Bé Th−¬ng m¹i
ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i
§Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé
c¸c gi¶i ph¸p ®Ó viÖt nam khai th¸c tèi ®a nh÷ng lîi
Ých th−¬ng m¹i tõ ch−¬ng tr×nh “thu hoach sím”
trong khu mËu dÞch tù do asean - trung quèc
(B¸o c¸o tæng Hîp)
Hµ néi 2006
Bé Th−¬ng m¹i
ViÖn nghiªn cøu th−¬ng m¹i
§Ò tµi nghiªn cøu khoa häc cÊp bé
c¸c gi¶i ph¸p ®Ó viÖt nam khai th¸c tèi ®a nh÷ng lîi
Ých th−¬ng m¹i tõ ch−¬ng tr×nh “thu hoach sím”
trong khu mËu dÞch tù do asean - trung quèc
(B¸o c¸o tæng Hîp)
C¬ quan chñ qu¶n: Bé Th−¬ng m¹i
C¬ quan chñ tr× thùc hiÖn: ViÖn Nghiªn cøu Th−¬ng m¹i
Chñ nhiÖm §Ò tµi:
trÞnh thÞ thanh thñy
5891
21/6/2006
Hµ néi - 2006
Danh môc ch÷ viÕt t¾t
STT
ViÕt t¾t
Chó gi¶i tiÕng Anh
Chó gi¶i tiÕng ViÖt
1. AFTA
ASEAN Free Trade Area
Khu vùc th−¬ng m¹i tù do ch©u ¸
2. ASEAN
Association of Southeast
Asian Nations
HiÖp héi c¸c n−íc khu vùc §«ng
Nam ¸
3. ACFTA
ASEAN-China Free Trade
Area
Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN –
Trung Quèc
4. AMBDC
Hîp t¸c ASEAN vÒ ph¸t triÓn l−u
vùc s«ng Mª-K«ng
5. CEPA
HiÖp ®Þnh khung vÒ th−¬ng m¹i vµ
®Çu t− víi Hång K«ng
6. CEPT
Common Effective
Preferential Tariff
Ch−¬ng tr×nh thuÕ quan −u ®·i cã
hiÖu lùc chung
7. CLMV
Cambodia, Laos, Myanmar,
and Vietnam
Campuchia, Lµo, Myanmar vµ ViÖt
Nam
8. EHP
Early Harvest Program
Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím
9. FAO
Food and Agriculture
Organization of the United
Nations
Tæ chøc N«ng L−¬ng ThÕ giíi
10. FTA
Free Trade Agreement
HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do
11. GATT
General Agreement on Tariffs
and Trade
HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ
Th−¬ng m¹i
12. GDP
Gross Domestic Product
tæng thu nhËp quèc néi
13. GMS
Ch−¬ng tr×nh tiÓu vïng s«ng MªK«ng më réng
14. HSL
High Sensitive List
C¸c mÆt hàng nh¹y c¶m cao
15. MFN
Most Favored Nation
Quy chÕ tèi huÖ quèc
16. SME
Small and Medium Enterprises Doanh nghiÖp võa vµ nhá
17. TEL
Temprory Eliminated List
Danh môc lo¹i trõ t¹m thêi
18. TQM
Total Quality Management
HÖ thèng qu¶n lý chÊt l−îng tæng thÓ
19. WTO
World Trade Organization
Tæ chøc th−¬ng m¹i thÕ giíi
Ch−¬ng I
tæng quan vÒ ch−¬ng tr×nh thu ho¹ch sím
trong khu«n khæ khu vùc mËu dÞch tù do
ASEAN – Trung Quèc
1. Tæng quan vÒ héi nhËp th−¬ng m¹i khu vùc gi÷a ASEAN vµ Trung
Quèc
1.1. HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ ASEAN – Trung Quèc
N¨m 2000, cïng víi nh÷ng ®ét ph¸ cña Trung Quèc trong tiÕn tr×nh
®µm ph¸n gia nhËp WTO, t¹i Héi nghÞ cÊp cao ASEAN - Trung Quèc lÇn thø 3
vµo th¸ng 11 n¨m 2000 t¹i Singapore, Thñ t−íng Trung Quèc Chu Dung C¬
®· chñ ®éng ®Ò xuÊt x©y dùng c¸c biÖn ph¸p hîp t¸c kinh tÕ s©u s¾c h¬n gi÷a
ASEAN vµ Trung Quèc, ®Æc biÖt lµ ý t−ëng thµnh lËp Khu vùc mËu dÞch tù do
ASEAN – Trung Quèc (ACFTA), víi môc tiªu t¨ng c−êng sù liªn kÕt kinh tÕ
chÆt chÏ gi÷a hai bªn, n©ng cao søc c¹nh tranh cña khu vùc trªn thÞ tr−êng thÕ
giíi. V−ît qua nh÷ng e ng¹i ban ®Çu cña mét sè n−íc ASEAN, ®Ò xuÊt cña
Trung Quèc ®· ®−îc c¸c n−íc ASEAN ®ãn nhËn víi mét th¸i ®é tÝch cùc.
Sau gÇn 1 n¨m th¶o luËn, trao ®æi vµ n©ng cao sù hiÓu biÕt lÉn nhau gi÷a
quan chøc ë c¸c cÊp, ASEAN vµ Trung Quèc ®· dÇn dÇn ®i ®Õn sù nhÊt trÝ
trong hÇu hÕt c¸c vÊn ®Ò c¨n b¶n, t¹o lËp mét nÒn mãng v÷ng ch¾c cho nh÷ng
tiÕn triÓn hîp t¸c kinh tÕ sau nµy. Ngµy 6/11/2001, Héi nghÞ cÊp cao ASEAN Trung Quèc häp t¹i Brun©y ®· nhÊt trÝ víi ®Ò xuÊt x©y dùng mét Khu«n khæ
hîp t¸c kinh tÕ vµ thiÕt lËp Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc
trong vßng 10 n¨m. §Ó triÓn khai quyÕt ®Þnh cña c¸c nhµ l·nh ®¹o, ñy ban
®µm ph¸n th−¬ng m¹i ASEAN - Trung Quèc (TNC) ®· ®−îc thµnh lËp víi ®¹i
diÖn cña Trung Quèc vµ c¸c n−íc thµnh viªn ASEAN ®Ó tiÕn hµnh c¸c cuéc
®µm ph¸n gi÷a hai bªn.
Sau mét n¨m ®µm ph¸n, ngµy 14-11-2002, c¸c nhµ l·nh ®¹o ASEAN vµ
Trung Quèc ®· nhÊt trÝ kÝ kÕt HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn
gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc, thiÕt lËp c¬ së ph¸p lý thèng nhÊt ®iÒu chØnh
toµn bé c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc, quan träng
nhÊt lµ hai bªn ®· ®Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Çu tiªn, t¹o c¬ së ®Ó thiÕt
lËp khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc trong vßng 10 n¨m.
1
Néi dung c¬ b¶n cña HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn
ASEAN – Trung Quèc
HiÖp ®Þnh khung nµy lµ mét HiÖp ®Þnh kinh tÕ theo nghÜa réng, võa cã c¸c
qui ®Þnh chi tiÕt vÒ mét sè nghÜa vô ph¶i thùc hiÖn, võa x¸c ®Þnh c¸c môc tiªu,
nguyªn t¾c ®Ó triÓn khai ®µm ph¸n tiÕp theo trªn c¸c lÜnh vùc th−¬ng m¹i hµng
ho¸, th−¬ng m¹i dÞch vô, ®Çu t− vµ c¸c hîp t¸c kinh tÕ kh¸c.
Bao gåm 16 ®iÒu víi 4 phô lôc, HiÖp ®Þnh khung ®−îc kÕt cÊu thµnh 4
phÇn c¬ b¶n: PhÇn më ®Çu; PhÇn liªn quan ®Õn Khu vùc mËu dÞch tù do
ASEAN - Trung Quèc (ACFTA); PhÇn vÒ hîp t¸c kinh tÕ; PhÇn vÒ c¸c ®iÒu
kho¶n thùc hiÖn. Cã thÓ tãm t¾t HiÖp ®Þnh khung nh− sau:
PhÇn më ®Çu
PhÇn më ®Çu gåm Lêi nãi ®Çu vµ 2 ®iÒu (§iÒu 1 vµ §iÒu 2) qui ®Þnh 4
môc tiªu, 8 biÖn ph¸p ®Ó t¨ng c−êng hîp t¸c kinh tÕ vµ c¸c nguyªn t¾c c¬ b¶n
®èi víi toµn bé c¸c ho¹t ®éng hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn gi÷a ASEAN vµ Trung
Quèc.
Môc tiªu cña HiÖp ®Þnh:
(a) cñng cè vµ t¨ng c−êng hîp t¸c kinh tÕ, th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− gi÷a
c¸c Bªn;
(b) tù do ho¸ tõng b−íc vµ thóc ®Èy th−¬ng m¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô
còng nh− thiÕt lËp mét chÕ ®é ®Çu t− thuËn lîi, minh b¹ch vµ tù
do;
(c) t×m kiÕm c¸c lÜnh vùc míi vµ x©y dùng c¸c biÖn ph¸p phï hîp v×
hîp t¸c kinh tÕ gÇn gòi h¬n gi÷a c¸c Bªn; vµ
(d) t¹o thuËn lîi cho c¸c n−íc thµnh viªn míi cña ASEAN héi nhËp
kinh tÕ hiÖu qu¶ h¬n vµ thu hÑp kho¶ng c¸ch ph¸t triÓn gi÷a c¸c
Bªn.
C¸c biÖn ph¸p kinh tÕ toµn diÖn (2)
C¸c Bªn nhÊt trÝ khÈn tr−¬ng ®µm ph¸n ®Ó thµnh lËp Khu vùc mËu dÞch tù
do ASEAN-Trung Quèc trong vßng 10 n¨m, vµ ®Ó cñng cè vµ t¨ng c−êng hîp
t¸c kinh tÕ th«ng qua:
(a) lo¹i bá dÇn c¸c hµng rµo thuÕ quan vµ phi quan thuÕ ®èi víi c¬ b¶n
toµn bé th−¬ng m¹i hµng ho¸;
(b) tù do ho¸ tõng b−íc th−¬ng m¹i dÞch vô trong hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc;
2
(c) thiÕt lËp mét chÕ ®é ®Çu t− th«ng tho¸ng vµ cã tÝnh c¹nh tranh nh»m
t¹o thuËn lîi vµ thóc ®Èy ®Çu t− trong Khu vùc mËu dÞch tù do
ASEAN-Trung Quèc;
(d) dµnh ®èi xö ®Æc biÖt vµ kh¸c biÖt vµ linh ho¹t cho c¸c n−íc thµnh
viªn míi cña ASEAN;
(e) dµnh linh ho¹t cho c¸c Bªn trong ®µm ph¸n khu vùc mËu dÞch tù do
ASEAN-Trung Quèc nh»m gi¶i quyÕt nh÷ng vÊn ®Ò nh¹y c¶m cña
m×nh trong lÜnh vùc hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t−, nh÷ng linh ho¹t nµy
sÏ ®−îc ®µm ph¸n vµ nhÊt trÝ dùa trªn nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i vµ cïng
cã lîi;
(f) x©y dùng c¸c biÖn ph¸p t¹o thuËn lîi th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− cã hiÖu
qu¶, bao gåm nh−ng kh«ng chØ h¹n chÕ trong c¸c biÖn ph¸p ®¬n gi¶n
ho¸ c¸c thñ tôc h¶i quan vµ c¸c tho¶ thuËn c«ng nhËn lÉn nhau;
(g) më réng hîp t¸c kinh tÕ trong c¸c lÜnh vùc sÏ ®−îc cïng nhau thèng
nhÊt, gãp phÇn lµm s©u s¾c h¬n mèi liªn kÕt th−¬ng m¹i vµ ®Çu t−
gi÷a c¸c Bªn vµ h×nh thµnh c¸c kÕ ho¹ch vµ ch−¬ng tr×nh hµnh ®éng
nh»m thùc hiÖn c¸c ngµnh/lÜnh vùc hîp t¸c ®· tho¶ thuËn; vµ
(h) thiÕt lËp nh÷ng c¬ chÕ thÝch hîp nh»m môc ®Ých thùc hiÖn cã hiÖu
qu¶ HiÖp ®Þnh nµy.
PhÇn 1: Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc (ACFTA)
PhÇn nµy ®Ò ra nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Þnh h−íng cho viÖc ®µm ph¸n
thiÕt lËp Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN - Trung Quèc, bao gåm c¸c lÜnh vùc
th−¬ng m¹i hµng ho¸, th−¬ng m¹i dÞch vô vµ ®Çu t− (§iÒu 3, 4, 5). PhÇn 1 ®−îc
chia thµnh 4 ®iÒu vµ ®iÒu 6 lµ vÒ Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím
Bªn c¹nh Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím (theo §iÒu 6) cña HiÖp ®Þnh nµy,
vµ nh»m ®Èy nhanh viÖc më réng th−¬ng m¹i hµng hãa, c¸c Bªn nhÊt trÝ tiÕn
hµnh ®µm ph¸n ®Ó lo¹i bá thuÕ quan vµ c¸c quy ®Þnh h¹n chÕ th−¬ng m¹i ®èi
víi c¬ b¶n toµn bé th−¬ng m¹i hµng hãa gi÷a c¸c Bªn (ngo¹i trõ, trong tr−êng
hîp cÇn thiÕt, nh÷ng biÖn ph¸p ®−îc cho phÐp theo §iÒu XXIV (8)(b) cña
HiÖp ®Þnh chung vÒ ThuÕ quan vµ Th−¬ng m¹i (GATT) cña WTO).
Ngay sau khi HiÖp ®Þnh khung ®−îc ký kÕt, hai bªn ®· tiÕn hµnh ®µm
ph¸n ®Ó thiÕt lËp Khu vùc mËu dÞch tù do ®èi víi hµng ho¸ vµo n¨m 2010 ®èi
víi 6 n−íc thµnh viªn cò cña ASEAN (ASEAN - 6) vµ Trung Quèc vµ vµo n¨m
2015 ®èi víi 4 n−íc thµnh viªn míi cña ASEAN (®iÒu 3). Trong ®ã, viÖc ®µm
ph¸n c¾t gi¶m thuÕ quan sÏ ®−îc ®Þnh h−íng bëi c¸c nguyªn t¾c chÝnh sau:
3
- C¸c mÆt hµng lµ ®èi t−îng c¾t gi¶m thuÕ ®−îc chia thµnh hai danh
môc chñ yÕu: Danh môc th«ng th−êng vµ Danh môc nh¹y c¶m.
- §èi víi hµng ho¸ thuéc Danh môc th«ng th−êng, ASEAN - 6 vµ
Trung Quèc sÏ c¾t gi¶m vµ lo¹i bá thuÕ quan theo lé tr×nh tõ
1/1/2005 ®Õn n¨m 2010. §èi víi c¸c n−íc thµnh viªn míi cña
ASEAN, lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ sÏ dµi h¬n 5 n¨m, b¾t ®Çu tõ 1/1/2005
vµ kÕt thóc vµo n¨m 2015. C¸ch thøc c¾t gi¶m thuÕ sÏ ®−îc ®µm
ph¸n x¸c ®Þnh sau.
- §èi víi hµng ho¸ thuéc Danh môc nh¹y c¶m, sÏ cã c¬ chÕ c¾t gi¶m
thuÕ linh ho¹t h¬n, víi thêi h¹n kÕt thóc, thuÕ suÊt cuèi cïng vµ sè
l−îng giíi h¹n mÆt hµng sÏ ®−îc ®µm ph¸n sau.
- C¸c bªn cã quyÒn ¸p dông c¸c biÖn ph¸p ®Ó b¶o vÖ an ninh quèc gia,
b¶o vÖ gi¸ trÞ nghÖ thuËt, lÞch sö vµ kh¶o cæ, b¶o vÖ ®¹o ®øc x· héi,
søc khoÎ vµ cuéc sèng cña con ng−êi vµ ®éng thùc vËt, phï hîp víi
§iÒu XX cña HiÖp ®Þnh GATT.
Ngoµi ra, HiÖp ®Þnh khung còng x¸c ®Þnh thªm nh÷ng vÊn ®Ò sÏ ®−îc
tiÕp tôc ®µm ph¸n bao gåm:
+ C¸c qui t¾c chi tiÕt ®iÒu chØnh viÖc c¾t gi¶m thuÕ, gåm c¶
qui t¾c cã ®i cã l¹i.
+ Qui t¾c xuÊt xø hµng ho¸.
+ Qui t¾c xö lý ®èi víi h¹n ng¹ch thuÕ quan.
N−íc ta còng ®· cam kÕt tham gia Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím vµ b¾t
®Çu thùc hiÖn tõ ngµy 1/1/2004 víi hÇu hÕt c¸c mÆt hµng trong Ch−¬ng 1 ®Õn
ch−¬ng 8, chØ lo¹i trõ 15 dßng thuÕ cña c¸c nhãm mÆt hµng gåm thÞt gia cÇm
c¸c lo¹i, trøng gµ vÞt, mét sè lo¹i hoa qu¶ cã mói.
PhÇn 2 : C¸c lÜnh vùc hîp t¸c kinh tÕ
PhÇn nµy ®Ò ra c¸c lÜnh vùc vµ biÖn ph¸p hîp t¸c kinh tÕ (§iÒu 7). Tuy
nhiªn, trong khu«n khæ HiÖp ®Þnh khung, ASEAN vµ Trung Quèc míi dõng
l¹i ë viÖc x¸c ®Þnh c¸c lÜnh vùc hîp t¸c, trong ®ã cã c¸c lÜnh vùc −u tiªn hîp
t¸c (§iÒu 7) vµ mét sè c¸c biÖn ph¸p hîp t¸c dù kiÕn (§iÒu 7.3). KÕ ho¹ch
triÓn khai cô thÓ sÏ do hai bªn tiÕp tôc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn trªn c¬ së tháa
thuËn sau nµy.
ASEAN vµ Trung Quèc thèng nhÊt tr−íc m¾t sÏ t¨ng c−êng hîp t¸c
trong 5 lÜnh vùc −u tiªn lµ:
4
a. N«ng nghiÖp
b. C«ng nghÖ th«ng tin
c. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc
d. §Çu t−
e. Ph¸t triÓn l−u vùc s«ng Mªk«ng.
Sau nµy, hîp t¸c sÏ ®−îc më réng sang c¸c lÜnh vùc kh¸c nh− ng©n hµng,
tµi chÝnh, du lÞch, c«ng nghiÖp, vËn t¶i, v« tuyÕn viÔn th«ng, së h÷u trÝ tuÖ, xÝ
nghiÖp võa vµ nhá, m«i tr−êng, c«ng nghÖ sinh häc, thuû s¶n, l©m nghiÖp, khai
kho¸ng, n¨ng l−îng, ph¸t triÓn tiÓu vïng ....
C¸c biÖn ph¸p t¨ng c−êng hîp t¸c sÏ bao gåm, nh−ng kh«ng chØ giíi
h¹n ë:
(a) Thóc ®Èy vµ t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i hµng ho¸ vµ dÞch vô, vµ
®Çu t− nh−:
- Tiªu chuÈn vµ ®¸nh gi¸ hîp chuÈn;
- Hµng rµo kü thuËt ®èi víi th−¬ng m¹i/c¸c biÖn ph¸p phi
thuÕ quan; vµ
- Hîp t¸c h¶i quan
(b) T¨ng c−êng kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña c¸c doanh nghiÖp võa vµ nhá
(SMEs);
(c)
Thóc ®Èy th−¬ng m¹i ®iÖn tö;
(d)
X©y dùng n¨ng lùc;
(e)
ChuyÓn giao c«ng nghÖ.
Mét phÇn quan träng cña lÜnh vùc hîp t¸c kinh tÕ lµ −u ®·i dµnh cho c¸c
n−íc thµnh viªn míi cña ASEAN th«ng qua c¸c ch−¬ng tr×nh vµ hç trî kü
thuËt kh¸c nh»m gióp ®ì c¸c n−íc nµy trong viÖc c¬ cÊu l¹i nÒn kinh tÕ, ph¸t
triÓn th−¬ng m¹i vµ ®Çu t− víi Trung Quèc (§iÒu 7.4)
Hîp t¸c kinh tÕ cßn ®−îc qui ®Þnh mét phÇn trong Ch−¬ng tr×nh Thu
ho¹ch sím, chñ yÕu nh»m xóc tiÕn c¸c dù ¸n ®ang ®−îc triÓn khai trong khu«n
khæ hîp t¸c tr−íc ®©y gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc. §¸ng l−u ý lµ sù hîp t¸c
nµy dµnh −u tiªn cho mét sè dù ¸n mµ ViÖt Nam ®ang tham gia, vÝ dô nh− KÕ
ho¹ch ph¸t triÓn tæng thÓ trong khu vùc TiÓu vïng S«ng Mªk«ng më réng, hay
c¸c ch−¬ng tr×nh hç trî kü thuËt cho c¸c n−íc ASEAN míi x©y dùng n¨ng lùc
héi nhËp khu vùc vµ thóc ®Èy qu¸ tr×nh gia nhËp WTO.
5
PhÇn 3: C¸c ®iÒu kho¶n thùc hiÖn
PhÇn c¸c ®iÒu kho¶n thùc hiÖn gåm 9 ®iÒu, x¸c ®Þnh c¸c biÖn ph¸p thùc thi
HiÖp ®Þnh khung, trong ®ã næi lªn mét sè néi dung chÝnh nh− sau:
a) Thêi gian ®µm ph¸n vÒ th−¬ng m¹i hµng ho¸, dÞch vô vµ ®Çu t−
HiÖp ®Þnh khung qui ®Þnh khung thêi gian ®µm ph¸n vÒ th−¬ng m¹i hµng
hãa b¾t ®Çu tõ ®Çu n¨m 2003 vµ kÕt thóc tr−íc ngµy 30/6/2004 (§iÒu 8.1).
§èi víi th−¬ng m¹i dÞch vô vµ ®Çu t−, c¸c n−íc nhÊt trÝ sÏ cè g¾ng sím
khëi ®éng qu¸ tr×nh ®µm ph¸n nµy trong n¨m 2003 (§iÒu 8.2).
§èi víi c¸c hîp t¸c kinh tÕ kh¸c, HiÖp ®Þnh khung kh«ng ®Ò cËp ®Õn thêi
®iÓm cô thÓ, nh−ng thÓ hiÖn sù cam kÕt cña c¸c bªn mong muèn sím x©y dùng
ch−¬ng tr×nh vµ kÕ ho¹ch cô thÓ (§iÒu 8.3).
b) VÒ viÖc dµnh ®·i ngé tèi huÖ quèc (MFN) cho c¸c n−íc ch−a ph¶i
lµ thµnh viªn cña WTO.
Sau nhiÒu lÇn ®µm ph¸n víi kh«ng Ýt khã kh¨n, cuèi cïng Trung Quèc ®·
®ång ý ®−a vµo HiÖp ®Þnh khung ®iÒu kho¶n quy ®Þnh Trung Quèc sÏ dµnh cho
c¸c n−íc ASEAN ch−a lµ thµnh viªn cña WTO ®−îc h−ëng nh÷ng cam kÕt cña
m×nh trong khu«n khæ WTO trªn c¬ së ®·i ngé tèi huÖ quèc (§iÒu 9). §©y lµ
mét −u ®·i rÊt cã ý nghÜa ®èi víi doanh nghiÖp n−íc ta ®Ó th©m nhËp thÞ
tr−êng Trung Quèc mét c¸ch b×nh ®¼ng trong mäi lÜnh vùc th−¬ng m¹i hµng
ho¸, th−¬ng m¹i dÞch vô vµ ®Çu t−.
c) C¬ chÕ gi¶i quyÕt tranh chÊp.
HiÖp ®Þnh khung quy ®Þnh: Trong thêi h¹n mét n¨m sau thêi ®iÓm HiÖp
®Þnh nµy cã hiÖu lùc, c¸c Bªn sÏ thiÕt lËp c¬ chÕ vµ c¸c thñ tôc gi¶i quyÕt tranh
chÊp chÝnh thøc thÝch hîp nh»m thùc hiÖn c¸c môc tiªu cña HiÖp ®Þnh nµy
(®iÒu 11.1)
d) Thêi ®iÓm cã hiÖu lùc vµ b¶o l−u
HiÖp ®Þnh khung qui ®Þnh thêi h¹n hiÖu lùc cña HiÖp ®Þnh lµ tõ ngµy 1
th¸ng 7 n¨m 2003 (§iÒu 16.1). C¸c bªn cè g¾ng hoµn tÊt thñ tôc trong n−íc
vµo ngµy ®ã vµ th«ng b¸o cho nhau b»ng v¨n b¶n. Tr−êng hîp mét n−íc ch−a
hoµn thµnh ®−îc thñ tôc trong n−íc tr−íc ngµy 1/7/2003 th× quyÒn vµ nghÜa vô
cña n−íc ®ã sÏ b¾t ®Çu tõ khi hoµn thµnh xong thñ tôc phª duyÖt.
1.2. Néi dung vµ ý nghÜa cña Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím
Qua mét qu¸ tr×nh ®µm ph¸n kh¸ dµi, HiÖp ®Þnh khung vÒ hîp t¸c kinh
tÕ toµn diÖn gi÷a ASEAN vµ Trung Quèc ®· ®−îc nguyªn thñ cña 10 n−íc
6
ASEAN vµ Trung Quèc ký kÕt t¹i Campuchia, t¹o tiÒn ®Ò thµnh lËp Khu vùc
mËu dÞch tù do ASEAN-Trung Quèc (ACFTA) vµo n¨m 2010 ®èi víi c¸c n−íc
ASEAN 6 (Bru-n©y, In-®«-nª-xi-a, Ma-lai-xi-a, Phi-lÝp-pin, Xinh-ga-po, Th¸i
Lan) vµ 2015 ®èi víi c¸c n−íc C¨mpuchia, Lµo, Myanmar vµ ViÖt Nam
(CLMV).
HiÖp ®Þnh vÒ hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn ASEAN-Trung Quèc ®iÒu chØnh
4 m¶ng lín: hµng hãa, dÞch vô, ®Çu t− vµ c¸c lÜnh vùc hîp t¸c kinh tÕ kh¸c.
Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím (EHP) lµ mét néi dung trong HiÖp ®Þnh khung vÒ
hîp t¸c kinh tÕ toµn diÖn ASEAN-Trung Quèc (®−îc quy ®Þnh t¹i ®iÒu 6 cña
HiÖp ®Þnh) vµ ®iÒu chØnh mét phÇn trong m¶ng hµng ho¸.
Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím lµ mét c¬ chÕ −u ®∙i thuÕ quan ®−îc
®Æt ra nh»m thùc hiÖn sím c¸c lîi Ých cña −u ®·i thuÕ quan trong khu«n khæ
Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN-Trung Quèc trªn c¬ së cã ®i cã l¹i gi÷a c¸c
Bªn.
Ph¹m vi Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím
Ph¹m vi s¶n phÈm trong ch−¬ng tr×nh thu ho¹ch sím gåm tÊt c¶ c¸c mÆt
hµng ë cÊp ®é 8/9 sè (m· HS) thuéc c¸c ch−¬ng sau ®©y, ngo¹i trõ nh÷ng mÆt
hµng ®−îc mét Bªn ®−a vµo danh môc lo¹i trõ (®−îc nªu trong phô lôc cña
HiÖp ®Þnh) vµ nh÷ng mÆt hµng nµy ®−îc lo¹i trõ cho Bªn ®ã khi tham gia EHP.
Ch−¬ng
M« t¶
01
§éng vËt sèng
02
ThÞt vµ néi t¹ng ®éng vËt
03
C¸
04
S÷a vµ c¸c s¶n phÈm tõ s÷a
05
C¸c s¶n phÈm kh¸c tõ ®éng vËt
06
C©y sèng
07
Rau ¨n ®−îc
08
Qu¶ vµ h¹t ¨n ®−îc
7
§èi víi Bªn cã c¸c mÆt hµng trong danh môc lo¹i trõ, cã thÓ söa ®æi
danh môc lo¹i trõ bÊt cø lóc nµo ®Ó ®−a mét hoÆc nhiÒu mÆt hµng trong danh
môc nµy vµo EHP.
TÊt c¶ c¸c mÆt hµng trong EHP ®−îc chia thµnh 3 nhãm mÆt hµng ®Ó c¾t
gi¶m vµ xãa bá thuÕ quan theo khung thêi gian quy ®Þnh, tuy nhiªn kh«ng
ng¨n c¶n bÊt kú Bªn nµo ®Èy nhanh viÖc c¾t gi¶m vµ xãa bá thuÕ quan nÕu Bªn
®ã muèn. 3 nhãm mÆt hµng ®−îc x¸c ®Þnh nh− sau:
• Nhãm 1: §èi víi Trung Quèc vµ ASEAN 6, ¸p dông ®èi víi tÊt c¶
mÆt hµng cã thuÕ suÊt MFN lín h¬n 15%.
§èi víi c¸c n−íc thµnh viªn ASEAN míi, ¸p dông ®èi víi tÊt c¶
c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt MFN b»ng 30% hoÆc lín h¬n.
• Nhãm 2: §èi víi Trung Quèc vµ ASEAN 6, ¸p dông ®èi víi tÊt c¶
mÆt hµng cã thuÕ suÊt MFN tõ 5% ®Õn 15% (kÓ c¶ c¸c mÆt hµng
cã thuÕ suÊt b»ng 5% vµ 15%)
§èi víi c¸c n−íc thµnh viªn ASEAN míi, ¸p dông ®èi víi tÊt c¶
c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt MFN tõ 15% ®Õn 30% (kÓ c¶ mÆt hµng
cã thuÕ suÊt 15%, nh−ng kh«ng ¸p dông víi mÆt hµng cã thuÕ
suÊt 30%).
• Nhãm 3: §èi víi Trung Quèc vµ ASEAN 6, ¸p dông ®èi víi tÊt c¶
mÆt hµng cã thuÕ suÊt MFN nhá h¬n 5%.
§èi víi c¸c n−íc thµnh viªn ASEAN míi, ¸p dông ®èi víi tÊt c¶
c¸c mÆt hµng cã thuÕ suÊt MFN nhá h¬n 15%.
C¸c s¶n phÈm cã møc thuÕ ¸p dông MFN lµ 0% sÏ gi÷ nguyªn ë
møc 0%. Cßn nÕu møc thuÕ thùc hiÖn ®−îc gi¶m xuèng 0% th× sÏ
gi÷ nguyªn ë møc 0%.
Trong ph¹m vi cña HiÖp ®Þnh vÒ EHP cßn quy ®Þnh quy t¾c xuÊt xø vµ
viÖc ¸p dông c¸c quy ®Þnh cña WTO. Theo ®ã c¸c quy ®Þnh cña WTO vÒ söa
®æi cam kÕt, hµnh ®éng tù vÖ, c¸c biÖn ph¸p khÈn cÊp vµ c¸c biÖn ph¸p ®iÒu
chØnh th−¬ng m¹i kh¸c, kÓ c¶ chèng b¸n ph¸ gi¸, c¸c biÖn ph¸p trî cÊp vµ ®èi
kh¸ng, trong thêi gian t¹m thêi sÏ ®−îc ¸p dông ®èi víi c¸c s¶n phÈm n»m
trong EHP vµ sÏ ®−îc b·i bá vµ thay thÕ b»ng c¸c quy ®Þnh liªn quan ®−îc c¸c
Bªn ®µm ph¸n vµ nhÊt trÝ theo §iÒu 3 cña HiÖp ®Þnh khung khi c¸c quy ®Þnh
®ã ®−îc thùc hiÖn.
Tõ ngµy 1 th¸ng 1 n¨m 2004, ViÖt Nam cã 484 mÆt hµng dµnh thuÕ suÊt
−u ®·i cho Trung Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN kh¸c trong Ch−¬ng tr×nh Thu
8
ho¹ch sím, bao gåm c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n vµ thñy s¶n n»m trong tõ
Ch−¬ng 1 ®Õn Ch−¬ng 8 cña BiÓu thuÕ nhËp khÈu −u ®·i hiÖn hµnh (ban hµnh
theo QuyÕt ®Þnh sè 110/2003/Q§-BTC ngµy 25/7/2003 cña Bé Tµi chÝnh).
Ngµy 25/2/2004, ChÝnh phñ ®· ký NghÞ ®Þnh sè 99/2004/N§-CP ban
hµnh lé tr×nh gi¶m thuÕ nhËp khÈu cho danh môc EHP cña ViÖt Nam giai ®o¹n
2004-2008.
Ngµy 10-3-2004, Bé Tµi chÝnh ®· cã th«ng t− sè 16/2004/TT-BTC
h−íng dÉn thùc hiÖn NghÞ ®Þnh nµy.
Sau khi tham kh¶o ý kiÕn víi c¸c Bé, ngµnh h÷u quan, ViÖt Nam lo¹i trõ
15 mÆt hµng n»m trong Ch−¬ng 1 ®Õn Ch−¬ng 8 cña BiÓu thuÕ nhËp khÈu −u
®·i kh«ng tham gia vµo Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím gåm: Gia cÇm gièng, vÞt,
ngan, ngçng, gµ t©y, thÞt vµ c¸c bé phËn néi t¹ng cña gia cÇm, trøng chim vµ
trøng gia cÇm, vµ c¸c qu¶ cã mói nh−: chanh, b−ëi (Phô lôc, b¶ng 1). Môc ®Ých
cña viÖc lo¹i trõ c¸c s¶n phÈm nµy trong Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím lµ nh»m
®¶m b¶o an toµn vÖ sinh thùc phÈm, b¶o vÖ søc khoÎ ng−êi tiªu dïng vµ b¶o hé
s¶n xuÊt trong n−íc.
Trung Quèc cã 536 mÆt hµng dµnh thuÕ suÊt −u ®·i cho ViÖt Nam (vµ
c¸c n−íc ASEAN kh¸c) trong Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím, bao gåm c¸c s¶n
phÈm n«ng s¶n vµ thñy s¶n n»m trong tõ Ch−¬ng 1 ®Õn Ch−¬ng 8 cña BiÓu
thuÕ xuÊt nhËp khÈu cña Trung Quèc vµ kh«ng lo¹i trõ mÆt hµng nµo.
Bªn c¹nh EHP ®èi víi th−¬ng m¹i hµng ho¸, c¸c Bªn sÏ tiÕp tôc xem xÐt
kh¶ n¨ng thùc hiÖn EHP ®èi víi th−¬ng m¹i dÞch vô vµo ®Çu n¨m 2003.
Nh»m thóc ®Èy hîp t¸c kinh tÕ gi÷a c¸c Bªn, trong néi dung cña ®iÒu 6
vÒ EHP cßn ®Ò cËp ®Õn c¸c ho¹t ®éng sÏ ®−îc c¸c Bªn cam kÕt thùc hiÖn
nhanh chãng, tïy tõng tr−êng hîp cô thÓ, ®ã lµ:
-
§Èy nhanh triÓn khai c¸c dù ¸n vÒ x©y dùng tuyÕn ®−êng s¾t
Singapore – C«n Minh vµ dù ¸n x©y dùng tuyÕn ®−êng cao tèc B¨ng
Cèc – C«n Minh trong khu«n khæ hîp t¸c ASEAN vÒ ph¸t triÓn l−u
vùc s«ng Mª-K«ng (AMBDC) vµ Ch−¬ng tr×nh tiÓu vïng s«ng MªK«ng më réng (GMS).
-
TriÓn khai c¸c kÕ ho¹ch trung vµ dµi h¹n ®èi víi viÖc ph¸t triÓn toµn
diÖn TiÓu vïng s«ng Mª-K«ng më réng ®· ®−îc ®−a ra t¹i Héi nghÞ
th−îng ®Ønh vÒ TiÓu vïng s«ng Mª-K«ng më réng lÇn thø nhÊt t¹i
C¨mpuchia.
9
-
X¸c ®Þnh c¸c c¬ quan ®Çu mèi t¹i c¸c quèc gia thµnh viªn ASEAN
vµ Trung Quèc ®Ó thóc ®Èy vµ t¹o ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho th−¬ng
m¹i vµ ®Çu t− gi÷a c¸c Bªn th«ng qua viÖc x©y dùng c¸c c¬ chÕ vµ
thñ tôc cô thÓ.
-
Khai th¸c kh¶ n¨ng x©y dùng c¸c tháa thuËn c«ng nhËn lÉn nhau
trong c¸c lÜnh vùc mµ c¸c Bªn cïng quan t©m, vÝ dô nh− s¶n phÈm
n«ng nghiÖp, c¸c s¶n phÈm ®iÖn vµ ®iÖn tö vµ hoµn thµnh trong
khung thêi gian ®−îc c¸c Bªn nhÊt trÝ.
-
ThiÕt lËp c¬ chÕ hîp t¸c gi÷a c¸c c¬ quan vÒ tiªu chuÈn vµ hîp chuÈn
cña c¸c Bªn nh»m thóc ®Èy thuËn lîi th−¬ng m¹i vµ hîp t¸c trong
c¸c lÜnh vùc kh¸c
-
TriÓn khai biªn b¶n ghi nhí vÒ Hîp t¸c N«ng nghiÖp ®· ®−îc c¸c
Bªn ký kÕt vµo th¸ng 11 n¨m 2002.
-
Hoµn thµnh biªn b¶n ghi nhí vÒ hîp t¸c gi÷a c¸c Bªn ký kÕt trong
lÜnh vùc th«ng tin vµ viÔn th«ng.
-
TriÓn khai c¸c ch−¬ng tr×nh cô thÓ nh»m t¨ng c−êng h¬n n÷a hîp t¸c
trong lÜnh vùc ph¸t triÓn nguån nh©n lùc sö dông Quü hîp t¸c
ASEAN – Trung Quèc vµ nh÷ng nguån kh¸c.
-
ThiÕt lËp c¸c ch−¬ng tr×nh kü thuËt cô thÓ ®Ó hç trî h¬n n÷a nh÷ng
thµnh viªn míi nh»m t¨ng c−êng n¨ng lùc trong qu¸ tr×nh héi nhËp
khu vùc vµ t¹o thuËn lîi cho c¸c thµnh viªn nµy trong qu¸ tr×nh ®µm
ph¸n gia nhËp WTO ®èi víi c¸c thµnh viªn ASEAN ch−a lµ thµnh
viªn cña WTO.
-
ThiÕt lËp c¬ chÕ hîp t¸c gi÷a c¸c c¬ quan h¶i quan cña c¸c Bªn
nh»m t¨ng c−êng t¹o thuËn lîi cho th−¬ng m¹i vµ hîp t¸c trong c¸c
lÜnh vùc kh¸c.
-
ThiÕt lËp c¬ chÕ hîp t¸c gi÷a c¸c c¬ quan liªn quan cña c¸c Bªn
trong lÜnh vùc b¶o vÖ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ.
Lé tr×nh c¾t gi¶m thuÕ trong Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím:
§èi víi Trung Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN 6: Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch
sím ®−îc thùc hiÖn trong vßng 3 n¨m. Theo ®ã, viÖc c¾t gi¶m thuÕ sÏ b¾t ®Çu
tõ 1/1/2004 vµ hoµn thµnh kh«ng muén h¬n 1/1/2006 (møc thuÕ suÊt vµo thêi
®iÓm hoµn thµnh ch−¬ng tr×nh lµ 0%).
§èi víi c¸c n−íc thµnh viªn míi cña ASEAN (Campuchia, Lµo,
Myanmar, ViÖt Nam) thêi gian c¾t gi¶m thuÕ sÏ chËm h¬n víi c¸ch thøc c¾t
10
gi¶m thuÕ linh ho¹t h¬n. ViÖt Nam b¾t ®Çu thùc hiÖn c¾t gi¶m thuÕ tõ 1/1/2004
nh−ng hoµn thµnh kh«ng muén h¬n 1/1/ 2008.
B¶ng 1
Lé tr×nh cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ cña Trung Quèc vµ c¸c n−íc
ASEAN-6 trong Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím
Kh«ng muén
h¬n ngµy
1/1/2004
Kh«ng muén
h¬n ngµy
1/1/2005
Kh«ng muén
h¬n ngµy
1/1/2006
10%
5%
0%
Nhãm 2: C¸c dßng thuÕ cã
thuÕ suÊt tõ 5-15%
5%
0%
0%
Nhãm 3: C¸c dßng thuÕ cã
thuÕ suÊt d−íi 5%
0%
0%
0%
Nhãm mÆt hµng
Nhãm 1: C¸c dßng thuÕ
Cã thuÕ suÊt trªn 15%
B¶ng 2
Lé tr×nh cam kÕt c¾t gi¶m thuÕ cña c¸c n−íc thµnh viªn ASEAN míi
trong Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím
Nhóm mặt hàng 1 (cã
N
c
thuÕ suÊt b»ng, cao h¬n 30%)
Không
Không
Không
Không
Không
Không
Không
muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
1/1/2004 1/1/2005 1/1/2006 1/1/2007 1/1/2008 1/1/2009 1/1/2010
Việt Nam
Lào và
Mi-an-ma
20%
15%
10%
5%
0%
0%
0%
-
-
20%
14%
8%
0%
0%
Cam-puchia
-
-
20%
15%
10%
5%
0%
Nhóm mặt hàng 2 (cã
N
c
Việt Nam
Lào và
Mi-an-ma
thuÕ suÊt tõ 15% ®Õn 30%)
Không
Không
Không
Không
Không
Không
Không
muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
1/1/2004 1/1/2005 1/1/2006 1/1/2007 1/1/2008 1/1/2009 1/1/2010
10%
10%
5%
5%
0%
0%
0%
-
-
10%
10%
5%
0%
0%
11
Cam-puchia
-
Nhóm mặt hàng 3 (cã
-
10%
10%
5%
5%
0%
thuÕ suÊt d−íi 15%)
Không
Không
Không
Không
Không
Không
Không
muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn muộn hơn
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
ngày
1/1/2004 1/1/2005 1/1/2006 1/1/2007 1/1/2008 1/1/2009 1/1/2010
Việt Nam
5%
5%
0-5%
0-5%
0%
0%
0%
Lào và
Mi-an5%
5%
0-5%
0%
0%
ma
Nước
Cam-puchia
-
-
5%
5%
0-5%
0-5%
0%
Nguån: HiÖp ®Þnh khung ACFTA
Nh− vËy, tham gia EHP:
- C¸c n−íc thµnh viªn ASEAN vµ Trung Quèc sÏ ®−îc h−ëng −u ®·i
thuÕ quan cho nhiÒu mÆt hµng mµ m×nh cã lîi thÕ so s¸nh, nªn nÕu
cã sù chuÈn bÞ tr−íc th× c¸c n−íc sÏ sím thu ®−îc lîi Ých nhê gia
t¨ng xuÊt khÈu nh÷ng mÆt hµng m×nh cã lîi thÕ vµ nhËp khÈu nh÷ng
mÆt hµng ®¸p øng cho nhu cÇu trong n−íc. Nãi c¸ch kh¸c, c¸c quèc
gia tham gia EHP cã c¬ héi ®Ó ph¸t huy lîi thÕ so s¸nh cña m×nh
trong s¶n xuÊt n«ng nghiÖp, ®ång thêi tháa m·n tèt h¬n nhu cÇu
trong n−íc vÒ c¸c hµng hãa n«ng, thñy s¶n.
- C¸c quèc gia cã thÓ phÇn nµo gi¶i quyÕt ®−îc nh÷ng khã kh¨n trong
s¶n xuÊt vµ tiªu thô c¸c s¶n phÈm n«ng nghiÖp.
- Lµ b−íc tËp d−ît cho c¸c n−íc tham gia EHP ®Ó thùc hiÖn Khu vùc
th−¬ng m¹i tù do
- Ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím lµ mét thö nghiÖm quan träng, nÕu
thµnh c«ng sÏ t¹o nªn tiÒn ®Ò quan träng ®Ó thµnh lËp Khu vùc mËu
dÞch tù do trong t−¬ng lai.
- Thùc hiÖn thµnh c«ng c¸c cam kÕt trong EHP vµ khai th¸c ®−îc
nh÷ng lîi Ých th−¬ng m¹i nãi riªng vµ lîi Ých cho nÒn kinh tÕ nãi
chung, sÏ gãp phÇn ®−a n−íc ta héi nhËp s©u h¬n, v÷ng ch¾c h¬n vµo
kinh tÕ thÕ giíi.
1.3. C¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn EHP.
§óng nh− tªn gäi cña nã, ch−¬ng tr×nh Thu ho¹ch sím lµ mét c¬ chÕ −u
®∙i thuÕ quan ®−îc ®Æt ra nh»m thùc hiÖn sím c¸c lîi Ých cña −u ®·i thuÕ
quan trong khu«n khæ Khu vùc mËu dÞch tù do ASEAN-Trung Quèc trªn c¬ së
12
cã ®i cã l¹i. Do ®ã, c¸c nh©n tè ¶nh h−ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn EHP sÏ bao
gåm:
1.3.1. ThuÕ:
MÆc dï Trung Quèc vµ c¸c n−íc ASEAN ®· c¾t gi¶m thuÕ suÊt theo quy
định của Hiệp định khung, đàm phán về thương mại hàng hoá bao gồm tất cả
các vấn đề cắt giảm thuế quan, các biện pháp phi thuế, cơ chế tự vệ, chống bán
phá giá, các vấn đề liên quan đến việc điều hành thực hiện hiệp định, … phải
kết thúc trước ngày 30/6/2004. Sau phiên họp cña Uû ban ®µm ph¸n ASEAN Trung Quèc lÇn thø 15, đã đạt được một số tiến bộ, khoảng cách giữa 2 bên đã
được thu hẹp hơn, nhưng vẫn còn một số vấn đề chưa đạt được thống nhất.
HiÖp ®Þnh vÒ th−¬ng m¹i hµng ho¸ thuéc HiÖp ®Þnh khung trong ®ã quy ®Þnh
lÞch tr×nh vµ c¸c dßng thuÕ kh«ng n»m trong EHP nh− sau:
VÒ c¾t giảm thuế quan
a) Lộ trình bình thường
Đến thời điểm hiện nay, hầu hết các nước thống nhất với mô hình cắt
giảm thuế nh− sau (thuÕ suÊt MFN ¸p dông cña c¸c dßng thuÕ ®−îc mét Bªn
tù ®−a vµo danh môc Th«ng th−êng sÏ ®−îc gi¶m dÇn vµ lo¹i bá theo lÞch
tr×nh), nÕu mét Bªn ®−a mét dßng thuÕ vµo danh môc th«ng th−êng cña m×nh
th× sÏ ®−îc h−ëng nh©n nh−îng vÒ thuÕ suÊt ®èi víi chÝnh dßng thuÕ ®ã cña
c¸c Bªn kh¸c phï hîp víi cam kÕt vµ ®iÒu kiÖn ®−îc quy ®Þnh vµ ¸p dông
trong lÞch tr×nh. Mét Bªn sÏ ®−îc h−ëng quyÒn nµy cho ®Õn khi nµo tu©n thñ
c¸c cam kÕt cña m×nh vÒ c¾t gi¶m vµ xãa bá thuÕ ®èi víi dßng thuÕ ®ã.
B¶ng 3
M« h×nh c¾t gi¶m vµ lo¹i bá thuÕ quan ®èi víi c¸c dßng thuÕ
trong danh môc th«ng th−êng
ASEAN 6 và Trung Quèc
X = thuÕ suÊt
MFN ¸p dông
X >= 20%
15% <=X<20%
10%<=X<15%
5%= 60%
60
50
40
45% <=X<60%
40
35
35% <=X<45%
35
30% <=X<35%
2009
2011
2013
30
25
15
10
0
35
30
25
15
10
0
30
30
25
20
15
5
0
30
25
25
20
17
10
5
0
25% <=X<30%
25
20
20
15
15
10
5
0
20% <=X<25%
20
20
15
15
15
10
0-5
0
15% <=X<20%
15
15
10
10
10
5
0-5
0
10% <=X<15%
10
10
10
10
8
5
0-5
0
7% <=X<10%
7
7
7
7
5
5
0-5
0
5% <=X<7%
5
5
5
5
5
5
0-5
0
X<5%
2008
Gi÷ nguyªn
2015
0
* Ngày b¾t ®Çu thùc hiÖn là 1/7/2005
Campuchia, Lào vµ Myanmar
X = thuÕ suÊt
ThuÕ suÊt −u ®·i trong ACFTA (kh«ng muén h¬n ngµy 1 th¸ng 1)
MFN ¸p dông
2005*
2006
2007
2008
2009
2011
2013
2015
X>= 60%
60
50
40
30
25
15
10
0
45% <=X<60%
40
35
35
30
25
15
10
0
35% <=X<45%
35
35
30
30
20
15
5
0
30% <=X<35%
30
25
25
20
20
10
5
0
25% <=X<30%
25
25
25
20
20
10
5
0
20% <=X<25%
20
20
15
15
15
10
0-5
0
15% <=X<20%
15
15
15
15
15
5
0-5
0
10% <=X<15%
10
10
10
10
8
5
0-5
0
7% <=X<10%
7**
7**
7**
7**
7**
5
0-5
0
5% <=X<7%
5
5
5
5
5
5
0-5
0
X<5%
Gi÷ nguyªn
0
Nguån: Bé Tµi chÝnh
* Ngµy b¾t ®Çu thùc hiÖn là 1/7/2005
** Myanmar ®−îc phÐp duy tr× thuÕ suÊt ACFTA kh«ng lín h¬n 7,5% ®Õn n¨m 2010
14
b) Danh môc nh¹y c¶m
Các bên đã đạt được thống nhất về một số quy tắc đối với danh mục
nhạy cảm, tuy nhiên vẫn còn bất đồng ở một số điểm cơ bản. Danh mục nhạy
cảm sẽ phải tuân thủ các quy tắc sau:
Giới hạn số mặt hàng: Sè l−îng c¸c dßng thuÕ mµ mçi Bªn cã thÓ ®−a
vµo danh môc nh¹y c¶m ph¶i tu©n theo møc trÇn tèi ®a nh− sau:
- §èi víi ASEAN 6 vµ Trung Quèc gåm 400 dßng thuÕ ë cÊp HS 6 sè
vµ 10% tæng gi¸ trÞ nhËp khÈu, dùa trªn sè liÖu thèng kª th−¬ng m¹i
n¨m 2001;
- §èi víi Campuchia, Lµo, Myanmar gåm 500 dßng thuÕ cÊp HS 6 sè;
- ViÖt Nam cã 500 dßng thuÕ cÊp HS 6 sè vµ møc trÇn tÝnh trªn gi¸ trÞ
nhËp khÈu sÏ ®−îc quyÕt ®Þnh kh«ng muén h¬n ngµy 31/12/2004
Giới hạn số mặt hàng nhạy cảm cao (HSL): C¸c dßng thuÕ ®−îc mçi Bªn
®−a vµo danh môc nh¹y c¶m ®−îc tiÕp tôc chia thµnh Danh môc nh¹y c¶m
th−êng vµ Danh môc nh¹y c¶m cao. C¸c dßng thuÕ trong danh môc Nh¹y c¶m
cao tu©n thñ theo møc trÇn sau:
- §èi víi ASEAN 6 vµ Trung Quèc: kh«ng v−ît qu¸ 40% tæng sè
dßng thuÕ trong Danh môc nh¹y c¶m hoÆc 100 dßng thuÕ ë cÊp HS 6
sè, tïy møc nµo thÊp h¬n
- C¨mpuchia, Lµo, Myanmar: Kh«ng v−ît qu¸ 40% tæng sè dßng thuÕ
trong Danh môc nh¹y c¶m hoÆc 150 dßng thuÕ ë cÊp HS 6 sè, tïy
møc nµo thÊp h¬n.
- ViÖt Nam:Kh«ng v−ît qu¸ 40% tæng sè dßng thuÕ trong Danh môc
nh¹y c¶m hoÆc 150 dßng thuÕ ë cÊp HS 6 sè, tïy møc nµo thÊp h¬n,
(sÏ ®−îc quyÕt ®Þnh tr−íc ngµy 31/12/2004).
Lịch trình cắt giảm thuế:
- Các mặt hàng nhạy cảm thường (SL): C¸c n−íc thµnh viªn ASEAN
6 vµ Trung Quèc sÏ gi¶m thuÕ suÊt MFN ¸p dông cña c¸c dßng thuÕ
®−îc ®−a vµo danh môc nh¹y c¶m th−êng t−¬ng øng cña m×nh
xuèng 20% kh«ng muén h¬n ngµy 1/1/2012. C¸c thuÕ suÊt nµy sau
®ã sÏ ®−îc gi¶m xuèng 0% ®Õn 5% kh«ng muén h¬n ngµy 1/1/2018.
C¨mpuchia, Lµo, Myanmar sÏ gi¶m thuÕ suÊt MFN ¸p dông cña c¸c
dßng thuÕ ®−îc ®−a vµo danh môc nh¹y c¶m th−êng t−¬ng øng cña
15
m×nh xuèng 20% kh«ng muén h¬n ngµy 1/1/2015. C¸c thuÕ suÊt nµy
sau ®ã sÏ ®−îc gi¶m xuèng 0-5% kh«ng muén h¬n ngµy 1/1/2020.
ViÖt Nam sÏ gi¶m kh«ng muén h¬n ngµy 1/1/2015 thuÕ suÊt MFN ¸p
dông cña c¸c dßng thuÕ ®−îc ®−a vµo danh môc nh¹y c¶m th−êng
cña m×nh. C¸c møc thuÕ nµy sau ®ã sÏ ®−îc gi¶m xuèng møc 0-5%
kh«ng muén h¬n ngµy 1/1/2020.
Các mặt hàng nhạy cảm cao (HSL): C¸c Bªn sÏ gi¶m thuÕ suÊt MFN
¸p dông cña c¸c dßng thuÕ ®−îc ®−a vµo Danh môc nh¹y c¶m cao
t−¬ng øng xuèng kh«ng qu¸ 50% kh«ng muén h¬n ngµy 1/1/2015
®èi víi c¸c n−íc ASEAN 6 vµ Trung Quèc, vµ 1/1/2018 ®èi víi c¸c
quèc gia thµnh viªn míi cña ASEAN.
Tuy nhiªn, bÊt kú Bªn nµo còng cã thÓ ®¬n ph−¬ng ®Èy nhanh c¾t gi¶m
hoÆc lo¹i bá c¸c dßng thuÕ trong danh môc nh¹y c¶m vµo bÊt kú thêi gian nµo
nÕu muèn, ®ång thêi bÊt cø Bªn nµo còng cã thÓ ®¬n ph−¬ng chuyÓn bÊt kú
dßng thuÕ nµo tõ danh môc nh¹y c¶m sang danh môc th«ng th−êng vµo bÊt kú
thêi gian nµo nÕu muèn.
1.3.2. Quan hÖ th−¬ng m¹i song ph−¬ng ViÖt Nam –Trung Quèc
-
C¬ cÊu hµng xuÊt khÈu cña ViÖt Nam sang Trung Quèc ch−a kh¶ quan
vµ thiÕu tÝnh bÒn v÷ng. ViÖt Nam chñ yÕu xuÊt khÈu nhãm hµng
nguyªn nhiªn liÖu trong khi c¸c nhãm hµng n«ng s¶n, h¶i s¶n vµ c«ng
nghiÖp nhÑ l¹i cã chiÒu h−íng gi¶m sót.
-
Nhãm hµng nguyªn nhiªn liÖu xuÊt khÈu cña ViÖt Nam ®· chiÕm tíi
69% tæng kim ng¹ch xuÊt khÈu. Do vËy, c¸c mÆt hµng xuÊt khÈu cßn
l¹i cã gi¸ trÞ kh«ng lín, trong khi ®ã mét sè mÆt hµng ngoµi nhãm
hµng nguyªn nhiªn liÖu l¹i cã kim ng¹ch xuÊt khÈu gi¶m sót.
-
Nhu cÇu nhËp khÈu nguyªn liÖu ®Çu vµo cho c¸c ngµnh c«ng nghiÖp
trong n−íc ta cßn ë møc cao. §iÒu ®ã ph¶n ¸nh sù thiÕu hôt trong
nguån cung néi ®Þa c¶ vÒ sè l−îng vµ chÊt l−îng ®èi víi nh÷ng nhãm
hµng nµy, cô thÓ nh− mÆt hµng x¨ng dÇu, ph©n bãn; nguyªn phô liÖu
dÖt may, v¶i sîi, s¾t thÐp c¸c lo¹i, ho¸ chÊt… Riªng nhãm hµng
nguyªn phô liÖu dÖt may – v¶i sîi, tÝnh hÕt 10 th¸ng ®Çu n¨m 2004
ViÖt Nam ®· nhËp khÈu tõ Trung Quèc vµ Hång K«ng tæng gi¸ trÞ lªn
tíi trªn 1 tû USD.
-
Nhu cÇu nhËp khÈu cña Trung Quèc ®èi víi c¸c mÆt hµng tham gia
trong EHP (n«ng s¶n vµ thñy s¶n) rÊt lín, trong khi ViÖt Nam cã kh¶
16
n¨ng vµ ®iÒu kiÖn ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt, t¨ng s¶n l−îng ®èi víi nh÷ng
mÆt hµng ®ã.
-
VÞ trÝ kinh ®Þa lý cña ViÖt Nam trong khu vùc vµ vÞ trÝ liÒn kÒ Trung
Quèc ®· t¹o ra nh÷ng thuËn lîi ®Æc biÖt cho ViÖt Nam trong xuÊt khÈu
c¸c s¶n phÈm n«ng s¶n, thñy s¶n t−¬i sèng sang thÞ tr−êng Trung
Quèc.
-
Ph−¬ng thøc trao ®æi hµng ho¸ biªn mËu ®· trë thµnh tËp qu¸n bu«n
b¸n gi÷a c− d©n hai n−íc, trong bèi c¶nh míi kinh doanh theo ph−¬ng
thøc nµy sÏ ®em l¹i nhiÒu bÊt lîi cho c¸c doanh nh©n ViÖt Nam, nhÊt
lµ tõ ®Çu n¨m 2004 Trung Quèc ®· b·i bá −u ®·i thuÕ quan ®èi víi
hµng ho¸ trao ®æi biªn mËu (tr−íc ®©y s¶n phÈm rau qu¶, tr¸i c©y cña
ViÖt Nam ®−îc h−ëng −u ®·i lµ gi¶m 50% thuÕ suÊt nhËp khÈu trong
bu«n b¸n biªn mËu víi Trung Quèc).
1.3.3. C¸c cam kÕt trong ASEAN:
PhÇn lín c¸c cam kÕt trong ASEAN kh«ng ¶nh h−ëng tíi viÖc thùc hiÖn
EHP. Cã thÓ nãi vÊn ®Ò c¾t gi¶m thuÕ dÔ g©y ¶nh h−ëng tíi viÖc thùc hiÖn c¸c
cam kÕt kh¸c, nh−ng cam kÕt vÒ c¾t gi¶m thuÕ quan cña CEPT trong ASEAN
hÇu nh− l¹i c¾t gi¶m nhanh h¬n lµ EHP cña ASEAN-Trung Quèc.
Tuy nhiªn c¸c quy ®Þnh trong th−¬ng m¹i dÞch vô vµ ®Çu t− trong khu«n
khæ ACFTA còng sÏ ¶nh h−ëng ®Õn viÖc thùc hiÖn EHP, nh−ng ¶nh h−ëng nµy
mang tÝnh dµi h¹n trong ACFTA nhiÒu h¬n v× thêi h¹n hoµn thµnh EHP kh«ng
cßn nhiÒu.
1.3.4. HiÖp ®Þnh Th¸i Lan – Trung Quèc vÒ rau qu¶
Th¸i Lan lµ n−íc ®Çu tiªn ký kÕt tham gia EHP víi Trung Quèc, vµ ®Õn
th¸ng 10/2003 Trung Quèc vµ Th¸i Lan ®· ký kÕt HiÖp ®Þnh th−¬ng m¹i tù do
thùc chÊt lµ vÒ rau qu¶ nh»m ®Èy nhanh thùc hiÖn EHP ®èi víi rau qu¶ (n»m
trong ch−¬ng 7 vµ 8 cña BiÓu thuÕ xuÊt nhËp khÈu). Theo ®ã Trung Quèc vµ
Th¸i Lan c¾t gi¶m thuÕ ®èi víi hµng rau qu¶ xuèng cßn 0% kÓ tõ ngµy
1/10/2003.
HiÖp ®Þnh Th¸i - Trung nµy lµ tháa thuËn më, nªn sau ®ã Singapore còng
tham gia víi Trung Quèc vµ hai bªn c¾t gi¶m thuÕ quan cßn 0% ®èi víi hµng
tr¸i c©y vµ rau qu¶ kÓ tõ th¸ng 6 n¨m 2004.
Tr−íc thùc tÕ ®ã, rau qu¶ cïng chñng lo¹i cña ViÖt Nam (víi søc c¹nh
tranh vèn bÞ ®¸nh gi¸ lµ kÐm h¬n so víi rau qu¶ cña Th¸i Lan) xem ra rÊt khã
17
- Xem thêm -
.PDF 
122 
71081 
186 
