Tài liệu Các biện pháp tăng cường quản lý hoạt động dạy học ở trường đại học y tế công cộng_unprotected

§¹i häc quèc gia Hµ néi Tr-êng ®¹i häc gi¸o dôc Lª hoµng ®øc CÁC BIỆN PHÁP TĂNG CƢỜNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG ĐẠI HỌC Y TẾ CÔNG CỘNG LuËn v¨n th¹c sÜ qu¶n lý gi¸o dôc Chuyên ngành: Quản lý giáo dục M· sè: 60 14 05 Hướng dẫn khoa học: TS. NguyÔn Trọng Hậu Hµ Néi - 2009 Lêi c¶m ¬n Víi lßng biÕt ¬n s©u s¾c cña mét ng-êi häc trß, t¸c gi¶ xin ch©n thµnh c¸m ¬n tíi c¸c Ban chñ nhiÖm Khoa S- ph¹m §¹i häc Quèc gia Hµ Néi, cïng víi c¸c thÇy c« gi¸o trong vµ ngoµi Khoa S- ph¹m ®· tËn t×nh gi¶ng d¹y, chØ b¶o, gióp ®ì t«i hoµn thµnh kho¸ häc vµ luËn v¨n nµy. T¸c gi¶ còng xin ch©n thµnh c¸m ¬n tíi Ban Gi¸m hiÖu, c¸c phßng, bé m«n, c¸c ®ång nghiÖp, c¸c em sinh viªn cña tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng Céng, cïng gia ®×nh, b¹n bÌ, c¸c anh chÞ líp th¹c sü Qu¶n lý Gi¸o dôc kho¸ 6 ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t«i häc tËp vµ tèt nghiÖp kho¸ häc nµy. Xin ®Æc biÖt tá lßng biÕt ¬n s©u s¾c tíi TS. NguyÔn Träng HËu ®· hÕt lßng gióp ®ì, h-íng dÉn khoa häc t¸c gi¶ trong suèt qu¸ tr×nh thùc hiÖn ®Ò tµi. MÆc dï ®· cã nhiÒu cè g¾ng, song luËn v¨n vÉn kh«ng tr¸nh khái cã nh÷ng thiÕu sãt. T¸c gi¶ mong nhËn ®-îc nh÷ng ý kiÕn ®ãng gãp ®Ó luËn v¨n ®-îc hoµn thiÖn h¬n. Hµ Néi th¸ng 5 n¨m 2009 T¸c gi¶ Lª Hoµng §øc Danh môc ch÷ viÕt t¾t Ch÷ viÕt t¾t Ch÷ viÕt ®Çy ®ñ 1. CBQL C¸n bé qu¶n lý 2. CBQLYT C¸n bé qu¶n lý y tÕ 3. GV Gi¶ng viªn 4. NCKH Nghiªn cøu khoa häc 5. QL Qu¶n lý 6. SV Sinh viªn 7. XHCN X· héi chñ nghÜa 8. YTCC Y tÕ C«ng céng Môc lôc Më §Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi ………………………………….………………………. .1 2. Môc ®Ých nghiªn cøu ……………………………………….……………….3 3. Kh¸ch thÓ vµ ®èi t-îng nghiªn cøu ……………………….………………...3 4. Gi¶ thuyÕt khoa häc ……………………………………………………........3 5. NhiÖm vô nghiªn cøu ……………………………………………….……....3 6. Ph¹m vi nghiªn cøu ……………………………………………….………...3 7. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu ………………………………………….………...3 8. CÊu tróc luËn v¨n ……………………………………….…………………...4 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC Ở TRƢỜNG ĐẠI HỌC 1.1. Sơ lược lịch sử nghiên cứu vấn đề ………………………….…………….5 1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài …………………………………….....6 1.2.1. Quản lý …………………………………….…………………………....6 1.2.2. Chøc n¨ng c¬ b¶n cña qu¶n lý ….....………………….…………….......8 1.2.3. Qu¶n lý gi¸o dôc………………………...….……………..…………. .11 1.2.4. Kh¸i niÖm qu¶n lý nhµ tr-êng ……………………………………….....13 1.2.5. Kh¸i niÖm d¹y häc …………...…………………………………….......15 1.2.6. Qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc …………………………………………….17 1.3. Qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng ®¹i häc …………..............……….17 1.3.1. Nh÷ng vÊn ®Ò chung vÒ gi¸o dôc ®¹i häc ……………………………...17 1.3.1.1. Môc tiªu gi¸o dôc ®¹i häc ................................................................... 17 1.3.1.2. Yªu cÇu vÒ néi dung, ph-¬ng ph¸p gi¸o dôc ë tr-êng ®¹i hä......... .....18 1.3.1.3. NhiÖm vô vµ tr¸ch nhiÖm cña gi¶ng viªn .............................................20 1.3.1.4. NhiÖm vô vµ quyÒn h¹n cña sinh viªn ................................................. 20 1.3.2. Néi dung qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng ®¹i häc ...........................21 1.3.2.1. Qu¶n lý viÖc x©y dùng ch-¬ng tr×nh chi tiÕt .......................................21 1.3.2.2. Qu¶n lý, chØ ®¹o x©y dùng gi¸o tr×nh, bµi gi¶ng .................................22 1.3.2.3. Qu¶n lý viÖc båi d-ìng tr×nh ®é chuyªn m«n, nghiÖp vô s- ph¹m cho gi¶ng viªn ..........................................................................................................22 1.3.2.4. Qu¶n lý viÖc ®æi míi ph-¬ng ph¸p d¹y häc .........................................23 1.3.2.5. Qu¶n lý ho¹t ®éng häc tËp cña sinh viªn .............................................24 1.3.2.6. Qu¶n lý tæ chøc viÖc kiÓm tra, thi vµ ®¸nh gi¸ .....................................25 1.3.2.7. Qu¶n lý c¬ së vËt chÊt, trang thiÕt bÞ phôc vô ho¹t ®éng d¹y häc........ 26 1.4. Tæ chøc cã hiÖu qu¶ c¸c néi dung qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng ®¹i häc .............................................................................................................26 1.4.1. Qu¶n lý viÖc thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh ......................................................26 1.4.2. Qu¶n lý viÖc lªn líp cña GV ...................................................................27 1.4.3. Qu¶n lý sinh ho¹t chuyªn m«n cña GV .................................................28 1.4.4. X©y dùng nÒ nÕp häc tËp ®èi víi SV ......................................................28 1.4.5. KiÓm tra, ®¸nh gi¸ thùc hiÖn kÕ ho¹ch d¹y häc ë tr-êng ®¹i häc ..........29 1.5. C¸c yÕu tè ¶nh h-ëng ®Õn c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng ®¹i häc ...................................................................................................30 1.5.1. C¸c yÕu tè chñ quan ................................................................................30 1.5.1.1 N¨ng lùc ng-êi qu¶n lý .........................................................................30 1.5.1.2. §éi ngò GV ..........................................................................................30 1.5.1.3. TËp thÓ SV ............................................................................................30 1.5.2. C¸c yÕu tè kh¸ch quan …………………………………….…….……. 31 1.5.2.1. Chñ tr-¬ng, chÕ ®é chÝnh s¸ch cña §¶ng vµ Nhµ n-íc ........................31 1.5.2.2. Ph-¬ng tiÖn ®iÒu kiÖn d¹y häc .............................................................31 Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng 2.1. §Æc ®iÓm ho¹t ®éng ®µo t¹o ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng ……........32 2.1.1. LÞch sö ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng……... 32 2.1.2. §Æc ®iÓm ®èi t-îng ®µo t¹o cña tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng ….. ...34 2.1.3. Môc tiªu ®µo t¹o cña tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng ………………...35 2.1.4. Tæ chøc bé m¸y qu¶n lý cña tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng ……..….36 2.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng .............38 2.2.1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng gi¶ng d¹y cña gi¶ng viªn ………………......…..38 2.2.1.1. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng gi¶ng d¹y cña gi¶ng viªn ……………….........38 2.2.1.2 Thùc tr¹ng tr×nh ®é chuyªn m«n vµ nghiÖp vô s- ph¹m cña gi¶ng viªn ……………………………………………………………………..43 2.2.2. Thùc tr¹ng ho¹t ®éng häc tËp cña SV ……………………………........45 2.2.3. Thùc tr¹ng CSVC trang thiÕt bÞ ……………………………………..... 47 2.3. Thùc tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc YTCC ..……….48 2.3.1. Thùc tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng gi¶ng d¹y cña gi¶ng viªn …………..…..48 2.3.1.1. Qu¶n lý viÖc lËp kÕ ho¹ch vµ thùc hiÖn ch-¬ng tr×nh gi¶ng d¹y cña GV …………………………….....................................…………….…48 2.3.1.2. Qu¶n lý viÖc so¹n bµi vµ chuÈn bÞ lªn líp cña gi¶ng viªn …...…....... 51 2.3.1.3. Qu¶n lý giê lªn líp cña GV ………………………….……….....….. 52 2.3.1.4. Qu¶n lý viÖc kiÓm tra, ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ häc tËp cña SV ……..……...54 2.3.1.5. Qu¶n lý hå s¬ chuyªn m«n cña gi¶ng viªn ………………….......….. 56 2.3.2. Qu¶n lý ho¹t ®éng häc tËp cña sinh viªn ……………………..……..... 58 2.3.3. Qu¶n lý CSVC, trang thiÕt bÞ phôc vô ho¹t ®éng d¹y häc ………..........60 2.4. NhËn xÐt chung …………………………………………………….........62 Ch-¬ng 3: C¸c biÖn ph¸p Qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng ®¹i häc y tÕ c«ng céng 3.1. C¬ së vµ nguyªn t¾c ®Ó x©y dùng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc .. 63 3.1.1 C¸c c¬ së x©y dùng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ................63 3.1.2. C¸c nguyªn t¾c x©y dùng c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ......64 3.2. C¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng ®¹i häc Y tÕ C«ng céng ...65 3.2.1. Nhãm biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y cña gi¶ng viªn .........................65 3.2.1.1. Môc ®Ých ..............................................................................................65 3.2.1.2. Néi dung vµ c¸ch thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ………………….…….…65 3.2.2. Nhãm biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng häc tËp cña SV ..............................70 3.2.2.1. Môc ®Ých ..............................................................................................70 3.2.2.2. Néi dung vµ c¸ch thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ………………….…….…70 3.2.3. Nhãm biÖn ph¸p hç trî ...........................................................................75 3.2.3.1. Môc ®Ých ..............................................................................................75 3.2.3.2. Néi dung vµ c¸ch thùc hiÖn c¸c biÖn ph¸p ………………………......75 3.4. Mèi quan hÖ gi÷a c¸c biÖn ph¸p ................................................................77 3.5. Kh¶o nghiÖm tÝnh cÊp thiÕt, tÝnh kh¶ thi vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña c¸c biÖn ph¸p…77 KÕT LUËN Vµ KhuyÕn nghÞ ……………………….………………...82 1. KÕt luËn………………………………………………….………………... 82 2. KhuyÕn nghÞ ……………………………………………………………… 83 Tµi liÖu tham kh¶o………………….……………………………….84 PHô LôC Më ®Çu 1. Lý do chän ®Ò tµi Toµn cÇu ho¸ vµ héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ ®· vµ ®ang lµ mét xu thÕ ph¸t triÓn kh¸ch quan. §iÒu ®ã ®Æt sù nghiÖp hiÖn ®¹i ho¸, c«ng nghiÖp ho¸ cña ®Êt n-íc ta nãi chung, sù nghiÖp gi¸o dôc- ®µo t¹o cña chóng ta nãi riªng tr-íc nh÷ng thêi c¬ vµ th¸ch thøc kh«ng nhá. TÊt c¶ c¸c quèc gia, tõ nh÷ng n-íc ph¸t triÓn ®Õn nh÷ng n-íc ®ang ph¸t triÓn vµ c¸c n-íc kÐm ph¸t triÓn ®Òu nhËn thøc ®-îc vai trß vµ vÞ trÝ hµng ®Çu cña gi¸o dôc, ®Òu ph¶i ®æi míi gi¸o dôc mét c¸ch n¨ng ®éng h¬n, hiÖu qu¶ trùc tiÕp h¬n nh÷ng nhu cÇu cña sù héi nhËp quèc tÕ vµ ph¸t triÓn kinh tÕ- x· héi cña ®Êt n-íc. Sù nghiÖp c«ng nghiÖp hãa, hiÖn ®¹i hãa ®Êt n-íc ®Æt ra nhiÖm vô cho ngµnh gi¸o dôc - ®µo t¹o lµ ph¶i ®µo t¹o ra con ng-êi cã søc kháe, cã ®¹o ®øc, cã tri thøc vµ tr×nh ®é chuyªn s©u, cã n¨ng lùc häc tËp th-êng xuyªn vµ häc tËp suèt ®êi, n¨ng ®éng, s¸ng t¹o ®Ó thùc hiÖn tèt c«ng cuéc x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc ViÖt Nam X· héi chñ nghÜa. Cïng víi Khoa häc - C«ng nghÖ, Gi¸o dôc vµ §µo t¹o ®-îc §¶ng vµ Nhµ n-íc ta ®Æc biÖt chó träng, ®Ò cao lµ quèc s¸ch hµng ®Çu. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc lµ nhiÖm vô hµng ®Çu, lµ kh©u ®ét ph¸ trong chiÕn l-îc ph¸t triÓn kinh tÕ x· héi vµ chiÕn l-îc ph¸t triÓn gi¸o dôc ®µo t¹o ë n-íc ta trong thêi kú c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt n-íc. Båi d-ìng, gi¸o dôc, ®µo t¹o thÕ hÖ trÎ ph¸t triÓn toµn diÖn vÒ nh©n c¸ch ®Ó x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc lu«n lu«n lµ nhiÖm vô v« cïng quan träng cña ®Êt n-íc. Môc tiªu cña gi¸o dôc ®¹i häc ®· ®-îc x¸c ®Þnh lµ ®µo t¹o nh÷ng chuyªn gia cã phÈm chÊt chÝnh trÞ, ®¹o ®øc, cã ý thøc phôc vô ®Êt n-íc, cã kiÕn thøc s©u réng vµ n¨ng lùc thùc hµnh nghÒ nghiÖp t-¬ng xøng víi tr×nh ®é ®-îc ®µo t¹o, cã søc kháe, ®¸p øng ®-îc yªu cÇu x©y dùng vµ b¶o vÖ Tæ quèc. V× thÕ rÊt cÇn cã sù quan t©m vµ ®Çu t- thÝch ®¸ng cña §¶ng vµ Nhµ n-íc cho sù nghiÖp gi¸o dôc ®¹i häc. Tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng lµ mét tr-êng míi ®-îc thµnh lËp (2001). Víi nhiÖm vô ®µo t¹o ra c¸c c¸n bé Y tÕ C«ng céng cã chÊt l-îng, nhµ tr-êng lu«n quan t©m ®Õn chÊt l-îng ®µo t¹o, ®Æc biÖt lµ chÊt l-îng ®µo t¹o cö nh©n Y tÕ C«ng céng. Do nhu cÇu ®µo t¹o cña tr-êng ngµy mét t¨ng, mÆc dï nhµ tr-êng ®· cè g¾ng rÊt nhiÒu trong ®æi míi häat ®éng d¹y häc nh-ng bªn c¹nh ®ã còng gÆp ph¶i mét sè bÊt cËp trong qu¶n lý gi¸o dôc ®µo t¹o nh-: - Tr×nh ®é, n¨ng lùc chuyªn m«n nghiÖp vô cña c¸n bé qu¶n lý, nhÊt lµ ®éi ngò gi¸o viªn ch-a ®¸p øng ®-îc yªu cÇu ®æi míi n©ng cao chÊt l-îng gi¸o dôc. - C¬ së vËt chÊt xuèng cÊp vµ trong t×nh tr¹ng ch¾p v¸, söa ch÷a, sö dông t¹m thêi; c¸c trang thiÕt bÞ, ph-¬ng tiÖn d¹y häc hiÖn ®¹i cßn h¹n chÕ, ch-a thùc sù ph¸t huy tèi ®a sù n¨ng ®éng, s¸ng t¹o trong gi¶ng d¹y cña gi¸o viªn vµ häc tËp cña sinh viªn - C¬ chÕ, chÝnh s¸ch, biÖn ph¸p tæ chøc häat ®éng d¹y häc do ¶nh h-ëng Ýt nhiÒu cña thêi kú bao cÊp vÉn cßn søc ú, ¶nh h-ëng kh«ng nhá tíi nhËn thøc, lÒ lèi lµm viÖc, häc tËp cña c¸n bé vµ cña sinh viªn - Do ®iÒu kiÖn kh¸c nhau cña sinh viªn dÉn ®Õn søc häc cña sinh viªn trong tr-êng còng cßn nhiÒu kh¸c biÖt vµ h¹n chÕ. Nh÷ng sinh viªn ®Õn tõ c¸c thµnh phè lín cã ®iÒu kiÖn häc tËp tèt h¬n, nh÷ng sinh viªn ®Õn tõ n«ng th«n do ®iÒu kiÖn cßn khã kh¨n nªn thêi gian dµnh cho viÖc häc tËp kh«ng nhiÒu dÉn tíi kÕt qu¶ häc tËp ch-a ®-îc nh- mong ®îi. T×nh tr¹ng häc ®èi phã cßn tån t¹i trong mét bé phËn kh«ng nhá sinh viªn cña tr-êng. XuÊt ph¸t viÖc häc tËp, nghiªn cøu lý luËn vÒ khoa häc qu¶n lý gi¸o dôc, tõ thùc tiÔn c«ng t¸c, t¸c gi¶ thÊy sù cÇn thiÕt cña viÖc nghiªn cøu thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y - häc cña tr-êng ®¹i häc Y tÕ C«ng céng nh»m rót ra nh÷ng kinh nghiÖm ®Ó gãp phÇn ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc mét c¸ch ®ång bé, cã tÝnh kh¶ thi cao, ®Ó võa phï hîp víi xu thÕ ph¸t triÓn cña x· héi, võa ®¸p øng ®-îc môc tiªu gi¸o dôc - ®µo t¹o mµ Bé Y tÕ ®Æt ra ®èi víi nhµ tr-êng. Lùa chän vµ nghiªn cøu ®Ò tµi: “C¸c biÖn ph¸p t¨ng c-êng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng” t¸c gi¶ mong muèn x©y dùng ®-îc c¸c biÖn ph¸p nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng. 2. Môc ®Ých nghiªn cøu Trªn c¬ së nghiªn cøu lý luËn vµ thùc tiÔn qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng, ®Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc nh»m n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng. 3. Kh¸ch thÓ vµ ®èi t-îng nghiªn cøu - Kh¸ch thÓ nghiªn cøu: Qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng - §èi t-îng nghiªn cøu: C¸c biÖn ph¸p t¨ng c-êng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng. 4. Gi¶ thuyÕt khoa häc HiÖn nay c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng ch-a toµn diÖn vµ ®ång bé; ®iÒu nµy ¶nh h-ëng tíi viÖc thùc hiÖn c¸c môc tiªu gi¸o dôc - ®µo t¹o cña nhµ tr-êng. NÕu ¸p dông ®-îc nh÷ng biÖn ph¸p qu¶n lý phï hîp h¬n sÏ gãp phÇn n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng d¹y häc, ®¸p øng ®-îc yªu cÇu cña môc tiªu ®µo t¹o ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng. 5. NhiÖm vô nghiªn cøu - Nghiªn cøu c¬ së lý luËn cña ®Ò tµi. - §¸nh gi¸, kh¶o s¸t thùc tr¹ng c«ng t¸c qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc cña tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng. - §Ò xuÊt mét sè biÖn ph¸p t¨ng c-êng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng. 6. Ph¹m vi nghiªn cøu Nghiªn cøu qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng tõ n¨m 2002 ®Õn nay. 7. Ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu Sö dông phèi hîp c¸c ph-¬ng ph¸p: - C¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu lý luËn: Nghiªn cøu, ph©n tÝch, tæng hîp vµ hÖ thèng c¸c V¨n kiÖn, NghÞ quyÕt cña §¶ng, c¸c v¨n b¶n quy ®Þnh cña Nhµ n-íc vµ cña ngµnh Gi¸o dôc vµ §µo t¹o; c¸c tµi liÖu lý luËn vÒ qu¶n lý, qu¶n lý gi¸o dôc vµ c¸c tµi liÖu cã liªn quan ®Õn ®Ò tµi nghiªn cøu - C¸c ph-¬ng ph¸p nghiªn cøu thùc tiÔn: + Sö dông c¸c ph-¬ng ph¸p ®iÒu tra b»ng phiÕu hái, pháng vÊn víi gi¶ng viªn, c¸n bé qu¶n lý, sinh viªn ®Ó thu thËp th«ng tin vÒ thùc tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng. + Ph-¬ng ph¸p quan s¸t: TiÕn hµnh quan s¸t ho¹t ®éng d¹y häc cña gi¸o viªn vµ sinh viªn. + Ph-¬ng ph¸p chuyªn gia: Trao ®æi, pháng vÊn, tr-ng cÇu ý kiÕn c¸n bé qu¶n lý nhµ tr-êng, tæ tr-ëng chuyªn m«n, gi¸o viªn, sinh viªn, chuyªn gia cã nhiÒu kinh nghiÖm trong qu¶n lý gi¸o dôc. + Ph-¬ng ph¸p tæng kÕt kinh nghiÖm qu¶n lý gi¸o dôc. - Ph-¬ng ph¸p bæ trî: + Ph©n tÝch xö lý sè liÖu: dïng ph-¬ng ph¸p thèng kª ®Ó xö lý nh÷ng sè liÖu thu ®-îc tõ kh¶o s¸t thùc tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc. 8. CÊu tróc cña luËn v¨n Ngoµi phÇn më ®Çu, kÕt luËn, khuyÕn nghÞ vµ tµi liÖu tham kh¶o, néi dung luËn v¨n gåm 3 ch-¬ng: Ch-¬ng 1: C¬ së lý luËn cña qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng ®¹i häc Ch-¬ng 2: Thùc tr¹ng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng Ch-¬ng 3: C¸c biÖn ph¸p t¨ng c-êng qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc ë tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng Chƣơng I: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC ë tr-êng ®¹i häc 1.1. Sơ lƣợc lịch sử vÊn ®Ò nghiªn cøu Từ khi giành được độc lập Giáo dục và Đào tạo luôn được Đảng và Nhà nước đặc biệt chú trọng phát triển, đề cao là quốc sách hàng đầu.Phát triển nguồn nhân lực là nhiệm vụ hàng đầu, là khâu đột phá trong chiến lược phát triển kinh tế - xã hội và là chiến lược phát triển giáo dục đào tạo ở nước ta trong thời kì công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã đề ra định hướng “Phát triển và nâng cao chất lượng đào tạo đại học”, “Tiếp tục nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, hệ thống trường lớp và hệ thống quản lý giáo dục, thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa” Trong quản lý giáo dục, đã có rất nhiều các công trình nghiên cứu về c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc nh»m nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo nh-: Nguyễn Cảnh Toàn, Lª §øc Ngäc... Ngoài ra còn có các luận văn thạc sĩ nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học. Trong quá trình giáo dục, hoạt động dạy học là hoạt đông trọng tâm, quyết định sự thành công của quá trình giáo dục. Quản lý hoạt động dạy học là một nhiệm vụ quan trọng của một nhà nhà trường nói riêng và của ngành giáo dục nói chung. Mặc dù đã có nhiều công trình nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học như đã nói ở trên, song quản lý hoạt động dạy học ở trường đại học Y tế Công cộng dù đã được quan tâm nhưng míi chØ cã luËn v¨n cña NguyÔn B¸ Häc nghiªn cøu vÒ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng tù häc ngo¹i ng÷ cña sinh viªn t¹i tr-êng mµ ch-a cã một công trình nghiên cứu nào vÒ c¸c biÖn ph¸p qu¶n lý ho¹t ®éng d¹y häc. Vì vậy trong luận văn này, vận dụng các kiến thức đã lĩnh hội được trong quá trình học chuyên ngành quản lý giáo dục tác giả sẽ tập trung nghiên cứu thực trạng quản lý hoạt động dạy học của trường đại học Y tế Công cộng, từ đó đề ra một số biện pháp quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao chất lượng giáo dục đào tạo đội ngũ cán bộ y tế công cộng của nhà trường. 1.2. Những khái niệm cơ bản của đề tài 1.2.1. Quản lý Qu¶n lý lµ mét chøc n¨ng lao ®éng - x· héi b¾t nguån tõ tÝnh chÊt x· héi cña lao ®éng. Ngay tõ khi con ng-êi b¾t ®Çu h×nh thµnh nhãm, ®· biÕt phèi hîp c¸c nç lùc c¸ nh©n ®Ó thùc hiÖn môc tiªu duy tr× sù sèng. Tõ khi xuÊt hiÖn nÒn s¶n xuÊt x· h«i, nhu cÇu phèi hîp c¸c ho¹t ®éng riªng lÎ cµng t¨ng lªn. BÊt cø mét tæ chøc, mét lÜnh vùc nµo, tõ sù ho¹t ®éng cña nÒn kinh tÕ quèc d©n, cña mét doanh nghiÖp, mét ®¬n vÞ hµnh chÝnh sù nghiÖp... ®Õn mét tËp thÓ nhá nh- tæ chuyªn m«n, tæ s¶n xuÊt, bao giê còng cã hai ph©n hÖ : Ng-êi qu¶n lý vµ ®èi t-îng ®-îc qu¶n lý. Sù cÇn thiÕt cña qu¶n lý trong mét tËp thÓ lao ®éng ®-îc K.Marx viÕt : "TÊt c¶ mäi lao ®éng trùc tiÕp hay lao ®éng chung nµo tiÕn hµnh trªn quy m« t-¬ng ®èi lín, th× Ýt nhiÒu còng ®Òu cÇn ®Õn mét sù chØ ®¹o ®Ó ®iÒu hoµ nh÷ng ho¹t ®éng c¸ nh©n vµ thùc hiÖn nh÷ng chøc n¨ng chung, ph¸t sinh tõ vËn ®éng cña toµn bé c¬ thÓ s¶n xuÊt kh¸c víi sù vËn ®éng cña nh÷ng c¬ quan ®éc lËp cña nã. Mét ng-êi ®éc tÊu vÜ cÇm riªng lÎ tù m×nh ®iÒu khiÓn lÊy m×nh, cßn mét dµn nh¹c th× cÇn ph¶i cã nh¹c tr-ëng "(K.Marx vµ ¡ng Ghen-toµn tËp, tËp 23 trang 34-NXB ChÝnh trÞ quèc gia). Nh- vËy K.Marx ®· thÊy ®-îc ®-îc b¶n chÊt qu¶n lý lµ mét ho¹t ®éng lao ®éng ®Ó ®iÒu khiÓn lao ®éng, mét ho¹t ®éng tÊt yÕu v« cïng quan träng trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña x· héi loµi ng-êi. Qu¶n lý ®· trë thµnh mét ho¹t ®éng phæ biÕn, mäi n¬i, mäi lóc, mäi lÜnh vùc, mäi cÊp ®é vµ cã liªn quan ®Õn mäi ng-êi. §ã lµ mét lo¹i ho¹t ®éng x· héi b¾t nguån tõ tÝnh chÊt céng ®ång dùa trªn sù ph©n c«ng vµ hîp t¸c ®Ó lµm mét c«ng viÖc nh»m ®¹t mét môc tiªu chung. Qu¶n lý lµ mét kh¸i niÖm réng bao gåm nhiÒu lÜnh vùc, c¸c nhµ kinh tÕ thiªn vÒ qu¶n lý nÒn s¶n xuÊt x· héi, c¸c nhµ ®iÒu khiÓn häc thiªn vÒ quan ®iÓm hÖ thèng. Cho nªn khi ®-a c¸c ®Þnh nghÜa vÒ qu¶n lý, c¸c t¸c gi¶ th-êng g¾n víi c¸c lo¹i h×nh qu¶n lý cô thÓ hoÆc phô thuéc nhiÒu vµo lÜnh vùc ho¹t ®éng hay nghiªn cøu cña m×nh. F.W Taylor (1856 - 1915) cho r»ng: “Mçi lo¹i c«ng viÖc dï nhá nhÊt ®Òu ph¶i chuyªn m«n ho¸ vµ ph¶i qu¶n lý chÆt chÏ. Qu¶n lý lµ nghÖ thuËt biÕt râ rµng, chÝnh x¸c c¸i g× cÇn lµm vµ lµm c¸i ®ã nh- thÕ nµo b»ng ph-¬ng ph¸p tèt nhÊt vµ rÎ nhÊt” H. Koontz (Mü): “Qu¶n lý lµ mét ho¹t ®éng thiÕt yÕu, nã ®¶m b¶o sù phèi hîp nh÷ng nç lùc cña c¸ nh©n nh»m ®¹t ®-îc môc ®Ých cña nhãm (tæ chøc). Môc ®Ých cña mäi nhµ qu¶n lý lµ h×nh thµnh m«i tr-êng mµ trong ®ã con ng-êi cã thÓ ®¹t ®-îc c¸c môc ®Ých cña m×nh víi thêi gian, tiÒn b¹c, vËt chÊt vµ sù bÊt m·n c¸ nh©n Ýt nhÊt” Theo Hµ SÜ Hå : "Qu¶n lý lµ mét qu¸ tr×nh t¸c ®éng cã ®Þnh h-íng cã chñ ®Ých, cã tæ chøc, lùa chän trong sè c¸c t¸c ®éng cã thÓ cã, dùa trªn c¸c th«ng tin vÒ t×nh tr¹ng cña ®èi t-îng vµ m«i tr-êng, nh»m gi÷ cho sù vËn hµnh cña ®èi t-îng ®-îc æn ®Þnh vµ lµm cho nã ph¸t triÓn tíi môc ®Ých ®· ®Þnh".[15 Tr20] Theo NguyÔn Ngäc Quang: "Qu¶n lý lµ t¸c ®éng cã môc ®Ých cã kÕ ho¹ch cña chñ thÓ qu¶n lý ®Õn tËp thÓ nh÷ng ng-êi lao ®éng (nãi chung lµ kh¸ch thÓ qu¶n lý) nh»m thùc hiÖn ®-îc nh÷ng môc tiªu dù kiÕn."[26 -Tr35] Qu¶n lý lµ sù t¸c ®éng liªn tôc cã tæ chøc, cã ®Þnh h-íng cña chñ thÓ qu¶n lý vÒ c¸c mÆt v¨n ho¸, chÝnh trÞ, kinh tÕ, x· héi b»ng mét hÖ thèng luËt lÖ, c¸c chÝnh s¸ch, c¸c nguyªn t¾c, c¸c ph-¬ng ph¸p vµ c¸c biÖn ph¸p cô thÓ nh»m t¹o ra m«i tr-êng vµ ®iÒu kiÖn cho sù ph¸t triÓn cña ®èi t-îng. Theo Hµ ThÕ Ng÷ vµ §Æng Vò Ho¹t: “Qu¶n lý lµ mét qu¸ tr×nh ®Þnh h-íng, qu¸ tr×nh cã môc tiªu; qu¶n lý lµ mét hÖ thèng lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng ®Õn hÖ thèng nh»m ®¹t ®-îc môc tiªu nhÊt ®Þnh. Nh÷ng môc tiªu nµy ®Æc tr-ng cho tr¹ng th¸i míi cña hÖ thèng mµ ng­êi qu¶n lý mong muèn” (25 - Tr28). Theo t¸c gi¶ §Æng Quèc B¶o: “B¶n chÊt cña ho¹t ®éng QL nh»m lµm cho hÖ thèng vËn hµnh theo môc tiªu ®Æt ra vµ tiÕn ®Õn c¸c tr¹ng th¸i cã tÝnh chÊt l­îng míi” Qu¶n lý = qu¶n + lý + Qu¶n lµ ch¨m sãc, gi÷ g×n sù æn ®Þnh + Lý lµ söa sang, s¾p xÕp, ®æi míi ph¸t triÓn VËy: Qu¶n lý = æn ®Þnh + ph¸t triÓn Theo t¸c gi¶ NguyÔn Quèc ChÝ vµ NguyÔn ThÞ Mü Léc: “Ho¹t ®«ng qu¶n lý lµ t¸c ®éng cã ®Þnh h-íng, cã chñ ®Ých cña chñ thÓ qu¶n lý (ng-êi qu¶n lý) ®Õn kh¸ch thÓ qu¶n lý (ng-êi bÞ qu¶n lý) trong mét tæ chøc nh»m lµm cho tæ chøc vËn hµnh vµ ®¹t ®­îc môc ®Ých cña tæ chøc” Tõ c¸c c¸ch ®Þnh nghÜa trªn ta thÊy: Qu¶n lý dï nh×n ë gãc ®é nµo th× nã còng lµ qu¸ tr×nh t¸c ®éng g©y ¶nh h-ëng cña chñ thÓ QL ®Õn kh¸ch thÓ QL nh»m ®¹t môc tiªu chung. Qu¸ tr×nh t¸c ®éng nµy ®-îc vËn hµnh trong mét m«i tr-êng x¸c ®Þnh. Qu¶n lý th«ng qua quy tr×nh kÕ ho¹ch ho¸, tæ chøc, chØ ®¹o vµ kiÓm tra. Nh- vËy, kh¸i niÖm QL th-êng ®-îc hiÓu nh- sau: Qu¶n lý lµ sù t¸c ®éng cã ý thøc cña chñ thÓ qu¶n lý ®Õn kh¸ch thÓ qu¶n lý nh»m ®¹t ®-îc môc tiªu chung. 1.2.2. Chøc n¨ng cña qu¶n lý Chøc n¨ng qu¶n lý lµ h×nh th¸i biÓu hiÖn sù t¸c ®éng cã môc ®Ých cña chñ thÓ qu¶n lý ®Õn ®èi t-îng qu¶n lý. MÆc dï cã nhiÒu quan ®iÓm kh¸c nhau vÒ viÖc ph©n chia c¸c chøc n¨ng cña qu¶n lý nh- quan ®iÓm cña Henri Fayol, quan ®iÓm cña Afanaxiep v.v, song ho¹t ®éng qu¶n lý cã 4 chøc n¨ng c¬ b¶n vµ quan hÖ chÆt chÏ víi nhau lµ: kÕ ho¹ch hãa, tæ chøc, chØ ®¹o, kiÓm tra. - KÕ ho¹ch hãa: §©y lµ chøc n¨ng ®Çu tiªn trong c¸c chøc n¨ng qu¶n lý gióp chñ thÓ tiÕp cËn môc tiªu mét c¸ch hîp lý vµ khoa häc. KÕ ho¹ch hãa bao gåm viÖc x©y dùng môc tiªu, ch-¬ng tr×nh hµnh ®éng vµ quyÕt ®Þnh c¸ch thøc, ph-¬ng tiÖn cÇn thiÕt trong mét thêi gian nhÊt ®Þnh cña mét hÖ thèng qu¶n lý ®Ó ®¹t ®-îc môc tiªu. KÕ ho¹ch hãa gióp nhµ qu¶n lý cã c¸i nh×n tæng thÓ, toµn diÖn tõ ®ã thÊy ®-îc ho¹t ®éng t-¬ng t¸c gi÷a c¸c bé phËn. ViÖc lËp kÕ ho¹ch cho phÐp lùa chän nh÷ng ph-¬ng ¸n tèi -u, tiÕt kiÖm nguån lùc, t¹o hiÖu qu¶ häat ®éng cho toµn bé tæ chøc vµ cã kh¶ n¨ng øng phã víi sù thay ®æi. MÆt kh¸c, nã cßn t¹o ®iÒu kiÖn dÔ dµng cho viÖc kiÓm tra. Nhµ qu¶n lý th«ng qua kÕ ho¹ch cã thÓ nh×n thÊy t-¬ng lai, cã thÓ ®iÒu chØnh c¸c Tµi liÖu tham kh¶o 1. §Æng Quèc B¶o. Qu¶n lý vµ qu¶n lý nhµ tr-êng. Bµi gi¶ng líp cao häc 2006 2. C¸c M¸c, ¡ng ghen toµn tËp -1993. NXB chÝnh trÞ quèc gia 1993 3. NguyÔn Quèc ChÝ. C¬ së lý luËn qu¶n lý gi¸o dôc. Bµi gi¶ng líp cao häc 2006 4. NguyÔn Quèc ChÝ - NguyÔn ThÞ Mü Léc. Qu¶n lý ®éi ngò. §HQG Hµ Néi - 2003 5. NguyÔn §øc ChÝnh. KiÓm ®Þnh chÊt l-îng trong gi¸o dôc ®¹i häc. Nhµ xuÊt b¶n §¹i häc Quèc gia Hµ Néi 2002 6. LuËt gi¸o dôc. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia, Hµ Néi - 2006 7. Vò Cao §µm. Ph-¬ng ph¸p luËn nghiªn cøu Khoa häc. Nhµ xuÊt b¶n ChÝnh trÞ Quèc gia - 1998 8. TrÇn Kh¸nh §øc. Qu¶n lý vµ kiÓm ®Þnh chÊt l-îng ®µo t¹o nh©n lùc theo ISO & TQM. Nhµ xuÊt b¶n Gi¸o dôc Hµ Néi - 2004 9. §iÒu lÖ tr-êng ®¹i häc (ban hµnh kÌm theo quyÕt ®Þnh sè 153/2003/Q§ - TTg ngµy 30 - 7 – 2003) 10.Gi¸o dôc ®¹i häc. NXB Gi¸o dôc - 1998 11.Ph¹m Minh H¹c. Ph¸t triÓn gi¸o dôc ph¸t triÓn con ng-êi phôc vô ph¸t triÓn x· héi - kinh tÕ. NXB Khoa häc x· héi -1996 12.Ph¹m Minh H¹c. Mét sè vÊn ®Ò vÒ qu¶n lý gi¸o dôc. NXB gi¸o dôc 1998. 13.§Æng Xu©n H¶i. Vai trß x· héi trong qu¶n lý gi¸o dôc. Bµi gi¶ng líp cao häc 2006 14. Harold Koontz – Cyril Odonnell – Heinz Weirich. Nh÷ng vÊn ®Ò cèt yÕu cña qu¶n lý. NXB Khoa häc kü thuËt 1998 15.§Æng Vò Ho¹t – Hµ ThÞ §øc. Lý luËn d¹y häc §¹i häc. NXB §¹i häc S- ph¹m - 2004 16.Hµ SÜ Hå. Nh÷ng bµi gi¶ng vÒ qu¶n lý tr-êng häc, NXB gi¸o dôc 1998 17.Kû yÕu tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng 2005 18.§Æng B¸ L·m. Gi¸o dôc ViÖt Nam nh÷ng thËp niªn ®Çu thÕ kû 21, chiÕn l-îc ph¸t triÓn. NXB Gi¸o dôc Hµ Néi - 2003 19.§Æng B¸ L·m. Qu¶n lý Nhµ n-íc vÒ gi¸o dôc- Lý luËn vµ thùc tiÔn. NXB Gi¸o dôc - 2005 20.§Æng B¸ L·m - TrÇn Kh¸nh §øc. Ph¸t triÓn nh©n lùc, c«ng nghÖ ë n-íc ta trong thêi kú hiÖn ®¹i ho¸ - c«ng nghiÖp ho¸. NXB Gi¸o dôc2002 21. LuËt gi¸o dôc 2005 22.TrÇn H÷u LuyÕn. VÊn ®Ò, gi¶i ph¸p trong qu¶n lý ®µo t¹o ®¹i häc. T¹p chÝ gi¸o dôc 2003 23.NguyÔn ThÞ Mü Léc. Qu¶n lý nguån nh©n lùc. Bµi gi¶ng líp cao häc 2006 24.Lª §øc Ngäc. Gi¸o dôc §¹i häc – Ph-¬ng ph¸p d¹y vµ häc. NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi 2005 25.Hµ ThÕ Ng÷. TuyÓn tËp gi¸o dôc häc - mét sè vÊn ®Ò lý luËn vµ thùc tiÔn. NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi - 2001 26.NguyÔn Ngäc Quang - 1989. Nh÷ng kh¸i niÖm c¬ b¶n vÒ Qu¶n lý Gi¸o dôc. Tr-êng CBQL, Hµ Néi 27.Tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng - 2002. Quy chÕ vÒ tæ chøc ®µo t¹o, kiÓm tra, thi vµ c«ng nhËn tèt nghiÖp ®¹i häc hÖ chÝnh quy 28.Tr-êng §¹i häc Y tÕ C«ng céng - 2003. Quy chÕ c«ng t¸c qu¶n lý sinh viªn 29.Ph¹m ViÕt V-îng. Gi¸o dôc häc. NXB §¹i häc Quèc gia Hµ Néi 2000