VII. QUY TRÌNH THỰC HIỆN THANH TOÁN TRỰC TUYẾN ......................................... 17 IX. NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ VỀ CÁC LO ẠI HÌNH THANH TOÁN TRỰC TUYẾN TẠI VIỆT NAM ........................................................................................................................ 20 Trang 2 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA LỜI NÓI ĐẦU Như chúng ta đã thấy, khoa học công nghệ mỗi ngày một phát triển giúp chất lượng cuộc sống của con người được n âng cao. Ngày nay, công nghệ điện tử đang rất phát triển, đặc biệt là mạng Internet. Chúng ta có thể thấy rằng Internet đã kết nối mọi người trên toàn cầu lại, khoảng cách của con người được giảm đi đáng kể. Internet phát triển đã đem lại nhiều lợi ích tuy ệt vời cho người trên nhiều lĩnh vực: truyền thông, giáo dục, điện ảnh…và đặc biệt là trong thương mại. Ngày nay, khi giao dịch điện tử xuất hiện và được đưa vào ứng dụng, chúng ta không cần phải cầm tiền mặt đi đến ngân hàng hay cầm thẻ đi giao dịch một c ách trực tiếp nữa…thay vào đó chúng ta có thể ở nhà và thực hiện các giao dịch một cách thuận tiên, nhanh chóng tiết kiệm thời gian, công sức… một trong những dịch vụ mà giao dịch điện tử đem lại đó là việc thanh toán trực tuyến. Chúng ta sẽ cùng tìm hiểu thanh toán trực tuyến và những lợi ích mà thanh toán truyến mang lại. Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 3 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ I. THỰC TRẠNG THANH TOÁN ĐIỆN TỬ Ở VIỆT NAM HIỆN NAY. Thương mại điện tử (TMĐT) – electronic commerce hay e – commerce không còn xa lạ đới với người Việt. Được biết đến nhiều từ năm 2006 -2007 và thực sự khởi sắc từ năm 2008, thương mại điện tử từ năm 2008 đến nay đã phát triển vượt bậc và góp phần đáng kể trong việc hiện đại hóa xã hội Việt Nam. Một trong những nhân tố góp phần làm bùng nổ thương mại điện tử ở Việt Nam đặc biệt là các hình thức thanh toán trực tuyến (TTTT) ở Việt Nam đó là sự phát triển của mạng Internet giúp kết nối Việt Nam ra toàn thế giới. Theo số liệu thống kê của cục TMĐT và CNTT Bộ Công Thương: - - Số người sử dụng Internet trong năm 2008 chiếm tới 25% dân số và con số này sẽ còn tăng lên trong tương lai, Việt Nam đang có những thuận lợi lớn trong việc phát triển TMĐT trong đó có TTTT. Tỷ lệ thanh toán bằng tiền mặt trong tổng phương t iện thanh toán giảm xuống còn 14 % (năm 2007 là 18%). Số lượng website TMĐT cung cấp dịch vụ TTTT có sự phát triển nhảy vọt. Nếu năm 2007 chỉ có một vài website TMĐT cung cấp dịch vụ này thì năm 2008 đã có trên 50 website của các doanh nghiệp thuộc nhiều lĩnh vực khác nhau như ngân hàng, hàng không, du lịch, siêu thị bán hàng tổng hợp …triển khai thành công việc cung cấp dịch vụ TTTT cho khách hàng. Doanh thu mà doanh nghiệp thu được từ TMĐT cũng có chiều tích cực: 35,6% doanh nghiệp có doanh thu từ TMĐT chiếm dưới 5% trong tổng doanh thu, trong đó là có tới 38,07% doanh nghiệp có doanh thu từ TMĐT chiếm trên 15% trong tổng doanh thu của mình (số liệu năm 2008). Trang 4 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA Khi so sánh số liệu các năm trước thì có thể thấy rằng TMĐT ngày càng góp phần nhiều trong tổng doanh thu của doanh nghiệp, doanh thu TMĐT chiếm trên 15% trong tổng doanh thu năm 2008 tăng 4% so với năm 2007 và mức doanh thu từ TMĐT chiếm dưới 5% trong tổng doanh thu năm 2008 đã giảm 9% so với năm 2007, và đây là điều phù hợp với xu thế p hát triển chung của thị trường. Quy mô thẻ nộ địa và thẻ quốc tế tại Việt Nam từ 2005 -2008 Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 5 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ Tuy nhiên việc sử dụng tiền mặt trong thanh toán vẫn còn hết sức phổ biến. Số lượng người có thẻ tín dụng, thẻ ghi nợ hoăc các loại thẻquốc tế khác như visa ca rd, master card… vẫn còn rất ít. Theo số liệu thống kê trong năm 2008 tại Việt Nam chỉ tính riêng đối với loại thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ là rất thấp, chỉ có 20% dân số có thẻ ghi nợ và 1% dân số có thẻ tín dụng tại các ngân hàng trong và ngoài nước. Cụ thể: thẻ nội địa: 11,827,246 chiếc; tăng 31,13% so với năm 2007 (9,019,067 chiếc); thẻ quốc tế: 1,311,843 chiếc; tăng 145,69% so với năm 2007 (533,933 chiếc). Và trong vòng 3 năm trở lại đây tỷ lệ tăng trưởng của thẻ thanh toán là 381% (năm 2008 so với năm 2005). Như vậy, TMĐT và TTTT thật sự là một ngành tiềm năng ở Viêt Nam và có ứng dụng rất lớn trong xã hội đặc biệt trong kinh doanh vì tiết kiệm được rất nhiều thời gian, tiền bạc và công sức. II. THANH TOÁN TRỰC TUYẾN LÀ GÌ? Thanh toán trực tuyến là giải pháp cho phép người mua có thể thanh toán trực tiếp tiền cho người bán thông qua mạng. Thanh toán trực tuyến gần như là bước cuối cùng để hoàn thiện "Thương mại điện tử" Chúng ta có thể hiểu đơn giản, thanh toan trực tuyến là dịch vụ trung gian giúp bạn c huyển tiền thật từ tài khoản ngân hàng thành một loại tiền ảo trên mạ ng. Các cá nhân, tổ chức dùng tiền ảo này để giao dịch trên mạng với nhau rồi sau đó lại chuyển ngược tiền ảo này thành thật trong tài khoản ngân hàng. Khi có dịch vụ trung gian thì quá trình giao dịch bảo mật hơn rất nhiều giúp bảo vệ tài khoản ngân hàng của bạn và việc thanh toán trao đổi cũng đơn giản hơn. Chính vì vậy, hiện nay có khá nhiều các dịch vụ trung gian hoạt động hỗ trợ chúng ta trong việc giao dịch trực tuyến với mỗi một dịch vụ sẽ đi kèm một loại tiền ảo có tên và mệnh giá qui đổi ra tiền thật Trang 6 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA khác nhau. Phổ biến hiện nay phải kể đến: PayPal(PP), AlerPay (AP), LibertyReserve (LR), MoneyBookers (MP), Webmoney (WMZ, WME,WMR), Neteller... Do đó nếu chúng ta muốn thực hiện gi ao dịch trực tuyến qua Internet thì trước tiên chúng ta phải có một tài khoản ảo trên một trang web thanh toán trung gian (payment gateway), sau đó tài khoản ảo sẽ được kết nối với tài khoản ngân hàng (sau khi chúng ta đã đăng kí dịch vụ thanh toán trực tuyến tại ngân hàng) và chuyển tiền từ tài khoản ngân hàng thông qua tài khoản ảo để giao dịch. Bạn có nhiều các tài khoản tại các dịch vụ trung gian khác nhau thì bạn sẽ càng giao dịch và sử dụng đuợc nhiều loại tiền ảo khác nhau thuận tiện trong thanh toán trực tuyến. III. CÁC LOẠI HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN. Hình thức thanh toán trực tuyến hiện nay được chia làm 3 loại chính: 1) Thanh toán bằng thẻ: Là phương thức thanh toán đặc trưng nhất của các giao dịch thương mại trực tuyến trên Internet. Thanh toán bằng thẻ tín dụng chiếm tới 90% tổng các giao dịch TMĐT. Phương thức thanh toán này giúp cho người mua hàng trực tuyến trên mạng có thể nhanh chóng hoàn thiện được những giao dịch thương mại với mọi đối tác trên toàn cầu. Hình thức thanh toán bằng thẻ được chia làm hai loại chính: a. Thẻ tín dụng (Credit Cards): Ví dụ: Visa, MasterCard, Amex, Diners… Quy trình: - Người mua hàng sau khi quyết định mua hàng sẽ nhập các thông tin về thẻ tín dụng lên trang web của người bán; - Các thông tin thẻ tín dụng được gửi thẳng tới Ngân hàng mở Merchant Account (hoặc bên cung cấp dịch vụ thanh toán) mà không lưu lại máy chủ của người bán; - Ngân hàng mở Merchant Account gửi các thông tin thẻ tín dụng tới ngân hàng cấp thẻ tín dụng; - Ngân hàng cấp thẻ tín dụng sau khi kiểm tra các thông tin sẽ phản hồi lại cho ngân hàng mở Merchant Account. Phản hồi có thể là chấp nhận thanh toán (ghi có cho tài khoản của người bán) hoặc tù chối. - Dựa trên phản hồi của ngân hàng cấp thẻ tín dụng, người bán sẽ thực hiện đơn hàng hoặc từ chối. Toàn bộ quá trình chỉ diễn ra trong vòng vài giây, người mua sẽ bị trừ tiền và đồng thời người bán cũng sẽ nhận được khoản thanh toán trong vài giây. Ưu điểm: - Cách sử dụng đơn giản, được sử dụng phổ biến trên phạm vi rộng; - Tiết kiệm chi phí giao dịch, thời gian ; - Thu hút được nhiều khách hàng, mở rộng được thị trường, mở rộng qui mô kinh doanh nhờ việc thanh toán nhanh, gọn , thuận tiện; Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 7 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ Không phải đến ngân hàng, không phải xử lý séc khống, không phải mất nhiều thời gian xử lý các đơn đặt hàng và nhiều công việc giấy tờ phiền toái khác tức là chỉ ngồi ở một nơi và thực hiện việc thanh toán qua mạng internet. điểm: Nhược - Dễ phát sinh rủi ro mất tiền hoặc bị trừ tiền nhiều khi thanh toán trực tiếp từ thẻ và thanh toán tự động như lỗi hệ thống, hacker... Phí cho việc thanh toán trực tuyến: - Thông thường việc mở Internet Merchant Account không tốn phí - Việc sử dụng phần mềm ứng dụng Payment Gateway thường có phí cài đặt ban đầu từ vài chục đến vài trăm đô la và phí duy trì hàng tháng khoảng vài chục đô la. - Trong mỗi giao dịch thanh toán qua mạng, các acquirer sẽ thu phí khoảng từ 1.5% đến 4% giá trị giao dịch và khoảng từ 0.3$ cho tới 0.5$ phí xác nhận thông tin thẻ/lần giao dịch - - Ngoài ra, nếu có sai sót trong quá trình thanh toán hoặc bị thẻ tín dụng giả, người bán phải chịu thêm chi phí chargeback khoảng vài chục đô la. - b. Thanh toán bằng thẻ ghi nợ (Debit Card): Đây là phương thức thanh toán trực tuyến chưa sử dụng phổ biến hiện nay ở Việt Nam nhung lại rất phổ biến ở nước ngoài. Ví dụ: Visa, Master card.... Quy trình thực hiện: - Đăng kí làm thành viên của trang website bạn muốn mua hàng hóa, chọn loại hàng hóa bạn muốn mua và chọn hình thức thanh toán là thanh toán bằng thẻ ghi nợ. - Nhập thông tin lên mặt trước của chủ thẻ theo yêu cầu:  Họ và tên chủ thẻ: phải điền đầy đủ tên (đánh Tiếng Việt không dấu).  Số thẻ: nhập đầu đủ 16 số của thẻ.  Ngày phát hành: nhập ngày hiệu lực thẻ in trên mặt trước của thẻ - Nhấp chọn “thanh toán”. - Nhập mật khẩu dung một lầm OTP – One time password, lẫm được ngân hàng gửi cho khách hàng thông qua thuê bao SMS mà quí khách hàng đã dăng kí với ngân hàng. - Nhấn nút “xác nhận” thực hiện thanh toán. - Khách hàng nhận kết quả giao dịch hàng hóa. Ưu điểm: - Người bán có thể biết người mua có tiền để mua hàng thực sự hay không; người mua sẽ tiến hành thanh toán ngay lập tức cho tùng giao dịch. - Giúp người mua tránh được những “cú sốc” thẻ tín dụng khi ngân hàng gửi các bảng kê thanh toán đến. - Qui trình mở thẻ nhanh chóng, khách hàng chỉ cần có tài khoản ở ngân hàng đều có thể lập được một thẻ ghi nợ. - Qui trình thanh toán bàng thẻ cũng đơn giản, tiết kiệm chi phí, thời gian, không hạn chế thời gian giao dịch. - An toàn, bảo mật Trang 8 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA Nhược điểm: - Mức chi tiêu của chủ thẻ chỉ phụ thuộc vào số dư trong tài khoản, giữa ngân hàng và khách hàng không diễn ra quá trình cho vay và cũng không có việc phân loại khách hàng để được hưởng hạn mức tín dụng. 2) Thanh toán dựa trên tài khoản: a. Thanh toán bằng séc điện tử : Quy trình thanh toán bằng séc trực tuyến chiếm tới gần 11% tổng giao dịch trực tuyến tr ên thế giới. Ưu điểm: - Đỡ tốn nhiều công sức hơn gửi séc thông thường, - Tránh gặp những trường hợp phiền phức ví dụ như khi khách hàng người mua và người bán không có cùng tài khoản tại một ngân hàng, buộc các ngân hàng phải thông qua hệ thống thanh toán bù trừ của Ngân hàng Nhà nước. Mỗi ngày chỉ có hai phiên thanh toán bù trừ (vào lúc 10h sáng và 15h) và việc kiểm tra séc ở Ngân hàng Nhà nước vẫn chủ yếu là thủ công. Và nếu các ngân hàng phát hàng mấy chục ngàn tờ séc mỗi ngày thì việc thực hiện thanh toán bù trừ trong ngày gặp rất nhiều khó khăn. - Thông tin của khách hàng được đăng tải ngay lập tức trên mạng và nhừng tờ séc luôn có giá trị. Nhược điểm: - Phương thức này khá phức tạp vì sau khi giao dịch trực tuyến được thực hiện người mua phải ra khỏi mạng gửi séc qua thư đến cho người bán. Quy trình thanh toán: - Người mua sẽ điền đầy đủ thông tin vào một form có sẵn ( giống như một quyển séc được hiển thị trên màn hình) các thông tin về ngân hàng, ngày giao dịch, giá trị giao dịch,.. sau đó nhấn nút “send”. - Thông tin sẽ được mã hóa và chuyển trực tiếp tới ngân hàng và sẽ được sử lý trong 48 giờ. - Tiền sẽ được chuyển từ tài khoản của người mua tới tài khoản của người bán, kèm theo đó, là một “báo có” trực tuyến vào tài khoản của người bán và một “báo nợ” vào tài khoản của người bán bằng mail. b. Các dịch vụ thanh toán trung gian khác: Hình thức thanh toán qua các dịch vụ trung gian bắt đầu du nhập vào Việt Nam từ năm 2006 với những cái tên như mTopup, vnTopup, mPay, M-Service…. Nhưng đến năm 2008, với sự trỗi dậy của các cổng thanh toán điện tử như Payoo, VinaPay, Mobivi, PayNet, VnPay, POLi, Bpay, Paymate… thì các dịch vụ thanh toán trung gian mới thực sự phát triển mạnh và có sự cạnh tranh giữa các công ty cung cấp dịch vụ này với nhau.Một trong những dịch vụ trung gian chúng ta d ễ thấy nhất hiện nay là: ví điện tử. Ví điện tử là một loại tài khoản dùng để thanh toán trong các giao dịch nhưng tiền trong ví chỉ là tiền ảo, khác với tài khoản trong ngân hàng là tiền thật. Ví điện tử giống như một người giữ tiền Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 9 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ trung gian đứng ra tha y mặt ngân hàng thực hiện thanh toán cho người sử dụng trong các hoạt động thương mại điện tử. Người dùng chỉ cần đăng ký tài khoản ví điện tử qua website dịch vụ của nhà cung cấp, rồi tiến hành nạp tiền vào ví từ tài khoản ngân hàng, tài khoản thẻ ATM, th ẻ trả trước... Quy trình thanh toán: Ví dụ: quy trình đăng kí ví điện tử trên Payoo: - Chọn cho mình một tên ví và mật khẩu để đăng kí với payoo. Điền đầy đủ thông tin như tên, địa chỉ mail, số điện thoại.... và nhấp nút đăng kí. Kiểm tra mail hoặc điện thoại di động để xác định đăng kí thành công Ví dụ về giao dịch mua hàng trên payoo: Bước 1: Chọn mua hàng hóa tại các website chấp nhận thanh toán bằng ví điện tử Payoo Bước 2: Chọn hình thức thanh toán hóa đơn bằng ví điện tử sau đó đăng nhập Www.payoo.com.vn để thanh toán. Bước 3: Kiểm tra chi tiêt hóa đơn à điền chi tiêt thông tin vào mẫu thanh toán trên payoo và nhấp nút thanh toán và tiến hành thanh toán. Khi giao dịch thành công, bạn chờ người bán giao hàng. Ưu điểm: - - Mức độ bảo mật cao, tránh tình trạng mất cắp thông tin tài khoản người tiêu dùng. Hỗ trợ giao dịch an toàn cho cả người mua và người bán vì có tính năng tamkj giử và bảo hiểm người mua vì vậy chỉ khi người mưa nhận được hàng hóa theo đúng mô tả và xác nhận giao dịch thì tiền mới được chuyển đến cho người bán. Trong trường hợp xảy ra rủi ro, thì chính ví điện tử mà khách hàng sử dụng sẽ đứng ra bối hoàn lại cho khách hàng số tiền đã mất Thanh toán nhanh chóng, an toàn và tiện lợi, tiết kiệm về thời gian. Chống lừa đảo trực tuyến tốt. Giảm được lượng tiền mặt lưu thông, giảm lạm phát. Khuyết điểm: - Khó sử dụng. Chưa có sự liên kết với nhau giữa các loại ví trên thị trường nên khó cho người sử dụng. Vẫn còn hạn chế vì có ít website có hình thức thanh toán trực tuyến bằng ví điện tử. Phí giao dịch còn cao. c. Thanh toán bằng Online Banking Nằm trong trào lưu mới của thế giới và Việt Nam trong việc làm đơn giản hơn việc thanh toán Trang 10 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA Ví dụ về việc thanh toán chuyển tiền của N gân hàng Đông Á: Ưu điểm: - Nhanh chóng, tiện lợi, tiết kiệm được thời gian. - Thực hiện giao dịch ở bất kì đâu. - Tiết kiệm chi phí, tăng doanh thu vì giao dịch bằng hình thức này mức phí tổn là ít hơn các dịch vụ truyền thống. - Mở rộng phạm vi hoạt động của các công ty. Nhược điểm: - Vốn đầu tư cho loạ i hình này là rất lớn về cả cơ sở vật chất và con người. - Rủi ro của loại hình này cũng khá cao có thể bị hack, có thể bị ăn cắp thông tin Ví dụ: internet banking, ebanking Ưu điểm: - An toàn và bảo mật; - Nhanh chóng và tiện lợi vì Quản lý tài chính chỉ bằng cú nhấp chuột, dễ dàng truy cập vào tài khoản mọi lúc mọi nơi, thực hiện tất cả cá dịch vụ với chi phí thấp. - Cung cấp nhiều loại dịch vụ khác nhau như nạp tiền điện thoại, chuyển khoản, thanh toán trực tuyến… d. Hệ thống thanh toán bằng tài khoản thông qua th iết bị di động và điện thoại i/ Mobile banking Mobile Banking là phương thức thanh toán thực tế và hiện đại với việc khai thác các dịch vụ của ngân hàng trên điện thoại di động thông qua phần mềm ứng dụng chuyên biệt. Việc người tiêu dùng sử dụng điện thoại di động để thực hiện các giao dịch ngân hàng (Mobile Banking) đang trở nên phổ biến tại nhiều nước. Đặc biệt ở Việt Nam đang bước đầu trở thành một hình thức thanh toán tiềm năng trong tương lai . Theo ước tính của các nhà phân tích thì đến năm 2015, dịch v ụ mobile banking sẽ đạt tới mức 2.5 tỉ người sử dụng, đạt 670 tỉ USD ( nguồn: Juniper Research). Ưu điểm: - Đây là một kênh giao dịch thật sự thuận tiện vì tất cả các giao dịch được thực hiện trên điện thoại ở mọi lúc mọi nơi chỉ cần điện thoạ i có kết nối GPRS/Wifi. - Giảm đi chi phí lắp đặt hệ thống và phí giao dịch. - Nhanh chóng, tiết kiệm thời gian. Nhược điểm: - Thực hiện giao dịch với hạn mức giao dịch thấp. - Phải cài đặt phần mề m do ngân hàng cung cấp để thực hiện giao dịch. Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 11 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ - Đây là một loại hình thanh toán vớ i mức an toàn cao vì để một giao dịch qua mobile banking thành công cần bảo đảm ba yếu tố, đó là thẻ SIM điện thoại – chính là thiết bị để nhận dạng khách hàng, mật khẩu (password) do ngân hàng cung cấp mà khách phải ghi nhớ, và thẻ xác thực chứa các thông tin ngẫu nhiên ngân hàng sẽ cung cấp khi phát sinh giao dịch chuyển khoản và khách cần điền đúng thông tin được yêu cầu. ii/ SMS banking Ưu điểm: - Thực hiện giao dịch nhanh chóng, tiện lợi vì có thể thực hiện giao dịch ở mọi lức mọi nơi chỉ với chiếc điện thoại có cài GPRS/Wifi. Nhược điểm: - Khó sử dụng vì phải nhớ các cú pháp của ngân hàng để thực hiện giao dịch, số lượng kí tự truyền đi trên một tin nhắn hạn chế. - Độ bảo mật thấp do nội dung tin nhắn thường được lưu trữ trong hộp thư gửi đi của máy điện thoại, dữ liệu gửi từ máy điện thoại đến ngân h àng không được mã hóa và ký điện tử nên độ an toàn không cao. 3) Thanh toán bằng các loại tiền điện tử: a. Két tiền điện tử: “Két tiền điện tử” là một két ảo nó có thể lưu giữ tất cả các thông tin của thẻ tín dụng và thẻ ghi nợ, mật khẩu, thẻ hội viên, và tất cả các số thẻ hiện có trong “két tiền thật” của khách hàng. Đây là loại hình không phổ biến ở Việt Nam. Bên cạnh những hình thức thanh toán trên hiện nay trên thị trường còn xuất hiện những hình thức thanh toán khác với tiềm năng rất lớn và trong tương lai sẽ phát triển rất mạnh như dịch vụ internet banking, mobie banking, ebanking, két tiền điện tử.... b. Các loại tiền tệ trực tuyến như MoneyBooker, Alertpay, E-gold, Libertyreserve, Cgold, Web Money… Các loại tiền tệ này đang ngày càng được sử dụng nhiều. Đặc trưng của loại tiền tệ này là không xác định chủ sở hữu, số tiền ảo chỉ có chức năng chuyển qua lại giữa các tài khoản, muốn quy đổi ra tiền mặt hoặc muốn có tiền ảo phải thực hiện mua bán với các dịch vụ thông qua tiền mặt. Các trang web lớn trên thế giới không sử dụng tiền tệ trực tuyến làm phương tiện thanh toán trực tuyến, có thẻ do tính không xác định chủ sở hữu. Đây thực sự là một loại hình mua bán tốt cần xem xét áp dụng và khi sử dụng loại hình này thì cần phải cập nhật tỉ giá tiền tệ trực tuyến trên thị trường để điều chỉnh giá bán hàng cho phù hợp để thu lợi nhuận. Tuy nhiên, thời điểm này, các loại tiền này thật sự vẫn chưa phổ biến trong thanh toán. IV. CÁC DỊCH VỤ THANH TOÁN TRỰC TUYẾN PHỔ BIẾN QUỐC TẾ. 1) Paypal Với hơn 81 triệu tài khoản hoạt động thường xuyên trên tổng số gần 250 triệu tài khoản đăng ký ở 190 quốc gia và 24 đơn vị tiền tệ trên toàn thế giới, PayPal thúc đẩy thường mại điện tử toàn cầu xử lý thanh toán khoảng 110 tỷ USD mỗi năm. Trang 12 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA Paypal thuộc sở hữu của công ty của eBay, đặt trụ sở chính ở San Jose, California và một số trụ sở quốc tế đặt tại Singapore. Lí do mà PayPal được mọi người trên thế giới ưa chuộng là:       Cực kỳ bảo mật. Hỗ trợ an toàn giao dịch cho cả người mua và người bán. Thanh toán qua Paypal rất nhanh chóng, an toàn và tiện lợi Một khi sử dụng PayPal để thanh toán, bạn sẽ không phải nhập số thẻ thanh toán (Visa, Master...) của mình mỗi khi cần. Một điểm khác biệt khá lớn của PayPal với các cổng thanh toán trực tuyến khác l à sự uyển chuyển trong việc quản lý tiền cho khách hàng. Ðó là chức năng chargebank, khách hàng có thể đòi lại số tiền sau khi đã gửi tiền đến tài khoản khác. Tuy nhiên, thủ tục chargebank có rất nhiều rắc rồi mà bạn cần phải chứng minh, nên hãy suy nghĩ kỹ trước khi gửi tiền. Dù vậy, cũng chính vì tính năng này mà người dùng PayPal hoàn toàn có thể không lo lắng bị lừa đảo. 2) Worldpay Worldpay là một trong những nhà cung cung cấp dịch vụ thanh toán trực tuyến quốc tế lớn nhất thế giới, là một bộ phận của Hệ thống Ngân hàng Hoàng Gia Scotland – Hệ thống ngân hàng lớn thứ 5 trên thế giới. Worldpay cung cấp giải pháp thanh toán an toàn cho những doanh nghiệp kinh doanh ngoài địa phận Mỹ và những doanh nhân muốn mở rộng sự nghiệp ra toàn cầu. Vào năm 2008, Worldpay nhận được 2 giải thưởng danh giá do Nữ Hoàng trao tặng. Worldpay có những điểm mạnh sau:     Worldpay có thể thực hiện 75 loại giao dịch với 120 đơn vị tiền tệ. Xử lí số lương g iao dich lớn: mỗi ngày Worldpay có thể xử lí trên 12 triệu giao dịch. Có thể xử lí đổng thời 200 giao dịch trực tuyến trong 1 giây cho 1 khách hàng. Sự phát triển công nghệ chống gian lận tiên tiến giúp cho người bán và người mua yên tâm giao dịch. 3) Google Checkout Google Checkout là một dịch vụ mới của Google giúp cho việc thanh toán trực tuyến nhanh chóng, thuận tiện và an toàn hơn. Người mua hàng chì cần tìm những trang bán hàng có liên kết với Google Checkout, chọn mặt hàng mình muốn cho vào giỏ, sau đ ó nhấn vào nút Google Checkout, đăng nhập tài khoản Google để kiểm tra đơn hàng và thực hiện thanh toán nếu như đồng ý.   Google Checkout có thể giúp người mua giữ kín thông tin về tài khoản thẻ và nếu muốn thì địa chỉ email của người mua cũng sẽ tuyệt mật v ới ngưới bán, nhưng giao dịch vẫn được đảm bảo tính xác thực bởi Google Checkout. Google không hạn chế số địa chỉ giao hàng và số tài khoản thanh toán, người mua có thề nhập nhiều địa chỉ giao hàng và sử dụng nhiều tài khoản thẻ khác nhau. Điều này giúp cho người mua tránh bị gửi thư rác từ người bán hàng. Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 13 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ  Địa chỉ của trang web bán hàng, ngày tháng mua, tên hàng, số lượng, giá cả và tình trạng xử lí đơn hàng đều được ghi nhận lại rõ ràng, giúp cho người mua dễ dàng theo dõi và là bằng chứng của việc mua hàn g. Ngoài ra, còn có những dịch vụ thanh toán trực tuyến phổ biến quốc tế khác như: Amazon payments, Moneybookers, Alipay, ... V. CÁC DỊCH VỤ THANH TOÁN TRỰC TUYẾN Ở VIỆT NAM. Khá nhiều dịch vụ thanh toán ở Việt Nam, sau đây là năm dịch vụ uy tín và chất lượng cho người sử dụng ở Việt Nam: 1) Cổng Ngân Lượng: NgânLượng.vn là dịch vụ thanh toán trực tuyến tiên phong và hàng đầu tại Việt Nam cả về thị trường, người dùng và giao dịch , cho phép các cá nhân và doanh nghiệp gửi và nhận tiền thanh toán trên Internet ngay tức thì một cách AN TOÀN, PHỔ BIẾN VÀ ĐƯỢC BẢO VỆ. NgânLượng.vn đã vinh dự được bình chọn là ví điện tử ưa thích nhất do Hiệp hội thương mại điện tử VN (VECOM) và Sở công thương TP.HCM tổ chức đầu năm 2010, đến nay NgânLượng.vn có trăm nhìn tài khoản ví đã được khởi tạo và hơn 2000 website sử dụng dịch vụ của nhà cung cấp này. Từ ngày 16/6/2011, NgânLượng.vn chính thức hợp tác với PayPal trong việc cun g cấp một giải pháp thanh toán trực tuyến tổng thể, toàn diện. Bằng sự hợp tác này, các website thương mại điện tử tại Việt nam sẽ được tích hợp NgânLượng.vn để đảm bảo an toàn và tiện lợi của người mua trong nước, đồng thời bằng uy tín của PayPal sẽ đem lại lòng tin của khách hàng nước ngoài khi giao dịch trực tuyến tại các website này. Trang 14 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA 2) Cổng ví điện tử VnMart: Ví điện tử VnMart là sản phẩm của Ngân hàng Công thương Việt Nam (VietinBank) và Công ty cổ phần giải pháp thanh toán Việt Nam (Vnpay) kết hợp, ra đời từ năm 2008. VnMart có liên kết với nhiều đối tác viễn thông như: Viettel, Mobifone, Vinaphone, Sfone, VietnamMobile, Beeline, EVNTelecom. VnMart có nhiều loại dịch vụ như: mua mã thẻ trả trước, mua vé máy bay, thanh toán hóa đơn, mua bảo hiểm BIC, SMS VnMart. Hiện nay VnMart đang cho ra mắt sản phẩm mới đó chính là Sim đa năng:  Dịch vụ sim đa năng cho phép thực hiện nạp tiền/ mua mã thẻ trả trước cho tất cả các mạng di động, các loại tài khoản/ thẻ game, v.v. với mức chiết khấu cao, thao tác nạ p tiền nhanh chóng, thuận tiện.  Với sim đa năng, người bán có thể bán hàng mọi lúc mọi nơi với hình thức nạp tiền qua tin nhắn SMS từ sim đa năng và qua website www.vnmart.vn , không sợ thiếu hàng, không phải quản lý mã thẻ.  Người sử dụng có thể thực hiện tra cứu số dư tài khoản sim đa năng, tra cứu các giao dịch đã thực hiện hoặc chuyển khoản cho các sim đa năng khác bằng tin nhắn SMS hoặc trên website www.vnmart.vn  Không cần nhiều sim, không cần nhiều tài khoản, chỉ với 1 sim đa năng ứng với 1 tài khoản bạn đã có thể nạp tiền/ bán nhiều loại thẻ cào với mức chiết khấu cạnh tranh với tất cả các hình thức nạp tiền khác. Tổng đài để đăng kí Sim đa năng là 8149, và tổng đài để thực hiện giao dịch là 8049. 3) Ví điện tử Payoo Payoo thuộc quyền quản lí của Công ty cổ phần Dịch vụ Trực tuyến Cộng Đồng Việt (VietUnion). Năm 2008 Payoo đã đoạt giải Sao Khuê và được ngân hàng nhà nước cấp phép hoạt động trung gian thanh toán điện tử. Thống kê cuối Quý 2 năm 2010 từ cổng thông tin Ngân hàng Nhà nước, ví điện tử Payoo hiện đang dẫn đầu thị phần dịch vụ thanh toán trung gian tại Việt Nam. Với Ví điện tử Payoo sẽ dễ dàng nạp tiền vào tài khoản điện thoại di động trả trước tại website: www.paycode.com.vn. Đặc biệt, chủ Ví điện tử Payoo được hỗ trợ thanh toán trực tuyế n mọi hóa đơn của các nhà cung cấp dịch vụ khác nhau thông qua cổng www.paybill.com.vn. Hiện Payoo có liên kết với 60 website uy tín, người dùng lựa chon Payoo là do:  Dễ sử dụng: Đăng kí mở ví dể dàng, miễn phí và hoàn toàn online trong vài phút; giao diện thân thiện với người sử dụng; tính năng hoàn chỉnh.  Đảm bảo giao dịch: thông tin tài khoản ngân hàng và số thẻ tín dụng của khách hàng được tuyệt đối bào mật. An toàn thông tin: hệ thống tường lửa chuẩn quốc tế; t ất cả các giao dịch đều được mã hóa bằng S SL; tất cả các kết nối với ngân hàng, doanh nghiệp đều được chứng thực bằng chữ ký điện tử; Chuẩn ISO 27001-2005 về an toàn thông tin.  Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 15 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ  Mỗi chiếc Ví điện tử Payoo đều được xác thực chủ sở hữu, tạo niềm tin và uy tín cho người mua và người bán; hạn chế các r ủi ro trong gian lận thương mại trực tuyến.  Uy tín cao 4) Cổng OnePay: OnePAY là đại diện của MaterCard trong cung cấp giải pháp thanh toán điện tử cho các doanh nghiệp tại Việt Nam. OnePAY cho phép doanh nghiệp thực hiện thanh toán trực tuyến tr ên website, qua email hoặc Tel/Fax.  OnePAY được tin dùng bởi các ngân hàng lớn t rên thế giới như ANZ , HSBC, ICICI…, và cũng đang hợp tác cùng 6 ngân hàng nhà nước và cổ phần lớn nhất Việt Nam.  Cổng thanh toán OnePAY đảm bảo các tiêu chuẩn của hệ thống tài chính quốc tế như PCI DSS của PCI Security Standards Council, 3D-Secure của Visa, MasterCard và JCB….  OnePAY hiện đang dẫn đầu trong thị trường cung cấp dịch vụ thanh toán trực tuyến, từ dịch vụ xử lý giao dịch trực tuyến cho các loại thẻ quốc tế và đang dần mở rộng kênh thanh toán điện tử bao gồm thanh toán qua Internet, thanh toá n qua ATM, POS, Internet banking, SMS banking… bằng các kết nối với tất cả các ngân hàng tại Việt Nam. 5) Ví điện tử Baokim.vn: Cổng thanh toán trực tuyến baokim.vn, thành lập vào tháng 7/2010, trực thuộc Công ty Cổ phần TMĐT Bảo Kim, được xây dựng theo mô h ình hệ thống Paypal, Moneybookers… . Cổng thanh toán đầu tiên tại Việt Nam phân phối mã Thẻ thanh toán trả trước RÊV Visa.  Với người dùng, doanh nghiệp: Bảo Kim cung cấp các dịch vụ thanh toán tích hợp cho các hệ thống online như: Website TMĐT, Hệ thống rao vặt, Blog, Forum … dựa trên các API được xây dựng sẵn, hỗ trợ tích hợp một cách đơn giản và nhanh chóng.  Với đối tác: Đáp ứng việc tích hợp với các hệ thống khác: SMS Gateway, Banking Services … nhanh chóng, thuận tiện.  Hiện tại, baokim.vn đang hợp tác với hơn 20 ngân hàng trong nước và các hệ thống thẻ tín dụng quốc tế như VISA, Master, American Express... VI. CÁC ĐIỀU KIỆN TH AM GIA THANH TOÁN QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM. 1) Đối với người sử dụng dịch vụ. - Đăng kí các loại thẻ thanh toán của các ngân hàng; - Sử dụng thẻ này để thanh toán cho các bên bán hàng 2) Đối với doanh nghiệp bán hàng: - Có phương tiện thực hiện thanh toán điện tử. - Đối với người bán là các doanh nghiệp kinh doanh trên website: - Các website này sẽ có các module liên kết với các ngân hàng sở hữu các thẻ của người bán. Khi các khách hàng đưa ra một yêu cầu trong một phiên thanh toán, thông tin sẽ Trang 16 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA được chuyển đến các ngân hàng n ày (khi người bán có tài khoản Merchant Account, có quyền truy cập vào cơ sở dữ liệu của ngân hàng và có quyền nhận tiền từ tài khoản khác.) hay chuyển thảng đến nhà cung cấp dịch vụ sử lý dịch vụ thông qua Online Payment (công ty có sở hữu một tài khoản M archent Account) để thực hiện việc kiểm tra xác thực tài khoản có hợp lệ và gởi lại cho bên bán. Nếu người bán chấp nhận thì việc thanh toán sẽ được thực hiện. VII. QUY TRÌNH THỰC HIỆN THANH TOÁN TRỰC TUYẾN Bao gồm các bước sau: Bước 1: Chọn phương thức Thanh toán Bước 2: Tiến hành thanh toán Bước 3: Xác nhận hình thức thanh toán Bước 4: Hoàn tất giao dịch Ví dụ minh họa quy trình thanh toán trực tuyến qua tài khoản Nganluong.vn Bước 1: chọn phương thức thanh toán: Sau khi tiến hành thanh toán hóa đơn mua hàng, bạn cần phải lựa chọn phương thức thanh toán cho hóa đơn của mình. Nếu bạn đã có tài khoản NgânLượng.vn và muốn thanh toán hóa đơn bằng tài khoản NgânLượng.vn, vui lòng chọn phương thức ' Dùng tài khoản NgânLượng.vn ', tiếp tục chuyển qua phần “ Thanh toán dùng tài khoản NgânLượng.vn ” và làm theo hướng dẫn. Nếu bạn muốn thanh toán đơn hàng không sử dụng bằng tài khoản NgânLượng.vn, vui lòng chọn phương thức “ Thanh toán không dùng tài khoản”, tiếp tục chuyển qua phần ' Thanh toán không dùng tài khoản NgânLượng.vn' và làm theo hướng dẫn Bước 2: Tiến hành thanh toán Sau khi đã chọn hình thức thanh toán thích hợp, màn hình giao diện trang ' Xác nhận hình thức thanh toán' được hiển thị. Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 17 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ Bước 3: Xác nhận hình thức thanh toán Bạn hãy nhập thông tin người thanh toán một cách đầy đủ và chính xác nhất, sau đó lựa chọn hình thức xác nhận “ Thanh toán tạm giữ, an toàn hoặc Thanh toán ngay”, nhập vào mã bảo mật được hiển thị trên màn hình theo mẫu dưới đây: Click nút 'Tiếp tục ' để hoàn tất quá trình xác nhận thanh toán của bạn Trang 18 CÁC HÌNH THỨC THANH TOÁN TRỰC TUYẾN GVHD:TRƯƠNG MINH HÒA Lưu ý: Bạn nên nhập đầy đủ và chính xác các thông tin cá nhân của mình vì những lí do sau: - Đăng kí tài khoản NgânLượng.vn với các thông tin bạn đã khai báo ở phần thông tin người mua ngay sau đó để nhận các thông báo của NgânLượng.vn về các giao dịch của bạn. - Đảm bảo quyền lợi của bạn trong trường hợp rủi ro nếu người bán hoàn lại tiền hoặc phát hiện dấu hiệu lừa đảo, khi đó bạn sẽ phải đăng kí tài khoản NgânLượng.vn với các thông tin về email, số điện thoại như trong hóa đơn thanh toán để có thể nhận lại số tiền trên. Bước 4: Hoàn tất giao dịch Hệ thống hiển thị trang ' Hướng dẫn thanh toán' Bạn hãy đọc và làm theo hướng dẫn để quá trình thanh toán cho hóa đơn mua hàng của bạn được hoàn tất. VIII. NHỮNG HẠN CHẾ TRONG THANH TOÁN TRỰC TUYẾN TẠI VIỆT NAM. Như chúng ta đã thấy, thương mại điện tử nói chung và việc thanh toán trực tuyến nói riêng đ em lại khá nhiều thuận tiện và đang có tiềm năng rất lớn ở Việt Nam. Nhưng bước đầu còn đang có khá nhiều hạn chế khi thực hiện: Đầu tiên hạn chế lớn nhất hiện nay là thói quen mua hàng(mua hàng trực tiếp theo cách truyền thống) của người VN dẫn đến tỷ lệ người dùng các loại thẻ ngân hàng có khả năng thanh toán quốc tế, trực tuyến chưa đại trà. Kế đến là vấn đề rủi ro trong thanh toán: dường như cả người mua cũng như người bán đều e ngại những rủi ro khi giao dich. o Người bán muốn thực hiện theo mô hình “tiền trao cháo múc” vì e sợ người mua không thanh toán sau khi nhận hàng, hay việc lừa đảo khi mua hàng. o Người mua thì sợ rằng: giao tiền đầy đủ nhưng không nhận được hàng, hay nhận được hàng không đúng chất lượng hoặc bị lừa bởi các webside giả…. Một hạn chế nửa là : Hiện chỉ có số ít các doanh nghiệp áp dụng hình thức này với sự hỗ trợ cho các thẻ thanh toán ngân hàng quốc tế và cả nội địa như: hãng hàng không Jetstar Pacific, Chợ điện tử... Rồi thêm vào đó là: đa số website kinh doanh ở VN vẫn còn tồn tại khá nhiều bất cập như: nội dung có vấn đề, thiết kế chưa phù hợp làm rối mắt người xem, cập nhật kém, lượng truy cập thấp, tốc độ chậm... Nhóm Mistletoe – TATM13B Trang 19 THƯƠNG MẠI ĐIỆN TỬ IX. NHẬN XÉT VÀ ĐÁNH GIÁ VỀ CÁC LOẠI H ÌNH THANH TOÁN TRỰC TUYẾN TẠI VIỆT NAM Cùng với sự bùng nổ công nghệ thông tin, thương mại điện tử đã phát triển khá mạnh ở Việt Nam.Có thể nói, thanh toán trực tuyến đã là một khái niệm quá quen thuộc đối với cộng đồng thế giới. Tuy nhiên nó vẫn còn là một con số rất bé trong tiềm thức của cộng đồng Việt Nam. Mặc dù nhu cầu truy cập internet của người dân Việt Nam ngày càng phát triển và nó đã trở thành thói quen – một bữa ăn tinh thần không thể thiếu trong hoạt động hằng ng ày cũng như trong cách sống của mỗi người Việt Nam. Đặc biệt ở những thành phố lớn nhu c ầu này được nhận thấy rõ nét hơn. Điều đó đã cho phép sự phát triển của thanh toán trực tuyến là điều tất yếu. Mặc dù gặp không ít khó khăn và trở ngại trong bước đầu thâm nhập vào thị trường Việt Nam song, có thể thấy rằng đây là một lĩnh vực có tiềm năng thúc đẩy kinh tế phát triển rất lớn nổi bật ở các dịch vụ thanh toán trực tuyến như: Internet Banking ( E - Banking),Internet Mobile (E- Mobile)…….. Vì thế, cùng với xu hướng thế giới Việt Nam cũng dần hình thành những website hoạt động có hiệu quả và uy t ín theo các mô hình không còn mới trên thế giới điển hình như: paypal, hodientu.vn, amazon.vn, aha.vn, megabuy.vn…Trong số đó, hoạt động thương mại điện tử được xem là chậm phát triển nhất ở Việt Nam là thanh toán trực tuyến – bán hàng qua mạng. Đây là loại hình khá mới mẻ ở Việt Nam. Việc thanh toán trực tuyến qua mạng là một ưu điểm khi chúng ta sử dụng các dịch vụ thương mại điện tử trên thế giới nhưng cũng là một trong những hạn chế chưa khắc phục được khi sử dụng ở Việt Nam. Tuy nhiên, khi Việt Nam gia nhập WTO Luật thương mại điện tử Việt Nam bắt đầu có hiệu lực, hình thức kinh doanh trong lĩnh vực thương mại điện tử càng có cơ hội phát triển hơn. Cuối cùng thanh toán trực tuyến ở Việt Nam vẫn còn là “một bức tranh màu xám đang chờ định hướng”, song tiềm năng phát triển của nó là không nhỏ nếu chúng ta biết nắm bắt triệt để những ưu điểm mà nó mang lại. Điều đó sẽ đem lại lợi ích to lớn cho sự phát triển kinh tế Việt Nam nói chung và ngành Thương Mại Điện Tử nói riêng. Trang 20