Tài liệu Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở thành phố cẩm phả, tỉnh quảng ninh giai đoạn 2013 2020

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ BẮC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH GIAI ĐOẠN 2013-2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Thái Nguyên - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN TRƢỜNG ĐẠI HỌC SƢ PHẠM NGUYỄN THỊ BẮC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH GIAI ĐOẠN 2013-2020 Chuyên ngành: Quản lý giáo dục Mã số: 60 14 01 14 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: TS. HOÀNG HOA CƢƠNG Thái Nguyên - 2013 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng: Số liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là hoàn toàn trung thực và chƣa từng đƣợc sử dụng hoặc công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã đƣợc cám ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đều đƣợc ghi rõ nguồn gốc. Tác giả luận văn Nguyễn Thị Bắc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu i http://lrc.tnu.edu.vn LỜI CẢM ƠN Đề tài “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2013-2020” là một nội dung của khoa học quản lý giáo dục nhƣng là kết quả của quá tình nghiên cứu công phu của bản thân sau một thời gian đƣợc học tập, nghiên cứu tại khoa Tâm lý giáo dục - Đại học sƣ phạm - Trƣờng Đại học Thái Nguyên. Có đƣợc kết quả này, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới Tiến sĩ Hoàng Hoa Cƣơng, ngƣời đã tận tụy giúp đỡ, chỉ dẫn tận tìn cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn các thầy, cô trong Ban lãnh đạo Khoa Tâm lý giáo dục, Khoa Quản lý đào tạo sau đại học trƣờng Đại học Sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên; các thầy cô giáo đã trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ và tạo điều kiện cho tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu. Xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ tận tâm, tận lực của Hội đồng khoa học trƣờng Đại học sƣ phạm - Đại học Thái Nguyên đã tạo mọi điều kiện thuận lợi và góp nhiều ý kiến quý báu cho bản luận văn này. Xin trân trọng cảm ơn sự quan tâm của UBND thành phố Cẩm Phả, Phòng Giáo dục và Đào tạo, Ban giám hiệu các trƣờng THCS thành phố Cẩm Phả và toàn thể đồng nghiệp đã tạo mọi điều kiện về tinh thần, vật chất, cung cấp thông tin khảo sát cho tôi trong quá trình học tập, nghiên cứu đề tài “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2013-2020” Dù đã có rất nhiều cố gắng, song có thể nói khó tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong tiếp tục nhận đƣợc sự chỉ dẫn, góp ý và giúp đỡ quý báu của các thầy giáo, cô giáo và các bạn đồng nghiệp. Cẩm Phả, ngày 20 tháng 8 năm 2013 Tác giả luận văn Nguyễn Thị Bắc Số hóa bởi Trung tâm Học liệu ii http://lrc.tnu.edu.vn MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN................................................................................................... i LỜI CẢM ƠN ....................................................................................................... ii MỤC LỤC............................................................................................................iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN ...................................... iv DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................... v DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ ........................................................................... vi MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1 1. Lý do chọn đề tài......................................................................................... 1 2. Mục đích nghiên cứu ................................................................................... 3 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu ............................................................. 3 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ...................................................................... 4 5. Giả thuyết khoa học ..................................................................................... 4 6. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................. 4 7. Phƣơng pháp nghiên cứu ............................................................................. 4 8. Cấu trúc luận văn ......................................................................................... 5 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ .......................................................................................... 6 1.1. Vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu........................................................ 6 1.2. Một số khái niệm liên quan đến vấn đề nghiên cứu ............................... 10 1.2.1. Phát triển .............................................................................................. 10 1.2.2. Giáo viên và đội ngũ giáo viên ............................................................ 11 1.2.2.1. Giáo viên........................................................................................... 11 1.2.2.2. Đội ngũ giáo viên ............................................................................. 11 1.2.3. Giáo dục trung học cơ sở ..................................................................... 13 1.2.3.1. Vị trí vai trò của giáo dục trung học cơ sở trong hệ thống giáo dục quốc dân............................................................................................. 13 1.2.3.2. Mục tiêu và nội dung của giáo dục trung học cơ sở ......................... 14 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iii http://lrc.tnu.edu.vn 1.2.3.3. Nhiệm vụ trƣờng trung học cơ sở ..................................................... 15 1.2.4. Vị trí, nhiệm vụ và quyền hạn, trình độ chuẩn đƣợc đào tạo của đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ............................................................. 16 1.2.4.1. Vị trí của đội ngũ giáo viên trung học cơ sở .................................... 16 1.2.4.2. Nhiệm vụ, quyền hạn của giáo viên trung học cơ sở ....................... 17 1.2.4.3. Trình độ chuẩn đƣợc đào tạo của giáo viên THCS .......................... 20 1.2.5. Quy định Chuẩn nghề nghiệp giáo viên trung học cơ sở .................... 20 1.3. Công tác phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ........................... 24 1.3.1. Mục đích phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ....................... 24 1.3.2. Nguyên tắc phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở .................... 24 1.3.3. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ....................... 26 1.3.3.1. Tuyển chọn ....................................................................................... 26 1.3.3.2. Bố trí, sử dụng .................................................................................. 27 1.3.3.3. Đào tạo, bồi dƣỡng ........................................................................... 27 1.3.3.4. Thiết lập môi trƣờng làm việc .......................................................... 28 1.3.3.5. Kiểm tra, đánh giá ............................................................................ 29 1.4. Những yếu tố ảnh hƣởng đến công tác phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ................................................................................................ 30 1.4.1. Nhóm nhân tố về chính trị - xã hội ...................................................... 30 1.4.2. Nhóm nhân tố kinh tế .......................................................................... 31 1.4.3. Nhóm nhân tố về phát triển khoa học - công nghệ, thị trƣờng lao động việc làm ............................................................................................... 32 1.4.4. Nhóm các nhân tố bên trong của giáo dục trung học cơ sở ................ 33 1.4.5. Nhóm các nhân tố quốc tế về GD&ĐT ............................................... 34 Tiểu kết chƣơng 1 ............................................................................................ 34 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN THCS Ở THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH .................... 35 2.1. Khái quát về thực trạng kinh tế, xã hội và văn hoá của thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ........................................................................... 35 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://lrc.tnu.edu.vn 2.2. Thực trạng giáo dục THCS ở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh .... 37 2.2.1. Thực trạng trƣờng, lớp, học sinh THCS .............................................. 37 2.2.2. Thực trạng đội ngũ giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh... 37 2.2.2.1. Số lƣợng và cơ cấu đội ngũ giáo viên .............................................. 37 2.2.2.2. Trình độ và chất lƣợng đội ngũ giáo viên ........................................ 39 2.2.3. Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh ................................................................. 47 2.2.3.1. Nghiên cứu dự báo và xây dựng kế hoạch ....................................... 47 2.2.3.2 Công tác tuyển dụng .......................................................................... 49 2.2.3.3. Việc bố trí sử dụng ........................................................................... 50 2.2.3.4. Việc đào tạo bồi dƣỡng..................................................................... 50 2.2.3.5. Việc kiểm tra đánh giá ...................................................................... 52 2.2.3.6. Việc thực hiện các chính sách đối với giáo viên THCS ................... 53 2.3. Những ƣu điểm và tồn tại của công tác phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở thành phố Cẩm Phả ................................................................. 54 2.4. Dự báo quy mô học sinh và quy mô giáo viên trung học cơ sở ở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2013-2020 ........................... 58 2.4.1. Dự báo quy mô học sinh trung học cơ sở ở thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2013-2020 ...................................................................................... 58 2.4.1.1. Dự báo số dân trong độ tuổi 11-14 ................................................... 58 2.4.1.2 Dự báo kế hoạch phát triển về số lƣợng học sinh trung học cơ sở ... 59 2.4.2. Dự báo tình hình phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở thành phố Cẩm Phả ........................................................................................................ 63 2.4.2.1. Về số lƣợng ....................................................................................... 63 2.4.2.2. Về cơ cấu bộ môn ............................................................................. 67 Tiểu kết chƣơng 2 ............................................................................................ 69 Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN THCS THÀNH PHỐ CẨM PHẢ, TỈNH QUẢNG NINH GIAI ĐOẠN 2013-2020....... 70 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://lrc.tnu.edu.vn 3.1. Các nguyên tắc lựa chọn biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS . 70 3.1.1. Tính thống nhất .................................................................................... 70 3.1.2. Tính hiệu quả ....................................................................................... 70 3.1.3. Tính cấp thiết ....................................................................................... 70 3.1.4. Tính khả thi .......................................................................................... 70 3.2. Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả 71 3.2.1. Đẩy mạnh công tác xây dựng quy hoạch đội ngũ giáo viên trung học cơ sở..................................................................................................... 71 3.2.2. Đảm bảo tuyển dụng giáo viên đủ về số lƣợng, hợp lý về cơ cấu và chuẩn về chất lƣợng ............................................................................. 75 3.2.3. Tổ chức đào tạo, bồi dƣỡng nâng cao trình độ đội ngũ giáo viên trung học cơ sở .............................................................................................. 77 3.2.4. Đổi mới công tác kiểm tra đánh giá đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ...... 83 3.2.5. Xây dựng chính sách khuyến khích, tạo động lực cho đội ngũ giáo viên trung học cơ sở ............................................................................ 87 3.3. Mối quan hệ giữa các biện pháp ............................................................. 91 3.4. Khảo nghiệm các biện pháp đề xuất ....................................................... 92 Tiểu kết chƣơng 3 ............................................................................................ 94 KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ..................................................................... 95 1. Kết luận ...................................................................................................... 95 2. Khuyến nghị............................................................................................... 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 101 PHỤ LỤC....................................................................................................................... Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN STT CÁC TỪ VIẾT TẮT NGHĨA CỦA CÁC TỪ 1. CB Cán bộ 2. CBQL Cán bộ quản lý 3. CNTT Công nghệ thông tin 4. CNXH Chủ nghĩa xã hội 5. CNH-HĐH Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa 6. CSVC Cơ sở vật chất 7. GD& ĐT Giáo dục và Đào tạo 8. GV Giáo viên 9. HS Học sinh 10. NV Nhân viên 11. KT-XH Kinh tế - xã hội 12. TH Tiểu học 13. THCS Trung học cơ sở 14. THPT Trung học phổ thông 15. UBND Uỷ ban nhân dân Số hóa bởi Trung tâm Học liệu iv http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1. Số trƣờng, số lớp, số học sinh THCS thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2008-2013 ............................................................................... 37 Bảng 2.2. Cơ cấu đội ngũ giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả năm học 2011-2012 ........................................................................................ 38 Bảng 2.3. Trình độ đào tạo của giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả 2008-2013 ............................................................................... 39 Bảng 2.4. Trình độ tin học, ngoại ngữ của giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả năm học 2011-2012 .......................................................................... 40 Bảng 2.5. Trình độ Chính trị của giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả năm học 2011-2012 ................................................................................. 40 Bảng 2.6. Kết quả khảo sát đánh giá thực trạng năng lực đội ngũ GV THCS thành phố Cẩm Phả ......................................................................... 41 Bảng 2.7. Kết quả khảo sát các yếu tố liên quan đến năng lực giáo viên THCS .... 42 Bảng 2.8. Kết quả khảo sát khả năng thực hiện nhiệm vụ giáo viên ................ 43 Bảng 2.9. Kết quả khảo sát các yếu tố liên quan đến phẩm chất giáo viên ...... 45 Bảng 2.10. Kết quả khảo sát về hiệu quả các hình thức bồi dƣỡng giáo viên .. 51 Bảng 2.11: Dự báo số dân trong độ tuổi 11-14 ................................................. 59 Bảng 2.12: Dân số độ tuổi, số lƣợng học sinh và tỉ lệ học sinh THCS thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2008-2013 ................................................. 60 Bảng 2.13. Dự báo dân số thành phố Cẩm Phả độ tuổi từ 11 - 14 tuổi ............. 61 Bảng 2.14. Dự báo quy mô học sinh THCS của thành phố Cẩm Phả theo phƣơng pháp ngoại suy xu thế ........................................................ 62 Bảng 2.15. Kết quả dự báo số lƣợng GV THCS ở thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2013-2020 (phƣơng án 1) ....................................................... 64 Bảng 2.16. Kết quả dự báo số lƣợng GV THCS ở thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2013-2020 (phƣơng án 2) ....................................................... 64 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu v http://lrc.tnu.edu.vn Bảng 2.17: Kết quả dự báo số lƣợng GV THCS ở thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2013-2020 (phƣơng án 3) ....................................................... 65 Bảng 2.18: Kết quả dự báo số lƣợng GV THCS thành phố Cẩm Phả (theo 3 phƣơng án)....................................................................................... 66 Bảng 2.19: Dự báo số lƣợng GV bộ môn THCS thành phố Cẩm Phả, giai đoạn 2013-2020 ............................................................................... 67 Bảng 3.1: Thống kê kết quả tính cần thiết của các biện pháp ........................... 92 Bảng 3.2: Thống kê kết quả về tính khả thi của các biện pháp ......................... 93 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://lrc.tnu.edu.vn DANH MỤC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ Sơ đồ 1.1. Quan hệ giữa số lƣợng, cơ cấu, chất lƣợng phát triển đội ngũ giáo viên.... 25 Biểu đồ 2.1: Kết quả dự báo số HS THCS thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2013-2020 .. 62 Biểu đồ 2.2: Kết quả dự báo số lƣợng GV THCS thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2013-2020 ...................................................................................... 66 Số hóa bởi Trung tâm Học liệu vi http://lrc.tnu.edu.vn MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Giáo dục và đào tạo giữ vai trò đặc biệt cần thiết đối với sự phát triển của mỗi con ngƣời và của cả xã hội. Đại hội Đại biểu toàn quốc lần thứ XI Đảng Cộng sản Việt Nam năm 2011 nhấn mạnh trong phƣơng hƣớng, nhiệm vụ phát triển đất nƣớc 5 năm 2011-2015 là: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục theo hƣớng chuẩn hoá, hiện đại hoá, xã hội hoá, đổi mới chƣơng trình, nội dung phƣơng pháp dạy và học, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục, đào tạo. Tập trung nâng cao chất lƣợng giáo dục, đào tạo,...”. Giáo dục Việt Nam trong những năm đầu của thế kỷ XXI, cùng với những thành tựu đáng tự hào của đất nƣớc, sự nghiệp giáo dục và đào tạo ở Việt Nam đã đạt đƣợc những thành tựu quan trọng. Việt Nam hiện nay có một nền giáo dục và đào tạo rộng khắp, hoàn chỉnh, thống nhất về mục tiêu, tính chất, nguyên lý giáo dục. Giáo dục và đào tạo phát triển mạnh so với điều kiện kinh tế, không ngừng tăng về số lƣợng và chất lƣợng. Đổi mới giáo dục đang đƣợc triển khai ở tất cả các cấp học, bậc học từ giáo dục mầm non, phổ thông, dạy nghề đến cao đẳng, đại học. Tuy nhiên bên cạnh những tiến bộ đã đạt đƣợc, giáo dục nƣớc ta vẫn còn nhiều yếu kém, bất cập nhƣ chƣa đáp ứng đƣợc nguồn nhân lực cho phát triển, cơ cấu quy mô chƣa hợp lý, còn mất cân đối, tính kế hoạch còn yếu; chất lƣợng và hiệu quả còn thấp, tiêu cực còn nhiều, chƣa thực hiện tốt công bằng trong giáo dục, đội ngũ giáo viên còn thiếu và yếu, v.v… Hội nghị lần thứ sáu Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng Cộng sản Việt Nam khoá XI đã thông qua kết luận về Đề án "Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu công nghiệp hoá, hiện đại hoá trong điều kiện kinh tế thị trƣờng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế" (Kết luận số 51KL/TW ngày 29/10/2012). Một trong những vấn đề đƣợc nêu ra trong Kết luận Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 1 http://lrc.tnu.edu.vn là: Công tác qui hoạch phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục chƣa đƣợc quan tâm. Đồng thời Kết luận cũng đã chỉ rõ phƣơng hƣớng đổi mới giáo dục và đào tạo, trong đó có xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên. Đội ngũ giáo viên là nhân tố quyết định đến chất lƣợng giáo dục. Thực hiện thành công giải pháp là điều kiện tiên quyết để nâng cao chất lƣợng giáo dục và đào tạo. - . Trong hệ thống giáo dục nƣớc ta, giáo dục phổ thông đƣợc chia thành ba bậc học: Tiểu học, THCS và THPT. Giáo dục THCS là cấp cơ sở của giáo dục bậc trung học và là cầu nối giữa bậc tiểu học với bậc THPT, trung học chuyên nghiệp và học nghề. Giáo dục THCS có ảnh hƣởng sâu sắc đến quá trình hình thành nhân cách và phẩm chất trí tuệ của học sinh. Mục tiêu của giáo dục THCS nhằm giúp học sinh củng cố và phát huy những kết quả giáo dục tiểu học, có trình độ văn hoá phổ thông cơ sở và những hiểu biết về kỹ thuật và hƣớng nghiệp để tiếp tục học THPT, trung học chuyên nghiệp, học nghề hoặc đi vào cuộc sống lao động. Có thể nói, giáo dục THCS là nền tảng hết sức quan trọng đối với việc hình thành nguồn nhân lực tiềm năng có khả năng thực hiện mục tiêu CNH-HÐH đất nƣớc đáp ứng nhu cầu phát triển KT-XH cùng với những tiến bộ của khoa học và công nghệ theo xu hƣớng chung. Vì thế, việc phát triển đội ngũ giáo viên THCS hiện nay là một yêu cầu cần thiết. Thành phố Cẩm Phả thuộc thành phố trẻ, thành phố Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 2 http://lrc.tnu.edu.vn , thành phố ,t giáo dục và đào tạo thành phố Cẩm Phả nhiều đáng khích lệ. Nhìn chung, c . Tuy nhiên, để có thể góp phần vào sự phát triển chung của thành phố Cẩm Phả, đáp ứng nhu cầu ngày càng cao của ngành giáo dục và đào tạo thành phố, công tác xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên nói chung cần đƣợc thƣờng xuyên và đặc biệt quan tâm. Là một cán bộ quản lý công tác trong ngành giáo dục ở bậc trung học cơ sở, tôi nhận thấy còn những vấn đề cần nghiên cứu về xây dựng phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở thành phố Cẩm Phả. Với nhận thức đó, tôi chọn vấn đề: “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2013-2020” làm đề tài nghiên cứu, với mong muốn góp phần nhỏ bé vào sự phát triển ngành giáo dục và đào tạo thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. 2. Mục đích nghiên cứu Đề xuất đƣợc một số biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh đáp ứng yêu cầu nâng cao chất lƣợng dạy và học trong giai đoạn 2013-2020. 3. Đối tƣợng và khách thể nghiên cứu 3.1. Đối tượng nghiên cứu Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 3 http://lrc.tnu.edu.vn 3.2. Khách thể nghiên cứu Công tác phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. 4. Giới hạn phạm vi nghiên cứu 4.1.Giới hạn về đối tượng nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS ở thành phố Cẩm Phả giai đoạn 2013-2020 về quy mô, cơ cấu và chất lƣợng. 4.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu: Phạm vi nghiên cứu là 17 trƣờng THCS trên địa bàn thành phố Cẩm Phả. 4.3. Giới hạn về khách thể khảo sát - Cán bộ lãnh đạo và chuyên viên Phòng GD&ĐT: 8 ngƣời. - Cán bộ quản lý cấp THCS: 30 ngƣời - Đại diện giáo viên các trƣờng khảo sát: 200 ngƣời. 5. Giả thuyết khoa học Hiện trạng đội ngũ giáo viên THCS tỉnh Quảng Ninh nói chung và đội ngũ giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả nói riêng không đồng đều về chất lƣợng, thiếu đồng bộ về cơ cấu. Vận dụng một cách đồng bộ các biện pháp sẽ nâng cao đƣợc chất lƣợng đội ngũ giáo viên, đảm bảo tốt công tác giảng dạy và đổi mới phƣơng pháp dạy học tạo ra sự chuyển biến về chất lƣợng giáo dục và đào tạo. 6. Nhiệm vụ nghiên cứu 6.1. Nghiên cứu các vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên THCS 6.2. Khảo sát đánh giá thực trạng đội ngũ giáo viên THCS ở thành phố Cẩm Phả 6.3. Đề xuất một số biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh từ 2013 - 2020 7. Phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 4 http://lrc.tnu.edu.vn - Sƣu tầm sách, tài liệu liên quan đến vấn đề nghiên cứu. - Phân tích, tổng hợp các tài liệu để xây dựng cơ sở lý luận của đề tài. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn - Phƣơng pháp điều tra xã hội học. - Phƣơng pháp phân tích. - Phƣơng pháp chuyên gia. 7.3. Nhóm phương pháp hỗ trợ khác - Phƣơng pháp thống kê toán học. - Phƣơng pháp dự báo. - Phƣơng pháp so sánh. 8. Cấu trúc luận văn Phần mở đầu Phần nội dung: Gồm 3 chƣơng - Chƣơng 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở. - Chƣơng 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh. - Chƣơng 3: Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở thành phố Cẩm Phả, tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2013 - 2020. Kết luận và khuyến nghị Tài liệu tham khảo Phụ lục Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 5 http://lrc.tnu.edu.vn Chƣơng 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Vài nét về lịch sử vấn đề nghiên cứu Lịch sử nghiên cứu các vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên gắn liền với lịch sử phát triển của nền giáo dục Việt Nam. Hơn 60 năm xây dựng và phát triển, nền giáo dục nƣớc ta đã xây dựng đƣợc một hệ thống giáo dục toàn diện, hoàn chỉnh từ giáo dục mầm non đến giáo dục đại học, đáp ứng nhu cầu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dƣỡng nhân tài. Vấn đề bồi dƣỡng đội ngũ giáo viên đã đƣợc Chủ tịch Hồ Chí minh, Đảng và Nhà nƣớc ta rất quan tâm và khẳng định: "Nếu không có thầy cô giáo thì không có giáo dục". Chủ tịch Hồ Chí Minh còn chỉ rõ vai trò và ý nghĩa của nghề dạy học "Có gì là vẻ vang hơn là đào tạo những thế hệ sau này tích cực góp phần xây dựng CNXH và CNCS; các thầy cô giáo có nhiệm vụ nặng nề và vẻ vang là đào tạo cán bộ cho dân tộc...". Một trong những nhiệm vụ quan trọng để phát triển giáo dục là phát triển nguồn nhân lực, trong đó đặc biệt quan trọng là phát triển đội ngũ giáo viên. Đã có nhiều công trình nghiên cứu về đội ngũ giáo viên đƣợc triển khai dƣới sự chỉ đạo của Bộ GD&ĐT. Nhiều hội thảo khoa học về chủ đề đội ngũ giáo viên dƣới góc độ quản lý theo ngành học, bậc học đã đƣợc thực hiện. Có thể kể đến một số tác giả đã đóng góp nhiều công trình nghiên cứu nhƣ Đặng Quốc Bảo, Nguyễn Thanh Bình, Trần Bá Hoành,... Nhiều nhà nghiên cứu giáo dục và quản lý giáo dục rất quan tâm đến vấn đề nâng cao chất lƣợng đội ngũ giáo viên. Trong bài viết "Chất lƣợng giáo viên" đăng trên Tạp chí Giáo dục tháng 11 năm 2001 của tác giả Trần Bá Hoành đã đề xuất cách tiếp cận chất lƣợng giáo viên từ các góc độ nhƣ: Đặc điểm lao động của ngƣời giáo viên, sự thay đổi chức năng của ngƣời giáo viên trƣớc yêu cầu đổi mới của giáo dục, mục tiêu sử dụng giáo viên, chất lƣợng Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 6 http://lrc.tnu.edu.vn giáo viên và chất lƣợng đội ngũ giáo viên, các thành tố tạo nên chất lƣợng giáo viên là phẩm chất và năng lực. Cũng theo tác giả Trần Bá Hoành, phẩm chất của giáo viên đƣợc thể hiện ở lòng yêu nghề, mến trẻ; năng lực của giáo viên bao gồm: năng lực chuẩn đoán nhu cầu và đặc điểm đối tƣợng dạy học, năng lực thiết kế kế hoạch, năng lực tổ chức thực hiện kế hoạch dạy học, năng lực giải quyết các vấn đề nảy sinh trong quá trình dạy học. Ba nhân tố ảnh hƣởng tới chất lƣợng giáo viên đó là: quá trình đào tạo, sử dụng và bồi dƣỡng giáo viên; hoàn cảnh và điều kiện lao động sƣ phạm của giáo viên; ý chí, thói quen và năng lực tự học của giáo viên. Tác giả cũng đã đề xuất ba giải pháp cho vấn đề giáo viên: đổi mới công tác đào tạo, công tác bồi dƣỡng và đổi mới việc sử dụng giáo viên. Trong bài "Chất lƣợng giáo viên và những chính sách cải thiện chất lƣợng giáo viên" đăng trên Tạp chí Phát triển Giáo dục số 2 năm 2003, tác giả Nguyễn Thanh Hoàn đã trình bày khái niệm chất lƣợng GV bằng cách phân tích kết quả nghiên cứu của các nƣớc thành viên OECD. Tác giả đã đƣa ra những đặc điểm và năng lực đặc trƣng của ngƣời GV có năng lực qua phân tích 22 năng lực cụ thể trên góc độ tiếp cận năng lực giảng dạy và giáo dục. Tác giả cũng đã đề cập những chính sách cải thiện và duy trì chất lƣợng GV ở cấp độ vĩ mô và vi mô; từ đó, tác giả nhấn mạnh ba vấn đề nguồn quyết định đến chất lƣợng GV là: bản thân ngƣời GV, nhà trƣờng và môi trƣờng chính sách bên ngoài. Trong thời kỳ đổi mới, vấn đề nâng cao chất lƣợng đội ngũ GV đƣợc Đảng và Nhà nƣớc ta coi là một trong những giải pháp cho việc phát triển GD&ĐT; để giáo dục trở thành "quốc sách hàng đầu" trong sự nghiệp đổi mới đất nƣớc; vừa đáp ứng yêu cầu đổi mới vừa nâng cao chất lƣợng và hiệu quả giáo dục. Chiến lƣợc phát triển giáo dục giai đoạn 2010-2020 đã xác định một trong những giải pháp quan trọng để phát triển giáo dục Quốc gia đó là "phát triển đội ngũ nhà giáo đủ về số lƣợng, hợp lý về cơ cấu, chuẩn về chất lƣợng". Về xây dựng chiến lƣợc phát triển giáo dục trong thời kì đẩy mạnh công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nƣớc. Ban khoa giáo trung ƣơng đã đề ra mục tiêu Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 7 http://lrc.tnu.edu.vn phát triển đội ngũ (thầy giáo có phẩm chất đạo đức, phẩm chất nghề nghiệp, giỏi về chuyên môn, phải là ngƣời hƣớng dẫn gợi mở các hoạt động sáng tạo). Vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên đƣợc rất nhiều nhà nghiên cứu đi sâu vào tìm hiểu nhƣ quản lý chuyên môn, bồi dƣỡng giáo viên, công tác thi đua khen thƣởng, thanh kiểm tra…. đƣợc nhiều nhà nghiên cứu trong và ngoài nƣớc đề cập. Đặc biệt trong những năm gần đây nhiều luận văn Thạc sĩ, Tiến sĩ đã nghiên cứu vấn đề phát triển đội ngũ giáo viên từ những khía cạnh khác nhau, nghiên cứu những vấn đề vƣớng mắc trong thực tiễn công tác phát triển đội ngũ giáo viên ở các ngành học, cấp học và các địa phƣơng khác nhau. Có thể nêu một số công trình nghiên cứu liên quan nhƣ sau: - Luận văn Thạc sĩ: “Những biện pháp cơ bản xây dựng đội ngũ giáo viên trƣờng chuẩn Quốc gia THPT Xuân Đỉnh - Hà Nội” của tác giả Nguyễn Viết Cẩn. - Dự án nghiên cứu tổng thể về giáo dục và đào tạo và phân tích nguồn nhân lực, mã số VIE/89/022, năm 1991 - 1992 (gọi tắt là dự án tổng thể về giáo dục). Mục đích của dự án là: + Đánh giá hệ thống giáo dục về hiệu quả trong và hiệu quả ngoài. + Đề xuất chiến lƣợc dài hạn thích nghi với yêu cầu đang thay đổi của xã hội và sự hạn chế về tài chính. Đề tài khoa học và công nghệ mã số KX - 07 - 14 thuộc chƣơng trình khoa học và công nghệ cấp nhà nƣớc, mã số KX - 07 (năm 1996) về “Bồi dƣỡng và đào tạo lại đội ngũ nhân lực trong điều kiện mới”. Mục đích của đề tài này là: Đánh giá thực trạng về tình hình bồi dƣỡng và đào tạo lại các loại hình lao động hiện nay để đề xuất với nhà nƣớc một số nội dung chính sách và giải pháp nhằm thúc đẩy việc bồi dƣỡng và đào tạo lại các hình thức lao động có hiệu quả, đáp ứng nhu cầu về nhân lực cho phù hợp với yêu cầu phát triển kinh tế xã hội trong điều kiện mới. Liên quan đến cấp học THCS đã có các nghiên cứu sau: Số hóa bởi Trung tâm Học liệu 8 http://lrc.tnu.edu.vn