Tài liệu Bé học tin học - bài học soạn thảo văn bản

Em tËp so¹n th¶o Bµi 1 NH÷NG G× EM §· BIÕT  Khëi ®éng phÇn mÒm so¹n th¶o C©u hái B1. Em h·y ®¸nh dÊu vµo biÓu tîng cña phÇn mÒm so¹n th¶o v¨n b¶n Word trong c¸c biÓu tîng díi ®©y: H×nh B2. §Ó khëi ®éng Word em thùc hiÖn thao t¸c nµo? Nh¸y chuét trªn biÓu tîng . Nh¸y ®óp chuét trªn biÓu tîng . Nh¸y ®óp chuét trªn biÓu tîng . B3. Em h·y ®¸nh dÊu h×nh d¹ng ®óng cña con trá so¹n th¶o: H×nh Thùc hµnh T1. Khëi ®éng phÇn mÒm Word vµ quan s¸t mµn h×nh ®Ó nhí l¹i nh÷ng g× em ®· häc. 67  So¹n th¶o C©u hái B4. §Ó gâ ch÷ hoa, em cÇn nhÊn gi÷ phÝm nµo díi ®©y khi gâ ch÷? PhÝm Shift . PhÝm Enter . PhÝm Ctrl . H×nh B5. H·y ®iÒn côm tõ thÝch hîp vµo chç trèng (...) trong c¸c c©u sau: a) NhÊn phÝm Delete ®Ó xo¸ mét ch÷ .................. con trá so¹n th¶o. b) NhÊn phÝm Backspace ®Ó xo¸ mét ch÷ ................... con trá so¹n th¶o.  Gâ ch÷ ViÖt C©u hái B6. H·y ®iÒn c¸c ch÷ cÇn gâ vµo cét bªn ph¶i ®Ó cã ch÷ t¬ng øng ë cét bªn tr¸i (chØ ®iÒn theo mét kiÓu: Telex hoÆc Vni). VÝ dô, víi kiÓu Vni ®Ó cã ch÷ ¨, em gâ a8. 68 §Ó cã ch÷ Em gâ ¨ © ª « ¬ ® B7. H·y ®iÒn c¸c ch÷ em cÇn gâ ®Ó cã côm tõ t¬ng øng (chØ ®iÒn theo mét kiÓu: Telex hay Vni). VÝ dô, víi kiÓu Telex, ®Ó cã ch÷ Thñ ®«, em cÇn gâ Thur ddoo. H×nh . Lµng quª Lµng quª ............................................................................................... Em yªu hoµ b×nh ................................................................................... Trêng cña chóng em ............................................................................. Níc hå trong xanh ................................................................................ M©y tr¾ng bay trªn ®Ønh nói .................................................................. Tr¨ng r»m to¶ s¸ng ................................................................................ Lóa vµng trÜu h¹t ................................................................................... S«ng Hång ............................................................................................ 69 Bµi 2 C¡N lÒ DÕ mÌn Bëi t«i ¨n uèng ®iÒu ®é, lµm viÖc cã chõng mùc nªn t«i chãng lín l¾m. Ch¼ng bao l©u t«i ®· trë thµnh mét chµng dÕ thanh niªn cêng tr¸ng. §«i cµng t«i mÉm bãng. a) C¨n th¼ng lÒ tr¸i DÕ mÌn Bëi t«i ¨n uèng ®iÒu ®é, lµm viÖc cã chõng mùc nªn t«i chãng lín l¾m. Ch¼ng bao l©u t«i ®· trë thµnh mét chµng dÕ thanh niªn cêng tr¸ng. §«i cµng t«i mÉm bãng.  DÕ mÌn Bëi t«i ¨n uèng ®iÒu ®é, lµm viÖc cã chõng mùc nªn t«i chãng lín l¾m. Ch¼ng bao l©u t«i ®· trë thµnh mét chµng dÕ thanh niªn cêng tr¸ng. §«i cµng t«i mÉm bãng. b) C¨n th¼ng lÒ ph¶i   DÕ mÌn Bëi t«i ¨n uèng ®iÒu ®é, lµm viÖc cã chõng mùc nªn t«i chãng lín l¾m. Ch¼ng bao l©u t«i ®· trë thµnh mét chµng dÕ thanh niªn cêng tr¸ng. §«i cµng t«i mÉm bãng. c) C¨n gi÷a d) C¨n th¼ng c¶ hai lÒ  H×nh . C¨n lÒ ®o¹n v¨n Tríc khi c¨n lÒ, em cÇn chØ ra ®o¹n v¨n nµo sÏ ®îc c¨n lÒ b»ng c¸ch nh¸y chuét vµo nã. C¸c bíc c¨n lÒ  Nh¸y chuét vµo ®o¹n v¨n b¶n cÇn c¨n lÒ.  Nh¸y chuét lªn mét trong bèn nót lÖnh sau ®©y (H. 113). H×nh . C¸c nót lÖnh ®Ó c¨n lÒ ®o¹n v¨n Chó ý: H·y quan s¸t c¸ch c¨n lÒ cña ®o¹n v¨n b¶n vµ nót lÖnh t¬ng øng. 70 Thùc hµnh T1. Gâ bµi th¬ sau råi c¨n gi÷a: §êng lªn ®Ønh nói Sa Pa Hoa chen th¾m l¸, m©y lµ lµ bay. H¬ng ®µo thoang tho¶ng ®©u ®©y Nhµ ai mËn chÝn, tr¸i c©y trÜu cµnh. §êng vßng sên nói quanh quanh BËc thang n¬ng rÉy, nhµ tranh ven rõng. (Theo Lª Nh S©m) H×nh . Nhµ trªn nói T2. H·y tr×nh bµy l¹i bµi th¬ trong bµi thùc hµnh trªn theo d¹ng a) C¨n th¼ng lÒ tr¸i. b) C¨n th¼ng lÒ ph¶i. 71 Bµi 3 Cì CH÷ Vµ ph«ng CH÷ Em cã thÓ tr×nh bµy c¸c ch÷ trong v¨n b¶n víi cì ch÷ lín ®Ó dÔ ®äc h¬n hoÆc víi ph«ng ch÷ em yªu thÝch (H. 115). Quª h¬ng Quª h¬ng Quª h¬ng Quª h¬ng H×nh . Cì ch÷ vµ ph«ng ch÷  Chän cì ch÷ C¸c bíc thùc hiÖn  Nh¸y chuét ë mòi tªn danh s¸ch cì ch÷ hiÖn ra.  bªn ph¶i « cì ch÷ (H. 116). Mét Nh¸y chuét lªn cì ch÷ em muèn chän. H×nh . Chän cì ch÷ Chó ý: Cã thÓ kÐo th¶ « vu«ng nhá ë bªn ph¶i danh s¸ch ®Ó thÊy hÕt danh s¸ch. Sau khi chän cì ch÷, c¸c ch÷ ®îc gâ tõ vÞ trÝ con trá so¹n th¶o trë ®i sÏ cã cì ch÷ ®ã. 72 Chó ý : Em cã thÓ nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl  ] (nhÊn gi÷ phÝm Ctrl vµ nhÊn phÝm ) hoÆc nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl  [ ®Ó t¨ng hoÆc gi¶m cì ch÷. - Quan s¸t sè ë « cì ch÷ trong khi nhÊn tæ hîp phÝm. LuyÖn tËp Gâ bµi th¬ díi ®©y víi tªn bµi th¬ cã cì ch÷ lín h¬n vµ c¨n gi÷a: MÌo con ®i häc H«m nay trêi n¾ng chang chang MÌo con ®i häc ch¼ng mang thø g×. ChØ mang mét æ b¸nh m× Vµ mang mét mÈu bót ch× con con. (Theo Phan ThÞ Vµng Anh). Híng dÉn H×nh  Chän cì ch÷ 18.   Gâ tªn bµi th¬ MÌo con ®i häc vµ nhÊn phÝm Enter chuyÓn con trá so¹n th¶o xuèng ®Çu dßng míi. Chän cì ch÷ 14.  Gâ néi dung bµi th¬, cuèi mçi c©u nhÊn phÝm Enter .  C¨n lÒ bµi th¬. ®Ó 73  Chän ph«ng ch÷ C¸c bíc thùc hiÖn  Nh¸y chuét ë mòi tªn bªn ph¶i « ph«ng ch÷ (H. 118). Mét danh s¸ch ph«ng ch÷ hiÖn ra.  Nh¸y chuét ®Ó chän mét ph«ng ch÷ trong danh s¸ch. H×nh . Chän ph«ng ch÷ Còng gièng nh cì ch÷, sau khi chän ph«ng ch÷, c¸c ch÷ ®îc gâ tõ vÞ trÝ con trá so¹n th¶o trë ®i sÏ cã kiÓu cña ph«ng ch÷ míi. LuyÖn tËp Gâ bµi th¬ díi ®©y víi tªn bµi th¬ cã cì ch÷ lín h¬n vµ ph«ng ch÷ kh¸c víi ph«ng ch÷ cña c¸c c©u th¬. MÑ èm Mäi h«m mÑ thÝch vui ch¬i H«m nay mÑ ch¼ng nãi cêi ®îc ®©u L¸ trÇu kh« gi÷a c¬i trÇu TruyÖn KiÒu gÊp l¹i trªn ®Çu bÊy nay. 74 (Theo TrÇn §¨ng Khoa). H×nh Híng dÉn  Chän cì ch÷ 18 vµ chän ph«ng ch÷, vÝ dô Arial.   Gâ tªn bµi th¬ MÑ èm vµ nhÊn phÝm Enter ®Ó chuyÓn con trá so¹n th¶o xuèng ®Çu dßng míi. Chän cì ch÷ 14 vµ chän ph«ng ch÷, vÝ dô Times New Roman.  Gâ néi dung bµi th¬, cuèi mçi c©u nhÊn phÝm Enter .  C¨n lÒ bµi th¬. 75 Bµi 4 thay ®æi Cì CH÷ Vµ ph«ng CH÷ Gi¶ sö em ®· gâ c©u Quª h¬ng em t¬i ®Ñp nh ë h×nh 120a. Quª h¬ng em t¬i ®Ñp Quª h¬ng em t¬i ®Ñp a) b) H×nh Em cã thÓ thay ®æi hai ch÷ Quª h¬ng ®Ó cã kÕt qu¶ gièng nh h×nh 120b (cã cì ch÷ to h¬n vµ ph«ng ch÷ kh¸c). §©y chÝnh lµ mét u ®iÓm cña so¹n th¶o v¨n b¶n b»ng m¸y tÝnh. Em cã thÓ gâ néi dung tríc, thay ®æi kiÓu tr×nh bµy sau.  Chän v¨n b¶n Tríc khi thay ®æi cì ch÷ cña hai ch÷ Quª h¬ng, em cÇn chØ ra hai ch÷ ®ã cho m¸y tÝnh biÕt. ViÖc chØ ra cho m¸y tÝnh biÕt ®îc gäi lµ chän (hay ®¸nh dÊu) c¸c ch÷ ®ã. C¸c bíc thùc hiÖn  §a con trá chuét ( ) ®Õn tríc ch÷ Q.  KÐo th¶ chuét tõ ch÷ Q ®Õn hÕt ch÷ g (H. 121). H×nh . Chän v¨n b¶n Sau khi ®îc chän, hai ch÷ Quª h¬ng sÏ cã nền ®en. V× thÕ ngêi ta cßn gäi thao t¸c chän phÇn v¨n b¶n lµ “b«i ®en ”. T¬ng tù, ®Ó chän mét phÇn v¨n b¶n, em kÐo th¶ chuét tõ vÞ trÝ ®Çu ®Õn vÞ trÝ cuèi cña phÇn v¨n b¶n ®ã. 76 Chó ý: Em cã thÓ chän mét phÇn v¨n b¶n b»ng c¸ch:  Nh¸y chuét ®Ó ®a con trá so¹n th¶o ®Õn vÞ trÝ ®Çu.  NhÊn gi÷ phÝm Shift vµ nh¸y chuét ë vÞ trÝ cuèi.  Thay ®æi cì ch÷ C¸c bíc thùc hiÖn  Chän phÇn v¨n b¶n cÇn thay ®æi cì ch÷.  Nh¸y chuét ë mòi tªn bªn ph¶i « cì ch÷ vµ nh¸y chuét ®Ó chän cì ch÷ em muèn (h. 122). H×nh . Thay ®æi cì ch÷ LuyÖn tËp Gâ ®o¹n v¨n díi ®©y. Sau khi gâ xong, h·y thay ®æi cì ch÷ cña tªn ®o¹n v¨n vµ cña néi dung ®o¹n v¨n. ChiÒu trªn quª h¬ng 77 §ã lµ mét buæi chiÒu mïa h¹ cã m©y tr¾ng l« x« ®uæi nhau trªn cao. NÒn trêi xanh vêi vîi. Con chim s¬n ca cÊt lªn tiÕng hãt tù do, tha thiÕt ®Õn nçi ngêi ta ph¶i ao íc gi¸ mµ m×nh cã mét ®«i c¸nh. (Theo §ç Chu) H×nh Híng dÉn  Gâ ®o¹n v¨n.  Chän tªn ®o¹n v¨n b»ng c¸ch kÐo th¶ chuét tõ ch÷ C ®Õn hÕt ch÷ g (ChiÒu trªn quª h¬ng). Chän cì ch÷ 18.   Chän néi dung ®o¹n v¨n b»ng c¸ch kÐo th¶ chuét tõ ch÷ § ®Õn hÕt ®o¹n v¨n. Chän cì ch÷ 14.   Thay ®æi ph«ng ch÷ C¸c bíc thùc hiÖn  Chän phÇn v¨n b¶n cÇn thay ®æi ph«ng ch÷.  Më danh s¸ch ph«ng ch÷ b»ng c¸ch nh¸y chuét ë mòi tªn 78 bªn ph¶i « ph«ng ch÷ (H. 124).  Nh¸y chuét ®Ó chän ph«ng ch÷ em muèn. H×nh . Thay ®æi ph«ng ch÷ LuyÖn tËp Tr×nh bµy l¹i (thay ®æi ph«ng ch÷, cì ch÷) ®o¹n v¨n trong bµi luyÖn tËp trªn theo mÉu díi ®©y: ChiÒu trªn quª h¬ng §ã lµ mét buæi chiÒu mïa h¹ cã m©y tr¾ng l« x« ®uæi nhau trªn cao. NÒn trêi xanh vêi vîi. Con chim s¬n ca cÊt lªn tiÕng hãt tù do, tha thiÕt ®Õn nçi ngêi ta ph¶i ao íc gi¸ mµ m×nh cã mét ®«i c¸nh. Híng dÉn  §a con trá so¹n th¶o ®Õn tríc ch÷ C cña tªn ®o¹n v¨n ChiÒu trªn quª h¬ng.  NhÊn gi÷ phÝm Shift vµ nh¸y chuét ë sau ch÷ g ®Ó chän tªn ®o¹n v¨n. 79  Chän ph«ng ch÷ Arial.  Chän néi dung ®o¹n v¨n.  Chän ph«ng Times New Roman. Thùc hµnh T1. Gâ ®o¹n v¨n sau ®©y råi tr×nh bµy ®o¹n v¨n theo ph«ng ch÷ vµ cì ch÷ tuú thÝch. Con chuån chuån níc Råi ®ét nhiªn, chó chuån chuån níc tung c¸nh bay vät lªn. C¸i bãng chó nhá xÝu lít nhanh trªn mÆt hå. MÆt hå tr¶i réng mªnh m«ng vµ lÆng sãng. Chó bay lªn cao h¬n vµ xa h¬n. Díi tÇm c¸nh chó b©y giê lµ luü tre xanh r× rµo trong giã, lµ bê ao víi nh÷ng khãm khoai níc rung rinh. (Theo NguyÔn ThÕ Héi). H×nh 80 Bµi 5 SAO CHÐP V¡N B¶N Em h·y ®äc vµ quan s¸t kÜ hai khæ th¬ sau: Tr¨ng ¬i... tõ ®©u ®Õn? Tr¨ng ¬i... tõ ®©u ®Õn? Hay tõ c¸nh rõng xa Tr¨ng hång nh qu¶ chÝn Löng l¬ lªn tríc nhµ. Tr¨ng ¬i... tõ ®©u ®Õn? Hay biÓn xanh diÖu k× Tr¨ng trßn nh m¾t c¸ Ch¼ng bao giê chíp mi. (Theo TRÇN §¡NG KHOA) H×nh Em sÏ thÊy cã tõ Tr¨ng vµ c©u Tr¨ng ¬i... tõ ®©u ®Õn? ®îc lÆp l¹i nhiÒu lÇn. Khi so¹n th¶o b»ng m¸y tÝnh, em cã thÓ chØ gâ phÇn gièng nhau mét lÇn råi sao chÐp mµ kh«ng cÇn gâ l¹i. Sao chÐp nh÷ng phÇn gièng nhau gióp em so¹n th¶o nhanh h¬n. 81  Sao chÐp C¸c bíc thùc hiÖn  Chän phÇn v¨n b¶n cÇn sao chÐp.  Nh¸y chuét ë nót Sao nhí.  (H. 127) ®Ó ®a néi dung vµo bé §Æt con trá so¹n th¶o t¹i n¬i cÇn sao chÐp.  Nh¸y chuét ë nót D¸n nhí vµo. Chó ý: (H. 127) ®Ó d¸n néi dung tõ bé Xem l¹i c¸ch chän v¨n b¶n ë bµi 4. H×nh . Sao chÐp v¨n b¶n Chó ý: - Cã thÓ d¸n nhiÒu lÇn néi dung ®· ®a vµo bé nhí . - Em cã thÓ nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl  C thay cho viÖc nh¸y vµ tæ hîp phÝm Ctrl  V thay cho viÖc nh¸y nót Sao nót D¸n . LuyÖn tËp Gâ hai khæ th¬ trªn cña TrÇn §¨ng Khoa cã sö dông thao t¸c sao chÐp ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian gâ. 82 Híng dÉn  Gâ tªn bµi th¬ Tr¨ng ¬i... tõ ®©u ®Õn?. NhÊn phÝm Enter ®Ó xuèng dßng míi.  Chän c¶ dßng võa gâ vµ nh¸y nót  Nh¸y chuét ë ®Çu dßng thø hai vµ nh¸y nót  NhÊn phÝm Enter vµ nh¸y nót tõ ®©u ®Õn?.  §Æt con trá so¹n th¶o ë cuèi dßng thø hai vµ nhÊn phÝm Enter . Gâ c¸c c©u tõ Hay tõ ®Õn tríc nhµ cña khæ thø nhÊt.  . . . Em ®îc ba dßng Tr¨ng ¬i...  §Æt con trá so¹n th¶o ë cuèi dßng cuèi cïng vµ nhÊn phÝm Enter .  Gâ nèt ba c©u cuèi cña khæ thø hai. Thùc hµnh T1. Gâ thªm hai khæ th¬ sau ®©y cña bµi th¬ trªn cã sö dông sao chÐp ®Ó tiÕt kiÖm thêi gian gâ. Sau ®ã, s¾p xÕp l¹i c¸c khæ th¬ cho ®óng. Tr¨ng ¬i... tõ ®©u ®Õn? Hay tõ lêi mÑ ru Th¬ng Cuéi kh«ng ®îc häc Hó gäi tr©u ®Õn giê! Tr¨ng ¬i... tõ ®©u ®Õn? Hay tõ mét s©n ch¬i Tr¨ng bay nh qu¶ bãng B¹n nµo ®¸ lªn trêi.  Lu v¨n b¶n Sau khi so¹n xong mét v¨n b¶n, em cã thÓ muèn lu l¹i. Mçi v¨n b¶n ®îc lu sÏ lµ mét tÖp v¨n b¶n trong m¸y tÝnh. Sau khi lu, em cã thÓ më l¹i ®Ó ®äc, chØnh söa, thªm néi dung hay in ra. §©y còng lµ mét u ®iÓm cña so¹n th¶o v¨n b¶n trªn m¸y tÝnh. 83 C¸c bíc thùc hiÖn  Nh¸y chuét ë nót Lu  Gâ tªn v¨n b¶n (tªn tÖp) trong « File name (H. 128).  Nh¸y nót (H. 128). Mét hép tho¹i ®îc më ra. trªn hép tho¹i ®Ó lu (H. 128). Th môc chøa tÖp Tªn tÖp H×nh . Lu v¨n b¶n Chó ý: - M¸y tÝnh dïng tªn tÖp ®Ó ph©n biÖt c¸c tÖp nªn tªn tÖp kh«ng ®îc trïng nhau. Tªn tÖp nªn lµ kh«ng dÊu. - Tªn tÖp v¨n b¶n tù ®éng cã ®u«i lµ .doc (em kh«ng cÇn gâ). Thùc hµnh T2. Lu v¨n b¶n ë bµi thùc hµnh 1 víi tªn Trang oi. 84 Bµi 6 TR×NH BµY Ch÷ §ËM, CH÷ NGHI£NG Em h·y quan s¸t sù kh¸c nhau cña c¸c dßng díi ®©y: B¸c Hå cña chóng em B¸c Hå cña chóng em B¸c Hå cña chóng em Dßng thø nhÊt lµ ch÷ thêng, dßng thø hai lµ ch÷ ®Ëm, cßn dßng cuèi lµ ch÷ ch÷ nghiªng.  Tr×nh bµy ch÷ ®Ëm, ch÷ nghiªng C¸c bíc thùc hiÖn  Chän phÇn v¨n b¶n muèn tr×nh bµy l¹i.  Nh¸y nót ®Ó t¹o ch÷ ®Ëm hoÆc nh¸y nót nghiªng (H. 129). ®Ó t¹o ch÷ H×nh Chó ý: - NÕu kh«ng chän v¨n b¶n mµ nh¸y nót (hoÆc ) th× v¨n b¶n ®îc gâ vµo tõ vÞ trÝ con trá so¹n th¶o sÏ lµ ch÷ ®Ëm (hoÆc nghiªng). - Chän ch÷ ®Ëm (hoÆc nghiªng) vµ nh¸y nót sÏ trë thµnh ch÷ thêng. (hoÆc ) th× 85 LuyÖn tËp T1. Gâ bµi th¬ sau. Tr×nh bµy tªn bµi th¬ lµ ch÷ ®Ëm, c¸c c©u th¬ lµ ch÷ nghiªng. B¸c Hå ë chiÕn khu Mét nhµ sµn ®¬n s¬ v¸ch nøa, Bèn bªn suèi ch¶y c¸ b¬i vui §ªm ®ªm ch¸y hång bªn bÕp löa, ¸nh ®Ìn khuya cßn s¸ng trªn ®åi. (Theo NguyÔn §×nh Thi). H×nh Híng dÉn  Nh¸y nót Enter .   Gâ c¸c c©u th¬ cßn l¹i. Chó ý r»ng c¸c c©u th¬ ®îc tr×nh bµy d¹ng ch÷ ®Ëm. Chän néi dung bµi th¬ (trõ tªn bµi th¬).  Nh¸y nót ®Ó chuyÓn vÒ ch÷ thêng.  Nh¸y nót ®Ó t¹o ch÷ nghiªng. Chó ý: råi gâ tªn bµi th¬ B¸c Hå ë chiÕn khu. NhÊn phÝm Em cã thÓ nhÊn tæ hîp phÝm Ctrl  B ®Ó t¹o ch÷ ®Ëm hoÆc tæ hîp phÝm Ctrl  I ®Ó t¹o ch÷ nghiªng. T2. Lu v¨n b¶n víi tªn BacHo. 86