Tài liệu Bé học tin học khám phá máy tính

Kh¸m ph¸ m¸y tÝnh Bµi 1 nh÷ng g× em §· BIÕT Em ®· ®îc lµm quen víi ngêi b¹n – chiÕc m¸y tÝnh vµ em ®· biÕt:  M¸y tÝnh lµm viÖc khi ®îc cung cÊp ®iÖn. Nã cã kh¶ n¨ng lµm viÖc nhanh, chÝnh x¸c, liªn tôc, giao tiÕp th©n thiÖn víi con ngêi.  M¸y tÝnh xö lÝ th«ng tin. C¸c th«ng tin c¬ b¶n gåm ch÷ viÕt, ©m thanh vµ h×nh ¶nh.  M¸y tÝnh cã mÆt ë mäi n¬i vµ gióp con ngêi trong nhiÒu viÖc nh lµm viÖc, häc tËp, gi¶i trÝ, liªn l¹c.  Mét m¸y tÝnh thêng cã mµn h×nh, th©n m¸y, bµn phÝm vµ chuét. H×nh . Ngêi b¹n cña em C©u hái B1. H·y kÓ tªn n¨m thiÕt bÞ dïng trong gia ®×nh cÇn ®iÖn ®Ó ho¹t ®éng. B2. H·y kÓ tªn ba thiÕt bÞ dïng ë líp häc khi ho¹t ®éng ph¶i dïng ®iÖn. B3. Nh÷ng c©u nµo díi ®©y lµ ®óng? M¸y tÝnh cã kh¶ n¨ng tÝnh to¸n nhanh h¬n con ngêi. Ti vi ho¹t ®éng ®îc lµ nhê cã ®iÖn. Cã thÓ häc tèt nhiÒu ngo¹i ng÷ nhê m¸y tÝnh. 3 Cã thÓ häc tèt chØ riªng m«n TiÕng Anh nhê m¸y tÝnh M¸y ®iÒu hoµ kh«ng khÝ ch¹y b»ng x¨ng. ¢m thanh lµ mét d¹ng th«ng tin. Tñ l¹nh cã thÓ b¶o qu¶n th«ng tin. M¸y xay sinh tè cã thÓ chÕ biÕn th«ng tin. Mµn h×nh hiÖn kÕt qu¶ lµm viÖc cña m¸y tÝnh. Thùc hµnh H·y kÓ mét sè hiÖn tîng em thÊy khi m¸y tÝnh bÞ mÊt ®iÖn ®ét ngét. Ho¹t ®éng T1. Em h·y thu thËp th«ng tin vÒ mét trong c¸c chñ ®Ò: TÕt d¬ng lÞch 1/1, ngµy V× ngêi tµn tËt 18/4, ngµy Quèc tÕ ThiÕu nhi 1/6, ngµy Khai trêng 5/9, ngµy V× ngêi nghÌo 17/10, ngµy Nhµ gi¸o ViÖt Nam 20/11. Ph©n lo¹i th«ng tin ®· thu thËp ®îc theo c¸c d¹ng c¬ b¶n: v¨n b¶n, ©m thanh, h×nh ¶nh. T2. Tù tæ chøc sinh ho¹t tËp thÓ líp: lµm phiÕu, viÕt phiÕu, bèc th¨m vµ tr¶ lêi c©u hái. Néi dung mçi phiÕu gåm: 1) Yªu cÇu khëi ®éng mét phÇn mÒm ®· häc (Word, Mario, Pianito, Paint, Cïng häc to¸n 3, Tidy Up, Soukoban,…). 2) Tr×nh bµy c¸c thao t¸c ®Ó khëi ®éng phÇn mÒm tõ mµn h×nh nÒn. 3) Giíi thiÖu mét vµi chøc n¨ng cña phÇn mÒm ®· ®îc häc. 4) Giíi thiÖu mét s¶n phÈm cña c¸ nh©n (hoÆc nhãm) ®îc t¹o nªn nhê phÇn mÒm nµy. 4 Bµi 2  Kh¸m ph¸ m¸y tÝnh M¸y tÝnh lµm viÖc theo ch¬ng tr×nh M¸y tÝnh ®Çu tiªn ra ®êi vµo n¨m 1945. Kh¸c víi c¸c lo¹i m¸y tríc ®ã, m¸y tÝnh lµm viÖc theo ch¬ng tr×nh. Ch¬ng tr×nh do con ngêi viÕt ra vµ ®îc ghi trong bé nhí cña m¸y tÝnh. Nhê lµm viÖc theo ch¬ng tr×nh vµ cã bé nhí mµ m¸y tÝnh trë thµnh m¸y th«ng minh, cã nhiÒu kh¶ n¨ng kh¸c biÖt so víi c¸c lo¹i m¸y ra ®êi tríc. Tõ khi ra ®êi ®Õn nay, c¸ch lµm viÖc cña m¸y tÝnh vÉn kh«ng thay ®æi, nhng c«ng nghÖ chÕ t¹o m¸y tÝnh ®· thay ®æi rÊt nhiÒu. M¸y tÝnh ngµy cµng nhá gän h¬n, tÝnh to¸n nhanh h¬n, tiªu tèn Ýt ®iÖn h¬n, gi¸ thµnh rÎ h¬n vµ giao tiÕp th©n thiÖn h¬n víi con ngêi. H×nh . Mét phÇn chiÕc m¸y tÝnh ®Çu tiªn TÊm ¶nh trªn chôp mét phÇn chiÕc m¸y tÝnh ®Çu tiªn. ChiÕc m¸y tÝnh nµy cã tªn ENIAC, nÆng gÇn 27 tÊn vµ chiÕm diÖn tÝch gÇn 167 m 2. M¸y tÝnh ®Ó bµn ngµy nay chØ nÆng kho¶ng 15 kg vµ chØ chiÕm diÖn tÝch kho¶ng 0,5 m2 (H. 3). 5 H×nh . M¸y tÝnh ®Ó bµn C©u hái B1. Em h·y lµm phÐp tÝnh ®Ó biÕt chiÕc m¸y tÝnh ®Çu tiªn: a) nÆng gÊp bao nhiªu lÇn chiÕc m¸y tÝnh ®Ó bµn ngµy nay? b) chiÕm diÖn tÝch bao nhiªu c¨n phßng (20 m2)?  §Üa cøng, ®Üa mÒm, ®Üa CD vµ thiÕt bÞ nhí flash Ngµy cµng cã nhiÒu ch¬ng tr×nh ®îc viÕt ra ®Ó ®iÒu khiÓn m¸y tÝnh gióp con ngêi lµm viÖc, häc tËp, vui ch¬i, gi¶i trÝ. Nh÷ng ch¬ng tr×nh quan träng nhÊt ®îc ghi trong bé nhí ROM (®äc lµ r«m) vµ bé nhí RAM. a) ROM b) RAM H×nh . Bé nhí m¸y tÝnh Nh÷ng ch¬ng tr×nh thêng xuyªn dïng ®Õn thêng ®îc ghi trong ®Üa cøng. §Üa cøng ®îc l¾p ®Æt trong th©n m¸y tÝnh. 6 H×nh . §Üa cøng C¸c ch¬ng tr×nh kh¸c ®îc ghi trong ®Üa mÒm, ®Üa CD (®äc lµ xi-®i) hoÆc trong thiÕt bÞ nhí flash (®äc lµ ph-l¸tx) vµ ®îc n¹p vµo m¸y tÝnh khi cÇn thiÕt. æ ®Üa CD æ ®Üa mÒm §Üa mÒm §Üa CD H×nh . §Üa mÒm vµ ®Üa CD §Üa mÒm, ®Üa CD vµ thiÕt bÞ nhí flash cã thÓ l¾p vµo m¸y tÝnh ®Ó sö dông hoÆc th¸o ra khái m¸y tÝnh mét c¸ch dÔ dµng, nhanh chãng. ThiÕt bÞ nhí flash C¸ch dïng KÝch thíc H×nh . ThiÕt bÞ nhí flash Nh÷ng thiÕt bÞ nµy cïng víi ®Üa cøng, ngoµi viÖc dïng ®Ó ghi c¸c ch ¬ng tr×nh cßn ®îc dïng ®Ó ghi c¸c kÕt qu¶ lµm viÖc nh c¸c v¨n b¶n ®· 7 so¹n th¶o, c¸c h×nh ¶nh ®· vÏ, ®¸p sè c¸c bµi to¸n ®· gi¶i,... díi d¹ng c¸c tÖp. C¸c tÖp kÕt qu¶ ®ã ®îc gäi lµ d÷ liÖu. Khi lµm viÖc víi m¸y tÝnh, ta thêng mang theo ®Üa mÒm, ®Üa CD hoÆc thiÕt bÞ nhí flash ®Ó tiÖn sö dông. CÇn b¶o qu¶n ®Ó ®Üa mÒm, ®Üa CD kh«ng bÞ cong vªnh, bÞ xíc hay b¸m bôi. Tr¸nh sê tay lªn mÆt ®Üa. Thùc hµnh T1. Quan s¸t mét m¸y tÝnh ®Ó bµn. T×m vÞ trÝ cña æ ®Üa mÒm, æ ®Üa CD vµ khe c¾m thiÕt bÞ nhí flash trªn m¸y tÝnh. T2. Quan s¸t mét ®Üa mÒm. ChØ ra mÆt trªn, mÆt díi vµ cho biÕt c¸ch ®a ®Üa mÒm vµo æ ®Üa. T3. Thùc hµnh víi ®Üa CD vµ æ ®Üa CD: a) Quan s¸t mét æ ®Üa CD. Cho biÕt thao t¸c ®Ó më, ®ãng æ ®Üa. b) Quan s¸t mét ®Üa CD. NhËn biÕt mÆt trªn, mÆt díi vµ c¸ch ®a ®Üa CD vµo æ ®Üa. c) Thùc hiÖn c¸c thao t¸c ®Ó ®a mét ®Üa CD vµo æ. Quan s¸t chuyÓn ®éng cña khay ®Üa, sù thay ®æi cña ®Ìn tÝn hiÖu cña æ ®Üa vµ th«ng b¸o trªn mµn h×nh. T4. Thùc hµnh víi thiÕt bÞ nhí flash: a) §Õm sè khe c¾m thiÕt bÞ nhí flash trªn mét m¸y tÝnh ®Ó bµn. b) Thùc hiÖn thao t¸c c¾m thiÕt bÞ nhí flash vµo khe. Quan s¸t sù thay ®æi cña ®Ìn tÝn hiÖu trªn thiÕt bÞ nhí flash, th«ng b¸o trªn mµn h×nh. C©u hái B1. Em h·y nhËn xÐt h×nh d¹ng ®Üa mÒm, ®Üa CD. B2. H·y nªu mét sè lu ý khi sö dông ®Üa mÒm, ®Üa CD. Bµi 3  Kh¸m ph¸ m¸y tÝnh (tiÕp theo) TÖp vµ th môc TÖp lµ mét khèi th«ng tin ®îc ghi trong ®Üa mÒm, ®Üa cøng, ®Üa CD hoÆc thiÕt bÞ nhí flash,... Mçi tÖp cã mét tªn. Trªn mµn h×nh, mçi tÖp sÏ cã mét biÓu tîng (H. 8). TÖp cã thÓ lµ mét ch¬ng tr×nh m¸y tÝnh, mét v¨n b¶n, tµi liÖu hoÆc tËp hîp c¸c d÷ liÖu. 8 H×nh . BiÓu tîng vµ tªn mét sè tÖp Ch¼ng h¹n, mçi khi em so¹n th¶o mét v¨n b¶n vµ lu l¹i th× m¸y tÝnh sÏ t¹o ra mét tÖp míi vµ nh¾c em ®Æt tªn cho tÖp nµy. Th môc lµ n¬i ®Ó chøa c¸c tÖp trªn ®Üa mÒm, ®Üa cøng, ®Üa CD hoÆc thiÕt bÞ nhí flash,... Trong th môc cã thÓ chøa nh÷ng th môc con kh¸c. Mçi th môc cã mét tªn. Th«ng thêng c¸c th môc cã cïng mét biÓu tîng cã d¹ng kÑp hå s¬ (H. 9). H×nh H×nh 10 cho thÊy trong thiÕt bÞ nhí flash (æ ®Üa G) cã c¸c th môc CHTH-Q2, Sangtao, Tin hoc 10,...vµ c¸c tÖp Chuong trinh.doc, Cung hoc tin hoc-Q2.jpg, DON XIN NGHI PHEP.doc,... 9 H×nh Mçi khi em muèn t×m mét tÖp (mét ch¬ng tr×nh, mét v¨n b¶n ®· lu,...), em cÇn nhí tªn tÖp vµ tªn th môc chøa tÖp ®ã.  Kh¸m ph¸ m¸y tÝnh cña em Em cã thÓ biÕt mét m¸y tÝnh cã nh÷ng g× vµ ®îc tæ chøc nh thÕ nµo nhê ch¬ng tr×nh kh¸m ph¸ m¸y tÝnh cµi ®Æt trong m¸y tÝnh ®ã. Th«ng thêng, ë trªn mµn h×nh nÒn cña mçi m¸y tÝnh cã biÓu tîng m¸y tÝnh cã tªn My Computer (m¸y tÝnh cña t«i) (H. 11). Nh¸y ®óp chuét vµo biÓu tîng nµy, em cã thÓ b¾t ®Çu kh¸m ph¸ m¸y tÝnh nhê c¸c biÓu tîng vµ th«ng tin H×nh tãm t¾t hiÖn trªn mµn h×nh. Sau khi nh¸y ®óp chuét, cöa sæ My Computer cã thÓ nh h×nh 12. 10 Th môc C¸c ®Üa cøng æ ®Üa CD æ ®Üa mÒm ThiÕt bÞ nhí flash H×nh . Cöa sæ My Computer Trªn h×nh 12, em biÕt m¸y tÝnh nµy cã hai ®Üa cøng C vµ D, mét æ ®Üa mÒm A, hai æ ®Üa CD cã tªn lµ ®Üa E vµ ®Üa F, mét thiÕt bÞ nhí flash ®ang ®îc c¾m vµo m¸y cã tªn lµ ®Üa G. Ngoµi ra, trong m¸y tÝnh cßn cã mét th môc chøa c¸c tÖp dïng chung, cã tªn Shared Documents. NÕu em nh¸y ®óp chuét vµo mçi biÓu tîng th× cöa sæ sÏ thay ®æi. Ng¨n bªn ph¶i cña cöa sæ sÏ cho em biÕt biÓu tîng ®ã chøa nh÷ng g×. VÝ dô, khi nh¸y ®óp chuét vµo æ ®Üa G, em sÏ biÕt trong thiÕt bÞ nhí flash nµy cã nh÷ng th môc vµ tÖp nµo. Mét c¸ch kh¸c ®Ó kh¸m ph¸ m¸y tÝnh lµ nh¸y nót ph¶i chuét lªn biÓu tîng My Computer råi nh¸y chuét tiÕp vµo dßng Explore (H. 13). H×nh 11 Cöa sæ ®îc më ra sÏ kh¸c vµ cã thÓ lµ dÔ hiÓu h¬n, ®Æc biÖt lµ ng¨n bªn tr¸i (H. 14). H×nh . Kh¸m ph¸ m¸y tÝnh Cã thÓ hiÓn thÞ hay s¾p xÕp néi dung ë ng¨n bªn ph¶i theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau (H. 15). a) Chän c¸ch hiÓn thÞ C¸c bíc thùc hiÖn 12 b) Chän c¸ch s¾p xÕp H×nh  §a con trá chuét vµo ng¨n bªn ph¶i råi nh¸y nót ph¶i chuét.  Nh¸y chuét lªn View råi chän mét c¸ch hiÓn thÞ (H. 15a).  Nh¸y chuét lªn Arrange Icon By råi chän mét c¸ch s¾p xÕp c¸c biÓu tîng (H. 15b). Thùc hµnh T1. Khëi ®éng m¸y tÝnh. Nh¸y ®óp chuét vµo biÓu tîng My computer trªn mµn h×nh nÒn. Quan s¸t cöa sæ xuÊt hiÖn. NhËn biÕt vµ ®äc tªn c¸c th môc, tÖp trong cöa sæ. Chän mét th môc vµ nh¸y ®óp chuét. Cho biÕt néi dung th môc ®ã. T2. Nh¸y ®óp lªn mét biÓu tîng kh¸c trªn mµn h×nh nÒn. Thùc hiÖn c¸c thao t¸c t¬ng tù nh trªn vµ quan s¸t. Cho nhËn xÐt. T3. Kh¸m ph¸ m¸y tÝnh b»ng c¸ch thø hai (nh¸y nót ph¶i chuét lªn biÓu tîng My computer råi chän Explore). H·y chän c¸ch hiÓn thÞ c¸c biÓu tîng ®Ó ng¨n bªn ph¶i cã t¬ng tù nh h×nh 16a vµ 16b. a) b) H×nh T4. Më ®Ó xem néi dung mét th môc vµ mét tÖp cã trong ng¨n bªn ph¶i. T5. H·y kh¸m ph¸ m¸y tÝnh ®Ó t×m th môc chøa tÖp v¨n b¶n hoÆc tÖp bøc tranh em ®· t¹o ra vµ ghi l¹i trong m¸y tÝnh.  Ch¬ng tr×nh chèng virus 13 a) Th môc ch¬ng tr×nh BKAV b) TÖp ch¬ng tr×nh BKAV H×nh Mét th môc chøa c¸c ch¬ng tr×nh chèng virus (®äc lµ vi-rót) thêng cã trong æ cøng cña nhiÒu m¸y tÝnh. Ch¬ng tr×nh chèng virus ®îc cµi ®Æt nh»m b¶o vÖ m¸y tÝnh khái bÞ c¸c kÎ xÊu tÊn c«ng Ngêi ta thêng vÝ ch¬ng tr×nh chèng virus nh thÇy thuèc gia ®×nh cña m¸y tÝnh. Cã nhiÒu ch¬ng tr×nh chèng virus, trong ®ã BKAV (®äc lµ bª-c¸p) lµ ch¬ng tr×nh rÊt quen thuéc víi ngêi ViÖt Nam. Thùc hµnh T6. Em h·y t×m th môc chøa ch¬ng tr×nh BKAV, tÖp ch¬ng tr×nh cã biÓu tîng thÇy thuèc gia ®×nh trong m¸y tÝnh cña gia ®×nh em. 14