Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Lêi nãi ®Çu
Kinh tÕ thÞ tr-êng vµ nh÷ng ®Æc tr-ng cña nã còng nh- sù tù do kinh
doanh trong kinh tÕ thÞ tr-êng ®· më ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ho¹t
®éng kinh doanh, thóc ®Èy nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn, thóc ®Èy quan hÖ giao
th-¬ng bu«n b¸n gi÷a c¸c quèc gia ph¸t triÓn mét c¸ch m¹nh mÏ.
ViÖt Nam lµ mét ®Êt n-íc ph¸t triÓn ®i lªn tõ mét nÒn kinh tÕ nghÌo nµn
l¹c hËu, c¬ së vËt chÊt kü thuËt yÕu kÐm kh«ng ®ñ nh÷ng ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt
cho nÒn kinh tÕ ph¸t triÓn. Tr-íc t×nh h×nh ®ã Nhµ n-íc ta ®· chuyÓn h-íng
ph¸t triÓn kinh tÕ, tõ nÒn kinh tÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung san nÒn kinh tÕ thÞ
tr-êng cã sù qu¶n lý ®iÒu tiÕt vÜ m« cña Nhµ n-íc theo ®Þnh h-íng XHCN. C¬
chÕ kinh tÕ më ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho ViÖt Nam trong tiÕn
tr×nh héi nhËp víi c¸c quèc gia trong khu vùc vµ trªn thÕ giíi ®ång thêi thóc
®Èy nÒn kinh tÕ trong n-íc ph¸t triÓn. ViÖt Nam cã thÓ nhËp m¸y mãc trang
thiÕt bÞ, nguyªn vËt liÖu,... cña n-íc ngoµi kÕt hîp víi c¸c yÕu tè n¨ng lùc s¶n
xuÊt trong n-íc ®Ó ph¸t triÓn s¶n xuÊt vµ ®¸p øng nhu cÇu trong n-íc. Tuy
nhiªn do s¶n xuÊt trong n-íc cßn nhiÒu yÕu kÐm c¸c s¶n phÈm s¶n xuÊt phÇn
nhiÒu cã chÊt l-îng thÊp, gi¸ thµnh vµ chi phÝ cao, kh¶ n¨ng c¹nh tranh cña s¶n
phÈm víi hµng ho¸ cña n-íc ngoµi thÊp do vËy ®Ó b¶o vÖ s¶n xuÊt trong n-íc
Nhµ n-íc ph¶i ®Æt ra hµng rµo thuÕ quan. MÆt tr¸i cña chÝnh s¸ch nµy lµ lµm
cho tÖn n¹n bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i diÔn ra mét c¸ch trµn lan ë hÇu
kh¾p c¸c cöa khÈu, ®Þa ph-¬ng trong c¶ n-íc. T×nh h×nh nµy ë n-íc ta ®ang ®Æt
ra nh÷ng vÊn ®Ò hÕt søc nãng báng vµ phøc t¹p. ë ®©u trªn tuyÕn ®-êng nµo
còng cã hµng lËu, hµng gi¶, ®iÒu nµy g©y ra nh÷ng khã kh¨n vµ thiÖt h¹i
nghiªm träng cho c¶ s¶n xuÊt vµ tiªu dïng trong n-íc. Do vËy mçi chóng ta
ph¶i cã mét sù nh×n nhËn ®óng ®¾n vµ ®Çy ®ñ vÒ vÊn ®Ò nµy ®Ó kh«ng tiÕp tay
cho gian th-¬ng vµ phèi hîp cïng víi c¸c c¬ quan chøc n¨ng thùc hiÖn c«ng t¸c
®Êu tranh chèng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i mét c¸ch cã hiÖu qu¶.
§Ò hiÒu s©u v¯ ®Çy ®ð h¬n vÑ vÊn ®Ñ n¯y em ®± chãn ®Ñ t¯i “Bu«n l©u vµ
gian lËn th-¬ng m¹i ë ViÖt Nam hiÖn nay - Thùc tr¹ng vµ gi¶i ph¸p”.
§©y lµ mét ®Ò tµi réng, víi mét kho¶ng thêi gian vµ kh¶ n¨ng cã h¹n
ch¾c kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu xãt. Em rÊt mong thÇy c« bæ sung ®Ó b¶n
®Ò ¸n nµy ®-îc hoµn thiÖn h¬n.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
ch-¬ng I
Tæng quan vÒ bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i
I-/
Kh¸i niÖm bu«n lËu - téi danh bu«n lËu vµ nh÷ng h¹n chÕ
trong sö dông kh¸i niÖm.
1-/ Kh¸i niÖm bu«n lËu:
ThuËt ng÷ bu«n lËu hiÖn nay chóng ta ®ang sö dông cã rÊt nhiÒu ý nghÜa
kh¸c nhau. ë mçi mét gãc ®é nã ®-îc hiÓu kh¸c nhau:
- XÐt tõ gâc ®è khoa hãc vÑ ng«n ngö th× cóm tô “bu«n lËu” câ nghÜa l¯
bu«n b¸n nh÷ng hµng ho¸ trèn thuÕ vµ hµng cÊm (theo tõ ®iÓn TiÕng ViÖt - Nhµ
xuÊt b¶n Khoa häc, Hµ Néi 1997). §©y lµ mét quan niÖm kÕ thõa nh÷ng hiÓu
biÕt cña «ng cha tõ x-a ®Õn nay vµ phï hîp víi quan niÖm phæ th«ng hiÖn nay.
Do vËy theo nghÜa nµy nã ®-îc sö dông mét c¸ch kh¸ phæ biÕn vµ réng d·i.
- XÏt tô gâc ®è khoa hãc cða ph²p lý th× thuËt ngö “bu«n lËu” ®îc hiÒu
phøc t¹p h¬n nã kh«ng bao hµm hay ph¶n ¸nh mét th«ng tin nµo rµnh m¹ch râ
rµng mµ ph¶i ®Æt vµo t×nh huèng hay ng÷ c¶nh cô thÓ nhÊt ®Þnh th× nã míi
®-îc hiÓu mét c¸ch x¸c ®Þnh vµ t-¬ng ®èi ®Çy ®ñ phï hîp víi ng÷ c¶nh ®ã.
VÝ dô:
+ Khi nãi ®Õn khëi tè bÞ can bu«n lËu th× thuËt ng÷ bu«n lËu ®-îc hiÓu
nh- lµ mét hµnh vi g¾n víi ®èi t-îng tham gia vµo ho¹t ®éng bu«n lËu.
+ Khi nãi tíi chèng tham nhòng vµ bu«n lËu th× thuËt ng÷ ®-îc hiÓu nhlµ mét hiÖn t-îng kinh tÕ x· héi tiªu cùc nã kh«ng chØ bao hµm téi danh bu«n
lËu vµ hµnh vi bu«n lËu mµ cßn bao gåm c¶ c¸c ®èi t-îng kh¸c g¾n víi hµnh
vi kh¸c nh- tham nhòng, tham « hèi lé, chiÕm ®o¹t tµi s¶n XHCN hay nãi
kh²c ®i ®Æt v¯o ngö c°nh n¯y th× thuËt ngö “bu«n lËu” bao gäm nhiÑu tèi danh
víi nhiÒu hµnh vi kh¸c nhau nh- bu«n b¸n ma tuý, bu«n b¸n vËn chuyÓn tr¸i
phÐp hµng ho¸ tiÒn tÖ qua biªn giíi, bu«n b¸n v¨n ho¸ phÈm ®åi truþ,...
Th«ng théng ngéi ta hay sõ dóng kh²i niÖm sau: “Bu«n lËu l¯ mèt hiÖn
t-îng kinh tÕ - x· héi tiªu cùc xuÊt hiÖn trong ho¹t ®éng l-u th«ng hµng ho¸
cïng víi sø ra ®éi cða h¯ng r¯o thuÕ quan”. Mæi quçc gia kh²c nhau câ hµng
rµo thuÕ quan kh¸c nhau do vËy mµ cã nh÷ng mÆt hµng bu«n lËu kh¸c nhau.
Tuy nhiªn còng cã sù gièng nhau vÒ mét sè mÆt hµng vµ thñ ®o¹n cña bän
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
gian th-¬ng vµ c¸c n-íc cã thÓ häc hái kinh nghiÖm cña nhau, liªn kÕt víi
nhau ®Ó chèng bu«n lËu mét c¸ch cã hiÖu qu¶ nhÊt.
2-/ Téi danh bu«n lËu vµ nh÷ng h¹n chÕ trong sö dông kh¸i niÖm.
a. Kh¸i niÖm téi danh bu«n lËu.
Téi danh bu«n lËu ®-îc chÝnh thøc ghi nhËn trong Bé LuËt h×nh sù cña
ViÖt Nam tõ n¨m 1985. Tuy nhiªn tr-íc ®©y ng-êi ta ®· quy hÕt tr¸ch nhiÖm
ph¸p lý cho nh÷ng ng-êi cã hµnh vi bu«n lËu mµ trong tiÒm thøc x· héi ng-êi
ta gäi lµ hiÖn t-¬ng bu«n lËu chø kh«ng ph¶i lµ téi danh bu«n lËu.
- Trong thÓ chÕ phong kiÕn ViÖt Nam, Bé LuËt h×nh sù ®-îc coi lµ hoµn
chØnh nhÊt l¯ “Quçc triÑu h×nh luËt” cða TriÒu Lª (1428-1788) còng kh«ng
quy ®Þnh vÒ téi danh bu«n lËu, nh-ng Quèc triÒu h×nh luËt ®· quy ®Þnh nh÷ng
trang tr¹i bªn bë bÓ mµ ®ãn thuyÒn buåm, ngÇm ®ì hé hµng ho¸ lªn bê th× bÞ
xõ biÕm (c²ch ch÷c) ph³t gÊp 3 lÇn tang vËt ®Ò sung c«ng,... “Nhöng ngéi
b¸n ruéng, ®Êt ë bê câi, binh khÝ, c¸c thø chÊt næ cã thÓ ho¶ tiªu cho ng-êi
níc ngo¯i ®Ñu ph°i tèi chÏm”, “b²n m¾m muçi cho níc ngo¯i th× bÞ xõ ®i
ch©u xa”. C²c mÆt h¯ng cÊm xuÊt khÈu bao gäm ruèng ®Êt, thuçc nå, vñ khÝ,
s¾t, ®ång, vµng, da tr©u, gç lim, quÕ, tr©n ch©u, ngµ voi,... Nh÷ng hµnh vi nµy
®-îc gäi lµ hiÖn t-îng bu«n lËu.
- Tríc 1985 trong mèt sç v¨n b°n Ph²p cða ViÖt Nam thuËt ngö “Tèi
bu«n lËu” ®± ®îc ®Ñ cËp ®Õn nh Ph²p lÖnh vÑ quyÑn h³n v¯ nhiÖm vó cða
lùc l-îng c¶nh s¸t nh©n d©n (20/7/1962). Ph¸p lÖnh trõng trÞ c¸c téi ®Çu c¬
bu«n lËu lµm hµng gi¶ kinh doanh tr¸i phÐp (10/6/1982). Tuy nhiªn trong c¸c
v¨n b¶n nµy th× téi danh bu«n lËu ch-a ®-îc h-íng dÉn vµ nhËn diÖn ®Çy ®ñ
víi c¸c yÕu tè cÊu thµnh vµ dÊu hiÖu ph¸p lý ®Æc tr-ng mµ phÇn lín x· héi vµ
c¸c c¬ quan ho¹t ®éng t- ph¸p vÉn chÞu ¶nh h-ëng cña quan niÖm truyÒn
thèng cho r»ng bu«n lËu bao gåm c¸c hµnh vi kinh doanh tr¸i phÐp, trèn thuÕ
®Çu c¬ tÝch tr÷, bu«n b¸n hµng cÊm.
- Tõ n¨m 1985 Bé LuËt h×nh sù cña n-íc céng hoµ XHCN ViÖt Nam ra
®êi ®· chÝnh thøc ghi nhËn téi danh bu«n lËu víi 4 yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m
vµ nh÷ng dÊu hiÖu ph¸p lý ®Æc tr-ng nªn ®· h-íng dÉn ®-îc nhËn thøc còng
nh chØ ®³o thøc thi ph²p luËt cða c²c c¬ quan t ph²p “Ngéi n¯o bu«n b²n
tr¸i phÐp hoÆc vËn chuyÓn tr¸i phÐp qua biªn giíi hµng ho¸ tiÒn tÖ vn ra ®êi ®·
chÝnh thøc ghi nhËn téi danh bu«n lËu víi 4 yÕu tè cÊu thµnh téi ph¹m vµ
nh÷ng dÊu hiÖu ph¸p lý ®Æc tr-ng nªn ®· h-íng dÉn ®-îc nhËn thøc còng nhchØ ®³o thøc thi ph²p luËt cða c²c c¬ quan t ph²p “Ngéi n¯o bu«n b¸n tr¸i
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
phÐp hoÆc vËn chuyÓn tr¸i phÐp qua biªn giíi hµng ho¸ tiÒn tÖ ViÖt Nam,
ngo¹i tÖ, kim khÝ quý, ®¸ quý hoÆc vËt phÈm thuéc di tÝch lÞch sö, v¨n ho¸ th×
bÞ ph³t,...”. Tuy nhiªn kh²i niÖm n¯y cßn bèc lè nhiÑu h³n chÕ.
b. Nh÷ng h¹n chÕ trong sö dông kh¸i niÖm.
- GhÐp chung trong mét ®iÒu luËt 2 hµnh vi cã tÝnh chÊt ®éc lËp t-¬ng ®èi
víi nhau, chñ thÓ tham gia kh¸cn hau vµ nh÷ng dÊu hiÖu ph¸p lý kh¸c nhau ®Ó
nhËn biÕt “bu«n b²n tr²i phÏp” v¯ “vËn chuyÒn tr²i phÏp”.
- ViÖc x¸c ®Þnh tang vËt bu«n lËu lµ hµng ho¸, tiÒn ViÖt Nam, ngo¹i tÖ,...
th× v« h×nh chung ®· xÕp c¸c tæng thÓ víi c¸c bé phËn, hµng ho¸ th× bao gåm
nhiÒu thø kh«ng kÓ bÊt cø thø g× miÔn lµ nã ®-îc ®-a vµo l-u th«ng nh-ng
bªn c¹nh ®ã l¹i liÖt kª chi tiÕt tõng hµng ho¸ cô thÓ nh- tiÒn ViÖt Nam, ngo¹i
tÖ,... mµ ta còng kh«ng thÓ kÓ hÕt ®-îc v× cïng víi thêi gian th× nh÷ng hµng
ho¸ nµy còng cã thÓ thay ®æi ®i. Nã cã thÓ xuÊt hiÖn thªm hµn ho¸ kh¸c vµ cã
thÓ l¹i mÊt ®i tuú thuéc vµo yªu cÇu qu¶n lý cña nÒn kinh tÕ vÜ m« cña Nhµ
n-íc, do ®ã mµ lµm cho kh¸i niÖm võa thõa l¹i võa thiÕu.
- Song song tån t¹i bªnh c¹nh ®iÒu 97 (Bé LuËt h×nh sù) vÒ téi bu«n lËu
cßn cã nh÷ng ®iÒu luËt kh¸c mµ c¸c yÕu tè cÊu thµnh cña nã t-¬ng tù nh- téi
bu«n lËu, sù kh¸c nhau mong manh chØ lµ ë chç lµ vÞ trÝ ®Þa lý, bu«n b¸n trong
néi ®Þa hay lµ qua biªn giíi nh- ®iÒu 96 vÒ téi mua b¸n tr¸i phÐp chÊt næ, chÊt
ch¸y, chÊt ®éc, chÊt phãng x¹, ®iÒu 96 a vÒ téi mua b¸n vËn chuyÓn tr¸i phÐp
chÊt ma tuý, ®iÒu 99 vÒ téi bu«n b¸n v¨n ho¸ phÈm ®åi truþ, ®iÒu 166 vÒ téi
bu«n b¸n hµng cÊm,... Trªn thùc tÕ tÊt c¶ c¸c hµng ho¸ nµy, hay c¸c vô ¸n vÒ
bu«n b¸n tr¸i phÐp c¸c hµng ho¸ ®Æc tr-ng nµy ®Òu bÞ truy tè theo ®iÒu luËt
t-¬ng øng chø kh«ng truy tè theo ®iÒu 97. Trong khi ®ã tÊt c¶ c¸c thèng kª
h×nh sù vµ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh bu«n lËu ®Òu ®-îc ®-a vµo nhãm téi bu«n lËu t¹o
nªn sù sai lÖch gi÷a c¸c c¬ quan chuyªn m«n víi nhau, t¹o sù trïng l¾p vµ khi
ph¸t sinh tr¸ch nhiÖm th× ®æ lÉn cho nhau, kh«ng cã sù ph©n ®Þnh mét c¸ch râ
rµng chøc n¨ng, nhiÖm vô vµ quyÒn h¹n gi÷a c¸c c¬ quan, bé phËn víi nhau.
II-/ Gian lËn th-¬ng m¹i, c¸c h×nh thøc gian lËn th-¬ng m¹i.
1-/ Kh¸i niÖm vÒ gian lËn th-¬ng m¹i.
Theo tô ®iÒn tiÕng ViÖt gian lËn th¬ng m³i “dçi tr², lôa lãc” trong ho³t
®éng th-¬ng m¹i. Ng-êi cã hµnh vi gian lËn th-¬ng m¹i gäi lµ gian th-¬ng tøc
lµ ng-êi cã nhiÒu m-u m« lõa läc, kÎ bu«n b¸n gian lËn vµ tr¸i phÐp. Gian lËn
®-îc coi lµ hµnh vi cña con ng-êi cô thÓ cã lêi nãi hoÆc cö chØ, hµnh ®éng
kh«ng ®óng víi b¶n chÊt cña sù vËt hiÖn t-îng nh»m môc ®Ých ®¸nh lõa ng-êi
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
kh¸c. Trong d©n gian gian lËn th¬ng m³i g¾n liÑn víi th¯nh ngö “Bu«n gian,
b²n lËn” v¯ dïng ®Ò chØ nhöng thð ®o³n, m²nh khoÏ lôa lãc kh²ch h¯ng hoÆc
ng-êi kh¸c ®Ó thu lêi bÊt chÝnh.
Hµnh vi bu«n gian b¸n lËn trong d©n gian ®-îc hiÓu bao gåm mét sè
hµnh vi, thñ ®o¹n ®¬n gi¶n nh- hµng tèt nãi xÊu, hµng Ýt nãi nhiÒu, rÎ nãi ®¾t,
c©n ®o ®ong ®Õm sai (®iªu), bu«n b¸n hµng cÊm, lÐn lót trèn lËu thuÕ,...
2-/ C¸c h×nh thøc gian lËn th-¬ng m¹i.
T¹i Héi nghÞ c¸c tæ chøc h¶i quan quèc tÕ vÒ chèng gian lËn th-¬ng m¹i
®-îc tæ chøc tõ ngµy 9 ®Õn ngµy 13-10-1995 ë Brucxen (BØ) ®· thèng nhÊt
ph©n chia c¸c h×nh thøc gian lËn th-¬ng m¹i thµnh 16 lo¹i:
1. Bu«n b¸n hµng cÊm qua biªn giíi hoÆc ra khái sù kiÓm so¸t cña h¶i
quan (bu«n b¸n ®éng vËt quý hiÕm, s¶n vËt v¨n ho¸,...)
2. Khai b¸o sai chñng lo¹i hµng ho¸.
3. Khai t¨ng, gi¶m gi¸ trÞ hµng ho¸.
4. Lîi dông chÕ ®é -u ®·i xuÊt xø hµng ho¸ (thÝ dô: Nhµ n-íc ta cã chÝnh
s¸ch -u ®·i vÒ thuÕ ®èi víi hµng ho¸ cña c¸c n-íc ASEAN).
5. Lîi dông chÕ ®é -u ®·i ®èi víi hµng gia c«ng.
6. Lîi dông chÕ ®é t¹m nhËp t¸i xuÊt, t¹m xuÊt t¸i nhËp (®©y lµ hµng ho¸
®-îc miÔn thuÕ XNK nh-ng ®· sö dông sai môc ®Ých,...).
7. Lîi dông c¸c yªu cÇu vÒ giÊy phÐp XNK (nh- c¸c lo¹i giÊy phÐp theo
nhu cÇu chuyªn ngµnh nh- hµng cho an ninh, quèc phßng, y tÕ, v¨n ho¸,...)
8. Lîi dông chÕ ®é qóa c¶nh ®em dïng trong n-íc (thÝ dô: hµng cña Lµo,
Trung Quèc vËn chuyÓn qua l·nh thæ ViÖt Nam).
9. Khai b¸o sai vÒ sè l-îng, chÊt l-îng hµng ho¸.
10. Lîi dông chÕ ®é, môc ®Ých sö dông, bu«n b¸n tr¸i phÐp hµng ho¸
®-îc -u ®·i vÒ thuÕ nhËp khÈu cho nh÷ng ®èi t-îng sö dông nhÊt ®Þnh. ThÝ
dô: hµng cho ®ång bµo bÞ lò lôt, cho c¸c c¬ quan ngo¹i giao, cho ®ång bµo c¸c
d©n téc thiÓu sè, miÒn nói ®Ó xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo,....
11. Vi ph¹m ®¹o luËt vÒ diÔn gi¶i th-¬ng m¹i hoÆc quy ®Þnh b¶o vÖ ng-êi
tiªu dïng.
12. Bu«n b¸n hµng gi¶, hµng ¨n c¾p mÉu m·.
13. Bu«n b¸n hµng kh«ng cã sæ s¸ch.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
14. Lµm gi¶, lµm khèng viÖc hoµn hay trung hoµn thuÕ h¶i quan. ThÝ dô:
lµm gi¶ chøng tõ vÒ hµng ®· xuÊt,...
15. Kinh doanh “ma” ®Ò hêng tÝn dóng thuÕ tr²i phÏp.
16. Thanh lý, ph¸ s¶n cã chñ ®Ých ®Ó trèn tr¸nh nghÜa vô nép thuÕ nh-:
c«ng ty ®¨ng ký kinh doanh mét thêi gian ng¾n, nî thuÕ råi tuyªn bè ph¸ s¶n,...
Th¸i ®é øng xö ®èi víi 16 hµnh vi nµy lµ thèng nhÊt víi nhau ë 2 cung
bËc, tuú thuéc vµo møc ®é t¸c h¹i cña hµnh vi ®ã mang l¹i cho x· héi mµ xö lý
hµnh chÝnh hay xö lý h×nh sù. §èi víi mét sè n-íc nh- Mü, NhËt, Ph¸p,... Bªn
c¹nh viÖc ¸p dông c¸c c«ng -íc quèc tÕ xö lý 16 hµnh vi nµy theo LuËt h¶i
quan cßn quy ®Þnh trong LuËt h×nh sù c¸c téi danh cô thÓ t-¬ng øng víi nh÷ng
hµnh vi ®ã. §èi víi n-íc ta th¸i ®é øng xö nµy víi c¸c hµnh vi diÔn ra theo 3
tr-êng hîp.
+ Hµnh vi cã tÝnh chÊt kh«ng nghiªm träng, gi¸ trÞ tµi s¶n bu«n b¸n sai
ph¹m kh«ng lín th× xö lý hµnh chÝnh theo ph¸p lÖnh h¶i quan vµ c¸c nghÞ ®Þnh
cña ChÝnh phñ vÒ qu¶n lý XNK.
+ Mét sè hµnh vi trong sè ®ã ch-a ®-îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt ViÖt
Nam nªn kh«ng x¶y ra hoÆc cã thÓ x¶y ra nh-ng kh«ng bÞ xö lý nh- hµnh vi vi
ph¹m ®¹o luËt vÒ diÔn gi¶i th-¬ng m¹i,...
+ TÊt c¶ c¸c hµnh vi cã tÝnh chÊt nghiªm träng, hËu qu¶ lín ®Òu bÞ xö lý
d-íi téi danh chung cña ®iÒu 97 (Bé LuËt h×nh sù n-íc c«ng hoµ XHCN ViÖt
Nam) lµ bu«n lËu.
III-/ Ph©n biÖt bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i - Mèi quan hÖ
gi÷a chóng.
Theo ph¸p luËt ViÖt Nam, gian lËn th-¬ng m¹i kh«ng ph¶i lµ mét téi
danh trong LuËt h×nh sù nh-ng c¸c biÓu hiÖn ®Æc tr-ng cña nã l¹i trïng hîp
víi téi bu«n lËu, mét bé phËn cña gian lËn th-¬ng m¹i lµ bu«n lËu vµ bu«n lËu
bao gåm c¶ gian lËn th-¬ng m¹i. C¶ hai kh¸i niÖm nµy vÉn th-êng ®i ®«i vµ
g¾n liÒn víi nhau trong tiÒm thøc x· héi, chóng cã phÇn n»m trong nhau
nh-ng kh«ng bao hµm tÊt c¶ ®Æc biÖt lµ gian lËn th-¬ng m¹i ngoµi bu«n lËu
cßn bao hµm c¸c yÕu tè kh¸c nh- bu«n b¸n hµng gi¶, ¨n c¾p mÉu m·, khai b¸o
sai vÒ sè l-îng, chÊt l-îng hµng ho¸,...
Sù kh¸c nhau c¬ b¶n gi÷a gian lËn th-¬ng m¹i vµ bu«n lËu lµ bu«n lËu
tr-íc hÕt lµ hµnh vi gian lËn th-¬ng m¹i nh-ng ë møc cao h¬n, tÝnh chÊt phøc
t¹p vµ nghiªm träng h¬n. Nã lµ mét tr-êng hîp ®Æc biÖt cña gian lËn th-¬ng
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
m¹i. Nã bao hµm c¸c hµnh vi dÊu diÕm ®Ó trèn tr¸nh hoµn toµn hoÆc mét phÇn
viÖc kiÓm tra cña h¶i quan b»ng mäi thñ ®o¹n vµ ph-¬ng tiÖn kh¸c nhau ®Ó
thu lîi. Trong khi gian lËn th-¬ng m¹i lµ viÖc lµm tr¸i quy ®Þnh cña ph¸p luËt,
chÝnh s¸ch hoÆc lîid ông sù s¬ hë, kh«ng râ rµng kh«ng chÝnh x¸c khoa häc
vµ ®Çy ®ñ cña LuËt ph¸p, chÝnh s¸ch vµ viÖc qu¶n lý c¬ së cña c¸c c¬ quan
qu¶n lý chøc n¨ng ®Ó thùc hiÖn hµnh vi gian ®èi, lùa gÆt qua cöa khÈu mét
c¸ch c«ng khai nh»m thu lêi bÊt chÝnh. Nh- vËy ph¹m vi cña kh¸i niÖm gian
lËn th-¬ng m¹i réng h¬n kh¸i niÖm bu«n lËu.
IV-/ T¸c ®éng cña bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i.
1-/ T¸c ®éng tíi toµn bé nÒn kinh tÕ quèc d©n.
Sù ra ®êi cña hµng rµo thuÕ quan nh»m môc ®Ých b¶o hé s¶n xuÊt trong
n-íc, b¶o vÖ an ninh trËt tù x· héi vµ nÒn v¨n ho¸ truyÒn thèng cña d©n téc ta
trong suèt thêi gian qua thÕ, nh-ng sù xuÊt hiÖn vµ ph¸t triÓn cña tÖ nËn bu«n
lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i ®· cã ¶nh h-ëng kh«ng nhá tíi toµn bé nÒn kinh tÕ
- v¨n ho¸ - x· héi.
- VÒ kinh tÕ:
TÖ n¹n bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i ngµy mét gia t¨ng vµ víi c¸c thñ
®o¹n tinh vi x¶o quyÖt g©y thiÖt h¹i kh«ng nhá ®èi víi nÒn kinh tÕ ®Êt n-íc.
TÖ bu«n lËu trèn thuÕ qua c¸c cöa khÈu hµng n¨m lµm thÊt thu ng©n s¸ch Nhµ
n-íc g©y khã kh¨n trë ng¹i cho Nhµ n-íc trong c«ng t¸c kiÓm tra, kiÓm so¸t
vµ qu¶n lý ho¹t ®éng thu nép thuÕ, g©y thÊt thu thuÕ cho ng©n s¸ch Nhµ n-íc.
TÖ n¹n bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i trµn lan nh- mét bÖnh dÞch ë hÇu
kh¾p c¸c ®Þa ph-¬ng trong c¶ n-íc, tõ ®ång b»ng ®Õn miÒn nói, tõ n«ng th«n
®Õn thµnh thÞ, hÇu kh¾p c¸c cöa khÈu tõ B¾c vµo Nam c¸c khu vùc biªn giíi víi
Trung Quèc, Lµo vµ Campuchia ®Òu cã ho¹t ®éng cña bän bu«n lËu vµ gian lËn
th-¬ng m¹i. Tõ ho¹t ®éng xuÊt khÈu ®Õn nhËp khÈu, th-¬ng m¹i tiÓu ng¹ch hay
chÝnh ng¹ch, bÊt cø khi nµo, n¬i nµo lÜnh vùc nµo tuyÕn ®-êng nµo còng cã tÖ
n¹n, nhøc nhèi vµ nãng báng. D©n c- ë khu vùc biªn giíi tiÕp tay cho bu«n lËu
vµ gian th-¬ng vÒ lµm thuª cho hä th× cã thÓ cã ®-îc nhiÒu tiÒn h¬n vµ nh- vËy
hä bá bª ruéng v-ên kh«ng chÞu lµm ¨n ph¸t triÓn kinh tÕ vïng biªn giíi, kinh
tÕ vïng biÓn vèn dÜ ®· khã kh¨n nay l¹i cµng khã kh¨n h¬n.
Bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt trong n-íc lµm
cho hµng ho¸ trong n-íc khã cã thÓ c¹nh tranh víi hµng lËu, hµng gi¶ víi gi¸
h¹ h¬n. Nã thËm chÝ lµm cho s¶n xuÊt trong n-íc ph¶i ®iªu ®øng vµ k×m h·m
sù ph¸t triÓn s¶n xuÊt.
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
H¬n thÕ n÷a bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i t¹o t©m lý tiªu dïng sa sØ
thÝch h¯ng ngo³i hay t©m lý “sÝnh h¯ng ngo³i”, vît qu² n¨ng løc s°n xuÊt
trong níc, ®çi lËp víi yªu cÇu “th¾t lng buèc bóng”, cÇn kiÖm x©y døng ®Êt
n-íc hiÖn nay. Nh×n chung tÖ n¹n bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i k×m h·m
sù ph¸t triÓn kinh tÕ ®Êt n-íc, k×m h·m sù ph¸t triÓn kinh tÕ dùa vµo néi lùc
trong n-íc.
- VÒ chÝnh trÞ an ninh, an toµn x· héi vµ v¨n ho¸.
Bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i xuÊt hiÖn ë kh¾p mäi n¬i trong c¶ n-íc,
sù xuÊt hiÖn vµ ho¹t ®éng cña chóng ®· g©y rèi lo¹n vµ x¸o trén vÒ trËt tù an
ninh an toµn x· héi. Chóng tæ chøc bu«n lËu thµnh ®-êng d©y tõ kh©u mua
vËn chuyÓn qua biªn giíi ®Õn tiªu thô víi sù tham gia cña nhiÒu ®èi t-îng
kh¸c nhau trong ®ã cã c¶ ng-êi n-íc ngoµi, c¸n bé h¶i quan,... lµm cho t×nh
h×nh an ninh biªn giíi bÊt æn, khã kiÓm so¸t vµ xö lý phøc t¹p. Bän bu«n lËu
vµ gian lËn th-¬ng m¹i l«i kÐo mét bé phËn lín quÇn chóng nh©n d©n khu vùc
biªn giíi cöa khÈu tham gia vµo ho¹t ®éng bu«n lËu chèng l¹i sù kiÓm so¸t
cña h¶i quan - c¬ quan qu¶n lý Nhµ n-íc, lîi dông sù kÐm hiÓu biÕt cña quÇn
chóng, dïng ®ång tiÒn ®Ó l«i kÐo hä tiÕp tay cho bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng
m¹i, khi bÞ b¾t th× hä chèng tr¶ quyÕt liÖt bëi hä kh«ng hiÓu, kh«ng biÕt nh÷ng
viÖc mµ m×nh lµm lµ tr¸i víi ph¸p luËt hoÆc hä cè t×nh lµm tr¸i víi c¸c quy
®Þnh cña Nhµ n-íc ®Ó kiÕm sèng,.. bän gian th-¬ng vµ c¸c lùc l-îng diÔn biÕn
hoµ b×nh cßn lîi dông sù kÐm hiÓu biÕt nµy ®Ó tuyªn truyÒn v¨n ho¸ phÈm ®åi
truþ, t- t-ëng cùc ®oan chñ nghÜa, l«i kÐo hä chèng l¹i chÝnh quyÒn Nhµ
n-íc,... lµm cho trËt t- x· héi bÞ ®¶o lén t×nh h×nh chèng bu«n lËu vµ gian lËn
th-¬ng m¹i ngµy cµng phøc t¹p h¬n, an ninh chÝnh trÞ ë khu vùc biªn giíi bÞ
®e do¹ nghiªm träng.
+ Bän bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i l«i kÐo mét bé phËn c¸n bé Nhµ
n-íc tham gia vµo ho¹t ®éng bu«n lËu vµ gian lËn lµm suy ®åi t- t-ëng vµ lµm
mÊt t- c¸ch ®¹o ®øc cña hä. Nh÷ng kÎ h¸m lîi bá qua tÊt c¶ ®Ó ch¹y theo
®ång tiÒn bÊt chÊp luËt ph¸p cña Nhµ n-íc ®Ó lµm giµu c¸ nh©n, g©y mÊt lßng
tin cña quÇn chóng, mÊt æn ®Þnh vÒ chÝnh trÞ, an ninh vµ an toµn x· héi.
+ Mét sè mÆt hµng mµ ph¸p luËt cÊm nh- thuèc phiÖn, thuèc næ c¸c s¶n
phÈm v¨n ho¸ phÈm ®åi truþ,... ®· ®-îc bän chóng ®-a vµo lµm suy ®åi tt-ëng, t- c¸ch ®¹o ®øc cña nh©n d©n kh«ng chØ ë khu vùc biªn giíi mµ trong
c¶ n-íc, t¸c ®éng ®Õn nhiÒu mÆt kh¸c cña ®êi sèng x· héi nh- gia t¨ng té
ph¹m, c-íp cña giÕt ng-êi ®Ó lÊy tiÒn mua ma tuý, tuyªn truyÒn t- t-ëng cùc
®oan chèng chÝnh quyÒn, chªnh lÖch gi÷a kÎ giµu vµ ng-êi nghÌo ngµy cµng
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lín,... ¶nh h-ëng ®Õn chÝnh trÞ an ninh, an toµn x· héi, v¨n ho¸ truyÒn thèng
cña d©n téc.
2-/ T¸c ®éng ®Õn doanh nghiÖp vµ ng-êi tiªu dïng.
Trong ®iÒu kiÖn ®Êt n-íc cßn nghÌo nµn, kü thuËt l¹c hËu, s¶n xuÊt trong
n-íc cßn gÆp nhiÒu khã kh¨n, n¨ng suÊt lao ®éng thÊp, chÊt l-îng s¶n phÈm
ch-a cao, gi¸ thµnh vµ chi phÝ s¶n xuÊt cao, c¸c s¶n phÈm trong n-íc khã hoÆc
kh«ng thÓ c¹nh tranh ®-îc víi hµng lËu vµ gian lËn cïng lo¹i, nhiÒu doanh
nghiÖp s¶n xuÊt ph¶i ®øng tr-íc nguy c¬ ®ãng cöa do kh«ng tiªu thô ®-îc s¶n
phÈm. Mét sè hµng cã kh¶ n¨ng thay thÕ do bu«n lËu vµ gian lËn thuÕ ®-îc
b¸n víi gi¸ thÊp vµ chÊt l-îng cao h¬n do ®-îc s¶n xuÊt víi c«ng nghÖ hiÖn
®¹i chi phÝ cho s¶n phÈm thÊp,... ®· chiÕm lÜnh thÞ tr-êng lµm cho doanh
nghiÖp ph¶i ®iªu ®øng vµ kh«ng b¶o vÖ ®-îc kÕ ho¹ch s¶n xuÊt kinh doanh
cña m×nh. Mét sè mÆt hµng bu«n lËu vµ gian lËn cã chÊt l-îng kÐm nh-ng
mÉu m· ®Ñp gi¸ thÊp h¬n nhiÒu so víi gi¸ cña s¶n phÈm trong n-íc, lµm cho
c¸c doanh nghiÖp s¶n xuÊt vµ kinh doanh gÆp nhiÒu khã kh¨n, trë ng¹i trong
c¹nh tranh, tiªu thô vµ c¶i tiÕn chÊt l-îng s¶n phÈm, h¹ gi¸ thµnh, gi¶i quyÕt
c«ng ¨n viÖc lµm cho ng-êi lao ®éng.
Bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i kh«ng chØ t¸c ®éng ®Õn s¶n xuÊt trong
n-íc mµ cßn t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ng-êi tiªu dïng trong n-íc. Mét sè kh¸ch
hµng thÝch vµ -u tin dïng hµng ngo¹i hµng rÎ dÔ bÞ lõa g¹t v× trong sè ®ã cã
nh÷ng mÆt hµng ®· qua sö dông ®-îc m«ng m¸ l¹i hoÆc chÊt l-îng kÐm,...
Mét sè mÆt hµng nh- d-îc phÈm thuèc b¶o vÖ thùc vËt,... kh«ng chØ g©y thiÖt
h¹i vÒ vËt chÊt mµ cßn g©y thiÖt h¹i c¶ vÒ søc khoÎ, tÝnh m¹ng cho c¶ ng-êi vµ
®éng vËt, thùc vËt, thiÖt h¹i c¶ vÒ ng¾n h¹n lÉn l©u dµi do hµng ho¸ chÊt l-îng
kÐm, qu¸ h¹n sö dông, hµng gi¶,.... kh«ng ®¶m b¶o an toµn cho ng-êi tiªu
dïng. Mét sè mÆt hµng nh- ma tuý, chÊt kÝch thÝch,... kh¸c kh«ng chØ t¸c
®éng ®Õn søc khoÎ mµ cßn t¸c ®éng ®Õn ®¹o ®øc lèi sèng cña ng-êi tiªu dïng,
lµm suy ®åi t- t-ëng ®¹o ®øc vµ g©y ra c¸c tÖ n¹n kh¸c nh-: trém c¾p, c-íp
giËt, giÕt ng-êi,... C¸c mÆt hµng nh- thuèc næ, thuèc sóng t¸c ®éng ®Õn tÝnh
m¹ng, an ninh chÝnh trÞ quèc gia, g©y ®¶o lén trËt tù an toµn x· héi, lµm cho
l-u th«ng hµng ho¸ bÞ rèi lo¹n, trËt tù thÞ tr-êng bÞ ®¶o lén vµ kh«ng ®-îc
thiÕt lËp g©y lªn c¸c c¬n sèt vÒ hµng ho¸ vµ gi¸ c¶ g©y khã kh¨n cho c«ng t¸c
qu¶n lý thÞ tr-êng, qu¶n lý ho¹t ®éng XNK.
ch-¬ng II
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Thùc tr¹ng t×nh h×nh bu«n lËu vµ gian lËn
th-¬ng m¹i ë viÖt nam - kinh nghiÖm cña mét sè n-íc
I-/
Thùc tr¹ng t×nh h×nh bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i ë
ViÖt Nam.
1-/ Thùc tr¹ng chung trong c¶ n-íc.
ViÖt Nam lµ mét ®Êt n-íc cã ®Þa h×nh phøc t¹p ®åi nói chiÕm phÇn lín
diÖn tÝch c¶ n-íc, cã biªn giíi tiÕp gi¸p víi Lµo, Trung Quèc, Campuchia vµ
cã c¸c cöa khÈu tr¶i dµi tõ B¾c vµo Nam - n¬i kiÓm so¸t ho¹t ®éng kinh doanh
xuÊt nhËp khÈu (XNK) ®Æc ®iÓm nµy cña ®Þa h×nh kÕt hîp víi sù ra ®êi cña
hµng rµo thuÕ quan vµ hÖ thèng thuÕ ®èi víi ho¹t ®éng kinh doanh lµm cho
t×nh h×nh bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i trong c¶ n-íc cã nhiÒu diÔn biÕn
phøc t¹p víi nhiÒu thñ ®o¹n tinh vi x¶o quyÖt, ®Ó trèn lËu thuÕ, tuån hµng lËu
qua cöa khÈu chèng l¹i sù kiÓm so¸t cña h¶i quan, bu«n b¸n vµ kinh doanh
hµng gi¶,...
ë n-íc ta trong mÊy n¨m gÇn ®©y tÖ n¹n bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i
ph¸t triÓn trµn lan nh- mét bÖnh dÞch kÐo dµi ©m Ø lµm ®©u ®Çu c¸c nhµ chøc
tr¸ch trong viÖc t×m ra c¸c gi¶i ph¸p ®Æc trÞ chÆn ®øng c¨n bÖnh nµy. Trªn thùc
tÕ n¹n bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i xuÊt hiÖn kh¾p mäi n¬i trªn l·nh thæ
ViÖt Nam tõ kh¾p c¸c biªn giíi phÝa B¾c ®Õn biªn giíi T©y Nam, tõ c¸c cöa
khÈu qua Trung Quèc, Lµo, Campuchia ®Õn c¸c cöa khÈu quèc tÕ, tõ n«ng
th«n ®Õn thµnh thÞ, tõ xuÊt khÈu ®Õn nhËp khÈu, tõ ho¹t ®éng th-¬ng m¹i
chÝnh ng¹ch ®Õn ho¹t ®éng tiÓu ng¹ch, tõ ®-êng bé ®Õn ®-êng biÓn ®-êng
hµng kh«ng vµ b-u ®iÖn,... Chç nµo, lÜnh vùc nµo, tuyÕn ®-êng nµo bu«n lËu
vµ gian lËn th-¬ng m¹i còng lµ nh÷ng vÊn ®Ò nãng báng nhøc nhèi.
Trªn c¸c tuyÕn biªn giíi phÝa B¾c, phÝa T©y vµ T©y Nam cña n-íc ta t×nh
h×nh bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i diÔn ra phøc t¹p vµ ngµy cµng tinh vi
x¶o quyÖt. §iÒu ®Æc biÖt nghiªm träng lµ trong khi ViÖt Nam ng¨n chÆn th×
phÝa n-íc ngoµi l¹i khuyÕn khÝch thùc chÊt lµ hä muèn tiªu thô hµng tån kho
ø ®äng cña m×nh.
a. Bu«n lËu trªn tuyÕn biªn giíi phÝa B¾c.
Trªn tuyÕn nµy bu«n lËu diÔn ra tÊp nËp hèi h¶ nhÊt lµ ë c¸c khu vùc cöa
khÈu Mãng C¸i (Qu¶ng Ninh), H÷u NghÞ, T©m Thanh, Cao Léc, Léc B×nh,
V¨n L·ng (L¹ng S¬n), Chi Ma (L¹ng S¬n),... thñ ®o¹n chñ yÕu mµ bän bu«n
lËu th-êng ¸p dông lµ: tËp trung hµng ho¸ ë 2 bªn c¸nh gµ c¸c cöa khÈu, c¸c
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
®éng mßn c¾t qua biªn giíi, dïng “cõa v³n” khu©n v²c suçt ng¯y ®ªm víi sç
l-îng lín, hµng v¹n ng-êi tham gia vËn chuyÓn. Vµo lóc cao ®iÓm t¹i cöa
khÈu Mâng C²i (Qu°ng Ninh) sç “cõa v³n” lªn tíi 3 ®Õn 4 ng¯n ngéi. H¯ng
ho¸ nhËp lËu chñ yÕu lµ v¶i, vËt liÖu x©y dùng, ®å ®iÖn tö cò vµ míi, c¸c mÆt
hµng xa xØ phÈm, ®å ch¬i trÎ em, xe ®¹p b¸nh kÑo, ®éng c¬ næ, sø vÖ sinh,
g¹ch men,... C¸c mÆt hµng bu«n lËu (nhËp lËu) tõ Trung Quèc chñ yÕu lµ h×nh
thøc mÉu m· ®Ñp cßn chÊt l-îng thÊp vµ gi¸ h¹ ®iÒu nµy t¸c ®éng kh«ng nhá
®Õn s¶n xuÊt trong n-íc, tÝnh c¹nh tranh cña s¶n phÈm.
b. Trªn tuyÕn biªn giíi phÝa T©y.
Khu vùc miÒn Trung t×nh h×nh bu«n lËu næi lªn chñ yÕu ë khu vùc cöa
khÈu Lao B¶o (Qu¶ng TrÞ), CÇu Treo (Hµ TÜnh), Lß Quúnh L-u (NghÖ An),
Cöa Sãt (Hµ TÜnh), Lý Hoµ (Qu¶ng B×nh),... thñ ®o¹n chñ yÕu cña chóng vÉn
lµ tËp kÕt hµng ë 2 bªn c¸nh gµ c¸c cöa khÈu, c¸c ®-êng mßn c¾t ngang biªn
giíi, dïng cöu v¹n ®-a hµng vµo ®Ó lËu thuÕ vµ lµm c¸c thñ tôc ho¸ ®¬n chøng
tõ gi¶, hoÆc quay vßng ho¸ ®¬n nhiÒu lÇn,... MÆt hµng bu«n lËu chñ yÕu lµ
hµng ®iÖn tö, nåi c¬m ®iÖn, g¹ch men, tñ l¹nh, n-íc gi¶i kh¸t, t©n d-îc do
Th¸i Lan s¶n xuÊt, thuèc l¸ ngo¹i, xe g¾n m¸y, xø vÖ sinh, hµng xa xØ phÈm
cña Th¸i Lan, NhËt B¶n,...
c. Trªn tuyÕn biªn giíi T©y Nam.
Khu vùc nµy tËp trung ë khu vùc huyÖn §øc HuÖ (Long An), Ph-íc ChØ
(T©y Ninh), An Giang, §ång Th¸p khu vùc nµy bän bu«n lËu vµ gian lËn
th-¬ng m¹i dïng rÊt nhiÒu thñ ®o¹n tinh vi nh- quay vßng tem nhËp khÈu, sö
dông tem gi¶, quay vßng vá thïng hµng ®· d¸n tem, chÎ nhá hµng tõ xa ®Ó vËn
chuyÓn, thuª m-ín nhµ x-ëng, xe c«ng cô cña mét sè c¬ quan, doanh nghiÖp
®Ó lµm kho trung chuyÓn, sö dông hå s¬ chøng tõ gi¶ quay vßng nhiÒu lÇn,
®Æc biÖt gÇn ®©y bän bu«n lËu cßn dïng h×nh thøc c-íi xin vïng biªn giíi ®Ó
vËn chuyÓn hµng lËu. §©y lµ tuyÕn bu«n lËu tËp trung s«i ®éng phøc t¹p tõ l©u
trong ®ã mÆt hµng nhËp lËu chñ yÕu lµ thuçc l² ngo³i, xe g¾n m²y “nghÜa
®Þa”, quÇn ²o si ®a, ®ä ®iÖn tõ h¯ng xa xØ phÈm, ®ä ch¬i trÍ em,... cða Th²i
Lan, NhËt, T©y ¢u. Hµng xuÊt lËu chñ yÕu lµ vµng, ngo¹i tÖ, x¨ng dÇu, n«ng
s¶n thùc phÈm lµm cho hiÖn t-îng ch¶y m¸u vµng, ngo¹i tÖ ra n-íc ngoµi
ngµy mét lín m¹nh. Nh÷ng hµng ho¸ nµy ®-îc ®-a vµo néi ®Þa tiªu thô phÇn
nhiÒu lµ vµo TP. HCM, ®©y lµ thÞ tr-êng tiªu thô réng kh«ng chØ hµng ho¸ ë
biªn giíi T©y Nam mµ cßn cã c¸c mÆt hµng nhËp lËu tõ biªn giíi phÝa B¾c
®-îc ®-a vµo nh- v¶i, quÇn ¸o, hµng ®iÖn tö, xe ®Ñp, g¹ch men,... cã nguån
gèc tõ Trung Quèc. MÆt hµng chñ yÕu chiÕm tØ träng lín trong hµng nhËp lËu
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lµ thuèc l¸, lóc cao ®iÓm cã khi lªn ®Õn møc 1 triÖu bao/1 ngµy. Theo côc ®iÒu
tra chèng bu«n lËu b×nh qu©n mçi ngµy cã kho¶ng 700-800 kiÖn thuèc l¸ ®-îc
chë vÒ tõ Campuchia, -íc tÝnh mét th¸ng cã kho¶ng 12 ®Õn 15 triÖu bao nhËp
lËu qua khu vùc nµy trong khi ®ã theo ban chØ ®¹o 1 th¸ng lùc l-îng chèng
bu«n lËu chØ thu ®-îc kho¶ng 2 triÖu bao. MÆt hµng n÷a lµ xe m¸y nhËp lËu tõ
cuèi n¨m 1997 ®Õn ®Çu n¨m 1998 trung b×nh mçi ngµy cã tõ 30 ®Õn 40 xe
m¸y nhËp lËu b»ng nhiÒu c¸ch, m-ín ng-êi l¸i, d¾t, cã khi g¾n biÓn sè gi¶ ®Ó
ch¹y vµo néi ®Þa. Hµng lËu ®-îc ®-a vµo néi ®Þa còng nh- xuÊt ra khái l·nh
thæ b»ng nhiÒu tuyÕn kh¸c nhau: ®-êng bé, ®-êng biÓn, ®-êng hµng kh«ng vµ
®-êng b-u ®iÖn.
d. Trªn tuyÕn ®-êng bé.
Trªn tuyÕn ®-êng nµy bän bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i th-êng sö
dông ng-êi ®Þa ph-¬ng th«ng th¹o ®-êng ngang lèi t¾t, n¾m v÷ng quy luËt
ho¹t ®éng cña lùc l-îng kiÓm so¸t ®Ó lîi dông thêi c¬ mang c¸c hµng lËu v-ît
biªn xuyªn rõng xÕp lªn c¸c xe lam thËm chÝ « t« chë hµng thuª ®Ëu r¶i r¸c
c¸ch cöa khÈu kho¶ng 1-2 km ®Ó chë vÒ xu«i theo ®iÓm hÑn cña chñ hµng.
Bän bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i t×m mäi c¸ch ®Ó cét nh÷ng nh÷ng ng-êi
nµy ph¶i phô thuéc vµo m×nh, chÞu tr¸ch nhiÖm víi sè hµng mang v¸c do vËy
m¯ khi bÞ b¾t hã chçng tr° quyÕt liÖt l³i c¬ quan ch÷c n¨ng. “Cõu v³n” ph°i
mang v¸c trªn l-ng rÊt nÆng nh- tñ l¹nh, nåi c¬m ®iÖn, m¸y giÆt, linh kiÖn xe
m¸y, ¾c quy « t«, 1 hoÆc 2 thïng b¸nh ngät trªn l-ng mét ng-êi câng mµ chØ
®-îc b×nh qu©n 1 ngµy 15.000 ®Õn 20.000 ®ång sau khi trõ ®i tÊt c¶ c¸c kho¶n
phÝ. §©y lµ kho¶n thu nhËp rÊt thÊp so víi c«ng viÖc mµ hä lµm nh-ng vÉn cao
h¬n møc mµ hä lµm kinh tÕ gia ®×nh ë ®Þa ph-¬ng, do vËy mµ khu vùc cöa
khÈu ngéi ta thÊy r´ng ngéi ngéi, nh¯ nh¯ l¯m “cõu v³n” tiÕp tay cho bu«n
lËu, rÊt Ýt ng-êi kh«ng tham gia thËm trÝ ë miÒn xu«i còng lªn tham gia vËn
chuyÓn hµng lËu.
Nói rõng hiÓm trë víi ®-êng ngang lèi t¾t chi chÝt ®· trë thµnh vá bao
bäc, l-u tró cho “cõu v³n” v¯ h¯ng lËu tr²nh sø dßm ngâ cða h°i quan, biªn
phßng vµ c¸c lùc l-îng chèng bu«n lËu. B×nh qu©n mçi ngµy ë cöa khÈu CÇu
Treo cã 200 triÖu hµng lËu trèn thuÕ qua mÆt h¶i quan. Ngµy cao ®iÓm lªn tíi
7-800 triÖu ®ång. Theo tuyÕn nµy bän gian th-¬ng th-êng Èn nÊp trong rõng
s©u, liªn l¹c víi nhau b»ng ®iÖn tho¹i di ®éng vµ ®iÒu khiÓn cöu v¹n, xe chë
thuª vµo néi ®Þa g©y c¶n trë cho lùc l-îng h¶i quan c¶ vÒ ph-¬ng tiÖn, lùc
l-îng vµ sù th«ng th¹o ®Þa h×nh hiÓm trë.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Mçi cöa khÈu cã nh÷ng mÆt hµng ®Æc tr-ng riªng, tuy nhiªn do ®Æc thï
®-êng bé nªn chñ yÕu lµ nh÷ng mÆt hµng cã thÓ mang v¸c hoÆc xÐ lÎ ®-îc ®Ó
mang v¸c v-ît rõng ®-a vµo néi ®Þa. Qua mét sè vô ¸n x¶y ra ng-êi ta thÊy
r»ng hµng lËu ®-îc ®-a vµo néi ®Þa víi khèi l-îng vµ gi¸ trÞ lín. Bän bu«n lËu
sau khi tËp kÕt ®-îc hµng ho¸ chñ yÕu vËn chuyÓn b»ng ®-êng s¾t ®Ó ®-a s©u
vµo néi ®Þa, tËp trung phÇn lín trªn c¸c chuyÕn tµu hµng nguyªn toa kÑp ch×,
vËn chuyÓn c¶ ngµy lÉn ®ªm. Hµng lËu ®-îc tËp kÕt mét c¸ch c«ng khai coi
th-êng d- luËn vµ ph¸p luËt (®Æc biÖt lµ nh÷ng n¨m 1997 trë vÒ tr-íc). Chñ
hµng th«ng ®ång víi nh©n viªn nhµ ga vµ trªn tÇu ®Ó thùc hiÖn hµnh ®éng gian
lËn trèn thuÕ, trèn c-íc vµ vËn chuyÓn hµng cÊm. Trªn tuyÕn ®-êng s¾t Lµo
Cai - Yªn B¸i - ViÖt Tr× - L¹ng S¬n - Yªn Viªn cho thÊy hµng nhËp lËu ®-îc
chia nhá qua c¸c ®-êng mßn biªn giíi tËp kÕt t¹i khu vùc nhµ ga s¸t giê tµu
ch¹y å ¹t ®-îc ®-a lªn hay dì xuèng trong c¸c chuyÕn tµu kh¸ch. Khu vùc
nhµ ga hµng lËu ®-îc ph©n t¸n trong c¸c nhµ d©n nhµ ë cña c¸n bé viªn chøc
nhµ ga vµ kh¸ tù do rÊt khã cho c«ng t¸c qu¶n lý. Hµng lËu chñ yÕu ®-îc tËp
kÕt vµ vËn chuyÓn vµo ban ®ªm do rÊt nhiÒu cöu v¹n thùc hiÖn diÔn ra trong
thêi gian ng¾n tµu ®ç t¹i ga lµm cho c¸c lùc l-îng kiÓm tra, kiÓm so¸t kh«ng
®ñ lùc l-îng vµ thêi gian thùc hiÖn b¾t gi÷ vµ xö lý. T¹i mét sè cöa khÈu ®Þa
ph-¬ng kh«ng cã tµu ho¶ hoÆc ®-îc vËn chuyÓn b»ng c¸c ph-¬ng tiÖn kh¸c
nh « t«, xe lam,... bãn “®Çu nËu” théng chia nhà ph©n t²n h¯ng ho² th¯nh
nhiÒu chuyÕn, thay ®æi xe, giê, ®æi tuyÕn vËn chuyÓn, thay ®æi ho¸ ®¬n dïng
ho¸ ®¬n bu«n chuyÕn ®Ó hîp ph¸p ho¸ c¸c l« hµng ch-a ®ãng thuÕ nhËp khÈu
theo ph¬ng th÷c “kiÕn tha l©u cñng ®Çy tå” n¯y ®± g©y kh«ng Ýt khâ kh¨n
cho c¸c lùc l-îng chèng bu«n lËu.
e. Trªn tuyÕn ®-êng BiÓn - §¶o.
Ho¹t ®éng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i ë tuyÕn nµy tuy kh«ng s«i
®éng nh- ®Êt liÒn nh-ng l¹i ®-îc tæ chøc rÊt quy m«, l-îng hµng ho¸ lín vµ
cã gi¸ trÞ cao. Bän gian th-¬ng sö dông ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn tõ tµu ®¸nh c¸
nhá ®Õn tµu lín nh- tµu pha s«ng biÓn, tµu viÔn d-¬ng. Chóng ho¹t ®éng cã tæ
chøc vµ phèi hîp chÆt chÏ víi nhau, ®Þa bµn réng, tæ chøc ®-êng d©y xuyªn
quèc gia, quèc tÕ, sö dông vµ trang bÞ hÖ thèng th«ng tin liªn l¹c ®iÒu khiÓn tõ
xa. Khu vùc s«i ®éng vµ phøc t¹p nhÊt lµ c¸c tØnh Qu¶ng Ninh, H¶i Phßng,
Th¸i B×nh, Nam §Þnh, Thanh Ho¸, NghÖ An, Qu¶ng B×nh, §µ N½ng, Kh¸nh
Hoµ, Kiªn Giang...hµng ho¸ ®-îc tËp kÕt ë mét sè ®iÓm: C¶ng Kú X¸, Giang
B×nh, Phong Thanh...(Trung Quèc) n¬i c¸c mÆt hµng chñ yÕu: vËt liÖu x©y
dùng, ®å ®iÖn tö ®iÖn l¹nh cña NhËt B¶n, hµng tiªu dïng nh- v¶i, quÇn ¸o may
s½n, ®éng c¬ næ, ®å ch¬i trÎ em, xe ®¹p...
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Bän bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i cã thÓ sö dông nhiÒu ph-¬ng tiÖn
kh¸c nhau nh-ng chñ yÕu lµ c¸c lo¹i tµu thuyÒn cña c¸c lùc l-îng vò trang,
tµu cña c¸c c¬ quan tham gia ho¹t ®éng XNK...trùc tiÕp ®i Trung Quèc mua
hµng hoÆc vËn chuyÓn hµng ho¸ tõ Trung Quèc vÒ vµo c¸c bÕn c¶ng nhá, c¶ng
c¸, bÕn ®Ëu v¾ng, hÎo l¸nh ®Ó bèc dì hµng nh- khu vùc gi¸p ranh Nam §Þnh,
Th¸i B×nh, khu vùc s«ng §µ, Ho»ng Ho¸ - Qu¶ng X-¬ng (Thanh Ho¸), Hoµng
Mai - L¹ch Mai - L¹ch Quyªn, Quúnh L-u - Cöa Lß (NghÖ An), Cöa Sãt (Hµ
TÜnh)...khi xuçng h¯ng chòng huy ®èng sç lîng “ cõu v³n” lín ®Ò bçc v²c,
tÈu t¸n hµng ho¸ nhanh hoÆc gÆp lùc l-îng kiÓm tra kiÓm so¸t th× chèng tr¶
c-íp hµng. Lo¹i bu«n lËu lín th× sö dông tµu cña c¸c C«ng ty vËn t¶i biÓn, lîi
dông c¸c chuyÕn chë hµng ®i n-íc ngoµi ®Ó chuyÓn hµng vÒ, tæ chøc sang
m¹n tõ ngoµi kh¬i xa tõ 70 - 100 h¶i lý thuéc vïng biÓn cña n-íc ngoµi hoÆc
vïng h¶i phËn quèc tÕ cho c¸c tµu thuyÒn nhá chuyÓn vµo mét sè ®iÓm tËp kÕt
hµng ë bê biÓn cða Trung Quçc räi sau ®â “®²nh tØa” tông chuyÕn h¯ng nhà lÍ
vÒ ViÖt Nam. Tµu chë hµng lËu tõ n-íc ngoµi bän bu«n lËu th-êng tËn dông
cÊt dÊu hµng t¹i c¸c khoang chøa n-íc chøa dÇu, hÇm neo...khi lµm thñ tôc
xuÊt nhËp c¶nh vµ khai b¸o thñ tôc H¶i quan ë mét sè cöa khÈu ®Ó hîp thøc
ho¸ giÊy tê vÒ hµng ho¸ sau ®ã chuyÓn ®Õn mét cöa khÈu, mét c¶ng kh¸c coi
nh- tµu ch¹y trong néi ®Þa ®Ó bèc dì hµng trèn tr¸nh sù kiÓm so¸t cña c¸c lùc
l-îng chèng bu«n lËu.
- Mét sè vïng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i trªn biÓn.
- Tµu 14 - 11 - 48 cña Bé chØ huy qu©n sù tØnh Th¸i B×nh chë l« hµng
nhËp lËu gåm ®å ®iÖn tö, xe ®¹p...trÞ gi¸ trªn 20 tû ®ång. Ban chØ huy cña tµu
bÞ xö lý, ban chØ huy míi cña tµu l¹i bÞ b¾t v× tiÕp tôc bu«n lËu.
- Ngµy 16/ 02/ 99 §éi kiÓm so¸t c¬ ®éng H¶i quan §ång Th¸p phèi hîp
víi H¶i quan c¸c cöa khÈu Th-êng Ph-íc, Th«ng B×nh, së th-¬ng m¹i b¾t gi÷
3 thuyÒn vËn chuyÓn phÕ liÖu c¸c lo¹i vµ g¹o Th¸i Lan nhËp lËu trÞ gi¸ trªn 2
tû ®ång.
- Ngµy 17/ 07/ 99 c¸c lùc l-îng kiÓm tra kiÓm so¸t cöa khÈu B×nh X-¬ng
(An Giang) b¾t gi÷ tµu Phóc §øc 4 nhËp lËu quÇn ¸o cò, v¶i, hµng ®iÖn tö ®·
qua sö dông trÞ gi¸ 850 triÖu ®ång.
f. Trªn tuyÕn ®-êng hµng kh«ng:
Trªn tuyÕn ®-êng nµy bän bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i ho¹t ®éng
trªn c¸c s©n bay lín nh- T©n S¬n NhÊt, Néi Bµi. §Æc thï cña ngµnh hµng
kh«ng lµ ph¶i khèng chÕ vÒ mÆt sè l-îng nªn hµng ho¸ vËn chuyÓn qua tuyÕn
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nµy chñ yÕu lµ hµng ho¸ gän nhÑ nh- vµng, ngo¹i tÖ, ®ång hå, m¸y tÝnh då cæ,
®¸ quý, chÊt kÝch thÝch, ma tuý...trong ®ã phÇn nhiÒu lµ ngo¹i tÖ vµ cæ vËt.
Bän gian lËn th-êng lîi dông hé chiÕu ®á, hé chiÕu ngo¹i giao (miÔn kiÓm tra)
®Ó mang hµng lËu qua s©n bay ®iÓn h×nh nh-: vô ngµy 25/ 3/ 99 H¶i quan cöa
khÈu s©n bay T©n S¬n NhÊt ®· lËp biªn b¶n vi ph¹m ®èi víi «ng Hsuy quèc
tÞch §µi Loan nh-ng khai b¸o 24.500 USD.
Ngµy 1/ 4/ 98 ph¸t hiÖn c¬ tr-ëng vµ c¬ phã ng-êi ViÖt Nam xuÊt lËu
ngo¹i tÖ trÞ gi¸ h¬n 700 triÖu ®ång trªn chuyÕn bay VN741 tõ thµnh phè HCM
®i Singapore.
Ngµy 29/ 3/ 98 H¶i quan ph¸t hiÖn bµ Huúnh Ngäc Quúnh cÊt giÊu nhiÒu
lo¹i ngo¹i tÖ trÞ gi¸ kho¶ng 300.000 USD trong chuyÕn bay ®i Hång K«ng.
Trong th¸ng 6/ 99 H¶i quan s©n bay T©n S¬n NhÊt b¾t gi÷ mét lo¹t c¸c
vô xuÊt nhËp c¶nh kh«ng khai b¸o ngo¹i tÖ, ®å cæ. Trong mÆt sai ph¹m gåm
29 viªn ®¸ quý, 90.000USD, 15 hiÖn vËt cã niªn ®¹i thÕ kû 19. Ph¸t hiÖn
Huang Ming Shun (§µi Loan) mang tr¸i phÐp 100.000 USD, Loh Bai Seen,
Loh Kai Seen (Singapore) mang tr¸i phÐp vµo ViÖt Nam 610 h¹t xoµn trÞ gi¸
1,3 tû ®ång...
g. TuyÕn ®-êng B-u ®iÖn.
Trªn tuyÕn ®-êng nµy bu«n lËu th-êng Ýt x¶y ra. Bän bu«n lËu chñ yÕu
göi ngo¹i tÖ, vµng vµ mét sè hµng ho¸ gän nhÑ cã gi¸ trÞ cao theo ®-êng b-u
phÈm ®Ó ®-a vµo trong n-íc còng nh- ®-a ra ngoµi (xuÊt khÈu) tr¸i phÐp tr¸nh
khai b¸o vµ trèn thuÕ. Trong nhiÒu tr-êng hîp ngo¹i tÖ ®-îc chuyÓn theo h×nh
thøc nµy qua ng-êi quen göi vµo ng©n hµng n-íc ngoµi ®Ó röa tiÒn (xo¸ dÊu
vÕt, tung tÝch cña tiÒn).
Ho¹t ®éng bu«n lËu qua biªn giíi th-êng kÌm theo gian lËn vÒ thuÕ sè
l-îng, chÊt l-îng, chñng lo¹i hµng ho¸, gian lËn vÒ thñ tôc H¶i quan, ho¸ ®¬n
chøng tõ gi¶, quay vßng ho¸ ®¬n chøng tõ cò, khai t¨ng gi¶m gi¸ trÞ hµng ho¸
ho¹t ®éng xuÊt nhËp khÈu, lîi dông chÕ ®é xuÊt xø hµng ho¸...®Ó bu«n b¸n
vËn chuyÓn tr¸i phÐp, trèn thuÕ hµng ho¸ cïng lo¹i hoÆc hµng ho¸ kh¸c, bu«n
b¸n hµng gi¶.
h. Gian lËn trong néi ®Þa.
Bªn c¹nh gian lËn trong ho¹t ®éng XNK, qu¸ c¶nh qua c¸c cöa khÈu vµ
vïng biªn giíi gian lËn trong néi ®Þa còng kh«ng kÐm phÇn gay g¾t næi cém
lªn lµ vÊn ®Ò gian lËn vÒ thuÕ. C¸c gian th-¬ng t×m mäi c¸ch ®Ó trèn thuÕ b»ng
nhiÒu h×nh thøc vµ thñ ®o¹n kh¸c nhau khai sai sè l-îng, chÊt l-îng, chñng
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
lo¹i hµng ho¸, bu«n b¸n kinh doanh kh«ng cã giÊy phÐp, kh«ng cã x¸c nhËn
cña chÝnh quyÒn ®Þa ph-¬ng ®Æc biÖt lµ tÖ n¹n s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶.
Hµng gi¶ xuÊt hiÖn ë kh¾p mäi n¬i trong c¶ n-íc, hÇu hÕt c¸c lÜnh vùc c¸c s¶n
phÈm ®Òu cã hµng gi¶ tõ thuèc ch÷a bÖnh, l-¬ng thùc, thùc phÈm, thøc ¨n gia
sóc, thuèc thó y, thuèc b¶o vÖ thùc vËt ®Õn vËt liÖu x©y dùng, c¸c mÆt hµng
tiªu dïng gia dông, v¨n b»ng hãa ®¬n. Hµng gi¶ len lái ®-îc vµo thÞ tr-êng
chñ yÕu lµ c¸c hµng ho¸ kÐm phÈm chÊt, h¯ng ho² ®îc “m«ng m²” l³i l¯m
gi¶m tÝnh n¨ng, ®é bÒn sö dông cña hµng ho¸. Ngoµi ra cßn cã nh÷ng mÆt
hµng ®-îc lµm gi¶, lµm nh¸i víi chÊt l-îng kÐm nh-ng lîi dông uy tÝn, chÊt
l-îng cña hµng thËt ®Ó kinh doanh lµm gi¶m ®i tÝnh c¹nh tranh vµ uy tÝn cho
c¸c C«ng ty ®Þa ph-¬ng vµ quèc gia ®ang ho¹t ®éng trong n-íc. Mét thùc
tr¹ng hÕt søc ®au lßng lµ hËu qu¶ ®Ó l¹i cña hµng gi¶ ®èi víi ng-êi tiªu dïng
®Æc biÖt lµ mÆt hµng d-îc phÈm, thuèc trõ s©u gi¶ g©y nguy hiÓm ®Õn søc
khoÎ, tÝnh m¹ng cña ng-êi tµi s¶n. NhiÒu s¶n phÈm gi¶ trong n«ng nghiÖp lµm
cho n«ng d©n ph¶i khãc dë mÕu dë v× ng« trång kh«ng ra b¾p, c©y kh«ng ra
tr¸i vµ s©u bä th× cø sinh s«i n¶y në...dÉn ®Õn mïa mµng thÊt b¸t, n«ng d©n
vèn ®· nghÌo nay l¹i cµng nghÌo h¬n. Hµng gi¶ cßn g©y ra chÕt ng-êi trong
x©y dùng, thiÕt bÞ y tÕ, ph¸t sinh bÖnh tËt...cã thÓ ¶nh h-ëng l©u dµi mµ ta
kh«ng biÕt ®Õn ®iÓm dõng cña nã.
Hµng gi¶ xuÊt hiÖn trªn thÞ tr-êng mét c¸ch trµn lan vµ ®an xen víi hµng
thËt, cã nh÷ng mÆt hµng l¹i khã nhËn biÕt vÒ tÝnh n¨ng sö dông bÞ gi¶m sót
thËm chÝ ®ã lµ c¬ quan chøc n¨ng. Cã thêi kú mét sè c¬ së liªn doanh s¶n xuÊt
bét ngät cã tiÕng nh- Ajinomoto, Vedan s¶n xuÊt bÞ ®×nh ®èn, tån ®äng hµng
tr¨m tÊn mµ kh«ng tiªu thô v× hµng gi¶ chiÕm lÜnh thÞ tr-êng víi gi¸ kÝch
thÝch lîi Ých cña ng-êi h¸m lîi.
Bän s¶n xuÊt vµ bu«n b¸n hµng gi¶ cã nhiÒu thñ ®o¹n tinh vi ®Ó lõa bÞp
kh¸ch hµng vµ c¸c c¬ quan chøc n¨ng, chóng nhËp c«ng nghÖ cña n-íc ngoµi
®Ó lµm gi¶ lµm nh¸i. Hµng gi¶ th-êng ®-îc s¶n xuÊt ë khu vùc xa trung t©m,
xa thÞ tr-êng hoÆc Èn nÊp ë nh÷ng n¬i kÝn ®¸o Ýt cã sù nghi ngê tr¸nh con
m¾t nhßm ngã cña lùc l-îng qu¶n lý thÞ tr-êng.
Trªn mÆt trËn ®Êu tranh chèng hµng gi¶ c¸c lùc l-îng qu¶n lý thÞ tr-êng
tæ chøc tèt c«ng t¸c ®Þa bµn, c«ng t¸c ®iÒu tra c¬ b¶n, x©y dùng m¹ng l-íi bÝ
mËt vµ ®-îc sù ®ång t×nh ñng hé cña quÇn chóng nh©n d©n. C«ng An Hµ Néi
®· ph¸t hiÖn thu gi÷ sè hµng gi¶ gåm 356,5 kg thuèc t©n d-îc gi¶, 50 kg thuèc
b¾c, 1120 kg mËt ong, 556 lÝt n-íc m¾m, 327,8 kg mú chÝnh Ajinomoto, 3845
chai r-îu néi, 1072 chai r-îu ngo¹i, 2570 chai n-íc kho¸ng, mét sè hµng ho¸
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
vµ giÊy tê lµm gi¶ kh¸c. ë c¸c ®Þa ph-¬ng kh¸c t×nh h×nh kh«ng kÐm phÇn gay
g¾t nh- B¾c Giang xö lý 11 vô ph¹t hµnh chÝnh 16 triÖu ®ång tÞch thu 376 hép
møt, 96 chai r-îu vang Th¨ng Long...§©y chØ lµ nh÷ng con sè rÊt nhá mµ
qu¶n lý thÞ tr-êng còng nh- c¶nh s¸t kinh tÕ ph¸t hiÖn ra. Trªn thùc tÕ hµng
gi¶ vÉn bµy b¸n trµn lan trªn thÞ tr-êng ch-a tÞch thu vµ xö lý hÕt mét c¸ch
nghiªm minh.
i. §èi t-îng tham gia vµo ho¹t ®éng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i.
§èi t-îng tham gia vµo ho¹t ®éng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i rÊt
phong phó vµ ®a d¹ng bao gåm c¶ c¸ nh©n, hé gia ®×nh, t- nh©n, c«ng ty liªn
doanh vµ c¸c C«ng ty cã t- c¸ch ph¸p nh©n kh¸c nh- doanh nghiÖp Nhµ n-íc.
NhiÒu C«ng ty, doanh nghiÖp Nhµ n-íc cã t- c¸ch ph¸p nh©n m-în t- c¸ch
XNK ®Ó tuån hµng lËu th«ng ®ång víi t- nh©n, t- th-¬ng ®Ó bu«n lËu vµ gian
lËn th-¬ng m¹i lµm gi¶ mét c¸ch bÊt chÝnh nh- nhËp sai chÝnh s¸ch mÆt hµng,
kh«ng khai b¸o, cã nhiÒu khai Ýt...ph¸ phong cña H¶i quan ®Ó tÈu t¸n hµng lËu,
hµng trèn thuÕ, hµng gian lËn thuÕ qua gi¸, qua thuÕ suÊt, vËn chuyÓn hoÆc
gi¶i phãng hµng trªn c¸c ®Þa bµn gi¸p biªn...Nhµ hµng, kh¸ch s¹n b¸n r-îu
ngo¹i, thuèc lµ ngo¹i kh«ng tem nh·n víi gi¸ rÎ h¬n. C¸c cöa hµng th-¬ng
nghiÖp quèc doanh lµm phÝch n-íc, nåi c¬m ®iÖn...lËp lê lóc cã nh·n lóc
kh«ng. §iÓn h×nh cho h×nh thøc cã sù tham gia cña c¸c doanh nghiÖp cã tc¸ch ph¸p nh©n thùc hiÖn c¸c hµnh vi bu«n lËu tr¸i phÐp ®· bÞ ph¸t hiÖn ®ã lµ
vô ¸n Minh Phông - Epco, vµ sau ®ã lµ vô ¸n T©n Tr-êng Sanh víi sù tham gia
cña 9 c¬ quan doanh nghiÖp cã t- c¸ch ph¸p nh©n.
Tham gia vµo ho¹t ®éng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i cßn cã mét bé
phËn tiÕp tay n÷a lµ mét sè c¸n bé H¶i quan biªn phßng bÞ tha ho¸ bÕn chÊt, bÞ
søc c¸m dç cña ®ång tiÒn l«i kÐo, bao bäc che trë cho ho¹t ®éng bu«n lËu vµ
gian lËn th-¬ng m¹i th-¬ng m¹i trãt lät vµ ¨n chia h-ëng lîi víi ban bu«n lËu.
§iÓn h×nh lµ vô ¸n T©n Tr-êng Sanh cã rÊt nhiÒu c¸n bé nh©n viªn H¶i quan
®· nhËn tiÒn hèi lé cña TrÇn §µm (tªn trïm bu«n lËu) nh»m v« hiÖu ho¸ lùc
l-îng H¶i quan chèng bu«n lËu ë c¶ng Sµi gßn vµ H¶i quan c¸c tØnh cã tr¸ch
nhiÖm kiÓm ho¸ hoµn toµn thñ tôc H¶i quan. TrÇn §µm ®· t×m c¸ch quan hÖ,
mua chuéc ®-a hèi lé cho mét sã c¸n bé thuéc ®éi 5 phßng ®iÒu tra Cbu«n lËu
1 (§T Cbu«n lËu1) Côc H¶i quan TP HCM.
Phïng Long ThÊt tr-ëng phßng §T Cbu«n lËu1 côc H¶i quan TP HCM
1.938.000.000 ®ång.
H¶i quan CÇn Th¬ 2 «t« du lÞch trÞ gi¸ 1040.000.000 ®ång.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
Mét sè c¸n bé H¶i quan Thõa Thiªn HuÕ 950.000.000 ®ång vµ 44.000 USD.
Ngoµi ra bän bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i cßn léi kÐo mét bé phËn lín
d©n c- khu vùc ®-êng biªn cöa khÈu tham gia vµo ho¹t ®éng bu«n lËu, rµng
buèc hã ph°i phó thuèc v¯o chòng b´ng h×nh th÷c “ b²n tr° chËm” hoÆc “ giao
kho²n” nÕu mÊt th× ph°i ®Ñn bï sau ®â chòng tå ch÷c thu gom l³i v¯ bãn bu«n
lËu thuª xe, xe m¸y, xe lam hoÆc «t« chë hµng ph©n t¸n ®Õn c¸c ®Þa ®iÓm kh¸c
nhau theo yªu cÇu cña chóng vµ nh- vËy v« h×nh chung ®· l«i kÐo thªm bé
phËn vËn chuyÓn ®Ó vËn chuyÓn hµng lËu vµo s©u trong néi ®Þa vµ tiªu thô.
k. NhËn ®Þnh chung.
Ho¹t ®éng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i trong c¶ n-íc diÔn hÕt søc
phøc t¹p vµ s«i ®éng nãng báng ®Æc biÖt ë khu vùc c¸c cöa khÈu víi nhiÒu thñ
®o¹n tinh vi x¶o quyÖt ®Ó qua mÆt H¶i quan. Bän gian th-¬ng lîi dông c¸c lîi
thÕ vÒ ®Þa h×nh vµ nh÷ng khã kh¨n cña H¶i quan vïng biªn ®Ó tuån hµng lËu,
trèn thuÕ.
MÆc dï ng-êi ta kh«ng thÓ biÕt ®-îc sè l-îng hµng lËu tuån vµo ®-îc lµ
bao nhiªu, nh-ng t×nh h×nh bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i thùc tÕ cho thÊy
con sè mµ H¶i quan còng nh- c¶nh s¸t kinh tÕ b¾t ®-îc lµ thÊp h¬n nhiÒu so
víi thùc tÕ: - Trong 9 th¸ng ®Çu n¨m 98 H¶i quan b¾t gi÷ 8068 vô vi ph¹m trÞ
gi¸ hµng ho¸ kho¶ng 155 tû ®ång. C«ng an ph¸t hiÖn b¾t gi÷ 4377 vô trÞ gi¸
90 tû ®ång. Qu¶n lý thÞ tr-êng kiÓm tra xö lý 69.255 vô thu nép ng©n s¸ch
76,8 tû ®ång. C¸c chiÕn sÜ biªn phßng b¾t gi÷ 1115 vô bu«n lËu lín.
- Trong n¨m 1999 lùc l-îng chèng bu«n lËu c¶ n-íc b¾t 89.000 vô thu
trªn 430 tû ®ång trong ®ã lùc l-îng c¶nh s¸t kinh tÕ c¶ n-íc ®· kiÓm tra ph¸t
hiÖn 14.281 vô bu«n lËu, bu«n b¸n hµng cÊm, kinh doanh tr¸i phÐp, trèn thuÕ,
hµng ho¸ thu gi÷ trÞ gi¸ 423.406 triÖu ®ång. Tæng côc h¶i quan ph¸t hiÖn vµ
b¾t gi÷ 9500 vô bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i vËn chuyÓn tr¸i phÐp hµng
cÊm vµ vi ph¹m hµnh chÝnh vÒ h¶i quan trÞ gi¸ kho¶ng 270 triÖu ®ång.
§©y chØ lµ con sè thèng kª b¾t gi÷ vi ph¹m trªn thùc tÕ qua 2 n¨m nã cßn
khiªm tèn h¬n rÊt nhiÒu so víi thùc tÕ ®ang diÔn ra trong c¶ n-íc mµ kh«ng ai
cã thÓ biÕt ®-îc chÝnh x¸c lµ bao nhiªu.
2-/ Thùc tr¹ng t¹i mét sè cöa khÈu vµ ®Þa ph-¬ng. Mét sè mÆt hµng
bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i phæ biÕn.
2.1. Thùc tr¹ng t¹i mét sè cöa khÈu ®Þa ph-¬ng.
Cïng víi sù thiÕt lËp cña hµng rµo thuÕ quan th× hÇu hÕt c¸c cöa khÈu
trong c¶ n-íc ®Òu diÔn ra hiÖn t-îng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i. Tuy
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
nhiªn ë nh÷ng vïng gi¸p danh víi c¸c n-íc kh¸c nhau th× nh÷ng mÆt hµng,
thñ ®o¹n vµ ph-¬ng thøc vËn chuyÓn hµng lËu cã dÊu hiÖu ®Æc thï riªng mÆc
dï ë mét gãc ®é hay khÝa c¹nh nµo ®ã chóng còng cã nh÷ng ®iÓm gièng nhau.
a. L¹ng S¬n.
L¹ng S¬n lµ m«t trong nh÷ng tØnh miÒn nói phÝa b¾c cã ®-êng biªn giíi
®©t liÒn gi¸p víi Trung quèc dµi 253 km bao gåm c¸c cöa khÈu, cöa khÈu
quèc gia, c¸c cÆp chî vïng biªn vµ rÊt nhiÒu ®-êng mßn, ®-êng tr¸nh víi ®Þa
h×nh nói non hiÓm trë chÝnh v× vËy ngoµi c¸c mÆt hµng xuÊt nhËp khÈu qua
c¸c cöa khÈu biªn giíi theo quy ®Þnh cña Nhµ n-íc, t×nh h×nh bu«n lËu, trèn
thuÕ, ®Æc biÖt lµ nh÷ng mÆt hµng cã thuÕ suÊt cao th-êng xuyªn x¶y ra ë c¸c
khu vùc biªn giíi. Trong néi ®Þa c¸c ®Þa bµn träng ®iÓm nh- nh- thÞ x·, mét
sè thÞ trÊn, ga xe löa, bÕn xe....lµ n¬i mµ bän bu«n lËu trèn thuÕ th-êng chän
lµm n¬i tËp kÕt hµng ho¸ ®Ó t×m thuª ph-¬ng tiÖn vËn chuyÓn vÒ c¸c tØnh phÝa
sau nh»m trèn tr¸nh sù kiÓm tra, kiÓm so¸t cña lùc l-îng h¶i quan. Do ®Æc
®iÓm thuËn lîi vÒ ®Þa h×nh nµy ®· lµm cho t×nh h×nh bu«n lËu vµ gian lËn
th-¬ng m¹i trªn ®Þa bµn tØnh cã diÔn biÕn phøc t¹p. N¨m 1998 t×nh h×nh nµy
cã chiÒu h-íng gia t¨ng, møc ®é gian lËn, møc ®é gian lËn th-¬ng m¹i tinh vi
h¬n. HÇu hÕt c²c “®Çu nËu” ròt v¯o ho³t ®èng ch×m, nòp bâng, chuyÒn híng
ho¹t ®éng, thiÕt lËp ®-êng d©y míi, xÐ lÎ hµng ho¸, thuª m-ín nh©n c«ng khu
vùc ®-êng biªn b»ng nhiÒu h×nh thøc vµ quy m« kh¸c nhau bÊt chÊp luËt lÖ
g©y khã kh¨n phøc t¹p cho c¸c lùc l-îng chuyªn ngµnh.
ë cöa biÓn Cèc Nam, Chi Ma, H÷u NghÞ, T©n Thanh giê ho¹t ®éng cao
®iÓm cña bän bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i lµ tõ 10 giê s¸ng ®Õn 15 giê
chiÒu. Tr-íc ®©y vµo giê cao ®iÓm th× trªn ®-êng th-êng xuyªn xuÊt hiÖn xe
®¹p, xe m¸y ph©n khèi lín chë hµng ho¸, nhËp lËu tõ khu vùc biªn giíi, tõ c¸c
®-êng mßn lèi t¾t, gi¸p cöa khÈu vµo thÞ x· L¹ng S¬n nh-ng hiÖn nay hiÖn
t-îng ®ã gi¶m ®i vµ thay vµo ®ã lµ xuÊt hiÖn xe con cãc chë kh¸ch nh- xe
Deawoo, Asia, Sutubi nh-ng thùc chÊt lµ chë hµng lËu, cÊt giÊu tinh x¶o vµ
chñ yÕu l-u th«ng vµo ban ngµy.
Thñ ®o¹n cña gian th-¬ng ë khu vùc nµy chñ yÕu dïng ®ång tiÒn lîi
nhuËn ®Ó kÝch thÝch mét bé phËn nh©n d©n lao ®éng ®èi ®Çu víi c¸c lùc l-îng
chèng bu«n lËu,tham gia vËn chuyÓn hµng lËu vµo ®ªm tèi, vµo lçi nhá phøc
t¹p g©y nhiÒu khã kh¨n cho viÖc kiÓm so¸t ng¨n chÆn. Ngoµi ra chóng cßn sö
dông nhiÒu thñ ®o¹n kh¸c nh- l«i kÐo mét sè c¸n bé h¶i quan tha ho¸ biÕn
chÊt bao bäc, che trë cho tuyÕn hµng lËu ®-îc trãt lät...
19
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel : 0918.775.368
MÆt hµng bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng m¹i chñ yÕu lµ nh÷ng mÆt hµng
thuéc diÖn Nhµ n-íc qu¶n lý d¸n tem hoÆc nh÷ng hµng ho¸ cã thuÕ suÊt cao
nh- ®å ®iÖn cao cÊp, ®iÖn d©n dông, ph-¬ng tiÖn vËn t¶i, hµng tiªu dïng, ®iÖn
tö, vËt liÖu x©y dùng, hµng t¹p ho¸...
XuÊt ph¸t tõ ®Æc ®iÓm t×nh h×nh thùc tÕ ë ®Þa ph-¬ng tõ nhiÒu n¨m nay
L¹ng S¬n ®· cã nhiÒu chñ tr-¬ng, gi¶i ph¸p, tæ chøc chØ ®¹o, ®iÒu hµnh kiÓm
tra, gi¸m s¸t ng¨n chÆn t×nh h×nh bu«n lËu mét c¸ch hiÖu qu¶. TÝnh ®Õn th¸ng
11/ 1998 toµn tØnh ®· ph¸t hiÖn xö lý h¬n 3500 vô bu«n lËu vµ gian lËn th-¬ng
m¹i cã gi¶m so víi n¨m 1997 nh-ng thùc tÕ kh«ng ph¶i kh«ng cã tÖ n¹n mµ
ng-îc l¹i nã cã thÓ ph¸t triÓn mét c¸ch tinh vi hon. Trong 3 th¸ng ®Çu n¨m
1999 ll chèng bu«n lËu thuéc h¶i quan L¹ng S¬n b¾t 125 vô bu«n lËu vµ vËn
chuyÓn tr¸i phÐp hµng ho¸, ngo¹i hèi qua biªn giíi, trÞ gi¸ kho¶ng 1,8 tû ®ång.
So víi thùc tÕ s«i ®éng ë khu vùc cöa khÈu th× ®©y lµ con sè rÊt thÊp.
b. Cao B»ng - Lµo Cai.
Cao B»ng, Lµo Cai lµ hai tØnh miÒn nói cã ®-êng biªn giíi ®Êt liªn tiÕp
gi¸p víi Trung Quèc vµ cã nhiÒu giao l-u bu«n b¸n víi Trung Quèc. Cao
B»ng cã 5 cöa khÈu ®-îc khai th«ng lµ Tµ Lïng, Pß pro, Sãc Giang, Trµ LØnh,
BÝ Hµ c¸c cöa khÈu nµy ®-îc khai th«ng trong ®iÒu kiÖn nghÌo nµn vÒ c¬ së
vËt chÊt kü thuËt, giao th«ng ®i l¹i vµ ®êi sèng cña nh©n d©n cßn nhiÒu khã
kh¨n thiÕu thèn. Lµo Cai cã c¸c cöa khÈu nh- Lµo Cai - Hµ KhÈu, cöa khÈu
quèc gia M-êng Kh-¬ng. Hai ®Þa bµn nµy nói non hiÓm trë, giao th«ng ®i l¹i
khã kh¨n, cã nhiÒu cöa khÈu nh-ng ho¹t ®éng kinh doanh kh«ng mÊy s«i
®éng so víi c¸c tØnh biªn giíi kh¸c do ®ã mµ chñng lo¹i hµng ho¸ kh«ng
phong phó, ®a phÇn nhá lÎ, gi¸ trÞ thÊp nh- m¸y b¬m n-íc, qu¹t ®iÖn, bÕp ga,
xe ®¹p, c¸c lo¹i g¹ch èp l¸t, r-îu ngo¹i, v¶i ®-êng kÝnh, phô tïng....thñ ®o¹n
chñ yÕu cña bän chóng lµ lîi dông ®Þa thÕ vµ l«i kÐo cöu v¹n vËn chuyÓn hµng
ho¸ qua biªn giíi, khai man vÒ sè l-îng ®Ó gi¶m thuÕ, quay vßng tem, ho¸
®¬n chøng tõ ®èi víi mÆt hµng cã thuÕ suÊt cao gi¸ trÞ lín lîi dông giÊy tê
xuÊt nhËp c¶nh ®Ó mang tiÒn gi¶, ngo¹i tÖ, ma tuý cÊt giÊu trong ng-êi mét
c¸ch hÕt søc tinh vi, nhiÒu lóc bän gian th-¬ng tæ chøc theo dâi, gi¸m s¸t ho¹t
®éng cña h¶i quan, biªn phßng lîi dông lóc c¸c lùc l-îng kiÓm tra mÊt c¶nh
gi¸c ®Ó tuån hµng lËu qua biªn giíi. Chóng sö dông xe ®¹p xe m¸y vµ c¶ xe
chë kh¸ch, chë quÆng vµo ho¹t ®éng bu«n lËu, tËp kÕt vµ tÈu t¸n tiªu thô ®i
c¸c n¬i. Mét ®iÒu ®¸ng lo ng¹i ë khu vùc nµy lµ n¹n bu«n b¸n cÊm XNK nhma tuý, thuèc næ qua biªn giíi diÔn ra phøc t¹p vµ kh¸ phæ biÕn.
20
.PDF 
57 
49077 
118 
