Tài liệu Các biện pháp nâng cao năng lực tư vấn xây dựng công trình của tổng công ty cổ phần tư vấn xây dựng thủy lợi việt nam (hec) trong thời kỳ kinh tế khó khăn

LỜI CẢM ƠN Trong quá trình nghiên cứu và thực hiện luận văn, tác giả đã nhận được sự hướng dẫn nhiệt tình của PGS.TS Lê Đình Chung cùng sự giúp đỡ của các thầy cô giáo Khoa Công trình - Trường Đại học Thủy lợi; Ban giám đốc và các phòng chuyên môn Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy Lợi Việt Nam. Tác giả xin chân thành cảm ơn sự giúp đỡ và các ý kiến đóng góp của các thầy giáo cô giáo khoa Công trình trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Do trình độ, kinh nghiệm và thời gian nghiên cứu hạn chế nên Luận văn khó tránh khỏi những thiếu sót, tác giả mong nhận được những ý kiến đóng góp. Xin chân thành cảm ơn! Hà Nội ngày 08 tháng 03 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Thành Đạt LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình do tôi tự tìm tòi, nghiên cứu; các số liệu trong luận văn rõ ràng và trung thực Hà Nội ngày 08 tháng 03 năm 2014 Tác giả luận văn Nguyễn Thành Đạt MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. Sự cần thiết của đề tài: ......................................................................................1 2. Mục đích nghiên cứu : .......................................................................................2 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu : ..................................................................2 4. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu : ...................................................2 5. Đóng góp của luận văn : ....................................................................................3 6. Bố cục luận văn : ................................................................................................3 CHƯƠNG I TỔNG QUAN VỀ TƯ VẤN XÂY DỰNG ........................................4 1.1. Khái niệm về tư vấn, tư vấn xây dựng ..........................................................4 1.2. Các loại hình dịch vụ tư vấn xây dựng .........................................................5 1.2.1. Các dịch vụ tư vấn chuẩn bị dự án: .........................................................5 1.2.2. Các dịch vụ tư vấn quản lý và thực hiện dự án: ......................................5 1.2.3. Các dịch vụ tư vấn chuyên ngành khác: ..................................................5 1.3. Các loại hình tổ chức và quy trình hoạt động của tư vấn xây dựng quốc tế ..............................................................................................................................5 1.3.1. Tập đoàn tư vấn đa quốc gia: ...................................................................5 1.3.2. Tập đoàn tư vấn: .......................................................................................7 1.3.3. Công ty tư vấn chuyên ngành: ..................................................................7 1.4. Các loại hình tổ chức và quy trình hoạt động của tư vấn xây dựng trong nước .........................................................................................................................9 1.4.1. Đặc điểm cơ bản của các tổ chức TVXD: ................................................9 1.4.1.1. Khối doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa:.........................................9 1.4.1.2. Khối doanh nghiệp tư vấn ngoài quốc doanh: ..................................10 1.4.1.3. Các tổ chức tư vấn sự nghiệp có thu: ................................................10 1.4.2.Cơ cấu tổ chức của đơn vị TVXD:...........................................................11 1.4.2.1. Cơ cấu tổ chức quản lý kiểu chức năng: ...........................................11 1.4.2.2. Cơ cấu tổ chức quản lý kiểu trực tuyến: ............................................11 1.4.2.3. Cơ cấu tổ chức quản lý kiểu hỗn hợp: ...............................................11 1.4.3. Mô hình tổ chức sản xuất sản phẩm tư vấn: .........................................12 1.4.3.1. Mô hình sản xuất theo chuyên môn hóa: ...........................................12 1.4.3.2. Mô hình sản xuất theo hình thức tổng hợp các bộ môn: ...................13 1.4.3.3. Mô hình sản xuất kết hợp chuyên môn hóa và tổng hợp: ..................14 1.5. Năng lực tư vấn xây dựng: ...........................................................................16 1.5.1. Khái niệm: ...............................................................................................16 1.5.2. Những tiêu chí đánh giá năng lực tư vấn: .............................................17 1.5.3. Những nhân tố ảnh hưởng đến năng lực tư vấn: .................................18 1.5.3.1. Nhân tố chủ quan: ..............................................................................18 1.5.3.2. Nhân tố khách quan: ..........................................................................18 1.5.4. Phương hướng nghiên cứu nhằm nâng cao năng lực tư vấn: .............18 1.5.5. Thực trạng năng lực tư vấn của các tổ chưc TVXD Việt nam: ............20 1.5.5.1. Năng lực chuyên môn: .......................................................................20 1.5.5.2. Quản lý nguồn nhân lực: ...................................................................25 1.5.5.3. Quản lý và ứng dụng công nghệ thông tin và xây dựng cơ sở vật chất: ................................................................................................................25 CHƯƠNG II PHÂN TÍCH THỰC TRẠNG NĂNG LỰC TƯ VẤN CỦA TỔNG CÔNG TY CỔ PHẦN TƯ VẤN XÂY DỰNG THỦY LỢI VIỆT NAM .........................................................................................................................27 2.1. Giới thiệu khái quát về Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam (HEC) ....................................................................................................................27 2.1.1. Quá trình hình thành và phát triển: .......................................................27 2.1.2. Các công trình đã và đang triển khai trong thời gian qua: ...................33 2.2. Phân tích thực trạng năng lực tư vấn của Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam (HEC) ...................................................................................36 2.2.1. Cơ cấu tổ chức, quản lý và điều hành:...................................................36 2.2.2. Tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh: ...........................................42 2.2.2.1. Doanh thu: .........................................................................................42 2.2.2.2. Kế hoạch sản suất kinh doanh 05 năm (2008-2012): ........................43 2.2.3. Nguồn nhân lực: .....................................................................................44 2.2.3.1. Lực lượng cán bộ phân theo học vấn: ...............................................45 2.2.3.2. Lực lượng cán bộ phân theo độ tuổi: .................................................45 2.2.4. Nắm bắt thông lệ quốc tế: .......................................................................46 2.2.5.Trình độ ngoại ngữ: .................................................................................46 2.2.6.Chất lượng dịch vụ tư vấn và hố sơ tư vấn: ............................................47 2.2.6.1. Các thành tựu đã đạt được: ...............................................................47 2.2.6.2. Những mặt còn hạn chế: ....................................................................50 2.2.7.Tiến độ công việc: .....................................................................................50 2.2.8.Quản lý nguồn nhân lực: .........................................................................50 2.2.9.Về đạo tạo: ................................................................................................51 2.2.10.Các chế độ đãi ngộ khác: .......................................................................52 2.2.11.Trang thiết bị và trình độ công nghệ: ....................................................52 2.2.11.1. Bảng kê trang thiết bị thuộc sở hữu của HEC: ................................53 2.2.11.2. Phần mềm có bản quyền: .................................................................56 CHƯƠNG III MỘT SỐ GIẢI PHÁP NÂNG CAO NĂNG LỰC TƯ VẤN CỦA TỔNG CÔNG TY TƯ VẤN XÂY DỰNG THỦY LỢI VIỆT NAM TRONG THỜI KỲ KHỦNG HOẢNG KINH TẾ ...............................................................58 3.1. Định hướng đầu tư xây dựng thủy lợi ở Việt Nam trong thời gian tới....58 3.1.1. Quan điểm: ..............................................................................................58 3.1.2. Mục tiêu: ..................................................................................................59 3.2. Những khó khăn và thuận lợi của doanh nghiệp trong thời kỳ kinh tế suy thoái: .....................................................................................................................61 3.2.1. Khó khăn: ................................................................................................61 3.2.2. Thuận lợi: ................................................................................................62 3.3. Một số giải pháp nâng cao năng lực tư vấn của Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam (HEC): ........................................................................63 3.3.1. Giải pháp chiến lược chung: ..................................................................63 3.3.1.1. Xác định mục tiêu chiến lược: ...........................................................63 3.3.1.2. Nghiên cứu xác định thị trường: ........................................................63 3.3.1.3. Xây dựng chiến lược mở rộng thị trường: .........................................64 3.3.2. Giải pháp về tổ chức: ..............................................................................65 3.3.3. Giải pháp về nâng cao năng lực chuyên môn: ......................................67 3.3.3.1. Nâng cao năng lực chuyên gia: .........................................................67 3.3.3.2. Tăng cường đầu tư cơ sở vật chất kỹ thuật, ứng dụng tin học: .........68 3.3.3.3. Tăng cường hợp tác với tư vấn nước ngoài và các tư vấn khác nhằm trao đổi kinh nghiệm, kiến thức: .....................................................................69 3.3.4. Giải pháp về nâng cao năng lực quản lý: ..............................................70 3.3.4.1. Quản lý điều hành tổ chức sản xuất: .................................................70 3.3.4.2. Hoàn thiện văn hóa Tổng công ty: .....................................................70 3.3.4.3. Quản lý nâng cao chất lượng sản phẩm: ...........................................70 3.3.4.4. Quản lý nguồn nhân lực và cơ sở vật chất: .......................................72 3.3.5. Giải pháp xây dựng phát triển vị thế thương hiệu của Tổng công ty:..73 3.3.6. Hoàn thiện hệ thống thông tin trên thị trường:.....................................74 3.3.7. Tham gia và xây dựng các tổ chức hiệp hội: .........................................75 3.4. Tổ chức thực hiện các bước tiến hành. ........................................................76 3.4.1. Tổ chức thực hiện: ..................................................................................76 3.4.2. Các bước tiến hành: ................................................................................77 3.4.2.1. Về định hướng và kế hoạch sản xuất: ................................................77 3.4.2.2. Về công nghệ: ....................................................................................77 3.4.2.3. Thực hiện liên doanh, liên kết để tang sức mạnh: .............................77 3.4.2.4. Chiến lược Marketing và thông tin quảng cáo: .................................78 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................................79 1. Kết luận. ............................................................................................................79 2. Kiến nghị. ..........................................................................................................79 TÀI LIỆU THAM KHẢO ......................................................................................81 DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Viết đầy đủ BTCT Bê tông cốt thép CTCP Công ty cổ phần DN Doanh nghiệp ĐTXD Đầu tư xây dựng KD Kinh doanh KTXD Kinh tế xây dựng KH Kế hoạch MT Môi trường PTNT Phát triển nông thôn SXKD Sản xuất kinh doanh TNTN Tài nguyên thiên nhiên TV Tư vấn TVXD Tư vấn xây dựng XDCB Xây dựng cơ bản XHCN Xã hội chủ nghĩa XN Xí nghiệp DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Hình 1.1 - Sơ đồ tổ chức của tập đoàn Scott Wilson - Vương quốc Anh ...................6 Hình 1.2 - Mô hình sản xuất theo hướng chuyên môn hóa .......................................12 Hình 1.3 - Mô hình sản xuất theo hình thức tổng hợp các bộ môn ...........................14 Hình 1.4 - Mô hình sản xuất theo sơ đồ đầu mối ......................................................15 Hình 1.5 - Mô hình sản xuất theo sơ một chuyên ngành ..........................................16 Hình 1.6 - Sơ đồ phương hướng nghiên cứu nâng cao năng lực tư vấn ...................19 Hình 2.1 - Phòng họp của Tổng công ty - Họp hợp tác với Tập đoàn Saman Hàn Quốc ..........................................................................................................................31 Hình 2.2 - Ban lãnh đạo HEC tại lễ kỷ niệm 55 năm ngày thành lập và đón nhận Huân chương lao động hạng Nhất.............................................................................32 Hình 2.3 - Ban lãnh đạo trẻ của HEC .......................................................................32 Hình 2.4 - Cụm công trình đầu mối trên sông Cái thuộc hệ thống thủy lợi Tân Mỹ .............................................................................................................................33 Hình 2.5 - Hồ Cửa Đạt (Thanh Hóa).........................................................................34 Hình 2.6 - Hồ Định Bình (Bình Định) ......................................................................34 Hình 2.7 - Hồ Tả Trạch (Huế) ...................................................................................35 Hình 2.8 - Hồ Ngàn Trươi (Hà Tĩnh) ........................................................................35 Hình 2.9 - Sơ đồ tổ chức Tổng công ty tư vấn xây dưng thủy lợi Việt Nam CTCP.36 Hình 2.10 - Số liệu về doanh thu HEC các năm gần đây..........................................42 Hình 2.11 - Các chứng chỉ ISO đã đạt được của HEC .............................................49 Hình 3.1 – Mô hình tổ chức đề xuất của Tổng công ty.............................................65 Hình 3.2 – Mô hình tổ chức đề xuất của công ty thành viên ....................................66 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 1-1: Số liệu về cung cấp dịch vụ thiết kế, tư vấn xây dựng .............................21 Bảng 1-2: Số liệu về trình độ chuyên môn của các tổ chức tư vấn xây dựng ...........23 Bảng 1-3: Số liệu về trình độ ngoại ngữ của các cán bộ tư vấn xây dựng ................24 Bảng 1-4: Số liệu về phương pháp quy hoạch cán bộ...............................................25 Bảng 2.1: Bảng chỉ tiêu dự kiến kết quả sản xuất kinh doanh 05 năm(2008-2012) .43 Bảng 2.2: Thống kê lực lượng cán bộ, công nhân viên theo độ tuổi ........................45 1 MỞ ĐẦU 1. Sự cần thiết của đề tài: Hoạt động tư vấn đầu tư xây dựng đóng một vai trò quan trọng trong nền kinh tế quốc dân. Ở Việt Nam hoạt động tư vấn mới được ghi nhận và phổ biến rộng rãi khoảng chục năm trở lại đây. Cùng với sự chuyển mình của hoạt động này, các tổ chức tư vấn xây dựng đã và đang từng bước thay đổi để đáp ứng nhu cầu phát triển của thị trường. Bên cạnh đó, Nhà nước và các Bộ ngành đã ban hành nhiều loại văn bản pháp quy để quản lý loại hình hoạt động “kinh doanh chất xám” này và những chính sách đó đã và đang phát huy hiệu lực trong việc quản lý hoạt động tư vấn toàn quốc. Trong bối cảnh kinh tế thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang rơi vào khủng hoảng hiện nay, hoạt động tư vấn xây dựng Việt Nam đứng trước những thách thức và cơ hội mới. Với chính sách của Nhà nước về việc mở cửa thị trường xây dựng cho nhà thầu nước ngoài, tư vấn Việt Nam sẽ được hỗ trợ về kỹ thuật, tiếp cận với các công nghệ tiên tiến, học hỏi được kỹ năng quản lý dự án, nắm bắt đuợc thị trường quốc tế. Tuy nhiên, mở cửa cũng đồng nghĩa với việc các công ty tư vấn Việt Nam sẽ chịu sự cạnh tranh khốc liệt hơn khi số đầu việc đang bị thu hẹp dần (do khủng hoảng) và khả năng, trình độ còn hạn chế. Một sự thật rất đáng buồn là tư vấn xây dựng Việt Nam thường chỉ đóng vai trò là nhà thầu phụ. Các nhà thầu chính nước ngoài chỉ dành cơ hội cho nhà thầu phụ trong nước những công trình và hạng muc nhỏ, chi phí thấp hơn nhiều so với họ. Thách thức, cơ hội và áp lực đan xen đòi hỏi bản lĩnh và sự phấn đấu của chính lực lượng tư vấn xây dựng Việt Nam có bước đi thích hợp, khai thác lợi thế, hạn chế tiêu cực, từng bước bắt kịp với trình độ quốc tế… Trong điều kiện như vậy, việc đưa ra những tiêu chí, biện pháp và lịch trình cho các doanh nghiệp tư vấn xây dựng Việt Nam để thoát khỏi khủng hoảng, và phát triển là một nhu cầu bức thiết cả trước mắt và lâu dài. Đó là lý do đòi hỏi phải tăng cường năng lực của các đơn vị tư vấn xây dựng trong nước nói chung và Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy Lợi Việt Nam (HEC) nói riêng. Đề tài “Các biện pháp nâng cao năng lực tư vấn xây dựng công trình của Tổng công ty cổ phần tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam (HEC) trong thời kỳ kinh tế khó khăn” nhằm đáp ứng yêu cầu trên. 2 2. Mục đích nghiên cứu : - Hệ thống hóa và làm rõ những vấn đề lý luận cơ bản về tư vấn xây dựng, năng lực tư vấn xây dựng, và sự cần thiết khách quan phải nâng cao năng lực tư vấn xây dựng Việt Nam trong điều kiện nền kinh tế đang rơi vào khủng hoảng. - Khảo sát, phân tích, đánh giá, những mặt mạnh, mặt yếu, những thành quả đạt được về năng lực tư vấn của Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam. - Nghiên cứu đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao năng lực tư vấn xây dựng của Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam trong bối cảnh nền kinh tế đang trong giai đoạn khó khăn. 3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu : a. Đối tượng nghiên cứu : Đối tượng nghiên cứu của đề tài là năng lực hoạt động và các giải pháp nâng cao năng lực hoạt động tư vấn đầu tư xây dựng của các doanh nghiệp tư vấn xây dựng nói chung và của Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam nói riêng. b. Phạm vi nghiên cứu : Đề tài tập trung nghiên cứu hoạt động tư vấn thiết kế các công trình thủy lợi, giao thông, xây dựng dân dụng và công nghiệp ở các doanh nghiệp tư vấn đầu tư xây dựng nói chung trong đó tập trung đi sâu tìm hiểu, nghiên cứu ở Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam. 4. Phương pháp nghiên cứu và nguồn tư liệu : a. Phương pháp nghiên cứu : - Phương pháp điều tra, khảo sát, thống kê. - Phương pháp phân tích hệ thống và một số phương pháp khác. b. Nguồn tư liệu : - Các văn bản pháp quy, quy phạm, đường lối chính sách của Đảng và Nhà nước về phát triển kinh tế. - Các văn bản pháp quy về quản lý đầu tư xây dựng cơ bản và đấu thầu. - Các nghiên cứu trước đây có liên quan đến vấn đề tư vấn xây dựng. - Các số liệu về hoạt động sản xuất kinh doanh của Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam trong thời gian qua. 3 5. Đóng góp của luận văn : - Góp phần hệ thống hóa cơ sở lý luận về tư vấn, năng lực tư vấn của các nhà doanh nghiệp tư vấn xây dựng trong thời kỳ nền kinh tế thị trường khủng hoảng. - Khảo sát và phân tích đánh giá có hệ thống thực trạng năng lực tư vấn xây dựng của một số doanh nghiệp và Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam trong thời gian qua đến nay. - Đề xuất một số giải pháp cụ thể, mang tính khả thi để nâng cao năng lực tư vấn của Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam. 6. Bố cục luận văn : Nội dung luận văn gồm 3 chương chính, ngoài ra còn các phần mở đầu, và phần kiến nghị & kết luận. Ba chương chính gồm: - Chương I: Tổng quan về tư vấn xây dựng - Chương II: Phân tích thực trạng năng lực hoạt động tư vấn của Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam. - Chương III: Một số giải pháp nâng cao năng lực tư vấn đối với Tổng công ty tư vấn xây dựng Thủy lợi Việt Nam. 4 CHƯƠNG I TỔNG QUAN VỀ TƯ VẤN XÂY DỰNG 1.1. Khái niệm về tư vấn, tư vấn xây dựng Dịch vụ Tư vấn đã xuất hiện và được sử dụng rộng rãi tại Việt Nam từ nhiều năm trước đây, tuy vậy, Tư vấn vẫn còn là một khái niệm rất mới đối với nước ta. Trước đây, trong các giới hữu quan ở Việt Nam, tư vấn thường được hiểu một cách phổ biến như là "việc bán những lời khuyên nghề nghiệp" và "thường có sự hiểu lẫn lộn giữa Tư vấn và Môi giới, giữa hoạt động Tư vấn và việc đưa ra những lời khuyên đơn giản". Việc định nghĩa "Tư vấn là gì" vẫn đang là vấn đề tranh cãi. Theo "Những vấn đề cơ bản về kinh tế đầu tư và thiết kế xây dựng" (Nhà xuất bản Khoa học và kỹ thuật, Hà Nội, năm 1998) của tác giả Nguyễn Văn Chọn: - Tư vấn (consulting), thuật ngữ "consulting" có rất nhiều nghĩa, tựu chung lại một ý tưởng chính là đưa ra các lời khuyên về nghiệp vụ. Công ty tư vấn sẽ “tư vấn” một doanh nghiệp theo đúng cách mà một người đưa ra lời khuyên cho bạn bè hay người than lúc cần thiết. - Tư vấn là một dịch vụ trí tuệ, một hoạt động "chất xám" cung ứng cho khách hàng những lời khuyên đúng đắn về chiến lược, sách lược, biện pháp hành động và giúp đỡ, hướng dẫn khách hàng thực hiện những lời khuyên đó, kể cả tiến hành những nghiên cứu soạn thảo dự án và giám sát quá trình thực thi dự án đạt hiệu quả yêu cầu. - Tư vấn xây dựng (TVXD) là một loại hình tư vấn đa dạng trong công nghiệp xây dựng, kiến trúc, quy hoạch đô thị và nông thôn…có quan hệ chặt chẽ với tư vấn đầu tư, thực hiện phần việc tiếp theo của tư vấn đầu tư. Tư vấn xây dựng giúp cho khách hàng – chủ đầu tư xây dựng, các cơ quan tổ chức và cá nhân có nhu cầu – quản lý dự án ĐTXD : Tổ chức việc khảo sát XD, thiết kế XD, và tổ chức đấu thầu để mua sắm thiết bị đàu tư, đấu thầu xây lắp công trình , giám sát thi công xây dựng, nghiệm thu công việc đã hoàn thành. TVXD còn có thể hiểu được là các kỹ sư, kiến trúc sư,…, những chuyên gia xây dựng có kỹ năng đa dạng, cung cấp các dịch vụ thiết kế, quản lý cho một dự án xây dựng thông qua các hợp đồng kinh tế. Cách hiểu này phản ánh bản chất đa dạng của hoạt động tư vấn xây dựng, nó liên quan đến nhiều lĩnh vực, trong mọi giai đoạn của dự án và đòi hỏi không những khả năng về kỹ thuật, quản lý, mà còn phụ thuộc một cách quyết định vào sự hiểu biết và những kỹ năng khác, bao gồm “cập nhật”, “phát hiện”, “sáng tác”, ”lựa chọn”, “chuyển giao”. 5 1.2. Các loại hình dịch vụ tư vấn xây dựng 1.2.1. Các dịch vụ tư vấn chuẩn bị dự án: Các công việc tư vấn chuẩn bị dự án bao gồm các dịch vụ như: Lập quy hoạch tổng thể, quy hoạch chi tiết, lập báo cáo đầu tư, dự án đầu tư…. 1.2.2. Các dịch vụ tư vấn quản lý và thực hiện dự án: - Khảo sát địa hình, địa chất… - Thiết kế, thẩm tra, lập dự toán, lập hồ sơ mời thầu, phân tích đánh giá hồ sơ dự thầu,… - Quản lý điều hành dự án. - Giám sát thi công xây dựng công trình. - Khảo sát địa kỹ thuật, kiểm định chất lượng. - Các dịch vụ thực hiện cho tư vấn nước ngoài: Chủ yếu là về kỹ thuật, thiết kế, tư vấn giám sát và khảo sát đo đạc. 1.2.3. Các dịch vụ tư vấn chuyên ngành khác: - Nghiên cứu khoa học công nghệ. - Công tác đào tạo và chuyển giao công nghệ. - Các dịch vụ về môi trường, đánh giá điều tra xã hội, dân cư,… 1.3. Các loại hình tổ chức và quy trình hoạt động của tư vấn xây dựng quốc tế 1.3.1. Tập đoàn tư vấn đa quốc gia: Đại bộ phận tập đoàn đa quốc gia thuộc sở hữu tư nhân 6 TËp ®oµn cæ phÇn quèc tÕ Scott WILSON TËp ®oµn cæ phÇn quèc tÕ Scott WILSON Scott WILSON C«ng ty Scott WILSON ch©u phi C«ng ty Scott WILSON ch©u ¸ th¸i b×nh d­¬ng C«ng ty Scott WILSON Scottland C«ng ty t­ nh©n Scott WILSON zimbabwe C«ng ty Scott WILSON malaisia Scott WILSON (Scottland) C«ng ty gãp vèn Scott WILSON bosnhia C«ng ty Scott WILSON & C«ng ty Scott WILSON & kirkpatrik C«ng ty gãp vèn Scott WILSON malawi C«ng ty t­ nh©n Scott WILSON irwin johnston C«ng ty Kü thuËt mÆt ®­êng Scott WILSON C«ng ty Scott WILSON (mozambic) C«ng ty Scott WILSON hång k«ng c«ng ty cæ phÇn C«ng ty t­ nh©n Scott WILSON & kirkpatrik (Ên ®é) C«ng ty t­ vÊn kü thuËt scott wilson jiangsu Hình 1.1 - Sơ đồ tổ chức của tập đoàn Scott Wilson - Vương quốc Anh Đặc trưng cơ bản của mô hình đa quốc gia là tính đa ngành nghề trong tập đoàn, thường cung cấp các dịch vụ trong các ngành nghề khác nhau như: xây dựng dân dụng, xây dựng công nghiệp, giao thông, thủy lợi, cảng biển, năng lượng, mỏ, môi trường,…Tập đoàn tư vấn có các chi nhánh trải rộng tại nhiều nước trên thế giới. Các tập đoàn đa quốc gia thường có từ 1200 – 3000 nhân viên. Công ty mẹ đặt tại nước sở tại, công ty con (hoặc chi nhánh) có trụ sở chính ở các nước và các văn phòng đại diện tại các địa phương của nước đó. 7 Đặc điểm của các tổ chức đa quốc gia: a. Hình thành hệ thống các công ty trong nước và các công ty ở nước ngoài. Các công ty ở nước ngoài được phân chia theo khu vực – tạm gọi là công ty khu vực. Bên cạnh đó có các văn phòng đại diện cho các công ty ở các nước trong khu vực, các văn phòng này thực hiện công tác tiếp thị, tìm kiếm dự án và chịu sự điều hành trực tiếp của các công ty khu vực. Khi dự án triển khai, nhân lực có thể dược điều dộng chủ yếu giữa các công ty trong khu vực và tập đoàn (khi cần thiết). b. Các công ty đa quốc gia cung cấp các dịch vụ đa chuyên môn thuộc các lĩnh vực khác nhau như: nhà ở và công trình cộng cộng, công trình công nghiệp, giao thông, thủy lợi, năng lượng, công trình biển…Ứng dụng công nghệ thông tin hiện đại, công ty mẹ có thể giao việc, điều hành và phối hợp các công ty con chuyên ngành triển khai có hiệu quả các dự án theo yêu cầu của khách hàng. 1.3.2. Tập đoàn tư vấn: Tại một số quốc gia đã hình thành những tập đoàn tư vấn theo kiểu mô hình công ty mẹ - con. Ở đó, công ty mẹ chi phối công ty con bằng chế độ kinh tế giao việc và điều phối công việc của các công ty con trong việc thực thi dự án. Mỗi công ty con là một công ty tư vấn chuyên ngành, hoạt động độc lập trong sự phối hợp với các công ty tư vấn khác cùng nằm trong một tập đoàn để thực thi dự án. Ví dụ: Singapore có tập đoàn tư vấn JTC trực thuộc Bộ thương mại và công nghiệp; tập đoàn JTC có các công ty thành viên là: Công ty tư vấn Jurong, công ty tư vấn cầu cảng Jurong, công ty tư vấn sân vườn Jurong, công ty giải trí Singapore… 1.3.3. Công ty tư vấn chuyên ngành: Là dạng mô hình khá phổ biến ở nhiều nước, có ba loại mô hình cơ bản là: chuyên ngành kiến trúc, ngành dự toán và chuyên ngành kỹ thuật. Các công ty chuyên ngành kỹ thuật thường đảm nhận các dịch vụ kỹ thuật cho nhiều lĩnh vực xây dựng: dân dụng, công nghiệp, giao thông, thủy lợi, điện lực, công trình biển,…Các công ty kiến trúc cung cấp các dịch vụ tư vấn kiến trúc cho các ngành nêu trên. Việc áp dụng mô hình tư vấn chuyên ngành đã tập hợp được những đội ngũ chuyên gia giỏi để thực thi một lĩnh vực chuyên môn của dự án. Một số công ty tư vấn chuyên ngành kỹ thuật như: - Squire Mech. Pte.Ltd lĩnh vực chuyên ngành : Cơ điện 8 - Beca Carter Holding & Ferner (S.E.Asia) Pte.Ltd lĩnh vực chuyên ngành : Cơ điện, kết cấu và công trình kỹ thuật - Daryl Jackson (Úc), Allies and Morrison Architects (Anh), lĩnh vực chuyên ngành: Kiến trúc - Công ty tư vấn chuyên ngành dự toán David Langdon & Everest Ngoài ra có một số công ty tư vấn hoạt động đa lĩnh vực như - ST Architects & Engineers (Singapore) lĩnh vực quy hoạch, kiến trúc, kết cấu, cơ điện, khảo sát thuật - Heerim – Arch.&Eng. (Hàn Quốc) lĩnh vực hoạt động: Kiến trúc & kỹ - Jurong Consultants Singapore hoạt động trong nhiều lĩnh vực bao gồm quy hoạch, kiến trúc, kết cấu công trình, cơ điện, dự toán, quản lý dự án, đánh giá chất lượng công trình… - PCI (Nhật Bản) lĩnh vực hoạt động hỗn hợp: dân dụng, kỹ thuật hạ tầng , thủy lợi, môi trường, công nghệ thông tin. - Parsons Brinckerhoff (Mỹ) lĩnh vực hoạt động hỗn hợp: Kiến trúc, cơ điện, môi trường, hạ tầng, đường sắt, đường không, đường biển… Như vậy có thể thấy hầu hết các công ty tư vấn chuyên ngành kỹ thuật đều hoạt động trên lĩnh vực xây dựng…Điều đó đã tạo cho công ty tư vấn những thị trường đa dạng, nhiều tiềm năng với mục tiêu cuối cùng là thu được lợi nhuận cao. Các công ty thường đặt văn phòng ở các trung tâm hay thành phố lớn. Mỗi văn phòng thường có quy mô từ vài chục đến 100 nhân viên. Việc chia các văn phòng đại diện theo vùng lãnh thổ với quy mô tương đối gọn nhẹ có thể hoạt động độc lập, một mặt tạo cho công ty có thể vừa thực thi các dự án vừa và nhỏ, mặt khác có thể dễ dàng huy động nhân lực thực thi các dự án lớn. Giữa các công ty kiến trúc và kỹ thuật thường có mối quan hệ chặt chẽ với nhau để thực thi dự án. Về cơ cấu điều hành, mỗi một lĩnh vực đều có một chuyên gia có kinh nghiệm phụ trách chung các dự án; mỗi một dự án chỉ định một chủ nhiệm dự án. 9 Nhận xét chung: - Hầu hết các công ty tư vấn nước ngoài là công ty trách nhiệm hữu hạn hoặc công ty cổ phần. - Lĩnh vực hoạt động rộng khắp trên tất cả các ngành nghề xây dựng cơ bản, do đó việc điều hành hết sức linh hoạt và hiệu quả. - Quy mô tập đoàn từ 1200-3000 nhân viên. Quy mô công ty trung bình từ 100-300 nhân viên. Dưới 100 nhân viên là công ty nhỏ. - Việc hình thành các công ty chuyên ngành cung cấp các dịch vụ cho các ngành nghề khác nhau giúp cho việc mở rộng thị trường và tăng tính cạnh tranh để có được sản phẩm tốt. - Mỗi một công ty chuyên ngành đều có một bộ phận chịu trách nhiệm về các dự án ở nước ngoài giúp cho việc điều phối nhân lực và xử lý công việc được tập trung về một đầu mối. - Tại mỗi bộ phận (khu vực, phòng chức năng) do một người có trình độ cao đứng đầu và toàn quyền quyết định những vấn đề do mình phụ trách. - Thực thi công việc theo cơ chế đội dự án với chủ nhiệm dự án có quyền hạn và trách nhiệm rất cao đối với sản phẩm của mình. Chỉ cần chữ ký của chủ nhiệm đồ án là đủ điều kiện để xuất hồ sơ. - Có lực lượng chuyên gia giỏi của từng chuyên ngành và khả năng phối hợp công tác giữa các chuyên gia giỏi của từng chuyên ngành trong một dự án. 1.4. Các loại hình tổ chức và quy trình hoạt động của tư vấn xây dựng trong nước 1.4.1. Đặc điểm cơ bản của các tổ chức TVXD: 1.4.1.1. Khối doanh nghiệp nhà nước cổ phần hóa: * Những điểm mạnh: - Đây là lực lượng nòng cốt chủ yếu của TVXD Việt Nam (chiếm 80%). - Có lực lượng cán bộ tư vấn lớn tuổi, nhiều kinh nghiệm với đầy đủ lực lượng cán bộ các chuyên ngành có thể thực hiện các dự án lớn đồng bộ. - Tổ chức có bề dày truyền thống từ những năm còn là Viện thiết kế. 10 - Phạm vi cung cấp dịch vụ đa dạng. - Có cơ chế chính sách để phát triển sản xuất & đầu tư chi phí cho công tác đào tạo. * Những điểm yếu: - Bộ máy quản lý không được gọn nhẹ. Số lượng lao động thường lớn (100500 lao động), khó tinh giảm bởi chế độ chính sách. - Quyền chủ động của doanh nghiệp trên nhiều mặt bị hạn chế bởi cơ chế của Nhà nước (như nhân sự, tiền lương,…). - Tổ chức tư vấn với quy mô vừa và nhỏ có doanh thu hàng năm từ vài tỷ đến mấy trăm triệu chiếm 70% thể hiện sự manh mún về tổ chức, chỉ đáp ứng yêu cầu phát triển trước mắt của từng doanh nghiệp, từng địa phương, từng vùng mà trước hết là giải quyết công ăn việc làm cho người lao động. 1.4.1.2. Khối doanh nghiệp tư vấn ngoài quốc doanh: * Những điểm mạnh: - Cơ cấu bộ máy tổ chức quản lý gọn nhẹ, điều hành năng động, tính tự chủ cao. - Tác phong làm việc công nghiệp, được trả lương thỏa đáng. - Cơ chế huy động các chuyên gia giỏi luôn thích ứng với thị trường. * Những điểm yếu: - Không đồng bộ các chuyên ngành , nên chỉ thích hợp với các công trình có quy mô vừa và nhỏ. - Không chủ động trong quá trình sản xuất do phải thuê chuyên gia bên ngoài. 1.4.1.3. Các tổ chức tư vấn sự nghiệp có thu: Là các đơn vị trong Viện nghiên cứu có chức năng tư vấn xây dựng và các bộ phận tư vấn xây dựng thuộc trường đại học. Những tổ chức này có các điểm mạnh yếu sau: 11 * Những điểm mạnh: - Phần lớn nhân viên được hưởng lương từ ngân sách Nhà nước, được đảm bảo về tiền lương, tiền thưởng, bảo hiểm xã hội và các khoản phúc lợi khác. - Có nhiều chuyên gia giỏi, chuyên sâu (của Viện – Trường đại học). - Có nhiều lợi thế về chính sách lao động. * Những điểm yếu: - Phần nào hạn chế tính chuyên nghiệp do còn phải thực hiện nhiệm vụ chính là công tác nghiên cứu, đào tạo,… 1.4.2.Cơ cấu tổ chức của đơn vị TVXD: 1.4.2.1. Cơ cấu tổ chức quản lý kiểu chức năng: Là kiểu cơ cấu tổ chức quản lý theo chức năng với những nhiệm vụ quản lý được phân chia cho các đơn vị riêng biệt thực hiện dưới dạng các phòng chức năng, hình thành nên các phân hệ chuyên môn hóa và những người lãnh đạo chức năng. Đặc điểm cơ bản này là chức năng quản lý phân chia thành từng đơn vị chuyên môn đảm nhận. Lãnh đạo cao nhất của tổ chức làm nhiệm vụ phối hợp điều hòa các chức năng. 1.4.2.2. Cơ cấu tổ chức quản lý kiểu trực tuyến: Là dạng cơ cấu tổ chức quản lý chỉ có một cấp trên chỉ huy và một số cấp dưới thực hiện. Toàn bộ vấn đề quản lý được giải quyết theo một kênh liên hệ đường thẳng. Đặc điểm của hệ thống này là người lãnh đạo của hệ thống một mình phải giải quyết, thực hiện tất cả các chức năng quản lý và chịu hoàn toàn trách nhiệm về đơn vị của mình. 1.4.2.3. Cơ cấu tổ chức quản lý kiểu hỗn hợp: Trong đó các nhiệm vụ quản lý giao cho những đơn vị chức năng riêng biệt (các phòng chức năng) làm tham mưu tư vấn cho lãnh đạo cao nhất của tổ chức. Đặc điểm của cơ cấu tổ chức quản lý theo kiểu kết hợp là lãnh đạo các phòng chức năng tư vấn, chuẩn bị các quyết định quản lý và đưa tới cấp thực hiện (các văn phòng, xưởng, xí nghiệp,…trực thuộc công ty) theo chỉ đạo của lãnh đạo công ty. Việc điều hành quản lý vẫn theo trực tuyến.