Tài liệu Bí quyết làm giàu từ chăn nuôi nguyễn thiện

NguyÔn thiÖn BÝ quyÕt lµm giµu Tõ ch¨n nu«i nhµ xuÊt b¶n n«ng nghiÖp hµ néi - 1999 môc lôc LêI T¸C GI¶ ..........................................................................................................................6 Ch−¬ng I - Më §ÇU................................................................................................................8 Ch−¬ng II - CHäN VËT NU¤I - NU¤I §Ó LµM GIÇU .............................................10 Chän lîn n¸i vµ lîn nu«i thÞt ®Ó cã nhiÒu n¹c ......................................................................10 Chän gièng bß s÷a tèt ®Ó cho nhiÒu s÷a ...............................................................................12 Chän gièng dª - "con bß cña ng−êi nghÌo" ..........................................................................13 Gµ ri - thÞt ch¾c, ngät vµ th¬m ..............................................................................................14 Gµ th¶ v−ên h−íng thÞt gièng SASSO...................................................................................15 Gµ Tam Hoµng dßng 882 vµ Jiangcum - gièng gµ th¶ v−ên −u viÖt nhÊt hiÖn nay ..............16 VÞt siªu thÞt, siªu trøng - siªu thu nhËp.................................................................................18 §µ ®iÓu - vËt nu«i cña thÕ kû 21 h¸i ra tiÒn ..........................................................................19 Gµ ¸c (Black chicken) mét lo¹i d−îc kª chi Ýt thu nhiÒu ....................................................26 Ngan Ph¸p - VËt nu«i mét vèn bèn lêi ................................................................................26 Nu«i chim c©u còng ®Ó lµm giµu ..........................................................................................28 Ch−¬ng III - NH÷NG BÝ QUYÕT §Ó LµM GIÇU Tõ CH¡N NU¤I............................30 BÝ quyÕt thø nhÊt: Ph¶i hiÓu thÞ tr−êng lµ chiÕn tr−êng ........................................................30 BÝ quyÕt thø hai: Ph¶i t×m hiÓu thÞ tr−êng.............................................................................31 BÝ quyÕt thø ba: ChiÕm lÜnh thÞ tr−êng .................................................................................32 BÝ quyÕt thø t−: T¹o s¶n phÈm phï hîp víi thÞ hiÕu vµ tói tiÒn cña "Th−îng ®Õ" ................33 BÝ quyÕt thø n¨m: Lu«n lu«n c¶i tiÕn n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cña s¶n phÈm ......................33 BÝ quyÕt thø s¸u: Lu«n lu«n ®Þnh gi¸ c¶ thÝch øng víi kh¸ch hµng......................................34 2 BÝ quyÕt thø b¶y: Ph¶i chíp lÊy thêi c¬ ................................................................................35 BÝ quyÕt thø t¸m: Thay ®µn, ®æi gièng, s¾p xÕp l¹i vËt nu«i theo vïng sinh th¸i .................36 BÝ quyÕt thø chÝn: Sö dông nh©n tµi hay cßn gäi lµ chiªu hiÒn ®·i sÜ ...................................37 BÝ quyÕt thø m−êi: Lu«n lu«n nh¹y bÐn víi th«ng tin ..........................................................38 BÝ quyÕt m−êi mét: B¶o vÖ m«i tr−êng, s¶n xuÊt thùc phÈm s¹ch........................................39 BÝ quyÕt m−êi hai: Quý ch÷ tÝn h¬n vµng .............................................................................41 BÝ quyÕt m−êi ba: VËn dông kinh nghiÖm tèt cña ch¨n nu«i truyÒn thèng kÕt hîp ch¨n nu«i hiÖn ®¹i .................................................................................................................................41 BÝ quyÕt m−êi bèn: N¤NG - L¢M - NG¦ - MôC kÕt hîp víi canh viªn theo m« h×nh trang tr¹i.........................................................................................................................................43 BÝ quyÕt m−êi l¨m: Nh÷ng rñi ro trong ch¨n nu«i vµ c¸ch nÐ tr¸nh.....................................44 BÝ quyÕt m−êi s¸u: Cã quy m« ch¨n nu«i thÝch hîp t¹o thÕ lµm giµu ..................................44 BÝ quyÕt m−êi b¶y: KÕt hîp gi÷a s¶n xuÊt - chÕ biÕn vµ kÕt hîp gi÷a s¶n xuÊt - chÕ biÕn vµ tiªu thô hµi hoµ sÏ lµ ch×a kho¸ vµng lµm giµu nhanh nhÊt...................................................45 Ch−¬ng IV - NH÷NG G−¬NG MÆT LµM GIÇU Tõ CH¡N NU¤i .............................47 Ng« Thµnh Vinh tõ ®Êt gß ®åi nhê ch¨n nu«i bß s÷a trë nªn giµu cã ..................................47 Lµm thÇy gi¸o vÉn giái ch¨n nu«i.........................................................................................52 Ng−êi ch¨n nu«i giái ë §iÖn Biªn ........................................................................................53 Tr¹i gµ cña chÞ T©m ..............................................................................................................53 TriÖu phó trÎ nu«i t«m ..........................................................................................................54 Lµm giµu tõ nghÒ nu«i c¸ .....................................................................................................55 Ph−¬ng Tr¹ch kh«ng cßn hé ®ãi nhê chuyÓn ®æi c¬ cÊu c©y trång, vËt nu«i .......................55 Kh«ng chØ lµm giµu cho riªng m×nh .....................................................................................56 M« h×nh nu«i c¸ R« Phi gièng míi.......................................................................................57 ChÞ Lª ThÞ Hång nu«i gµ c«ng nghiÖp ®¹t hiÖu qu¶ cao ......................................................58 §µn vÞt cao s¶n ë KhuyÕn L−¬ng gióp nhiÒu gia ®×nh giµu cã .............................................59 3 Sãc S¬n ngµy cµng cã nhiÒu hé lµm giµu tõ gµ c«ng nghiÖp vµ lîn n¹c...............................59 Bi«ga - NhÊt cö l−ìng tiÖn: ph¸t triÓn ch¨n nu«i, b¶o vÖ m«i tr−êng ...................................60 Nu«i ba ba nh− thÕ nµo ®Ó lµm giµu .....................................................................................62 Nhê bß s÷a, c©y c¶nh nhµ «ng §iÖp giµu lªn........................................................................63 Lµm giÇu tõ nu«i trai ngäc....................................................................................................63 Thu 15 triÖu ®ång/ n¨m tõ nu«i gµ c«ng nghiÖp ...................................................................65 NghÒ ch¨n nu«i ë Sãc S¬n thóc ®Èy nhanh x©y dùng n«ng th«n míi...................................65 TrÇn TuÊn Ch¾c, 30 tuæi ®êi thu trªn 20 triÖu ®ång/n¨m tõ nu«i gµ c«ng nghiÖp ................66 ChÞ TrÇn ThÞ Minh, mét gia ®×nh tÝch cùc nu«i lîn ®Ó lµm giµu ..........................................67 1001 C¸ch lµm kinh tÕ cña n«ng d©n ë §«ng Anh ...............................................................67 Anh ChÝnh nu«i bß s÷a giái ..................................................................................................68 ChÞ §ãn ch¨n nu«i giái.........................................................................................................69 Con Lîn... lµ ®Çu c¬ nghiÖp ..................................................................................................69 Sãc S¬n ph¸t triÓn VAC ®Ó lµm giÇu ....................................................................................70 Nu«i Ngan mµ giÇu...............................................................................................................71 Gµ c«ng nghiÖp - nguån thu kh«ng nhá................................................................................73 Ch¨n nu«i, nu«i thuû s¶n quy m« lín trong c¸c hé ph¸t triÓn nhanh ®Ó lµm giÇu................74 GiÇu lªn nhê nu«i heo...........................................................................................................75 Giµu lªn tõ ®Êt ®åi gß ...........................................................................................................75 Mét gia ®×nh ®¶ng viªn kh«ng chÞu nghÌo ...........................................................................76 Lµm kinh tÕ tèt ®Ó nu«i con thµnh ®¹t ..................................................................................77 Nu«i GÊu lÊy mËt ®Ó lµm giµu ..............................................................................................77 Ch¨n nu«i kÕt hîp vÞt c¸ ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ................................................................78 Liªn S¬n mét mÉu h×nh kinh tÕ trang tr¹i .............................................................................79 17 tuæi trë thµnh triÖu phó ....................................................................................................80 4 Anh ThuËn vµ 2 khu ®Çm......................................................................................................81 Giµu cã nhê trång quÕ kÕt hîp víi ch¨n nu«i .......................................................................82 Anh ViÕt nu«i lîn mµ giÇu ...................................................................................................82 Tõ mét chØ vµng nhê nu«i vÞt trë thµnh tû phó......................................................................83 "Vua VÞt" cô TrÇn C«ng B×nh...............................................................................................84 Nhê Êp trøng trë thµnh tû phó...............................................................................................85 LêI KÕT.................................................................................................................................86 5 LêI T¸C GI¶ Lµm giµu cã lÏ ch¼ng ai kh«ng muèn. Song con ®−êng dÉn ®Õn lµm giÇu còng cã biÕt bao nhiªu ng¶. Cã ng−êi lµm giÇu bµng chÝnh bµn tay khÐo lÐo vµ tµi nghÖ cña m×nh. Cã ng−êi lµm giÇu tõ trÝ tuÖ uyªn th©m cña hä. L¹i cã ng−êi lµm giÇu tõ c¸i nghiÖp th−¬ng tr−êng vµ cã ng−êi tõ "n−íc l· mµ v· nªn hå" ... Nh−ng í cuèn s¸ch nhá nµy t«i viÕt vÒ "Lµm giµu tõ c¸i nghÒ ch¨n nu«i". §©y qu¶ lµ viÖc khã, rñi ro kh«ng Ýt, nh−ng NguyÓn Du ®· tõng viÕt ..."X−a nay nh©n ®Þnh th¾ng thiªn ®· nhiÒu...". VËy con ng−êi vÉn lµ nh©n tè quyÕt ®Þnh. Tuy nhiªn víi c¸i nghÒ ch¨n nu«i cã nhiÒu ng−êi cho r»ng ai còng cã thÒ lµm ®−îc. ChØ viÖc th¸i khoai b¨m bÌo cho lîn nã ¨n; v·i thãc v·i ng« cho gµ nã nhÆt, ®−a cá vµo chuång cho con tr©u, con bß, con dª nã nhai.. §¬n gi¶n thÕ th«i, mäi ng−êi ®Òu lµm ®−îc. §óng! Nh−ng ®· gäi lµ mét nghÒ th× ph¶i cã kü n¨ng cña nã. Muèn lµm giÇu tõ nghÒ ch¨n nu«i l¹i kh«ng ph¶i lµ chuyÖn dÔ. Cã thêi nghÒ ch¨n nu«i næi nh− sãng cån, nh−ng cã khi l¹i ®i vµo quªn l·ng vµ l¾m ®Ën ®· cã nhiÒu trang tr¹i gia ®×nh ch¨n nu«i ®· ®øng trªn bê vùc th¼m. Cã ng−êi ®· chuèc bao thÊt b¹i, tr¨m ®¾ng ngµn cay míi rót ra bµi häc ®Ó ®êi vµ hä ®· giÇu thùc sù tõ c¸i nghiÖp ch¨n nu«i cña m×nh. Tõ mét chØ vµng trë thµnh tû phó nhê nghÒ nu«i vÞt, tõ bµn tay kh«ng mµ x©y dùng c¬ ®å, chuyÖn t−ëng nh− thÇn tho¹i, nh−ng ®Òu lµ chuyÖn cã thùc mét tr¨m phÇn tr¨m. Mét biÖt thù léng lÉy bªn ®−êng quèc lé 1 ra B¾c vµo Nam t¹i Hµ T©y quª lôa thuéc huyÖn Phó Xuyªn b¾t nguån tõ c¸i nghÒ Êp trøng vÞt''. LÏ dÜ nhiªn hä còng ph¶i ®æ biÕt bao må h«i, n−íc m¾t vµ trÝ tuÖ míi cã mét c¬ ng¬i nh− vËy. Trong b−íc ®−êng ®êi cña hä, hä còng ph¶i tr¶ gi¸, nh−ng thÊm nhuÇn "nhÊt nghÖ tinh, nhÊt th©n vinh", vµ ®· vËn dông kh«ng Ýt thñ thuËt cña c¸i nghÒ doanh nghiÖp, hay nãi kh¸c ®i lµ hä kh«ng chØ hiÓu quy tr×nh c«ng nghÖ, mµ cßn ph¶i biÕt c¶ c¸i nghÒ bu«n. Hä thiªn biÕn v¹n ho¸ ®Ó võa lßng "th−îng ®Õ ". Hä quý ch÷ "tÝn" h¬n vµng. Hä ®· hiÓu r»ng ë trªn ®êi cã cµi g× ®−îc mµ kh«ng cã mÊt. Víi lßng say mª nghÒ nghiÖp, t«i viÕt: "BÝ quyÕt lµm giµu tõ ch¨n nu«i" b»ng sù hiÓu biÕt vµ vèn sèng cña m×nh qua 35 n¨m tr−êng trong c¸i nghÒ ph©n gio, bÈn thØu. Nh−ng tõ nghÒ lµm ra thÞt, ra s÷a, ra trøng ®Ò cho c¸c trÎ th¬, c¸c cô giµ, c¸c chµng trai, c« g¸i cã cuéc sèng vui t−¬i bëi gi¸ trÞ dinh d−ìng cña s¶n phÈm vËt nu«i th× niÒm vinh h¹nh nµy l¹i cµng th«i thóc t«i viÕt s¸ch. "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i", t¸c gi¶ kh«ng cã tham väng tr×nh bÇy hÕt nh÷ng g× mµ t¸c gi¶ muèn tr×nh bµy, bëi lÏ cã nh÷ng ®iÒu muèn nãi, muèn viÕt nh−ng thËt lµ khã nãi, ©u ®©y ®ang lµ ®iÒu tr¨n trë cña chÝnh m×nh. "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" chØ ®Ò cËp ®Õn mét sè vÊn ®Ò mµ t¸c gi¶ cho lµ cèt lâi, sÏ gióp Ých cho ®éc gi¶, ®ång thêi còng ý thøc r»ng thiªn vÒ khÝa c¹nh "Muèn lµm giÇu tï ch¨n nu«i" ph¶i b¾t ®Çu tõ ''c¸i chî" - nghÜa lµ ph¶i hiÓu th−¬ng tr−êng. "BÝ quyÕt lµm giµu tõ ch¨n nu«i'' kh«ng nãi s©u vÒ kü thuËt, v× lÜnh vùc nµy cã kh¸ nhiÒu t¸c gi¶ ®· viÕt ®· nãi. Tuy vËy trong ch−¬ng ''chän vËt nu«i, nu«i ®Ó lµm giÇu", t«i ®· lùa chän ®Ó giíi thiÖu nh÷ng vËt nu«i ®ang phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng−êi tiªu dïng h«m nay vµ cho c¶ ngµy mai. "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" còng giíi thiÖu "nh÷ng g−¬ng mÆt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" ®Ó b¹n ®äc tham kh¶o, nghÜ suy. 6 "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" chØ cã mét mong muèn gãp phÇn nhá bÐ cho c¸c b¹n - nh÷ng ai cã kh¸t väng lµm giÇu víi c¸i nghÒ tõ ®Çt mµ lªn - ''dÜ n«ng vi b¶n" - nh÷ng ai ®· tõng ph¶i sãng giã víi c¸i nghiÖp ch¨n nu«i - ®Ó råi ''xo¸ ®ãi gi¶m nghÌo" vµ kh¸, kh¸ lªn, tiÕn tíi lµm giÇu. Cuèi cïng xin nh¾c b¹n ®õng quªn, ®iÒu cÇn vµ ®ñ: ChØ sè th«ng minh cao, tÝnh t¸o b¹o lín, ph¸n ®o¸n tr−íc nh÷ng rñi ro ®Ó nÐ tr¸nh; chíp thêi c¬ ®Ó ®iÒu tiÕt ®Çu vµo vµ c¶ ®Çu ra th× b¹n sÏ giÇu. "BÝ quyÕt lµm giÇu tõ ch¨n nu«i" tr¸nh sao nh÷ng sai sãt vµ khiÕm khuyÕt. Mong b¹n ®äc gÇn xa h·y gãp ý ch©n t×nh cho t¸c gi¶. T¸c gi¶ 7 Ch−¬ng I - Më §ÇU Ai ai ®Òu hiÓu râ trong n«ng nghiÖp cã hai ngµnh chñ yÕu: §ã lµ ngµnh trång trät vµ ngµnh ch¨n nu«i. Ngµnh ch¨n nu«i ®ang v−¬n tíi ®Ó ®ãng gãp vµo tæng thu nhËp quèc d©n ®Õn n¨m 2000 kho¶ng 35 - 40% trong ngµnh n«ng nghiÖp. Muèn nh− vËy ph¶i cã b−íc nhÈy vät. Ch¨n nu«i ph¶i lµ ngµnh s¶n xuÊt hµng hãa vµ chØ cã s¶n xuÊt hµng hãa th× c¸c b¹n lµm nghÒ ch¨n nu«i míi giÇu cã ®−îc. C¶ n−íc ta hiÖn nay cã 12 triÖu hé d©n sèng ë n«ng th«n, trong ®ã cã 10 triÖu hé lµm n«ng nghiÖp. Trong sè 10 triÖu hé nµy, cã 22% hé nghÌo, xÊp xØ 5% hé ®ãi kinh niªn n¨m nµy qua n¨m kh¸c. §· nghÌo ®ãi th× kh«ng thÓ lµm bÊt kÓ mét viÖc g×, cßn chuyÖn lµm giÇu, ®ã chØ lµ ¶o väng. Ch−a hÕt, n¹n du canh, du c− ®ang lµ mèi lo cña viÖc ph¸ hñy m«i tr−êng, bëi hä ®i ®Õn ®©u hä ®Òu triÖt h¹i c©y cèi vµ hoang thó, ph¸ vì hÖ sinh th¸i ®Êt - n−íc - c©y cèi vµ mÇu xanh. ë n−íc ta cã kho¶ng 2,4 triÖu ng−êi ®ang hµnh ®éng nh− vËy. V× du canh, du c− nªn 2,4 triÖu ng−êi ®ang tµn ph¸ mµu xanh cña ®Êt n−íc, hä ®ang chia c¾t mèi t×nh: c©y yªu ®Êt, c©y yªu n−íc, c©y yªu mu«ng thó. ChÝnh v× vËy c©y kh«ng cßn gi÷ ®−îc ®Êt, ®−îc n−íc vµ c©y còng ch¼ng cßn che chë cho mu«ng thó ®−îc n÷a. ChÝnh v× vËy chóng ta cÇn khuyªn nhñ hä h·y gi÷ lÊy mÇu xanh cña ®Êt, gi÷ lÊy mu«n loµi c©y cá ®Ó hä ch¨n nu«i gia sóc, gia cÇm. Cã rõng xanh, hä míi kÕt hîp N«ng - L©m - Môc, hÖ sinh th¸i bÒn v÷ng ®Ó lµm giµu. NÕu hä lµm ®−îc nh− vËy, hä sÏ chÊm døt ®ãi, gi¶m ®−îc nghÌo vµ giÇu lªn. §ã lµ ®iÒu ch¾c ch¾n, nhÊt lµ hä h·y nu«i con tr©u, con bß, con dª, con cõu lµ nh÷ng vËt nu«i biÕn r¬m cá thµnh s÷a, thÞt. N−íc ta tr¶i réng 15 vÜ tuyÕn, do ®ã vïng sinh th¸i rÊt phong phó vµ ®a d¹ng. D©n téc cã 75 triÖu ng−êi. Trong sè nµy cã 60 triÖu n«ng d©n vµ 54 d©n téc anh em. TÊt c¶ hä ®ang sèng ë 8.800 x·, 72.000 th«n Êp vµ bu«n lµng. TÊt c¶ hä ®Òu ®·, ®ang vµ l©u dµi sèng dùa vµo nghÒ n«ng. "Phi n«ng bÊt æn", chÝnh lµ nhê vµo 60 triÖu d©n ®ang sèng ë n«ng th«n hiÖn nay. VËy hä sÏ lµm g× ®Ó sèng? hä ph¶i trång trät vµ ch¨n nu«i. Ch¨n nu«i ph¶i lµ nguån sèng chÝnh cña hä. NÕu hä chØ "b¸n l−ng cho trêi, b¸n bông cho ®Êt", th× hä sÏ "nghÌo khã ba ®êi" lµ ®iÒu kh«ng tr¸nh khái. V× lÏ h×nh ¶nh "b¸n l−ng cho trêi, b¸n bông cho ®Êt" cã nghÜa lµ hä chØ cÊy lóa hay trång ng«; khoai, s¾n mµ th«i, §· vËy, con ®−êng lµm giÇu chØ dÉn hä vµo ngâ côt. M−êi c©n thãc ch−a b»ng mét c©n thÞt lîn h¬i vµ chØ b»ng l/4 kg thÞt bß m«ng. ChØ cã ch¨n nu«i míi dÉn hä tíi con ®−êng giÇu cã mµ th«i. Môc tiªu tõ nay ®Õn n¨m 2000 vµ xa h¬n, ch¨n nu«i cµng ngµy cµng ph¸t triÓn so víi trång trät. Chóng ta ph¶i ph¸t triÓn ch¨n nu«i toµn diÖn, nh−ng chó ý nh÷ng con gia sóc, gia cÇm cho s¶n phÈm lín vµ nhanh, phï hîp tõng vïng sinh th¸i ®Ó ®¸p øng yªu cÇu tiªu thô trong n−íc vµ xuÊt khÈu. Ph¸t triÓn nhanh gµ, vÞt, ngan, vµ nh÷ng gia sóc ®Æc s¶n ®Ó chuÈn bÞ cho thÕ kû 21. Lîn, bß thÞt, bß s÷a, tr©u ë nh÷ng vïng trung du, miÒn nói ph¶i ®−îc coi träng, Nu«i dª (th−êng ®−îc gäi lµ con bß cña ng−êi nghÌo) ph¶i thùc sù ®−îc coi träng v× nu«i nã vèn Ýt, nh−ng thÞt s÷a cña nã ®−îc coi lµ ®Æc s¶n. S÷a dª lµ nguyªn liÖu mü phÈm tuyÖt h¶o cho lµn da cña c¸c bµ, c¸c c«. Mü phÈm ®−îc chÕ biÕn tõ s÷a dª sÏ nÝu l¹i tuæi xu©n cho c¸c bµ ®· qua ngo¹i 50 mïa thu l¸ rông, lý thó h¬n cho ph¸i ®Ñp ®· b−íc qua bèn m−¬i xu©n cã lÎ. Nãi mét c¸ch râ rµng h¬n tõ nay ®Õn n¨m 2000, 54 d©n téc anh em víi 60 triÖu n«ng d©n sÏ s¶n xuÊt ®Ó mçi ng−êi d©n cã 18kg thÞt xÎ, 70 qu¶ trøng vµ 1 lÝt s÷a t−¬i/1 n¨m. §©y lµ nh÷ng yªu cÇu qu¸ khiªm nh−êng. Cßn muèn lµm giÇu th× ph¶i cã s¶n phÈm ch¨n nu«i ®Ó xuÊt sang Singapore, NhËt B¶n, §µi Loan, Hång K«ng vµ c¸c n−íc kh¸c. Muèn lµm giÇu tõ ch¨n nu«i ph¶i cã quy m« vËt nu«i nhÊt ®Þnh míi cã hiÖu qu¶, mãi cã s¶n l−îng hµng ho¸ lín vµ tõ ®ã thu lêi lín. ThÕ vÉn ch−a ®ñ, muèn lµm giÇu tø ch¨n nu«i ph¶i hiÓu ®èi t−îng vËt nu«i; ph¶i hiÓu nh÷ng g× mµ s¶n phÈm tõ vËt nu«i lµm ra cã n¬i tiªu thô, cã 8 kh¸ch hµng −a chuéng vµ ph¶i cã ''bÝ quyÕt'' ®Ó ®¹t ®−îc môc tiªu víi ph−¬ng ch©m ''vá quýt dÇy cã mãng tay nhän''. Muèn lµm giÇu tõ ch¨n nu«i cßn ph¶i chó träng ®Õn m«i tr−êng sinh th¸i, hay nãi kh¸c ®i ph¶i b¶o vÖ m«i tr−êng cho con ng−êi vµ cho gia sóc.T¹i sao vËy! Bëi v× b¶n th©n chÊt th¶i cña con ng−êi, cña gia sóc ®Òu lµm « nhiÔm m«i tr−êng bëi H2S, SO2 v.v... Theo ñy ban b¶o vÖ m«i tr−êng thÕ giíi th× trong 5 n¨m qua l−îng CO2 trong kh«ng khÝ ®· t¨ng lªn 22 tû m3, nhiÖt ®é tr¸i ®Êt t¨ng lªn 0,50C, r¸c th¶i t¨ng lªn gÊp 3 lÇn, 17 triÖu ha rõng bÞ tµn ph¸ 6 triÖu mu«ng thó bÞ tiÖt chñng. Do ®ã muèn ch¨n nu«i ®Ó lµm giÇu kh«ng thÓ bá qua kh©u b¶o vÖ m«i tr−êng, b¶o vÖ nguån sèng ngo¹i c¶nh cña con ng−êi vµ vËt nu«i. Muèn lµm giÇu tõ bÊt cø mét nghÒ g× ®Òu ph¶i cã kh¸t väng lµm giÇu, m¬ −íc lµm giÇu. Ph¶i xãa c¶nh ®ãi, nghÌo ®Ó ®i lªn giÇu cã. GiÇu cã tõ ch¨n nu«i, b¹n ph¶i b−¬n ch¶i, ph¶i l¨n lén gi÷a dßng ®êi ®Çy rÉy nh÷ng rñi ro: DÞch bÖnh, thiÕu ¨n, sù trao ®¶o cña th−¬ng tr−êng, trêi kh«ng thuËn, ®Þa kh«ng lîi, ng−êi kh«ng hoµ. B−íc vµo c¸i nghiÖp ®Ó lµm giÇu tõ ch¨n nu«i, b¹n ph¶i lu«n lu«n canh c¸nh trong lßng vµ nhí r»ng nh÷ng rñi ro ®Ó mµ nÐ tr¸nh, nhí "xanh nhµ h¬n giµ ®ång'' ®Ó thu lîi nhuËn, ®Ó tr¸nh hoÆc triÖt tiªu nh÷ng rñi ro. Kh¸t väng lµm giÇu lµ yÕu tè tiªn quyÕt ®Ó ®¹t ®−îc môc ®Ých lµm giÇu nhÊt lµ muèn lµm giµu tõ ch¨n nu«i ph¶i cã kh¸t väng lín lao h¬n nhiÒu nghÒ kh¸c. 9 Ch−¬ng II CHäN VËT NU¤I - NU¤I §Ó LµM GIÇU Con ngan, con vÞt, con gµ, con tr©u, con bß, con dª, con cõu, con ong, con lîn, thËm chÝ c¶ con h−¬u, con nai lµ nh÷ng con vËt quen thuéc, g¾n bã vµ th©n th−¬ng víi ®êi sèng cña bµ con n«ng d©n ngµy nµy qua ngµy kh¸c, n¨m nä qua n¨m kia. Nh−ng nu«i con vËt nu«i nµo ®Ó phÊt lªn, lµm giÇu cßn cÇn ph¶i c©n nh¾c tïy lóc, tïy n¬i, tïy thuéc vµo thÞ tr−êng, mµ tæ chøc ch¨n nu«i. Cã vËt nu«i chØ 30 - 40 ngµy ®· cho s¶n phÈm hµng hãa. Cã vËt nu«i 60 ngµy, nh−ng cã vËt nu«i rßng r· 3 n¨m míi cho s¶n phÈm. Do vËy ph¶i chän vËt nu«i, nu«i vËt nu«i theo ph−¬ng ch©m ''LÊy ng¾n nu«i dµi" - ch¨n nu«i kÕt hîp víi c¸c ngµnh nghÒ kh¸c sÏ cã hiÖu qu¶. Chän lîn n¸i vµ lîn nu«i thÞt ®Ó cã nhiÒu n¹c Con lîn ®ang lµ vËt nu«i cho ta nhiÒu thÞt nhÊt trong c¸c vËt nu«i. ThÞt lîn chiÕm h¬n 70% trong tæng sè c¸c s¶n phÈm thÞt. Tïy ®iÒu kiÖn kinh tÕ, x· héi vµ tr×nh ®é, thÞ tr−êng mµ c¸c gièng lîn ®ang ®−îc nu«i ë nhiÒu vïng kh¸c nhau th× kh¸c nhau. Tuy nhiªn lai kinh tÕ gi÷a lîn ®ùc ngo¹i (Lîn Landrace, lîn Yorkshire) víi lîn n¸i néi (Mãng C¸i, Ø hoÆc lîn ®Þa ph−¬ng) hoÆc lîn n¸i F1 (Landrace, §¹i b¹ch lai víi lîn n¸i néi) ®ang lµ phæ biÕn. N¬i cã ®iÒu kiÖn dinh d−ìng ®Çy ®ñ th× nu«i lîn ngo¹i thuÇn Landrace hoÆc lîn Yorkshire hoÆc lai lîn ngo¹i víi lîn ngo¹i hoÆc lîn nu«i thÞt cã 3 phÇn m¸u lîn ngo¹i mét phÇn m¸u lîn néi. NÕu nu«i lîn ngo¹i thuÇn tû lÖ n¹c ®¹t 50-60% tuú theo gièng lîn Landrace hay Yorkshire Duroc hay Hamsphore. Khæ mì rÊt máng, ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng tèt, dïng thøc ¨n c©n b»ng dinh d−ìng, mét th¸ng mét lîn nu«i lÊy thÞt cã thÓ cho 12-25 kg/con tuú theo giai ®o¹n. Mét n¸i cho 15-18 lîn con. Nh− vËy 1 lîn n¸i s¶n xuÊt ®−îc 1500-1800 kg/n¨m. Mét kg lîn h¬i b¸n 13000-15000®. Sau 4 th¸ng tuæi lîn ®¹t 100kg. Trõ mäi chi phÝ mét lîn cã l·i 500.000®. NÕu quy m« nu«i lîn thÞt cña b¹n cã 100 con, b¹n ch¾c ch¾n thu b¹c triÖu lµ viÖc khái ph¶i bµn. Nh− thÕ b¹n ®· thùc hiÖn c©u ph−¬ng ng«n c¸c cô x−a th−êng nãi: "Mét hò vµng ch«n Kh«ng b»ng nu«i trong chuång mét con lîn n¸i" NÕu lµ lîn n¸i h−íng n¹c th× gi¸ trÞ biÕt nh−êng nµo! T«i khuyªn b¹n! NÕu b¹n cã d− dËt th× nu«i lîn nhiÒu n¹c Landrace; nÕu b¹n ch−a dåi dµo l¾m b¹n h·y nu«i lîn Yorkshire Largwhite (§¹i B¹ch). Cßn b¹n ®−¬ng cã khã kh¨n th× nu«i lîn Mãng C¸i, Lang Hång. VËy c¸ch chän mét lîn n¸i ®Ó lµm gièng nh− thÕ nµo lµ tèt? Tr−íc hÕt lîn phµm ¨n; sè vó tõ 10 - 14 vó; bÇu vó næi; th©n h×nh c©n ®èi. NÕu lµ lîn n¸i thuÇn ngo¹i (Landrace, Yorkshire...) ph¶i tr−êng m×nh, vai vµ m«ng në, 4 ch©n v÷ng, l«ng th−a vµ m−ît. Tèt nhÊt, qua mét løa ®Î ®Çu, c¸c b¹n chän ®Ó nu«i lµm n¸i, th× con n¸i nµy ph¶i ®¹t mét sè chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt sau ®©y: - Tuæi ®éng dôc løa ®Çu : 7,5 - 8,5 th¸ng - Khèi l−îng phèi løa ®Çu : 95 - 100 kg/con 10 - Tuæi phèi gièng løa ®Çu : - Sè con sinh ra trong løa ®Çu : 10 con trë lªn - Sè con cßn sèng ®Õn cai s÷a : 8 - 9 con - Khèi l−îng s¬ sinh/con : 1,3 - 1,6 kg - Khèi l−îng 21 ngµy tuæi/æ : 49 - 52 kg - Khèi l−îng 45 ngµy tuæi/æ : 112 - 115 kg - §éng dôc trë l¹i sau cai s÷a : 5 - 7 ngµy 8 - 9 th¸ng §èi víi lîn ngo¹i thuÇn nu«i thÞt cÇn chän lîn cã c¸c tiªu chuÈn sau: - Nhanh nhÑn khoÎ m¹nh, l«ng m−ît, hay ¨n, l−ng dµi vµ ph¼ng, ngùc në, vai m«ng réng vµ to. - Khèi l−îng 60 ngµy tuæi ®¹t 15 - 18 kg. - T¨ng träng b×nh qu©n mét ngµy ®ªm: 750 - 780 gr/con. - Khèi l−îng 6 th¸ng tuæi ®¹t 90 - 100 kg. - Chi phÝ cho 1 kg t¨ng träng hÕt tõ 2,6 - 3,2 kg thøc ¨n. - Tû lÖ n¹c cao so víi thÞt xÎ: 53 - 55% - Tû lÖ mì so víi thÞt xÎ: 26% - §é dÇy mì l−ng: 2,6cm. Nh÷ng vïng mµ ®iÒu kiÖn kinh tÕ vµ x¨ héi ch−a ®ñ ®Ó nu«i lîn ngo¹i thuÇn, th× cã thÓ nu«i lîn n¸i lai F1 (Lîn ®ùc Landrace hoÆc Yorkshire lai víi n¸i Mãng C¸i hoÆc nu«i n¸i Mãng C¸i thuÇn. Chóng t«i tãm t¾t mét sè chi tiÕt cÇn quan t©m khi chän nh÷ng n¸i hai gièng F1 vµ Mãng C¸i ®Ó cho sinh s¶n nh− sau: C¸c chØ tiªu Lîn n¸i F1 Lîn n¸i Mãng C¸i Sè con ®Î ra/æ (con) 10 - 12 9 - 10 Sè con sèng ®Õn 24 giê sau khi ®Î (con) 10 - 11 9 Sè con cßn sèng ®Õn 30 ngµy tuæi (con) 10 trë lªn 8-9 Sè con cßn sèng ®Õn 60 ngµy tuæi (con) 10 8-9 Khèi l−îng s¬ sinh/con (kg) 0,8 0,8 - 0,9 Khèi l−îng 30 ngµy tuæi (kg) 5 6 Khèi l−îng 60 ngµy tuæi (kg) 10 11 1,8 - 2 1,4 - 1,6 Sè løa ®Î n¸i/n¨m (løa) C¸c con n¸i chän ®Ó sinh s¶n ph¶i lµ nh÷ng con phµm ¨n, nu«i con khÐo, dµi th©n vµ vßng ngùc. Ph¶i ®¹t tõ 119 - 129 cm (dµi th©n) vµ t−¬ng øng 110 - 115 (vßng ngùc) 11 §èi víi lîn thÞt, tèt nhÊt lµ dïng F1 hay F2 th× tèc ®é t¨ng träng vµ tiªu tèn thøc ¨n sÏ Ýt nhÊt vµ nh− vËy míi cã l·i. Cô thÓ lµ: - Khi 8 th¸ng tuæi, khèi l−îng ph¶i ®¹t 90 - 95 kg trë lªn. - Chi phÝ thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng hÕt 3 - 3,5 kg - Tû lÖ thÞt n¹c so víi thÞt xÎ: 43 - 45% - Tû lÖ mì so víi thÞt xÎ: 34 - 31% (t−¬ng øng F1 vµ F2 3/4 m¸u lîn ngo¹i) - §é dÇy mì l−ng (cm) 3,7 (lîn F1) cßn 3,4 (®èi víi F2). Chän gièng bß s÷a tèt ®Ó cho nhiÒu s÷a Trong trång trät, c¸c l·o n«ng chi ®iÒn vµ cha «ng ta th¹o nghÒ n«ng ®· ®−a ra kinh nghiÖm muèn cã n¨ng suÊt lóa cao ph¶i nhí c©u thµnh ng÷: ''NhÊt n−íc, nh× ph©n, tam cÇn, tø gièng''. Song trong ch¨n nu«i th× ng−îc l¹i: Con gièng lµ yÕu tè quyÕt ®Þnh cho n¨ng suÊt cao. Cã mét c©u chuyÖn ë ch©u ¢u: C¸ch ®©y hµng thÕ kû, §an M¹ch lµ n−íc cã gièng lîn Landrace tû lÖ thÞt n¹c chiÕm 60% so víi thÞt läc. V× gièng quÝ nªn §an M¹ch chØ xuÊt lîn ®· giÕt mæ sang c¸c n−íc b¹n. Mçi khi xuÊt lîn ®· giÕt mæ qua cöa khÈu, c¸c nhµ chøc tr¸ch h¶i quan cßn dïng xiªn nhän dµi hµng mÐt chäc qua c¸c con lîn ®· chÕt ®Ó ng¨n chÆn nh÷ng con lîn sèng ®−îc tiªm thuèc ngñ n»m d−íi nh÷ng con lîn ®· mæ. C©u chuyÖn kÓ tãm t¾t nh− vËy ®Ó bµ con n«ng d©n thÊy con gièng - nhÊt lµ gièng tèt quý biÕt chõng nµo? §Êy lµ chuyÖn kÓ vÒ con lîn. Cßn gièng bß s÷a tèt, ®Ó cã ®−îc nh− bß Hµ Lan mÇu lang ®en tr¾ng, bß s÷a A.F.S cña ¤xtr©ylia mét chu kú 300 ngµy cho 8.000-10.000 lÝt s÷a, c¸c nhµ t¹o gièng ®· mÊt vµi ba chôc n¨m, nh÷ng con ®ùc cña c¸c gièng bß nµy, tinh dÞch cña chóng ®−îc b¶o tån 1/2 thÕ kû. ë ViÖt Nam - ViÖn Ch¨n nu«i còng ®· lai t¹o thµnh c«ng mét sè dßng bß cho n¨ng suÊt s÷a 4000 lÝt/chu kú v¾t s÷a 300 ngµy. §ã lµ dßng Seiling ®ang ®−îc nh©n lªn t¹i Trung t©m nghiªn cøu bß vµ ®ång cá Ba V× (Hµ T©y). Dßng nµy kh«ng chØ cho s÷a cao, mµ cßn chèng chÞu ®−îc bÖnh tËt cña vïng nãng Èm. C¸c cô ta x−a cã c©u: ''Tr«ng mÆt mµ b¾t h×nh dong, c¸c b¹n muèn nu«i bß s÷a cã thÓ quan s¸t con bß ®ang ¨n cá ®Ó chän mua cho m×nh chó bß gièng ®¹t yªu cÇu. Bß s÷a tèt khi cã h×nh tam gi¸c (h×nh nªm), tøc th©n sau ph¸t triÓn h¬n th©n tr−íc, ®Çu thanh nhÑ, cæ dµi võa ph¶i, s−ên në, ngùc s©u, h«ng réng (dÔ ®Î), c¸c ®Çu x−¬ng nh×n râ, 4 ch©n khoÎ, ch©n sau thÊp, kh«ng chôm kheo. BÇu vó to, 4 nóm vó ®Òu ®Æn, tÜnh m¹ch vó to, dµi, cã nhiÒu gÊp khóc. Khi sê vµo bÇu vó thÊy mÒm m¹i, cã c¶m gi¸c vÒ c¸c tuyÕn vó ph¸t triÓn, chø kh«ng ph¶i do thÞt nhiÒu. §Ó ®o¸n träng l−îng con bß gièng cÇn mua, ng−êi th¹o nghÒ cã thÓ −íc l−îng b»ng m¾t kh¸ chÝnh x¸c. Còng cã thÓ dïng c«ng thøc sau: Träng l−îng = Sè ®o vßng ngùc x chiÒu dµi th©n chÐo x 87,5 Vßng ngùc ®o chu vi ë sau vai, cßn chiÒu dµi th©n chÐo ®o tõ mám x−¬ng gÊu chÐo lªn ®iÓm tËn cïng x−¬ng chËu. Mét chó bß lai Hµ Lan, Ê n §é 3 n¨m tuæi nÆng 370 kg lµ rÊt tèt, 330 kg lµ trung b×nh. Cßn lo¹i bß F1, F2 nªn chän con ®¹t trong l−îng 300 kg (3 tuæi). TriÓn väng cho s÷a cña chóng sÏ rÊt lín. 12 C¸c b¹n cã thÓ tham kh¶o thªm cuèn ''Sæ tay ch¨n nu«i bß s÷a gia ®×nh'' cã b¸n t¹i Trung t©m Ph¸t triÓn tµi nguyªn sinh häc 5A Nguyªn Kh¾c CÇn - Hµ Néi, hoÆc Trung t©m Nghiªn cøu Bß vµ ®ång cá Ba V× - Hµ T©y ®Ó chän bß s÷a tèt vÒ nu«i. Bß s÷a tèt ph¶i lµ bß cho mét ngµy tõ 15 lÝt trë lªn, nÕu lµ bß lai F1 hoÆc F2 Hµ - Ê n hoÆc Hµ ViÖt, cßn bß Hµ Lan thuÇn s¶n l−îng s÷a cÇn ®¹t 25 lÝt/ngµy. Muèn cã s¶n l−îng s÷a cao, mét bß cÇn ®−îc cung cÊp 25 - 30 kg cá t−¬i, hoÆc cã thÓ thay thÕ 50% cá t−¬i b»ng cá kh« kh«ng mèc vµ r¬m ñ víi urª víi tû lÖ 3%. Ngoµi ra cÇn cung cÊp mét l−îng thøc ¨n hçn hîp cã 14-15% hµm l−îng protein víi sè l−îng 0,4 kg/1 lÝt s÷a. Sè l−îng thøc ¨n tÝnh chia 2 lÇn trong ngµy. Còng cÇn chó ý ®Õn kü thuËt v¾t s÷a vµ lu«n lu«n kiÓm tra bÇu vó cã bÞ viªm kh«ng, nÕu viªm chÊt l−îng s÷a sÏ kÐm vµ viªm nÆng s÷a sÏ kh«ng dïng ®−îc. Nh÷ng bß cã s¶n l−îng s÷a 25 kg/ngµy, cÇn v¾t s÷a 3 lÇn c¸ch nhau 8 giê. C¸c dông cô vµ ng−êi vÊt s÷a ph¶i ®¶m b¶o vÖ sinh. Ngoµi viÖc nu«i d−ìng bß mÑ tèt, cÇn chó ý ®Õn bª. Bª sau khi sinh 30 phót, (chËm nhÊt lµ mét giê) cÇn cho bª bó s÷a ®Çu. Bó s÷a ®Çu t¨ng søc ®Ò kh¸ng cho bª. Kh«ng ®Ó rèn bª bÞ nhiÔm trïng. Chän gièng dª - "con bß cña ng−êi nghÌo" Ng−êi ta th−êng gäi "con bß cña ng−êi nghÌo" lµ con dª, v× nã cho s÷a: cho thÞt, cho da, nh−ng vèn bá ra ban ®Çu l¹i rÊt Ýt. Dª ®−îc ph¸t triÓn ë nhiÒu n−íc trªn thÕ giíi, nh−ng chñ yÕu ë c¸c n−íc ch©u ¸. Dª ¨n hµng tr¨m lo¹i c©y cá ®Ó cho ta thÞt, s÷a. Dª nhanh nhÑn, giái chÞu ®ùng kham khæ. Ch¨n nu«i dª quay vßng nhanh, tËn dông ®−îc lao ®éng phô. Dª tËn dông ®−îc nhiÒu s¶n phÈm phô n«ng nghiÖp (d©y lang, d©y l¹c, r¬m r¹, ng«, khoai, s¾n) phï hîp víi sinh th¸i vïng gß ®åi, trung du, miÒn nói. Do ®ã ng−êi ta th−êng gäi con dª (dª s÷a, dª thÞt) lµ con bß (s÷a, thÞt) cña ng−êi nghÌo. Theo sè liÖu thèng kª cña FAO, hiÖn nay toµn thÕ giíi cã 560 triÖu con dª, hµng n¨m s¶n xuÊt 2510 triÖu tÊn thÞt vµ gÇn 9000 triÖu tÊn s÷a tõ c¸c gièng dª ë nhiÒu n−íc kh¸c nhau trªn thÕ giíi. ë n−íc ta, nghÒ ch¨n nu«i dª ®· cã tõ l©u ®êi, nh−ng Ýt ai nghÜ ®Õn lµm giÇu tõ nghÒ nu«i dª. Nh−ng víi viÖc ®a d¹ng vËt nu«i, nu«i vËt nu«i Ýt dïng l−¬ng thùc, th× con dª chÝnh lµ c¬ héi ®Ó lµm giÇu nhanh, khi ng−êi nu«i hiÓu biÕt vÒ nã, biÕt ch¨m sãc vµ khai th¸c nã, kÕt hîp nu«i nã víi c©y ¨n qu¶ hay c©y. lÊy gç. Dª ¨n cá d−íi t¸n c©y, th¶i ph©n gãp phÇn lµm t¨ng ®é mïn cho ®Êt. Do vËy kh«ng thÓ thiÕu con dª khi muèn lµm giµu tõ nghÒ ch¨n nu«i. N−íc ta ®· cã mét tËp ®oµn gièng dª rÊt quý. Tr−íc hÕt ph¶i kÓ ®Õn c¸c gièng dª sau ®©y: - Dª Cá: Chèng chÞu vµ cã søc ®Ò kh¸ng cao. Chóng thÝch nghi víi kh¾p mäi miÒn cña n−íc ta. MÇu s¾c l«ng kh«ng gièng nhau. Sè ®«ng cã mÇu l«ng vµng n©u hoÆc ®en loang tr¾ng. Träng l−îng tr−ëng thµnh 30 - 35 kg, s¬ sinh 1,7 - 1,9 kg, 6 th¸ng tuæi 11 - 12 kg, kh¶ n¨ng cho s÷a 350 - 370 gr/ngµy víi chu kú cho s÷a lµ 90 - 105 ngµy. Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu 6 - 7 th¸ng tïy thuéc ®iÒu kiÖn nu«i d−ìng. Mét n¨m ®Î 1,4 løa/n¨m, 1,3 con/1øa. Tû lÖ nu«i sèng, ®Õn cai s÷a 65 - 70% (dª ®µn). NÕu nu«i dª nhèt kÕt hîp víi ch¨n th¶, tû lÖ nu«i sèng cña dª con ®¹t 90 - 100% (ch¨n nu«i ë gia ®×nh). 13 - Dª B¸ch Th¶o: lµ gièng dª kiªm dông s÷a - thÞt. Dª nµy ®−îc h×nh thµnh tõ dª Ê n §é vµ dª Ph¸p. Dª cã mµu l«ng ®en hoÆc loang säc tr¾ng, tai to vµ côp xuèng, cã con cã sõng, nh−ng ®a sè kh«ng cã sõng. TÝnh t×nh hiÒn lµnh, phï hîp víi ch¨n nu«i gia ®×nh. Dª tr−ëng thµnh 40 - 45 kg ®èi víi dª c¸i, cßn dª ®ùc cã khèi l−îng 75 - 80 kg. Khèi l−îng s¬ sinh 2,6 - 2,8 kg/con; 6 th¸ng tuæi ®¹t 19 - 22 kg. Khèi l−îng nµy ®ñ tiªu chuÈn xuÊt sang C«-oÐt. Mét ngµy cho 1,1 - 1,2 kg/con, cã con cao s¶n cho 1,8 - 2 lÝt/ngµy víi chu kú 145 - 148 ngµy. Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu lóc 7 - 8 th¸ng, ®Î 19 con/løa vµ 1,8 løa/n¨m. Dª nµy thÝch nghi víi mäi miÒn ®Êt n−íc. - Dª Jumnapari: nguån gèc tõ Ê n §é, mÇu l«ng tr¾ng. Dª tr−ëng thµnh cã khèi l−îng 42 46 kg/con ®èi víi dª c¸i, nh−ng dª ®ùc ®¹t 70 - 80 kg/con. Dª con s¬ sinh: 2,8 - 3,5 kg/con; 6 th¸ng tuæi 22 - 24 kg. Chu kú cho s÷a 180 - 185 ngµy, víi l−îng s÷a 1,2 - 1,4 kg/con. Con cao s¶n ®¹t 2 kg/con. Tuæi phèi gièng lÇn ®Çu 8 - 9 th¸ng. Mét n¨m ®Î 1,3 løa, mçi løa 1,3 con. §Æc ®iÓm gièng dª nµy chÞu thêi tiÕt nãng. - Dª Beetal lµ gièng dª s÷a Ên §é, mÇu l«ng ®en tuyÒn, ®«i khi cã con cã loang tr¾ng, tai to vµ côp. N¨ng suÊt sinh s¶n, cho s÷a t−¬ng ®−¬ng víi dª Jumnapari. Dª phµm ¨n vµ hiÒn lµnh. - Dª Barbari cã mÇu l«ng vµng ®èm tr¾ng, nh− h−¬u sao. Nguån gèc tõ Ên §é. §Æc ®iÓm gièng dª nµy tÇm vãc nhá 30 - 35 kg khi tuæi tr−ëng thµnh, nh−ng cã bÇu vó rÊt ph¸t triÓn, mét ngµy cho 1 - 1,2 kg s÷a víi chu kú 145 - 148 ngµy. Mét n¨m ®Î 1,7 løa/n¨m mçi løa ®Î 1,8 con. Th©n h×nh ch¾c, ¨n t¹p, chÞu ®ùng kham khæ rÊt tèt, hiÒn lµnh. RÊt phï hîp nu«i lÊy s÷a trong gia ®×nh. - Dª Alpin cña Ph¸p: §©y lµ gièng chuyªn lÊy s÷a. Träng l−îng s÷a tr−ëng thµnh 40 - 42 kg/con. Dª ®ùc 50 - 55 kg/con. Mét chu kú s÷a 240 - 250 ngµy, mét dª s÷a cho 900 - 1000 lÝt. Nh− vËy b×nh qu©n mét ngµy dª c¸i trong thêi kú v¾t s÷a cho 4 lÝt s÷a/ngµy. - Dª s÷a Saanen, ®−îc nu«i nhiÒu ë Ph¸p vµ Thôy SÜ. Dª tr−ëng thµnh: Con c¸i nÆng 45 - 50 kg. Con ®ùc nÆng 70 - 75 kg/con. Chu kú cho s÷a 300 ngµy, mét dª c¸i thêi kú cho s÷a ®¹t 1000 - 1200 kg/con. B×nh qu©n mçi ngµy mét dª c¸i cho 4 lÝt/con. Muèn cã n¨ng suÊt s÷a vµ thÞt, chóng ta cã thÓ lai gi÷a c¸c gièng dª cã tÇm vãc to nh− B¸ch Th¶o, Jumnapari, Beetal, Alpin, Saanen víi dª c¸i néi ®Ó cã con lai cho s÷a vµ cho thÞt cao. Gµ ri - thÞt ch¾c, ngät vµ th¬m ¡n ngon, mÆc ®Ñp ®ang trë l¹i vµ lµ yªu cÇu cña mäi ng−êi. ChØ cã ®iÒu lµ b¹n cã ®iÒu kiÖn hay kh«ng? Trõ c¸c mãn s¬n hµo mü vÞ; c¸ biÓn th× chim, thu, nhô, ®Ð lµ nh÷ng lo¹i c¸ ngon nhÊt trong sè nh÷ng loµi h¶i s¶n. Nh−ng nÕu nãi ®Õn gµ th× cã lÏ con gµ Ri khã cã ai mµ quªn ®−îc cho dï chØ th−ëng thøc cã mét lÇn. ThÞt ch¾c l¹i ngät vµ ngon. Gµ Ri chÞu khã kiÕm måi, nhanh nhÑn, nhÆt tõ h¹t c¬m r¬i, thãc v·i. Cho ®Õn nay d−êng nh− gµ Ri vµ gµ ta nãi chung vÉn lµ lo¹i gµ kh«ng chØ ng−êi ViÖt Nam −a chuéng, mµ kh¸ch n−íc ngoµi còng thÝch. Gi¸ gµ h¬i b¸n gÇn gÊp ®«i gµ c«ng nghiÖp, nÕu lµ "gµ m¸i gÑ" th× gi¸ cßn h¬n thÕ n÷a. ChÝnh v× thÕ mµ ë n«ng th«n hiÖn nay cho dï cã nu«i gµ c«ng nghiÖp th× gµ Ri vÉn kh«ng thÓ thiÕu ®−îc trong hÖ VAC cña ng−êi n«ng d©n. §Ó s¶n xuÊt hµng hãa, nhiÒu hé n«ng d©n nu«i gµ Ri tËp trung mang l¹i hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt cao. Cø nu«i 100 gµ Ri, mçi n¨m trõ chi phÝ cßn l·i 1 triÖu ®ång VÝ dô x· V¨n L«i huyÖn Mª Linh (VÜnh Phóc) cã gia ®×nh nu«i 400 - 500 gµ Ri th−¬ng phÈm ®Ó b¸n thÞt: hoÆc ë x· Phóc S¬n huyÖn T©n Yªn (B¾c Giang) cã 60% sè hé nu«i gµ Ri víi sè l−îng mçi hé nu«i tõ 100 200 con trë lªn. Hµng n¨m vµo dÞp tÕt ©m lÞch b¸n tíi 300 tÊn gµ h¬i. 14 ThÞt gµ Ri ch¾c vµ ngät. NÕu b¹n lai gµ trèng dßng Jiangcun víi gµ m¸i Ri sÏ lµ lîi Ých kinh tÕ cao h¬n, v× gµ Jiangcun mau lín, ngùc në, ®ïi to, thÞt th¬m, cßn gµ Ri thÞt ch¾c vµ ngät l¹i biÕt ®Î quanh n¨m nªn trøng mïa nµo còng cã. Nh− vËy b¹n sÏ ®¹t c¶ 2 môc tiªu cïng mét lóc: B¸n gµ thÞt quanh n¨m, b¸n trøng t−¬i hµng ngµy. VËy nu«i gµ Ri tËp trung thÕ nµo ®Ó cã lîi? Tuú tõng n«ng hé cã trang tr¹i hay v−ên c©y ¨n tr¸i cña mçi gia ®×nh. Theo t«i cã thÓ x©y t−êng, cã thÓ v©y l−íi m¾t c¸o, hay t¹o dùng c©y lµm hµng rµo. Cø 100 m2 ®ñ nu«i 300 gµ. Trong khu ®Êt nu«i gµ cã 3 phÇn: - PhÇn m¸i che bªn d−íi cã c©y tre cho gµ ®Ëu vµ ngñ ban ®ªm, ®ång thêi cã æ ®Ó ë bªn trong phÇn m¸i ®Ó tr¸nh m−a n¾ng. - phÇn s©n tho¸ng ®Ó chç cho gµ ¨n vµ uèng. - PhÇn cßn l¹i lµ c©y ¨n qu¶: giµn m−íp, giµn bÇu, giµn bÝ ®Ó chèng n¾ng cho gµ. Mçi phÇn nu«i gµ cÇn chia ra tõng ng¨n b»ng phªn nøa hay m¾t c¸o, cã cöa ra vµo. Trong mçi ng¨n cã m¸ng ¨n vµ m¸ng uèng lµm b»ng nguyªn liÖu ®Þa ph−¬ng hoÆc dông cô b¸n s½n. Trong khu chuång chia ra ng¨n nu«i gµ m¸i, gµ con, gµ giß, gµ s¾p xuÊt chuång (3 - 4 th¸ng tuæi). Cã thÓ cã ng¨n nu«i gµ sèng thiÕn ®Ó b¸n vµo dÞp ngµy lÔ, ngµy tÕt. Lµm tõng ng¨n nh− vËy nh»m t¹o ®iÒu kiÖn gµ ¨n ®−îc nhiÒu, kh«ng tranh giµnh nhau vµ nhê vËy gµ nµo còng ph¸t triÓn tèt. Thøc ¨n cho gµ: Cã thÓ dïng thøc ¨n b¸n s½n cho tõng lo¹i gµ. Còng cã thÓ dïng mét phÇn thøc ¨n hçn hîp s½n, mét phÇn thãc, g¹o, c¸m, ng« cñ qu¶ ®Þa ph−¬ng ®Ó nu«i gµ tïy theo løa tuæi cña gµ. Mçi ngµy gµ ¨n tõ 10 - 20, 50 - 100 gram thøc ¨n tïy theo løa tuæi cña gµ. §èi víi gµ gièng ngµy cho ¨n ba b÷a: S¸ng, tr−a, chiÒu. Cßn gµ nu«i thÞt th× cho ¨n tù do. N−íc uèng ph¶i s¹ch vµ cho uèng tù do. §Ó t¹o thªm nguån ®¹m ®éng vËt cho gµ, ë mçi gãc v−ên cã ng¨n nu«i gµ, cã thÓ t¹o hè s©u 0,5 - 0,8 cm. §æ ®Çy r¬m, r¹, r¸c, sau ®ã t−íi n−íc t¹o cho giun vµ s©u bä ph¸t triÓn. Gµ sÏ bíi vµ t×m kiÕm måi ë ®ã. Phßng trõ dÞch bÖnh cho gµ: Nu«i gµ nhèt hay nu«i ë mét khu v−ên lµ ®· t¹o ®iÒu kiÖn phßng bÖnh cho gµ, nh−ng vÉn ph¶i cho gµ uèng thuèc phßng toi gµ (Niu-c¸t-s¬n), bÖnh tô huyÕt trïng, bÖnh b¹ch lþ cho tÊt c¶ c¸c lo¹i gµ. Cµng nu«i tËp trung cµng cÇn phßng bÖnh. Phßng dÞch lµ biÖn ph¸p h÷u hiÖu nhÊt. Chí ®Ó bÖnh råi míi ch¹y ch÷a. Gµ th¶ v−ên h−íng thÞt gièng SASSO Gièng gµ SASSO ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao ®èi víi mäi gia ®×nh khi nu«i ch¨n th¶ v−ên vµ kÓ c¶ khi nu«i tËp trung trong ch¨n nu«i quy m« võa vµ lín tïy theo ®iÒu kiÖn mµ b¹n mong muèn. §−¬ng nhiªn ph¶i chó ý tíi thÞ tr−êng tiªu thô. HiÖn nay, trªn thÕ giíi song song víi viÖc nu«i c¸c gièng gµ C«ng nghiÖp nh− AA, BE, Cobb, Ross 208, 308 v.v... gièng gµ SASSO lµ mét trong nh÷ng gièng gµ nu«i ch¨n th¶ v−ên cã hiÖu qu¶ cña n−íc ta. Gµ th¶ v−ên SASSO nguån gèc tõ Ph¸p cã mµu l«ng vµng hoÆc n©u ®á. Th©n, da cã mÇu vµng, khi giÕt thÞt mì cïng víi mÇu vµng phï hîp víi thÞ hiÕu cña ng−êi ViÖt Nam. HiÖn nay gi¸ b¸n cao h¬n 4000 - 5000 ®/kg so víi gµ ch¨n nu«i kh¸c. 15 Gµ SASSO cã kh¶ n¨ng chèng chÞu bÖnh tèt h¬n gµ AA, BE, Cobb... chóng chÞu ®−îc nãng vµ ®é Èm cao. Do ®ã mäi gia ®×nh ë mçi ®Þa h×nh tõ BÊc vµo Nam ®Òu cã thÓ nu«i gµ SASSO ®¹t hiÖu qu¶ kinh tÕ cao. Gµ lín nhanh, lóc 2 th¸ng tuæi kÓ tõ lóc bãc trøng, nu«i d−ìng ®óng kü thuËt, gµ ®¹t 2,2 - 2,5 kg/con, lµ lóc giÕt thÞt cã chÊt l−îng tèt: ThÞt r¾n, ch¾c, th¬m, cã vÞ ngon ®Ëm ®µ t−¬ng tù nh− gµ Ri cña ViÖt Nam. Chi phÝ thøc ¨n cho 1 kg t¨ng träng chØ tèn kho¶ng 2,10 kg thøc ¨n lóc 8 tuÇn tuæi. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ gµ SASSO tËn dông ®−îc ng«, tÊm, g¹o, s¾n vµ thøc ¨n thõa cña lîn. 2 - 3 tuÇn sau khi óm, nu«i tËp trung, gµ cã thÓ th¶ v−ên hoÆc võa nu«i nhèt võa th¶ v−ên gµ vÉn ph¸t triÓn b×nh th−êng. Do ®ã chi phÝ chuång tr¹i Ýt tèn kÐm, thuèc phßng lµ chÝnh, thuèc trÞ bÖnh Ýt khi ph¶i dïng. Bëi vËy gi¸ thµnh h¹. Mét kg gµ thÞt cã thÓ b¸n 15.000 ®/kg. Nh− vËy, lµm giÇu tõ ch¨n nu«i lµ ®iÒu ch¾c ch¾n. C¸c b¹n cã kh¸t väng tõ c¸i nghiÖp ch¨n nu«i h·y ®õng bá c¬ héi h·y t×m mua gµ SASSO ë nh÷ng c¬ së ch¨n nu«i cña Nhµ n−íc t¹i c¸c tØnh Hµ T©y, Hµ Néi vµ nhiÒu trang tr¹i ch¨n nu«i thuéc c¸c tØnh phÝa Nam, duyªn h¶i miÒn Trung. Gµ Tam Hoµng dßng 882 vµ Jiangcum gièng gµ th¶ v−ên −u viÖt nhÊt hiÖn nay H¬n hai thËp niªn trë l¹i ®©y gµ c«ng nghiÖp nh− Plimót, Hybr«, AA, BE, Ross 208, Cobb, Goldline, Brao-nick v.v... ®· ®−îc nu«i ë nhiÒu miÒn cña ®Êt n−íc thuéc c¸c quy m« lín, võa vµ nhá vµ b¾t ®Çu ®−îc nhiÒu hé n«ng d©n nu«i thö. Cã gièng chuyªn lÊy trøng nh− Goldline, cã gièng chuyªn lÊy thÞt nh− AA, BE, Ross 208 v,v... Song c¸c gièng gµ nµy míi chiÕm mét tû lÖ kh«ng ®¸ng kÓ so víi c¸c gièng gµ næi tiÕng ë ViÖt Nam nh− gµ Ri, gµ TÇu, gµ MÝa, gµ Hå...). C¸c gièng gµ c«ng nghiÖp cã −u ®iÓm nhanh lín, nh−ng khi tíi tuæi giÕt thÞt l¹i cã träng l−îng qu¸ cao (3 - 4 kg/con), do ®ã ng−êi mua cã phÇn e ng¹i, ®Êy lµ ch−a kÓ chÊt l−îng thÞt kh«ng cao. NÕu gièng chuyªn trøng, tuy ®Î trøng nhiÒu, nh−ng lßng tr¾ng nhiÒu h¬n lßng ®á, lßng ®á l¹i nhê nhê vµng. Cßn gµ ta gµ Ri, gµ MÝa, gµ Tµu v.v... tuy thÞt th¬m ngon, nh−ng chËm lín, 6 th¸ng tuæi míi ®¹t khèi l−îng 1,1 - 1,4 kg/con. Khèi l−îng trøng nhá 30 - 40 gram/qu¶. S¶n l−îng trøng mçi n¨m chØ ®¹t 90 - 110 qu¶/m¸i. Tuy vËy gièng gµ néi vÉn ®−îc nu«i tíi 90% tæng sè gµ ë n−íc ta, v× chóng cã søc chèng chÞu bÖnh tËt tèt vµ phÈm chÊt thÞt, trøng ®−îc ng−êi d©n −a chuéng. Song ®iÓm yÕu kÐm nhÊt cña gièng gµ néi lµ hiÖu qu¶ kinh tÕ rÊt thÊp. Do ®ã víi c¬ chÕ thÞ tr−êng hiÖn nay, nh»m ®¸p øng nhu cÇu cña ng−êi tiªu dïng, mét gièng gµ th¶ v−ên cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cÇn ®−îc dÇn dÇn thay thÕ gièng gµ ta. VËy gièng gµ nµo nu«i th¶ v−ên cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao nhÊt hiÖn nay? §ã lµ gµ Tam Hoµng dßng 882 vµ dßng Jiangcum ®· vµ ®ang ®−îc nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn tõ 1993 ®Õn nay, ë Trung t©m nghiªn cøu gia cÇm Thôy Ph−¬ng, ViÖn Ch¨n nu«i Quèc gia. Dßng gµ 882 vµ Jiangcum hiÖn nay ®−îc nu«i réng kh¾p ë n«ng th«n Trung Quèc nhiÒu c¬ së víi quy m« c«ng nghiÖp. Sau 4 n¨m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ë ViÖt Nam, qua 10 thÕ hÖ chän läc c¸c dßng gµ trªn cã nh÷ng ®Æc ®iÓm −u viÖt nh− sau: 16 1. §Æc ®iÓm ngo¹i h×nh Cã mÇu l«ng vµng, má vµng, ch©n vµng. Cã ngùc në, bÇu bÜnh, nhanh nhÑn, thÝch kiÕm måi, thÞt th¬m ngon. TÝnh chèng chÞu bÖnh tËt cao. Do ®ã thÝch hîp víi thÞ hiÕu cña ng−êi nu«i vµ ng−êi tiªu dïng. 2. §Æc ®iÓm vÒ sinh s¶n Dßng Jiangcum còng nh− 882, 3 tuÇn tuæi gµ Trèng ®· cã mµu cê, 11 tuÇn tuæi ®· g¸y vµ biÕt ®¹p m¸i. Gµ m¸i gÇn 5 th¸ng tuæi ®· ®Î bãi, lóc gÇn 7 th¸ng tuæi tû lÖ ®Î ®¹t trªn 60%. Khèi l−îng mét qu¶ trøng 51-52 gram/qu¶ (so víi gµ Ri ViÖt Nam t¨ng h¬n 15-20 gram/qu¶). S¶n l−îng trøng m¸i/n¨m dßng Jiangcun ®¹t 156 qu¶. Trong khi ®ã gµ Ri chØ ®¹t 90-l10 qu¶. NÕu so víi gµ Jiangcun nu«i t¹i Qu¶ng Ch©u th× chØ kÐm 2 qu¶, t−¬ng øng 156 vµ 158 qu¶/m¸i. Chi phÝ thøc ¨n cho 10 qu¶ trøng chØ hÕt 2,4 - 2,9 kg (trong khi ®ã gµ Ri tèn 3,7 - 4,8 kg cho 10 qu¶ trøng). Tû lÖ trøng cã ph«i ®¹t 95%, tû lÖ në so víi trøng cã ph«i ®¹t 83%, h¬n gµ Ri 10%. 3. Kh¶ n¨ng cho thÞt Nu«i gµ, nu«i vÞt, nu«i ngan, nu«i ngçng chØ cã hai phÇn thÞt cÇn ®−îc ph¸t triÓn chñ yÕu lµ phÇn øc vµ ®ïi. Gµ Tam Hoµng 882 vµ Jiangcun ®· ®¹t ®−îc môc tiªu Êy. KÕt thóc ®Ó giÕt thÞt lóc 11 - 12 tuÇn tuæi (kh«ng qu¸ 4 th¸ng) lµ kinh tÕ nhÊt, v× khi nµy gµ ®¹t tõ 1,4 kg ®Õn 1,5 kg. NÕu nu«i tèt dßng Jiangcun ®¹t 1.8 kg/con. So víi gµ Ri cïng th¸ng tuæi chi ®¹t 1,1 1,2 kg, hay nãi kh¸c lµ gµ Tam Hoµng dßng Jiangcun t¨ng h¬n gµ Ri tõ 32 - 34%. PhÇn thÞt ®ïi + thÞt øc ®¹t 45,34%, cao h¬n gµ Ri 4,3%. Mïi vÞ th¬m ngon ch¼ng kÐm gµ ta. 4. Ch¨n nu«i gµ Tam Hoµng dßng Jiangcun ë c¸c hé n«ng d©n Gµ Tam Hoµng dßng Jiangcun víi nh÷ng ®Æc ®iÓm næi bËt cña nã: Tû lÖ nu«i sèng cao, chèng chÞu bÖnh tËt, chÞu khã kiÕm måi, nhanh nhÑn, phÈm chÊt thÞt vµ trøng th¬m, ngon, hîp víi thÞ hiÕu cöa ng−êi nu«i vµ ng−êi tiªu dïng. Do ®ã gièng gµ nµy ®· ph¸t triÓn ë kh¾p 3 miÒn B¾c - Trung - Nam th«ng qua tæ chøc khuyÕn n«ng víi sè l−îng xÊp xØ triÖu con. C¸ch nu«i ch¨n th¶ kÕt hîp víi cho thªm mét l−îng thøc ¨n bæ sung hçn hîp s½n hoÆc thøc ¨n ®¹m ®Ëm ®Æc nªn hiÖu qu¶ nu«i sèng tõ 92 - 100% lóc 4 th¸ng tuæi, khèi l−îng lóc 3 th¸ng tuèi ®¹t xÊp xØ 1,500 kg vµ lóc 4 th¸ng tuæi ®¹t 1,8 kg, chi phÝ thøc ¨n chØ tèn 2,3 kg cho 1kg t¨ng träng, cao nhÊt chØ tèn 2,5kg. So víi gµ Ri gi¸ thµnh h¹ ®−îc kho¶ng 30%. Dï ë trong Nam hay ngoµi B¾c, nÕu c¸c n«ng hé hay nh÷ng gia ®×nh cã trang tr¹i, v−ên c©y ¨n tr¸i, kÕt hîp nu«i gµ Tam Hoµng 882 vµ Jiangcum sÏ lµ mèi quan hÖ kÕt hîp hµi hßa hÖ sinh th¸i c©y trång vµ vËt nu«i v« cïng h÷u Ých. 17 VÞt siªu thÞt, siªu trøng - siªu thu nhËp Ng−êi giµu th× nu«i chã. Ai khã th× nu«i heo. Ai muèn tr¸nh ®ãi nghÌo h·y nu«i vÞt. ë n−íc ta, hÖ sinh th¸i lóa - lîn ®· lµ hÖ sinh th¸i cã tõ thêi Vua Hïng dùng n−íc. HÖ sinh th¸i ch¨n nu«i vÞt trªn ®ång lóa, mµ chñ yÕu ë ®ång b»ng s«ng Hång vµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long ®· trë thµnh tËp qu¸n cña n«ng d©n ta tõ x−a tíi nay. Hai c¸nh ®ång b»ng B¾c Bé vµ Nam Bé ®©u ®©u ngoµi ruéng lóa n−íc mªnh m«ng cßn cã hÖ thèng s«ng r¹ch ch»ng chÞt, do ®ã rÊt thuËn tiÖn cho ch¨n th¶ vÞt.Duyªn h¶i miÒn Trung còng cã nhiÒu −u thÕ ®Ó ph¸t triÓn nghÒ nu«i vÞt. §ång b»ng Nam Bé nghÒ nu«i vÞt chiÕm 65% so víi c¶ n−íc. Còng chÝnh tõ n¬i d©y nhiÒu ng−êi ®· giµu lªn tõ nghÒ nu«i vÞt. ThÞt vÞt, trøng vÞt tiªu thô trong n−íc vµ xuÊt khÈu sang Hång K«ng, Singapore víi nhiÒu chñng lo¹i kh¸c nhau: VÞt Cá, vÞt BÇu, vÞt Tµu, vÞt Kú Lõa, vÞt lai víi c¸c gièng vÞt Anh §µo Trung Quèc, Anh §µo-TiÖp vµ ®· cho hiÖu qu¶ kinh tÕ râ rÖt. ThÕ nh−ng ch−a cã gièng vÞt nµo cã n¨ng suÊt vµ chÊt l−îng cao nh− gièng Anh §µo cña h·ng Charry Valley thuéc V−¬ng quèc Anh. Gièng vÞt Êy lµ gièng vÞt siªu thÞt C.V Super M. Gièng vÞt nµy ®−îc t¹o ra tõ n¨m 1996, hiÖn nay ®· vµ ®ang ph¸t triÓn trªn 100 n−íc trªn thÕ giíi, trong ®ã cã ViÖt Nam. VÞt cã mµu l«ng tr¾ng nh− tuyÕt, má vµ ch©n mµu vµng da cam. V× lµ gièng siªu thÞt, nªn th©n h×nh ch÷ nhËt, ngùc s©u vµ réng, ®Çu to, l−ng th¼ng, cæ to vµ dµi, ch©n v÷ng ch¾c. VÞt bè mÑ thµnh thôc vÒ tÝnh lóc 26 tuÇn tuæi, con m¸i nÆng 3,2 kg: con ®ùc nÆng .4,5 kg. 40 tuÇn ®Î tõ 170 - 220 trøng/m¸i. Mét m¸i mét n¨m s¶n xuÊt 172 vÞt con. VÞt thÞt, nu«i 56 ngµy ®¹t 2,8 - 3,1 kg/con, tû lÖ thÞt xÎ: 74 - 76%. Chi phÝ thøc ¨n cho 1kg t¨ng träng chØ tèn kho¶ng 2,7 kg. Cã dßng vÞt siªu thÞt nu«i 42 ngµy ®¹t 3,8 - 4,2 kg/con. Khi nµy l«ng t¬ vÉn ch−a hÕt trªn m×nh cña nã. VÞt siªu thÞt CV Super M. thÝch øng víi mäi ®iÒu kiÖn vµ í mäi vïng sinh th¸i. Cã thÓ nu«i th©m canh theo c«ng nghiÖp, còng cã thÓ nu«i ch¨n th¶ vµ bæ xung thªm nguån thøc ¨n ng«, thãc hay thøc ¨n hçn hîp s½n. Nu«i 75 ngµy tuæi víi ph−¬ng thøc nµy vÞt ®¹t khèi l−îng 2,8 3,2 kg/con, chi phÝ thøc ¨n cho 1 kg thÞt h¬i chØ tèn 1,8 - 2,0 kg so víi vÞt Cá, vÞt siªu thÞt t¨ng träng gÊp 3 lÇn vµ chÝnh v× vËy thu nhËp còng gÊp 3 lÇn. VÞt siªu thÞt ®ang cã mÆt ë kh¾p 3 miÒn B¾c - Trung - Nam, ®Æc biÖt lµ ®ång b»ng s«ng Cöu Long. Nhê con ®ùc siªu thÞt CV Super M ®· vµ ®ang c¶i t¹o gièng vÞt cá ë n−íc ta theo h−íng lÊy thÞt vµ t¨ng khèi l−îng trøng. Con lai lÊy thÞt 75 - 90 ngµy tuæi nu«i theo ph−¬ng thøc ch¨n th¶ ®¹t khèi l−îng 2,2 - 2,9 kg. Nh− vËy ch−a cã gièng vÞt h−íng thÞt nµo l¹i cho khèi l−îng thÞt lín vµ Ýt tèn thøc ¨n nh− gièng vÞt nµy. B¹n muèn lµm giÇu xin ®ïng bá lì c¬ héi b»ng vµng nµy h·y t×m ®Õn nh÷ng c¬ së nh©n gièng tèt: Trung t©m nghiªn cøu vÞt §¹i Xuyªn, huyÖn Phó Yªn, Hµ T©y, tr¹i vÞt VIGOVA QuËn Gß VÊp, thµnh phè Hå ChÝ Minh; Trung t©m nghiªn cøu vµ ph¸t triÓn ch¨n nu«i miÒn Trung t¹i thµnh phè Quy Nh¬n. - VÞt siªu trøng Khakicampbell. Gäi nã lµ siªu trøng bëi trong vßng mét n¨m, mét m¸i s¶n xuÊt 280 - 320 trøng, cã dßng ®¹t 350 trøng/n¨m. Nh− vËy cã thÓ t¹m ®¸nh gi¸ mét ngµy vÞt cho mét qu¶ trøng. Cã kh¸c nµo vÝ tùa ''vÞt vµng". Trøng to 70 - 75 gram/qu¶. Chóng nhanh nhÑn, chÞu khã kiÕm måi vµ kiÕm måi giái, cã kh¶ n¨ng s¨n b¾t c«n trïng, èc, cµo cµo ch©u chÊu h¹i mïa mµng. Tuæi tr−ëng thµnh con ®ùc nÆng 2 - 2,1kg, con m¸i nÆng 1,8 - 2kg. Chóng cã søc chèng chÞu bÖnh tËt cao, l¹i chÞu kham khæ. ChÝnh nh− vËy, tû lÖ nu«i sèng tõ 97 - 100% ®Õn 70 ngµy tuæi. 18 NÕu nu«i ch¨n th¶, tuæi ®Î b¾t ®Çu lóc gÇn 5 th¸ng tuæi. S¶n l−îng trøng 250 - 280 qu¶/m¸i/n¨m. §iÒu ®¸ng quan t©m lµ: tû lÖ ph«i cña gièng vÞt nµy rÊt cao: trªn 90%. Chi phÝ cho 10 qu¶ trøng chØ hÕt 1,9 - 2,2 kg thøc ¨n, nÕu nu«i theo ph−¬ng thøc nhèt tËp trung. NÕu nu«i ch¨n th¶ vµo mçi mïa gÆt h¸i th× chØ tèn 50% sè thøc ¨n, nghÜa lµ 1 - 1,1 kg cho 10 qu¶ trøng. NÕu b¸n cho "th−îng ®Õ" 1000 ®/qu¶, th× nãi nu«i gièng vÞt nµy h¸i ra tiÒn cã lÏ ch¼ng cã g× lµ ngoa. NhiÒu gia ®×nh nu«i 100 vÞt m¸i Khakicampbell cho ®Î trøng mçi th¸ng thu 250.000 - 300.000 ®ång lµ ®iÒu ch¾c ch¾n. Nhê n¨ng suÊt trøng cao, nhê chÞu khã kiÕm måi, nhê tÝnh chÞu ®ùng ë mäi miÒn ®Êt n−íc, giê ®©y vÞt Khakicampbell cã thÓ kh¼ng ®Þnh lµ gièng vËt nu«i cã hiÖu qu¶ kinh tÕ nhÊt so víi c¸c gièng gia cÇm. Nã ®ang lµ mét trong nh÷ng vËt nu«i gióp ®ång bµo vïng cao nu«i nã ®Ó thay thÕ c©y thuèc phiÖn. B¹n muèn lµm giÇu h·y chí bá qua gièng vËt nu«i cho trøng ®ang ®−îc xÕp hµng thø nhÊt nµy. §µ ®iÓu - vËt nu«i cña thÕ kû 21 h¸i ra tiÒn HiÖn nay, trªn thÕ giíi nhiÒu n−íc ®ang cã phong trµo thuÇn hãa ®µ ®iÓu ®Ó nu«i lÊy thÞt, lÊy da vµ lÊy l«ng. N−íc Mü hiÖn cã 1,8 v¹n con, Australia cã 1,4 v¹n vµ Trung Quèc cã kho¶ng 3000 con ®µ ®iÓu. ViÖt Nam ®ang khëi ®Çu. 1. NGUåN GèC Vµ ®ÆC ®iÓM CñA C¸C GIèNG §µ ®IÓU A. Nguån gèc 1. §µ ®iÓu cã nguån gèc xuÊt ph¸t tõ ch©u Phi, cã tªn gäi Ostriches. Gièng §µ ®iÓu nµy ®ang ®−îc nu«i nhiÒu ë v−ên thó. Cã lo¹i cã d¹ng cæ ®á: Struthio camelus massaicus vµ S.C Camelus (ë B¾c Phi). Lo¹i §µ ®iÓu Struthio camelus massaicus cã l«ng trªn ®Ønh ®Çu, cßn §µ ®iÓu Camelus cã tr¸n ®Çu trôi. TÊt c¶ nh÷ng lo¹i §µ ®iÓu kÓ trªn ®Òu b¾t nguån tõ ch©u Phi vµ thuéc lo¹i chim khæng lå. Cã lo¹i cßn hoang d·, nh−ng cã lo¹i ®· ®−îc thuÇn hãa ®ang ®−îc ch¨n nu«i nh− c¸c lo¹i gia cÇm kh¸c. 2. §µ ®iÓu ch©u Mü: §µ ®iÓu ch©u Mü cã hai lo¹i: Rheas Americana vµ Darwin. C¶ hai lo¹i ®Òu cã mÇu x¸m, cæ ®en vµ cã säc. Con m¸i lín h¬n con trèng tõ 1/3 ®Õn 1/2 lÇn. Con m¸i cã nh÷ng vïng ®en réng h¬n. Mét m¸i ®Î mét n¨m h¬n 40 qu¶ trøng. MÇu trøng cã mÇu vµng chanh hay xanh l¬ nh¹t, tû lÖ phèi cã thÓ ®¹t 90%. Cø 2 - 4 ngµy ®Î 1 qu¶ trøng. Khèi l−îng trøng nÆng tõ 1,2 - 1,9 kg/qu¶. Lo¹i §µ ®iÕu Darwin American nhá h¬n §µ ®iÓu ch©u Phi. C¶ hai lo¹i §µ ®iÓu ch©u Mü ®Òu b¬i rÊt giái vµ thÝch léi ë vïng n−íc s©u. 3. §µ ®iÓu sa m¹c cã nguån gèc ch©u óc: Lo¹i §µ ®iÓu nµy cã tªn gäi Dromiceins novachollandiae. Nã dÔ ®iÒu khiÓn, nhùng khã nu«i trong thêi tiÕt l¹nh. Con m¸i mang con nhá cña nã ë tói tr−íc ngùc. Ph©n biÖt giíi tÝnh (®ùc, c¸i) qua lç huyÖt dÔ dµng h¬n lo¹i §µ ®iÓu kh¸c, v× khi tr−ëng thµnh, lç huyÖt con ®ùc ng¾n vµ máng h¬n con c¸i. Gièng §µ ®iÓu ch©u óc b¬i léi giái. 19 4. §µ ®iÓu ®Çu mµo nguån gèc ch©u óc: Lo¹i §µ ®iÓu nµy chiÕm sè ®«ng trong c¸c lo¹i §µ ®iÓu kh¸c, v× lµ lo¹i hoang d· nªn cã ®Æc ®iÓm hiÕu chiÕn, nguy hiÓm cho con ng−êi. Lo¹i §µ ®iÓu ®Çu mµo nµy, con c¸i to h¬n con ®ùc. B. Mét sè ®Æc ®iÓm sinh häc 1. Mïa sinh s¶n vµ kÝch th−íc chiÒu ®o cña trøng c¸c lo¹i §µ ®iÓu (Theo tµi liÖu cña G.M. Flieg - 3635 Humphrey, Stlowis, Missouri 63116. USA). Mïa sinh s¶n cña §µ ®iÓu kÐo dµi 6 - 8 th¸ng trong n¨m. Mïa sinh s¶n kh¸c nhau ë c¸c vïng ®Þa lý. (xem b¶ng 1) B¶ng 1: Mïa sinh s¶n vµ kÝch th−íc cña trøng §µ ®iÓu Loµi §µ §iÓu Mïa SS b×nh th−êng (th¸ng) Tuæi thµnh thôc (n¨m) ChiÒu réng trøng (mm) ChiÒu dµi trøng (mm) Khèi l−îng trøng (gam) - §µ ®iÓu B¾c Phi 3-8 2 161 - 165 145 - 165 1207-1525 - §µ ®iÓu ch©u Mü 3-8 1 80 - 93 117 - 136 424-638,5 - §µ ®iÓu Darwin ch©u Mü 12 - 5 1 85 - 100 120 - 145 488-722,5 - §µ ®iÓu ch©u óc 11 - 3 2 92 135 - - §µ ®iÓu nguån gèc ch©u óc 2-5 2 85 - 98 120 - 150 373-664 2. §Æc ®iÓm ®Î trøng vµ Êp cña §µ ®iÓu: §µ ®iÓu m¸i b¾t ®Çu ®Î trøng x¸m sau khi phèi gièng Ýt l©u. Mçi ®ît ®Î ®−îc tõ 20 - 24 qu¶. Sau ®ã ngõng 7 - 10 ngµy råi tiÕp tôc ®ît kh¸c. Mét m¸i cã thÓ ®Î 80 - 100 trøng trong mét mïa sinh s¶n. Hµng ngµy §µ ®iÓu m¸i ®Î trøng, nÕu cø ®Ó ë mÆt ®Êt, ng−êi ch¨n nu«i kh«ng nhÆt ®i n¬i kh¸c th× §µ ®iÓu m¸i sÏ Êp. Chóng rÊt ham Êp vµ Êp suèt ngµy. Riªng §µ ®iÓu trèng chØ Êp tõ lóc chËp cho¹ng tèi ®Õn s¸ng sím. Nh− vËy hµng ngµy ph¶i nhÆt trøng Ýt nhÊt 2 lÇn. B×nh th−êng trøng Êp sau 42 ngµy th× në. Mét n¨m mét §µ ®iÓu m¸i cã thÓ s¶n xuÊt 40 con con. §µ ®iÓu m¸i ®Î l¹i sau khi §µ ®iÓu con në ®−îc 4 - 5 tuÇn tuæi. Mét vßng ®êi 1 §µ ®iÓu s¶n xuÊt 1700 con con §µ ®iÓu. 20