Tài liệu Biện pháp quản lý giáo dục kỹ năng xã hội cho học sinh của hiệu trưởng trường trung học phổ thông

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM BÙI VĂN SƠN BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG XÃ HỘI CHO HỌC SINH CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG THPT LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM BÙI VĂN SƠN BIỆN PHÁP QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG XÃ HỘI CHO HỌC SINH CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG THPT Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: GS.TS NGUYỄN QUANG UẨN THÁI NGUYÊN - 2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn này là công trình nghiên cứu thực sự của riêng tôi, đƣợc thực hiện dƣới sự hƣớng dẫn khoa học của GS.TS Nguyễn Quang Uẩn. Các số liệu, kết quả nghiên cứu đƣợc trình bày trong luận văn là trung thực và chƣa từng đƣợc công bố trong các công trình khác. T xin chịu trách nhiệm về luận văn của mình. Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014 Tác giả Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ LỜI CẢM ƠN Trƣớc tiên, em trong Ban Giám hiệu khoa Tâm lý - Giáo dục, phòng Quản lý Khoa học Trƣờng Đại học Sƣ phạm Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện, giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu luận văn. Em xin bày . . . , song luậ , cô giáo và các bạn đồng nghiệp để luận văn đƣợc hoàn thiện hơn. ! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2014 Tác giả Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................iii DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ..................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ ............................................................................. vi MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Tính cấp thiết của đề tài ............................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu .................................................................................... 2 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ............................................................. 2 4. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 3 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ................................................................................... 3 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ....................................................................... 3 7. Các phƣơng pháp nghiên cứu....................................................................... 4 8. Cấu trúc luận văn ......................................................................................... 4 Chƣơng 1: VÀ ......................................... 5 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề giáo dục kỹ năng xã hội và quản lý giáo dục kỹ năng xã hội................................................................................... 5 1.1.1. Nghiên cứu ở nƣớc ngoài ....................................................................... 5 1.1.2. Nghiên cứu ở trong nƣớc ....................................................................... 9 1.2. Lý luận về kỹ năng xã hội và giáo dục kỹ năng xã hội ........................... 12 1.2.1. Lý luận về kỹ năng xã hội .................................................................... 12 1.2.2. Lý luận về giáo dục kỹ năng xã hội ..................................................... 19 1.3. Lý luận về quản lý giáo dục kỹ năng xã hội cho học sinh THPT ........... 23 1.3.1. Khái niệm quản lý giáo dục kỹ năng xã hội cho học sinh ................... 23 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ giáo dục .................................. 23 ..................................................................... 29 .......... 34 1.4.1. ............................................................................................. 34 ............................... 37 .................................................................. 41 ............................................................................. 41 ......................................................................... 43 1 ............................................................................................ 47 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC KỸ NĂNG XÃ HỘI ................................................ 48 ................ 48 ....................................................................... 48 ..................................... 49 ....................... 50 ....... 50 .............................................................. 52 ........................................ 54 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ..................................................................... 59 ....................................................... 62 ông ............................................................................. 64 .............................................................. 66 2. .............................................................. 66 ............................... 68 ................... 70 .............................. 72 ............................... 74 ....................................................... 76 2 ............................................................................................ 79 Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP NĂNG XÃ HỘI CHO HỌC SINH CỦA HIỆU TRƢỞNG TRƢỜNG THPT ... 80 .................................................................. 80 3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo mục tiêu .............................................................. 80 3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa......................................................... 80 3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ......................................................... 81 ... 81 ......................................................................................... 82 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ ........................................................ 83 ............................................................................... 84 .......... 86 .................................... 87 3.2.6. Biện pháp 6: Tăn ................................................. 89 .......................................................... 90 3.4. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................. 91 .............................................................. 93 3.6. Thực nghiệm giáo dục KNXH KNXH ................ 96 ..................................... 96 ............................................................................ 97 3............................................................................................. 101 ................................................................... 102 K .................................................................................................... 102 2. Khuyến nghị ............................................................................................. 104 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................... 106 PHỤ LỤC ............................................................................................................... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT Stt 1. Ban Giám hiệu BGH 2. Cán bộ quản lý CBQL 3. CMHS 4. Độ lệch chuẩn ĐLC 5. Điểm trung bình ĐTB 6. Giáo viên GV 7. HS 8. KNXH 9. Mức độ cần thiết MĐCT 10. Mức độ thực hiện MĐTH 11. Trung học phổ thông THPT 12. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu XH http://www.lrc-tnu.edu.vn/ DANH MỤC CÁC BẢNG ................................................................. 50 .......................................................................... 52 .................................................................... 54 ................................................................................. 59 ................................................................................. 62 ................................................................................. 64 ............................................................. 66 .................................... 68 ........... 70 ....... 72 ...................................................... 74 .......................................................................... 76 .......................................................... 93 ......... 97 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ DANH MỤC HÌNH, BIỂU ĐỒ ) .............................. 8 ...................................................................... 92 c th ................................. 98 3.2 ....................................................... 99 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài , đòi hỏi mỗi cá nhân phải trang bị tri thức , để . , , , vai trò rất quan trọng. k KNXH là vấn ít đƣợc quan tâm nghiên cứu một cách cụ thể. Vì về KNXH , . Trong những năm gần đây, yêu cầu phát triển kinh tế, xã hội đ .T “ ” . , vi : “Chưa giải quyết tốt mối quan hệ giữa phát triển số lượng với yêu cầu nâng cao chất lượng; năng lực nghề nghiệp của học sinh, sinh viên tốt nghiệp chưa đáp ứng được yêu cầu của công việc; có biểu hiện lệch lạc về hành vi, lối sống trong một bộ phận học sinh, sinh viên” [24]. .Đ Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ . đã có sự lồng ghép giáo dục KNXH cho học sinh thông qua các môn học, qua hoạt động ngoài giờ lên lớp, hoạt động Đoàn,… tuy nhiên hiệu quả chƣa cao. Do đó, các em học sinh còn nhiều hạn chế , chƣa có khả năng đáp ứng tốt với yêu cầu của xã hội, của cuộc sống đặt ra. Trong c tra , . : “Biện pháp quản lý giáo dục kỹ năng xã hội cho học sinh của Hiệu trƣởng trƣờng THPT” c. 2. Mục đích nghiên cứu Nghiên cứu lý luận và thực tiễn , quản lý giáo dục KNXH hội cho học sinh THPT; đề ra các biện pháp quản lý giáo dục KNXH THPT . 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu - . 3.2. Đối tượng nghiên cứu trƣờng THPT. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 4. Giả thuyết khoa học Hoạt động giáo dục KNXH cho học . Nếu có cơ sở lý l THPT tốt hơn. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu về KNXH, giáo dục KNXH, quản l giáo dục KNXH cho học sinh THPT. - Thực trạng giáo dục KNXH cho học sinh THPT ở trƣởng THPT Lê Ích Mộc, huyện Thủy Nguyên, Thành phố Hải Phòng. - Thực trạng quản lý giáo dục KNXH cho học sinh THPT, lý giải nguyên nhân thực trạng. 5.3. Đề xuất các biện pháp tăng cường quản lý giáo dục kỹ năng xã hội cho học sinh của Hiệu trưởng trường THPT 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 6.1. Giới hạn về khách thể khảo sát - Cán bộ quản lý (Hiệu trƣởng, Phó Hi ). Nguyên, Hải Phòng. - 100 cha mẹ học sinh đang cho con theo học thuộc các lớp đƣợc điều tra. 6.2. Giới hạn về điểm trường - Trƣờng THPT Lê Ích Mộc, huyện Thủy Nguyên, Thành phố Hải Phòng. - Thời gian: Năm học 2013-2014 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 7. Các phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lí luận Bao gồm các phƣơng pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát hóa tài liệu nhằm xác định các khái niệm và cơ sở lý luận cho vấn đề nghiên cứu. 7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phƣơng pháp chuyên gia. - Phƣơng pháp trƣng cầu ý kiến. Đâ T , . - Phƣơng pháp quan sát. - Phƣơng pháp phỏng vấn. - Phƣơng pháp tổng kết kinh nghiệm. - Phƣơng pháp phân tích sản phẩm hoạt động sƣ phạm. - 3). 8. Cấu trúc luận văn Ngoài mở đầu, kết luận và kiến nghị, danh mục tài liệu tham khảo, các phụ lục, phần nội dung luận văn đƣợc kết cấu gồm 3 chƣơng: KNXH, giáo dục KNXH, quản lý giáo dục KNXH cho học sinh THPT. KNXH cho học sin , Hải Phòng. cho học sinh của Hiệu trƣởng trƣờng THPT. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ Chƣơng 1 VÀ GIÁO DỤC KỸ NĂNG XÃ HỘI, QUẢN LÝ GIÁO DỤC KỸ NĂNG XÃ HỘI CHO HỌC SINH 1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề giáo dục kỹ năng xã hội và quản lý giáo dục kỹ năng xã hội 1.1.1. Nghiên cứu ở nước ngoài Những nghiên cứu về KNXH đang đƣợc nhiều nhà khoa học cả trong và ngoài nƣớc quan tâm nghiên cứu. KNXH phản ánh khả năng làm việc với ngƣời khác theo phƣơng pháp đạt đƣợc mục tiêu ngắn hạn trong khi tăng cƣờng các mối quan hệ làm việc lâu dài. Quan niệm về KNXH đã có từ rất lâu, đôi khi nó đƣợc với nhiều tên gọi khác nhau, nhƣ “chỉ số cảm giác”, “kiến thức tiềm ẩn” và “hiểu biết về mối tƣơng giao giữa ngƣời với ngƣời” [32]. Tại Mỹ, từ những năm 1916, ngƣời Mỹ đã nhận ra rằng tri thức nhân loại là rất lớn nhƣng để thực hành thành thạo và áp dụng, ứng dụng vào cuộc sống thì thƣờng không nhƣ mong muốn. Cho nên mỗi ngƣời dân lao động tại Mỹ phải đảm bảo thực hành và phải đƣợc các tổ chức công nhận là đã qua 13 kỹ năng bắt buộc, 13 kỹ năng bắt buộc đó là [35]. 1. Học cách học - phƣơng pháp học 4. Giải quyết vấn đề 6. Tinh thần tự tôn 7. Đặt mục tiêu và tạo động lực 8. Phát triển cá nhân và sự nghiệp 9. Giao tiếp thành công 10. Tinh thần đồng đội Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ 12. Đảm bảo hiệu quả tổ chức 13. Lãnh đạo bản thân và tổ chức Năm 1998, tổ chức UNESCO đã có những dự án dành cho nhóm hƣởng lợi là phụ nữ biết đọc, biết viết hạn chế (từ năm 1990-1992), năm 2000-2001 UNICEF đã hỗ trợ chƣơng trình rủi ro, tai nạn cho trẻ em và phụ nữ đồng bằng sông Cửu Long 25]. Những năm đầu của thập niên 90, một số nƣớc châu Á nhƣ: Ấn Độ, Indonexia, Thái Lan… đã đƣa ra các thiết kế chƣơng trình giáo dục và trang bị kỹ năng nhƣ: Dạng các chuyên đề cần thiết cho ngƣời học nhƣ: kỹ năng nghề, kỹ năng hƣớng nghiệp… và đƣợc chia làm 3 nhóm chính: Nhóm kỹ năng cơ bản (gồm các kỹ năng đọc, viết, ghi chép…), nhóm các kỹ năng chung (gồm các kỹ năng tƣ duy phê phán, tƣ duy sáng tạo, ra quyết định, giải quyết vấn đề…) và nhóm kỹ năng cụ thể (gồm các kỹ năng bình đẳng giới, bảo vệ sức khỏe, nâng cao đời sống tinh thần…) 25]. [35]: 1) Khả năng giải quyết vấn đề; 2) Các kỹ năng về nghề nghiệp - kỹ thuật; 3) Khả năng giao tiếp; 4) Sử dụng máy vi tính và lập trình; 5) Khả năng sƣ phạm; 6) Khả năng về khoa học và toán học; 7) Quản lý tiền bạc; 8) Quản lý thông tin; 9) Ngoại ngữ; 10) Quản trị kinh doanh. 8 kỹ năng: 1) Kỹ năng giao tiếp (Communication skills); 2) Kỹ năng làm việc đồng đội (Teamwork skills); 3) Kỹ năng giải quyết vấn đề (Problem solving skills); 4)Kỹ năng sáng tạo và mạo hiểm (Initiative and enterprise skills); 5) Kỹ năng lập kế hoạch và tổ chức công việc (Planning and organising skills); 6) Kỹ năng quản lý bản thân (Selfmanagement skills); 7) Kỹ năng học tập (Learning skills); 8) Kỹ năng công nghệ (Technological skills) [38]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ : 1) Kỹ năng giao tiếp (Communication); 2) Kỹ năng giải quyết vấn đề (Problem solving); 3) Kỹ năng tƣ duy và hành vi tích cực (Positive attitudes and behaviours); 4) Kỹ năng thích ứng (Adaptability); 5) Kỹ năng làm việc với con ngƣời (Working with others); 6) Kỹ năng nghiên cứu khoa học, công nghệ và toán (Science, technology and mathematics skills) [38]. Tại Anh cũng đƣa ra danh sách 6 kỹ năng quan trọng bao gồm: 1) Kỹ năng tính toán (Application of number); 2) Kỹ năng giao tiếp (Communication); 3) Kỹ năng tự học và nâng cao năng lực cá nhân (Improving own learning and performance); 4) Kỹ năng sử dụng công nghệ thông tin và truyền thông (Information and communication technology); 5) Kỹ năng giải quyết vấn đề (Problem solving); 6) Kỹ năng làm việc với con ngƣời (Working with others) [38]. 10 kỹ năng xã hội để mở cửa thành công: 1) Nuôi dƣỡng ƣớc mơ; 2) Tính kỷ luật; 3) Siêng năng; 4) Sống chan hòa; 5) Khả năng lãnh đạo; 6. Đứng vững sau thất bại; 7) Cƣ xử đúng mực; 8) ; 9) Biết tha thứ; 10) Kiên nhẫn biết chờ thời cơ [37]. , Canada, . , giao Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/ [29] [31]. . Giáo viên đôi khi cảm thấy rằng k [34]. : 1. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ) http://www.lrc-tnu.edu.vn/ , tron ch . 1.1.2. Nghiên cứu ở trong nước . Trong lời ghi ở trang đầu Quyển sổ vàng của Trƣờng Nguyễn Ái Quốc Trung ƣơng năm 1949, Ngƣời viết: “Học để làm việc, làm ngƣời, làm cán bộ. Học để phụng sự đoàn thể, giai cấp và nhân dân, Tổ quốc và nhân loại”... [21, tr.684]. KNXH . Năm 1972, UNESCO công bố “Bốn trụ cột của giáo dục” đƣợc coi nhƣ cƣơng lĩnh của nền giáo dục hiện đại, trong đó trụ cột thứ nhất là học để biết; trụ cột thứ ba là học để ; trụ cột thứ tƣ là học để chung sống. 4 trụ cột đều tập trung vào sứ mạng của giáo dục đối với ngƣời học. Trong các tài liệu của UNESCO giải thích về 4 trụ cột, có đoạn nói rõ không nên hiểu việc nêu cao yêu cầu phải đào tạo những con ngƣời có tƣ duy phê phán, có óc độc lập và sáng tạo là những đòi hỏi của chủ nghĩa cá nhân m 18]. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://www.lrc-tnu.edu.vn/