Đăng ký Đăng nhập
Trang chủ Biện pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở thành phố...

Tài liệu Biện pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở thành phố cẩm phả , tỉnh quảng ninh

.PDF
125
194
89

Mô tả:

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM LƢƠNG THUỲ NGA BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ - TỈNH QUẢNG NINH LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC THÁI NGUYÊN - 2013 ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM LƢƠNG THUỲ NGA BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ - TỈNH QUẢNG NINH Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS Vũ Đình Chuẩn THÁI NGUYÊN - 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi; các số liệu và kết quả nghiên cứu nêu trong luận văn là trung thực, đƣợc các đồng tác giả cho phép sử dụng và chƣa từng đƣợc công bố trong bât kỳ một công trình nghiên cứu nào khác. Tác giả luận văn Lƣơng Thùy Nga Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Tác giả trân trọng bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến: - Trưởng khoa Sau đại học và Khoa Tâm lý, Trường Đại học Sư phạm Đại học Thái Nguyên; - Các nhà khoa học, các thầy giáo, cô giáo đã tận tình giảng dạy, hướng dẫn cho tác giả trong suốt quá trình học tập; - Lãnh đạo, chuyên viên Vụ Giáo dục Trung học và các Cục, Vụ, Viện liên quan thuộc Bộ Giáo dục và Đào tạo; - Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo Quảng Ninh, Phòng Giáo dục và Đào tạo thành phố Cẩm Phả, Lãnh đạo và giáo viên các trường trung học cơ sở trên địa bàn thành phố Cẩm Phả; - Người hướng dẫn khoa học và các thầy, cô giáo trong Hội đồng khoa học phê duyệt đề cương Luận văn đã hướng dẫn và chỉ bảo nhiều ý kiến quý báu để tác giả hoàn thành bản Luận văn này. Mặc dù đã có nhiều cố gắng nhưng chắc chắn bản Luận văn còn nhiều thiếu sót. Kính mong nhận được sự chỉ bảo, góp ý của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Trân trọng! Thái Nguyên, tháng 8 năm 2013 Tác giả Lƣơng Thùy Nga Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii MỤC LỤC ..........................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT .................................................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU........................................................................ v DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .............................................................. vi MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1 2. Mục đích nghiên cứu ....................................................................................... 4 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu ................................................................. 5 4. Giả thuyết nghiên cứu ...................................................................................... 5 5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 5 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu .......................................................................... 5 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ................................................................................. 5 Chƣơng 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ ............ 8 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu .................................................................. 8 1.2. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................ 11 1.2.1. Quá trình dạy học .................................................................................... 11 1.2.2. Phƣơng pháp và phƣơng pháp dạy học ................................................... 12 1.2.2.1. Phƣơng pháp ................................................................................. 12 1.2.2.2. Phƣơng pháp dạy học ................................................................... 13 1.2.3. Quản lý và quản lý quá trình dạy học ...................................................... 16 1.2.3.1. Khái niệm Quản lý........................................................................ 16 1.2.3.2. Các chức năng của quản lý ........................................................... 18 1.2.3.3. Quản lý quá trình dạy học ............................................................ 19 1.3. Những vấn đề lý luận cơ bản về quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THCS ..... 20 1.3.1. Vai trò của việc đổi mới PPDH đối với việc nâng cao chất lƣợng giáo dục nhà trƣờng ................................................................................. 20 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://lrc.tnu.edu.vn 1.3.2. Yêu cầu về đổi mới PPDH ở trƣờng THCS ............................................ 21 1.3.3. Một số biện pháp đổi mới PPDH ở trƣờng THCS .................................. 23 1.3.3.1. Cải tiến các PPDH truyền thống ................................................ 23 1.3.3.2. Kết hợp đa dạng các phƣơng pháp dạy học ............................... 24 1.3.3.3. Vận dụng dạy học giải quyết vấn đề .......................................... 25 1.3.3.4. Vận dụng dạy học theo tình huống ............................................ 25 1.3.3.5. Vận dụng dạy học định hƣớng hành động ................................. 26 1.3.3.6. Tăng cƣờng sử dụng phƣơng tiện dạy học và CNTT trong dạy học ......................................................................................... 27 1.3.3.7. Tăng cƣờng các PPDH đặc thù bộ môn ..................................... 27 1.3.3.8. Bồi dƣỡng phƣơng pháp học tập cho HS ................................... 27 1.3.3.9. Đổi mới việc kiểm tra đánh giá kết quả học tập của HS ........... 28 1.3.4. Mối quan hệ giữa đổi mới KTĐG và đổi mới PPDH ở trƣờng THCS .......... 28 1.3.5. Các nhân tố ảnh hƣởng đến quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS ........................................................................................... 29 1.3.5.1. Các nhân tố chủ quan ................................................................. 29 1.3.5.2. Các nhân tố khách quan ............................................................. 30 1.3.6. Tiểu kết chƣơng 1 .................................................................................... 31 Chƣơng 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ VIỆC ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ - QUẢNG NINH ............................ 32 2.1. Vài nét về tình hình kinh tế xã hội thành phố Cẩm Phả. ............................ 32 2.2. Tình hình phát triển giáo dục THCS của thành phố Cẩm Phả - tỉnh Quảng Ninh ............................................................................................. 33 2.2.1. Tình hình chung về giáo dục THCS thành phố Cẩm Phả ....................... 33 2.2.1.1. Về chất lƣợng các hoạt động giáo dục ....................................... 34 2.2.1.2. Công tác kế hoạch tài chính và xây dựng CSVC ....................... 36 2.2.1.3. Các hoạt động giáo dục khác ..................................................... 36 2.2.1.4. Công tác quản lý và chỉ đạo của hiệu trƣởng các trƣờng........... 37 2.2.1.5. Công tác quản lý của phòng GDĐT ........................................... 37 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://lrc.tnu.edu.vn 2.2.2. Cơ cấu, quy mô trƣờng lớp cấp THCS của thành phố Cẩm PhảTỉnh Quảng Ninh ..................................................................................... 38 2.2.3. Quy mô và cơ cấu đội ngũ GV trong trƣờng THCS Bái Tử Long, THCS Cẩm Thành, THCS Trọng Điểm, THCS Lý Tự Trọng, THCS Cửa Ông năm học 2012-2013 ..................................................... 39 2.2.4. Đội ngũ CBQL trong trƣờng THCS Bái Tử Long, THCS Cẩm Thành, THCS Trọng Điểm, THCS Lý Tự Trọng, THCS Cửa Ông năm học 2012-2013 ................................................................................ 40 2.2.5. Cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho thực hiện đổi mới PPDH. ........... 41 2.3. Thực trạng đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả ......... 42 2.3.1. Thực trạng đội ngũ CBQL và GV ở 5 trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả đối với việc đổi mới PPDH ............................................................. 42 2.3.1.1. Nhận thức về PPDH của CBQL và GV .................................... 43 2.3.1.2. Mức độ áp dụng các phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học ... 47 2.3.1.3. Những nguyên nhân tác động đến hoạt động đổi mới PPDH......... 52 2.3.2. Hoạt động học tập, đánh giá của HS ....................................................... 56 2.3.2.1. Hoạt động học tập trên lớp của HS ............................................ 57 2.3.2.2. Hoạt động tự học của học sinh ................................................... 58 2.4. Thực trạng thực hiện các chức năng quản lí của hiệu trƣởng về đổi mới PPDH................................................................................................ 59 2.4.1. Chỉ đạo và tổ chức xây dựng kế hoạch hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học ............................................................................................ 60 2.4.2. Quản lí thực hiện đổi mới PPDH............................................................. 61 2.4.3. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt động đổi mới phƣơng pháp dạy học..................................................................................................... 63 2.5. Tiểu kết chƣơng 2 ....................................................................................... 65 Chƣơng 3. MỘT SỐ BIỆN PHÁP QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ - QUẢNG NINH ...................................................... 68 3.1. Định hƣớng chỉ đạo đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả - Quảng Ninh ............................................................................. 68 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://lrc.tnu.edu.vn 3.2. Một số nguyên tắc để xây dựng biện pháp quản lý đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS của thành phố Cẩm Phả - Quảng Ninh ........................ 69 3.3. Một số biện pháp quản lý đổi mới đồng bộ PPDH ở các trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả - Quảng Ninh ............................................................ 70 3.3.1. Nhóm giải pháp về lập kế hoạch đổi mới PPDH..................................... 70 3.3.1.1. Ý nghĩa ....................................................................................... 70 3.3.1.2. Nội dung ..................................................................................... 71 3.3.1.3. Tổ chức thực hiện giải pháp ....................................................... 71 3.3.2. Nhóm giải pháp về tổ chức đổi mới PPDH ............................................. 77 3.3.2.1. Ý nghĩa ....................................................................................... 77 3.3.2.2. Nội dung ..................................................................................... 77 3.3.2.3. Tổ chức thực hiện giải pháp ....................................................... 78 3.3.3. Nhóm giải pháp về chỉ đạo thực hiện kế hoạch ...................................... 81 3.3.3.1. Ý nghĩa ....................................................................................... 81 3.3.3.2. Nội dung ..................................................................................... 81 3.3.3.3. Tổ chức thực hiện giải pháp ....................................................... 82 3.3.4. Nhóm giải pháp về chỉ đạo kiểm tra đánh giá thực hiện kế hoạch đổi mới PPDH ................................................................................................. 93 3.3.4.1. Ý nghĩa ....................................................................................... 93 3.3.4.2. Nội dung ..................................................................................... 94 3.3.4.3. Tổ chức thực hiện giải pháp ....................................................... 94 3.4. Mối quan hệ giữa các nhóm biện pháp ....................................................... 96 3.5. Khảo nghiệm về tính cần thiết và khả thi của các biện pháp ..................... 97 3.5.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................ 97 3.5.2. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................ 97 3.5.3. Kết quả khảo nghiệm nhận thức về tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp quản lí đổi mới PPDH ở trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả. ........................................................................................... 98 3.6. Tiểu kết chƣơng 3 ..................................................................................... 100 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................... 101 TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 104 vi Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn PHỤ LỤC Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vii http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Chữ viết đầy đủ CBQL Cán bộ quản lý CNTT Công nghệ thông tin CSVC Cơ sở vật chất CMHS Cha mẹ học sinh cs Cộng sự GV Giáo viên GVCN Giáo viên chủ nhiệm HĐNGLL Hoạt động ngoài giờ lên lớp HS Học sinh KTDH Kỹ thuật dạy học KTĐG Kiểm tra đánh giá PPDH Phƣơng pháp dạy học TBDH Thiết bị dạy học TNKQ Trắc nghiệm khách quan THCS Trung học cơ sở THPT Trung học phổ thông TNCS HCM Thanh niên cộng sản Hồ Chí Minh TNTP HCM Thanh niên tiền phong Hồ Chí Minh UBND Ủy ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Bảng 2.1: Qui mô phát triển trƣờng lớp, HS; tỷ lệ HS/lớp của 5 trƣờng THCS Bái Tử Long, THCS Cẩm Thành, THCS Trọng Điểm, THCS Lý Tự Trọng, THCS Cửa Ông năm học 2012-2013 ......... 38 Bảng 2.2: Cơ cấu trình độ chuyên môn của đội ngũ GV, tỷ lệ GV/lớp năm học 2012-2013....................................................................... 39 Bảng 2.3a: Tình hình cơ sở vật chất, thiết bị dạy học ..................................... 41 Bảng 2.3b: Tình hình cơ sở vật chất, thiết bị dạy học (tiếp) ........................... 42 Bảng 2.4: Nhận thức về mức độ cần thiết đổi mới PPDH của CBQL và GV ... 43 Bảng 2.5: Về việc vận dụng, sử dụng PPDH của GV ở trƣờng THCS Cửa Ông ........................................................................................ 46 Bảng 2.6: Mức độ áp dụng các PPDH, hình thức tổ chức dạy học của GV ...... 47 Bảng 2.7: Các mức độ nêu và giải quyết vấn đề ........................................... 49 Bảng 2.8: Mức độ ảnh hƣởng của các yếu tố liên quan tới đổi mới PPDH ..... 53 Bảng 2.9: Khảo sát hoạt động trên lớp của học sinh ..................................... 57 Bảng 2.10: Khảo sát hoạt động tự học của học sinh ....................................... 58 Bảng 2.11: Quản lý đổi mới PPDH của CBQL các trƣờng THCS (theo chức năng quản lý) ........................................................................ 59 Bảng 2.12: Thực trạng quản lý việc đổi mới phƣơng pháp dạy học ............... 62 Bảng 3.1: Các nhóm biện pháp đƣợc đề xuất ................................................ 98 Bảng 3.2: Khảo nghiệm mức độ tính cần thiết và tính khả thi của các BPQL đổi mới PPDH ở trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả. ........ 98 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Biểu đồ 2.1: Nhận thức về mức độ cần thiết đổi mới PPDH của CBQL và GV ......................................................................................... 43 Biểu đồ 2.2: Mức độ áp dụng các PPDH, hình thức tổ chức dạy học của GV ... 47 Biểu đồ 2.3: Khảo sát hoạt động trên lớp của học sinh .................................. 57 Biểu đồ 2.4: Khảo sát hoạt động tự học của học sinh .................................... 59 Biểu đồ 2.5: Thực trạng thực hiện quản lý đổi mới PPDH của hiệu trƣởng các trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả (theo các chức năng quản lý) ..................................................................... 60 Biểu đồ 3.1. So sánh tƣơng quan giữa tính cần thiết và khả thi của các BP ..... 99 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Để thực hiện quá trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, một trong những giải pháp quan trọng đó là đổi mới giáo dục và đào tạo, nhằm tạo ra nguồn nhân lực chất lƣợng cao đáp ứng yêu cầu phát triển của xã hội. Đổi mới giáo dục sẽ là nhân tố then chốt để đảm bảo sự thành công của sự nghiệp công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nƣớc, cũng nhƣ sự thắng lợi trong cuộc cạnh tranh quốc tế. Trong xu thế toàn cầu hóa, nền giáo dục Việt Nam cần đẩy nhanh tiến trình đổi mới để rút ngắn khoảng cách về trình độ phát triển giáo dục so với các nƣớc trong khu vực và trên thế giới. Đồng thời với sự phát triển nhƣ vũ bão của khoa học, công nghệ và sự bùng nổ thông tin, do thời lƣợng có hạn, nhà trƣờng không đủ thời gian để có thể dạy tất cả những tri thức mà nhân loại đã tích lũy đƣợc cho HS. Với xu thế giáo dục nhân văn hiện nay đòi hỏi phải thay đổi cách tiếp cận đối với quá trình giáo dục. Việc đổi mới PPDH theo hƣớng phát huy tính tích cực, độc lập, sáng tạo của HS để từ đó bồi dƣỡng cho HS phƣơng pháp tự học, hình thành khả năng học tập suốt đời là một nhu cầu tất yếu. Tại Khoản 2, Điều 28 Luật Giáo dục 2005 đã nêu rõ yêu cầu về phƣơng pháp giáo dục phổ thông: Phương pháp giáo dục phổ thông phải phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với đặc điểm của từng lớp học, môn học; bồi dưỡng phương pháp tự học, khả năng làm việc theo nhóm; rèn luyện kỹ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui hứng thú học tập cho HS. Chỉ thị số 40 - CT/TW ngày 15/6/2004 của Ban Bí thƣ khóa IX về việc xây dựng, nâng cao chất lƣợng đội ngũ nhà giáo, CBQL giáo dục khẳng định “Đổi mới mạnh mẽ và cơ bản phương pháp giáo dục nhằm khắc phục kiểu truyền thụ một chiều, nặng lý thuyết, ít khuyến khích tư duy sáng tạo; bồi 1 dưỡng năng lực tự học, tự nghiên cứu, tự giải quyết vấn đề, phát triển năng lực thực hành sáng tạo cho người học,… Tích cực áp dụng một cách sáng tạo các phương pháp tiên tiến, hiện đại, ứng dụng CNTT vào hoạt động dạy và học”. Thông báo số 242-TB/TW ngày 15/4/2009 kết luận của Bộ Chính trị về tiếp tục thực hiện nghị quyết Trung ƣơng 2 (khóa VIII), phƣơng hƣớng phát triển giáo dục và đào tạo đến năm 2020 đã nêu: “Tiếp tục đổi mới PPDH, khắc phục cơ bản lối truyền thụ một chiều. Phát huy PPDH tích cực, sáng tạo, hợp tác ; giảm thời gian giảng lý thuyết , tăng thời gian tự học, tự tìm hiểu cho HS, sinh viên; gắn bó chặt chẽ giữa học lý thuyết và thực hành, đào tạo gắn với nghiên cứu khoa học, sản xuất và đời sống”. Báo cáo chính trị Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XI “Đổi mới chương trình, nội dung, phương pháp dạy và học, phương pháp thi, kiểm tra theo hướng hiện đại; nâng cao chất lượng toàn diện, đặc biệt coi trọng giáo dục lý tưởng, giáo dục truyền thống lịch sử cách mạng, đạo đức, lối sống, năng lực sáng tạo, kỹ năng thực hành, tác phong công nghiệp, ý thức trách nhiệm xã hội”. Chiến lƣợc phát triển giáo dục giai đoạn 2011 - 2020 ban hành kèm theo Quyết định 711/QĐ-TTg ngày 13/6/2012 của Thủ tƣớng Chính phủ chỉ rõ: “Tiếp tục đổi mới PPDH và đánh giá kết quả học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và năng lực tự học của người học”. Quyết định số 16/2006/QĐ-BGDĐT ngày 05/5/2006 của Bộ trƣởng Bộ Giáo dục và Đào tạo về việc ban hành Chƣơng trình giáo dục phổ thông nêu rõ: Phương pháp giáo dục phải phát huy được tính tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo của HS; phù hợp với đặc trưng môn học, hoạt động giáo dục, đặc điểm đối tượng HS và điều kiện của từng lớp học; bồi dưỡng cho HS phương pháp tự học, khả năng hợp tác; rèn luyện kĩ năng vận dụng kiến thức vào thực tiễn; tác động đến tình cảm, đem lại niềm vui, hứng thú học tập cho HS. Nhƣ vậy, đổi mới PPDH là một trong những nhiệm vụ quan trọng hàng đầu của đổi mới giáo dục phổ thông. Mục tiêu, chƣơng trình, nội dung dạy học mới đòi hỏi việc cải tiến PPDH và sử dụng những PPDH mới. 2 Trong những năm qua, cùng với sự phát triển chung của giáo dục phổ thông, hoạt động đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS đã đƣợc quan tâm tổ chức và thu đƣợc những kết quả bƣớc đầu thể hiện trên các mặt sau đây: - Năm 2002, ngành GDĐT bắt đầu triển khai chƣơng trình và sách giáo khoa phổ thông mới mà trọng tâm là đổi mới PPDH theo hƣớng phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo, rèn luyện phƣơng pháp tự học của HS. - Dƣới sự chỉ đạo của Bộ GDĐT, các sở/phòng GDĐT đã chỉ đạo các trƣờng THCS thực hiện các hoạt động đổi mới PPDH thông qua tổ chức các hội thảo, các lớp bồi dƣỡng, tập huấn về PPDH, đổi mới sinh hoạt chuyên môn theo cụm chuyên môn, cụm trƣờng; tổ chức hội thi GV dạy giỏi các cấp, động viên khen thƣởng các đơn vị, cá nhân có thành tích trong hoạt động đổi mới PPDH và nhiều hoạt động hỗ trợ chuyên môn khác. - Đông đảo GV THCS có nhận thức đúng đắn về đổi mới PPDH. Nhiều GV đã xác định rõ sự cần thiết và có mong muốn thực hiện đổi mới PPDH. Một số GV đã vận dụng đƣợc các PPDH tích cực trong dạy học; kĩ năng sử dụng TBDH và ứng dụng CNTT trong tổ chức hoạt động dạy học đƣợc nâng cao. Với những tác động tích cực từ các cấp quản lý giáo dục, nhận thức và chất lƣợng hoạt động đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS đã có những chuyển biến tích cực, góp phần làm cho chất lƣợng dạy học từng bƣớc đƣợc cải thiện. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả bƣớc đầu đã đạt đƣợc, việc đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS vẫn còn nhiều hạn chế cần phải khắc phục. Hoạt động đổi mới PPDH chƣa mang lại hiệu quả cao. Truyền thụ tri thức một chiều vẫn là PPDH chủ đạo của nhiều GV. Số GV thƣờng xuyên chủ động, sáng tạo trong việc phối hợp các PPDH cũng nhƣ sử dụng các PPDH phát huy tính tích cực, tự lực và sáng tạo của HS còn chƣa nhiều. Dạy học vẫn nặng về truyền thụ kiến thức lí thuyết. Việc trang bị kỹ năng sống, kỹ năng giải quyết các tình huống thực tiễn cho HS thông qua khả năng vận dụng tri thức tổng hợp chƣa thực sự đƣợc quan tâm. Việc ứng dụng CNTT, sử dụng các phƣơng tiện dạy học chƣa đƣợc thực hiện rộng rãi và hiệu quả trong các trƣờng THCS. 3 Đối với tỉnh Quảng Ninh nói chung và thành phố Cẩm Phả nói riêng, trong những năm qua, các cấp quản lý và các trƣờng THCS đã tổ chức nhiều hội thảo chuyên đề về đổi mới PPDH. Việc đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS trên địa bàn đã đƣợc triển khai và đem lại một số kết quả đáng ghi nhận, góp phần nâng cao chất lƣợng giáo dục. Tuy nhiên, công tác quản lý về đổi mới PPDH ở nhiều trƣờng THCS còn hạn chế; chƣa tập trung vào những nội dung thiết thực, trọng tâm; chƣa tìm ra cách thức tổ chức quá trình đổi mới một cách hiệu quả nhằm đáp ứng yêu cầu đổi mới chƣơng trình giáo dục THCS. Thực trạng nói trên xuất phát từ nhiều nguyên nhân: Nhận thức về sự cần thiết phải đổi mới PPDH và ý thức thực hiện đổi mới của một bộ phận CBQL, GV THCS chƣa cao; Lý luận về PPDH chƣa đƣợc nghiên cứu và vận dụng một cách có hệ thống; Năng lực quản lý, chỉ đạo đổi mới PPDH từ các cơ quan quản lý giáo dục và hiệu trƣởng các trƣờng THCS còn hạn chế; Việc tổ chức hoạt động đổi mới PPDH chƣa đồng bộ; Cơ chế, chính sách quản lý hoạt động đổi mới PPDH chƣa khuyến khích đƣợc sự tích cực đổi mới PPDH của GV THCS; ... Trong các nguyên nhân đó, chúng tôi cho rằng, việc hạn chế trong công tác quản lý hoạt động đổi mới PPDH là nguyên nhân chủ yếu. Từ những lý do trên, tôi chọn đề tài: “Biện pháp quản lý đổi mới phương pháp dạy học ở trường trung học cơ sở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh” để nghiên cứu. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở khảo sát thực trạng đổi mới PPDH và các biện pháp quản lý việc thực hiện đổi mới dạy học ở một số trƣờng THCS ở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh, đề xuất một số biện pháp quản lý việc thực hiện đổi mới PPDH ở trƣờng THCS góp phần nâng cao chất lƣợng đổi mới PPDH nói riêng và nâng cao chất lƣợng dạy học ở trƣờng THCS. 4 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động dạy học ở trƣờng THCS 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Biện pháp quản lý việc đổi mới PPDH ở trƣờng THCS 4. Giả thuyết nghiên cứu Việc đổi mới PPDH ở các trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh đã thực hiện nhƣng chƣa thƣờng xuyên, chƣa mang tính hệ thống, nên kém hiệu quả. Thực trạng trên có thể xuất phát từ nhiều nguyên nhân, trong đó, phải nói đến các biện pháp quản lý việc đổi mới PPDH trong nhà trƣờng chƣa hệ thống, chƣa thƣờng xuyên và chƣa phù hợp với thực tiễn dạy học ở các trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Nếu vận dụng hợp lý các các biện pháp quản lý đổi mới PPDH mang tính hệ thống, thiết thực, toàn diện để góp phần nâng cao chất lƣợng dạy học ở các trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của đề tài 5.2. Khảo sát thực trạng đổi mới PPDH và quản lý việc thực hiện đổi mới PPDH ở THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh 5.3. Đề xuất một số biện pháp quản lý việc thực hiện đổi mới PPDH ở THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài chỉ nghiên cứu việc thực hiện đổi mới PPDH và quản lý việc đổi mới PPDH ở một số trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Cơ sở phương pháp luận 7.1.1. Tiếp cận hệ thống Đề tài coi công tác quản lý hoạt động đổi mới PPDH ở trƣờng THCS là nhân tố quan trọng của quá trình quản lý dạy học, vì vậy việc quản lý đổi mới đồng bộ PPDH phải gắn liền với việc xác định mục đích, nhiệm vụ dạy học, 5 phát triển chƣơng trình, sách giáo khoa, đổi mới phƣơng pháp và hình thức tổ chức dạy học, lập kế hoạch dạy học ở trƣờng THCS. 7.1.2. Tiếp cận phức hợp Để nghiên cứu công tác quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THCS, đề tài dựa vào khoa học khác nhau nhƣ Tâm lý học, Giáo dục học, Khoa học quản lý giáo dục, …làm cơ sở cho việc xây dựng các biện pháp quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THCS. 7.2. Các phương pháp nghiên cứu cụ thể 7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý thuyết Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá, khái quát hoá trong nghiên cứu các nguồn tài liệu lý luận và thực tiễn có liên quan đến công tác quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THCS, gồm: - Các tác phẩm kinh điển của Chủ nghĩa Mác - Lênin, các văn kiện của Đảng, Nhà nƣớc, Tƣ tƣởng Hồ Chí Minh có liên quan đến đề tài. - Các tác phẩm về tâm lý học, giáo dục học, khoa học quản lý giáo dục,… trong và ngoài nƣớc. - Các công trình nghiên cứu khoa học quản lý giáo dục, đặc biệt là quản lý đổi mới PPDH của các nhà lý luận, các nhà quản lý giáo dục, các nhà giáo…có liên quan đến đề tài nhƣ các luận văn, luận án, các báo cáo khoa học, các chuyên khảo, các bài báo... Các tài liệu trên đƣợc phân tích, tổng hợp để tổng quan, xây dựng cơ sở lý luận của đề tài, phục vụ trực tiếp cho việc giải quyết các nhiệm vụ của đề tài. 7.2.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phương pháp điều tra, khảo sát + Điều tra thống kê để nắm đƣợc số lƣợng, cơ cấu, trình độ đào tạo, thâm niên công tác, phân bố của đội ngũ GV THCS trên địa bàn khảo sát. + Điều tra bằng phiếu để khảo sát nhu cầu về nội dung, phƣơng pháp, hình thức đào tạo, bồi dƣỡng về chuyên môn và nghiệp vụ nói chung, đổi mới PPDH của GV THCS; thực trạng công tác đổi mới PPDH của đội ngũ GV và quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THCS. 6 Kết quả điều tra, khảo sát đƣợc phân tích, so sánh, đối chiếu để tìm ra những thông tin cần thiết theo hƣớng nghiên cứu của đề tài. - Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động + Nghiên cứu các sản phẩm của GV nhƣ kế hoạch đổi mới PPDH, giáo án, tập bài kiểm tra, đồ dùng dạy học, kế hoạch tự bồi dƣỡng để đánh giá trình độ, việc tự bồi dƣỡng của GV THCS; + Nghiên cứu các kế hoạch, quyết định, báo cáo của phòng GDĐT, hiệu trƣởng các trƣờng THCS có liên quan đến việc chỉ đạo, quản lý đổi mới PPDH để đánh giá thực trạng quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THCS. - Phương pháp tổng kết kinh nghiệm Tiến hành nghiên cứu, tiếp thu các kinh nghiệm quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THCS của phòng GDĐT thành phố Cẩm Phả các đơn vị liên quan ở những nơi làm tốt công tác quản lý đổi mới PPDH ở trƣờng THCS. - Phương pháp chuyên gia Hỏi ý kiến chuyên gia bằng các phiếu hỏi, bao gồm: Các nhà quản lý các trƣờng THCS; Các nhà quản lý các cơ sở đào tạo GV THCS; Các nhà khoa học, các chuyên gia về giáo dục học, tâm lý học; Các CBQL giáo dục ở thành phố Cẩm Phả. Việc lấy ý kiến chuyên gia tổ chức theo hình thức xin ý kiến đóng góp bằng văn bản. Phƣơng pháp này đƣợc sử dụng ngay từ khâu xây dựng đề cƣơng, góp ý bộ công cụ, góp ý vào nhận định đánh giá thực trạng và vào các giải pháp đề xuất. 7.2.3. Nhóm các phương pháp xử lý thông tin - Sử dụng thống kê toán học để xử lý các kết quả nghiên cứu về định lƣợng (lập bảng phân phối tần số, tính điểm trung bình cộng) và định tính. - Sử dụng phần mềm tin học. - Sử dụng mô hình, sơ đồ, đồ thị… 7 Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ ĐỔI MỚI PHƢƠNG PHÁP DẠY HỌC Ở TRƢỜNG TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan về vấn đề nghiên cứu Hiện nay, trên thế giới nói chung, ở Việt Nam nói riêng, vấn đề đổi mới phƣơng pháp giáo dục, PPDH trong nhà trƣờng phổ thông đang là mối quan tâm hàng đầu nhằm nâng cao chất lƣợng giảng dạy trong nhà trƣờng. Điều này xuất phát từ nhu cầu bức thiết: Chỉ có không ngừng cải tiến phƣơng pháp giáo dục và PPDH theo hƣớng đặc biệt coi trọng đến việc giáo dục những con ngƣời lao động tự chủ, năng động, sáng tạo, có năng lực giải quyết những vấn đề do cuộc sống đặt ra thì giáo dục mới thật sự là động lực thúc đẩy sự phát triển mạnh mẽ của xã hội. Nghiên cứu về các PPDH và đổi mới PPDH đã đƣợc nhiều nhà giáo dục học trên thế giới và trong nƣớc nghiên cứu. Ngay từ trƣớc công nguyên, Socrate (469-390 Tr.CN) - Hy Lạp, ông đã từng nêu khẩu hiệu “Anh hãy tự biết lấy anh”, ông nêu phƣơng pháp, trong đó ngƣời dạy chỉ giữ vai trò hƣớng dẫn, giúp đỡ, còn ngƣời học tự mình tìm ra tri thức. Ông gọi phƣơng pháp này là “Phép đỡ đẻ”. Khổng Tử (551-479 tr.CN) quan tâm đến việc kích thích tƣ duy cho HS. Ông nói “Không tức giận vì muốn biết thì không gợi mở cho, không bực vì không rõ đƣợc thì không bày vẽ cho. Vật có bốn góc, bảo cho biết một góc, mà không suy ra ba góc khác thì không dạy nữa”. Đến thế kỷ XVI trở đi, có rất nhiều nhà nghiên cứu giáo dục đã đƣa ra những tƣ tƣởng tiến bộ. Monteque (1533-1592) đƣợc mệnh danh là ông tổ sƣ phạm của Châu Âu đã chủ trƣơng giảng dạy bằng hoạt động, bằng quan sát trực tiếp, bằng sự tiếp xúc với các sự vật trong đời sống hàng ngày. Muốn giảng dạy tốt “Phải cho HS chạy trƣớc mà nhận xét” chứ không bắt buộc trẻ em nhắm mắt theo những nhận định chủ quan của ngƣời thầy. 8
- Xem thêm -

Tài liệu liên quan