Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Më ®Çu
X©y dùng c¬ b¶n lµ ngµnh t¹o ra c¬ së vËt chÊt kü thuËt quan träng cho nÒn kinh tÕ
quèc d©n. §©y lµ ngµnh mòi nhän trong chiÕn lîc x©y dùng vµ ph¸t triÓn ®Êt níc. Thµnh
c«ng cña ngµnh x©y dùng c¬ b¶n trong nh÷ng n¨m qua lµ ®iÒu kiÖn thóc ®Èy c«ng
nghiÖp ho¸ - hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§Ó ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n ®¹t ®îc hiÖu qu¶ cao doanh nghiÖp ph¶i cã biÖn ph¸p
thÝch hîp qu¶n lý nguån vèn, kh¾c phôc t×nh tr¹ng l·ng phÝ, thÊt tho¸t trong s¶n xuÊt,
qu¸ tr×nh x©y dùng c¬ b¶n bao gåm nhiÒu kh©u ( thiÕt kÕ, lËp dù ¸n, thi c«ng, nghiÖm thu
...) do ®Þa bµn thi c«ng lu«n thay ®æi, thêi gian thi c«ng kÐo dµi nªn c«ng t¸c qu¶n lý tµi
chÝnh thêng phøc t¹p, cã nhiÒu ®iÓm kh¸c biÖt so víi c¸c ngµnh kinh doanh kh¸c.
Tõ khi nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn sang c¬ chÕ thÞ trêng nhµ níc ®· trao quyÒn tù chñ
cho c¸c ®¬n vÞ ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ c¸c doanh nghiÖp ph¶i thùc sù chÞu
tr¸ch nhiÖm vÒ ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh, cô thÓ lµ ph¶i tù h¹ch to¸n lç l·i. Ph©n
tÝch tµi chÝnh nh»m môc ®Ých cung cÊp th«ng tin vÒ thùc tr¹ng t×nh h×nh kinh doanh cña
doanh nghiÖp, kh¶ n¨ng thanh to¸n, hiÖu qu¶ sö dông vèn. Ph©n tÝch tµi chÝnh trë thµnh
c«ng cô hÕt søc quan träng trong qu¶n lý kinh tÕ. Ph©n tÝch tµi chÝnh cung cÊp cho nhµ
qu¶n lý c¸i nh×n tæng qu¸t vÒ thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp hiÖn t¹i, dù b¸o c¸c vÊn ®Ò tµi
chÝnh trong t¬ng lai, cung cÊp cho c¸c nhµ ®Çu t t×nh h×nh ph¸t triÓn vµ hiÖu qu¶ ho¹t
®éng, gióp c¸c nhµ chÝnh s¸ch ®a ra biÖn ph¸p qu¶n lý h÷u hiÖu.
HiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh nãi chung vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn nãi riªng lµ néi
dung quan träng trong ph©n tÝch ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp. Trong ®iÒu
kiÖn nÒn kinh tÕ më muèn kh¼ng ®Þnh ®îc vÞ trÝ cña m×nh trªn thÞ trêng, muèn chiÕn
th¾ng ®îc c¸c ®èi thñ c¹nh tranh phÇn lín phô thuéc vµo hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp. HiÖu qu¶ kinh doanh sÏ ®îc ®¸nh gi¸ qua ph©n tÝch tµi chÝnh, c¸c chØ
tiªu ph©n tÝch sÏ cho biÕt bøc tranh vÒ ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp gióp t×m ra híng ®i
®óng ®¾n, cã c¸c chiÕn lîc vµ c¸c quyªt ®Þnh kÞp thêi nh»m ®¹t ®îc hiÖu qu¶ kinh doanh
cao nhÊt.
Trong kho¸ luËn víi ®Ò tµi “Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh C«ng ty x©y l¾p 665” t«i
muèn ®Ò cËp tíi mét sè vÊn ®Ò mang tÝng lý thuyÕt vÒ viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh
cña C«ng ty x©y l¾p 665.
Kho¸ luËn gåm 3 ch¬ng:
Ch¬ng 1: Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp .
Ch¬ng 2: Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña C«ng ty x©y l¾p 665
Ch¬ng 3: Gi¶i ph¸p n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh
Do thiÕu kinh nghiÖm thùc tÕ vµ hiÓu biÕt vÒ ®Ò tµi cßn mang nÆng tÝnh lý thuyÕt nªn
kho¸ luËn kh«ng tr¸nh khái nh÷ng thiÕu sãt.T«i mong nhËn ®îc ý kiÕn ®ãng gãp cña
c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n ®Ó kho¸ luËn ®îc hoµn thiÖn h¬n.
Qua ®©y t«i xin göi lêi c¶m ¬n C«ng ty C«ng ty x©y l¾p 665 ®· t¹o mäi ®iÒu kiÖn
thuËn lîi trong thêi gian t«i thùc tËp t¹i c«ng ty. Xin ch©n thµnh c¶m ¬n Th¹c sÜ NguyÔn
Anh §µo, c¸c thÇy c« vµ c¸c b¹n gióp ®ì t«i hoµn thµnh ®Ò tµi nµy.
1
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
2
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ch¬ng I
Mét sè vÊn ®Ò lý luËn chung vÒ ph©n tÝch t×nh
h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp
1.1. Tµi chÝnh doanh nghiÖp vµ c¸c mèi quan hÖ cña tµi
chÝnh doanh nghiÖp
1.1.1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc trng cña tµi chÝnh doanh nghiÖp
Tµi chÝnh ®îc ®Æc trng b»ng sù vËn ®éng ®éc lËp t¬ng ®èi cña tiÒn tÖ víi chøc n¨ng
lµ tiÒn tÖ thanh to¸n vµ ph¬ng tiÖn cÊt tr÷ trong qu¸ tr×nh t¹o lËp hay sö dông c¸c quü tiÒn
tÖ ®¹i diÖn cho søc mua nhÊt ®Þnh ë c¸c chñ thÓ kinh tÕ – x· héi. Tµi chÝnh ph¶n ¸nh
tæng hîp c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ trong viÖc ph©n phèi c¸c nguån lùc hay sö dông c¸c
quü tiÒn tÖ nh»m ®¸p øng yªu cÇu tÝch luü hay tiªu dïng cña c¸c chñ thÓ trong x· héi.
Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ kh©u quan träng trong hÖ thèng tµi chÝnh cña nÒn kinh tÕ
thÞ trêng. Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ mét ph¹m trï kinh tÕ kh¸ch quan, g¾n liÒn víi sù ra
®êi cña nÒn kinh tÕ hµng ho¸ - tiÒn tÖ. Sù tån t¹i, tÝnh chÊt, møc ®é ph¸t triÓn cña tµi
chÝnh doanh nghiÖp phô thuéc vµo sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. Khi nÒn kinh tÕ
thÞ trêng xuÊt hiÖn ®· lµm xuÊt hiÖn hµng lo¹t quan hÖ tµi chÝnh míi. Do vËy mµ tÝnh
chÊt vµ ph¹m vi ho¹t ®éng cña tµi chÝnh doanh nghiÖp còng cã nh÷ng thay ®æi ®¸ng kÓ.
Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ hÖ thèng c¸c luång chuyÓn dÞch gi¸ trÞ, c¸c luång vËn ®éng
cña nh÷ng nguån tµi chÝnh trong qu¸ tr×nh t¹o lËp hoÆc sö dông c¸c quü tiÒn tÖ, vèn cña
doanh nghiÖp nh»m ®¹t tíi môc tiªu doanh lîi trong khu«n khæ ph¸p luËt.
Tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶n ¸nh c¸c quan hÖ kinh tÕ ®a d¹ng trong c¸c qu¸ tr×nh
®ã cña ho¹t ®éng kinh doanh trong doanh nghiÖp.
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng, tµi chÝnh doanh nghiÖp cã nh÷ng ®Æc trng sau:
- Tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶n ¸nh nh÷ng luång dÞch chuyÓn gi¸ trÞ trong nÒn kinh
tÕ, ®ã chÝnh lµ sù vËn ®éng cña c¸c nguån tµi chÝnh g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh cña doanh nghiÖp . Nã thÓ hiÖn sù vËn ®éng cña c¸c nguån tµi chÝnh ®îc diÔn ra
gi÷a doanh nghiÖp víi ng©n s¸ch nhµ níc th«ng qua nép thuÕ vµ tµi trî chÝnh gi÷a c¸c
doanh nghiÖp víi thÞ trêng hµng ho¸, søc lao ®éng, tµi chÝnh , th«ng tin, dÞch vô trong
viÖc cung øng c¸c yÕu tè s¶n xuÊt ( ®Çu vµo) còng nh b¸n hµng ho¸, dÞch vô ( ®Çu ra)
cña qu¸ tr×nh kinh doanh.
- Sù vËn ®éng cña c¸c nguån tµi chÝnh doanh nghiÖp kh«ng ph¶i diÔn ra mét c¸ch
hçn lo¹n mµ nã ®îc hoµ nhËp vµo chu tr×nh kinh tÕ cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng. §ã lµ sù
vËn ®éng chuyÓn ho¸ tõ c¸c nguån tµi chÝnh thµnh c¸c quü hoÆc vèn kinh doanh cña
doanh nghiÖp vµ ngîc l¹i. Sù chuyÓn ho¸ qua l¹i ®îc ®iÒu chØnh b»ng hÖ thèng c¸c quan
hÖ ph©n phèi díi h×nh thøc gi¸ trÞ ®Ó t¹o lËp hoÆc sö dông tiÒn tÖ; phôc vô cho c¸c môc
tiªu s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp .
3
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.1.2. Chøc n¨ng vµ vai trß cña doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
1.1.2.1. Chøc n¨ng
Chøc n¨ng cña tµi chÝnh biÓu hiÖn kh¶ n¨ng kh¸ch quan vèn cã cña ph¹m trï tµi
chÝnh .
Tµi chÝnh doanh nghiÖp cã hai chøc n¨ng:
- Ph©n phèi díi h×nh thøc gi¸ trÞ x· héi.
- Gi¸m ®èc b»ng ®ång tiÒn ho¹t ®éng kinh doanh.
a.Chøc n¨ng ph©n phèi: chøc n¨ng nµy gióp doanh nghiÖp cã kh¶ n¨ng khai th¸c,
thu hót c¸c nguån tµi chÝnh trong nÒn kinh tÕ ®Ó h×nh thµnh vèn kinh doanh cña doanh
nghiÖp . Trong qu¸ tr×nh sö dông vèn còng sö dông chøc n¨ng ph©n phèi, ®ã lµ viÖc cung
øng vèn cho c¸c nhu cÇu kinh doanh cña c¸c doanh nghiÖp hay cung øng vèn cho thÞ trêng vèn. Lîi nhuËn thu ®îc lµ môc ®Ých cña doanh nghiÖp vµ còng lµ yÕu tè quan träng
nhÊt quyÕt ®Þnh ph¬ng híng vµ c¸ch thøc ®Çu t, ph©n phèi cña doanh nghiÖp.
b.Chøc n¨ng gi¸m ®èc: B»ng viÖc ®o lêng, c©n nh¾c gi÷a nh÷ng chi phÝ bá ra vµ hiÖu
qu¶ thu ®îc, chøc n¨ng gi¸m ®èc cã kh¶ n¨ng ph¸t hiÖn c¸c khuyÕt tËt trong kh©u ph©n
phèi ®Ó tõ ®ã ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh ph©n phèi nãi riªng vµ ph¬ng híng, chiÕn lîc s¶n xuÊt
kinh doanh nãi chung.
Chøc n¨ng ph©n phèi vµ chøc n¨ng gi¸m ®èc cã quan hÖ h÷u c¬ rÊt mËt thiÕt víi nhau.
Nhê cã ph©n phèi mµ tµi chÝnh cã kh¶ n¨ng gi¸m ®èc. Vµ ngîc l¹i, nhê cã gi¸m ®èc mµ
ph©n phèi míi hiÖu qu¶ vµ lµnh m¹nh ®îc.
1.1.2.2. Vai trß cña tµi chÝnh doanh nghiÖp trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng
NÕu nh trong nÒn kinh tÕ chØ huy bao cÊp cña níc ta tríc ®©y, vai trß cña tµi chÝnh
doanh nghiÖp lu«n thô ®éng, ¶nh hëng ®Õn s¶n xuÊt kinh doanh mét c¸ch h¹n chÕ do sù
can thiÖp qu¸ s©u cña nhµ níc vµo nÒn kinh tÕ th× khi chuyÓn sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng
víi chÝnh s¸ch ®æi míi vµ c¬ chÕ n¨ng ®éng, cëi më trong khu«n khæ ph¸p luËt, vai trß
cña tµi chÝnh doanh nghiÖp ®îc ®Ò cao vµ ph¸t huy trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
cña doanh nghiÖp:
-Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ c«ng cô khai th¸c, thu hót c¸c nguån tµi chÝnh nh»m ®¶m
b¶o nhu cÇu ®Çu t, ph¸t triÓn cña doanh nghiÖp :
Trong c¬ chÕ kÕ ho¹ch ho¸ tËp trung, vai trß nµy kh«ng ®îc ®Æt ra lµ nhu cÇu cÊp
b¸ch do cã sù b¶o hé tõ ng©n s¸ch nhµ níc vµ c¸c ng©n hµng víi l·i suÊt u ®·i.
Khi sang nÒn kinh tÕ thÞ trêng vèn lu«n lµ vÊn ®Ò sèng cßn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp
nhu cÇu ®Çu t vµ ®îc ®Çu t ngµy cµng t¨ng, thÞ trêng vèn ho¹t ®éng s«i næi, thÞ trêng
chøng kho¸n ra ®êi.
§©y lµ m«i trêng thuËn lîi ®Ó c¸c doanh nghiÖp b»ng nhiÒu h×nh thøc kh¸c nhau
chñ ®éng khai th¸c thu hót c¸c nguån vèn trong x· héi, tõ níc ngoµi.
4
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
-Tµi chÝnh doanh nghiÖp cã vai trß sö dông vèn tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶. §©y lµ vai trß
kh«ng kÐm phÇn quan träng, ®îc coi lµ ®iÒu kiÖn tån t¹i vµ ph¸t triÓn cña mçi doanh
nghiÖp . Tríc søc Ðp tõ nhiÒu phÝa cña thÞ trêng, sö dông vèn tiÕt kiÖm vµ hiÖu qu¶ lu«n
mang l¹i lîi nhuËn cao h¬n cho doanh nghiÖp .
-Tµi chÝnh doanh nghiÖp ®îc sö dông nh mét c«ng cô ®Ó kÝch thÝch, thóc ®Èy s¶n
xuÊt kinh doanh.
Nh»m thóc ®Èy t¨ng trëng trong ho¹t ®éng kinh doanh, doanh nghiÖp cã thÓ sö
dông c¸c c«ng cô tµi chÝnh nh ®Çu t, l·i suÊt, dÞch vô, tiÒn l¬ng, thëng…®Ó kÝch thÝch
t¨ng n¨ng suÊt lao ®éng, kÝch thÝch tiªu dïng, kÝch thÝch thu hót vèn….
- Tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ c«ng cô quan träng ®Ó kiÓm tra c¸c ho¹t ®éng s¶n suÊt
kinh doanh cña doanh nghiÖp .
T×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp ph¶n ¸nh ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp
trong mét giai ®o¹n. Th«ng qua sè liÖu kÕ to¸n, c¸c chØ tiªu tµi chÝnh cã thÓ ®¸nh gi¸ ®îc
thùc tr¹ng cña doanh nghiÖp tõ ®ã t×m ra nguyªn nh©n vµ kh¾c phôc, ®iÒu chØnh qu¸ tr×nh
kinh doanh nh»m ®¹t ®îc môc tiªu dù ®Þnh.
1.1.3.Nguyªn t¾c tæ chøc tµi chÝnh doanh nghiÖp
§Ó ®¶m b¶o thùc hiÖn ®îc c¸c chøc n¨ng cña m×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp cÇn ®îc
thùc hiÖn ®¶m b¶o c¸c nguyªn t¾c sau:
- T«n träng ph¸p luËt
- T«n träng nguyªn t¾c h¹ch to¸n kinh doanh
- C«ng t¸c tæ chøc tµi chÝnh ph¶i lu«n gi÷ ®îc ch÷ tÝn
- Tæ chøc ph¶i ®¶m b¶o an toµn, phßng ngõa rñi ro bÊt tr¾c
1.1.4. C¸c mèi quan hÖ trong tµi chÝnh doanh nghiÖp chñ yÕu
1.1.4.1. XÐt trong ph¹m vi ho¹t ®éng
- Quan hÖ gi÷a tµi chÝnh doanh nghiÖp víi nhµ níc: Quan hÖ nµy thÓ hiÖn trong qu¸
tr×nh ph©n phèi l¹i tæng s¶n phÈm x· héi vµ thu nhËp quèc d©n gi÷a ng©n s¸ch nhµ níc
víi c¸c doanh nghiÖp th«ng qua h×nh thøc doanh nghiÖp nép thuÕ vµo ng©n s¸ch theo
luËt ®Þnh. Nhµ níc còng tham gia cÊp ph¸t vèn ®èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc hoÆc
tham gia víi t c¸ch ngêi gãp vèn trong c¸c doanh nghiÖp së h÷u hçn hîp.
- Quan hÖ tµi chÝnh gi÷a doanh nghiÖp vµ thÞ trêng (thÞ trêng hµng ho¸, thÞ trêng lao
®éng, thÞ trêng tµi chÝnh) ….§©y lµ nh÷ng quan hÖ vÒ mua b¸n, trao ®æi c¸c yÕu tè phôc
vô qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh vµ tiªu thô s¶n phÈm, dÞch vô cña doanh nghiÖp . Kh¸c
h¼n víi thêi kú bao cÊp, trong c¬ chÕ thÞ trêng c¸c quan hÖ nµy ®îc ph¸t triÓn m¹nh mÏ.
- Quan hÖ tµi chÝnh ph¸t sinh trong néi bé doanh nghiÖp: lµ nh÷ng quan hÖ vÒ ph©n
phèi, ®iÒu hoµ c¬ cÊu kinh doanh, ph©n phèi thu nhËp gi÷a c¸c thµnh viªn (hoÆc cæ ®«ng)
trong néi bé doanh nghiÖp vµ c¸c quan hÖ thanh to¸n hîp ®ång lao ®éng gi÷a doanh
nghiÖp vµ c«ng nh©n viªn chøc.
5
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
1.1.4.2 XÐt theo néi dung kinh tÕ
XÐt vÒ néi dung kinh tÕ, c¸c quan hÖ tµi chÝnh doanh nghiÖp chia lµm ba nhãm sau:
- C¸c quan hÖ tµi chÝnh nh»m môc ®Ých khai th¸c, thu hót vèn: §ã lµ nh÷ng quan hÖ
vÒ vay vèn, ph¸t hµnh tr¸i phiÕu, cæ phiÕu…nh»m t¹o lËp vèn kinh doanh cña doanh
nghiÖp ë c¬ chÕ thÞ trêng hiÖn nay, h×nh thøc huy ®éng vèn rÊt phong phó. Còng nhê vµo
c¸c mèi quan hÖ tµi chÝnh viÖc khai th¸c, thu hót vèn sÏ hiÖu qu¶ h¬n.
- C¸c quan hÖ tµi chÝnh vÒ ph©n phèi thu nhËp vµ lîi nhuËn: Nh÷ng quan hÖ nµy cã
liªn quan ®Õn nhiÒu ®èi tîng, chñ thÓ ph©n phèi, nh: liªn quan ®Õn nhµ níc trong viÖc
nép thuÕ, liªn quan ®Õn ng©n hµng trong thanh to¸n l·i, tÝn dông, liªn quan ®Õn cæ ®«ng
trong viÖc thanh to¸n cæ tøc, liªn quan ®Õn néi bé doanh nghiÖp trong viÖc bï ®¾p c¸c
chi phÝ cña yÕu tè ®Çu vµo, viÖc ph©n bæ c¸c quü cña doanh nghiÖp .
Môc ®Ých cao nhÊt vµ quan träng nhÊt cña ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh doanh
nghiÖp lµ gióp cho nh÷ng ngêi ra quyÕt ®Þnh lùa chän ®îc ph¬ng ¸n kinh doanh tèi u vµ
®¸nh gi¸ chÝnh x¸c thùc tr¹ng tµi chÝnh vµ tiÒm n¨ng cña doanh nghiÖp. Còng gièng môc
®Ých trªn, khi nghiªn cøu t×nh h×nh tµi chÝnh, khi xem xÐt c¸c mèi quan hÖ cña tµi chÝnh
doanh nghiÖp cã nh÷ng ®iÓm chung:
+ Ph¶n ¸nh luång vËn ®éng, chuyÓn dÞch gi¸ trÞ, sù vËn ®éng cña c¸c nguån tµi
chÝnh n¶y sinh g¾n liÒn víi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp .
+ Sù vËn ®éng, chuyÓn ho¸ cña c¸c nguån tµi lùc trong kinh doanh kh«ng ph¶i lµ
hçn lo¹n mµ ®îc ®iÒu chØnh b»ng hÖ thèng quan hÖ ph©n phèi díi h×nh thøc gi¸ trÞ th«ng
qua viÖc t¹o lËp vµ sö dông c¸c lo¹i quü tiÒn tÖ, vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp.
+ §éng lùc cña sù vËn ®éng vµ chuyÓn ho¸ c¸c nguån tµi lùc lµ nh»m môc tiªu
doanh lîi trong khu«n khæ cho phÐp cña ph¸p luËt.
1.2. Ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp:
1.2.1. Kh¸i niÖm - ý nghÜa cña ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp
1.2.1.1. Kh¸i niÖm
Ph©n tÝch ho¹t ®éng tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ mét trong nh÷ng néi dung c¬ b¶n
thuéc ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp nh»m gi¶i quyÕt c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ
ph¸t sinh trong kinh doanh ®îc biÓu hiÖn díi h×nh th¸i tiÒn tÖ. §©y còng lµ qu¸ tr×nh xem
xÐt, kiÓm tra ®èi chiÕu vµ so s¸nh vÒ c¸c sè liÖu tµi chÝnh hiÖn hµnh víi qu¸ khø, thu
thËp, xö lý c¸c th«ng tin kÕ to¸n vµ c¸c th«ng tin kh¸c trong qu¶n lý doanh nghiÖp .Tõ
®ã
Cã thÓ ®¸nh gi¸ t×nh h×nh tµi chÝnh, kh¶ n¨ng vµ tiÒm lùc cña doanh nghiÖp, gióp ngêi sö
dông th«ng tin ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh qu¶n lý vµ tµi chÝnh phï hîp.
1.2.1.2. ý nghÜa
6
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trong c¬ chÕ më c¸c doanh nghiÖp ®îc tù do kinh doanh trong giíi h¹n ph¸p luËt
cho phÐp. Do ®ã rÊt nhiÒu lo¹i h×nh doanh nghiÖp ho¹t ®éng vµ ®Çu chó träng ®Õn t×nh
h×nh tµi chÝnh: chñ së h÷u cña c¸c doanh nghiÖp, c¸c cæ ®«ng, nhµ ®Çu t, nhµ tµi trî, nhµ
cung øng, kh¸ch hµng, c¸c c¬ quan nhµ níc, c¸c c«ng nh©n viªn…Mçi ®èi tîng quan
t©m ®Õn t×nh h×nh tµi chÝnh díi c¸c gãc ®é kh¸c nhau:
- Víi chñ doanh nghiÖp vµ c¸c nhµ qu¶n trÞ doanh nghiÖp: mèi quan t©m hµng ®Çu
cña hä lµ t×m kiÕm lîi nhuËn, kh¶ n¨ng ph¸t triÓn, tèi ®a ho¸ gi¸ trÞ doanh nghiÖp. Ngoµi
ra c¸c nhµ qu¶n trÞ cßn quan t©m ®Õn nhiÒu môc tiªu kh¸c nh t¹o c«ng ¨n viÖc lµm, n©ng
cao chÊt lîng s¶n phÈm vµ uy tÝn, më réng thÞ trêng, ®ãng phóc lîi x· héi, b¶o vÖ m«i trêng…Do ®ã hä quan t©m tríc hÕt ®Õn lÜnh vùc ®Çu t vµ tµi trî, ®ã chÝnh lµ lîng th«ng tin
doanh nghiÖp cÇn ®Ó ®¸nh gi¸vµ c©n b»ng tµi chÝnh, kh¶ n¨ng thanh to¸n, sinh lîi, rñi ro
vµ dù ®o¸n t×nh h×nh tµi chÝnh nh»m ®a ra quyÕt ®Þnh, kÕ ho¹ch ®óng ®¾n.
- Víi ng©n hµng vµ c¸c chñ nî kh¸c: Mèi quan t©m cña hä chñ yÕu híng vµo kh¶
n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. Bªn c¹nh ®ã ngêi cho vay còng quan t©m ®Õn kh¶
n¨ng sinh lîi cña doanh nghiÖp v× nã lµ c¬ së cña viÖc vµ l·i cho vay dµi h¹n.
- Víi c¸c nhµ cung cÊp vËt t, thiÕt bÞ, hµng ho¸, dÞch vô nhê vµo t×nh h×nh tµi chÝnh
hä sÏ quyÕt ®Þnh ®îc vÊn ®Ò b¸n chÞu vµ cho tr¶ chËm. Còng nh chñ ng©n hµng vµ nh÷ng
ngêi cho vay tÝn dông, nhãm ngêi nµy còng cÇn ph¶i biÕt ®îc kh¶ n¨ng thanh to¸n hiÖn
t¹i vµ t¬ng lai cña kh¸ch hµng.
- Víi c¸c nhµ ®Çu t: quan t©m nhiÒu ®Õn yÕu tè rñi ro, thêi gian hoµn vèn, møc sinh
lêi vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. V× vËy hä cÇn th«ng tin vÒ t×nh h×nh tµi
chÝnh, ho¹t ®éng cña vèn, kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, tiÒm n¨ng t¨ng trëng cña doanh
nghiÖp vµ tÝnh hiÖu qu¶ cña c«ng t¸c qu¶n lý. Nh÷ng mèi quan t©m trªn nh»m ®¶m b¶o
sù an toµn vµ tÝnh hiÖu qu¶ do dßng vèn ®Çu t cña c¸c nhµ ®Çu t.
- Víi c¸c ®èi tîng kh¸c: C¬ quan tµi chÝnh, thuÕ, nhµ ph©n tÝch, kh¸ch hµng…còng
cã nhu cÇu vÒ th«ng tin c¬ b¶n gièng nhãm trªn bëi nã liªn quan ®Õn quyÒn lîi vµ tr¸ch
nhiÖm, ®Õn kh¸ch hµng hiÖn t¹i vµ t¬ng lai cña hä.
Ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp mµ chñ yÕu lµ ph©n tÝch b¸o c¸o tµi chÝnh vµ c¸c
chØ tiªu ®Æc trng tµi chÝnh th«ng qua hÖ thèng c¸c ph¬ng ph¸p, c«ng cô vµ kü thuËt ph©n
tÝch, gióp ngêi sö dông th«ng tin tõ nh÷ng gãc ®é kh¸c nhau cã thÓ ®¸nh gi¸ toµn diÖn,
tæng qu¸t, võa xem xÐt mét c¸ch chi tiÕt ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Tõ ®ã cã
thÓ nhËn biÕt, ph¸n ®o¸n, dù b¸o vµ ®a ra c¸c quyÕt ®Þnh tµi chÝnh, tµi trî vµ ®Çu t phï
hîp.
1.2.2. Môc tiªu cña ph©n tÝch tµi chÝnh
C¨n cø trªn c¸c nguyªn t¸c vÒ tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, ®¸nh gi¸ kh¶ n¨ng vµ
tiÒm lùc cña doanh nghiÖp, thùc tr¹ng vµ triÓn väng cña ho¹t ®éng tµi chÝnh, v¹ch ra
nh÷ng mÆt tÝch cùc vµ nh÷ng mÆt tiªu cùc vµ tån t¹i cña viÖc thu chi tiÒn tÖ, x¸c ®Þnh
nguyªn nh©n vµ møc ®é ¶nh hëng cña c¸c yÕu tè.Trªn c¬ së ®ã ®Ò ra c¸c biÖn ph¸p tÝch
7
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
cùc nh»m n©ng cao h¬n n÷a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh, híng tíi 3 môc tiªu c¬ b¶n
sau:
- Nh»m cung cÊp th«ng tin h÷u Ých cho c¸c nhµ ®Çu t, c¸c chñ nî vµ c¸c ngêi sö dông
th«ng tin kh¸c ®Ó cho hä cã thÓ ra quyÕt ®Þnh ph¬ng híng vµ quy m« ®Çu t, tÝn dông vµ
c¸c quyÕt ®Þnh kh¸c.Th«ng tin ph¶i dÔ hiÓu ®èi víi ngêi cã tr×nh ®é t¬ng ®èi vÒ kinh
doanh vµ vÒ ho¹t ®éng kinh tÕ muèn nghiªn cøu c¸c th«ng tin nµy.
- Cung cÊp th«ng tin gióp ngêi sö dông cã thÓ ®¸nh gi¸ sè lîng, thêi gian vµ rñi ro
cña nh÷ng kho¶n thu b»ng tiÒn tõ cæ tøc hoÆc tiÒn l·i. V× c¸c dßng tiÒn cña nhµ ®Çu t liªn
quan víi c¸c dßng tiÒn cña doanh nghiÖp nªn qu¸ tr×nh ph©n tÝch ph¶i cung cÊp th«ng tin
®Ó gióp hä ®¸nh gi¸ sè lîng, thêi gian vµ rñi ro cña c¸c ®ång tiÒn thuÇn dù kiÕn thu ®îc
cña doanh nghiÖp .
- Cung cÊp th«ng tin vÒ c¸c nguån lùc kinh tÕ cña doanh nghiÖp, nghÜa vô cña doanh
nghiÖp tíi c¸c nguån lùc nµy vµ t¸c ®éng cña nh÷ng nghiÖp vô kinh tÕ; nh÷ng sù kiÖn vµ
nh÷ng t×nh huèng mµ t¸c ®éng lµm thay ®æi c¸c nguån lùc còng nh nghÜa vô ®ã.
1.2.4. §èi tîng ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp
§Ó tiÕn hµnh ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh, ngêi ph©n tÝch ph¶i sö dông rÊt nhÒu tµi
liÖu kh¸c nhau, trong ®ã chñ yÕu lµ c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh. V× vËy c¨n cø ®Ó ph©n tÝch lµ
dùa vµo c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh.
Vai trß cña c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh trong doanh nghiÖp:
+ Cung cÊp nh÷ng chØ tiªu kinh tÕ – tµi chÝnh cÇn thiÕt, gióp kiÓm tra, ph©n tÝch mét
c¸ch tæng hîp, toµn diÖn, cã hÖ thèng, t×nh h×nh s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh thùc hiÖn
c¸c chØ tiªu tµi chÝnh chñ yÕu cña doanh nghiÖp.
+ Cung cÊp nh÷ng th«ng tin, sè liÖu ®Ó kiÓm tra, gi¸m s¸t t×nh h×nh h¹ch to¸n kinh
doanh, t×nh h×nh chÊp hµnh c¸c chÝnh s¸ch, c¸c chÕ ®é kinh tÕ – tµi chÝnh cña doanh
nghiÖp.
+ Cung cÊp nh÷ng th«ng tin vµ sè liÖu cÇn thiÕt ®Ó ph©n tÝch, ®¸nh gi¸ nh÷ng kh¶ n¨ng
vµ tiÒm n¨ng kinh tÕ – tµi chÝnh cña doanh nghiÖp, gióp c«ng t¸c dù b¸o vµ lËp c¸c kÕ
ho¹ch tµi chÝnh ng¾n h¹n vµ dµi h¹n cho doanh nghiÖp.
1.2.4.1. B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ mét b¸o c¸o tµi chÝnh ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh tµi s¶n
cña doanh nghiÖp vµ nguån tµi trî cho nh÷ng tµi s¶n ®ã t¹i mét thêi ®iÓm cô thÓ, díi
h×nh th¸i tiÒn tÖ.
VÒ b¶n chÊt b¶n c©n ®èi kÕ to¸n lµ mét b¶ng c©n ®èi tæng hîp gi÷a tµi s¶n víi
nguån vèn chñ së h÷u vµ c«ng nî ph¶i tr¶.
B¶ng c©n ®èi kÕ to¸n lµ tµi liÖu quan träng ®Ó nghiªn cøu, ®¸nh gi¸ tæng qu¸t t×nh
h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh, tr×nh ®é sö dông vèn vµ nh÷ng triÓn väng kinh tÕ, tµi chÝnh
cña doanh nghiÖp .
KÕt cÊu cña b¶ng gåm hai phÇn: PhÇn tµi s¶n vµ phÇn nguån vèn.
8
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
- PhÇn tµi s¶n ph¶n ¸nh toµn bé tµi s¶n hiÖn cã t¹i thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o thuéc
quyÒn qu¶n lý vµ dông cña doanh nghiÖp .
+ VÒ mÆt kinh tÕ: Th«ng qua phÇn tµi s¶n cã thÓ ®¸nh gi¸ tæng qu¸t quy m« vÒ tµi
s¶n, tÝnh chÊt ho¹t ®éng, n¨ng lùc vµ tr×nh ®é sö dông vèn.
+ VÒ mÆt ph¸p lý: Sè liÖu ë phÇn tµi s¶n thÓ hiÖn tiÒm lùc vÒ sè vèn mµ doanh
nghiÖp cã quyÒn qu¶n lý, sö dông l©u dµi g¾n víi môc ®Ých thu ®îc c¸c kho¶n lîi Ých
trong t¬ng lai.
- PhÇn nguån vèn ph¶n ¸nh nguån h×nh thµnh c¸c lo¹i tµi s¶n cña doanh nghiÖp t¹i
thêi ®iÓm lËp b¸o c¸o.
+ VÒ mÆt kinh tÕ: PhÇn nguån vèn cho phÐp ngêi sö dông thÊy ®îc thùc tr¹ng tµi
chÝnh cña doanh nghiÖp.
+ VÒ mÆt ph¸p lý: cho biÕt tr¸ch nhiÖm cña doanh nghiÖp vÒ tæng sè vèn ®· ®¨ng
ký kinh doanh víi nhµ níc, vÒ sè tµi s¶n ®· h×nh thµnh b»ng c¸c lo¹i vèn vay còng nh
tr¸ch nhiÖm ph¶i thanh to¸n c¸c kho¶n nî víi ngêi lao ®éng, víi cæ ®«ng, víi nhµ cung
cÊp, víi nhµ níc.
§Æc trng c¬ b¶n cña b¶ng lµ mçi phÇn ®Òu cã sè tæng céng vµ tæng céng cña hai
phÇn lu«n b»ng nhau:
Tæng tµi s¶n = Tæng nguån vèn
Trong ®ã:
Tµi s¶n = Vèn chñ së h÷u + C«ng nî ph¶i tr¶
Vèn chñ së h÷u = Tµi s¶n - C«ng nî ph¶i tr¶
1.2.4.2. B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh
Lµ b¸o c¸o tµi chÝnh tæng hîp, ph¶n ¸nh tæng qu¸t t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh
trong mét kú kÕ to¸n cña doanh nghiÖp (cô thÓ cho tõng lo¹i ho¹t ®éng), ®ång thêi ph¶n
¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô víi nhµ níc vÒ thuÕ vµ c¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c.
Cã thÓ hiÓu b¸o c¸o kÕt qña ho¹t ®éng kinh doanh lµ mét b¶ng tãm lîc c¸c kho¶n
ph¶i thu, chi phÝ vµ kÕt qu¶ kinh doanh cña doanh nghiÖp trong mét thêi kú nhÊt ®Þnh.
Nã ®îc sö dông nh mét b¶ng híng dÉn ®Ó dù tÝnh xem doanh nghiÖp sÏ ho¹t ®éng ra sao
trong t¬ng lai.
B¸o c¸o gåm 2 phÇn:
-PhÇn I: L·i,lç ph¶n ¸nh t×nh h×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh gåm c¸c chØ tiªu:
(1) Doanh thu thuÇn
(2) GÝa vèn hµng b¸n
(3) L·i gép
(4) Chi phÝ b¸n hµng vµ chi phÝ qu¶n lý
(5) L·i thuÇn tõ ho¹t ®éng kinh doanh
(6) KÕt qu¶ ho¹t ®éng kh¸c ( ho¹t ®éng tµi chÝnh vµ ho¹t ®éng bÊt thêng)
(7) Tæng l·i tõ c¸c ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp
(8) ThuÕ thu nhËp ph¶i nép
(9) Lîi tøc sau thuÕ
9
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
TÊt c¶ c¸c chØ tiªu ®Òu tr×nh bµy sè liÖu kú tríc, tæng sè ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o
vµ sè luü kÕ tõ ®Çu n¨m ®Õn cuèi kú cña b¸o c¸o.
-PhÇn II: Ph¶n ¸nh t×nh h×nh thùc hiÖn nghÜa vô ®èi víi nhµ níc gåm c¸c kho¶n
môc:
(1) ThuÕ c¸c lo¹i
(2) B¶o hiÓm x· héi
(3) C¸c kho¶n ph¶i nép kh¸c
C¸c môc nµy tr×nh bµy theo c¸c chØ tiªu: sè cßn ph¶i nép kú tríc chuyÓn sang, sã
ph¸t sinh trong kú b¸o c¸o, sè ®· nép trong kú b¸o c¸o, sè cßn ph¶i nép ®Õn cuèi kú b¸o
c¸o.
B¸o c¸o kÕt qu¶ ho¹t ®éng kinh doanh ®îc lËp theo quý vµ n¨m ( kh«ng ph©n biÖt
doanh nghiÖp lín hay nhá).
1.2.4.3. B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ
B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ ph¶n ¸nh viÖc h×nh thµnh vµ dông quü tiÒn tÖ hiÖn cã cña
doanh nghiÖp. Dùa vµo b¸o c¸o nµy cã thÓ ph©n tÝch ®îc kh¶ n¨ng kinh doanh ®Ó t¹o ra
tiÒn cña doanh nghiÖp.
C¸c kho¶n môc chñ yÕu ph¸t sinh ¶nh hëng tíi kh¶ n¨ng thanh to¸n vµ nhu cÇu tµi
chÝnh b×nh thêng cho kú tiÕp theo.
KÕt cÊu cña b¸o c¸o gåm 3 phÇn:
- Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng kinh doanh: ph¶n ¸nh toµn bé dßng tiÒn thu vµo vµ
chi ra liªn quan trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp.
- Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng ®Çu t: ph¶n ¸nh toµn bé dßng tiÒn chi ra trùc tiÕp liªn
quan ®Õn ho¹t ®éng ®Çu t cña doanh nghiÖp . C¸c ho¹t ®éng ®Çu t bao gåm:
+ §Çu t c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho doanh nghiÖp
+ §Çu t cho c¸c ®¬n vÞ kh¸c
- Lu chuyÓn tiÒn tõ ho¹t ®éng tµi chÝnh: ph¶n ¸nh toµn bé dßng tiÒn thu vµo vµ chi
ra liªn quan trùc tiÕp tíi ho¹t ®éng tµi chÝnh cña doanh nghiÖp .
B¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ ®îc lËp theo quý vµ n¨m (kh«ng ph©n biÖt doanh nghiÖp
lín hay nhá)
1.2.4.4. ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh
ThuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh lµ mét bé phËn hîp thµnh hÖ thèng b¸o c¸o tµi chÝnh
cña doanh nghiÖp. B¶n thuyÕt minh nµy ®îc lËp ra ®Ó gi¶i thÝch vµ bæ sung th«ng tin vÒ
t×nh h×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh, t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp mµ cha ®îc chi tiÕt ë c¸c b¸o c¸o kh¸c.
Néi dung cña b¸o c¸o nµy tr×nh bµy kh¸i qu¸t ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp,
néi dung mét sè chÕ ®é kÕ to¸n ®îc doanh nghiÖp lùa chän ¸p dông, t×nh h×nh vµ lý do
biÕn ®éng cña mét sè ®èi tîng tµi s¶n, nguån vèn quan träng. §ång thêi ph©n tÝch mét
sè chØ tiªu tµi chÝnh chñ yÕu vµ ®a kiÕn nghÞ cña doanh nghiÖp.
10
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Doanh nghiÖp ph¶i tr×nh bµy ®Çy ®ñ c¸c chØ tiªu theo néi dung ®· quy ®Þnh trong
thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh. Ngoµi ra theo yªu cÇu qu¶n lý cña b¶n th©n doanh nghiÖp,
c¬ quan qu¶n lý cÊp trªn mµ cã thÓ quy ®Þnh thªm néi dung cÇn thuyÕt minh.
1.2.4. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch
1.2.4.1. Ph¬ng ph¸p so s¸nh
Ph¬ng ph¸p so s¸nh lµ ph¬ng ph¸p ®îc sö dông phæ biÕn trong ph©n tÝch kinh tÕ. Khi
sö dông ph¬ng ph¸p nµy cÇn n¾m ch¾c c¸c nguyªn t¾c sau:
- Chän tiªu chuÈn so s¸nh: tiªu chuÈn so s¸nh lµ chØ tiªu ®îc lùa chän lµm c¨n cø
®Ó so s¸nh, ®îc gäi lµ gèc so s¸nh. Tuú theo môc ®Ých cña nghiªn cøu mµ lùa chän gèc
so s¸nh thÝch hîp. C¸c gèc so s¸nh cã thÓ lµ:
+ Sè liÖu kú tríc: nh»m ®¸nh gi¸ xu híng ph¸t triÓn cña c¸c chØ tiªu. Kú ®îc chän
ph¶i lµ kú b×nh thêng, kh«ng cã sù kiÖn ®Æc biÖt.
+ C¸c môc tiªu ®· dù kiÕn( kÕ ho¹ch, dù to¸n, ®Þnh møc) nh»m ®¸nh gi¸ t×nh h×nh
thùc hiÖn so s¸nh víi kÕ ho¹ch, dù to¸n, ®Þnh møc.
+ C¸c chØ tiªu trung b×nh cña ngµnh, khu vùc kinh doanh…nh»m hiÓu râ mÆt m¹nh,
yÕu cña doanh nghiÖp so víi c¸c doanh nghiÖp c¹nh tranh trong cïng ngµnh hoÆc kh¼ng
®Þnh vÞ trÝ cña doanh nghiÖp trong ngµnh vµ trong khu vùc kinh doanh …
- §iÒu kiÖn so s¸nh ®îc: ®Ó tr¸nh sù khËp khiÔng trong qu¸ tr×nh so s¸nh cÇn chó
ý mét sè ®iÓm sau:
+ C¸c sè liÖu ph¶n ¸nh cïng mét néi dung kinh tÕ.
+ C¸c sè liÖu ph¶i cã cïng ph¬ng ph¸p tÝnh to¸n
+ C¸c sè liÖu ph¶i tÝnh to¸n theo cïng ®¬n vÞ ®o
+ Sè liÖu thu thËp ph¶i ë cïng ph¹m vi kh«ng gian vµ thêi gian.
- Kü thuËt so s¸nh: ®Ó ®¸p øng c¸c môc tiªu nghiªn cøu thêng ngêi ta sö dông
c¸c kü thuËt so s¸nh sau
+ So s¸nh b»ng sè tuyÖt ®èi: ®Ó thÊy ®îc sù biÕn ®éng vÒ khèi lîng, quy m« cña c¸c
hiÖn tîng kinh tÕ.
+ So s¸nh b»ng sè t¬ng ®èi: thÊy ®îc kÕt cÊu cña c¸c mèi quan hÖ, tèc ®é ph¸t triÓn,
møc ®é biÕn ®æi cña c¸c hiÖn tîng kinh tÕ.
+ So s¸nh b»ng sè b×nh qu©n: ph¶n ¸nh ®Æc ®iÓm chung cña mét ®¬n vÞ, mét bé phËn
hay mét tæng thÓ chung cã cïng tÝnh chÊt.
+ So s¸nh b»ng møc biÕn ®éng t¬ng ®èi: møc biÕn ®éng t¬ng ®èi lµ chªnh lÖch gi÷a
trÞ sè cña kú ph©n tÝch víi trÞ sè cña kú gèc nhng ®· ®iÒu chØnh theo quy m« kú ph©n
tÝch. TrÞ sè kú gèc ph¶i ®îc ®iÒu chØnh míi ®¶m b¶o ®iÒu kiÖn so s¸nh.
+ So s¸nh theo chiÒu däc: lµ qu¸ tr×nh so s¸nh nh»m x¸c ®Þnh tû lÖ t¬ng quan gi÷a
c¸c chØ tiªu trong mét kú cña tõng b¸o c¸o tµi chÝnh.
11
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
+ So s¸nh theo chiÒu ngang: nh»m x¸c ®Þnh, ®¸nh gi¸ chiÒu híng biÕn ®éng cña
tõng chØ tiªu trªn b¸o c¸o nhiÒu kú
1.2.4.2. Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch nh©n tè
Ph¬ng ph¸p ph©n tÝch nh©n tè lµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu tæng hîp vµ ph©n tÝch c¸c
nh©n tè t¸c ®éng lªn c¸c chØ tiªu ®ã. §©y lµ ph¬ng ph¸p ®îc ph¸t triÓn lªn tõ ph¬ng ph¸p
lo¹i trõ thêng dïng tríc ®©y.
Ph©n tÝch nh©n tè chia lµm hai d¹ng
- Ph©n tÝch nh©n tè thuËn: lµ ph©n tÝch c¸c chØ tiªu tæng hîp sau ®ã ph©n tÝch c¸c
nh©n tè t¸c ®éng tíi nã.
- Ph©n tÝch nh©n tè nghÞch: tríc hÕt ph©n tÝch tõng nh©n tè cña chØ tiªu råi trªn c¬
së ®ã tiÕn hµnh ph©n tÝch chØ tiªu tæng hîp.
Trong ®ã ph©n tÝch nh©n tè thuËn mang tÝnh x¸c ®Þnh vµ ph©n tÝch trong kh«ng gian
tÜnh- kh«ng xÐt c¸c vÊn ®Ò vÒ biÕn ®éng. Cßn ph©n tÝch nh©n tè nghÞch lµ ph©n tÝch mèi
quan hÖ mang tÝnh s¸c xuÊt vµ xem xÐt biÕn ®éng cña c¸c nh©n tè theo thêi gian. Ph©n
tÝch thuËn lµ viÖc tiÕn hµnh ph©n tÝch c¸c hiÖn tîng ®· diÔn ra trong qu¸ khø t¹i thêi ®iÓm
hiÖn t¹i, cßn ph©n tÝch nghÞch lµ t¹i thêi ®iÓm hiÖn t¹i nghiªn cøu cho t¬ng lai.
1.2.4.3.Ph¬ng ph¸p c©n ®èi
Ph¬ng ph¸p c©n ®èi ®îc sö dông nhiÒu trong ho¹ch ®Þnh cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh
doanh, lËp kÕ ho¹ch tµi chÝnh vµ ®îc sö dông ngay c¶ trong c«ng t¸c kÕ to¸n ®Ó kiÓm
so¸t t×nh h×nh, x¸c ®Þnh møc ®é ¶nh hëng cña c¸c nh©n tè.
Qua b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cho phÐp ta cã thÓ ®¸nh gi¸ mèi quan hÖ cña c¸c yÕu tè
¶nh hëng lªn tÝnh c©n ®èi, ®Õn tµi s¶n vµ nguån vèn cña doanh nghiÖp.
1.2.4.4.Ph¬ng ph¸p chi tiÕt
Mäi qu¸ tr×nh vµ kÕt qu¶ kinh doanh ®Òu cã thÓ vµ cÇn thiÕt chi tiÕt theo nhiÒu híng
kh¸c nhau nh»m môc ®Ých ®¸nh gi¸ chÝnh x¸c kÕt qu¶ ®¹t ®ù¬c. Ph¬ng ph¸p chi tiÕt ®îc
cô thÓ b»ng nhiÒu c¸ch kh¸c nhau:
- Chi tiÕt theo c¸c bé phËn cÊu thµnh chØ tiªu: ViÖc nghiªn cøu cho ta biÕt chØ tiªu
®îc cÊu thµnh tõ nh÷ng yÕu tè nµo? §ãng gãp cña tõng yÕu tè tíi kÕt qu¶ chung ra sao?
Tõ ®ã c¸c biÖn ph¸p ®a ra míi cã tÝnh s¸t thùc cao.
- Chi tiÕt theo thêi gian: c¸c kÕt qu¶ kinh doanh thêng lµ kÕt qu¶ cña mét qu¸ tr×nh
trong tõng kho¶ng thêi gian nhÊt ®Þnh. NÕu kÕt qu¶ ®ã ®îc chi tiÕt theo thêi gian th× míi
cã thÓ xem xÐt vÒ mÆt tiÕn ®é thùc hiÖn chØ tiªu, nhÞp ®é c«ng viÖc diÔn ra, tÝnh chÊt thêi
vô cña c«ng viÖc…
- Chi tiÕt theo thêi ®iÓm vµ ph¹m vi kinh doanh: KÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña
doanh nghiÖp lµ kÕt qu¶ cña nhiÒu ph©n xëng, bé phËn, tæ ®éi…t¹o nªn. Do vËy, chi tiÕt
theo ®Þa ®iÓm vµ ph¹m vi ho¹t ®éng ®Ó ®¸nh gi¸ kÕt qu¶ cña tõng bé phËn, chØ ra nh÷ng
tån t¹i vµ khai th¸c kh¶ n¨ng ph¸t triÓn còng nh tÝnh to¸n c¸c chØ tiªu kh¸c cña doanh
nghiÖp.
12
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Ngoµi ra c¸c ph¬ng ph¸p trªn, trong ph©n tÝch cßn sö dông thªm nhiÒu ph¬ng ph¸p
cña thèng kª: ph¬ng ph¸p ph©n tæ, ph¬ng ph¸p chØ sè, ph¬ng ph¸p x¸c suÊt…
C¸c ph¬ng ph¸p ph©n tÝch rÊt quan träng. NÕu ta n¾m v÷ng c¸c ph¬ng ph¸p ph©n
tÝch kinh tÕ th× chóng ta míi cã thÓ ®¸nh gi¸ mét c¸ch kh¸ch quan kÕt qu¶ cña qu¸ tr×nh
ho¹t ®éng kinh doanh cña doanh nghiÖp, tõ ®ã ®Ò ra c¸c gi¶i ph¸p vµ cã nh÷ng quyÕt
®Þnh ®óng ®¾n, kÞp thêi trong qu¸ tr×nh ®iÒu hµnh ho¹t ®éng ë doanh nghiÖp .
1.2.5. Néi dung ph©n tÝch
1.2.5.1. §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh
§¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh lµ viÖc xem xÐt, nhËn ®Þnh vÒ t×nh h×nh tµi
chÝnh cña doanh nghiÖp. C«ng viÖc nµy sÏ cung cÊp cho ngêi sö dông th«ng tin c¸ch
nh×n tæng qu¸t nhÊt t×nh h×nh tµi chÝnh trong kú kinh doanh lµ kh¶ quan hay kh«ng; §iÒu
®ã cho phÐp chñ doanh nghiÖp thÊy râ thùc chÊt cña qu¸ tr×nh ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh
doanh vµ dù do¸n ®îc kh¶ n¨ng ph¸t triÓn hay chiÒu híng suy tho¸i cña doanh nghiÖp.Tõ
®ã ®a ra c¸c gi¶i ph¸p h÷u hiÖu ®Ó qu¶n lý doanh nghiÖp.
§¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh doanh nghiÖp tríc hÕt c¨n cø vµo c¸c sè liÖu
®· ph¶n ¸nh trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n ®Ó so s¸nh tæng sè tµi s¶n vµ nguån vèn gi÷a cuèi
kú víi ®Çu n¨m ®Ó thÊy quy m« vèn vµ ®¬n vÞ sö dông trong kú còng nh kh¶ n¨ng huy
®éng vèn tõ c¸c nguån kh¸c nhau cña doanh nghiÖp.
Tuy nhiªn, nÕu chØ dùa vµo sù t¨ng gi¶m cña tæng tµi s¶n vµ tæng nguån vèn cña
doanh nghiÖp th× cha thÓ thÊy râ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp. Do vËy, cÇn ph¶i
ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c kho¶n môc cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n.
§¸nh gi¸ kh¸i qu¸t gåm c¸c néi dung chñ yÕu:
- Xem xÐt t¨ng trëng vèn kinh doanh
- Ph©n tÝch t×nh h×nh ph©n bæ vèn
- Ph©n tÝch c¬ cÊu nguån vèn
1.2.5.2. Ph©n tÝch nguån vèn kinh doanh vµ t×nh h×nh sö dông nguån vèn
kinh doanh
Nguån vèn kinh doanh lµ c¸c nguån h×nh thµnh nªn vèn kinh doanh cña doanh
nghiÖp bao gåm: Nguån vèn cè ®Þnh vµ nguån vèn lu ®éng. C¸c nguån nµy ®îc h×nh
thµnh tõ c¸c chñ së h÷u, c¸c nhµ ®Çu t, c¸c cæ ®«ng. Ngoµi ra cßn cã thÓ h×nh thµnh tõ
phÇn lîi tøc cña doanh nghiÖp bæ sung cho nguån vèn.
Nguån vèn cè ®Þnh ®îc sö dông chñ yÕu ®Ó ®Çu t, trang tr¶i cho c¸c lo¹i tµi s¶n cè
®Þnh, mua s¾m tµi s¶n cè ®Þnh, ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n…
Nguån vèn lu ®éng chñ yÕu sö dông ®Ó ®¶m b¶o cho tµi s¶n lu ®éng: nguyªn liÖu,
c«ng cô lao ®éng, ®å dïng, hµng ho¸…
§Ó ph©n tÝch nguån vèn kinh doanh vµ t×nh h×nh sö dông nguån vèn kinh doanh
ngoµi viÖc sö dông c¸c sè liÖu cña b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cßn ph¶i sö dông c¸c tµi liÖu chi
tiªt kh¸c: B¶ng thuyÕt minh b¸o c¸o tµi chÝnh (MÉu sè B04-DN), b¸o c¸o tµi s¶n cè ®Þnh,
13
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
b¸o c¸o lu chuyÓn tiÒn tÖ. Khi ph©n tÝch doanh nghiÖp cÇn n¾m ®îc r»ng nhu cÇu vÒ vèn
kinh doanh (chñ yÕu lµ vèn lu ®éng) ®îc x¸c ®Þnh phï hîp víi tÝnh chÊt, quy m« kinh
doanh vµ thêng ®îc thÓ hiÖn qua kÕ ho¹ch dù tr÷ tµi s¶n lu ®éng.
Khi nguån vèn chñ së h÷u kh«ng ®¸p øng ®ñ yªu cÇu vèn kinh doanh cña doanh
nghiÖp, tríc hÕt doanh nghiÖp ph¶i huy ®éng tõ c¸c nguån vay ng¾n h¹n, c¸c kho¶n vay
®Õn h¹n cha tr¶, vay dµi h¹n.
Ngoµi viÖc ph©n tÝch t×nh h×nh t¨ng gi¶m cña tõng nguån vèn, ngêi ph©n tÝch cßn
ph¶i tiÕn hµnh nghiªn cøa møc ®é b¶o ®¶m c¸c nguån vèn lu ®éng víi c¸c lo¹i tµi s¶n dù
tr÷ thùc tÕ phôc vô cho viÖc ®¶m b¶o c¸c ®iÒu kiÖn cña s¶n xuÊt kinh doanh .
1.2.5.3. Ph©n tÝch t×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n
T×nh h×nh vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp ph¶n ¸nh chÊt lîng c«ng t¸c tµi
chÝnh. Khi nguån bï ®¾p dù tr÷ thiÕu, doanh nghiÖp ®i chiÕm dông vèn. Ngîc l¹i khi
nguån vèn bï ®¾p tµi s¶n dù tr÷ bÞ thõa, doanh nghiÖp bÞ chiÕm dông vèn. NÕu phÇn vèn
®i chiÕm dông nhá h¬n phÇn vèn bÞ chiÕm dông doanh nghiÖp cã thªm mét phÇn vèn ®Ó
®a vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh. Ngîc l¹i doanh nghiÖp sÏ bÞ gi¶m bít vèn.
Qóa tr×nh ph©n tÝch ph¶i chØ ra ®îc c¸c kho¶n ®i chiÕm dông vµ bÞ chiÕm dông hîp
lý.
- Nh÷ng kho¶n ®i chiÕm dông hîp lý lµ nh÷ng kho¶n cßn ®ang trong h¹n tr¶: Kho¶n
ph¶i tr¶ cho ngêi b¸n cha hÕt h¹n thanh to¸n, ph¶i nép ng©n s¸ch cha hÕt h¹n nép…
- Nh÷ng kho¶n bÞ chiÕm dông hîp lý lµ nh÷ng kho¶n cha ®Õn h¹n thanh to¸n: kho¶n
b¸n chÞu cho kh¸ch ®ang trong h¹n thanh to¸n, kho¶n ph¶i thu cña ®¬n vÞ trùc thuéc vµ
ph¶i thu kh¸c…
Trong quan hÖ thanh to¸n, doanh nghiÖp ph¶i chñ ®éng gi¶i quyÕt vÊn ®Ò chiÕm dông
vµ ®i chiÕm dông trªn c¬ së t«n träng kû luËt tµi chÝnh, kû luËt thanh to¸n.
Ph©n tÝch kh¶ n¨ng thanh to¸n cho biÕt t×nh h×nh tµi chÝnh lµ tèt hay xÊu. NÕu t×nh
h×nh tµi chÝnh tèt, doanh nghiÖp cã Ýt c«ng nî, kh¶ n¨ng thanh to¸n dåi dµo, Ýt ®i chiÕm
dông. V× vËy sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho doanh nghiÖp chñ ®éng vÒ vèn ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n
xuÊt kinh doanh thuËn lîi. Ngîc l¹i, t×nh h×nh tµi chÝnh gÆp khã kh¨n, doanh nghiÖp nî
nÇn d©y da kÐo dµi mÊt tÝnh chñ ®éng trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh vµ ®«i khi
dÉn tíi t×nh tr¹ng ph¸ s¶n.
Tuy nhiªn, ngoµi viÖc sö dông b¶ng c©n ®èi ®Ó ®¸nh gi¸ cßn ph¶i sö dông c¸c tµi liÖu
h¹ch to¸n hµng ngµy vµ mét sè tµi liÖu thùc tÕ liªn quan ®Ó cã kÕt luËn chÝnh x¸c. CÇn ®i
s©u ph©n tÝch nhu cÇu vµ kh¶ n¨ng thanh to¸n cña doanh nghiÖp. C¸c chØ tiªu cÇn x¾p
xÕp theo tr×nh tù nhÊt ®Þnh. Tr×nh tù ®ã thÓ hiÖn nhu cÇu thanh to¸n ngay còng nh kh¶
n¨ng huy ®éng ngay vµ thanh to¸n trong thêi gian tíi.
1.2.5.4. Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh
Ph©n tÝch hiÖu qu¶ kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông
c¸c nguån nh©n tµi vËt lùc cña doanh nghiÖp ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ cao nhÊt trong qu¸ tr×nh
14
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
kinh doanh víi tæng chi phÝ thÊp nhÊt. §©y lµ vÊn ®Ò phøc t¹p vµ cã quan hÖ tíi nhiÒu
yÕu tè: lao ®éng, t liÖu lao ®éng, ®èi tîng lao ®éng…
V× vËy, khi ph©n tÝch cÇn ph¶i xem xÐt qua nhiÒu chØ tiªu: hiÖu qu¶ sö dông vèn
kinh doanh , søc sinh lêi cña vèn …
ChØ tiªu tæng qu¸t ®Ó ®¸nh gi¸ hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh thêng sö dông trong
ph©n tÝch ®îc tÝnh b»ng c«ng thøc:
KÕt qu¶ ®Çu ra
HiÖu qu¶ kinh doanh = Chi phÝ ®Çu vµo
Trong ®ã chi phÝ ®Çu ra ®îc ®o b»ng chØ tiªu gi¸ trÞ tæng s¶n lîng, doanh thu, lîi
tøc…cßn chi phÝ ®Çu vµo c¬ b¶n cña mét doanh nghiÖp bao gåm: vèn, nh©n lùc, c¸c lo¹i
t liÖu s¶n xuÊt…
C«ng thøc nµy ph¶n ¸nh suÊt hao phÝ cña c¸c chØ tiªu ®Çu vµo, nghÜa lµ ®Ó ®¹t ®îc
mét khèi lîng kÕt qu¶ ®Çu ra doanh nghiÖp ®· ph¶i bá ra mét lîng c¸c yÕu tè ®Çu vµo
(tiÒn vèn, ®Êt ®ai,c«ng nghÖ – kü thuËt, nguyªn liÖu, nh©n sù, n¨ng lîng, th«ng tin) nh
thÕ nµo, tæ chøc sö dông c¸c nguån lùc ®ã ra sao ®Ó ®¹t ®îc kÕt qu¶ ®ã. HiÖu qu¶ s¶n
xuÊt kinh doanh lµ mét ph¹m trï kinh tÕ so s¸nh t¬ng ®èi. Nã ph¶n ¸nh tr×nh ®é sö dông
c¸c nguån lùc, ph¶n ¸nh chÊt lîng ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. V×
thÕ nã ®îc dïng lµm tiªu chuÈn ®Ó ®¸nh gi¸ tr×nh ®é vµ chÊt lîng s¶n xuÊt kinh doanh
cña c¸c tæ chøc kinh tÕ.
Bªn c¹nh viÖc ph©n tÝch chØ tiªu tæng qu¸t, cÇn ph¶i tiÕn hµnh ph©n tÝch mét sè chØ
tiªu chi tiÕt: hiÖu qu¶ sö dông tµi s¶n cè ®Þnh (søc s¶n xuÊt, søc hao phÝ, søc sinh
lîi…)vµ hiÖu qu¶ sö dông vèn lu ®éng søc s¶n xuÊt, søc sinh lîi, tèc ®é chu chuyÓn vèn)
1.3. Mét sè vÊn ®Ò trong c«ng t¸c ph©n tÝch tµi chÝnh doanh
nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay
Trong c¬ chÕ cò, c¸c doanh nghiÖp nhµ níc ®Òu ®îc cÊp vèn dÔ dµng, ®îc giao c¸c
chØ tiªu cÇn hoµn thµnh trong kú. Doanh nghiÖp chØ cÇn tiÕn hµnh s¶n xuÊt kinh doanh
mét c¸ch m¸y mãc, kh«ng chó träng ®Õn hiÖu qu¶ cña c«ng viÖc mµ chØ lo ®¸p øng ®îc
chØ tiªu ®· ®îc giao, ch¹y theo thµnh tÝch. Ho¹t ®éng mang nhiÒu tÝnh thô ®éng, phô
thuéc. §ã chÝnh lµ nguyªn nh©n t¹o ra sù kÐm hiÖu qu¶ tronh hÖ thèng c¸c doanh nghiÖp
nhµ níc trong thêi kú ®ã vµ sù tr× trÖ, kÐm n¨ng ®éng trong tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh
®ã vÉn cßn ¶nh hëng kh«ng Ýt tíi cung c¸ch lµm ¨n cña nhiÒu doanh nghiÖp hiÖn nay.
Tõ khi ®æi míi, nÒn kinh tÕ níc ta chuyÓn sang mét h×nh th¸i míi, ®ã lµ nÒn kinh tÕ
hµng ho¸ nhiÒu thµnh phÇn cã sù ®iÒu tiÕt cña nhµ níc, c¸c doanh nghiÖp ph¶i tù m×nh tæ
chøc s¶n xuÊt kinh doanh theo ph¬ng thøc h¹ch to¸n míi: lêi ¨n, lç chÞu. N©ng cao hiÖu
qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh trë thµnh vÊn ®Ò cÊp b¸ch sèng cßn cña c¸c doanh nghiÖp ®i ®ßi
víi nã lµ n©ng cao hiÖu qu¶ ho¹t ®éng tµi chÝnh. Doanh nghiÖp còng tõ ®ã thÊy ®îc tÇm
quan träng cña viÖc ph©n tÝch ho¹t ®éng tµi chÝnh, tuy nhiªn, hiÖn nay c¸c doanh nghiÖp
khi ph©n tÝch ho¹t ®éng tµi chÝnh cã nhiÒu thuËn lîi nhng còng gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n.
1.3.1. ThuËn lîi
15
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng ®Ó ®øng v÷ng trong m«i trêng c¹nh tranh gay g¾t b¾t
buéc doanh nghiÖp ph¶i chó träng tíi tÝnh hiÖu qu¶ cña ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh
trong ®¬n vÞ m×nh. C«ng t¸c ph©n tÝch tµi chÝnh ®· kh¼ng ®Þnh ®îc vai trß cña m×nh vµ
mang tÝnh thùc tiÓn cao h¬n. C¸c doanh nghiÖp ®îc phÐp chñ ®éng tæ chøc ph©n tÝch
theo híng dÉn chung cña nhµ níc vµ sö dông c¸c nguån vèn theo c¸ch thøc phï hîp
nh»m ®¹t kÕt qu¶ cao nhÊt.
Nhµ níc còng ®· chó träng c«ng t¸c ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp, ®· cã nhiÒu
th«ng t, quy ®Þnh mang tÝnh chÊt híng dÉn, t vÊn cho c¸c doanh nghiÖp nh»m xö lý c¸c
vÊn ®Ò khã kh¨n thêng gÆp ph¶i trong viÖc ph©n tÝch tµi chÝnh. Quy ®iÞnh chÕ ®é b¸o c¸o
thêng niªn, tæ chøc kiÓm tra c¸c b¸o c¸o tµi chÝnh doanh nghiÖp nh»m t¹o ra nh÷ng c¨n
cø trung thùc cho c«ng t¸c nµy. Nhµ níc còng ®· cã sù quan t©m tíi c«ng t¸c thèng kª
theo ngµnh däc ®Ó h×nh thµnh nh÷ng sè liÖu thèng kª cña tõng ngµnh, tõng lÜnh vùc gióp
cho viÖc so s¸nh, lµm c¨n cø cho doanh nghiÖp trong ho¹t ®éng ph©n tÝch.
1.3.2. Khã kh¨n
Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp chñ yÕu dùa trªn c¸c b¸o c¸o tµi
chÝnh nhng khã cã thÓ ®¶m b¶o r»ng c¸c sè liªô lµ hoµn toµn ph¶n ¸nh ®Çy ®ñ, trung thùc
c¸c nghiÖp vô kinh tÕ thùc tÕ ph¸t sinh t¹i doanh nghiÖp. C¸c b¸o c¸o tµi chÝnh thêng
ph¶n ¸nh con sè kh«ng thùc vÒ t×nh h×nh ho¹t ®éng kinh doanh cña m×nh ®Ó gi¶m bít sè
thuÕ ph¶i nép nhµ níc theo quy ®Þnh, nh»m hîp lý ho¸ nh÷ng kho¶n chi kh«ng hîp lý vµ
tr¸nh ®îc sù rß rØ th«ng tin cho c¸c ®èi thñ c¹nh tranh. §iÒu nµy ®· phÇn nµo gi¶i thÝch
®îc nguyªn nh©n dÉn ®Õn t×nh tr¹ng chung cña c¸c doanh nghiÖp lµ: c«ng t¸c ph©n tÝch
tµi chÝnh ®¹t hiÖu qu¶ thÊp vµ kÐm mang tÝnh thùc tiÔn.
§èi víi c¸c doanh nghiÖp nhµ níc thêng quan t©m tíi chØ tiªu kÕ ho¹ch, c¸c doanh
nghiÖp thêng ®Ò ra kÕ ho¹ch thÊp h¬n n¨ng lùc thùc tÕ cña m×nh ®Ó doanh nghiÖp kh«ng
bÞ søc Ðp qu¸ lín khi ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh trong n¨m tµi chÝnh. V× vËy c«ng
t¸c ph©n tÝch, dù b¸o, lËp kÕ ho¹ch thêng ®îc sö dông sai môc ®Ých. §©y lµ môc tiªu
kh«ng cã ý nghÜa vÒ mÆt hiÖu qu¶, lµ hËu qu¶ ®Ó l¹i cña thêi kú tËp trung bao cÊp tríc
®©y.
Trong doanh nghiÖp vÊn ®Ò nh©n sù còng cÇn xem xÐt l¹i khi thiÕu c¸n bé qu¶n lý cã
n¨ng lùc, hiÓu biÕt vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp cha cao, phÇn ®«ng cha cã
tr×nh ®é ®¹i häc. HÇu nh c«ng t¸c tµi chÝnh cßn rËp khu«n, m¸y mãc theo mÉu cã s½n,
kh«ng hiÓu b¶n chÊt cña chØ tiªu kinh tÕ, kh«ng linh ho¹t trong xö lý sè liÖu. Do vËy ®Ó
c«ng t¸c ph©n tÝch tµi chÝnh ®¹t hiÖu qu¶ thùc tÕ cßn lµ vÊn ®Ò khã kh¨n.
Mét khã kh¨n n÷a trong ph©n tÝch tµi chÝnh doanh nghiÖp lµ th«ng tin. Trong ®iÒu
kiÖn hiÖn nay th«ng tin chÝnh thøc vµ th«ng tin ®· ®îc kiÓm chøng cßn thiÕu nhiÒu, trong
khi lîng th«ng tin thiÕu chÝnh x¸c, truyÒn miÖng l¹i trµn lan. §iÒu nµy g©y khã kh¨n lín
cho doanh nghiÖp trong c«ng t¸c ph©n tÝch, dù b¸o vµ ho¹ch ®Þnh kÕ ho¹ch.
Níc ta nh÷ng n¨m gÇn ®©y c«ng t¸c ph©n tÝch tµi chÝnh ®· ®¹t ®îc mét phÇn tuy cßn
thÊp vµ gÆp kh«ng Ýt khã kh¨n nªn mÆc dï ®· tiÕn bé nhng c¸c doanh nghiÖp cÇn quan
16
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
t©m, chó träng h¬n ®Ó kh¾c phôc nh÷ng víng m¾c cña ph©n tÝch tµi chÝnh nh»m ®¹t ®îc
môc tiªu ®· ®Þnh.
Ch¬ng II
Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh
cña c«ng ty X©y l¾p 665
2.1. Tæng quan vÒ c«ng ty
2.1.1. Qóa tr×nh ra ®êi vµ ph¸t triÓn
C«ng ty x©y l¾p 665 lµ mét doanh nghiÖp nhµ níc thuéc tæng c«ng ty Thµnh An-Bé
quèc phßng, ®îc thµnh lËp theo quyÕt ®Þnh 461/Q§QP ngµy 17/04/1996 cña bé trëng Bé
quèc phßng trªn c¬ së s¸t nhËp hai ®¬n vÞ:
-C«ng ty x©y dùng 665
-C«ng ty x©y l¾p 87
GiÊy phÐp hµnh nghÒ sè193 cÊp ngµy 28/04/1996 víi c¸c ngµnh nghÒ kinh doanh
chñ yÕu:
-X©y dùng c«ng tr×nh d©n dông, c«ng nghiÖp tõ quy m« võa ®Õn quy m«
lín
-X©y dùng ®êng giao th«ng, bÕn c¶ng ®Õn cÊp 3
-X©y dùng c«ng tr×nh thuû lîi:kªnh m¬ng,®ª, kÌ, cèng, tr¹m b¬m ®Õn quy
m« võa
-Hoµn thiÖn, trang trÝ néi thÊt, l¾p ®Æt c¬ ®iÖn níc c«ng tr×nh, l¾p ®Æt m¸y
mãc thiÕt bÞ s¶n xuÊt vËt liÖu phôc vô x©y dùng
C«ng ty lµ ®¬n vÞ s¶n xuÊt kinh doanh víi ph¬ng thøc h¹ch to¸n ®éc lËp, cã t c¸ch
ph¸p nh©n, ®îc më tµi kho¶n t¹i ng©n hµng, ®îc sö dông con ®Êu riªng.
HiÖn nay, trô së chÝnh cña c«ng ty t¹i Nh©n ChÝnh- Thanh Xu©n – Hµ Néi
Trong h¬n n¨m n¨m qua c«ng ty ®· tõng bíc trëng thµnh vÒ mäi mÆt. C«ng ty ®·
tham gia thi c«ng nhiÒu c«ng tr×nh trong vµ ngoµi qu©n ®éi, ®îc nghiÖm thu ®¸nh gi¸ tèt
vÒ chÊt lîng, nhanh vÒ tiÕn ®é, ®îc kh¸ch hµng tÝn nhiÖm. Nh vËy ®· phÇn nµo kh¼ng
®Þnh ®îc viÖc s¶n xuÊt kinh doanh ®ang dÇn æn ®Þnh, t¹o ra vÞ thÕ t¬ng ®èi t¬ng ®èi trªn
thÞ trêng, gãp phÇn gi¶i quyÕt c«ng ¨n viÖc lµm, c¶i t¹o x©y dùng hÖ thèng c¬ së h¹ tÇng
quèc gia, t¹o tiÒn ®Ò cho c«ng nghiÖp ho¸- hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc.
§Ó ®¹t ®îc ®iÒu ®ã c«ng ty ®· ph¶i ®iÒu hµnh s¶n xuÊt kinh doanh hîp lý, khoa häc
®Ó ph¸t huy tèi ®a hiÖu qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh ®Æc biÖt lµ kÕ ho¹ch lËp dù ¸n ®Êu thÇu.
17
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Bªn c¹nh ®ã lµ sù phèi hîp chÆt chÏ gi÷a c¸c bé phËn vµ sù phÊn ®Êu kh«ng ngõng cña
c¸n bé c«ng nh©n viªn trong c«ng ty.
2.1.2. Mét sè ®Æc ®iÓm cña c«ng ty
2.1.2.1. §Æc ®iÓm quy tr×nh c«ng nghÖ
C«ng ty x©y l¾p 665 lµ mét doanh nghiÖp ho¹t ®éng trong lÜnh vùc x©y dùng. Do
vËy vÒ c¬ b¶n, ®iÒu kiÖn tæ chøc ho¹t ®éng s¶n xuÊt còng nh s¶n phÈm cña c«ng ty cã sù
kh¸c biÖt rÊt lín so v¬Ý c¸c ngµnh s¶n xuÊt vËt chÊt kh¸c. Sù kh¸c biÖt nµy qui ®Þnh ®Æc
®iÓm tæ chøc s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng ty.
- Tæ chøc mÆt b»ng thi c«ng:
MÆt b»ng thi c«ng cña c«ng ty thêng ®îc bªn chñ ®Çu t giao cho. Tuy nhiªn ®Ó qu¸
tr×nh s¶n xuÊt diÔn ra thuËn lîi c«ng ty ph¶i gi¶i phãng mÆt b»ng vµ x¸c ®Þnh møc ®é
thuËn lîi, khã kh¨n trong qu¸ tr×nh tËp kÕt vµ vËn chuyÓn vËt liÖu ®Ó cã biÖn ph¸p tæ
chøc cho phï hîp.
- Tæ chøc c¸c yÕu tè s¶n xuÊt:
+ VÒ nguån nh©n lùc: Sau khi ký kÕt hîp ®ång giao nhËn thÇu, c«ng ty giao nhiÖm
vô thi c«ng c«ng tr×nh cho c¸c xÝ nghiÖp, c¸c ®éi trùc thuéc. Gi¸m ®èc xÝ nghiÖp hoÆc
®éi trëng c¸c ®éi trùc thuéc chÞu tr¸ch nhiÖm ®iÒu ®éng nh©n c«ng ®Ó tiÕn hµnh s¶n xuÊt.
Lùc lîng lao ®éng cña c«ng ty bao gåm c¶ c«ng nh©n trong biªn chÕ vµ lao ®éng thuª
ngoµi.
+ VÒ nguån nguyªn vËt liÖu: Nguyªn vËt liÖu lµ yÕu tè c¬ b¶n cña qu¸ tr×nh x©y l¾p,
t¹o nªn thùc thÓ c«ng tr×nh. Trong c¸c doanh nghiÖp x©y dùng nãi chung vµ c«ng ty x©y
l¾p 665 nãi riªng yÕu tè nguyªn vËt liªô bao gåm nhiÒu chñng lo¹i phøc t¹p víi khèi lîng lín. Do vËy tæ chøc cung øng kÞp thêi vµ qu¶n lý chÆt chÏ c¸c yÕu tè nµy cã ý nghÜa
kinh tÕ quan träng ®èi víi hiÖu qu¶ s¶n xuÊt.
Th«ng thêng, khi nhu cÇu nguyªn vËt liÖu cho s¶n xuÊt ph¸t sinh, chñ nhiÖm c«ng
tr×nh b¸o c¸o t×nh h×nh víi gi¸m ®èc c«ng ty vµ phßng kÕ ho¹ch. Trªn c¬ së kh¶ n¨ng
cung øng cña c«ng ty, chñ nhiÖm c«ng tr×nh cã thÓ lÜnh nguyªn vËt liÖu t¹i kho hoÆc tiÕn
hµnh xin t¹m øng vµ chñ ®éng mua nguyªn vËt liÖu tËp kÕt t¹i ch©n c«ng tr×nh. Nh vËy,
mét yªu cÇu ®Æt ra lµ ph¶i dù tr÷ ®Çy ®ñ vµ ph¶i cung øng kÞp thêi nguyªn vËt liÖu cho
s¶n xuÊt, tr¸nh thiÖt h¹i vÒ ngõng s¶n xuÊt g©y ra.
+ VÒ viÖc huy ®éng m¸y thi c«ng: Trªn c¬ së biÖn ph¸p thi c«ng ®· ®îc nªu ra trong
luËn chøng kinh tÕ kü thuËt, chñ nhiÖm c«ng tr×nh x¸c ®Þnh chñng lo¹i vµ sè lîng m¸y
thi c«ng cÇn thiÕt. Khi nhu cÇu sö dông m¸y thi c«ng ph¸t sinh, chñ nhiÖm c«ng tr×nh cã
thÓ thuª ngoµi hoÆc ®iÒu ®éng m¸y thi c«ng t¹i ®éi m¸y thi c«ng c«ng ty.
2.1.2.2. §Æc ®iÓm vÒ vèn
T¹i thêi ®iÓm n¨m 2000 c¬ cÊu vèn cña doanh nghiÖp bao gåm 3 lo¹i chÝnh:
-Vèn ng©n s¸ch cÊp, tæng côc hËu cÇn vµ tæng c«ng ty cÊp: 9.606 triÖu ®ång
-Vèn doanh nghiÖp tù bæ sung: 2.224 triÖu ®ång
18
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
-Vèn vay : 14.676 triÖu ®ång
Tæng vèn kinh doanh lµ:26.506 triÖu ®ång
H¬n 4 n¨m ho¹t ®éng tæng vèn kinh doanh cña doanh nghiÖp ®· t¨ng lªn ®¸ng kÓ ,
®· h×nh thµnh c¬ chÕ qu¶n lý vµ sö dông vèn cã hiÖu qu¶.
2.1.2.3. §Æc ®iÓm bé m¸y qu¶n lý
Bé m¸y qu¶n lý cña c«ng ty x©y l¾p 665 ®îc x©y dùng trªn m« h×nh qu¶n lý tËp
trung ®îc ¸p dông réng r·i trong c¸c c«ng ty trùc thuéc tæng c«ng ty, kÕt hîp víi ®iÒu
kiÖn tæ chøc s¶n xuÊt cña ®¬n vÞ, bé m¸y qu¶n lý kinh doanh cña c«ng ty bao gåm: Gi¸m
®èc, c¸c phã gi¸m ®èc, kÕ to¸n trëng vµ c¸c phßng qu¶n lý nghiÖp vô: phßng kÕ ho¹ch,
phßng tµi chÝnh, phßng dù ¸n ®Êu thÇu,phßng chÝnh trÞ, v¨n phßng, c¸c xÝ nghiÖp vµ c¸c
®éi trùc thuéc c«ng ty
Gi¸m ®èc c«ng ty: Lµ ngêi ®øng ®Çu c«ng ty, ®iÒu hµnh mäi ho¹t ®éng cña c«ng
ty, quyÕt ®Þnh vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc c¬ quan nhµ níc cã thÈm quyÒn, tríc ph¸p luËt vµ
tríc tËp thÓ c«ng nh©n viªn vÒ mäi ho¹t ®éng vµ kÕt qu¶ s¶n xuÊt kinh doanh cña c«ng
ty.
C¸c phã gi¸m ®èc: Lµ ngêi gióp viÖc cho gi¸m ®èc - ®iÒu hµnh mét sè lÜnh vùc
c«ng t¸c vµ chÞu tr¸ch nhiÖm tríc gi¸m ®èc vµ ph¸p luËt. C«ng ty cã 4 phã gi¸m ®èc
- Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch kÕ ho¹ch
- Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch dù ¸n ®Êu thÇu
- Phã gi¸m ®èc qu¶n lý kinh tÕ
- Phã gi¸m ®èc phô tr¸ch chÝnh trÞ
Phßng kÕ ho¹ch tæng hîp: Tham mu vÒ c«ng t¸c kª ho¹ch, lËp - giao kÕ ho¹ch s¶n
xuÊt cho c¸c ®¬n vÞ, kiÓm tra ®«n ®èc thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt, tæng hîp b¸o c¸o
thùc hiÖn kÕ ho¹ch s¶n xuÊt cña c«ng ty cho ban gi¸m ®èc vµ tæng c«ng ty, kiÓm tra,
qu¶n lý chÊt lîng - kü thuËt c¸c c«ng tr×nh, qu¶n lý hå s¬ vµ quyÕt to¸n c«ng tr×nh, qu¶n
lý lao ®éng - tiÒn l¬ng, ®Çu t trang thiÕt bÞ x©y dùng c¬ b¶n.
Phßng dù ¸n ®Êu thÇu: LËp hå s¬ ®Êu thÇu, qu¶n lý hå s¬ ®Êu thÇu vµ tham gia
®Êu thÇu c¸c c«ng tr×nh.
Phßng tµi chÝnh: Cã nhiªm vô tæ chøc h¹ch to¸n qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh
trong doanh nghiÖp, ®¶m b¶o tµi chÝnh cho toµn c«ng ty ®ång thêi thùc hiÖn c«ng t¸c kÕ
to¸n thèng nhÊt theo qui ®Þnh hiÖn hµnh.
KÕ to¸n trëng
S¬ ®å c¬ cÊu bé m¸y kÕ to¸n
KÕ to¸n
thanh to¸n
KÕ to¸n
xÝ nghiÖp 37
KÕ to¸n
gi¸ thµnh
KÕ to¸n
tæng hîp
KÕ19
to¸n
xÝ nghiÖp 51
Thñ quÜ kiªm kÕ
to¸n ng©n hµng
KÕ to¸n
xÝ nghiÖp 61
Website: http://www.docs.vn Email :
[email protected] Tel (: 0918.775.368
Phßng chÝnh trÞ: C¨n cø vµo nhiÖm vô s¶n xu©t kinh doanh, chñ tr¬ng chÝnh s¸ch cña
§¶ng – Nhµ níc x¸c ®Þnh c¬ cÊu tæ chøc §¶ng, tæ chøc quÇn chóng, gi¸o dôc chÝnh trÞ,
l·nh ®¹o t tëng cña ®¬n vÞ.
V¨n phßng: TiÕp nhËn c¸c chñ tr¬ng, chÝnh s¸ch, nghÞ quyÕt, l·nh ®¹o vµ tæ chøc
triÓn khai thùc hiÖn; gi¸m s¸t, qu¶n lý vÒ chuyªn m«n ë c¸c bé phËn liªn quan.V¨n
phßng cã nhiÖm vô giao dÞch- ®èi néi - ®èi ngo¹i, thùc hiÖn c«ng t¸c hµnh chÝnh, v¨n th,
y tÕ vµ qu¶n trÞ v¨n phßng.
2.2. Ph©n tÝch t×nh h×nh tµi chÝnh cña c«ng ty
2.2.1. §¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh
ViÖc ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp gióp cung cÊp nh÷ng
th«ng tin tæng hîp vÒ t×nh h×nh tµi chÝnh cña doanh nghiÖp trong kú lµ kh¶ quan hay
kh«ng kh¶ quan cho phÐp ta cã c¸i nh×n kh¸i qu¸t vÒ thùc tr¹ng tµi chÝnh cña c«ng ty.
Dùa chñ yÕu vµo b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n cña doanh nghiÖp lµm tµi liÖu ®Ó ph©n tÝch,
xem xÐt c¸c mèi quan hÖ biÕn ®éng cña c¸c chØ tiªu. §Ó ®¬n gi¶n ta quy íc ®¬n vÞ trong
ph©n tÝch lµ ngh×n ®ång (1000 ®ång).
Qóa tr×nh ®¸nh gi¸ kh¸i qu¸t thùc hiÖn qua 3 bíc:
2.2.1.1 Xem xÐt sù t¨ng trëng vÒ vèn kinh doanh ®Çu kú vµ cuèi kú
Muèn xem xÐt ®îc sù t¨ng trëng vÒ vèn kinh doanh ta tËp trung ph©n tÝch ba mèi
quan hÖ c©n ®èi lín trªn b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n:
Mèi quan hÖ ®Çu tiªn cÇn ph¶i ph©n tÝch lµ mèi quan hÖ gi÷a tµi s¶n vµ nguån h×nh
thµnh tµi s¶n. Theo quan ®iÓm lu«n chuyÓn vèn, tµi s¶n cña doanh nghiÖp bao gåm tµi
s¶n lu ®éng vµ tµi s¶n cè ®Þnh, mèi quan hÖ nµy ®îc thÓ hiÖn ë c©n ®èi 1.
- C©n ®èi 1:
[I(A)+IV(A)+I(B)] Tµi s¶n=[B] nguån vèn
(Hay: TiÒn + Hµng tån kho + TSC§ = Nguån vèn chñ së h÷u)
NghÜa lµ: Nguån vèn chñ së h÷u ph¶i ®ñ ®Ó bï ®¾p cho c¸c lo¹i tµi s¶n chñ yÕu cña
doanh nghiÖp ®Ó doanh nghiÖp kh«ng ph¶i ®i vay hay chiÕm dông vèn cña ®¬n vÞ kh¸c,
c¸ nh©n kh¸c.
Tuy nhiªn c©n ®èi nµy chØ tån t¹i trªn lý thuyÕt, thùc tÕ x¶y ra 2 trêng hîp:
+ Trêng hîp 1:
[I(A) + IV(A) + I(B)] Tµi s¶n > [B] Nguån vèn
Ph¬ng tr×nh nµy thÓ hiÖn doanh nghiÖp ®ang trong t×nh tr¹ng thiÕu vèn ®Ó trang tr¶i
(hay nguån vèn chñ së h÷u kh«ng ®ñ bï ®¾p cho c¸c lo¹i tµi s¶n chñ yÕu cña doanh
nghiÖp ). Do vËy, ®Ó ®¶m b¶o qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh ®îc b×nh thêng doanh
20