Tài liệu Bồi dưỡng học sinh giỏi ngữ văn 6,7,8,9

phßng gi¸o dôc - ®µo t¹o lỘc Hµ Tµi liÖu tham kh¶o L­u hµnh néi bé Th¸ng 10/2015 1 Lêi më ®Çu §Ó gióp c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o cã thªm tµi liÖu tham kh¶o trong qu¸ tr×nh ph¸t hiÖn vµ båi d­ìng nguån häc sinh giái m«n Ng÷ v¨n cÊp THCS , chóng t«i biªn so¹n tËp §Ò c­¬ng Båi d­ìng häc sinh giái m«n Ng÷ v¨n líp 6, 7, 8 ,9. Tr©n träng göi tíi c¸c thÇy c¸c c«. M«n Ng÷ v¨n cã nhiÒu ph©n m«n, kiÕn thøc réng, kÜ n¨ng ngµy mét cao theo tõng khèi líp. Mét häc sinh cã n¨ng khiÕu V¨n cÇn ®­îc rÌn luyÖn toµn diÖn vÒ kiÕn thøc, vÒ kÜ n¨ng míi trë thµnh häc sinh giái V¨n ®­îc. V× vËy trong tµi liÖu nµy chóng t«i tr×nh bµy thµnh 4 chuyªn ®Ò: 1. §Ò c­¬ng båi d­ìng häc sinh giái Ng÷ v¨n líp 6. (ThÇy gi¸o TrÇn Nguyªn H·n s­u tÇm vµ biªn so¹n) 2. §Ò c­¬ng båi d­ìng häc sinh giái Ng÷ v¨n líp 7. (C« gi¸o Lª ThÞ Thuý H­êng s­u tÇm vµ biªn so¹n) 3. §Ò c­¬ng båi d­ìng häc sinh giái Ng÷ v¨n líp 8. (C« gi¸o TrÞnh ThÞ Hoµi s­u tÇm vµ biªn so¹n) 4. §Ò c­¬ng båi d­ìng häc sinh giái Ng÷ v¨n líp 9. (C« gi¸o NguyÔn ThÞ Hång Ch¾t s­u tÇm vµ biªn so¹n) M«n V¨n lµ m«n häc cña t©m hån. MÆc dï ®· rÊt cè g¾ng trong qu¸ tr×nh biªn so¹n nh­ng v× kinh nghiÖm, thêi gian vµ kh¶ n¨ng cã h¹n nªn ch¾c ch¾n cßn nhiÒu thiÕu sãt. Chóng t«i mong nhËn ®­îc sù gãp ý cña c¸c thÇy gi¸o, c« gi¸o ®Ó néi dung tµi liÖu ®­îc phong phó vµ ®¹t hiÖu qu¶ cao h¬n. Th¸ng 10 n¨m 2015 Thay mÆt tæ nghiÖp vô 2 Tµi liÖu tham kh¶o båi d­ìng HSG ng÷ v¨n 7 ***** a/dù th¶o néi dung : Thêi gian thùc hiÖn 1 th¸ng : Tõ 04 buæi ®Õn 06 buæi. Thêi gian thùc hiÖn chuyªn ®Ò Th¸ng 9 Tªn chuyªn ®Ò ChuÈn bÞ ( Giíi thiÖu mét sè tµi liÖu tham kh¶o) §Ó thùc hiÖn chuyªn ®Ò nµy, ngoµi viÖc nghiªn cøu kÜ s¸ch gi¸o khoa vµ s¸ch gi¸o viªn Ng÷ v¨n 7, Chuyªn ®Ò 1 gi¸o viªn nªn t×m ®äc mét sè tµi liÖu sau : - D¹y häc tËp lµm v¨n ë THCS – NguyÔn TrÝ . v¨n - Gióp c¸c em viÕt tèt c¸c d¹ng biÓu c¶m bµi TËp lµm v¨n 7 – Huúnh ThÞ Thu Ba. - C¸c d¹ng bµi TËp lµm v¨n vµ 3 Mét sè kiÕn thøc träng t©m 1. T×m hiÓu chung vÒ v¨n biÓu c¶m : + Kh¸i niÖm v¨n biÓu c¶m. + §Æc ®iÓm, yªu cÇu cña v¨n biÓu c¶m : C¶m xóc ph¶i ch©n thËt, s©u s¾c, phong phó. 2. Ph­¬ng ph¸p lµm bµi v¨n biÓu c¶m : + RÌn kÜ n¨ng x¸c ®Þnh yªu cÇu cña ®Ò. + RÌn kÜ n¨ng t×m ý : Th­êng tËp trung tr¶ lêi cho c¸c c©u hái : .T×nh c¶m, c¶m xóc, Ên t­îng, suy nghÜ s©u s¾c nhÊt cña em vÒ ®èi t­îng lµ g× ? .Nh÷ng ®Æc ®iÓm, tÝnh chÊt g× cña ®èi t­îng t¸c ®éng nhiÒu nhÊt tíi c¶m xóc, suy nghÜ cña em ? c¶m thô v¨n líp 7 – Cao BÝch Xu©n. - T¸c phÈm cña mét sè t¸c gi¶ : Th¹ch Lam, B¨ng S¬n, NguyÔn Träng T¹o, Vò B»ng - C¸c bµi TLV biÓu c¶m ®¨ng trªn b¸o V¨n häc tuæi trÎ th¸ng 10, 12 n¨m 2004, th¸ng 1, 5, 11 n¨m 2005, th¸ng 7, 10 n¨m 2006, th¸ng 6 n¨m 2007 . Th¸ng 10 Nh­ ®· thiÖu ë trªn. Chuyªn ®Ò 2 c¸c d¹ng bµi 4 .§èi t­îng lµm em nghÜ ®Õn, liªn t­ëng ®Õn nh÷ng g× ? .Em cã kØ niÖm g¾n bã s©u s¾c g× víi ®èi t­îng ? .§èi t­îng cã ý nghÜa nh­ thÕ nµo trong ®êi sèng cña em ? + RÌn kÜ n¨ng lËp ý : Mét sè c¸ch lËp ý th­êng gÆp : .Liªn hÖ hiÖn t¹i víi t­¬ng lai. .Håi t­ëng qu¸ khø vµ suy nghÜ vÒ hiÖn t¹i. .T­ëng t­îng, liªn t­ëng, suy t­ëng. . Quan s¸t, suy ngÉm. + RÌn kÜ n¨ng x©y dùng bè côc: 3 phÇn vµ nhiÖm vô cô thÓ cña tõng phÇn. + RÌn kÜ n¨ng dïng tõ, ®Æt c©u c¸ch diÔn ý ( BiÓu c¶m gi¸n tiÕp : dïng biÖn ph¸p tu tõ Èn dô hoÆc t­îng tr­ng ®Ó göi g¾m t×nh c¶m, t­ t­ëng. BiÓu c¶m trùc tiÕp : dïng ®éng tõ chØ c¶m xøc ®Ó diÔn t¶, dïng tõ cã tÝnh biÓu c¶m, ®Æc biÖt lµ tõ l¸y, dïng c¸c tõ c¶m th¸n, c¸c c©u c¶m th¸n, dïng c©u hái tu tõ...)vµ kÜ n¨ng sö dông kÕt hîp c¸c ph­¬ng thøc biÓu ®¹t miªu t¶, tù sù 3. Giíi thiÖu mét sè ®o¹n v¨n, bµi v¨n biÓu c¶m. 4. LuyÖn tËp cñng cè. giíi 1. BiÓu c¶m vÒ sù vËt, con ng­êi : + Kh¸i niÖm vÒ kiÓu bµi. + Ph­¬ng ph¸p lµm bµi. + RÌn mét sè ®Ò luyÖn tËp : BiÓu c¶m vÒ ng­êi th©n, thÇy c«, b¹n bÌ, vÒ loµi c©y em yªu, vÒ mét c¶nh ®Ñp, vÒ mãn quµ, kØ niÖm tuæi th¬ . + Giíi thiÖu mét sè bµi v¨n hay. 2 BiÓu c¶m vÒ th¸c phÈm v¨n häc : ( th¬, v¨n ) + Kh¸i niÖm vÒ kiÓu bµi. + Ph­¬ng ph¸p lµm bµi. + RÌn mét sè ®Ò luyÖn tËp : . + Giíi thiÖu mét sè bµi v¨n hay. 3. LuyÖn tËp chung vÒ v¨n biÓu c¶m. biÓu c¶m Th¸ng 11 - V¨n häc d©n 1. Kh¸i niÖm ca dao : gian – Nhµ xuÊt 2. Néi dung : Giíi thiÖu mét sè néi dung chÝnh b¶n gi¸o dôc. - B×nh gi¶ng ca nh­ : : Ca dao vÒ t×nh c¶m gia ®×nh dao – Tr­¬ng Ca dao vÒ t×nh yªu quª TiÕn Tùu. - B×nh gi¶ng h­¬ng, ®Êt n­íc. Ca dao than th©n. v¨n häc 7 Ca dao ch©m biÕm. 3. NghÖ thuËt : Những đặc trưng cơ bản của thi pháp ca dao VN Chuyªn ®Ò 3: a. Nhân vật trữ tình Ca dao - Người sáng tác, người diễn xướng nhận vật trữ tình là một. - Chủ thể trữ tình đặc trong mối quan hệ với đối tượng trữ tình. - Nhân vật trữ tình trong cuộc sống lao động, trong sinh hoạt, trong quan hệ với thiên nhiên, gia đình, làng xóm, nước non….bộc lộ, giải bày qua lời ca, tiếng nói của mình. b.Kết cấu - Kết cấu đối đáp - Kết cấu tầng bậc. - Kết cấu vòng tròn (đồng dao). - Kể chuyện, liệt kê (hát ru, lời tâm tình của anh lính thú, người đi ở) - Kết cấu đối ngẫu. - Kết cấu đối lập…. c. Thể thơ - Thể thơ lục bát. - Thể thơ song thất lục bát(nhịp ở câu song thất là ¾ khác thất ngôn 5 Trung Quốc nhịp 4/3). - Thể vãn (mỗi câu có từ 2- 3 đến 4- 5 tiếng).Biến đổi số chữ, về dấu ngắt nhịp, gieo vần. d.Ngôn ngữ - Giản dị, rất sinh động, ít dùng điển tích, điển cố, lời nói bình dân mang màu sắc địa phương. - Rất nhiều bài đạt trình độ cao trau chuốt, chắt lọc, mượt mà, hàm súc, tinh tế trong ngôn ngữ. - Ngôn ngữ biểu hiện. - Vận dụng các thủ pháp so sánh, ẩn dụ, hoán dụ, ngoa dụ…. - Nhiều hình tương ca dao mang giá trị thẩm mĩ, biểu trưng. e. Thời gian và không gian nghệ thuật * Thời gian nghệ thuật - Thời gian hiện tại, thời gian diễn xướng “bây giờ, hôm nay”. - Thời gian quá khứ gần “chiều, sáng, đêm, ngày xuân, ngày hè” (ước lệ, công thức).  Thời gian vật lí. * Không gian nghệ thuật Không gian gần gũi, bình dị quen thuộc với con người:Dòng sông, con thuyền, cái cầu, bờ ao, cây đa, mái đình, ngôi chùa, cánh đồng, con đường, trong nhà, ngoài sân, bên khung cửi…  Không gian vật lý, không gian trần thế, đời thường,bình dị. * Mối quan hệ thời gian và không gian. - Quan hệ chặt chẽ. - Gắn với nhân vật trữ tình: bộc lộ cảm xúc, suy nghĩ của mình. g.Một số biểu tượng trong ca dao + Cây trúc, cây mai: tượng trưng đôi bạn trẻ, tình duyên. + Hoa nhài:(hoa lài) là loài hoa đẹp, quý bởi hương thơm.Tượng trưng thuỷ chung, tình nghĩa, cái 6 đẹp cái duyên bên. + Con bống, con cò:(người thiếu nữ, thiếu phụ; hình ảnh cả trai, lẫn gái.Diễn đạt nỗi cực khổ vất vả. 4. LuyÖn ®Ò vÒ ca dao : + BiÓu c¶m vÒ mét bµi ca dao. + BiÓu c¶m vÒ nh©n vËt tr÷ t×nh trong ca dao. + BiÓu c¶m vÒ mét chïm ca dao cïng chñ ®Ò Th¸ng 12 ( 2 tuÇn ®Çu ) Th¸ng 12 ( 2 tuÇn cuèi + 1 tuÇn ®Çu cña th¸ng 1) - TiÕng ViÖt lÝ Chuyªn ®Ò 4 «n tËp thó. - Trß ch¬i ng«n tiÕng ng÷. - Vui häc tiÕng viÖt - Tõ vµ cÊu t¹o tõ cña tiÕng ViÖt. - Tõ xÐt vÒ mÆt nguån gèc. - NghÜa cña tõ. - Tõ lo¹i tiÕng ViÖt. - C¸c biÖn ph¸p tu tõ. ViÖt THCS. - Mét sè lçi viÕt c©u, dïng tõ - LuyÖn tËp viÕt th­êng gÆp ... bµi v¨n c¶m thô. GV nghiªn cøu l¹i s¸ch Ng÷ v¨n 6 tËp 1,2. - B×nh gi¶ng Ng÷ v¨n 7. - C¸c d¹ng bµi TËp lµm v¨n vµ c¶m thô v¨n líp 7 – Cao BÝch Xu©n. - LuyÖn tËp vÒ c¶m thô v¨n häc – TrÇn M¹nh H­ëng. - Em tËp b×nh Chuyªn ®Ò 5: v¨n ( tËp 1, 2, 3 ). c¶m - RÌn kÜ n¨ng c¶m thô th¬ v¨n Thô cho häc sinh líp 7 v¨n – Nhãm t¸c gi¶ : häc NguyÔn Träng Hoµn, Giang Kh¾c B×nh, Ph¹m TuÊn anh. - Th¬ víi lêi b×nh Vò QuÇn 7 1. T×m hiÓu chung vÒ c¶m thô v¨n häc : - ThÕ nµo lµ c¶m thô v¨n häc ? - Yªu cÇu rÌn luyÖn vÒ c¶m thô v¨n häc. 2. LuyÖn tËp : A, LuyÖn tËp viÕt ®o¹n v¨n c¶m thô : + Bµi tËp t×m hiÓu t¸c dông cña c¸ch dïng tõ, ®Æt c©u sinh ®éng. + Bµi tËp ph¸t hiÖn nh÷ng h×nh ¶nh, chi tiÕt cã gi¸ trÞ gîi t¶. + Bµi tËp t×m hiÓu vÒ vÎ ®Ñp cña mét sè biÖn ph¸p tu tõ. B, LuyÖn tËp viÕt bµi v¨n c¶m thô vÒ : + Ca dao : - Ph¶i x¸c ®Þnh ®­îc ca dao chÝnh lµ nh÷ng lêi nãi t©m t×nh, lµ nh÷ng bµi ca b¾t nguån tõ t×nh c¶m trong mèi quan hÖ cña nh÷ng ng­êi trong cuéc sèng hµng ngµy : t×nh c¶m víi cha mÑ , t×nh Ph­¬ng. - Båi d­ìng yªu nam n÷ , t×nh c¶m vî chång , v¨n n¨ng khiÕu t×nh c¶m b¹n bÌ ... hiÓu ®­îc ®iÒu ®ã sÏ gióp ng­êi ®äc vµ häc sinh ý 7 thøc s©u s¾c h¬n vÒ t×nh c¶m th«ng th­êng hµng ngµy . - HiÓu ®­îc t¸c phÈm ca dao tr÷ t×nh th­êng tËp trung vµo nh÷ng ®iÒu s©u kÝn tinh vi vµ tÕ nhÞ cña con ng­êi nªn kh«ng ph¶i lóc nµo ca dao còng gi·i bÇy trùc tiÕp mµ ph¶i t×m ®­êng ®Õn sù xa x«i , nãi vßng , hµm Èn ®a nghÜa . ChÝnh ®iÒu Êy ®ßi hái ng­êi c¶m thô ph¶i n¾m ®­îc nh÷ng biÖn ph¸p nghÖ thuËt mµ ca dao tr÷ t×nh th­êng sö dông nh­ : Èn dô, so s¸nh vÝ von . - Ph¶i hiÓu râ hai líp néi dung hiÖn thùc - c¶m xóc suy t­ ®­îc thÓ hiÖn trong mçi bµi ca dao. + Th¬ tr÷ t×nh trung ®¹i vµ hiÖn ®¹i, th¬ §­êng : - N¾m v÷ng hoµn c¶nh s¸ng t¸c , cuéc ®êi vµ sù nghiÖp cña tõng t¸c gi¶ . Bëi v× cã nh÷ng t¸c phÈm : “Tr÷ t×nh thÕ sù ”, ®ã lµ nh÷ng t¸c phÈm nghi l¹i nh÷ng xóc ®éng, nh÷ng c¶m nghÜ vÒ cuéc ®êi, vÒ thÕ th¸i nh©n t×nh. ChÝnh th¬ “ tr÷ t×nh thÕ sù ” gîi cho ng­êi ®äc ®i s©u suy nghÜ vÒ thùc tr¹ng x· héi. C¶ hai t¸c gi¶ NguyÔn Tr·i - NguyÔn KhuyÕn ®Òu s¸ng t¸c rÊt nhiÒu t¸c phÈm khi c¸o quan vÒ quª ë Èn . Ph¶i ch¨ng tõ nh÷ng t¸c phÈm cña NguyÔn Tr·i , NguyÔn KhuyÕn th× ng­êi ®äc hiÓu ®­îc suy t­ vÒ cuéc ®êi cña hai t¸c gi¶ ®ã . - HiÓu râ ng«n ng÷ th¬ tr÷ t×nh giµu h×nh ¶nh : H×nh ¶nh trong th¬ kh«ng chØ lµ h×nh ¶nh cña ®êi sèng hiÖn thùc mµ cßn giµu mµu s¾c t­ëng t­îng bëi khi c¶m xóc m·nh 8 liÖt th× trÝ t­ëng t­îng cã kh¶ n¨ng bay xa ngoµi “ v¹n dÆm ” L­u HiÖp . - HiÓu râ ng«n ng÷ th¬ tr÷ t×nh giµu nh¹c tÝnh . Bëi th¬ ph¶n ¸nh cuéc sèng qua nh÷ng rung ®éng cña t×nh c¶m . ThÕ giíi néi t©m cña nhµ th¬ kh«ng chØ biÓu hiÖn b»ng tõ ng÷ mµ b»ng c¶ ©m thanh nhiÞp ®iÖu cña tõ ng÷ Êy . Nh¹c tÝnh trong th¬ thÓ hiÖn ë sù c©n ®èi t­¬ng xøng hµi hoµ gi÷a c¸c dßng th¬ . - §Æc ®iÓm næi bËt cña th¬ tr÷ t×nh lµ rÊt hµm xóc ®iÒu ®ã ®ßi hái ng­êi c¶m thô ph¶i t×m hiÓu tõ líp ng÷ nghÜa , líp h×nh ¶nh , líp ©m thanh, nhÞp ®iÖu ®Ó t×m hiÓu nghÜa ®en, nghÜa bãng. - N¾m râ c¸c gi¸ trÞ nghÖ thuËt mµ th¬ tr÷ t×nh sö dông . §ã lµ c¸c phÐp tu tõ Èn dô, nh©n ho¸, so s¸nh, vÝ von . C¸ch thÓ hiÖn t×nh c¶m th­êng ®­îc th«ng qua c¸c c¸ch miªu t¶ : “ C¶nh ngô tÜnh ” . Ai còng biÕt , mäi c¶m xóc t©m tr¹ng suy nghÜ cña con ng­êi ®Òu lµ c¶m xóc vÒ c¸i g× ? T©m tr¹ng hiÖn thùc nµo - Suy nghÜ vÒ vÊn ®Ò ®ã . Do vËy c¸c sù kiÖn ®êi sèng ®­îc thÓ hiÖn mét c¸ch gi¸n tiÕp . Nh­ng còng cã bµi th¬ tr÷ t×nh trùc tiÕp miªu t¶ bøc tranh phong c¶nh lµm nhµ th¬ xóc ®éng. - Th¬ tr÷ t×nh cã nÐt kh¸c biÖt h¼n víi lêi th¬ tù sù . Ng­êi c¶m nhËn th¬ tr÷ t×nh ph¶i hiÓu râ ng«n ng÷ th¬ tr÷ t×nh th­êng lµ lêi ®¸nh gi¸ trùc tiÕp chñ thÓ ®èi víi cuéc ®êi. + Tïy bót - HiÓu râ tuú bót lµ thÓ lo¹i v¨n xu«i phãng kho¸ng.Nhµ v¨n theo ngän bót mµ 9 suy t­ëng, trÇn thuËt nh­ng thùc chÊt lµ th¶ m×nh theo dßng liªn t­ëng, c¶m xóc mµ t¶ ng­êi kÓ viÖc. VÝ dô: Trong Th­¬ng nhí m­êi hai ” Vò B»ng, nhµ v¨n ®· ®i s©u theo dßng håi øc víi nh÷ng kû niÖm ®Çy ¾p th©n th­¬ng vÒ m­êi hai mïa trong n¨m. Mçi th¸ng lµ mét kû niÖm s©u ®Ëm. “ Th¸ng giªng ” víi c¶m xóc vÒ nh÷ng ngµy tÕt víi “ Giã lµnh l¹nh - m­a riªu riªu - víi tiÕng trèng chÌo tõ xa v¨ngr l¹i ”.TÊt c¶ nh­ muèn “ Ng­êi ta trÎ l¹i - tim ®Ëp nhanh h¬n - ngùc trµn trÒ nhùa sèng ”... ChÝnh thÓ lo¹i tuú bót gióp chóng ta hiÓu ®­îc nh©n c¸ch, chñ thÓ giµu cã vÒ t©m t×nhcña nhµ v¨n. * Trong t¸c phÈm tr÷ t×nh, t×nh c¶m c¶m xóc cã khi ®­îc biÓu hiÖn mét c¸ch trùc tiÕp song th«ng th­êng nã ®­îc biÓu hiÖn mét c¸ch gi¸n tiÕp. Khi c¶m nhËn, th­ëng thøc t¸c phÈm tr÷ t×nh kh«ng ®­îc tho¸t li v¨n b¶n. Ph¶i ®äc thËt kü v¨n b¶n ( ®äc t×m hiÓu - ®äc c¶m thô ...) §Æc biÖt kh«ng thªr dõng l¹i ë bÒ mÆt ng«n tõ mµ ph¶i ®i t×m hiÓu ý nghÜa hµm Èn - t×m hiÓu gi¸ trÞ nghÖ thuËt vµ néi dung cña t¸c phÈm. Th¸ng 1 ( tuÇn 2 + 3) V¨n häc d©n 1. Kh¸i niÖm tôc ng÷. gian ( tËp 2 NXB 2. §Æc tr­ng c¬ b¶n cña tôc ng÷ Gi¸o dôc ). :VÒ néi dung ( bao qu¸t mét ph¹m vi ph¶n ¸nh réng lín nhÊt c¶ vÒ tù nhiªn, x· héi, con ng­êi), vÒ h×nh thøc ( tÝnh ®a nghÜa, tÝnh hµm sóc ng¾n gän ), vÒ chøc n¨ng ( tÝnh Chuyªn ®Ò 6 øng dông thùc hµnh ), vÒ diÔn x­íng : tôc ng÷ 10 3. Néi dung cña tôc ng÷ : - Tôc ng÷ vÒ thiªn nhiªn, lao ®éng s¶n xuÊt. - Tôc ng÷ vÒ con ng­êi, x· héi 4. LuyÖn ®Ò vÒ tôc ng÷ . Th¸ng 2 ( tuÇn 4 cña th¸ng 1 vµ tuÇn 1 + 2 cña th¸ng 2) - Lµm v¨n - 1. Kh¸i niÖm v¨n nghÞ luËn. 2. §Æc ®iÓm vµ yªu cÇu cña v¨n §×nh Cao, Lª A. - Gióp c¸c em nghÞ luËn : - Gi¶i quyÕt mét c¸ch thuyÕt viÕt tèt c¸c d¹ng bµi TËp lµm v¨n 7 phôc vÊn ®Ò nµo ®ã. - LËp luËn chÆt chÏ, hîp lÝ, – Huúnh ThÞ Thu toµn diÖn, thuyÕt phôc. Ba. - Dïng tõ, ®Æt c©u chÝnh x¸c, - Muèn viÕt bµi ng«n ng÷ trong s¸ng. v¨n hay – Nhãm 3. RÌn kÜ n¨ng nghÞ luËn : tg NguyÔn §¨ng a. KÜ n¨ng ph©n tÝch ®Ò : M¹nh, §ç Ngäc TÇm quan träng cña viÖc ph©n tÝch Thèng, L­u §øc ®Ò, t×m hiÓu kÕt cÊu cña mét ®Ò v¨n, H¹nh. c¸c thao t¸c ph©n tÝch ®Ò. - KÜ n¨ng lµm b. KÜ n¨ng x©y dùng luËn Chuyªn ®Ò 7 bµi v¨n nghÞ luËn ®iÓm : – NguyÔn Quèc TÇm quan träng cña luËn Siªu ®iÓm. - T×m ®äc Yªu cÇu cña luËn ®iÓm. v¨n nh÷ng bµi nghiªn Sè l­îng vµ vÞ trÝ cña luËn nghÞ cøu cña c¸c t¸c gi¶ ®iÓm. luËn cã uy tÝn nh­ : NghÖ thuËt nªu luËn ®iÓm. Chu V¨n S¬n, V¨n Ph­¬ng ph¸p lµm s¸ng tá Gi¸... luËn ®iÓm trung t©m. c. KÜ n¨ng t×m luËn cø :: TÇm quan träng cña luËn cø. C¸c lo¹i luËn cø th­êng dïng. Tiªu chuÈn lùa chän luËn cø. Nguyªn t¾c vËn dông luËn cø. Quan hÖ gi÷a luËn cø sù thùc vµ luËn cø lÝ luËn. C¸ch thu thËp luËn cø. d. Ph­¬ng ph¸p lËp luËn : LËp luËn theo quan hÖ diÔn dÞch. 11 LËp luËn theo quan hÖ quy n¹p. LËp luËn theo quan hÖ tæng – ph©n – hîp. C¸c c¸ch lËp luËn kh¸c : LËp luËn theo kiÓu mãc xÝch, lËp luËn so s¸nh, lËp luËn nh©n qu¶, lËp luËn b»ng c¸ch nªu c©u hái, tr¶ lêi, råi ph¶n b¸c 1. PhÐp lËp luËn chøng minh : a. ThÕ nµo lµ phÐp lËp luËn chøng minh ? b. Ph­¬ng ph¸p sö dông lÝ lÏ, dÉn chøng trong lËp luËn chøng minh : + X¸c ®Þnh vÊn ®Ò chøng minh. + Yªu cÇu cña dÉn chøng. + Ph©n tÝch vµ tr×nh bµy dÉn chøng. c. LËp dµn ý trong lËp luËn chøng minh. d. Dùng ®o¹n trong lËp luËn chøng minh. e. LuyÖn tËp viÕt bµi v¨n nghÞ luËn chøng minh. 2. PhÐp lËp luËn gi¶i thÝch : Néi dung chÝnh nh­ phÐp lËp luËn gi¶i thÝch. - HÖ thèng mét sè kiÕn thøc ®· häc. - LuyÖn ®Ò tæng hîp. Th¸ng 2 ( tuÇn 3 +4 cña th¸ng 2) Chuyªn ®Ò 8 v¨n nghÞ luËn TiÕp theo Th¸ng 3 Nh÷ng néi dung dù th¶o d­íi ®©y dùa trªn c¬ së ch­¬ng tr×nh, s¸ch gi¸o khoa, s¸ch gi¸o viªn m«n Ng÷ v¨n líp 7 vµ môc tiªu cña viÖc båi d­ìng häc sinh giái m«n Ng÷ v¨n líp 7. Nh÷ng néi dung dù th¶o d­íi ®©y gi¸o viªn cÇn linh ho¹t trong qu¸ tr×nh ¸p dông ®Ó phï hîp víi t×nh h×nh thùc tÕ vµ ®Æc biÖt lµ thùc hiÖn cã hiÖu qu¶ cho c«ng t¸c båi d­ìng häc sinh giái. Trong qu¸ tr×nh biªn so¹n tµi liÖu, cã thÓ cßn nhiªï khiÕm khuyÕt, rÊt mong ®­îc sù ®ãng gãp cña ®ång nghiÖp ®Ó tµi liÖu ngµy cµng hoµn thiÖn. 12 b/ Mét sè ®Ò bµi minh ho¹: Gi¸o viªn cÇn biªn so¹n l¹i theo c¸c kiÓu bµi (biÓu c¶m, nghÞ luËn) vµ cã thÓ sö dông ®Ó ra ®Ò kiÓm tra cuèi mçi chuyªn ®Ò ( v¨n biÓu c¶m, chuyªn ®Ò ca dao, tôc ng÷...). §Ò sè 1: Loµi c©y mµ em yªu. §Ò sè 2: Bãng d¸ng cña mét ng­êi th©n yªu. §Ò sè 3: C¶m nghÜ cña em vÒ mét bµi ca dao mµ em yªu thÝch. §Ò sè 4: C¶m nhËn cña em vÒ hai ®o¹n th¬ ®­îc trÝch trong bµi “Th­ göi mÑ” cña Hen-rÝch Hai-n¬. §Ò sè 5: “ NÕu truyÖn cæ tÝch chiÕu räi mét ¸nh s¸ng hi väng vµo mét cuéc sèng kh¸c, kh¸c h¼n cuéc ®êi hµng ngµy tÎ nh¹t, kh« c»n th× ca dao d©n ca t×m thi høng ngay ë c¸i cuéc ®êi hµng ngµy ®ã…” B»ng nh÷ng hiÓu biÕt cña em vÒ ca dao, h·y lµm s¸ng tá nhËn ®Þnh trªn. §Ò sè 6: Mét ng­êi ViÖt Nam ®i du lÞch nhiÒu n¬i, khi trë vÒ nhµ, b¹n bÌ, ng­êi th©n ®Õn hái n¬i nµo ®Ñp nhÊt, anh ta tr¶ lêi: “Kh«ng n¬i nµo ®Ñp b»ng quª h­¬ng”. Em hiÓu nh­ thÕ nµo vÒ ý kiÕn trªn? B»ng nh÷ng bµi ca dao viÕt vÒ quª h­¬ng, h·y tr×nh bµy nh÷ng c¶m nhËn cña riªng m×nh ®èi víi t×nh yªu quª nhµ Èn chøa trong lßng mçi con ng­êi ViÖt Nam. §Ò sè 7: Bµn vÒ vai trß vµ vÞ trÝ cña nhµ v¨n trong x· héi, cã ng­êi cho r»ng: “Nhµ v¨n lµ kÜ s­ t©m hån”. Em h·y gi¶i thÝch ý kiÕn trªn. B»ng viÖc c¶m nhËn mét sè v¨n b¶n nghÖ thuËt chän läc trong ch­¬ng tr×nh Ng÷ v¨n 7, em h·y lµm râ thiªn chøc vµ sø mÖnh cao c¶ cña nhµ v¨n trong viÖc båi ®¾p t©m hån con ng­êi. §Ò sè 8: 13 Nhµ phª b×nh v¨n häc Hoµi Thanh cã viÕt: “V¨n ch­¬ng sÏ lµ h×nh dung cña sù sèng mu«n h×nh v¹n tr¹ng. Ch¼ng nh÷ng thÕ, v¨n ch­¬ng cßn s¸ng t¹o ra sù sèng”. (Theo Ng÷ v¨n 7, tËp hai) H·y gi¶i thÝch vµ chøng minh ý kiÕn trªn. §Ò sè 9: “Gi¶n dÞ trong ®êi sèng, trong quan hÖ víi mäi ng­êi, trong t¸c phong, Hå Chñ tÞch còng rÊt gi¶n dÞ trong lêi nãi vµ bµi viÕt” (Theo Ng÷ v¨n 7, tËp hai) B»ng mét sè dÉn chøng trong bµi “Tinh thÇn yªu nøoc cña nh©n d©n ta” (Hå ChÝ Minh), h·y chøng minh r»ng c¸ch viÕt cña B¸c Hå rÊt gi¶n dÞ. §Ò sè 10: Trong truyÖn ng¾n “Sèng chÕt mÆc bay”, t¸c gi¶ Ph¹m Duy Tèn ®· khÐo lÐo kÕt hîp phÐp t­¬ng ph¶n vµ phÐp t¨ng cÊp ®Ó béc lé tÝnh c¸ch nh©n vËt, v¹ch trÇn b¶n chÊt “lßng lang d¹ thó” cña tªn quan phñ tr­íc sinh m¹ng cña ng­êi d©n. Em h·y gi¶i thÝch vµ chøng minh ý kiÕn trªn. §Ò sè 11: C C©©uu 11 :: TTrr××nnhh bbµµyy cc¶¶m m nnhhËËnn ccññaa eem m vvÒÒ vv¨¨nn bb¶¶nn ssaauu ;; CCoonn ccßß m mµµ ®®ii ¨¨nn ®®ªªm m § §ËËuu pphh¶¶ii ccµµnnhh m mÒÒm m lléénn ccææ xxuuèènngg aaoo ¤ n g ¬ i « n g v í t t « i ¤ng ¬i «ng vít t«i nnaaoo TT««ii ccãã llßßnngg nnµµoo ««nngg hh··yy xx¸¸oo m m¨¨nngg CCãã xx¸¸oo tthh×× xx¸¸oo nn­­íícc ttrroonngg § §õõnngg xx¸¸oo nn­­íícc ®®ôôcc ®®aauu llßßnngg ccßß ccoonn C C©©uu 22 :: TTiinnhh yyªªuu qquuªª hh­­¬¬nngg ®®ÊÊtt nn­­íícc llµµ m m¹¹cchh nngguuåånn xxuuyyªªnn ssuuèètt ttrroonngg vv¨¨nn hhääcc V ViiÖÖtt N Naam m.. H H··yy pphh¸¸tt bbiiÓÓuu cc¶¶m m nngghhÜÜ ccññaa eem m vvÒÒ nnhh÷÷nngg bbiiÓÓuu hhiiÖÖnn ccññaa tt××nnhh yyªªuu ÊÊyy ttrroonngg vv¨¨nn tthh¬¬ ttrr÷÷ tt××nnhh hhiiÖÖnn ®®¹¹ii V ViiÖÖtt N Naam m.. §Ò sè 12 C©u 1: ( 6 ®iÓm) Trong bµi th¬ “ Nhí con s«ng quª h­¬ng” nhµ th¬ TÕ Hanh cã viÕt: Quª h­¬ng t«i cã con s«ng xanh biÕc. N­íc g­ong trong soi tãc nh÷ng hµng tre T©m hån t«i lµ mét buæi tr­a hÌ To¶ n¾ng xuèng dßng s«ng lÊp lo¸ng. Em h·y ph©n tÝch c¸i hay, c¸i ®Ñp mµ em c¶m nhËn ®­îc tõ bèn c©u th¬. 14 C©u 2: ( 14 ®iÓm C¶m nhËn cña em vÒ bµi th¬ “TiÕng gµ tr­a” cña nhµ th¬ Xu©n Quúnh. §Ò sè 13 §Ò thi häc sinh giái M«n :Ng÷ V¨n 7 C©u 1 : (4®) §äc ®o¹n v¨n sau : “ Sµi Gßn vÉn trÎ .T«i th× ®­¬ng giµ.Ba tr¨m n¨m so víi n¨m ngµn tuæi cña §Êt N­íc th× c¸i ®« thÞ nµy cßn xu©n ch¸n .Sµi Gßn cø trÎ hoµi nh­ mét c©y t¬ ®­¬ng ®é nân nµ , trªn ®µ thay da ®æi thÞt , miÔn lµ c­ d©n ngµy nay vµ c¶ ngµy mai biÕt c¸ch t­íi tiªu ch¨m bãn , tr©n träng , gi÷ g×n c¸i ®« thÞ ngäc ngµ. T«i yªu Sµi Gßn da diÕt T«i yªu trong n¾ng sím , mét thø n¾ng ngät ngµo vµo buæi chiÒu léng giã nhí th­¬ng, d­íi nh÷ng c©y m­a nhiÖt ®íi bÊt ngê .T«i yªu thêi tiÕt tr¸i chøng víi trêi ®ang ui ui buån b· bçng trong v¾t l¹i nh­ thuû tinh , t«i yªu c¶ ®ªm khuya th­a thít tiÕng ån.T«i yªu phè ph­êng n¸o ®éng, dËp d×u n¸o ®éng , dËp d×u xe cé vµo nh÷ng giê cao ®iÓm. Yªu c¶ c¸i tÜnh lÆng cña buæi sím tinh s­¬ng víi lµn kh«ng khÝ m¸t dÞu , thanh s¹ch trªn mét sè ®­êng cßn nhiÒu c©y xanh che chë.” ( “Sµi Gßn t«i yªu” - Lª Minh H­¬ng) a) T¸c gi¶ giíi thiÖu Sµi Gßn b»ng c¸ch nµo ? C¸i hay cña c¸ch giíi thiÖu Êy? b) Ng­êi viÕt ®· béc lé t×nh yªu cña m×nh víi Sµi Gßn nh­ thÕ nµo ? C¸ch béc lé cã g× ®Æc biÖt? C©u 2 : (6 ®) Nhµ v¨n ng­êi §øc Hen –rich Hai- n¬ cã viÕt ®o¹n th¬ trong bµi göi mÑ nh­ sau : “Con th­¬ng sèng ngÈng cao ®Çu , mÑ ¹ TÝnh t×nh con h¬i ngang b­íng , kiªu k× NÕu cã vÞ chóa nµo nh×n con vµo m¾t Con ch¼ng bao giê cói mÆt tr­íc uy nghi Th­ Nh­ng mÑ ¬i, con xin thó thËt Tr¸i tim con dï kiªu h·nh thÕ nµo §øng tr­íc mÑ dÞu dµng , ch©n thËt Con thÊy m×nh bÐ nhá lµm sao .” ( TÕ Hanh dÞch) a) Nªu ý chÝnh cña tõng khæ th¬? Hai ý chÝnh Êy cã quan hÖ víi nhau nh­ thÕ nµo? b) Hai khæ th¬ trªn nèi liÒn nhau thµnh mét v¨n b¶n. H·y ph©n tÝch sù liªn kÕt chÆt chÏ cña v¨n b¶n ? c) Ph¸t biÓu c¶m nghÜ vÒ hai khæ th¬ trªn b»ng mét ®o¹n v¨n ng¾n. C©u 3 : (10 ®). Cã mét ®äan th¬ rÊt hay , rÊt xóc ®éng viÕt vÒ B¸c Hå kÝnh yªu nh­ sau : “ §Êt n­íc ®Ñp v« cïng . Nh­ng B¸c ph¶i ra ®i. Cho t«i lµm sèng d­íi con tµu ®­a tiÔn B¸c Khi bê b·i dÇn lui lµng xãm khuÊt Bèn phÝa nh×n kh«ng bãng mét hµng tre §ªm xa n­íc ®Çu tiªn , ai nì ngñ 15 Sãng d­íi ch©n tµu ®©u ph¶i sãng quª h­¬ng Trêi tõ ®©y ch¼ng xanh mµu xø së Xa n­íc råi ,cµng hiÓu n­íc ®au th­¬ng ” (“Ng­êi ®i t×m h×nh cña n­íc – ChÕ Lan Viªn) a) §o¹n th¬ ®· viÕt vÒ sù kiÖn nµo trong cuéc ®êi ho¹t ®éng cña B¸c Hå kÝnh yªu? Lóc ®ã B¸c cã tªn lµ g× ? b) Ph©n tÝch hiÖu qu¶ cña dÊu chÊm c©u gi÷a c©u th¬ thø nhÊt vµ tõ “ nh­ng”. c) ViÕt ®o¹n v¨n biÓu c¶m ( 12 -15 c©u) vÒ ®äan th¬ trªn. §Ò sè 14 §Ò thi chän häc sinh giái líp 7 M«n: Ng÷ v¨n. ( Thêi gian lµm bµi: 120 phót ) C©u1 ( 2 ®iÓm ): §äc ®o¹n th¬ sau: “ Trªn ®­êng hµnh qu©n xa Dõng ch©n bªn xãm nhá TiÕng gµ ai nh¶y æ “Côc...côc t¸c côc ta” Nghe xao ®éng n¾ng tr­a Nghe bµn ch©n ®ì mái Nghe gäi vÒ tuæi th¬.” ( TiÕng gµ tr­a, Xu©n Quúnh ) 1. BiÖn ph¸p tu tõ nµo ®­îc sö dông ®Ó diÔn t¶ t©m tr¹ng anh lÝnh trÎ trªn ®­êng hµnh qu©n ra trËn? A. Nh©n ho¸ vµ so s¸nh. B. So s¸nh vµ ®iÖp ng÷. C. §iÖp ng÷ vµ Èn dô. D. §iÖp ng÷ vµ nh©n ho¸. 2. Cã sù chuyÓn ®æi c¶m gi¸c nh­ thÕ nµo trong ba c©u th¬ cã tõ “nghe”? A. ThÝnh gi¸c  xóc gi¸c. B. ThÝnh gi¸c  khøu gi¸c. B. ThÝnh gi¸c  c¶m gi¸c C. ThÝnh gi¸c  vÞ gi¸c. 3. NhËn xÐt vÒ cÊu t¹o cña c©u “ Nghe gäi vÒ tuæi th¬”? A. Lµ c©u ®¬n b×nh th­êng. B. Lµ c©u ®Æc biÖt. C. Lµ c©u rót gän. C. C¶ A,B,C sai. 4. Trong bµi th¬, côm tõ “TiÕng gµ tr­a” ®­îc xuÊt hiÖn mÊy lÇn? A. Hai. B. Bèn. 16 C. S¸u. D. T¸m. C©u 2 ( 2 ®iÓm ): “ Nh­ng chí hiÓu lÇm r»ng B¸c sèng kh¾c khæ theo lèi nhµ tu hµnh, thanh tao theo kiÓu nhµ hiÒn triÕt Èn dËt. B¸c Hå sèng ®êi sèng gi¶n dÞ, thanh b¹ch nh­ vËy, bëi v× Ng­êi sèng s«i næi, phong phó ®êi sèng vµ cuéc ®Êu tranh gian khæ vµ ¸c liÖt cña quÇn chóng nh©n d©n. §êi sèng vËt chÊt gi¶n dÞ cµng hoµ hîp ®êi sèng t©m hån phong phó, víi nh÷ng t­ t­ëng, t×nh c¶m, nh÷ng gi¸ trÞ tinh thÇn cao ®Ñp nhÊt. §ã lµ ®êi sèng thùc sù v¨n minh mµ B¸c Hå nªu g­¬ng s¸ng trong thÕ giíi ngµy nay.” ( §øc tÝnh gi¶n dÞ cña B¸c Hå, Ph¹m V¨n §ång ) T¸c gi¶ ®· göi ®Õn chóng ta ®iÒu g× qua ®o¹n v¨n trªn? Suy nghÜ cña em vÒ lêi göi Êy? C©u 4 ( 6 ®iÓm ): “§äc mét c©u th¬ nghÜa lµ ta gÆp gì t©m hån con ng­êi” ( Ana t«n Prance. ) C©u nãi trªn cña nhµ v¨n Ph¸p gióp em c¶m nhËn ®­îc nh÷ng g× khi häc hai bµi th¬ C¶nh khuya vµ R»m th¸ng giªng cña Hå ChÝ Minh. UBND huyÖn B×nh Giang Phßng GD vµ §T h­íng dÉn chÊm ®Ò thi hsg huyÖn líp 7 m«n: ng÷ v¨n. C©u1 ( 2 ®iÓm ): Mçi c©u tr¶ lêi ®óng ®­îc 0,5 ®iÓm. 1. C 2. B 3. C 4. B. C©u2 ( 2 ®iÓm ): Mçi ý tr¶ lêi ®óng cho 1 ®iÓm: - Lêi göi cña t¸c gi¶ : Qua viÖc kh¼ng ®Þnh sù hoµ hîp gi÷a ®êi sèng vËt chÊt gi¶n dÞ vµ ®êi sèng tinh thÇn phong phó trong con ng­êi B¸c Hå, t¸c gi¶ cßn muèn nãi vÒ ý nghÜa ®Ých thùc cña ®êi sèng con ng­êi: Kh«ng ph¶i lµ sù tho¶ m·n cµng nhiÒu vÒ vËt chÊt, mµ lµ ®êi sèng tinh thÇn, t­ t­ëng , t×nh c¶m phong phó, thËm chÝ lµ v« tËn. Cuéc sèng nh­ thÕ, theo t¸c gi¶ lµ cuéc sèng thùc sù v¨n minh mµ B¸c Hå ®· nªu g­¬ng s¸ng trong thêi ®¹i ngµy nay. - Suy nghÜ cña em : HS cÇn nªu ®­îc suy nghÜ vÒ ý nghÜa thùc sù cña ®êi sèng con ng­êi, vÒ mèi quan hÖ gi÷a nhu cÇu vËt chÊt vµ ®êi sèng tinh thÇn. 17 NÕu ch¹y theo h­ëng thô vËt chÊt sÏ cã thÓ dÉn ®Õn sù nghÌo nµn, quÌ quÆt vÒ tinh thÇn, t×nh c¶m... C©u3 ( 6 ®iÓm ): 1. Yªu cÇu chung: - Trªn c¬ së hiÓu ®óng hai bµi th¬ tr÷ t×nh cña Hå ChÝ Minh ®Ó lµm s¸ng tá yªu cÇu cña ®Ò bµi, biÕt c¸ch lµm bµi v¨n nghÞ luËn v¨n häc. 2. Yªu cÇu cô thÓ: HS cã thÓ tr×nh bµy, s¾p xÕp theo nhiÒu c¸ch, c¶m thô ®«i chç kh¸c nhau nh­ng cÇn ®¹t ®­îc c¸c ý sau: - T©m hån yªu thiªn nhiªn, g¾n bã chan hoµ víi thiªn nhiªn: + ViÕt nhiÒu vÒ thiªn nhiªn ( §Æc biÖt lµ tr¨ng.) + Cã nhiÒu rung ®éng, sù say mª tr­íc vÎ ®Ñp cña thiªn nhiªn ViÖt B¾c. + Chan hoµ, mËt thiÕt víi thiªn nhiªn, c¶nh vËt. - T×nh yªu thiªn nhiªn lu«n g¾n liÒn víi t×nh yªu n­íc s©u nÆng. + ChÊt nghÖ sÜ vµ t©m tr¹ng ng­êi chiÕn sÜ lu«n thèng nhÊt trong con ng­êi cña B¸c. 3. Tiªu chuÈn cho ®iÓm: - §iÓm 6: §¸p øng yªu cÇu nªu trªn, diÔn ®¹t m¹ch l¹c, tr×nh bµy khoa häc. Cã nh÷ng c¶m nhËn vµ ph¸t hiÖn míi mÎ, tinh tÕ. - §iÓm 4: §¸p øng phÇn lín c¸c yªu cÇu trªn. Cã thÓ cßn mét vµi sai sãt nhá vÒ diÔn ®¹t, tr×nh bµy. - §iÓm 2: Ch­a thËt hiÓu ®Ò, bµi lµm cßn m¾c nhiÒu lçi diÔn ®¹t. §Ò sè 15 TTõõ m m««ttjj bbµµii ccaaoo ddaaoo tthhaann tthh©©nn ®®·· hhääcc ttrroonngg cchh­­¬¬nngg ttrr××nnhh N Ngg÷÷ vv¨¨nn 77 ttËËpp 11,, hh··yy pphh¸¸tt bbiiÓÓuu cc¶¶m m nngghhÜÜ ccññaa eem m vvÒÒ tthh©©nn pphhËËnn nngg­­êêii pphhôô nn÷÷ ttrroonngg xx·· hhééii xx­­aa.. §Ò sè 16 18 N Nªªuu cc¶¶m m nngghhÜÜ ss©©uu ss¾¾cc nnhhÊÊtt ccññaa eem m vvÒÒ m méétt ttrruuyyÖÖnn nngg¾¾nn ®®·· hhääcc ttrroonngg cchh­­¬¬nngg ttrr××nnhh N Ngg÷÷ vv¨¨nn 77.. c/ giíi thiÖu Mét sè s¸ng kiÕn kinh nghiÖm vµ tµi liÖu s­u tÇm : giíi thiÖu bµi v¨n biÓu c¶m vÒ ng­êi th©n Trong cuộc sống hàng ngày, có biết bao nhiêu người đáng để chúng ta thương yêu và dành nhiều tình cảm. Nhưng đã bao giờ bạn nghĩ rằng, người thân yêu nhất của bạn là ai chưa? Với mọi người câu trả lời ấy có thể là ông bà, là mẹ, là anh chị hoặc cũng có thể là bạn bè chẳng hạn. Còn riêng tôi, hình ảnh người bố sẽ mãi mãi là ngọn lửa thiêng liêng, sưởi ấm tâm hồn tôi mãi tận sau này. Bố tôi không may mắn như những người đàn ông khác. Trong suốt cuộc đời bố có lẽ không bao giờ được sống trong sự sung sướng, vui vẻ. Bốn mươi tuổi khi chưa đi được nửa chặng đời người, bố đã phải sống chung với bao nhiêu bệnh tật: Đầu tiên đó chỉ là những cơn đau dạ dày, rồi tiếp đến lại xuất hiện thêm nhiều biến chứng. Trước đây, khi còn khỏe mạnh, bao giờ bố cũng rất phong độ. Thế nhưng bây giờ, vẻ đẹp ấy dường như đã dần đổi thay: Thay vì những cánh tay cuồn cuộn bắp, giờ đây chỉ còn là một dáng người gầy gầy, teo teo. Đôi mắt sâu dưới hàng lông mày rậm, hai gò má cao cao lại dần nổi lên trên khuôn mặt sạm đen vì sương gió. Tuy vậy, bệnh tật không thể làm mất đi tính cách bên trong của bố, bố luôn là một người đầy nghị lực, giàu tự tin và hết lòng thương yêu gia đình. Gia đình tôi không khá giả, mọi chi tiêu trong gia đình đều phụ thuộc vào đồng tiền bố mẹ kiếm được hàng ngày. Dù bệnh tật, ốm đau nhưng bố chưa bao giờ chịu đầu hàng số mệnh. Bố cố gắng vượt lên những cơn đau quằn quại để làm yên lòng mọi người trong gia đình, cố gắng kiếm tiền bằng sức lao động của mình từ nghề xe lai. Hàng ngày, bố phải đi làm từ khi sáng sớm cho tới lúc mặt trời đã ngã bóng từ lâu. Mái tóc bố đã dần bạc đi trong sương sớm. Công việc ấy rất dễ dàng với những người bình thường nhưng với bố nó rất khó khăn và gian khổ. Bây giờ có những lúc phải chở khách đi đường xa, đường sốc thì những cơn đau dạ dạy của bố lại tái phát. Và cả những ngày thời tiết thay đổi, có những trưa hè nắng to nhiệt độ tới 3848 độ C, hay những ngày mưa ngâu rả rích cả tháng 7, tháng 8, rồi cả những tối mùa đông lạnh giá, bố vẫn cố gắng đứng dưới những bóng cây kia mong khách qua 19 đường. Tôi luôn tự hào và hãnh diện với mọi người khi có được một người bố giàu đức hy sinh, chịu thương, chịu khó như vậy. Nhưng có phải đâu như vậy là xong. Mỗi ngày bố đứng như vậy thì khi trở về những cơn đau quằn quại lại hành hạ bố. Nhìn khuôn mặt bố nhăn nhó lại, những cơn đau vật vã mà bố phải chịu đựng, tôi chỉ biết òa lên mà khóc. Nhìn thấy bố như vậy, lòng tôi như quặn đau hơn gấp trăm ngàn lần. Bố ơi, giá như con có thể mang những cơn đau đó vào mình thay cho bố, giá như con có thể giúp bố kiếm tiền thì hay biết mấy? Nếu làm được gì cho bố vào lúc này để bố được vui hơn, con sẽ làm tất cả, bố hãy nói cho con được không? Những lúc ấy, tôi chỉ biết ôm bố, xoa dầu cho bố, tôi chỉ muốn với bố đừng đi làm nữa, tôi có thể nghỉ học, như vậy sẽ tiết kiệm được chi tiêu cho gia đình, tôi có thể kiếm được tiền và chữa bệnh cho bố. Nhưng nếu nhắc đến điều đó chắc chắn là bố sẽ buồn và thất vọng ở tôi nhiều lắm. Bố luôn nói rằng bố sẽ luôn chiến đấu. Chiến đấu cho tới những chút sức lực cuối cùng để có thể nuôi chúng tôi ăn học thành người. Bố rất quan tâm đến việc học của chúng tôi. Ngày xưa bố học rất giỏi nhưng nhà nghèo bố phải nghỉ học. Vào mỗi tối, khi còn cố gắng đi lại được, bố luôn bày dạy cho mấy chị em học bài. Trong những bữa cơm bố thường nhắc chúng tôi cách sống, cách làm người sao cho phải đạo. Tôi phục bố lắm, bố thuộc hàng mấy nghìn câu Kiều, hàng trăm câu châm ngôn, danh ngôn nổi tiếng… Chính vì vậy, tôi luôn cố gắng tự giác học tập. Tôi sẽ làm một bác sĩ và sẽ chữa bệnh cho bố, sẽ kiếm tiền để phụng dưỡng bố và đi tiếp những bước đường dở dang trong tuổi trẻ của bố. Tôi luôn biết ơn bố rất nhiều, bố đã dành cho tôi một con đường sáng ngời, bởi đó là con đường của học vấn, chứ không phải là con đường đen tối của tiền bạc. Tôi sẽ luôn lấy những lời bố dạy để sống, lấy bố là gương sáng để noi theo. Và tôi khâm phục không chỉ bởi bố là một người giỏi giang, là một người cao cả, đứng đắn, lòng kiên trì chịu khó mà còn bởi cách sống lạc quan, vô tư của bố. Mặc dù những thời gian rảnh rỗi của bố còn lại rất ít nhưng bố vẫn trồng và chăm sóc khu vườn trước nhà để cho nó bao giờ cũng xanh tươi. Những giỏ phong lan có bao giờ bố quên cho uống nước vào mỗi buổi sáng; những cây thiết ngọc lan có bao giờ mang trên mình một cái lá héo nào? Những cây hoa lan, hoa nhài có bao giờ không tỏa hương thơm ngát đâu? Bởi đằng sau nó luôn có một bàn tay ấm áp chở che, chăm sóc, không những yêu hoa mà bố còn rất thích nuôi động vật. 20