Bài giảng
Bệnh lậu
BSCK II Nguyễn Thành
Mục tiêu học tập
Mô tả được các triệu chứng bệnh lậu cấp
ở đàn ông.
Trình bày được các căn nguyên gây viêm
sinh dục không do lậu.
Mô tả được các biến chứng của bệnh lậu.
Trình bày được các phác đồ điều trị bệnh
lậu.
Đại cương
– Bệnh lậu là bệnh lây truyền qua đường tình dục
(LTQĐTD) hay gặp. Bệnh do song cầu Gram (-)
có tên là Neisseria gonorrhoeae gây nên.
– Gần đây bệnh có xu hướng tăng
– Bệnh thường gặp ở người trẻ tuổi.
– Biểu hiện chủ yếu ở bộ phận sinh dục, cũng có
thể ở các vị trí khác như họng, hậu môn.
– Bệnh lậu có triệu chứng thường thấy ở nam giới
hơn là nữ giới.
– Bệnh có thể phối hợp với một số tác nhân khác,
thường thấy nhất là Chlamydia trachomatis.
Căn nguyên
Bệnh lậu gây ra do song cầu khuẩn lậu được Neisseria
tìm ra năm 1879.
Song cầu khuẩn lậu có đặc điểm:
– Hình hạt cà phê, sắp xếp thành từng cặp.
– Bắt màu gram âm, nằm trong bạch cầu đa nhân.
– Dài khoảng 1,6 , rộng 0,8 , khoảng cách giữa 2 vi
khuẩn 0,1
– Nuôi cấy trên môi trường thạch máu hoặc nước báng
phát triển nhanh.
– Sức đề kháng yếu: ra khỏi cơ thể chỉ tồn tại một vài
giờ.
Hầu hết các trường hợp mắc lậu là do quan hệ tình dục
với người bị bệnh.
Cách lây truyền
Hầu hết các trường hợp mắc lậu là do
quan hệ tình dục với người bị bệnh.
Một số ít trường hợp có thể mắc lậu do
dùng chung chậu, khăn hoặc qua quần áo
nhiễm lậu cầu khuẩn.
Mẹ mắc lậu nếu không được điều trị có
thể gây viêm kết mạc mắt do lậu cho trẻ
sơ sinh.
Giải phẫu bộ phân sinh dục nam
Bộ phận sinh dục nam
Niệu đạo của nam giới dài 16cm gồm hai phần
là niệu đạo trước và niệu đạo sau, giới hạn bằng
cơ thắt vân. Niệu đạo trước nằm giữa vật xốp. ở
đầu niệu đạo trước sát với miệng sáo có chỗ
phình ra gọi là hố thuyền, phía sau là 1 van nhỏ
gọi là van Guérin. Dọc theo niệu đạo trước có
nhiều khuyết Morgani và các tuyến Littre.
Niệu đạo sau đi qua tuyến tiền liệt, có nhiều ngõ
ngách và thông với túi tinh, ống dẫn tinh, mào
tinh hoàn và tinh hoàn.
. Bộ phận sinh dục nữ
Phần ngoài bộ phận sinh dục nữ gồm :
Niệu đạo nữ dài 3cm, có nhiều tuyến ở
niệu đạo và quanh niệu đạo. Đây chính là
chỗ ẩn náu tốt cho song cầu khuẩn lậu.
Tuyến Skène ở hai bên cạnh lỗ niệu đạo.
Tuyến Bartholin ở hai bên lỗ âm đạo, giữa
mép nhỏ và màng trinh. Tuyến này có
nhiều ngõ ngách.
Song cầu khuẩn lậu thường khu trú ở ống
cổ tử cung.
Biểu hiện lâm sàng
Lậu cấp ở nam:
Thời kỳ ủ bệnh trung bình 3-5 ngày, có thể sớm nhất 1
ngày chậm nhất là 2 tuần. Thời gian này không có triệu
chứng gì nhưng vẫn có khả năng lây lan cho người
khác.
Triệu chứng lâm sàng:
– Sớm nhất là cảm giác khó chịu dọc niệu đạo kèm đái
rắt.
– Ứa mủ; đái ra mủ.
– Đái buốt, đái rắt.
Khám: miệng sáo, qui đầu viêm đỏ, có mủ chảy ra tự
nhiên hoặc chảy ra khi vuốt dọc từ gốc dương vật.
Toàn thân: có thể sốt, mệt mỏi.
Lậu mạn
Thường do lậu cấp không được điều trị hoặc
điều trị không đúng.
Biểu hiện làm sàng thường khó nhận biết
hơn. Tuy nhiên, có thể thấy các triệu chứng.
Đái ra mủ chỉ thấy vào buổi sáng (gọi là “giọt
mủ ban mai”)
Đái buốt không rõ ràng. Bệnh nhân có cảm
giác nóng rát dọc niệu đạo.
Đái dắt do viêm niệu đạo sau
Có thể có các biến chứng như áp xe, viêm
tiền liệt tuyến, viêm túi tinh...
ở nữ giới
Lậu cấp
Thời kỳ ủ bệnh ở nữ thường kéo dài hơn,
trung bình 5-7 ngày. Biểu hiện lâm sàng
thường âm thầm không rõ ràng. Khám bộ
phận sinh dục thấy:
Mủ ở âm hộ
Lỗ niệu đạo viêm đỏ
Các lỗ tuyến Skène, Bartholin đỏ.
Cổ tử cung viêm đỏ có mủ nhày.
. Lậu mạn: triệu chứng nghèo nàn. Ra “khí
hư” giống bất cứ viêm nhiễm nào ở bộ
phận sinh dục. Tuy nhiên có thể đưa đến
nhiều biến chứng như:
Viêm niêm mạc tử cung.
áp xe phần phụ 2 bên.
Viêm cổ tử cung lộ tuyến.
Viêm tắc vòi trứng.
Lậu ở một số vị trí khác
Lậu ở họng, hầu : do quan hệ sinh dục - miệng
Biểu hiện lâm sàng là đau họng, ngứa họng.
Khám thấy họng đỏ, viêm họng mãn, có thể
kèm giả mạc.
Lậu hậu môn - trực tràng
ở nam do quan hệ sinh dục- hậu môn
ở nữ có thể do quan hệ tình dục qua hậu môn
hoặc do mủ chảy từ âm hộ xuống hậu môn.
Biểu hiện lâm sàng: bệnh nhân mót rặn, buồn đi
ngoài liên tục, lúc đầu còn có phân sau đó chỉ
ra chất nhày hoặc không.
Lậu mắt
Lậu mắt ở trẻ sơ sinh :
Biểu hiện lâm sàng: bệnh thường xuất hiện sau đẻ từ 13 ngày. Có thể bị một hoặc cả hai mắt. Mắt sưng nề
không mở được, có rất nhiều mủ từ mắt chảy ra, kết
mạc giác mạc viêm đỏ và loét.
Lậu mắt ở người lớn: có thể lây do dùng chung khăn,
chậu rửa mặt với người bị nhiễm lậu hoặc do chính
bệnh nhân gây ra (đi tiểu không rửa tay sạch). Biểu hiện
lâm sàng: viêm kết mạc, giác mạc có mủ, mắt sưng nề.
Viêm âm hộ do lậu: có thể gặp ở trẻ gái bị cưỡng dâm,
bé gái bò lê la dưới đất hay do dùng chung khăn, chậu bị
nhiễm lậu khi vệ sinh bộ phận sinh dục. Biểu hiện lâm
sàng: âm hộ viêm đỏ có mủ vàng xanh kèm theo đái
buốt.
Biến chứng của Lậu
ở nam giới
Xơ hóa và hẹp niệu đạo: biểu hiện bằng tiểu tiện khó, đái rắt. Sờ
niệu đạo thấy xơ cứng (như chiếu đũa), niệu đạo hẹp nhỏ.
áp xe tuyến Littre: dương vật sưng nề biến dạng.
Viêm tiền liệt tuyến: bệnh nhân thường có sốt cao, mệt mỏi; tiểu tiện
dắt. Khám tiền liệt sưng to và đau
Viêm túi tinh: thường kín đáo, có thể thấy
+ Xuất tinh đau buốt
+ Tinh dịch lẫn máu.
- Viêm mào tinh hoàn + tinh hoàn: thường bị 1 bên.
+ Mào tinh hoàn to không sờ thấy rãnh giữa mào tinh hoàn và tinh
hoàn.
+ Tinh hoàn to đau.
+ Sốt.
+ Vô sinh
ở nữ giới
- áp xe tuyến Skène, tuyến Bartholin: các tuyến
viêm sưng đau tạo thành túi mủ vỡ ra ngoài,
hoặc xơ hóa thành đám xơ cứng.
- Viêm cổ tử cung lộ tuyến
- Viêm niêm mạc tử cung: bệnh nhân có sốt đau
bụng dưới. Khám thấy tử cung to đau, ra máu
bất thường ở âm đạo .
- Viêm phần phụ, áp xe phần phụ 2 bên (gồm
vòi trứng, buồng trứng). Sốt 38-390 C. Đau 2 hố
chậu, tiến triển mạn tính gây xơ hóa hẹp vòi
trứng, dẫn đến vô sinh hoặc chửa ngoài tử
cung.
- Xem thêm -