Tài liệu Biện pháp quản lý hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học tại thành phố hồ chí minh copy

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HUỲNH LÂM ANH CHƯƠNG BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2015 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH HUỲNH LÂM ANH CHƯƠNG BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH LUẬN ÁN TIẾN SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 62 14 01 14 Người hướng dẫn khoa học 1: PGS.TS. Trần Thị Hương Người hướng dẫn khoa học 2: TS. Trần Văn Hiếu THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – 2015 LỜI CÁM ƠN Trân trọng cám ơn: • Ban Giám hiệu Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh • Ban chủ nhiệm Khoa Tâm lý – Giáo dục, quý Thầy Cô hướng dẫn Nghiên cứu sinh ngành Quản lý Giáo dục Khóa 2011-2015 • Phòng Sau đại học và các Phòng Ban Trường Đại học Sư phạm TP Hồ Chí Minh • Sở Giáo dục – Đào tạo TP Hồ Chí Minh • Phòng Giáo dục – Đào tạo các quận huyện TP Hồ Chí Minh • Ban Giám hiệu, quý Thầy Cô, nhân viên, cha mẹ học sinh và học sinh các trường tiểu học TP Hồ Chí Minh • Quý Thầy Cô, đồng nghiệp, bạn bè • Đặc biệt, trân trọng cám ơn PGS.TS Trần Thị Hương và TS. Trần Văn Hiếu đã tận tình hướng dẫn và giúp đỡ chúng tôi rất nhiều trong quá trình thực hiện luận án này. LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Những số liệu điều tra, kết quả nghiên cứu không trùng lắp với các công trình nghiên cứu đã công bố của các tác giả khác. Tác giả luận án HUỲNH LÂM ANH CHƯƠNG CÁC CHỮ VIẾT TẮT 1. CBQL: Cán bộ quản lý 2. ĐC: Đối chứng 3. GD: Giáo dục 4. GDKNS: Giáo dục kỹ năng sống 5. GV: Giáo viên 6. HĐ: Hoạt động 7. HĐGDKNS: Hoạt động giáo dục kỹ năng sống 8. HQ: Hiệu quả 9. HS: Học sinh 10. KN: Kỹ năng 11. KNGT: Kỹ năng giao tiếp 12. KNS: Kỹ năng sống 13. LLGD: Lực lượng giáo dục 14. NV: Nhân viên 15. QL: Quản lý 16. TB: Trung bình 17. TN: Thực nghiệm 18. TP: Thành phố 19. TPHCM: Thành phố Hồ Chí Minh DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU MẪU Stt Tên bảng, mô hình, biểu mẫu Trang 1 Bảng 2.1. Kết quả xếp loại hai mặt giáo dục của giáo dục tiểu học TPHCM 81 2 Bảng 2.2. Kết quả năm học của giáo dục tiểu học TPHCM 81 Bảng 2.3. Kết quả đánh giá chất lượng hai môn Tiếng Việt và Toán của giáo dục 3 tiểu học TPHCM 81 4 Bảng 2.4. Mô tả mẫu điều tra giáo dục 84 5 Bảng 2.5. Quy ước xử lý thông tin thực trạng HĐGDKNS và quản lý HĐGDKNS 86 6 Bảng 2.6. Trình độ KNS nói chung của học sinh tiểu học TPHCM 86 7 Bảng 2.7. Trình độ các kỹ năng sống cụ thể của HS tiểu học TPHCM 88 8 Bảng 2.8. Đánh giá mức độ thực hiện nội dung GDKNS cho HS 92 9 Bảng 2.9. Mức độ thực hiện nội dung giáo dục các KNS cụ thể 93 10 Bảng 2.10. Mức độ thực hiện các hình thức tổ chức HĐGDKNS cho HS 97 11 Bảng 2.11. Mức độ thực hiện các phương pháp GDKNS 100 12 Bảng 2.12. Mức độ thường xuyên và hiệu quả của sự phối hợp các LLGD 103 13 Bảng 2.13. Mức độ thường xuyên và hiệu quả của quản lý HĐGDKNS 107 14 Bảng 2.14. Mức độ của xây dựng kế hoạch HĐGDKNS cho HS 108 15 Bảng 2.15. Mức độ thường xuyên và hiệu quả của tổ chức, chỉ đạo HĐGDKNS 110 16 Bảng 2.16. Mức độ thường xuyên và hiệu quả của kiểm tra, đánh giá HĐGDKNS 115 17 Bảng 2.17. Mức độ quản lý các điều kiện của HĐGDKNS 117 Bảng 2.18. Nguyên nhân hạn chế của thực trạng HĐGDKNS và quản lý 18 HĐGDKNS cho HS tiểu học TPHCM 119 19 Mẫu 1. Kế hoạch chung về giáo dục kỹ năng sống cho học sinh 135 20 Mẫu 2. Kế hoạch dạy học lồng ghép nội dung GDKNS 136 21 Mẫu 3. Kế hoạch giáo dục kỹ năng sống theo chủ đề 137 22 Mẫu 4. Chương trình giáo dục kỹ năng sống theo chủ đề 138 23 Mẫu 5. Kế hoạch bài học kỹ năng sống 140 24 Bảng 3.1. Phân công nhiệm vụ thực hiện kế hoạch GDKNS cho học sinh 142 25 Bảng 3.2. Sự cần thiết và khả thi của biện pháp 1 156 26 Bảng 3.3. Sự cần thiết và khả thi của biện pháp 2 157 27 Bảng 3.4. Sự cần thiết và khả thi của biện pháp 3 159 28 Bảng 3.5. Sự cần thiết và khả thi của biện pháp 4 161 29 Bảng 3.6. Sự cần thiết và khả thi của biện pháp 5 162 30 Mẫu 6. GĐ 1. Chương trình bồi dưỡng CBQL, GV, NV về giáo dục KNS cho HS 178 Mẫu 6. GĐ 2. Chương trình bồi dưỡng cha mẹ HS về Giáo dục KNS 179 Bảng 3.7. Kết quả đánh giá chung mức độ phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ học 31 sinh trong HĐGDKNS trước thực nghiệm 194 Bảng 3.8. Kết quả đánh giá chung mức độ phối hợp giữa giáo viên và cha mẹ học 32 sinh trong HĐGDKNS sau thực nghiệm 33 Bảng 3.9. So sánh điểm TB chung theo nhóm ĐC và TN, trước và sau thực nghiệm 194 195 Bảng 3.10. Kết quả đánh giá trình độ kỹ năng giao tiếp của học sinh với cha mẹ 34 trước thực nghiệm 197 Bảng 3.11. Kết quả đánh giá trình độ kỹ năng giao tiếp của học sinh với cha mẹ 35 sau thực nghiệm 36 Bảng 3.12. So sánh điểm TB biểu hiện KNGT theo nhóm HS, trước và sau TN 199 200 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ....................................................................................................................1 1. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI ...............................................................................1 2. MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU ........................................................................3 3. KHÁCH THỂ VÀ ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU .....................................3 4. GIẢ THUYẾT NGHIÊN CỨU ...................................................................4 5. NHIỆM VỤ NGHIÊN CỨU ........................................................................4 6. PHẠM VI NGHIÊN CỨU ...........................................................................4 7. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU ...............................................................5 8. Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIỄN CỦA LUẬN ÁN ....................7 9. CẤU TRÚC CỦA LUẬN ÁN ......................................................................8 CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC .........................................................9 1.1. TỔNG QUAN LỊCH SỬ NGHIÊN CỨU HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG VÀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG..........................................................................................................................9 1.1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ở nước ngoài ............................................9 1.1.2. Tổng quan nghiên cứu vấn đề ở trong nước ...........................................22 1.2. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ...................................................................32 1.2.1. Kỹ năng sống ..........................................................................................32 1.2.2. Hoạt động giáo dục kỹ năng sống cho học sinh tiểu học .......................44 1.3. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC .......................................................52 1.3.1. Một số khái niệm cơ bản ........................................................................52 1.3.2. Nội dung quản lý HĐGDKNS cho HS tiểu học .....................................58 1.3.3. Chức năng quản lý HĐGDKNS cho HS tiểu học ..................................67 1.4. CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ......................................74 1.4.1. Các yếu tố liên quan đến nhận thức của các lực lượng giáo dục ...........74 1.4.2. Các yếu tố liên quan đến hoạt động của nhà quản lý .............................74 1.4.3. Các yếu tố liên quan đến điều kiện của hoạt động quản lý ....................76 KẾT LUẬN CHƯƠNG 1 ...............................................................................78 CHƯƠNG 2: THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH........................................................................................................................79 2.1. KHÁI QUÁT CHUNG VỀ GIÁO DỤC TIỂU HỌC TP HỒ CHÍ MINH........................................................................................................................79 2.1.1. Quy mô, cơ cấu.......................................................................................79 2.1.2. Chất lượng giáo dục ...............................................................................79 2.1.3. Đội ngũ cán bộ quản lý và giáo viên ......................................................82 2.1.4. Cơ sở vật chất .........................................................................................83 2.2. TỔ CHỨC KHẢO SÁT THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG VÀ QUẢN LÝ HĐGDKNS CHO HS TIỂU HỌC TP.HCM ...................................................................................................................................84 2.2.1. Mẫu nghiên cứu thực trạng.....................................................................84 2.2.2. Mô tả công cụ nghiên cứu ......................................................................85 2.2.3. Quy ước xử lý thông tin .........................................................................85 2.3. THỰC TRẠNG HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TP.HCM .........................................................................86 2.3.1. Thực trạng KNS của HS tiểu học TPHCM ............................................86 2.3.2. Thực trạng HĐGDKNS cho HS các trường tiểu học tại TPHCM .........92 2.4. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC T ................................. ẠI TP. HỒ CHÍ MINH 2.4.1. Đánh giá chung về quản lý HĐGDKNS cho HS tiểu học TPHCM .....106 2.4.2.Thực trạng xây dựng kế hoạch HĐGDKNS cho HS tiểu học TPHCM 108 2.4.3. Thực trạng tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch HĐGDKNS cho HS tiểu học TPHCM ............................................................................................................111 2.4.4. Thực trạng kiểm tra, đánh giá thực hiện kế hoạch HĐGDKNS cho HS tiểu học TPHCM .....................................................................................................115 2.4.5. Thực trạng quản lý các điều kiện thực hiện kế hoạch HĐGDKNS cho HS tiểu học TPHCM ...............................................................................................117 2.5. NGUYÊN NHÂN HẠN CHẾ THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TẠI TP. HỒ CHÍ MINH ......................................................................................................119 KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .............................................................................123 CHƯƠNG 3: HỆ THỐNG CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH .............................................................................................................126 3.1. NGUYÊN TẮC XÂY DỰNG BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC .......................126 3.1.1. Đảm bảo tính mục tiêu .........................................................................126 3.1.2. Đảm bảo tính hệ thống .........................................................................126 3.1.3. Đảm bảo tính khả thi ............................................................................127 3.1.4. Đảm bảo tính hiệu quả..........................................................................127 3.2. HỆ THỐNG CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ...................................127 3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên, nhân viên, cha mẹ học sinh và học sinh về HĐGDKNS .......................................................................127 106 3.2.2. Xây dựng kế hoạch, chương trình HĐGDKNS cho HS tiểu học .........130 3.2.3. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện kế hoạch, chương trình HĐGDKNS cho HS tiểu học ....................................................................................................................141 3.2.4. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch, chương trình HĐGDKNS cho HS tiểu học .......................................................................................................147 3.2.5. Huy động các điều kiện thực hiện kế hoạch, chương trình HĐGDKNS cho HS tiểu học .......................................................................................................152 3.3. KHẢO NGHIỆM HỆ THỐNG CÁC BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG CHO HỌC SINH TIỂU HỌC ...........155 3.3.1. Mục đích, nội dung, đối tượng và phương pháp khảo sát ....................155 3.3.2. Kết quả khảo sát ...................................................................................156 3.4. THỰC NGHIỆM MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG SỐNG TẠI CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC TP. HỒ CHÍ MINH......................................................................................................................164 3.4.1. Mục đích, nội dung, hình thức, giả thuyết thực nghiệm ......................164 3.4.2. Tiến trình thực nghiệm .........................................................................165 3.4.3. Kết quả thực nghiệm ............................................................................182 KẾT LUẬN CHƯƠNG 3 .............................................................................203 KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ..............................................................................204 1. Kết luận .....................................................................................................204 2. Kiến nghị ...................................................................................................206