Tài liệu Các giải pháp mở rộng hoạt động động thanh toán quốc tế theo phương thức tín dụng chứng từ tại ngân hàng tcb

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 LêI NãI §ÇU 1. TÝnh cÊp thiÕt cña ®Ò tµi nghiªn cøu. Cïng víi tiÕn tr×nh héi nhËp kinh tÕ cña §Êt níc, c«ng t¸c phôc vô xuÊt nhËp khÈu trong thêi gian gÇn ®©y ®· ®îc c¸c Ng©n hµng th¬ng m¹i nãi chung vµ Ng©n hµng TCB kh«ng ngõng ®æi míi vµ hoµn thiÖn. Trong ®ã c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ ®îc coi lµ môc tiªu träng t©m trong c¸c ho¹t ®éng phôc vô kinh tÕ ®èi ngo¹i cña TCB. §Ó ®¹t ®îc môc tiªu nµy trong thêi gian võa qua Ng©n hµng TCB ®· liªn tôc c¶i tiÕn vµ ®æi míi c¸c ho¹t ®éng cña m×nh nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ trong c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ mét trong nh÷ng ph¬ng thøc thanh to¸n phæ biÕn nhÊt trong thanh to¸n quèc tÕ. Bªn c¹nh nh÷ng u ®iÓm so víi ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c, ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cßn lµ mét h×nh thøc tµi trî th¬ng m¹i cho c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu còng nh c¸c ®¬n vÞ kinh tÕ tham gia vµo c¸c ho¹t ®éng th¬ng m¹i quèc tÕ. Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ ®· ®îc Ng©n hµng TCB ¸p dông vµ bíc ®Çu ®· ®ãng gãp vµo hiÖu qu¶ kinh doanh ®èi ngo¹i cña Ng©n hµng. Song trªn thùc tÕ hiÖu qu¶ sö dông ph¬ng thøc nµy cßn h¹n chÕ cha ®¸p øng ®îc yªu cÇu, ®ßi hái cña kh¸ch hµng. Mét mÆt, b¶n th©n Ng©n hµng cha ®¸p øng ®îc nh÷ng yªu cÇu cã tÝnh phøc t¹p cña nghiÖp vô, do c¸c thanh to¸n viªn cha n¾m v÷ng vµ vËn dông thµnh th¹o t¸c nghiÖp. MÆt kh¸c, vÒ phÝa kh¸ch hµng c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu còng cha hiÓu biÕt thÊu ®¸o vÒ ph¬ng thøc thanh to¸n nµy. Díi gi¸c ®é qu¶n lÝ vÜ m«, cßn cã nhiÒu víng m¾c liªn quan ®Õn c¬ chÕ chÝnh s¸ch cña Nhµ níc... Do ®ã, hiÖu qu¶ sö dông ph¬ng thøc thanh to¸n nµy ®· bÞ h¹n chÕ rÊt nhiÒu. T×m kiÕm gi¶i ph¸p, nh»m n©ng cao hÞÖu qu¶ sö dông ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ lµ mét yªu cÇu cÊp b¸ch c¶ vÒ ph¬ng diÖn lý luËn còng nh thùc tiÔn. NhËn thøc ®îc tÇm quan träng cña vÊn ®Ò nµy vµ ®îc sù chØ b¶o tËn t×nh cña ThÇy gi¸o TiÕn sÜ T« Ngäc Hng còng nh sù gióp ®ì cña c¸c anh chÞ, c¸n bé phßng thanh to¸n quèc tÕ Ng©n hµng TCB nªn em ®· chän ®Ò tµi: “C¸c gi¶i ph¸p më réng ho¹t ®éng ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i Ng©n hµng TCB” lµm luËn v¨n tèt nghiÖp cña m×nh. 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2. Môc ®Ých nghiªn cøu. Qua c¬ së lÝ luËn vµ thùc tiÔn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ b»ng ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña Ng©n hµng TCB, ®Ò xuÊt mét sè gi¶i ph¸p nh»m më réng ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i Ng©n hµng TCB. 3. §èi tîng vµ ph¹m vi nghiªn cøu. _ Nghiªn cøu c¬ së lÝ luËn vÒ ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. _Nghiªn cøu thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i Ng©n hµng TCB. 4. Ph¬ng ph¸p nghiªn cøu. C¸c ph¬ng ph¸p sö dông trong qu¸ tr×nh nghiªn cøu lµ: ph¬ng ph¸p tæng hîp, ph©n tÝch, thèng kª… 5. KÕt cÊu cña luËn v¨n: Ngoµi phÇn Lêi nãi ®Çu, KÕt luËn vµ danh môc tµi liÖu tham kh¶o, luËn v¨n gåm ba ch¬ng: _ Ch¬ng 1: Tæng quan vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña Ng©n hµng Th¬ng m¹i. _ Ch¬ng 2: Thùc tr¹ng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i Ng©n hµng TCB. _Ch¬ng 3: Nh÷ng gi¶i ph¸p vµ kiÕn nghÞ chñ yÕu nh»m më réng ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ t¹i TCB. §Ó hoµn thµnh ®îc kho¸ luËn, b¶n th©n em mong muèn ®ãng gãp mét chót kiÕn thøc nhá bÐ cña m×nh ®Ó phÇn nµo kh¾c phôc h¹n chÕ vµ më réng ho¹t ®éng thanh to¸n L/C. Tuy nhiªn, ®©y lµ mét vÊn ®Ò phøc t¹p, h¬n n÷a em míi chØ lµ mét sinh viªn vµ do nh÷ng h¹n chÕ nh: kh¶ n¨ng cña b¶n th©n, h¹n chÕ vÒ thêi gian, còng nh nguån tµi liÖu ®Ó tham kh¶o. Do ®ã bµi viÕt kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt vµ cha thÓ ®¸p øng ®îc mong muèn cña thùc tÕ. Do vËy, em rÊt mong nhËn ®îc sù ñng hé, gãp ý cña c¸c thÇy c« gi¸o, c¸c b¹n nh÷ng ai quan t©m ®Õn vÊn ®Ò nµy ®Ò nµy. 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch¬ng 1 tæng quan vÒ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i 1.1. Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ. 1.1.1. Ng©n hµng th¬ng m¹i vµ c¸c nghiÖp vô chñ yÕu cña nã. 1.1.1.1 §Þnh nghÜa Ng©n hµng th¬ng m¹i. Cã nhiÒu ®Þnh nghÜa kh¸c nhau vÒ NHTM, theo luËt Ng©n hµng cña Ph¸p n¨m 1941 ®Þnh nghÜa: “Ng©n hµng ®îc coi lµ nh÷ng xÝ nghiÖp hay c¬ së hµnh nghÒ thêng xuyªn nhËn cña c«ng chóng díi h×nh thøc ký th¸c hay h×nh thøc kh¸c nh÷ng kho¶n tiÒn mµ hä dïng cho chÝnh hä vµo c¸c nghiÖp vô chiÕt khÊu, tÝn dông hoÆc nghiÖp vô tµi chÝnh”. Theo luËt Ng©n hµng cña Ên ®é: “Ng©n hµng lµ c¬ së nhËn c¸c kho¶n tiÒn ký th¸c ®Ó cho vay hay tµi trî ®Çu t”. ë ViÖt Nam, ®Ó t¨ng cêng qu¶n lý, híng dÉn ho¹t ®éng cña c¸c Ng©n hµng vµ Tæ chøc tÝn dông t¹o thuËn lîi cho sù ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ ®ång thêi b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña c¸c c¸ nh©n. §iÒu 20, LuËt c¸c Tæ chøc tÝn dông ViÖt Nam cã nªu: “Tæ chøc tÝn dông lµ donh nghiÖp ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh cña luËt nµy vµ c¸c quy ®Þnh kh¸c cña ph¸p luËt ®Ó ho¹t ®éng kinh doanh tiÒn tÖ vµ lµm dÞch vô Ng©n hµng víi néi dung nhËn tiÒn göi vµ sö dông tiÒn göi ®Ó cÊp tÝn dông, cung øng c¸c dÞch vô thanh to¸n”. MÆc dï, cã nhiÒu c¸ch thÓ hiÖn kh¸c nhau nhng khai th¸c néi dung c¸c ®Þnh nghÜa ®ã, ngêi ta dÔ nhËn thÊy c¸c Ng©n hµng ®Òu cã chung mét tÝnh chÊt, ®ã lµ viÖc nhËn tiÒn ký th¸c, tiÒn göi kh«ng kú h¹n vµ cã kú h¹n ®Ó sö dông vµo c¸c nghiÖp vô cho vay, chiÕt khÊu vµ c¸c nghiÖp vô kinh doanh kh¸c cña Ng©n hµng. 1.1.1.2 §Æc trng ho¹t ®éng cña Ng©n hµng th¬ng m¹i. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Kh¸c víi c¸c doanh nghiÖp, NHTM kh«ng trùc tiÕp tham gia s¶n xuÊt vµ lu th«ng hµng ho¸ nhng nã gãp phÇn ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ x· héi th«ng qua viÖc cung øng vèn tÝn dông cho nÒn kinh tÕ, thùc hiÖn chøc n¨ng trung gian thanh to¸n vµ dÞch vô Ng©n hµng. §Æc trng ho¹t ®éng cña NHTM bao gåm: - Lµ chñ thÓ thêng xuyªn nhËn vµ kinh doanh tiÒn göi. - Ho¹t ®éng cña NHTM g¾n bã mËt thiÕt víi hÖ thèng lu th«ng tiÒn tÖ vµ ho¹t ®éng thanh to¸n cña mèi quèc gia. - Ho¹t ®éng cña NHTM ®a d¹ng phong phó vµ cã ph¹m vi réng lín. 1.1.1.3 C¸c nghiÖp vô ®èi ngo¹i cña NHTM. Bªn c¹nh nh÷ng nghiÖp vô truyÒn thèng cña mét Ng©n hµng, NHTM cßn cã nh÷ng nghiÖp vô ®èi ngo¹i cña mét Ng©n hµng hiÖn ®¹i: - NghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th¬ng. Thanh to¸n quèc tÕ trong ngo¹i th¬ng lµ viÖc chi tr¶ tiÒn hµng ho¸, dÞch vô ®èi víi níc ngoµi ph¸t sinh tõ c¸c ho¹t ®éng trao ®æi hµng ho¸, dÞch vô theo hÖ thèng gi¸ c¶ quèc tÕ, ®îc thùc hiÖn theo nh÷ng quy t¾c nhÊt ®Þnh hoÆc theo tËp qu¸n th¬ng m¹i quèc tÕ. C¸c ho¹t ®éng thanh to¸n th¬ng m¹i quèc tÕ ®Òu ®îc thùc hiÖn qua c¸c h×nh thøc thanh to¸n quèc tÕ cô thÓ do c¸c chñ thÓ thanh to¸n ®· lùa chän vµ cã sù tham gia thanh to¸n cña c¸c Ng©n hµng ë c¸c níc. - NghiÖp vô tµi trî xuÊt nhËp khÈu vµ tÝn dông quèc tÕ cña NHTM. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, xuÊt nhËp khÈu trë thµnh vÊn ®Ò quan träng cña mçi quèc gia. S¶n xuÊt ngµy cµng ph¸t triÓn, nhu cÇu vÒ thÞ trêng tiªu thô hµng ho¸ vµ thÞ trêng ®Çu t ngµy cµng më réng. Do kh¶ n¨ng tµi chÝnh cã h¹n, v× vËy c¸c doanh nghiÖp xuÊt nhËp khÈu kh«ng ph¶i lóc nµo còng cã ®ñ tiÒn ®Ó thanh to¸n hµng nhËp hoÆc cã ®ñ vèn ®Ó thu mua chÕ biÕn hµng xuÊt khÈu. Tõ ®ã n¶y sinh h×nh thøc tµi trî cña Ng©n hµng ®èi víi ho¹t ®éng XNK. - C¸c nghiÖp vô ®èi ngo¹i kh¸c. 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ngoµi hai nghiÖp vô ®èi ngo¹i chñ yÕu trªn c¸c Ng©n hµng cßn thùc hiÖn c¸c nghiÖp vô kh¸c nh»m: ®a d¹ng ho¸ c¸c ho¹t ®éng, ph©n t¸n rñi ro; T¨ng l·i; TËn dông lîi thÕ lµ mét trung gian tµi chÝnh. C¸c ho¹t ®éng nµy ®îc thùc hiÖn trªn thÞ trêng hèi ®o¸i, thÞ trêng chøng kho¸n vµ lÜnh vùc kh¸c. Trong c¸c nghiÖp vô ®ã ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ lµ träng t©m trong môc tiªu ho¹t ®éng ®èi ngo¹i cña Ng©n hµng ®Ó phôc vô cho qu¸ tr×nh héi nhËp cña §Êt níc. 1.1.2. Ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ cña Ng©n hµng th¬ng m¹i. 1.1.2.1. Kh¸i niÖm thanh to¸n quèc tÕ. Trong ®iÒu kiÖn quèc tÕ ho¸ nÒn kinh tÕ thÕ giíi ®ang diÔn ra ngµy cµng m¹nh mÏ, mçi quèc gia cÇn ph¶i tÝch cùc vµ chñ ®éng tham gia ®Ó ®¹t tíi vÞ trÝ thuËn lîi trong sù ph©n c«ng lao ®éng quèc tÕ vµ trao ®æi th¬ng m¹i quèc tÕ. §iÒu ®ã cã nghÜa lµ mçi quèc gia cÇn ph¶i ph¸t triÓn m¹nh mÏ lÜnh vùc kinh tÕ ®èi ngo¹i, bao gåm ngo¹i th¬ng, hîp t¸c vÒ kinh tÕ, khoa häc - c«ng nghÖ, ®Çu t quèc tÕ, du lÞch quèc tÕ, th«ng tin liªn l¹c quèc tÕ vµ xuÊt nhËp khÈu hµng ho¸... Qóa tr×nh tiÕn hµnh c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ nªu trªn, tÊt yÕu n¶y sinh nh÷ng nhu cÇu chi tr¶, thanh to¸n tiÒn tÖ gi÷a c¸c chñ thÓ ë c¸c quèc gia kh¸c nhau. Tõ ®ã n¶y sinh nhu cÇu thùc hiÖn c¸c ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ . Thanh to¸n quèc tÕ lµ viÖc thùc hiÖn c¸c nghÜa vô tiÒn tÖ, n¶y sinh trªn c¬ së c¸c ho¹t ®éng kinh tÕ vµ phi kinh tÕ gi÷a c¸c tæ chøc hay c¸ nh©n níc nµy víi tæ chøc c¸ nh©n níc kh¸c, hoÆc gi÷a mét quèc gia víi tæ chøc quèc tÕ, th«ng qua quan hÖ gi÷a c¸c Ng©n hµng cã liªn hÖ. Cïng víi xu híng kh«ng ngõng më réng quan hÖ th¬ng m¹i vµ c¸c mèi quan hÖ kh¸c gi÷a c¸c quèc gia trªn thÕ giíi, ®ßi hái ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ còng ph¶i ®îc më réng, hoµn thiÖn ®Ó ®¸p øng yªu cÇu phôc vô tèt h¬n. 1.1.2.2 Vai trß cña thanh to¸n quèc tÕ. C¸c ho¹t ®éng xuÊt - nhËp khÈu hµng ho¸ vµ dÞch vô kh«ng bao giê t¸ch rêi nhau mµ chóng thêng cã mèi quan hÖ h÷u c¬ víi nhau. ViÖc mua hµng xuÊt b¸n 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 hµng nhËp b»ng néi tÖ trªn thÞ trêng trong níc lµ kh©u më ®Çu vµ kÕt thóc cho viÖc b¸n hµng xuÊt vµ mua hµng nhËp b»ng ngo¹i tÖ trªn thÞ trêng thÕ giíi. XuÊt khÈu lµ hµnh vi néi tÖ biÕn thµnh hµng nhËp khÈu ®Ó lÊy ngo¹i tÖ vµ nhËp khÈu l¹i hµnh vi ngo¹i tÖ chuyÓn ho¸ thµnh hµng nhËp khÈu. Toµn bé ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu cña mét níc t¹o thµnh mét chu kú khÐp kÝn, chu kú cã d¹ng: “Néi tÖ - Ngo¹i tÖ - Hµng nhËp khÈu”. §ã lµ mèi quan hÖ gi÷a hµng ho¸ xuÊt khÈu vµ hµng ho¸ nhËp khÈu, gi÷a gi¸ néi tÖ vµ gi¸ ngo¹i tÖ. C¸c quan hÖ hµng ho¸ vµ tiÒn tÖ nãi trªn chØ cã thÓ thùc hiªn ®îc th«ng qua trao ®æi quèc tÕ. §Ó ®¶m b¶o viÖc thu chi ngo¹i tÖ cã kÕt qu¶ tèt, c¸c nhµ kinh doanh xuÊt nhËp khÈu ®Òu ph¶i thµnh th¹o c«ng t¸c thanh to¸n quèc tÕ v× thanh to¸n quèc tÕ lµ viÖc chi tr¶ tiÒn tÖ gi÷a c¸c ®èi t¸c thuéc c¸c níc kh¸c nhau trong quan hÖ kinh tÕ quèc tÕ. Trong bu«n b¸n, dï ë h×nh thøc nµo, lu«n tån t¹i mét m©u thuÉn: ngêi nhËp khÈu muèn nhËn ®îc hµng ho¸ tríc khi tr¶ tiÒn, cßn ngêi xuÊt khÈu l¹i muèn cã tiÒn råi míi giao hµng. Më réng sang bu«n b¸n quèc tÕ, viÖc gi¶i quyÕt m©u thuÉn nµy cµng cÇn thiÕt h¬n v× kho¶ng c¸ch vÒ th«ng tin, kh«ng gian gi÷a ngêi nhËp khÈu vµ ngêi xuÊt khÈu. §Ó gi¶i quyÕt, ngêi ta thêng dïng mét biÖn ph¸p tho¶ hiÖp: tr¶ tiÒn ®ång nghÜa víi viÖc giao chøng tõ chøng nhËn quyÒn së h÷u hµng ho¸ hay quyÒn kiÓm so¸t hµng ho¸ th«ng qua bªn thø ba ®éc lËp - ®îc c¶ hai bªn lµ ngêi nhËp khÈu vµ nguêi xuÊt khÈu tin tuëng lµm trung gian thùc hiÖn viÖc tr¶ tiÒn vµ giao chøng tõ. ë ®©y sù tin tëng ®ãng vai trß quan träng. C¸c Ng©n hµng víi kh¶ n¨ng tµi chÝnh dåi dµo, uy tÝn cao ®îc yªu cÇu tham gia víi t c¸ch bªn thø ba nãi trªn. Ng©n hµng sÏ cam kÕt cã ®iÒu kiÖn víi ngêi nhËp khÈu lµ sÏ tr¶ tiÒn khi hä xuÊt tr×nh bé chøng tõ phï hîp vµ ®a ra nh÷ng quy ®Þnh yªu cÇu ngêi nhËp khÈu tu©n thñ. C¸ch thøc nµy b¶o ®¶m mét c¸ch hîp lý quyÒn lîi chÝnh ®¸ng cña hai bªn - bªn mua vµ bªn b¸n. Thanh to¸n b»ng tÝn dông chøng tõ cßn cã mét u ®iÓm lµ c¶ c¸c doanh nghiÖp míi bíc vµo kinh doanh xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c doanh nghiÖp ®· cã kinh nghiÖm trong lÜnh vùc nµy ®Òu cã thÓ sö dông mét c¸ch hiÖu qu¶. 1.1.2.3. C¸c ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ chñ yÕu. 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trªn thùc tÕ cã nhiÒu ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ kh¸c nhau. Díi ®©y lµ c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n quèc tÕ chñ yÕu mµ c¸c NHTM ViÖt Nam ®ang ¸p dông: - Ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn - Remittance : Ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn lµ ph¬ng thøc thanh to¸n mµ trong ®ã kh¸ch hµng (ngêi tr¶ tiÒn) yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho ngêi kh¸c (ngêi huëng lîi) ë mét ®Þa ®iÓm vµ thêi gian nhÊt ®Þnh b»ng ph¬ng tiÖn chuyÓn tiÒn do kh¸ch hµng yªu cÇu. §©y lµ mét trong nh÷ng h×nh thøc ®¬n gi¶n nhÊt, viÖc thanh to¸n ë ®©y lµ trùc tiÕp gi÷a c¸c bªn, c¸c Ng©n hµng chØ lµ trung gian. C¸c bªn tham gia trong h×nh thøc chuyÓn tiÒn: Ngêi chuyÓn tiÒn lµ ngêi yªu cÇu Ng©n hµng phôc vô m×nh chuyÓn tiÒn ra níc ngoµi. Ngêi thô hëng lµ ngêi nhËn tiÒn do ngêi chuyÓn tiÒn chØ ®Þnh. Ng©n hµng chuyÓn tiÒn lµ Ng©n hµng thùc hiÖn yªu cÇu chuyÓn tiÒn, thêng lµ Ng©n hµng ë níc ngêi chuyÓn tiÒn. Ng©n hµng trung gian (nÕu cã) lµ Ng©n hµng chØ ®Þnh gi÷a Ng©n hµng chuyÓn tiÒn vµ Ng©n hµng nhËn tiÒn. Ng©n hµng nhËn tiÒn lµ Ng©n hµng phôc vô ngêi thô hëng. 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn lµ viÖc chi tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n phô thuéc hoµn toµn vµo ngêi mua. Bëi vËy, quyÒn lîi cña bªn b¸n kh«ng ®îc b¶o ®¶m. Ngîc l¹i, bªn b¸n nhËn ®îc tiÒn tríc th× bªn mua l¹i ph¶i chÞu rñi ro kh«ng nhËn ®îc hµng hoÆc nhËn ®îc hµng kh«ng ®óng hîp ®ång. Trong ph¬ng thøc nµy, Ng©n hµng chØ lµ trung gian thùc hiÖn viÖc thanh to¸n theo uû quyÒn uû nhiÖm ®Ó hëng thñ tôc phÝ (hoa hång) vµ kh«ng bÞ rµng buéc g× c¶. Ngêi ta ¸p dông ph¬ng thøc thanh to¸n nµy trong thanh to¸n c¸c kho¶n t¬ng ®èi nhá nh thanh to¸n chi phÝ cã liªn quan ®Õn xuÊt nhËp khÈu: chi phÝ vËn chuyÓn, b¶o hiÓm, båi thêng thiÖt h¹i hoÆc trong thanh to¸n phi mËu dÞch, chuyÓn vèn, chuyÓn lîi nhuËn ®Çu t vÒ níc... Ph¬ng thøc nhê thu - Collection. Ph¬ng thøc nhê thu lµ mét ph¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã ngêi b¸n hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng hoÆc cung øng dÞch vô cho kh¸ch hµng sÏ ký ph¸t hèi phiÕu uû th¸c cho Ng©n hµng thu hé tiÒn trªn c¬ së hèi phiÕu ®· lËp ra. Cã hai lo¹i nhê thu: nhê thu tr¬n (Clean collection) vµ nhê thu kÌm chøng tõ (Documentary collection). Trong ph¬ng thøc nhê thu tr¬n, ngêi xuÊt khÈu sau khi hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng sÏ lËp chøng tõ hµng ho¸ göi trùc tiÕp chøng tõ cho ngêi nhËp khÈu ®Ó hä nhËn hµng, sau ®ã göi hèi phiÕu ®Õn Ng©n hµng nhê thu tiÒn. Ph¬ng thøc nµy kh«ng ®¶m b¶o quyÒn lîi cho bªn b¸n bëi v× gi÷a viÖc nhËn hµng vµ thanh to¸n cña ngêi mua kh«ng cã mét sù rµng buéc nµo. Ngêi mua cã thÓ nhËn hµng råi kh«ng chÞu thanh to¸n hoÆc kÐo dµi thêi gian thanh to¸n. Kh¸c nhê thu tr¬n, nhê thu kÌm chøng tõ lµ ph¬ng thøc thanh to¸n trong ®ã, bªn b¸n uû nhiÖm cho Ng©n hµng phôc vô m×nh thu hé tiÒn ë ngêi mua kh«ng chØ c¨n cø vµo hèi phiÕu mµ cßn c¨n cø vµo bé chøng tõ hµng ho¸ göi kÌm theo, víi yªu cÇu lµ Ng©n hµng chØ trao bé chøng tõ hµng ho¸ cho ngêi mua sau khi hä ®· thanh to¸n tiÒn (nÕu lµ ph¬ng thøc D/P - Documentary against Payment - Tr¶ tiÒn trao chøng tõ) hoÆc ký chÊp nhËn tr¶ tiÒn (nÕu lµ ph¬ng thøc D/A - Documentary against Acceptance - ChÊp nhËn tr¶ tiÒn trao chøng tõ). Nh vËy, so víi nhê thu tr¬n, ph¬ng thøc nµy ®¶m b¶o quyÒn lîi cho bªn b¸n h¬n v× ®· cã sù rµng buéc chÆt chÏ gi÷a viÖc thanh to¸n tiÒn vµ viÖc nhËn hµng cña ngêi mua. 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Nhîc ®iÓm cña ph¬ng thøc nhê thu lµ ngêi b¸n th«ng qua Ng©n hµng míi chØ khèng chÕ ®îc quyÒn ®Þnh ®o¹t hµng ho¸ cña ngêi mua chø cha khèng chÕ ®îc viÖc tr¶ tiÒn cña ngêi mua, ngêi mua cã thÓ kÐo dµi thêi gian thanh to¸n b»ng viÖc d©y da cha nhËn chøng tõ sím hoÆc cã thÓ kh«ng tr¶ tiÒn nÕu t×nh h×nh thÞ trêng bÊt lîi cho hä, hoÆc ngêi mua gÆp khã kh¨n vÒ tµi chÝnh, cha thÓ thanh to¸n ngay. Ngoµi ra, viÖc tr¶ tiÒn cßn qu¸ chËm, tõ khi giao hµng ®Õn khi ®îc thanh to¸n cã khi kÐo dµi hµng th¸ng, thËm chÝ hµng n¨m. Trong ph¬ng thøc nµy, Ng©n hµng chØ ®ãng vai trß lµ ngêi trung gian thu tiÒn hé mµ kh«ng cã tr¸ch nhiÖm g× kh¸c. Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ - Documentary credit. Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ mét sù tho¶ thuËn trong ®ã mét Ng©n hµng (Ng©n hµng më th tÝn dông) theo yªu cÇu cña kh¸ch hµng (ngêi yªu cÇu më th tÝn dông) sÏ tr¶ mét sè tiÒn nhÊt ®Þnh cho mét ngêi kh¸c (ngêi hëng sè tiÒn cña th tÝn dông) hoÆc chÊp nhËn hèi phiÕu do ngêi nµy ký ph¸t trong ph¹m vi sè tiÒn ®ã, khi ngêi nµy xuÊt tr×nh cho Ng©n hµng mét bé chøng tõ thanh to¸n, phï hîp víi nh÷ng quy ®Þnh ®Ò ra trong th tÝn dông. Nh ®· ph©n tÝch ë trªn, ph¬ng thøc chuyÓn tiÒn vµ ph¬ng thøc nhê thu cã mét sè nh÷ng nhîc ®iÓm nh vËy. ChÝnh v× thÕ mµ trong sè nh÷ng ph¬ng thøc thanh to¸n trªn th× Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ lµ ph¬ng thøc phæ biÕn nhÊt ®îc c¸c bªn tham gia hîp ®ång ngo¹i th¬ng a chuéng v× nã b¶o vÖ quyÒn lîi cho c¶ ngêi b¸n vµ ngêi mua. HiÖn nay ë ViÖt Nam vµ c¸c níc ®ang ph¸t triÓn, tû träng thanh to¸n b»ng L/C chiÕm kho¶ng 80% trong tæng kim ng¹ch hµng ho¸ XNK. 1.2. Néi dung thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ cña NHTM. 1.2.1. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm cña thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. 1.2.1.1. Kh¸i niÖm. 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 TÝn dông chøng tõ lµ bÊt kú mét tho¶ thuËn nµo mµ theo ®ã mét Ng©n hµng (Ng©n hµng ph¸t hµnh) hµnh ®éng theo yªu cÇu vµ theo chØ thÞ cña mét kh¸ch hµng (ngêi yªu cÇu ph¸t hµnh tÝn dông) hoÆc nh©n danh chÝnh m×nh. i. Ph¶i tiÕn hµnh viÖc chi tr¶ tiÒn hoÆc tr¶ tiÒn theo lÖnh cña mét ngêi thø ba (ngêi hëng lîi) hoÆc ph¶i chÊp nhËn vµ ph¶i tr¶ tiÒn c¸c hèi phiÕu do ngêi hëng lîi ký ph¸t, hoÆc ii. Uû quyÒn cho mét Ng©n hµng kh¸c tiÕn hµnh thanh to¸n nh thÕ hoÆc chÊp nhËn vµ tr¶ tiÒn c¸c hèi phiÕu nh thÕ, hoÆc iii. Uû quyÒn cho mét Ng©n hµng kh¸c chiÕt khÊu khi (c¸c) chøng tõ quy ®Þnh ®îc xuÊt tr×nh víi ®iÒu kiÖn lµ c¸c ®iÒu kiÖn cña tÝn dông chøng tõ ®îc thùc hiÖn ®óng. §Ó thùc hiÖn c¸c môc ®Ých cña c¸c ®iÒu kiÖn nµy, c¸c chi nh¸nh cña mét Ng©n hµng ë c¸c níc kh¸c nhau ®îc coi lµ Ng©n hµng kh¸c. 1.2.1.2. §Æc ®iÓm. Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ (Documentary Credit - D/C) ®îc thùc hiÖn th«ng qua mét c«ng cô hÕt søc quan träng ®ã lµ th tÝn dông (Letter of Credit - L/C) nã quyÕt ®Þnh ®Õn sù ra ®êi tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña ph¬ng thøc thanh to¸n nµy. §iÒu 3 trong “Quy t¾c vµ thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ” b¶n söa ®æi n¨m 1993 sè 500 cña Phßng th¬ng m¹i quèc tÕ (UCP 500), qui ®Þnh: “C¸c th tÝn dông vÒ b¶n chÊt lµ nh÷ng giao dÞch riªng biÖt víi hîp ®ång nµy cã thÓ lµm c¬ së cho L/C, nhng c¸c Ng©n hµng kh«ng hÒ cã liªn quan g× hoÆc kh«ng hÒ bÞ rµng buéc bëi nh÷ng hîp ®ång ®ã, thËm chÝ ngay c¶ khi cã bÊt kú mét ®iÒu dÉn chiÕu nµo ®Õn hîp ®ång ®ã ®îc ghi vµo L/C” Nh vËy mét L/C cã nh÷ng ®Æc ®iÓm sau: 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - Hîp ®ång mua b¸n lµ c¬ së ®Ó thiÕt lËp th tÝn dông. §©y lµ mét ®Æc trng rÊt c¬ b¶n ®èi víi mét th tÝn dông v×: + ViÖc ¸p dông ph¬ng thøc thanh to¸n b»ng L/C ph¶i ®îc hai bªn mua vµ b¸n thèng nhÊt, vµ ®îc quy ®Þnh trong hîp ®ång mua b¸n. Khi hîp ®ång quy ®Þnh ¸p dông L/C th× ngêi mua míi cã tr¸ch nhiÖm yªu cÇu Ng©n hµng më L/C cho ngêi b¸n hëng. Sau khi L/C ®· ®îc më vµ ®îc ngêi b¸n chÊp nhËn, nghÜa vô giao hµng míi ®îc ngêi b¸n thùc hiÖn. + VÒ b¶n chÊt L/C lµ mét chøng th thÓ hiÖn cam kÕt cña Ng©n hµng phôc vô ngêi mua ®èi víi ngêi b¸n vÒ nghÜa vô tr¶ tiÒn theo quy ®Þnh trong ®iÒu kho¶n thanh to¸n cña hîp ®ång mua b¸n. V× vËy L/C ph¶i ®îc më trªn c¬ së néi dung cña hîp ®ång. C¨n cø vµo néi dung hîp ®ång mua b¸n, ngêi mua göi yªu cÇu më L/C cho Ng©n hµng ®· ®îc hai bªn chØ ®Þnh trong hîp ®ång. Trong trêng hîp hîp ®ång kh«ng quy ®Þnh, ngêi mua cã quyÒn lùa chän mét Ng©n hµng thÝch hîp. + Ngêi b¸n cã tr¸ch nhiÖm kiÓm tra khi nhËn ®îc L/C c¨n cø vµo néi dung cña hîp ®ång mua b¸n mµ hai bªn ®· thèng nhÊt. Khi néi dung cña L/C phï hîp víi néi dung cña hîp ®ång mua b¸n th× ngêi b¸n sÏ thùc hiÖn nghÜa vô giao hµng cña m×nh. Trong trêng hîp cã nh÷ng ®iÒu kiÖn vµ ®iÒu kho¶n cha phï hîp th× ngêi b¸n cã quyÒn yªu cÇu ngêi mua söa ®æi L/C cho phï hîp víi hîp ®ång tríc khi giao hµng. + Trong qu¸ tr×nh thùc hiÖn, nÕu hîp ®ång mua b¸n ®îc hai bªn thèng nhÊt ®iÒu chØnh th× viÖc söa ®æi L/C còng ph¶i ®îc tiÕn hµnh cho phï hîp víi nh÷ng ®iÒu chØnh cña hîp ®ång chÝnh ®· ®iÒu chØnh. - Sau khi ra ®êi, th tÝn dông hoµn toµn ®éc lËp víi hîp ®ång mua b¸n. §Æc trng nµy cã thÓ gi¶i thÝch nh sau: + Khi ngêi b¸n xuÊt tr×nh bé chøng tõ phï hîp víi L/C sÏ ®îc Ng©n hµng ph¸t hµnh tr¶ tiÒn, cßn bé chøng tõ Êy cã phï hîp víi hîp ®ång hay kh«ng Ng©n hµng kh«ng chÞu tr¸ch nhiÖm. 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 + Mét sè hîp ®ång mµ néi dung cña nã kh«ng thÓ ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ vµo L/C, vÝ dô ®iÒu kho¶n vÒ quy c¸ch phÈm chÊt th× ®îc b¶n quy t¾c dÉn chiÕu trong hîp ®ång. Trong trêng hîp nµy Ng©n hµng còng chØ c¨n cø vµo néi dung cña L/C mµ kh«ng c¨n cø vµo néi dung cña hîp ®ång. + Ngêi mua vµ Ng©n hµng ph¸t hµnh tõ chèi tr¶ tiÒn cho ngêi b¸n chØ c¨n cø vµo chøng tõ cã phï hîp víi L/C hay kh«ng chø kh«ng c¨n cø vµo chøng tõ cã phï hîp víi hîp ®ång hay kh«ng. + NÕu söa ®æi hîp ®ång mµ kh«ng söa ®æi L/C th× Ng©n hµng vÉn chØ c¨n cø vµo L/C ®Ó thùc hiÖn nghÜa vô cña m×nh, kh«ng quan t©m ®Õn hîp ®ång nãi trªn. Ngîc l¹i th«ng qua Ng©n hµng ®Ó söa ®æi L/C nhng kh«ng quan t©m söa ®æi hîp ®ång, ®Õn khi xuÊt tr×nh bé chøng tõ tuy phï hîp víi hîp ®ång nhng tr¸i víi L/C th× Ng©n hµng ph¸t hµnh vÉn cã quyÒn tõ chèi tr¶ tiÒn bé chøng tõ ®ã. + Trêng hîp hîp ®ång ®· bÞ huû bá nhng L/C vÉn cßn hiÖu lùc th× Ng©n hµng vÉn cßn tr¸ch nhiÖm ®èi víi L/C ®ã, tr¸ch nhiÖm nµy chØ ®îc huû bá khi ngêi ®îc hëng lµ ngêi ®Ò nghÞ huû bá vµ ph¶i cã sù ®ång ý cña ngêi yªu cÇu më L/C. Nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn ®©y cña L/C ®· t¹o cho L/C cã nh÷ng ®Æc thï riªng cã vµ t¹o ra lîi thÕ mµ c¸c ph¬ng thøc thanh to¸n kh¸c kh«ng cã ®îc.  C¸c bªn tham gia trong Ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. - Ngêi xin më th tÝn dông, ngêi nhËp khÈu, ngêi mua trong th tÝn dông gäi chung lµ “The appicant for the credit”. - Ngêi hëng lîi th tÝn dông, ngêi xuÊt khÈu, ngêi b¸n hay bÊt cø ngêi nµo kh¸c mµ ngêi hëng lîi chØ ®Þnh trong th tÝn dông gäi chung lµ “Beneficiary”. - Ng©n hµng ph¸t hµnh th tÝn dông (The Issuring Bank, The Opening Bank) lµ Ng©n hµng ®¹i diÖn cho nhµ nhËp khÈu, cung cÊp tÝn dông cho nhµ nhËp khÈu. Ng©n hµng ph¸t hµnh thêng cã ®Þa ®iÓm t¹i níc ngêi nhËp khÈu. Nã chÞu tr¸ch nhiÖm ph¸t hµnh L/C vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tr¶ tiÒn cho ngêi thô hëng; cã 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thÓ uû quyÒn cho Ng©n hµng kh¸c tr¶ tiÒn thay, chÊp nhËn tr¶ hé hoÆc chiÕt khÊu hé hèi phiÕu, vµ cã tr¸ch nhiÖm hoµn tr¶ cuèi cïng cho c¸c Ng©n hµng mµ nã uû quyÒn. - Ng©n hµng th«ng b¸o th tÝn dông (The Advising Bank) lµ Ng©n hµng ë níc ngêi thô hëng. Nã ®¶m b¶o quyÒn lîi vµ ®¹i diÖn quyÒn lîi cho ngêi b¸n. Ngoµi ra trong qóa tr×nh th¬ng lîng, ph¬ng thøc thanh to¸n tÝn dông chøng tõ cßn xuÊt hiÖn c¸c bªn: + Ng©n hµng x¸c nhËn L/C (The Confirming Bank) lµ Ng©n hµng ®øng ra x¸c nhËn L/C do Ng©n hµng ph¸t hµnh më ra; x¸c nhËn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña Ng©n hµng ph¸t hµnh; hoÆc x¸c nhËn theo yªu cÇu cña ngêi b¸n. + Ng©n hµng chiÕt khÊu bé chøng tõ (The Negotiating Bank) lµ Ng©n hµng cã thÓ ®îc tho¶ thuËn hoÆc kh«ng trong L/C, cã nhiÖm vô ®øng ra chiÕt khÊu hoÆc mua l¹i tÊt c¶ c¸c hèi phiÕu do ngêi hëng lîi ký ph¸t. + Ng©n hµng thanh to¸n (The Paying Bank) xuÊt hiÖn khi Ng©n hµng ph¸t hµnh uû quyÒn cho nã vµ tr¸ch nhiÖm cña Ng©n hµng nµy gièng Ng©n hµng ph¸t hµnh. Trong thùc tÕ, Ng©n hµng ph¸t hµnh thêng lµ Ng©n hµng thanh to¸n vµ Ng©n hµng th«ng b¸o thêng còng ®¶m nhËn viÖc chiÕt khÊu vµ x¸c nhËn (nÕu cã yªu cÇu cña ngêi thô hëng th«ng qua Ng©n hµng ph¸t hµnh). 1.2.2. Ph¬ng tiÖn ®îc sö dông trong thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. 1.2.2.1 C¸c lo¹i th tÝn dông. Trong thanh to¸n quèc tÕ cã thÓ ¸p dông nhiÒu h×nh thøc thanh to¸n kh¸c nhau, mçi h×nh thøc thanh to¸n cã nh÷ng rñi ro riªng víi ngêi mua, ngêi b¸n vµ Ng©n hµng. V× vËy, ®èi víi thanh to¸n theo ph¬ng thøc L/C ngêi ta ph©n ra nhiÒu lo¹i L/C kh¸c nhau, theo mçi lo¹i th× quyÒn vµ nghÜa vô cña chñ thÓ tham gia còng kh¸c nhau. Díi ®©y lµ mét sè L/C ®ang ®îc sö dông réng r·i: 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - L/C kh«ng huû ngang (Irrevocable L/C): lµ lo¹i L/C mµ sau khi ®· ®îc më th× Ng©n hµng ph¸t hµnh kh«ng ®îc söa ®æi, bæ sung hoÆc huû bá trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C, trõ khi cã sù tho¶ thuËn kh¸c cña c¸c bªn tham gia L/C. HiÖn nay lo¹i L/C nµy ®îc dïng rÊt phæ biÕn trªn thÕ giíi. - L/C huû ngang (Revocable L/C): lµ lo¹i L/C mµ Ng©n hµng ph¸t hµnh cã thÓ ®îc söa ®æi hoÆc huû bá t¹i bÊt cø thêi ®iÓm nµo mµ kh«ng cÇn th«ng b¸o tríc cho ngêi hëng lîi, nhng muèn söa ®æi, huû bá ph¶i tiÕn hµnh tríc khi ngêi hëng lîi thùc hiÖn L/C vµ xuÊt tr×nh bé chøng tõ cho Ng©n hµng th«ng b¸o. - L/C kh«ng huû ngang vµ kh«ng cã x¸c nhËn (IrevocableL/C without confirm): L/C kh«ng huû ngang ®îc coi lµ kh«ng cã x¸c nhËn khi ®îc th«ng b¸o cho ngêi hëng lîi qua mét Ng©n hµng kh¸c vµ kh«ng cã sù cam kÕt nµo kh¸c vÒ phÝa Ng©n hµng ph¸t hµnh L/C. - L/C kh«ng huû ngang vµ cã x¸c nhËn (Irrevocable confirmed L/C): lµ lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá mµ nhµ xuÊt khÈu ngoµi sù ®¶m b¶o thanh to¸n theo cam kÕt cña Ng©n hµng kh¸c cã uy tÝn h¬n ®¶m b¶o tr¶ tiÒn theo yªu cÇu cña Ng©n hµng më. Thùc tÕ lo¹i L/C nµy Ýt ®îc sö dông v× nã lµm gi¶m uy tÝn cña Ng©n hµng më L/C. - L/C kh«ng huû ngang miÔn truy ®ßi (Irrevocable without recourse L/C): lµ lo¹i L/C mµ sau khi ngêi hëng lîi ®· ®îc tr¶ tiÒn th× Ng©n hµng ph¸t hµnh L/C kh«ng cã quyÒn ®ßi l¹i tiÒn ngêi hëng lîi trong bÊt cø trêng hîp nµo. L/C nµy còng ®îc sö dông réng r·i trong thanh to¸n quèc tÕ. - L/C chuyÓn nhîng (Tranferable L/C): lµ lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá, trong ®ã quy ®Þnh quyÒn cña ngêi hëng lîi thø nhÊt cã thÓ yªu cÇu Ng©n hµng ph¸t hµnh L/C chuyÓn nhîng quyÒn thùc hiÖn L/C cho mét hay nhiÒu ngêi kh¸c (gäi lµ ngêi hëng lîi thø hai). L/C chuyÓn nhîng chØ ®îc chuyÓn nhîng mét lÇn vµ chi phÝ chuyÓn nhîng thêng do ngêi hëng lîi ®Çu tiªn chÞu. - L/C tuÇn hoµn (Revolving L/C): lµ lo¹i L/C kh«ng thÓ huû bá, sau khi sö dông xong th× nã tù ®éng cã gi¸ trÞ nh cò, vµ cø nh vËy cho ®Õn khi nµo tæng gi¸ trÞ hîp ®ång ®îc thùc hiÖn. L/C tuÇn hoµn thêng ®îc sö dông khi c¸c bªn tin cËy nhau, mua hµng thêng xuyªn theo ®Þnh kú, khèi lîng lín vµ trong thêi gian dµi. 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 - L/C gi¸p lng (Back to back L/C): Sau khi nhËn ®îc L/C do nhµ nhËp khÈu më cho m×nh, ngêi xuÊt khÈu dïng L/C nµy ®Ó thÕ chÊp më mét L/C cho ngêi hëng lîi kh¸c hëng víi néi dung gÇn gièng L/C ban ®Çu, L/C më sau gäi lµ L/C gi¸p lng. - L/C ®èi øng (Reciprocal L/C): lµ lo¹i L/C chØ b¾t ®Çu cã hiÖu lùc khi L/C kia ®èi øng víi nã ®· më ra. Lo¹i nµy thêng ®îc sö dông trong ph¬ng thøc mua b¸n hµng ®æi hµng. - L/C ®iÒu kho¶n ®á (Red clause L/C): lµ lo¹i L/C trong ®ã quy ®Þnh mét ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt - uû nhiÖm cho Ng©n hµng th«ng b¸o hoÆc Ng©n hµng x¸c nhËn øng tríc tiÒn cho ngêi hëng tríc khi xuÊt tr×nh chøng tõ. L/C dù phßng (Stand-by L/C): ViÖc Ng©n hµng më L/C ®øng ra thanh to¸n tiÒn hµng cho ngêi xuÊt khÈu lµ thuéc kh¸i niÖm tríc ®©y vÒ tÝn dông chøng tõ, nhng trong thêi ®¹i ngµy nay kh«ng lo¹i trõ kh¶ n¨ng ngêi xuÊt khÈu nhËn ®îc L/C nhng kh«ng cã kh¶ n¨ng giao hµng. V× vËy, ®Ó ®¶m b¶o quyÒn lîi cña nhµ nhËp khÈu, Ng©n hµng cña ngêi xuÊt khÈu sÏ ph¸t hµnh mét L/C trong ®ã cam kÕt víi nhµ nhËp khÈu sÏ thanh to¸n l¹i cho hä trong trêng hîp ngêi xuÊt khÈu kh«ng hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng theo L/C ®· ®Ò ra - ®ã gäi lµ L/C dù phßng. - L/C tr¶ chËm (Deferred payment L/C): lµ L/C kh«ng thÓ huû bá, trong ®ã Ng©n hµng ph¸t hµnh L/C hay lµ Ng©n hµng x¸c nhËn L/C cam kÕt víi ngêi hëng lîi sÏ thanh to¸n (hoÆc dÇn dÇn) toµn bé sè tiÒn cña L/C t¹i mét (hoÆc nh÷ng) thêi ®iÓm x¸c ®Þnh trong t¬ng lai, (nh÷ng) thêi ®iÓm nµy ®· ®îc x¸c ®Þnh cô thÓ trong L/C. 1.2.2.2 Néi dung chñ yÕu cña mét th tÝn dông.  Sè hiÖu, ®Þa ®iÓm vµ ngµy më L/C. - TÊt c¶ c¸c L/C ®Òu ph¶i cã sè hiÖu riªng cña nã. T¸c dông cña nã ®Ó ph©n biÖt gi÷a c¸c lo¹i L/C kh¸c nhau, nh»m t¹o ®iÒu kiÖn thuËn tiÖn trong viÖc trao ®æi th«ng tin gi÷a c¸c bªn cã liªn quan trong qu¸ tr×nh giao dÞch, thanh 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 to¸n. Sè hiÖu nµy còng ®îc dïng ®Ó ghi vµo c¸c chøng tõ liªn quan trong bé chøng tõ thanh to¸n. - §Þa ®iÓm më L/C lµ n¬i Ng©n hµng më L/C viÕt cam kÕt tr¶ tiÒn cho ngêi xuÊt khÈu. §Þa ®iÓm nµy cã ý nghÜa quan träng trong viÖc lùa chän luËt ph¸p ¸p dông ®Ó gi¶i quyÕt nh÷ng bÊt ®ång x¶y ra (nÕu cã). - Ngµy më L/C lµ ngµy b¾t ®Çu ph¸t sinh vµ cã hiÖu lùc vÒ cam kÕt cña Ng©n hµng më th tÝn dông ®èi víi ngêi xuÊt khÈu; lµ ngµy Ng©n hµng më chÝnh thøc chÊp nhËn ®¬n xin më th tÝn dông cña nhµ nhËp khÈu; lµ ngµy b¾t ®Çu tÝnh thêi h¹n hiÖu lùc cña th tÝn dông vµ còng lµ c¨n cø ®Ó ngêi xuÊt khÈu kiÓm tra xem nhµ nhËp khÈu cã thùc hiÖn viÖc më th tÝn dông ®óng thêi h¹n nh tho¶ thuËn trong hîp ®ång th¬ng m¹i kh«ng. * Lo¹i th tÝn dông : §©y lµ mét néi dung quan träng cña mét L/C, v× mçi lo¹i L/C cã tÝnh chÊt vµ néi dung kh¸c nhau. Do ®ã, khi më L/C, ngêi yªu cÇu më ph¶i x¸c ®Þnh cô thÓ lo¹i L/C cÇn më. * Tªn, ®Þa chØ c¸c bªn liªn quan ®Õn L/C. C¸c bªn liªn quan ®Õn L/C ®îc chia lµm hai bªn:  C¸c th¬ng nh©n: ngêi nhËp khÈu (ngêi yªu cÇu më L/C) vµ ngêi xuÊt khÈu (ngêi hëng lîi).  C¸c Ng©n hµng liªn quan: Ng©n hµng më L/C, Ng©n hµng th«ng b¸o, Ng©n hµng x¸c nhËn (nÕu cã). * Sè tiÒn cña L/C: - Sè tiÒn cña L/C ph¶i võa ®îc ghi b»ng sè, võa ph¶i ®îc ghi b»ng ch÷ vµ ph¶i thèng nhÊt víi nhau. - Tªn cña ®¬n vÞ tiÒn tÖ ph¶i ®îc ghi râ rµng. - TrÞ gi¸ cña L/C ph¶i ph¶n ¸nh trÞ gi¸ cña l« hµng giao theo hîp ®ång. Tuy nhiªn, cÇn ph¶i chó ý ®Õn kh¶ n¨ng thùc hiÖn viÖc giao hµng. Bëi lÏ, ®èi víi mét sè mÆt hµng rêi nh quÆng, than, gç, g¹o... sè lîng hµng giao khã cã thÓ chÝnh x¸c nh L/C qui ®Þnh, tõ ®ã cã thÓ ¶nh hëng ®Õn kh¶ n¨ng thanh to¸n cña 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 l« hµng. Do ®ã, ®Ó tr¸nh t×nh tr¹ng nµy, mét L/C cã thÓ cho phÐp dung sai trong sè tiÒn còng nh sè lîng hµng giao. Tuy nhiªn, UCP 500 ®· tr¸nh t×nh tr¹ng nµy b»ng viÖc quy ®Þnh ®èi víi c¸c lo¹i hµng rêi, nÕu L/C kh«ng quy ®Þnh cô thÓ th× sè lîng hµng giao vÉn ®îc phÐp dung sai 5%, miÔn lµ kh«ng vît qu¸ gi¸ trÞ L/C. Do ®ã, mét L/C nªn ghi sè tiÒn tèi ®a vµ cho phÐp dung sai, th× ngêi xuÊt khÈu sÏ dÔ dµng h¬n trong viÖc thùc hiÖn L/C. * Thêi h¹n hiÖu lùc, thêi h¹n xuÊt tr×nh chøng tõ, thêi h¹n tr¶ tiÒn vµ thêi h¹n giao hµng. - Thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C lµ thêi h¹n mµ Ng©n hµng më L/C cam kÕt tr¶ tiÒn cho ngêi xuÊt khÈu nÕu ngêi xuÊt khÈu xuÊt tr×nh bé chøng tõ thanh to¸n trong thêi h¹n ®ã vµ phï hîp víi ®iÒu kiÖn cña L/C. Thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C b¾t ®Çu tõ ngµy më L/C (date of issue) ®Õn ngµy hÕt hiÖu lùc cña L/C (date of expiry). - Thêi h¹n xuÊt tr×nh chøng tõ lµ kho¶ng thêi gian ngêi xuÊt khÈu ®îc sö dông ®Ó hoµn tÊt bé chøng tõ ®Ó göi ®i thanh to¸n. Th«ng thêng thêi h¹n nµy ®îc tÝnh cô thÓ lµ mét sè ngµy nhÊt ®Þnh sau ngµy giao hµng. ViÖc xuÊt tr×nh chøng tõ cña ngêi xuÊt khÈu, kh«ng nh÷ng ph¶i n»m trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C mµ cßn ph¶i tu©n theo thêi h¹n xuÊt tr×nh ®îc phÐp. - Thêi h¹n tr¶ tiÒn phô thuéc vµo qui ®Þnh cña hîp ®ång. NÕu viÖc ®ßi tiÒn b»ng hèi phiÕu th× thêi h¹n tr¶ tiÒn ®îc qui ®Þnh ë yªu cÇu ký ph¸t hèi phiÕu. VÝ dô: “Available against presentation of draft at sight on Bank X” (thanh to¸n khi xuÊt tr×nh hèi phiÕu tr¶ ngay). Thêi h¹n tr¶ tiÒn cã thÓ n»m trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C nÕu lµ tr¶ tiÒn ngay, hoÆc cã thÓ n»m ngoµi thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C nÕu lµ L/C tr¶ chËm. Nhng nh÷ng hèi phiÕu cã kú h¹n vÉn ph¶i ®îc xuÊt tr×nh ®Ó chÊp nhËn trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C. - Thêi h¹n giao hµng còng ®îc qui ®Þnh râ trong L/C vµ do hîp ®ång mua b¸n qui ®Þnh. Thêi h¹n giao hµng cã quan hÖ chÆt chÏ víi thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C. ngµy giao hµng ph¶i n»m trong thêi h¹n hiÖu lùc cña L/C vµ kh«ng ®ù¬c trïng víi ngµy hÕt h¹n hiÖu lùc cña L/C. Ngµy më L/C ph¶i tríc ngµy giao hµng mét thêi gian hîp lý, kh«ng ®îc trïng víi ngµy giao hµng. 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 * Nh÷ng néi dung vÒ hµng ho¸: Tªn hµng ho¸, sè lîng, träng lîng, qui c¸ch phÈm chÊt, gi¸ c¶, bao b× , kÝ hiÖu... còng ®îc qui ®Þnh cô thÓ trong L/C. * Nh÷ng néi dung vÒ vËn t¶i giao nhËn hµng ho¸: C¸c ®iÒu kiÖn c¬ së giao hµng (FOB, CIF,C&F...), n¬i göi hµng, c¸ch vËn chuyÓn, c¸ch giao hµng... còng ®îc qui ®Þnh cô thÓ trong L/C. * Nh÷ng chøng tõ mµ ngêi xuÊt khÈu ph¶i xuÊt tr×nh. §©y lµ néi dung then chèt cña L/C, bëi v× bé chøng tõ thanh to¸n qui ®Þnh trong L/C lµ b»ng chøng cña ngêi xuÊt khÈu chøng minh r»ng m×nh ®· hoµn thµnh nghÜa vô giao hµng vµ lµm ®óng nh ®iÒu kiÖn cña L/C. §ã lµ c¨n cø ®Ó yªu cÇu Ng©n hµng më L/C thanh to¸n tiÒn hµng. Do ®ã, yªu cÇu kh¾t khe cña viÖc thùc hiÖn thanh to¸n b»ng ph¬ng thøc nµy lµ sù phï hîp hoµn toµn cña c¸c chøng tõ víi tÊt c¶ c¸c ®iÒu kiÖn cña L/C. Chøng tõ ph¶i tho¶ m·n ba yªu cÇu: sè lo¹i chøng tõ, sè lîng mçi lo¹i vµ yªu cÇu vÒ viÖc ký ph¸t chøng tõ ®ã nh thÕ nµo. Th«ng thêng mét bé chøng tõ bao gåm: - Hèi phiÕu (Draft of Exchange). - Ho¸ ®¬n (Commercial Invoice). - Chøng tõ vËn t¶i (Bill of Lading). - Hîp ®ång b¶o hiÓm (Insurance Policy/ Certificate). - Chøng nhËn xuÊt xø (Certificate of Original). - B¶n khai ®ãng gãi hµng (Packing list). - GiÊy chøng nhËn chÊt lîng (Certificate of quality). -GiÊy chøng nhËn sè lîng/ träng lîng (Certificate of quantity/weight). - C¸c giÊy chøng nhËn ph©n tÝch (Certificate(s) of analysis) - GiÊy chøng nhËn kiÓm dÞch, kiÓm nghiÖm... * Sù cam kÕt tr¶ tiÒn cña Ng©n hµng më L/C. §iÒu kho¶n nµy rµng buéc tr¸ch nhiÖm cña Ng©n hµng më L/C ®èi víi L/C nµy. * Nh÷ng ®iÒu kho¶n ®Æc biÖt kh¸c. 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ngoµi nh÷ng néi dung nªu trªn, khi cÇn thiÕt, Ng©n hµng më L/C vµ ngêi nhËp khÈu cã thÓ thªm nh÷ng néi dung kh¸c nh cho phÐp ®ßi hoµn tr¶ b»ng ®iÖn, qui ®Þnh thªm vÒ ®ãng gãi... Tuy nhiªn, c¸c Ng©n hµng më L/C ®îc khuyÕn c¸o r»ng, kh«ng nªn më mét L/C qu¸ rêm rµ b»ng c¸ch ghi thªm qu¸ nhiÒu ®iÒu kho¶n phô vµo L/C. Nh÷ng ®iÒu kho¶n phô ®îc coi lµ c¸c ®iÒu kho¶n kh«ng chøng tõ (non documents condition). * Ch÷ ký trªn L/C hay m· kho¸. L/C thùc chÊt lµ cam kÕt tr¶ tiÒn cã ®iÒu kiÖn cña Ng©n hµng më L/C. V× vËy, ngêi ký L/C ph¶i lµ ngêi cã ®ñ n¨ng lùc hµnh vi, n¨ng lùc ph¸p lý ®Ó tham gia vµ thùc hiÖn mét quan hÖ d©n luËt. Cho nªn nÕu L/C ®îc më vµ göi cho ngêi xuÊt khÈu b»ng th th× ngêi ký nã ph¶i lµ ngêi cã ch÷ ký uû quyÒn. NÕu L/C ®îc göi b»ng ®iÖn telex th× L/C ph¶i cã m· kho¸ ®óng víi qui ®Þnh gi÷a hai bªn th× L/C míi cã gi¸ trÞ thùc hiÖn. 1.2.3 V¨n b¶n ph¸p lý liªn quan ®Õn ho¹t ®éng thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. Kh¸c víi ho¹t ®éng thanh to¸n néi ®Þa, trong quan hÖ thanh to¸n quèc tÕ, kh«ng chØ ®ßi hái c¸c chñ thÓ tu©n thñ nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý quèc gia, mµ cßn ph¶i tu©n thñ c¶ nh÷ng quy ®Þnh ph¸p lý, c¸c hiÖp ®Þnh, hiÖp íc quèc tÕ, còng nh tËp qu¸n vµ th«ng lÖ ë mçi níc cã quan hÖ ®èi t¸c. §iÒu ®ã nhiÒu khi l¹i g©y trë ng¹i cho th¬ng m¹i quèc tÕ v× mçi quèc gia l¹i cã hÖ thèng ph¸p luËt, tËp qu¸n riªng vµ thÓ chÕ chÝnh trÞ kh¸c biÖt. V× vËy, cÇn ph¶i cã nh÷ng qui ®Þnh mang tÝnh thèng nhÊt cho tÊt c¶ c¸c quèc gia tham gia thanh to¸n tÝn dông chøng tõ. B¶n “Qui t¾c thùc hµnh thèng nhÊt vÒ tÝn dông chøng tõ cña phßng th¬ng m¹i quèc tÕ” (The Uniform customer and practice for documentary credits, ICC) - UCP ra ®êi lµ sù tÊt yÕu cña sù ph¸t triÓn thanh to¸n quèc tÕ b»ng L/C. UCP lµ tËp qu¸n quèc tÕ thèng nhÊt ®iÒu chØnh vÒ tÝn dông chøng tõ. UCP kh«ng ph¶i lµ luËt quèc tÕ mµ chØ lµ nh÷ng qui t¾c ®îc Ên hµnh bëi ICC - mét Tæ chøc phi ChÝnh phñ cã ¶nh hëng s©u réng, ®Æc biÖt lµ trong lÜnh vùc Th¬ng m¹i - Tµi chÝnh - Ng©n hµng trªn thÕ giíi. ViÖc UCP ®îc chÊp nhËn mét c¸ch réng r·i trªn thÕ giíi lµ mét m« t¶ ®Çy søc thuyÕt phôc vÒ kh¶ n¨ng cña giíi kinh doanh ë c¸c níc cã hÖ thèng ph¸p luËt kh¸c nhau cã thÓ ¸p dông c¸c c¬ chÕ thùc tiÔn cña 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 m×nh vµo viÖc tiÕn hµnh mua b¸n. KÓ tõ ngµy ra ®êi vµo n¨m 1933 cho ®Õn nay, UCP ®· qua 5 lÇn söa ®æi vµo c¸c n¨m 1951, 1962, 1974, 1983 vµ 1993 víi môc ®Ých theo kÞp sù ph¸t triÓn chung cña nÒn kinh tÕ, nÒn c«ng nghiÖp vËn t¶i vµ truyÒn th«ng trªn thÕ giíi. HiÖn nay, hÇu hÕt c¸c níc ®Òu sö dông UCP Ên b¶n sè 500 - n¨m 1993 (Gäi t¾t lµ UCP 500). ë ViÖt Nam viÖc ¸p dông UCP 500 trong c¸c tæ chøc tÝn dông, Ng©n hµng ®îc phÐp thùc hiÖn nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ gÇn nh tuyÖt ®èi mµ kh«ng bÞ bÊt kú sù ®iÒu chØnh nµo, chØ ®Õn khi cã c¸c vô viÖc ph¸t sinh cô thÓ th× toµ ¸n míi can thiÖp. Cho ®Õn nay, níc ta vÉn cha cã v¨n b¶n quy ®Þnh nµo, híng dÉn ¸p dông UCP vµ c¸c th«ng lÖ kh¸c trong giao dÞch thanh to¸n xuÊt nhËp khÈu b»ng L/C ®Ó c¸c NHTM ¸p dông vµo thùc tÕ. C¸c v¨n b¶n nh vËy rÊt cÇn thiÕt kh«ng chØ ®èi víi Ng©n hµng mµ cßn lµ c¬ së ®Ó toµ ¸n, träng tµi ¸p dông khi xÐt xö c¸c vô ¸n tranh chÊp gi÷a c¸c ®èi t¸c trong giao dÞch tÝn dông chøng tõ. Bªn c¹nh ®ã, do sù kh¸c biÖt vÒ ®Þa lý gi÷a ngêi xuÊt khÈu vµ ngêi nhËp khÈu, do sù biÕn ®éng vÒ tû gi¸ tiÒn tÖ trong ®iÒu kiÖn l¹m ph¸t ®ang trë thµnh hiÖn tîng phæ biÕn ë c¸c níc nh hiÖn nay, sù biÕn ®éng vÒ l·i suÊt, n¨ng lùc tµi chÝnh cña chñ thÓ tham gia c¸c ho¹t ®éng trao ®æi, mua b¸n ngo¹i th¬ng cã thÓ ®Èy hä ph¶i ®èi phã víi c¸c rñi ro, ¶nh hëng tíi lîi Ých cña c¸c bªn xuÊt ph¸t tõ viÖc thanh to¸n tiÒn hµng ho¸ xuÊt nhËp khÈu vµ c¸c dÞch vô ®èi ngo¹i cung øng. Tõ ®ã, c¸c chñ thÓ ph¶i quan t©m tíi c¸c ®iÒu kiÖn nh: _ §iÒu kiÖn vÒ tiÒn tÖ vµ ®¶m b¶o ngo¹i hèi. _ §iÒu kiÖn vÒ thêi gian thanh to¸n. _ §iÒu kiÖn vÒ ®Þa ®iÓm thanh to¸n. _ §iÒu kiÖn vÒ ph¬ng thøc thanh to¸n. Trong ®ã, ph¬ng thøc thanh to¸n lµ ®iÒu kiÖn quan träng nhÊt, tuy nhiªn xÐt cho cïng viÖc lùa chän ph¬ng thøc nµo còng xuÊt ph¸t tõ yªu cÇu cña ngêi b¸n lµ thu ®îc tiÒn nhanh chãng, ®Çy ®ñ ®óng h¹n, cßn yªu cÇu cña ngêi mua lµ nhËn hµng kÞp thêi ®óng sè lîng vµ chÊt lîng. 1.2.4 Quy tr×nh nghiÖp vô thanh to¸n quèc tÕ theo ph¬ng thøc tÝn dông chøng tõ. 20