Tài liệu Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện lạng giang, tỉnh bắc giang giai đoạn 2013-2020

ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN ĐÌNH THỌ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LẠNG GIANG, TỈNH BẮC GIANG GIAI ĐOẠN 2013 - 2020 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC HÀ NỘI – 2013 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƢỜNG ĐẠI HỌC GIÁO DỤC NGUYỄN ĐÌNH THỌ BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LẠNG GIANG, TỈNH BẮC GIANG GIAI ĐOẠN 2013 - 2020 Chuyên ngành: QUẢN LÝ GIÁO DỤC Mã số: 60 14 05 LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC Ngƣời hƣớng dẫn khoa học: PGS. TS. Nguyễn Khắc Bình HÀ NỘI - 2013 LỜI CẢM ƠN Tôi xin bầy tỏ lòng cảm ơn đến lãnh đạo, chuyên viên các thầy, cô giáo trường Đại học giáo dục – Đại học Quốc gia Hà đã giúp đỡ tôi trong suốt thời gian tham gia học tập; Tôi xin bày tỏ lời cảm ơn sâu sắc đến PGS.TS. Nguyễn Khắc Bình người thầy đã tận tâm hướng dẫn em trong suốt quá trình hoàn thiện luận văn này; Tôi cũng bày tỏ lời cảm ơn đến lãnh đạo, chuyên viên Phòng Giáo dục và Đào tạo, lãnh đạo, giáo viên trường THCS Thị Trấn tôi đã giúp đỡ, tạo điều kiện cho tôi trong suốt thời gian tôi hoàn thành luận văn này. HỌC VIÊN Nguyễn Đình Thọ i DANH MỤC VIẾT TẮT ÂN : Âm nhạc CBCC : Cán bộ công chức CBQL : Cán bộ quản lý CĐSP : Cao đẳng sư phạm CNH-HĐH : Công nghiệp hóa – hiện đại hóa CSVC : Cơ sở vật chất ĐH : Đại học ĐHSP : Đại học sư phạm GD&ĐT : Giáo dục và Đào tạo GV : Giáo viên GV THCS : Giáo viên trung học cơ sở KHTN : Khoa học tự nhiên KHXH : Khoa học xã hội KT-XH : Kinh tế - xã hội MT : Mỹ Thuật NN : Ngoại ngữ QLGD : Quản lý giáo dục TH : Tiểu học THCN : Trung học chuyên nghiệp THCS : Trung học cơ sở THCS : Trung học cơ sở THPT : Trung học phổ thông THSP : Trung học sư phạm UBND : Ủy ban nhân dân ii MỤC LỤC Trang Lời cảm ơn…………………………………………………………………….i Danh mục viết tắt……………………………………………………………. ii Mục lục………………………………………,,……………………………..iii Danh mục bảng biểu………...……….........................………………….…...vii MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1 Chƣơng 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ ......................................................................... 6 1.1. Tổng quan về các công trình nghiên cứu về phát triển đội ngũ GV THCS. ................................................................................................................ 6 1.2. Các khái niệm chủ yếu được sử dụng trong đề tài.................................... 7 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường........................................ 7 1.2.2. Giáo viên, đội ngũ giáo viên .................................................................. 9 1.2.3. Phát triển ............................................................................................... 11 1.2.4. Phát triển đội ngũ giáo viên ............................................................... 11 1.3. Trường THCS trong hệ thống giáo dục quốc dân .................................. 12 1.3.1. Vị trí, vai trò của cấp THCS ................................................................ 12 1.3.3. Mục tiêu của giáo dục THCS ............................................................... 14 1.3.4. Nội dung của giáo dục THCS .............................................................. 15 1.3.5. Trường THCS và mạng lưới trường THCS ......................................... 16 1.3.6. Vai trò của cấp THCS trong phát triển kinh tế - xã hội....................... 17 1.4. Đặc điểm của đội ngũ giáo viên THCS................................................... 18 1.5. Phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở ......................................... 19 1.5.1. Lý luận về phát triển nguồn nhân lực ................................................... 19 1.5.2. Quan niệm về phát triển đội ngũ giáo viên .......................................... 20 1.5.3. Yêu cầu về phát triển đội ngũ giáo viên .............................................. 21 1.5.4. Nội dung phát triển đội ngũ giáo viên THCS ...................................... 26 1.6. Những yêu cầu mới đối với phát triển đội ngũ giáo viên THCS ............. 27 iii 1.6.1. Đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo ................................. 27 1.6.2. Đặc thù giáo viên THCS huyện Lạng Giang ....................................... 27 Kết luận chương 1 ........................................................................................... 29 Chƣơng 2: THỰC TRẠNG PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LẠNG GIANG TỈNH BẮC GIANG.... 30 2.1. Một số đặc điểm TN- KT-XH của huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang .. 30 2.1.1. Đặc điểm tự nhiên, dân số và hành chính ............................................ 30 2.1.2. Đặc điểm kinh tế; văn hoá - xã hội ...................................................... 30 2.2. Tình hình GD&ĐT huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang.......................... 31 2.2.1. Mạng lưới trường lớp và quy mô học sinh .......................................... 31 2.2.3. Đội ngũ giáo viên .................................................................................. 34 2.2.4. Cơ sở vật chất, trang thiết bị và đồ dùng dạy học ................................. 35 2.2.5 Đánh giá chung về GD&ĐT huyện Lạng Giang ................................... 36 2.3. Tình hình giáo dục THCS huyện Lạng Giang ........................................ 38 2.3.1. Hệ thống trường lớp và quy mô học sinh THCS ................................. 38 2.3.2. Về phổ cập giáo dục THCS: ................................................................. 38 2.3.3. Chất lượng giáo dục.............................................................................. 39 2.4. Thực trạng đội ngũ giáo viên THCS huyện Lạng Giang. ....................... 40 2.4.1. Sự phát triển về số lượng của đội ngũ giáo viên THCS ...................... 40 2.4.2. Về cơ cấu đội ngũ giáo viên .................................................................. 40 2.4.3. Về chất lượng đội ngũ giáo viên THCS ................................................ 44 2.4.4. Thực trạng về sử dụng đội ngũ giáo viên THCS .................................. 47 2.4.5. Đánh giá chung ..................................................................................... 49 2.5. Thực trạng về công tác phát triển đội ngũ GVTHCS của huyện Lạng Giang. .............................................................................................................. 50 2.5.1. Biện pháp phát triển số lượng. .............................................................. 50 2.5.2. Các biện pháp về đào tạo bồi dưỡng và chuẩn hoá giáo viên. .............. 52 2.5.3. Biện pháp về đánh giá, xếp loại, bố trí sử dụng đội ngũ giáo viên....... 55 2.5.4. Biện pháp về tài chính cho đào tạo, bồi dưỡng giáo viên ..................... 57 iv 2.5.4. Biện pháp về tổ chức quản lí công tác đào tạo và bồi dưỡng giáo viên 59 2.6. Đánh giá chung về thực hiện các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang ..................................................... 59 2.6.1. Ưu điểm ................................................................................................. 59 2.6.2. Nhược điểm ........................................................................................... 60 Chƣơng 3: CÁC BIỆN PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ HUYỆN LẠNG GIANG, TỈNH BẮC GIANG ĐẾN NĂM 2020 ............................................................................................ 62 3.1. Những định hướng để xây dựng các biện pháp ...................................... 62 3.2. Nguyên tắc đề xuất xây dựng biện pháp ................................................ 71 3.3. Các biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang đến năm 2020. ........................................................... 72 3.3.1. Tuyên truyền nâng cao nhận thức Lãnh đạo, chính quyền địa phương về nghề giáo viên và công tác xây dựng đội ngũ giáo viên. .......................... 72 3.3.2. Lập quy hoạch, kế hoạch phát triển đội ngũ giáo viên trung học cơ sở. ......................................................................................................................... 77 3.3.3. Đổi mới phương thức tuyển chọn giáo viên theo hướng khách quan, công bằng và có yếu tố cạnh tranh đảm bảo đủ về số lượng, hợp lý về cơ cấu. ......................................................................................................................... 83 3.3.4. Xây dựng quy chế điều động luân, luân chuyển trong huyện, tiếp nhận giáo viên từ huyện khác, tỉnh khác chuyển về. .............................................. 85 3.3.5. Đào tạo, bồi dưỡng nâng cao trình độ, năng lực cho đội ngũ giáo viên ......................................................................................................................... 89 3.3.6. Xây dựng chế độ đãi ngộ, chính sách khích lệ, động viên đội ngũ giáo viên, khen thưởng - kỉ luật. ............................................................................ 96 3.3.7. Đổi mới công tác thanh tra, kiểm tra, đánh giá đội ngũ giáo viên theo Chuẩn nghề nghiệp giáo biên trung học cơ sở. .................................... 98 3.4. Thăm dò mức độ cần thiết và tính khả thi của các biện pháp .............. 100 v KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ............................................................ 105 1. Kết luận ..................................................................................................... 105 2. Khuyến nghị .............................................................................................. 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO .......................................................................... 109 vi DANH MỤC CÁC BẢNG Trang Bảng 2.1: Số lượng học sinh các bậc học huyện Lạng Giang giai đoạn 2010-2013………………………………………… Bảng 2.2: 32 Thống kê số lượng đội ngũ giáo viên từ năm 2010 đến 2013…………………………………………..................... 34 Bảng 2.3: Tỉ lệ bình quân giáo viên/lớp từ 2010 đến 2013…………. 34 Bảng 2.4: Quy mô học sinh THCS huyện Lạng Giang giai đoạn 2010-2014…………………………………………............ 38 Bảng 2.5: Kết quả xếp loại hạnh kiểm của học sinh THCS huyện Lạng Giang…………………………………………...................... 39 Bảng 2.6: Kết quả xếp loại học lực của học sinh THCS huyện Lạng Giang…………………………………………................................. 39 Bảng 2.7: Kết quả học sinh giỏi THCS huyện Lạng Giang………… 39 Bảng 2.8: Sự phát triển số lượng GV THCS Huyện Lạng Giang….. 40 Bảng 2.9: Cơ cấu giáo viên THCS từ năm 2010-2013……………… 41 Bảng 2.10: Cơ cấu giáo viên THCS Năm học 2013-2014 theo đơn vị trường………………………………………….................. 41 Bảng 2.11: Cơ cấu giáo viên theo giới tính và cơ cấu xã hội………… 43 Bảng 2.12: Cơ cấu giáo viên theo độ tuổi…………………………….. 44 vii Bảng 2.13: Trình độ chính trị đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang Bảng 2.14: Trình độ đào tạo giáo viên THCS huyện Lạng Giang……. 45 Bảng 2.15: Giáo viên dạy giỏi THCS huyện Lạng Giang…………… 47 Bảng 2.16: Phát triển về số lượng, cơ cấu giáo viên THCS từ năm 45 2010 đến 2013…………………………………………..... 51 Bảng 2.17: Số lượng tuyển dụng, chuyển đi, chuyển về giáo viên THCS huyện Lạng Giang từ 2010 đến 2013…………… 51 Bảng 2.18: Đào tạo nâng chuẩn từ CĐSP lên ĐHSP…………………. 53 Bảng 2.19: Kết quả đánh giá phân loại giáo viên THCS huyện Lạng Giang…………………………………………................................. 56 Bảng 3.1: Quy mô trường lớp học sinh Tiểu học năm học 20132014…………………………………………................................... 78 Bảng 3.2: Quy mô trường lớp học sinh THCS năm học 2013-2014 78 Bảng 3.3: Dự báo quy mô học sinh THCS giai đoạn 2013-2020… 79 Bảng 3.4: Dự báo nhu cầu GVTHCS huyện Lạng Giang giai đoạn 2013-2020…………………………………………....................... 80 Bảng 3.5: Cân đối nhu cầu GV THCS đến năm 2020 81 Bảng 3.6: Thống kê kết quả tính cần thiết của các biện pháp……….. 101 Bảng 3.7: Thống kê kết quả về tính khả thi của các biện pháp……... viii …………… 103 MỞ ĐẦU 1. Lý do chọn đề tài Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI Đảng Cộng sản Việt Nam họp từ ngày 12-1-2011 đến ngày 19-1-2011, tại thủ đô Hà Nội, sau khi thảo luận đã nêu rõ: “Phát triển, nâng cao chất lượng giáo dục và đào tạo, chất lượng nguồn nhân lực; phát triển khoa học, công nghệ và kinh tế tri thức”.Trên cơ sở khẳng định tầm quan trọng của giáo dục và đào tạo, Đảng và Nhà nước ta luôn coi giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu; đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho sự phát triển. Chỉ thị số 40-CT/TW ngày 15/6/2004 của ban bí thư Trung ương Đảng về xây dựng nâng cao chất lượng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục đã khẳng định “Phát triển giáo dục và đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân, trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nòng cốt, có vai trò quan trọng”[1, tr.1]. Chỉ thị cũng chỉ rõ mục tiêu: “Xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục theo hướng chuẩn hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất đạo đức, lối sống, lương tâm nghề nghiệp và trình độ chuyên môn của nhà giáo, đáp ứng đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp giáo dục trong công cuộc đẩy mạnh CNH-HĐH đất nước”[1, tr.1]. Luật giáo dục năm 2005 sửa đổi năm 2009 tại điều 9 khẳng định “Phát triển giáo dục là quốc sách hàng đầu nhằm nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng nhân tài. Phát triển giáo dục phải gắn với nhu cầu phát triển kinh tế - xã hội, tiến bộ khoa học, công nghệ, củng cố quốc phòng, an ninh; thực hiện chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa; bảo đảm cân đối về cơ cấu trình độ, cơ 1 cấu ngành nghề, cơ cấu vùng miền; mở rộng quy mô trên cơ sở bảo đảm chất lượng và hiệu quả; kết hợp giữa đào tạo và sử dụng” [20, tr.3]. Chiến lược phát triển giáo dục nước ta giai đoạn 2011-2020 đã nêu rõ một trong những nhóm giải pháp lớn thực hiện chiến lược phát triển giáo dục là: “Phát triển đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục” [22, tr.7]. Đại hội đại biểu Đảng bộ tỉnh Bắc Giang lần thứ XVII, họp từ ngày 15/10 đến ngày 18/10/2010 cũng đã nhấn mạnh “Đổi mới, phát triển và nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo, dạy nghề, tăng cường ứng dụng khoa học, công nghệ, bảo vệ tài nguyên, môi trường. Tập trung nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo; tăng cường đào tạo nghề, giáo dục ý thức, tác phong công nghiệp cho người lao động và dạy nghề cho nông dân”. [11, tr.3] Những định hướng trên đã cho thấy rõ việc phát triển đội ngũ GV nói chung và GVTHCS nói riêng, ngày càng phải thực sự được quan tâm, nhằm xây dựng được đội ngũ GV đảm bảo đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, chất lượng được nâng cao, đáp ứng yêu cầu giáo dục phổ thông trong giai đoạn hiện nay. Lạng Giang là một huyện miền núi có nền kinh tế nông nghiệp, huyện Lạng Giang nằm ở phía đông bắc tỉnh Bắc Giang có vị trí là cửa nối liền các tỉnh phía Đông Bắc với thành phố Bắc Giang. Những năm qua huyện uỷ, UBND huyện đã xác định rõ vai trò của giáo dục nói chung và vai trò của đội ngũ GV và CBQL nói riêng đối với sự phát triển KT-XH của huyện. Ngành GD&ĐT huyện Lạng Giang đã đạt được một số thành tựu cơ bản: Huyện đã hoàn thành vững chắc phổ cập tiểu học và phổ cập giáo dục THCS, chất lượng giáo dục có sự chuyển biến, tiến bộ cả về chất lượng toàn diện và chất lượng mũi nhọn. Đội ngũ GVTHCS của huyện Lạng Giang trong những năm qua được quan tâm xây dựng và phát triển về mọi mặt, song vẫn còn có những hạn chế, bất cập về cơ cấu bộ môn, về phân bổ giáo viên giữa các trường phía Tây Bắc và các trường phía Nam 2 trong huyện, đào tạo và bồi dưỡng giáo viên. Nguyên nhân của tình trạng trên là ngành GD&ĐT huyện Lạng Giang chưa xây dựng được quy hoạch, kế hoạch chiến lược, chưa dự báo được nhu cầu GV và đề ra các biện pháp có căn cứ khoa học, làm cơ sở cho việc xây dựng và phát triển đội ngũ GV một cách toàn diện, đáp ứng yêu cầu trong giai đoạn hiện nay. Việc nâng cao chất lượng giáo dục ở nước ta hiện nay đang là nhu cầu cấp thiết mà một trong những yếu tố quyết định chất lượng giáo dục là chất lượng đội ngũ cán bộ quản lý, giáo viên. Vì những lý do trên, tôi chọn đề tài “Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên Trung học cơ sở huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang giai đoạn 2013-2020” làm đề tài luận văn Thạc sỹ chuyên ngành QLGD, với mong muốn đóng góp công sức nhỏ bé của mình vào việc nâng cao chất lượng đội ngũ GVTHCS của huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang. 2. Mục đích nghiên cứu Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và đánh giá thực trạng đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang đề xuất các biện pháp phát triển đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang đến năm 2020, đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục phổ thông tại địa phương. 3. Khách thể và đối tƣợng nghiên cứu 3.1. Khách thể nghiên cứu: Đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang. 3.2. Đối tượng nghiên cứu: Phát triển đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang. 4. Giả thuyết khoa học Công tác phát triển đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang trong những năm gần đây đã được quan tâm và có chuyển biến tích cực. Tuy nhiên vẫn còn nhiều bất cập về cơ cấu bộ môn, về phân bổ giáo 3 viên giữa các trường phía Tây Bắc và các trường phía Nam trong huyện, vấn đề đào tạo và bồi dưỡng giáo viên. Nếu đề xuất được các biện pháp hợp lý, khả thi về phát triển đội ngũ GVTHCS, phù hợp với thực tế của địa phương thì sẽ góp phần nâng cao chất lượng đội ngũ, tạo sự chuyển biến về chất lượng giáo dục toàn diện, góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo dục bậc THCS của huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang đến năm 2020. 5. Nhiệm vụ nghiên cứu 5.1. Nghiên cứu, hệ thống hoá các vấn đề lý luận có liên quan đến đề tài 5.2. Khảo sát, phân tích và đánh giá thực trạng đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang tỉnh Bắc Giang từ năm 2010 đến nay. 5.3. Đề xuất biện pháp phát triển đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang đến năm 2020. 6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu Đề tài này chỉ khảo sát nghiên cứu công tác phát triển đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang giai đoạn 2010 -2013 và tổ chức thực hiện công tác phát triển đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang đến năm 2020. 7. Các phƣơng pháp nghiên cứu 7.1. Nhóm các phương pháp nghiên cứu lý luận: Nghiên cứu các tài liệu lý luận, các văn kiện Đảng, các chủ trương, chính sách của nhà nước, của ngành, của địa phương có liên quan đến đề tài. 7.2. Nhóm các phương pháp nghiên cứu thực tiễn: Điều tra, khảo sát, thu thập số liệu, phân tích, tổng hợp các vấn đề thực tiễn liên quan đến đề tài; lấy ý kiến chuyên gia về mức độ cần thiết, khả thi của các biện pháp. 7.3. Nhóm phương pháp khác: Sử dụng các phương pháp thống kê, phương pháp dự báo, phương pháp so sánh. 4 8. Cấu trúc luận văn Ngoài phần mở đầu, kết luận, khuyến nghị, tài liệu tham khảo, phụ lục, luận văn được trình bày trong 3 chương: Chương 1: Cơ sở lý luận về phát triển đội ngũ GV. Chương 2: Thực trạng p h á t t r i ể n đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang. Chương 3: Biện pháp phát triển đội ngũ GVTHCS huyện Lạng Giang, tỉnh Bắc Giang đến năm 2020. 5 CHƢƠNG 1 CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIÁO VIÊN TRUNG HỌC CƠ SỞ 1.1. Tổng quan về các công trình nghiên cứu về phát triển đội ngũ GV THCS Vấn đề xây dựng phát triển đội ngũ GV được rất nhiều nhà nghiên cứu đề cập. Đặc biệt trong những năm gần đây nhiều dự án, đề án, luận án tiến sĩ, luận văn thạc sĩ... đã nghiên cứu vấn đề xây dựng phát triển đội ngũ GV từ những khía cạnh khác nhau, nghiên cứu những vấn đề vướng mắc trong thực tiễn công tác xây dựng phát triển đội ngũ GV ở các ngành học, cấp học và các địa phương khác nhau: - Đề tài khoa học “Định hướng phát triển giáo dục Việt Nam trong quá trình hội nhập quốc tế” (Chủ nhiệm đề tài: Vũ Trọng Rỹ, năm 2007) với mục đích: Xác định được tầm nhìn giáo dục đến năm 2020 trên cơ sở những luận cứ khoa học xác đáng, từ đó phác thảo những định hướng phát triển giáo dục, đào tạo trong quá trình Việt Nam hội nhập quốc tế. Một trong những giải pháp là: Đổi mới cơ bản công tác QLGD; xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ QLGD đủ về số lượng, đáp ứng yêu cầu về chất lượng... - Luận văn Thạc sĩ: Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên các trường THCS huyện Lâm Thao, tỉnh Phú Thọ trong giai đoạn hiện nay của tác giả Ngô Đức Sáu. - Luận văn Thạc sĩ: Biện pháp phát triển đội ngũ giáo viên THCS huyện Hưng Hà, tỉnh Thái Bình trong giai đoạn hiện nay của tác giả Nguyễn Văn Khung. Ở huyện Lạng Giang, trong nhiều năm chưa có đề tài nghiên cứu sâu về công tác phát triển đội ngũ GVTHCS. Vì vậy, tôi chọn đề tài này, nhằm nghiên cứu, đánh giá thực trạng về đội ngũ GVTHCS trong huyện, 6 qua đó đề xuất những giải pháp phát triển đội ngũ GVTHCS đáp ứng yêu cầu mới về giáo dục phổ thông. 1.2. Các khái niệm chủ yếu đƣợc sử dụng trong đề tài 1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục, quản lý nhà trường 1.2.1.1 Quản lý:Từ điển Tiếng việt - Nhà xuất bản Đà Nẵng - 1997 định nghĩa: “1.Trông coi và giữ gìn theo những yêu cầu nhất định. Quản lý hồ sơ, quản lý vật tư. 2. Tổ chức và điều khiển các hoạt động theo những yêu cầu nhất định. Quản lý lao động. Người quản lý”[19, tr.772], vậy quản lý là quá trình đạt đến mục tiêu của tổ chức bằng cách vận dụng các hoạt động (chức năng) kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo (lãnh đạo) và kiểm tra. 1.2.1.2 Quản lý giáo dục Theo tài liệu “Những cơ sở của lý luận quản lý giáo dục” của tác giả Nguyễn Trọng Hậu [15, tr. 64], quản lý giáo dục được hiểu như sau: “Khi đề cập vai trò của quản lý đã trích câu sau đây của Karl Marx viết : “Một nghệ sĩ vĩ cầm thì tự điều khiển bản thân, còn dàn nhạc thì cần nhạc trưởng”. Như vậy, hoạt động quản lý bắt nguồn từ sự phân công hợp tác lao động. Quản lý; đó là hoạt động chăm sóc, giữ gìn và sửa sang, sắp xếp để cho cộng đồng theo sự phân công hợp tác lao động được ổn định và phát triển giáo dục là bộ phận của kinh tế - xã hội, hệ thống giáo dục, mạng lưới nhà trường là bộ phận kết cấu hạ tầng xã hội, do vậy : Quản lý giáo dục là quản lý một loại quá trình kinh tế xã hội nhằm thực hiện đồng bộ, hài hoà sự phân hoá xã hội để tái sản xuất sức lao động có kỹ thuật phục vụ các yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội. Giáo dục là một dạng hoạt động đặc biệt có nguồn gốc từ xã hội. Bản chất của hoạt động giáo dục là quá trình truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử – xã hội của các thế hệ loài người, nhờ có giáo dục mà các thế hệ 7 nối tiếp nhau phát triển, tinh hoa văn hoá dân tộc, nhân loại được kế thừa, bổ sung, hoàn thiện và trên cơ sở đó không ngừng phát triển. Quản lý giáo dục đã được các nhà lý luận và quản lý thực tiễn đưa ra một số định nghĩa dưới các góc độ khác nhau: Theo tác giả Đặng Quốc Bảo : “Quản lý giáo dục theo nghĩa tổng quan là hoạt động điều hành, phối hợp các lực lượng xã hội nhằm đẩy mạnh công tác đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu phát triển xã hội”. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển giáo dục thường xuyên, công tác giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho mọi người ; tuy nhiên trọng tâm vẫn là giáo dục thế hệ trẻ cho nên quản lý giáo dục được hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc dân, các trường trong hệ thống giáo dục quốc dân. Theo tác giả Nguyễn Ngọc Quang : “Quản lý giáo dục là hệ thống những tác động có mục đích, có kế hoạch, hợp qui luật của chủ thể quản lý nhằm làm cho hệ vận hành theo đường lối và nguyên lý giáo dục của Đảng, thực hiện được các tính chất của nhà trường xã hội chủ nghĩa Việt Nam, mà tiêu điểm hội tụ là quá trình dạy học – giáo dục thế hệ trẻ, đưa hệ giáo dục tới mục tiêu dự kiến, tiến lên trạng thái mới về chất”. Trong thực tế cho thấy quản lý giáo dục là quá trình tác động có ý thức, kế hoạch, tổ chức và hợp quy luật của các cơ quan QLGD tới các khâu của hệ thống giáo dục nhằm làm cho các cơ sở giáo dục vận hành được bình thường và đạt tới các mục tiêu giáo dục đã đề ra. 1.2.1.3. Quản lý nhà trường Theo tài liệu “Quản lý nhà trường” của tác giả Nguyễn Trọng Hậu, quản lý nhà trường được hiểu như sau: “Quản lý nhà trường là quá trình hoạt động kế hoạch hóa, tổ chức, chỉ đạo, kiểm tra đối với quá trình sư phạm diễn ra trong nhà trường nhằm đạt tới các mục tiêu giáo dục đã đề ra”[16, tr.8]. Bản chất của Quản lý nhà trường là quá trình tác động có mục đích, kế 8 hoạch và tổ chức đối với các nguồn lực nhằm đẩy mạnh quá trình sư phạm và đạt tới mục tiêu đã xác định. Quản lý nhà trường là quá trình đạt tới mục tiêu của nhà trường trên cơ sở huy động, quản lý và sử dụng tốt nhất các nguồn lực. 1.2.2. Giáo viên, đội ngũ giáo viên 1.2.2.1. Giáo viên Từ điển Tiếng Việt - nhà xuất bản Đà Nẵng - 1997 định nghĩa: Giáo viên (danh từ) là người dạy học ở bậc phổ thông hoặc tương đương 24, tr.380. Luật Giáo dục năm 2005 sửa đổi năm 2009 tại điều 70 đã đưa ra định nghĩa pháp lý đầy đủ về nhà giáo và những tiêu chuẩn của nhà giáo: “1. Nhà giáo là người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục trong nhà trường, cơ sở giáo dục khác. 2. Nhà giáo phải có những tiêu chuẩn sau đây: a) Phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt; b) Đạt trình độ chuẩn được đào tạo về chuyên môn, nghiệp vụ; c) Đủ sức khỏe theo yêu cầu nghề nghiệp; d) Lý lịch bản thân rõ ràng”. [20, tr.90] Luật giáo dục cũng đã quy định rất cụ thể về tên gọi đối với từng đối tượng nhà giáo theo cấp, bậc giảng dạy và công tác. Nhà giáo dạy ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp gọi là giáo viên. Nhà giáo giảng dạy và công tác ở các cơ sở giáo dục đại học và sau đại học gọi là giảng viên. Trong phạm vi nghiên cứu ở đề tài này là nghiên cứu nhà giáo ở cấp THCS thuộc bậc trung học, nên các khái niệm được dùng trong đề tài này với tên gọi là giáo viên, giáo viên dạy ở cấp THCS gọi là giáo viên THCS, giáo viên dạy ở cấp THPT gọi là giáo viên THPT. 9 1.2.2.2. Khái niệm đội ngũ giáo viên. Trước hết hiểu thế nào là đội ngũ? Từ điển Tiếng Việt - Nhà xuất bản Đà Nẵng - 1997 định nghĩa: “1. Khối đông người được tập hợp và tổ chức thành lực lượng chiến đấu. Các đơn vị đã chỉnh tề đội ngũ. 2. Tập hợp gồm số đông người cùng chức năng hoặc nghề nghiệp, thành một lực lượng. Đội ngũ những người viết văn trẻ. Đội ngũ nhà giáo”. [19, tr.328] Khái niệm đội ngũ tuy có các cách hiểu khác nhau, nhưng đều có chung một điểm, đó là: Một nhóm người được tổ chức và tập hợp thành một lực lượng, để thực hiện một hay nhiều chức năng, có thể cùng hay không cùng nghề nghiệp, nhưng đều có chung một mục đích nhất định. Tổng hòa các cách hiểu trên, có thể nêu chung: Đội ngũ là một tập thể gồm số đông người, có cùng lý tưởng, cùng mục đích, làm việc theo sự chỉ huy thống nhất, có kế hoạch, gắn bó với nhau về quyền lợi vật chất cũng như tinh thần. Thế nào là đội ngũ giáo viên? Ta có thể hiểu đội ngũ giáo viên như sau: Đội ngũ giáo viên là một tập thể những người đảm nhiệm công tác giáo dục và dạy học ở các cơ sở giáo dục mầm non, giáo dục phổ thông, giáo dục nghề nghiệp có đủ tiêu chuẩn đạo đức, chuyên môn và nghiệp vụ quy định. Từ khái niệm đội ngũ giáo viên nói chung ta còn có khái niệm đội ngũ riêng cho từng bậc học, cấp học như: Đội ngũ giáo viên mầm non, đội ngũ giáo viên tiểu học, đội ngũ giáo viên THCS, đội ngũ giáo viên THPT, đội ngũ giáo viên dạy nghề, đội ngũ giáo viên THCN. Tập hợp những người làm nghề dạy học, giáo dục của một tỉnh gọi là đội ngũ giáo viên của một tỉnh. Hoặc tập hợp những người làm nhiệm vụ giảng dạy, giáo dục ở một đơn vị trường học hay một địa phương gọi là đội ngũ giáo viên của một trường hay một địa phương. 10