Gv: Đàm Thị Yến
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:
Trường THCS TT Thanh Sơn
Chuyªn ®Ò 1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi
BUỔI 1: I. KiÕn thøc c¬ b¶n.
I.1: Kh¸i qu¸t vÒ c¬ thÓ ngêi:
- CÊu t¹o c¬ thÓ ngêi
I.1:1. CÊu t¹o c¬ thÓ ngêi. Đîc bao bäc bởi líp da
a - Gåm 3 phÇn:
+ §Çu
+ Th©n gåm 2 khoang:
- Khoang ngùc: tim, phæi
- Khoang bông: d¹ dµy, ruét, gan, tuþ, thËn, bãng ®¸i, c¬ quan sinh dôc.
+ Tø chi.
b - C¸c hÖ c¬ quan: B¶ng: Thµnh phÇn, chøc n¨ng cña c¸c hÖ c¬ quan.
HÖ c¬
C¸c c¬ quan trong tõng
Chøc n¨ng tõng hÖ c¬ quan
quan
hÖ c¬ quan
VËn ®éng C¬, x¬ng
VËn ®éng vµ di chuyÓn
Tiªu ho¸
èng tiªu ho¸ vµ tuyÕn tiªu
TiÕp nhËn vµ biÕn ®æi thøc ¨n thµnh chÊt
ho¸
dinh dìng cung cÊp cho c¬ thÓ
VËn chuyÓn T§C dinh dìng tíi c¸c tÕ bµo,
TuÇn hoµn Tim , hÖ m¹ch
mang chÊt th¶i, CO2 tõ tÕ bµo ®Õn c¬ quan
bµi tiÕt.
H« hÊp
§êng dÉn khÝ. Phæi
Thùc hiÖn T§K CO2, O2 gi÷a c¬ thÓ vµ m«i
trêng
Bµi tiÕt
ThËn, èng dÉn níc tiÓu,
Läc tõ m¸u c¸c chÊt th¶i ®Ó th¶i ra ngoµi
bãng ®¸i
ThÇn kinh N·o, tuû, d©y thÇn kinh,
§iÒu hoµ, ®iÒu khiÓn ho¹t ®éng cña c¬ thÓ
h¹ch thÇn kinh
I.1: 2. CÊu t¹o tÕ bµo
- TÕ bµo lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o cóng lµ ®¬n vÞ chøc n¨ng cña c¬ thÓ.
- TÕ bµo gåm 3 phÇn:
+ Mµng sinh chÊt
+ ChÊt tÕ bµo: líi néi chÊt, bé m¸y g«ngi, Rib«x«m, ti thÓ, trung thÓ.
+ Nh©n: NST con, nh©n con.
I.1:3. Thµnh phÇn hãa häc cña tÕ bµo Gåm:
a: ChÊt h÷u c¬
+ Pr«tein: C, O, N, P, S.
+ Gluxit: C,H,O.
+ Lipit: C, H, O.
+ Axit nucleic: ADN, ARN.
b : ChÊt v« c¬
+ Muèi kho¸ng: Ca, K, Na, Fe, Cu...
I.1:4 . Ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo.
Gåm: T§C, sinh trëng, sinh s¶n, ph©n chia, c¶m øng...
- TÕ bµo lµ ®¬n vÞ chøc n¨ng cña c¬ thÓ v×:
+ TB thùc hiÖn T§C víi m«i trêng trong c¬ thÓ: lµ c¬ së ®Ó c¬ thÓ thùc hiÖn T§C víi
m«i trêng ngoµi.
+ Sù sinh trëng, sinh s¶n, c¶m øng cña tÕ bµo lµ c¬ së cho sù sinh trëng sinh s¶n, c¶m
øng cña c¬ thÓ.
I.1:5. Kh¸i niªm vÒ m«.
- M« lµ tËp hîp c¸c tÕ bµo chuyªn ho¸, cã cÊu tróc gièng nhau, cïng thùc hiÖn mét
chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. M« gåm: TÕ bµo vµ phi bµo
- C¸c lo¹i m«:
1
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Néi
dung M« biÓu b×
Phñ ngoµi da,
trong c¸c c¬
1. VÞ lãt
quan
rçng:
trÝ
Ruét, bãng ®¸i,
m¹ch m¸u...
+ Chñ yÕu lµ
TB, kh«ng cã
phi bµo.
+ TB cã nhiÒu
h×nh d¹ng: dÑt,
2. CÊu ®a gi¸c trô,
khèi.
t¹o
+ C¸c TB xÕp sÝt
nhau thµnh líp
dµy.
+ Gåm: BB da,
BB tuyÕn.
3.
+ B¶o vÖ, hÊp
Chøc thô, bµi tiÕt (m«
n¨ng sinh s¶n: lµm
nhiÖm vô sinh
s¶n.
Trường THCS TT Thanh Sơn
M« liªn kÕt
ë kh¾p c¬ thÓ, r¶i
r¸c trong chÊt
nÒn.
M« c¬
M« thÇn kinh
G¾n vµo x¬ng, N»m ë n·o. tuû sèng,
thµnh èng tiªu tËn cïng c¸c c¬ quan.
ho¸, m¹ch m¸u,
bãng ®¸i, tim,
tö cung.
+ Gåm tÕ bµo vµ + Gåm tÕ bµo
+ c¸c TB thÇn kinh
phi bµo.
vµ phi bµo rÊt
(n¬ron) vµ tÕ bµo thÇn
+ Cã thªm Ca vµ Ýt.
kinh ®Öm.
sôn.
+ TÕ bµo cã v©n + N¬ron cã th©n nèi
+ Gåm:
ngang hay
víi sîi trôc vµ sîi
. M« sîi
kh«ng cã v©n
nh¸nh.
. M« sôn
ngang.
. M« x¬ng
+ C¸c tÕ bµo
. M« mì.
xÕp thµnh líp,
bã.
+ Gåm m« c¬:
v©n; tim; tr¬n
+ N©ng ®ì
+ Co d·n t¹o
+ TiÕp nhËn kÝch thÝch
+ Chøc n¨ng dinh nªn sù vËn
+ DÉn truyÒn xung
dìng: vËn chuyÓn ®éng cña c¸c c¬ thÇn kinh
chÊt dd, oxi ®Õn
quan vµ sù vËn + Xö lÝ th«ng tin
TB vµ vËn chuyÓn ®éng cña c¬ thÓ + §iÒu hoµ ho¹t ®éng
c¸c chÊt th¶i ra hÖ
c¸c c¬ quan.
bµi tiÕt.
I.1:6. CÊu t¹o vµ chøc n¨ng cña n¬ron
1-CÊu t¹o:
- Th©n: + Nh©n
+ Sîi nh¸nh (nhiÒu, ng¾n).
- Sîi trôc: chØ cã mét, dµi, thêng cã bao miªlin.
2- Chøc n¨ng c¬ b¶n + C¶m øng
+ DÉn truyÒn
3- C¸c lo¹i n¬ron + Híng t©m: CQTC -> TWTK (c¶m gi¸c).
+ Trung gian: N¬ron -> n¬ron (liªn l¹c).
+ Li t©m: TWTK -> CQ ph¶n øng (vËn ®éng).
I.1:7. Ph¶n x¹: lµ ph¶n.ø cña c¬ thÓ tr¶ lêi c¸c kÝch thÝch cña m«i trêng th«ng qua htk.
- Cung ph¶n x¹: - C¸c thµnh phÇn cña mét cung ph¶n x¹:
+ C¬ quan thô c¶m (da...)
+ N¬ron híng t©m
+ N¬ron trung gian
+ N¬ron li t©m
+ C¬ quan ph¶n øng.
* §iÓm kh¸c biÖt cung ph¶n x¹ vµ vßng ph¶n x¹.
Cung ph¶n x¹
Vßng ph¶n x¹.
- Mang tÝnh chÊt ®¬n gi¶n, chi phèi mét - Mang tÝnh chÊt phøc t¹p, chi phèi nhiÒu
ph¶n øng.
ph¶n øng.
- X¶y ra nhanh, cã tÝnh b¶n n¨ng
- X¶y ra chËm, cã sù tham gia cña ý thøc
- Kh«ng cã luång th«ng tin ngîc
- Cã luång th«ng tin ngîc kÕt qu¶ ph¶n x¹
chÝnh x¸c h¬n.
BUỔI 2: II. C©u hái - bµi tËp.
a. C©u hái - bµi tËp: VËn dông hiÓu biÕt.
1. C¬ thÓ ngêi gåm mÊy phÇn ? KÓ tªn c¸c phÇn ®ã ?
2. V× sao tÕ bµo ®îc xem lµ ®¬n vÞ cÊu t¹o cña c¬ thÓ ? H·y gi¶i thÝch vµ minh ho¹.
HD:
2
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
C¬ thÓ ®îc cÊu t¹o tõ nhiÒu hÖ c¬ quan , mçi hÖ c¬ quan do nhiÒu c¬ quan hîp l¹i, mçi
c¬ quan do tËp hîp bëi nhiÒu m« cã chøc n¨ng gièng nhau, mçi m« do nhiÒu TB cã
h×nh d¹ng cÊu t¹o vµ chøc n¨ng gièng nhau hîp thµnh.
TÊt c¶ mäi Tb trong c¬ thÓ ®Òu cã thÓ thøc cÊu t¹o rÊt gièng nhau bao gåm:
- Mµng sinh chÊt.
- ChÊt Tb víi c¸c néi quan nh ti thÓ, bé m¸y g«ngi, líi néi chÊt, rib«x«m, trung thÓ.
- Nh©n tb gåm nhiÔm s¾c thÓ vµ nh©n con.
3. H·y chøng minh Tb lµ ®¬n vÞ chøc n¨ng cña c¬ thÓ.
HD: TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng sèng cña c¬ thÓ ®Òu x¶y ra ë Tb nh:
- Mµng sinh chÊt gióp Tb thùc hiÖn qu¸ tr×nh trao ®æi chÊt gi÷a Tb vµ m«i trêng.
- TÕ bµo chÊt lµ n¬i x¶y ra c¸c ho¹t ®éng sèng nh:
+ TithÓ lµ n¬i t¹o ra n¨ng lîng cho ho¹t ®éng cña tÕ bµo vµ c¬ thÓ.
+ Rib«x«m lµ n¬i tæng hîp p r«tªin.
+ Bé m¸y g«ngi thu nhËn hoµn thiÖn vµ ph©n phèi s¶n phÈm.
+ Trung thÓ tham gia vµo qu¸ tr×nh ph©n chia vµ sinh s¶n cña TB.
+ Líi néi chÊt : tæng hîp vµ vËn chuyÓn c¸c chÊt.
TÊt c¶ c¸c ho¹t ®éng nãi trªn lµ cs cho sù sèng, sù lín lªn vµ ss cña c¬ thÓ, ®ång thêi
gióp c¬ thÓ ph¶n øng chÝnh x¸c c¸c t¸c ®éng cña m«i trêng sèng.
V× vËy Tb ®îc xem lµ ®¬n vÞ chøc n¨ng vµ lµ ®¬n vÞ cña sù sèng c¬ thÓ.
b. C©u hái - bµi tËp n©ng cao.
Câu 15: Nªu ®iÓm giống và khác nhau vµ gi÷a c¬ v©n, c¬ tr¬n vµ c¬ tim vÒ cÊu t¹o
& chøc n¨ng.
a. Gièng nhau: - Tb ®Òu cã cÊu t¹o d¹ng sîi.
- §Òu cã chøc n¨ng co gi·n vµ t¹o ra sù chuyÓn ®éng.
b. Kh¸c nhau:
* VÒ cÊu t¹o: - Tb c¬ v©n vµ Tb c¬ tim cã nhiÒu nh©n vµ cã v©n ngang.
- Tb c¬ tr¬n chØ cã 1 nh©n vµ kh«ng cã v©n ngang.
* VÒ chøc n¨ng:
- C¬ v©n liªn kÕt víi x¬ng --> Co d·n t¹o nªn sù vËn ®éng cña c¸c c¬ quan vµ sù vËn
®éng cña c¬ thÓ.
- C¬ tr¬n: tham gia cÊu t¹o c¸c néi quan nh d¹ dµy, ruét, thµnh m¹ch, bãng ®¸i, ..., thùc
hiÖn chøc n¨ng tiªu hãa, dinh dìng ... cña c¬ thÓ.
- C¬ tim tham gia vµo cÊu t¹o tim vµ co gi·n ®Ó gióp cho sù tuÇn hoµn m¸u.
c. Bµi tËp vÒ nhµ.
1. Nªu kh¸i niÖm ph¶n x¹. H·y so s¸nh cung ph¶n x¹ vµ vßng ph¶n x¹.
D. Hướng dẫn học ở nhà.
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái.
- ¤n tiÕp phÇn kiÕn thøc: VËn ®éng
------------------------------------------------------------------------------------------------------Ngµy so¹n:
/ /
Ngµy d¹y: / /
Chuyªn ®Ò 2: VËn ®éng
BUỔI 3: I. KiÕn thøc c¬ b¶n.
I.1: M«i trêng trong c¬ thÓ:
1.1. C¸c bé phËn chÝnh cña bé xư¬ng
1. Vai trß cu¶ bé x¬ng.
- T¹o khung gióp c¬ thÓ cã h×nh d¹ng nhÊt ®Þnh.
- Lµ n¬i b¸m cña c¸c c¬
- B¶o vÖ c¸c néi quan
2. Thµnh phÇn chÝnh cña bé x¬ng.
Gåm 3 phÇn:
3
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
a: X¬ng ®Çu: + Sä mÆt ph¸t triÓn
+ MÆt: Nhá, cã x¬ng hµm.
b: X¬ng th©n:
+ Cét sèng gåm nhiÒu ®èt khíp l¹i, cã 4 chæ cong, chia lµm 5 ®o¹n.
+ Lång ngùc: c¸c x¬ng sên g¾n víi cét sèng vµ x¬ng øc => lång ngùc.
c: X¬ng chi:
+ Tay gåm: ®ai vai (x.®ßn vµ x.b¶) - x¬ng c¸nh - x¬ng c¼ng - x¬ng bµn - c¸c x¬ng ngãn
tay.
+ Ch©n gåm: ®ai h«ng (x.chËu, x.h¸ng, x. ngåi) - x¬ng ®ïi, x¬ng c¼ng - x¬ng bµn.
1.2. Ph©n biÖt c¸c lo¹i x¬ng.
Dùa vµo h×nh d¹ng cÊu t¹o chia lµm 3 lo¹i x¬ng:
+ X¬ng dµi: h×nh èng ë gi÷a chøa tñy ®á.
+ X¬ng ng¾n: ng¾n, nhá.
+ X¬ng dÑt: h×nh b¶n, dÑt, máng vµ ®Æc.
1.3. Sù to vµ dµi ra cña x¬ng
- Thµnh phÇn hãa häc vµ tÝnh chÊt cña x¬ng
1.4. C¸c lo¹i khíp x¬ng Gåm 3 lo¹i:
a: Khíp ®éng: cö ®éng dÔ dµng
. Hai ®Çu x¬ng cã líp sôn
. Gi÷a lµ dÞch khíp (bao ho¹t dÞch)
. Ngoµi: d©y ch»ng
-> ®¶m b¶o sù ho¹t ®éng linh ho¹t cña tay, ch©n.
b: Khíp b¸n ®éng: gi÷a 2 ®Çu x¬ng lµ ®Üa sôn
-> cö ®éng h¹n chÕ.
-> T¹o thµnh khoang b¶o vÖ (khoang ngùc) gióp c¬ thÓ mÒm dÎo trong d¸ng ®i th¼ng vµ
lao ®éng phøc t¹p.
c: Khíp bÊt ®éng: c¸c x¬ng g¾n chÆt bìi khíp r¨ng ca. Kh«ng cö ®éng ®îc.
-> Gióp x¬ng t¹o thµnh hîp thµnh khèi ®Ó b¶o vÖ néi quan (hép sä) hoÆc n©ng ®ì (x.
chËu).
1.5. CÊu t¹o b¾p c¬ vµ tÕ bµo c¬.
a: CÊu t¹o b¾p c¬: gåm nhiÒu bã c¬.
- Ngoµi lµ mµng liªn kÕt, 2 ®Çu thon cã g©n, phÇn bông ph×nh to.
- Trong: cã nhiÒu sîi c¬ tËp trung thµnh bã c¬.
b: TÕ bµo c¬ (sîi c¬) (t¬ c¬) gåm:
- T¬ c¬ dµy: cã mÊu sinh chÊt -> t¹o v©n tèi.
- T¬ c¬ m¶nh: tr¬n -> v©n ngang.
ð
xÕp xen kÏ nhau theo chiÒu däc -> v©n ngang (v©n tèi vµ v©n s¸ng xen kÏ).
- §¬n vÞ cÊu tróc lµ giíi h¹n gi÷a t¬ c¬ dµy vµ t¬ c¬ m¶nh (®Üa tèi ë gi÷a, 2 n÷a ®Üa
s¸ng ë 2 ®Çu).
Chøng minh ®îc c¬ co sinh ra c«ng. C«ng cña c¬ ®îc sö dông vµo lao ®éng vµ di
chuyÓn.
- Tr×nh bµy ®îc nguyªn nh©n cña sù mái c¬ vµ nªu biÖn ph¸p phßng chèng mái c¬.
- Nªu ®îc cña sù luyÖn tËp c¬, tõ ®ã vËn dông vµo cuéc sèng, thêng xuyªn luyÖn tËp
TDTT vµ lao ®éng võa søc.
1.6. Nguyªn nh©n cña sù mái c¬.
+ Do c¬ thÓ kh«ng ®îc cung cÊp ®ñ «xi nªn tÝch tô axit l¾ctic ®Çu ®éc c¬.
+ N¨ng lîng cung cÊp Ýt.
+ Lµm viÖc qu¸ søc vµ kÐo dµi.
2. BiÖn ph¸p chèng mái c¬.
- NghØ ng¬i thë s©u kÕt hîp víi xoa bãp cho m¸u lu th«ng nhanh.
- CÇn cã thêi gian lao ®éng, häc tËp vµ nghØ ng¬i hîp lÝ.
1.7. Sù tiÕn hãa c¶u hÖ c¬ ngêi so víi hÖ c¬ thó .
- C¬ nÐt mÆt biÓu thÞ tr¹ng th¸i kh¸c nhau
- C¬ vËn ®éng lìi ph¸t triÓn.
4
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
- C¬ tay ph©n hãa thµnh nhiÒu nhãm nhá nh: c¬ gËp duçi tay, c¬ co duçi c¸c ngãn, ®Æc
biÖt lµ c¬ co ë ngãn c¸i.
- C¬ ch©n lín kháe.
- C¬ gËp ng÷a th©n.
BUỔI 4: II. C©u hái - bµi tËp.
a. C©u hái - bµi tËp: VËn dông hiÓu biÕt.
C©u 1: X¬ng dµi ra nhê ®©u ? H·y vÏ s¬ ®å m« t¶ thÝ nghiÖm vµ chøng minh ®iÒu ®ã
?
HD:
- X¬ng dµi ra nhê hai ®Üa sôn t¨ng trëng n»m tiÕp gi¸p gi÷a hai ®Çu x¬ng víi th©n
x¬ng.
- S¬ ®å: H8.5sgk. Dùa vµo s® ®Ó m« t¶ thÝ nghiÖm.
C©u 2: Sù mái c¬ lµ g×? Nguyªn nh©n cña hiÖn tîng mái c¬?
HD:
- Mái c¬ lµ hiÖn tîng c¬ gi¶m dÇn dÉn ®Õn kh«ng cßn ph¶n øng víi nh÷ng kt cña
mt. Trong l® mái c¬ biÓn hiÖn ë viÖc gi¶m kh¶ n¨ng t¹o c«ng, c¸c thao t¸c trong
l® thiÕu chÝnh x¸c vµ kÐm hiÖu qu¶.
- Nguyªn nh©n: Nguån nl cho sù co c¬ lÊy tõ sù « xi hãa c¸c chÊt dd do m¸u mang
®Õn. Qt co c¬ sÏ s¶n sinh ra nhiÖt vµ chÊt th¶i lµ khÝ CO2.
- NÕu lîng oxi cc cho qt co c¬ kh«ng ®ñ, sp t¹o ra cña qt oxi hãa kh«ng chØ cã nl,
nhiÖt, khÝ CO2 mµ cßn cã s¶n phÈm trung gian lµ axit l¾c tÝch. ThiÕu oxi cïng víi
sù tÝch tô axit lactic trong c¬ thÓ khiÕn c¬ bÞ ®Çu ®éc vµ mái. Nl cung cÊp kh«ng
®Çy ®ñ còng lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n cña sù mái c¬.
C©u 3: Gi¶i thÝch sù lín lªn vµ dµi ra cña x¬ng?
C©u 4: Tr×nh bµy thÝ nghiÖm chøng minh thµnh phÇn hãa häc vµ tÝnh chÊt cña x¬ng
- §Ó t×m hiÓu thµnh phÇn cÊu t¹o cña x¬ng ngêi ta tiÕn hµnh c¸c thÝ nghiÖm sau :
* ThÝ nghiÖm 1 :
- VËt liÖu vµ dông cô thÝ nghiÖm: 1 x¬ng ®ïi Õch trëng thµnh, 1 cèc ®ùng dung dÞch
HCL 10 %, 1 cèc níc l· ®Ó r÷a x¬ng
- TiÕn hµnh thÝ nghiÖm : Ng©m x¬ng ®ïi Õch trong dung dÞch HCL 10 % kho¶ng 10 15 phót .
- KÕt qu¶ thÝ nghiÖm: ThÊy cã bät khÝ næi lªn.
X¬ng mÒm cã thÓ uèn cong ®îc.
- Gi¶i thÝch thÝ nghiÖm: Bät khÝ næi lªn lµ khÝ cacb«nic, ®iÒu ®ã chøng tá trong thµnh
phÇn cña x¬ng cã muèi cacb«nat, khi t¸c dông víi axit sÓ gi¶i phãng khÝ cacb«nic.
PhÇn cßn l¹i x¬ng vÉn cßn gi÷ nguyªn h×nh d¹ng nhng mÒm dÎo ®ã lµ chÊt cèt giao
( chÊt h÷u cã).
*ThÝ nghiÖm 2:
-VËt liÖu vµ dông cô thÝ nghiÖm: 1 x¬ng ®ïi Õch, 1 ®Ìn cån.
- TiÕn hµnh ®èt x¬ng ®ïi Õch trªn ngän l÷a ®Ìn cån ®Õn khi x¬ng kh«ng cßn ch¸y n÷a.
- KÕt qu¶ thÝ nghiÖm X¬ng sau khi bÞ ®èt vÉn gi÷ nguyªn h×nh d¹ng nhng khi bãp th×
bÞ vë vôn ra
- Gi¶i thÝch khi ®èt: chÊt cèt giao bÞ ch¸y hÕt phÇn cßn l¹i lµ chÊt v« c¬ nªn khi ®Ëp
nhÑ lµ x¬ng vë tan.
Tõ kÕt qu¶ cña hai thÝ nghiÖm trªn ta cã kÕt luËn: Thµnh phÇn ho¸ häc cña x¬ng lµ
chÊt cèt giao (chÊt h÷u c¬) vµ muèi kho¸ng.
C©u 5: T×m nh÷ng ®iÓm gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a x¬ng tay vµ x¬ng ch©n
a. Gièng nhau: §Òu ®îc t¹o bëi hai bé phËn phÇn ®ai vµ phÇn cö ®éng tù do
b. Kh¸c nhau :
X¬ng tay
X¬ng ch©n
KÝch thíc
X¬ng tay ng¾n h¬n
X¬ng ch©n cã kÝch thíc dµi h¬n.
Chi dµi vµ khoÎ do chÞu toµn bé
träng lîng c¬ thÓ
X¬ng ®ai
§ai vai ®îc cÊu t¹o bëi mét ®«i §ai h«ng cã cÊu t¹o v÷ng ch¾c h¬n,
5
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
x¬ng ®ßn vµ mét ®«i x¬ng b¶
Trường THCS TT Thanh Sơn
Ýt linh ®éng.
Gåm x¬ng h«ng, x¬ng chËu vµ x¬ng to¹.
X¬ng b¸nh
Kh«ng cã
Cã x¬ng b¸nh chÌ t¹o t thÕ ®øng
chÌ
th¼ng
Bµn
Ngãn c¸i ®èi diÖn víi c¸c ngãn
X¬ng s¾p xÕp d¹ng trßn, bµn ch©n
kh¸c, cÇm n¾m dÔ dµng .
vßm gi¶m chÊn ®éng c¬ thÓ vµ gióp
c¬ thÓ ®i nhanh h¬n
KÕt luËn: X¬ng tay vµ x¬ng ch©n cã c¸c phÇn t¬ng øng gièng nhau nhng ph©n ho¸
kh¸c nhau ®Ó thÝch nghi víi lao ®éng vµ t thÕ ®øng th¼ng.
C©u 6: Kh¶ n¨ng cö ®éng cña khíp ®éng vµ khíp b¸n ®éng kh¸c nhau nh thÕ
nµo ?V× sao cã sù kh¸c nhau ®ã ?
HD: Kh¶ n¨ng cö ®éng cña khíp ®éng linh ho¹t h¬n khíp b¸n ®éng v× cÊu t¹o cña
khíp ®éng cã diÖn khíp ë hai ®Çu trßn vµ lín, cã sôn tr¬n vµ bãng vµ gi÷a khíp cã bao
chøa dÞch khíp, cßn diÖn khíp cña khíp b¸n ®éng ph¼ng vµ hÑp
C©u 7. V× sao ë ngêi giµ x¬ng dÔ bÞ g·y vµ khi g·y th× chËm håi phôc ?
- Ngêi giµ x¬ng dÔ bÞ g·y vµ chËm håi phôc: do tØ lÖ chÊt h÷u c¬ vµ chÊt v« c¬ thay ®æi
theo løa tuæi. ë ngêi giµ chÊt h÷u c¬ gi¶m xuèng nªn x¬ng gi¶m tÝnh dÎo dai vµ r¾n
ch¾c ®ång thêi x¬ng trë nªn xèp dßn dÔ bÞ g¶y khi va ch¹m m¹nh.
- ChÊt h÷u c¬ ngoµi chøc n¨ng t¹o dÏo dai cho x¬ng cãn hæ trî qu¸ tr×nh dinh dìng cho
x¬ng. Do tuæi giµ tØ lÖ chÊt h÷u c¬ gi¶m nªn khi x¬ng g¶y rÊt chËm håi phôc
C©u 8: H·y m« t¶ cÊu t¹o cña sîi c¬ v©n vµ ho¹t ®éng cña c¸c t¬ c¬ khi co c¬.
* Sîi c¬ v©n (cßn gäi lµ tÕ bµo c¬) ®îc cÊu t¹o bëi:
+ Bªn ngoµi cã mµng liªn kÕt bao bäc.
+ Bªn trong lµ chÊt tÕ bµo cã nhiÒu nh©n vµ t¬ c¬. Cã hai loaÞ t¬ c¬ xÕp xen kÏ nhau
lµ t¬ c¬ dµy vµ t¬ c¬ m¶nh. T¬ cë m¶nh th× tr¬n, t¬ c¬ dµy cã mÊu sinh chÊt.
+ TÕ bµo c¬ gåm nhiÒu ®¬n vÞ cÊu tróc nèi liÒn nhau nªn tÕ bµo c¬ dµi .
* Ho¹t ®éng cña c¸c t¬ c¬ khi c¬ co :
Khi c¬ co c¸c t¬ c¬ m¶nh trît vµ luån s©u vµo c¸c t¬ c¬ dµy lµm cho tÕ bµo c¬ ng¾n
l¹i. HiÖn tîng nµy lµm cho bã c¬ vµ b¾p c¬ còng rót ng¾n kÐo x¬ng chuyÓn dÞch vµ vËn
®éng.
C©u 9: H·y gi¶i thÝch nh÷ng ®Æc ®iÓm cña hÖ c¬ thÝch øng víi chøc n¨ng co rót vµ
vËn ®éng .
* Chøc n¨ng co rót vµ vËn ®éng ®· qui ®Þnh hÖ c¬ cã nh÷ng ®Æc ®iÓm thÝch øng nh sau:
+ TÕ bµo c¬ cã cÊu t¹o d¹ng sîi. Trong sîi cã nhiÒu t¬ c¬. Hai lo¹i t¬ c¬ t¬ c¬ m¶nh
vµ t¬ c¬ dµy) cã kh¶ n¨ng lång vµo nhau khi c¬ co vµ lµm cho sîi c¬ co rót l¹i vµ t¹o ra
lùc kÐo.
+ NhiÒu Tb bµo c¬ hîp thµnh bã c¬ cã mµng liªn kÕt bao bäc, nhiÒu bã c¬ hîp thµnh
b¾p c¬. C¸c b¾p c¬ nèi vµo x¬ng. Do ®ã khi sîi c¬ co d·n ®Õn c¸c b¾p c¬ co rót l¹i vµ
kÐo chuyÓn dÞch c¬ thÓ vËn ®éng.
+ Sè lîng c¬ cña c¬ thÓ rÊt nhiÒu (kho¶ng 600 c¬) ®ñ ®Ó liªn kÕt víi toµn bé x¬ng ®Ó
t¹o ra bé m¸y vËn ®éng cña c¬ thÓ.
C©u 10. Nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña bé x¬ng ngêi gióp ngêi thÝch nghi víi t thÕ
®øng th¼ng vµ ®i b»ng hai ch©n.
+ Hép sä ph¸t triÓn, x¬ng mÆt kÐm ph¸t triÓn.
+Cét sèng cong h×nh ch÷ S.
+ Lång ngùc hÑp tríc sau nhng në réng vÒ hai bªn.
+ X¬ng chi díi cã ®ai v÷ng ch¾c h¬n, Ýt linh ®éng. Chi dµi vµ khÎo nªn chÞu ®ùng ®îc toµn bé träng lîng c¬ thÓ.
+ X¬ng bµn ch©n xÕp d¹ng vßm nh»m gi¶m chÊn ®éng c¬ thÓ.
+ X¬ng b¸nh chÌ ®¶m b¶o t thÕ ®øng th¼ng vµ bíc ®i v÷ng ch¾c.
C©u 11: H·y ph©n tÝch ®Ó chøng minh tay ngêi võa lµ c¬ quan, võa lµ s¶n phÈm cña
qu¸ tr×nh lao ®éng
6
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
1. Tay ngêi võa lµ c¬ quan lao ®éng:
- ë ®éng vËt chi tríc vµ chi sau ®Òu tham gia vµo qu¸ tr×nh di chuyÓn c¬ thÓ.
- ë ngêi: Chi tríc (®«i tay) ®· t¸ch khái mÆt ®Êt nhê sù ®i th¼ng.Tõ ®©y ®«i tay b¾t ®Çu
tham gia vµo viÖc cÇm n¾m, chÕ t¹o c«ng cô lao ®éng vµ lao ®éng cã môc ®Ých.
V× vËy mµ tay ngêi lµ c¬ quan lao ®éng.
2. Tay ngêi lµ s¶n phÈm cña lao ®éng:
- Th«ng qua viÖc chÕ t¹o c¸c céng cô lao ®éng, con ngêi ph¶i thêng xuyªn cÇm n¾m
vµ cö ®éng c¸c x¬ng tay ®Æc biÖt lµ x¬ng ngãn tay.
- Th«ng qua c¸c ho¹t ®éng lao ®éng, ®«i tay thêng xuyªn t¸c ®éng vµo m«i trêng
sèng .
- ChÝnh nh÷ng ho¹t ®éng trªn ®· lµm cho ®«i tay ngêi thêng xuyªn ®îc rÌn luyÖn.
Bªn c¹ch ®ã tõ lao ®éng con ngêi ®· s¶n xuÊt ra thøc ¨n vµ c¸c ph¬ng tiÖn thøc ®Èy c¬
thÓ ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn , trong ®ã cã ®«i tay.
V× vËy tay ngêi còng lµ s¶n phÈm cña lao ®éng.
C©u 12: Ph©n tÝch nh÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña bé x¬ng vµ hÖ c¬ cña ngêi thÝch
nghi víi t thÕ ®øng th¼ng vµ ®i b»ng hai ch©n
HD:
§Æc ®iÓm cÊu t¹o
Lång ngùc në réng sang hai bªn
vµ hÑp theo híng tríc sau
Sù thÝch nghi
§Ó dån träng lîng c¸c n«i quan lªn x¬ng
chËu vµ t¹o cö ®éng dÔ dµng cho chi trªn
( ®«i tay ) khi lao ®éng .
Cét sèng ®øng, cã h×nh ch÷ S vµ ChÞu ®ùng träng lîng cña c¬ thÓ vµ t¸c
cong 4 chæ
dông chÊn ®éng tõ c¸c chi díi ( ®«i ch©n )
dån lªn lóc di chuyÓn.
X¬ng chËu në réng, x¬ng dïi to ChÞu ®ùng ®îc träng lîng cña c¸c néi quan
X¬ng
vµ cña c¬ thÓ.
X¬ng gãt ph¸t triÓn vµ låi ra phÝa §Ó dÔ di chuyÓn vµ gi¶m bít chÊn ®éng cã
sau, c¸c x¬ng bµn ch©n khíp víi thÓ g©y tæn th¬ng ch©n vµ c¬ thÓ khi vËn
nhau t¹o h×nh vßm.
®éng .
C¸c x¬ng cö ®éng cña chi trªn
§Ó chi trªn cö ®éng ®îc theo nhiÒu híng vµ
khíp ®éng vµ linh ho¹t, ®Æc biÖt bµn tay cã thÓ cÇm n¾m, chÕ t¹o c«ng cô
lµ c¸c x¬ng ngãn tay
lao ®éng vµ thùc hiÖn ®éng t¸c lao ®éng.
X¬ng sä ph¸t triÓn t¹o ®iÒu kiÖn §Ó ®Þnh híng trong lao ®éng vµ ph¸t triÓn
cho n·o vµ hÖ thÇn kinh ph¸t
nhËn thøc tèt h¬n.
triÓn.
C¸c c¬ vËn ®éng chi nh c¬ ®ïi,
T¹o cö ®éng linh ho¹t gióp c¬ thÓ di
C¬
c¬ b¾p ch©n, c¬ b¾p tay ph¸t
chuyÓn vµ lao ®éng.
triÓn
b. C©u hái - bµi tËp n©ng cao.
1. Chøng minh x¬ng lµ mét tæ chøc sèng.
2. V× sao ph¶i tËp thÓ dôc nhÊt lµ tuæi thiÕu niªn ?
3. T¹i sao khi ngñ dËy, ®«i khi ta thÊy toµn th©n mÖt mái?
c. Bµi tËp vÒ nhµ.
Cã 4 mÉu x¬ng ngêi, 1 x¬ng c¸nh tay, 1 x¬ng ®ïi (kt gÇn b»ng nhau), 1 x. ®èt sèng
th¾t lng, 1 ®èt x.ngùc. h·y nªu ®iÓm kh¸c nhau c¬ b¶n ®Ó nhËn biÕt c¸c x. ®ã vµ gi¶i
thÝch v× sao cã sù kh¸c nhau ®ã ?
D. Hướng dẫn về nhà.
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái.
- ¤n tiÕp phÇn kiÕn thøc: TuÇn hoµn
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:
7
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
Chuyªn ®Ò 3: TuÇn hoµn
BUỔI 5: I. KiÕn thøc c¬ b¶n.
I.1: M«i trêng trong c¬ thÓ:
- Gåm:
+ M¸u
+ Níc m«
+ B¹ch huyÕt
- Vai trß: Gióp c¸c TB trong c¬ thÓ thêng xuyªn liªn hÖ víi m«i trêng ngoµi qua T§C.
- Mèi quan hÖ gi÷a c¸c yÕu tè cña m«i trêng trong c¬ thÓ.`
I.2: Thµnh phÇn cÊu t¹o cña m¸u:
- M¸u lµ mét lo¹i m« liªn kÕt, láng, mµu ®á.
- Vai trß: VËn chuyÓn O2 ®i ®Õn c¸c TB vµ vËn chuyÓn c¸c chÊt th¶i ra ngoµi c¬ thÓ.
- CÊu t¹o: HuyÕt t¬ng & c¸c TB m¸u ( hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cÇu (cÊu t¹o SGK bµi
13).
I.3: MiÔn dÞch: (bµi 14 sgk).
- Kh¸ niÖm:
- C¸c lo¹i miÔn dÞch: MD tù nhiªn & miÕn dÞch nh©n t¹o.
I.4: §«ng m¸u – nguyªn t¾c truyÒn m¸u (bµi 15 sgk).
a. §«ng m¸u:
- Kh¸i niÖm
- C¬ chÕ ®«ng m¸u
+ Nguyªn nh©n
+ Qu¸ tr×nh ®«ng m¸u
- ý nghÜa cña sù ®«ng m¸u
- Tiªm thuèc gióp cho qu¸ tr×nh ®«ng m¸u
- Trong y tÕ mgêi ta cÊt m¸u b»ng c¸ch cho mét chÊt ho¸ häc vµo m¸u ®Ó chèng ®«ng.
b. Nguyªn t¾c truyÒn m¸u
* C¸c nhãm m¸u
- Cã 4 nhãm m¸u
- M¸u ngêi: TB m¸u & huyÕt t¬ng
* Nguyªn t¾c truyÒn m¸u:
+ XÐt nghiÖm kÜ, t×m nhãm m¸u phï hîp ®Ó truyÒn, tr¸nh ngng m¸u.
+ XÐt nghiÖm lo¹i bá c¸c vi khuÈn, vi rót g©y bÖnh.
+ V« trïng kÜ dông cô y tÕ, tr¸nh nhiÔm bÖnh.
BUỔI 6: II. C©u hái - bµi tËp.
a. C©u hái - bµi tËp: VËn dông hiÓu biÕt.
C©u 1: Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña hång cÇu phï hîp víi chøc n¨ng vËn chuyÓn
khÝ ?
HD:
+ H×nh ®Üa dÑt, lâm hai mÆt -> t¨ng S T§K, gióp hång cÇu vËn chuyÓn nhiÒu khÝ O2.
+ HuyÕt s¾c tè kÕt hîp láng lÎo víi O2 vµ CO2 -> khi ®i qua TB dÔ nhêng O2 vµ kÕt hîp
CO2
Hb + O2 -> Hb O2
Phæi
TÕ bµo
HB CO2 <- CO2 + Hb
+ Lµ Tb kh«ng nh©n
+ Hång cÇu thêng xuyªn ®îc ®æi míi vµ sè lîng hång cÇu lín. VÝ dô: 1mm3 cã kho¶ng
4,5 triÖu Tb hång cÇu. Cø 1gi©y cã 10 triÖu hång cÇu ®îc sinh ra vµ còng cã 10 triÖu
hång cÇu bÞ tiªu diÖt.
ð
Qua nh÷ng ®Æc ®iÓm trªn cho ta thÊy hång cÇu thÝch nghi víi chøc n¨ng vËn
chuyÓn khi phï hîp víi ho¹t ®éng sèng phøc t¹p.
C©u2: Sù t¬ng t¸c gi÷a kh¸ng nguyªn vµ kh¸ng thÓ.
DH:
8
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
- Kh¸i niÖm: Kh¸ng nguyªn; vÝ dô
- Kh¸i niÖm: Kh¸ng thÓ; vÝ dô
- C¬ chÕ: Ch×a kho¸ - æ kho¸. §ã lµ 3 hµng rµo:
+ Thùc bµo
+ TÕ bµo lim ph« B
+ TÕ bµo lim ph« T
C©u3: Gi¶i thÝch c¬ chÕ b¶o vÖ c¬ thÓ cña tÕ bµo lim ph« B.
HD:
+ C¬ chÕ b¶o vÖ c¬ thÓ cña tÕ bµo lim ph« B (tÕ bµo B).
+ C¬ chÕ b¶o vÖ c¬ thÓ cña tÕ bµo lim ph« T (tÕ bµo T).
C©u 4: V× sao m¸u ch¶y trong m¹ch kh«ng bao giê ®«ng hÔ ra khái m¹ch lµ ®«ng
ngay
HD:
+ M¸u ch¶y trong m¹ch kh«ng bao giê ®«ng: TiÓu cÇu kh«ng bÞ ph¸ vì, …
+ M¸u ch¶y ra khái m¹chn ra lµ ®«ng ngay:
C©u 5: H·y hoµn thµnh s¬ ®å vÒ mèi quan hÑ cho vµ nhËn gi÷a c¸c nhãm m¸u.
C©u 6: So s¸nh hai qu¸ tr×nh ®«ng m¸u vµ ngng m¸u ? ý nghÜa.
a. Gièng nhau:
+ §Òu lµ m¸u lo·ng biÕn thµnh côc
+ §Òu x¶y ra trong m« m¸u
b. Kh¸c nhau: §«ng m¸u
Ngng m¸u
c. ý nghÜa: ®«ng m¸u & ngng m¸u.
I.5. C¬ chÕ vËn chuyÓn m¸u trong hÖ m¹ch.
a. LÝ thuyÕt
1. CÊu t¹o hÖ tuÇn hoµn. + Tim: c¸c ng¨n tim, c¸c van.
+ Hª m¹ch: ®éng, tØnh, mao m¹ch.
2. CÊu t¹o cña m¹ch
3. Sù lu th«ng cña m¸u trong c¬ thÓ: cã 2 vßng tuÇn hoµn.
Gi¶i thÝch sù vËn chuyÓn m¸u trong hai vßng ®ã.
4. Lu th«ng b¹ch huyÕt.
- CÊu t¹o gåm hai ph©n hÖ: lín, nhá & chøc n¨ng cña chóng.
- Con ®êng lu©n chuyÓn – vai trß.
b. C©u hái - bµi tËp n©ng cao.
1. B»ng c¸ch nµo mµ tÕ bµo c¬ thÓ thêng xuyªn T§C víi m«i trêng ngoµi ?
2. C¸c TB cña c¬ thÓ ®îc b¶o vÖ khái t¸c nh©n g©y nhiÓm vi rót nh thÕ nµo ?
3. C¬ thÓ ®· cã c¬ chÕ nh thÕ nµo ®Ó tù b¶o vÖ m×nh khi vÕt th¬ng, vì m¹ch m¸u lµ
ch¶y m¸u ?
4. Nõu ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña tim ? Gi¶i thÝch t¹i sao tim h® suèt c¶ cuéc ®êi mµ kh«ng
biÕt mÖt mái ?
5. Chóng ta cã thÓ tÝnh ®îc nhÞp tim trong mét phót ®îc kh«ng ? S¬ ®å ?
6. HuyÕt ¸p lµ g× ? HuyÕt ¸p tèi ®a ? HuyÕt ¸p tèi thiÓu ? V× sao m¾c bÖnh huyÕt ¸p hay
suy tim ?
7. Nªu ý nghÜa cña sù ®«ng m¸u ? Ng¨n chÆn ®«ng m¸u b»ng c¸ch nµo ? Gi¶i thÝch ?
8. Cã mÊy nhãm m¸u ? C¨n cø vµo ®©u ngêi ta chia c¸c nhãm m¸u ®ã ?
c. Bµi tËp vÒ nhµ.
1. Cã 4 ngêi thuéc 4 nhãm m¸u kh¸c nhau. Th¾ng nhËn ®îc m¸u cña Lan vµ H¬ng mµ
kh«ng x¶y ra tai biÕn. LÊy m¸u cña H¬ng truyÒn cho Lan hoÆc lÊy m¸u cña Nguyªn
truyÒn cho H¬ng th× x¶y ra tai biÕn. T×m nhãm m¸u cña mçi ngêi ? S¬ ®å ?
láng mµu ®á ch¶y ra, ®ã lµ chÊt g×? V× sao cã mµu ®á?
D. Hướng dẫn về nhà.
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái.
- ¤n tiÕp phÇn kiÕn thøc: TuÇn hoµn - H« hÊp ë Ngêi vµ h« hÊp ë Thá.
9
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
Ngµy so¹n:
Ngµy d¹y:
Chuyªn ®Ò 4: TuÇn hoµn – H« HÊp
BUỔI 7: I. KiÕn thøc c¬ b¶n.
I.1: TuÇn hoµn.
* C©u hái - bµi tËp n©ng cao.
1. Sù kh¸c nhau gi÷a ®«ng m¸u vµ ngng m¸u. ý nghÜa sù ®«ng m¸u vµ thö m¸u khi
truyÒn.
2. CÊu t¹o hång cÇu cña ngêi phï hîp víi chøc n¨ng cña nã nh thÕ nµo ?
3. Gi¶i thÝch t¹i sao nhãm m¸u AB lµ mhãm m¸u chuyªn nhËn, nhãm m¸u O lµ nhãm
m¸u chuyªn cho.
HD:
- Thµnh phÇn cña m¸u gåm: hång cÇu, b¹ch cÇu, tiÓu cµu vµ huyÕt t¬ng. Trªn
mµng hång cÇu cã chøa c¸c chÊt bÞ ngng (ngng kÕt nguyªn). Trong huyÕt t¬ng cã
chøa c¸c chÊt g©y ngng (ngng kÕt tè). Cã 2 chÊt ngng A vµ B vµ cã hai lo¹i chÊt
g©y ngng t¬ng øng lµ anpha vµ bªta.
- Trong c¬ thÓ kh«ng bao giê tån t¹i chÊt ngng vµ chÊt g©y ngng t¬ng øng, V× nÕu
cã th× sÏ bÞ ph¶n øng ngng kÕt hång cÇu lµm t¾c m¹ch m¸u g©y tai biÕn.
- C¨n cø vµo sù cã mÆt cña chÊt ngng vµ chÊt g©y ngng, ngêi ta chia ra lµm 4
nhãm m¸u: A, B, AB, vµ O.
Nhãm m¸u
ChÊt ngng cã mÆt
ChÊt g©y ngng cã mÆt
A
A
Bªta
B
B
anpha
AB
A vµ B
Kh«ng cã anpha vµ bªta
O
Kh«ng cã A vµ B
Anpha vµ bªta
- Ngêi cã nhãm m¸u O trong m¸u cã chÊt g©y ngng Anpha vµ bªta nªn hä kh«ng
thÓ nhËn m¸u cña c¸c nhãm m¸u kh¸c, tr¸i l¹i m¸u cña hä kh«ng cã chÊt ngng A
vµ B nªn cã thÓ cho m¸u tÊt c¶ c¸c nhãm kh¸c mµ kh«ng g©y tai biÕn cho ngêi
nhËn. Do ®ã nhãm m¸u O lµ nhãm m¸u chuyªn cho.
- Ngêi cã nhãm m¸u AB trong m¸u cã chÊt ngng Avµ B nªn hä kh«ng thÓ cho m¸u
c¸c nhãm kh¸c, tr¸i l¹i trong m¸u cña hä kh«ng cã chÊt g©y ngng Anpha vµ Bªta
nªn cã thÓ nhËn m¸u tÊt c¶ c¸c nhãm kh¸c. Do ®ã nhãm m¸u AB lµ nhãm m¸u
chuyªn nhËn
- S¬ ®å. Ghi chó nhãm m¸u O: chuyªn cho
Nhãm m¸u AB: chuyªn nhËn.
4. H·y gi¶i thÝch s¬ ®å sau gi÷a cho vµ nhËn c¸c nhãm m¸u ?
HD:
Phong
Th¶o
B×nh
Cóc
- V× B×nh nhËnn ®îc m¸u cña Phong vµ Th¶o mµ kh«ng x¶y ra tai biÕn nªn B×nh
cã nhãm m¸u AB (v× trong nhãm m¸u AB hång cÇu cã c¶ A vµ B, huyÕt t¬ng
kh«ng cã anpha vµ bªta) nªn kh«ng g©y hiÖn tîng kÕt dÝnh hång cÇu.
- V× nÕu khi lÊy m¸u cuat Phong truyÒn cho Th¶o th× x¶y ra hiÖn tîng tai biÕn nªn
Phong cã nhãm m¸u A, Th¶o cã nhãm m¸u O (v× trong nhãm m¸u A hång cÇu
chØ cã A, huyÕt tong kh«ng cã an pha mµ chØ cã bªta, cßn trong nhãm m¸u O,
10
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
hång cÇu kh«ng cã c¶ A vµ B, huyÕt t¬ng cã c¶ anpha vµ bªta nªn khi lÊy m¸u
cña ngêi cã nhãm m¸u A truyÒn cho ngêi cã nhãm m¸u O sÏ g©y hiÖn tîng kÕt
dÝnh hång cÇu.
- V× nÕu khi lÊy m¸u cu¶ Cóc truyÒn cho Phong th× x¶y ra hiÖn tîng tai biÕn nªn
Cóc cã nhãm m¸u B (v× trong nhãm m¸u B hång cÇu chØ cã B, huyÕt t¬ng kh«ng
cã bªta, chØ cã anpha cßn nhãm m¸u cña Phong (hhång cÇu chØ cã A, huyÕt t¬ng
kh«ng cã bªta nªn khi lÊy m¸u cña Cóc truyÒn cho Phong sÏ g©y hiÖn tîng kÕt
dÝnh hång cÇu.
I.2: H« hÊp.
1: Kh¸ niÖm: h« hÊp lµ qu¸ tr×nh T§K gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng – g¾n liÒn víi sù sèng.
2: QT h« hÊp gåm:
+ Sù thë
+ T§K ë phæi
mèi quan hÖ …
+ T§K ë TÕ bµo
3: Vai trß:
+ Cung cÊp O2 cho c¸c TB c¬ thÓ ®Ó «xi ho¸ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ t¹o ra nl cung
cÊp cho mäi h® sèng cña c¬ thÓ.
+ VËn chuyÓn CO2 vµ c¸c chÊt th¶i do TB h® th¶i ra ®Õn phæi ®Ó ra ngoµi.
4: CÊu t¹o cña c¬ quan h« hÊp:
+ §êng dÉn khÝ: Mòi, häng, thanh qu¶n, phÕ qu¶n -> dÉn khÝ ( cÊu t¹o SGK tr.
66) vµ VBT sinh häc 8. (ph©n tÝch cÊu t¹o cña c¸c bé phËn ®êng dÉn khÝ phï
hîp víi chøc n¨ng cña nã).
+ Hai l¸ phæi: Ph©n tÝch nhi÷ng ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña phæi phï hîp víi chøc
n¨ng.
5: C¬ chÕ cña qu¸ tr×nh h« hÊp.
- Sù thë: Nhê h® cña c¸c c¬ quan h« hÊp lµm thay ®æi V lång ngùc vµ ta thùc hiÖn ®éng
t¸c hÝt vµo vµ thë ra.
- HÝt vµo vµ thë ra: lµm cho kh«ng khÝ tr«ng phæi thêng xuyªn ®îc ®æi míi nªn cc ®ñ
O2 cho c¬ thÓ vµ lo¹i th¶i CO2 ra m«i trêng.
- Cö ®éng h« hÊp: gåm hÝt vµo vµ thë ra.
* Mét sè kh¸i niÖm:
+ NhÞp h« hÊp: lµ sè lÇn cö ®éng h« hÊp trong mét phót.
+ KhÝ lu th«ng; lµ thë ra vµ hÝt vµo trong mét lÇn;
+ Dung lîng h« hÊp: lµ V cña mçi lÇn hÝt vµo vµ thë ra b×nh thêng.
+ Dông cô ®o: h« hÊp kÕ
+ KhÝ bæ sung: lµ lîng khÝ ngoµi lîng khÝ h« hÊp b×nh thêng trong ®éng t¸c hÝt
vµo tËn lùc.
+ KhÝ ®éng trong phæi
+ Dung tÝch sèng
6: Ph©n biÖt h« hÊp thêng vµ h« hÊp s©u.
- C¸c c¬ trong h« hÊp thêng: c¬ thë vµ c¬ trªn sên vµ c¬ hoµnh.
- C¸c c¬ trong h« hÊp s©u: c¬ thë vµ c¬ gi÷a sên trong nhãm c¬ ngùc, c¬ b¸m vµo x¬ng
øc, c¬ b¸m vµo x¬ng ®ßn, c¬ b¸m vµo x¬ng sên.
7. Sù T§K ë phæi
- Thùc hiÖn theo c¬ chÕ k. t¸n: tõ n¬i cã nång ®é (O2 ; CO2) cao sang níi cã nång ®é
thÊp . Tr.70 sgk sinh häc 8.
8. T§K ë TÕ bµo: Tr.70 sgk sinh häc 8.
=> Mèi quan hÖ gi÷a hai qu¸ tr×nh nµy: T§K ë phæi lµ ®k ®Ó T§K ë tÕ bµo.
- T§K ë tb thùc chÊt lµ sö dông khÝ O2 ®Ó «xiho¸ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ t¹o ra n¨ng lîng
BUỔI 8: II. C©u hái - bµi tËp.
a. C©u hái - bµi tËp: VËn dông hiÓu biÕt.
C©u 1. Ph©n tÝch ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña c¸c c¬ quan h« hÊp phï hîp víi chøc n¨ng
mµ nã ®¶m nhiÖm ? Bé phËn nµo lµ quan träng nhÊt ? V× sao ?
HD: SGK trang 66, VBT trang 43, 44.
11
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
C©u 2. Nguyªn nh©n nµo dÉn ®Õn sù th«ng khÝ qua phæi ? ý nghÜa cña h« hÊp s©u ?
Gi¶i thÝch v× sao ngêi Ýt luyÖn tËp khi lao ®éng nÆng nhÞp h« hÊp t¨ng nhiÒu so víi
ngêi hay luyÖn tËp.
HD:
- Nguyªn nh©n th«ng khÝ qua phæi: l¸ thµnh bao lÊy phæi lu«n ¸p s¸t vµo lång ngùc vµ
h® c¬ thë lµm V lång ngùc thay ®æi -> sù chªnh lÖch ¸p suÊt kk trong phæi vµ ngoµi
m«i trêng.
+ Do c¬ thë ho¹t ®éng khi co -> V ngùc t¨ng, kh«ng khÝ tõ ngoµi vµo phæi (hÝt vµo)
+ Khi c¬ thë d·n -> V ngùc gi¶m, kh«ng khÝ bÞ Ðp tèng ra ngoµi (thë ra)
- ý nghÜa: + Khi c¬ co m¹nh, V lång ngùc t¨ng nhiÒu, kk tõ ngoµi vµo nhiÒu nªn bæ
sung mét lîng khÝ cho c¬ thÓ.
+ Khi c¬ gi¶n m¹nh, lîng khÝ ®éng trong phæi tèng ra nhiÒu nªn gi¶m kh¶
n¨ng viªm phæi.
MÆt kh¸c, ngêi thêng xuyªn rÌn luyÖn h« hÊp s©u th× lîng khÝ lu th«ng qua phæi lín
gÊp 6 – 8 lÇn so víi ngêi b×nh thêng nªn t¹o ®k cho c¬ thÓ tiÕp nhËn hiÒu O2, th¶i a
nhiÒu CO2.
Ngêi thêng xuyªn luyÖn tËp søc co c¬ lín, V lång ngùc t¨ng nhiÒu nªn nhÞp
h« hÊp trong phót Ýt h¬n. V× vËy nÕu lao ®éng cïngcêng ®é th× ngêi Ýt luyÖn tËp sÏ
chèng mÖt h¬n ngêi hay luyÖn tËp.
C©u 3: V× sao nãi T§K ë tÕ bµo lµ nguyªn nh©n bªn trong cña sù T§K ë phæi vµ
T§K ë phæi t¹o ®iÒu kiÖn cho T§K ë tÕ bµo.
V× sao ®øa trÎ ®øa trÎ míi sinh ra ph¶i khãc ?
HD:
- TiÕng khãc chµo ®êi c¶u ®øa trÎ sau khi sinh lµ sù ph¸t ®éng cña c¬ thë g©y nªn cö
®éng h« hÊp ®Çu tiªn. Qua ®©y ta thÊy h® sèng cña TB cÇn n¨ng lîng (do «xi ho¸ c¸c
chÊt h÷u c¬ t¹o nªn) ®ång thêi th¶i CO2 vµ CO2 tÝch luü ngµy cµng nhiÒu, nã sÏ kÝch
thÝch trung khu h« hÊp t¹o nªn tiÕng khãc. Nh vËy tiÕng khãc kh«ng chØ ph¸t ®éng c¸c
c¬ thë vµ c¸c c¬ hÖ h« hÊp.
- Nh vËy, TB trùc tiÕp sö dông O2 vµ còng lµ n¬i t¹o ra khÝ CO2 . ChÝnh v× thÕ sù T§K ë
TB chÝnh lµ nguyªn nh©n bªn trong cña sù T§K bªn ngoµi thùc hiÖn ë phæi mµ ph¸t
®éng ho¹t ®éng c¸c c¬ quan bªn trong c¬ thÓ b¾t ®Çu ho¹t ®éng.
- Ngîc l¹i nhê T§K thêng xuyªn ë phæi míi cung cÊp ®ñ O2 cho ho¹t ®éng sèng cña
TB vµ th¶i khÝ CO2 (do qu¸ tr×nh dÞ ho¸ x¶y ra tõ tÕ bµo). Do ®ã T§K ë phæi t¹o ®k
T§K ë tÕ bµo.
C©u 4: V× sao ta cã thÓ thë b×nh thêng ngay c¶ lóc chóng ta kh«ng hÒ ®Ó ý ®Õn.
HD:
- Ngêi ta cã thÓ thë b×nh thêng ngay c¶ lóc chóng ta kh«ng hÒ ®Ó ý ®Õn nh khi ngñ, …
®ã lµ nhê ph¶n x¹ h« hÊp: ph¶n x¹ kh«ng ®iÒu kiÖn, trung khu h« hÊp ë hµnh tuû.
- Ph¶n x¹ x¶y ra khi:
+ Khi phÕ nang xÑp g©y kÝch thÝch c¬ quan thô c¶m n»m trong thµnh phÕ nang lµm
xuÊt hiÖn xung thÇn kinh híng t©m -> n·o (theo d©y li t©m) -> trung khu h« hÊp ->
t¸c ®éng vµo c¬ thë lµm c¬ thë co g©y ph¶n x¹ hÝt vµo.
+ Khi phÕ nang c¨ng sÏ k×m h·m trung khu hÝt vµo c¾t luång thÇn kinh lµm c¬ thë
co ®ång thêi kÝch thÝch trung khu thë ra (c¬ liªn sên trong) lµm cho c¬ d·n g©y ®éng
t¸c thë ra.
- Cø nh vËy, hÝt vµo thë ra kÕ tiÕp nhau diÔn ra liªn tôc. Nh vËy ta cã thÓ nãi r»ng hÝt
vµo lµ ph¶n x¹ cña thë ra ®ång thêi còng lµ nguyªn nh©n g©y thë ra.
=> Tõ nh÷ng ®iÒu trªn ta cã thÓ rót ra …
D. Hướng dẫn về nhà.
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái.
c. Bµi tËp vÒ nhµ.
1. V× sao khi ngñ kh«ng nªn trïm kÝn ? Gi¶i thÝch ?
2. H« hÊp s©u cã lîi hoÆc cã h¹i g× ?
12
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
3. Nªu râ qu¸ tr×nh T§K ë phæi vµ tÕ bµo (cã s¬ ®å) ? Mèi quan hÖ gi÷a hai qu¸ tr×nh
®ã.
4. V× sao con ngêi chóng ta l¹i kh«ng thÓ ngõng thë ?
5. §iÒu kiÖn cÇn thiÕt nµo cÇn cho sù T§K ë phæi vµ T§K ë TB.
- ¤n tiÕp phÇn kiÕn thøc: H« hÊp ë Ngêi vµ h« hÊp ë Thá.
Chuyªn ®Ò 5: H« HÊp – Trao ®æi chÊt vµ n¨ng lîng
BUỔI 9: I. KiÕn thøc c¬ b¶n.
* Trao ®æi chÊt vµ n¨ng lîng:
1. T§C vµ chuyÓn ho¸ vËt chÊt n¨ng lîng.
a. T§K ë cÊp ®é c¬ thÓ: T§C gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng ®îc thù hiÖn nhê hÖ tiªu ho¸, h«
hÊp, bµi tiÕt.
- MT cung cÊp cho c¬ thÓ thøc ¨n, Vit, muèi kho¸ng, «xi, …
C¬ thÓ tr¶ l¹i cho m«i trêng CO2 vµ dd thõa
- Nhêi c¬ thÓ mµ thøc ¨n ®îc tiªu ho¸ thµnh nh÷ng chÊt dd ®¬n gi¶n, dÔ hÊp thu vµo
m¸u, …
b. T§C ë cÊp ®é tÕ bµo: ®ã lµ sù T§C gi÷a TB vµ c¬ thÓ.
- M¸u mang tíi TB O2 vµ dd ®ång thêi nhËn c¸c chÊt th¶i, s¶n phÈm tiÕt , CO2 ,…qua níc m«.
c. Mèi quan hÖ gi÷a hai qu¸ tr×nh.
- T§C ë c¬ thÓ t¹o ®k cho T§C ë m«I trêng trong TB.
- Thùc chÊt cña sù T§C ë TB lµ qu¸ tr×nh chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng.
2. Trong TB lu«n x¶y ra qt T§C vµ nl bao gåm: ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸
- §ång ho¸: lµ qt tæng hîp chÊt h÷u c¬ vµ tÝch luü nl.
- DÞ ho¸: lµ qt ph©n gi¶i c¸c hîp chÊt h÷u c¬ vµ gi¶i phãng nl.
3. Th©n nhiÖt:
- H® dÞ ho¸ trong tb gi¶i phãng nl cc cho mäi h® sèng cña tb.
- Mét phÇn nl cc cho c¬ thÓ lµ nhiÖt ®Ó sëi Êm c¬ thÓ ®¶m b¶o 37o C.
- NhiÖt ®é c¬ thÓ thêng xuyªn xuyªn lµ 37o C lµ nhê sù c©n b»ng gi÷a sinh hiÖt vµ to¶
nhiÖt: qua da, h« hÊp, bµi tiÕt níc tiÓu, …
VD: mïa hÌ gi¶m ¨n mì, ¨n tr¸i c©y, gi¶m h®, …
Mïa ®«ng: ¨n nhiÒu mì, t¨ng cêng hh®, …
- Khi trêi l¹nh: c¬ thÓ t¨ng sinh nhiÖt b»ng c¸ch vËn ®éng, run, co m¹ch m¸u dwois
da,..
- TÊt c¶ c¸c h® ®iÒu hoµ th©n nhiÖt ®Òu cã vai trß chØ ®¹o hÖ thÇn kinh.
BUỔI 10: II. C©u hái - bµi tËp.
a.C©u hái - bµi tËp: VËn dông hiÓu biÕt.
PhÇn: H« hÊp.
C©u 1. Nªu râ qu¸ tr×nh T§K ë phæi vµ tÕ bµo (cã s¬ ®å) ? Mèi quan hÖ gi÷a hai qu¸
tr×nh ®ã.
a. Sù T§K ë phæi: do chªnh lÖch nång ®é O2 vµ CO2
(KhÝ hÝt vµo: O2 20,96 %, CO2 0,02%, N2 79,02 %, h¬i níc Ýt;
Khi thë ra: O2 16,40 %, CO2 4,10%, N2 79,50 %, h¬i níc b·o hoµ).Nªn x¶y ra
sù T§K gi÷a m¸u trong mao m¹ch phæi vµ tói phæi.
- Theo ®Þnh luËt khuÕch t¸n: kh«ng khÝ sÏ chuyÓn ®éng tõ n¬i cã nßng ®é cao tíi n¬i cã
nång ®é thÊp: m¸u tõ ®éng m¹ch phæi -> phæi giµu khÝ CO2, nghÌo O2 so víi nång ®é
khÝ nµy trong phÕ nang nªn tõ phÕ nang vµo m¸u, CO2 tg m¸u vµo phÕ nang.
- S¬ ®å:
Hång cÇu
HuyÕt t¬ng
PhÕ nang
13
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
CO2
HbCO2
Hb
Hb O2
CO2
Trường THCS TT Thanh Sơn
CO2
Hb
O2
O2
O2
b. Sù T§K ë tÕ bµo:
- M¸u tõ ®éng m¹ch chñ -> tÕ bµo: Giµu O2, nghÌo CO2.
- T¹i tÕ bµo thêng xuyªn x¶y ra qu¸ tr×nh «xi ho¸ c¸c hîp chÊt h÷u c¬ ®Ó t¹o ra n¨ng lîng nªn nång ®é CO2 cao h¬n trong m¸u -> TB cßn O2 thÊp h¬n trong m¸u -> TB theo
®Þnh luËt khuÕch t¸n khÝ: O2 tõ m¸u ®Õn tÕ bµo ®Ó cung cÊp cho tÕ bµo.
- Khi ph©n gi¶i c¸c hîp chÊt h÷u c¬ (dÞ ho¸) -> sinh ra nhiÒu chÊt th¶i trong ®ã cã khÝ
CO2 . Do ®ã nång ®é khÝ CO2 cao g¬n trong m¸u cho nªn CO2 trong tÕ bµo vµo m¸u ->
phæi vµ ra ngoµi.
- S¬ ®å:
HbCO2
Hb O2
Hång cÇu
CO2
HuyÕt t¬ng
CO2
tÕ bµo
CO2
Hb
Hb
O2
O2
O2
c. Mèi quan hÖ:
- T§K ë phæi lµ ®iÒu kiÖn ®Ó T§K ë tÕ bµo.
- T§K ë tÕ bµo thùc chÊt lµ sö dông khÝ O2 ®Ó oxi ho¸ c¸c chÊt h÷u c¬ ®Ó t¹o ra
n¨ng lîng.
C©u 2: M« t¶ vÒ sù khuÕch t¸n cña O2 vµ CO2 trong H21 – 4(tr. 70 sgk)
T§K ë phæi
T§K ë tÕ bµo
+ Nång ®é O2 trong kh«ng khÝ phÕ nang
+ Nång ®é O2 trong m¸u cao h¬n trong tÕ
cao h¬n trong m¸u mao m¹ch nª O2
bµo nªn «xi khuÕch t¸n tõ m¸u vµo tÕ bµo.
khuÕch t¸n tõ phÕ nang vµo m¸u.
+ Nång ®é CO2 trong mao m¹ch cao h¬n
+ Nång ®é CO2 trong TÕ bµo cao h¬n
trong kh«ng khÝ phÕ nang nªn CO2
trong m¸u nªn CO2 khuÕch t¸n tõ tÕ bµo
khuÕch t¸n tõ m¸u vµo phÕ nang.
vµo m¸u.
C©u 3. §iÒu kiÖn cÇn thiÕt nµo chä sù T§K ë phæi vµ T§K ë tÕ bµo?
HD:
- Sù T§K ë phæi (m¸u vµ phÕ nang) vµ sù TT§K ë tÕ bµo (m¸u vµ tÕ bµo) qu¸
tr×nh nµy thùc hiÖn ®îc ph¶i nhê hai ®iÒu kiÖn:
+ Sù chªnh lÖch nång ®é cña tõng chÊt khÝ CO2 vµ vµ O2 gi÷a m¸u vµ phÕ nang hoÆc
gi÷a m¸u vµ tÕ bµo (v× c¸c qu¸ tr×nh T§K chñu yÕu thùc hiÖn theo ®Þnh luËt khuÕch t¸n
khÝ tõ n¬i cã nång ®é cao sang n¬i nång ®é thÊp.
+ Thµnh tÕ bµo vµ mµng phÕ nangvµ mµng mao m¹ch máng t¹o ®iÒu kiÖn cho T§K
thùc hiÖn dÔ dµng.
C©u 4: V× sao khi ngñ kh«ng nªn trïm kÝn ? Gi¶i thÝch ?
HD:
- V× khi míi trïm ch¨n kh«ng khÝ trong ch¨n cã c¶ O2 vµ CO2 nhng sau mét thêi gian,
khÝ O2 ®· sö dông hÕt, nång ®é CO2 trong m¸u cao. Lóc ®ã khÝ CO2 t¸c dông víi
14
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
hªm«gl«bin t¹o ra mét hîp chÊt rÊt bÒn lµm cho hång cÇu khã ph©n gi¶i nªn cã thÓ g©y
ra hiÖn tîng ngÊt xØu. V× thÕ khi ngñ kh«ng nªn trïm ch¨n kÝn.
C©u 5. H« hÊp s©u cã lîi hoÆc cã h¹i g× ?
HD:
- Lîi: lo¹i hÕt khÝ cÆn lµ CO2, h¬i níc, chÊt th¶i trong phæi, gi¶m nguy c¬ viªm
phæi. MÆt kh¸c h« hÊp s©u t¨ng khÝ bæ sung cho phæi, n©ng ®îc dung tÝch sèng,
gi¶m nhÞp h« hÊp lµm cho hÖ h« hÊp khoÎ m¹nh.
- H¹i: h« hÊp s©u ph¶i chñ ®éng, ph¶i dïng søc, tèn n¨ng lîng, th¶I hÕt khÝ CO2
trong phæi lµm cho trung khu h« hÊp víi sù kÝch thÝch b×nh thêng cña khÝ CO2
lµm gi¶m ®i tÝnh khÈn tr¬ng cña h« hÊp dÇn dÇn lµm cho ho¹t ®éng h« hÊp bÞ h.
KÕt qu¶: h« hÊp chËm dÇn sau ®ã dõng l¹i g©y ¶nh hëng lín tíi søc khoÎ.
V× vËy, h« hÊp võa cã lîi, võa cã h¹i, nÕu chóng ta thùc hiÖn cã híng dÉn th× sÏ cã
lîi.
C©u 6. H·y gi¶i thÝch c©u nãi: ChØ cÇn ngõng thë 3 – 5 phót th× m¸u qua phæi sÏ
ch¼ng cã CO2 mµ nhËn.
HD:
- Trong 3 – 5 phót ngõng thë:
+ Kh«ng khÝ trong phæi kh«ng ngõng lu th«ng
+ Tim kh«ng ngõng ®Ëp
+ M¸u kh«ng ngõng lu th«ng qua c¸c mao m¹ch ë phæi
+ T§K ë phæi kh«ng ngõng diÔn ra
+ O2 trong kh«ng khÝ kh«ng ngõng khuÕch t¸n vµo m¸u vµ CO2 kh«ng ngõng khuÕch
t¸n.
=> Bëi vËy: nång ®é O2 trong kh«ng khÝ ë phæi h¹ thÊp tíi møc kh«ng ®ñ ¸p lùc ®Ó
khuÕch t¸n vµo m¸u n÷a.
C©u 7: So s¸nh hÖ h« hÊp cña ngêi vµ hÖ h« hÊp cña thá.
HD:
- Gièng nhau:
+ §Òu n»m trong khoang ngùc vµ ®îc ng¨n c¸ch víi khoang bông bìi c¬ hoµnh.
+ §Òu gåm ®êng dÉn khÝ vµ hai l¸ phæi
+ §êng dÉn khÝ ®Òu gåm: …
+ Mçi l¸ phæi ®Òu ®îc cÊu t¹o bìi c¸c phÕ nang (tói phæi) tËp hîp thµnh tõng
côm, bao quanh mçi tói phæi lµ mét m¹ng mao m¹ch dµy ®Æc.
+ Bao bäc phæi bìi hai líp mµng: L¸ thµnh dÝch vµo lång ngùc vµ l¸ t¹ng dÝnh
vµo phæi, gi÷a hai líp lµ chÊt dÞch.
- Kh¸c nhau: §êng dÉn khÝ ë ngêi cã thanh qu¶n ph¸t triÓn h¬n vÒ chøc n¨ng ph¸t ©m.
C©u 8: §Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña c¸c c¬ quan ®êng dÉn khÝ khÝ t¸c dông lµm Êm,
lµm Èm kh«ng khÝ khi ®i vµo phæi vµ ®Æc ®iÓm nµo tham gia b¶o vÖ phæi tr¸nh khái
c¸c t¸c nh©n cã h¹i.
HD:
- Lµm Êm, lµm Èm kh«ng khÝ lµ do:
- Tham gia b¶o vÖ phæi:
C©u 9: §Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo cña phæi lµm t¨ng S bÒ mÆt T§K ?
HD:
- Bao bäc phæi …. -> ¸p suÊt trong phæi lµ ©m hoÆc b»ng kh«ng (0) -> në réng vµ
xèp.
- Sè lîng phÕ nang -> S T§K t¨ng 70 – 80 m2.
C©u 10: Tr×nh bµy tãm t¾t qu¸ tr×nh h« hÊp ë c¬ thÓ ngêi.
HD: Trang 66 sgk Sinh häc 8 phÇn KLC.
C©u 11: H« hÊp ë c¬ thÓ ngêi vµ thá cã g× gièng vµ kh¸c nhau ?
H« hÊp ë ngêi
H« hÊp ë thá
Gièng nhau + Còng gåm c¸c giai ®o¹n th«ng khÝ ë phæi, T§K ë phæi vµ T§K ë tÕ
bµo.
+ Sù T§K ë phæi vµ T§K ë tÕ bµo còng theo c¬ chÕ khuÕch t¸n tõ n¬i cã
15
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
nång ®é cao -> thÊp.
Kh¸c nhau
Sù th«ng khÝ ë phæi do nhiÒu c¬
phèi hîp h¬n vµ lång ngùc d·n në
c¶ vÒ hai bªn
Trường THCS TT Thanh Sơn
Sù th«ng khÝ ë phæi chñ yÕu do ho¹t
®éng cña c¬ hoµnh vµ lång ngùc. Do
bÞ Ðp gi÷a hai chi tríc nªn kh«ng
gi·n në vÒ phÝa hai bªn.
C©u 12: T¹i sao trong ®êng dÉn khÝ cña hÖ h« hÊp ®· cã nh÷ng cÊu tróc vµ c¬ chÕ
chèng bôi, b¶o vÖ phæi mµ khi lµm l® vÖ sinh hay ®i ®êng vÉn cÇn ®eo khÈu trang
chèng bôi
HD: Trang 49 VBT Sinh häc 8.
C©u 13: Dung tÝch sèng lµ g× ? Qu¸ tr×nh luyÖn tËp ®Ó t¨ng cêng dung tÝch sèng phô
thuéc vµo c¸c yÕu tè nµo ?
HD: Trang 49 VBT Sinh häc 8.
C©u 14: So s¸nh ®Ó chØ ra sù gièng nhau vµ kh¸c nhau gi÷a hai ph¬ng ph¸p h« hÊp
nh©n t¹o.
HD:
Hµ h¬i thæi ng¹t
Ên lßng ngùc
Gièng nhau
Môc ®Ých:
Kh¸c nhau
C¸ch tiÕn hµnh:
C¸ch tiÕn hµnh:
PhÇn: Trao ®æi chÊt vµ n¨ng lîng.
b. C©u hái - bµi tËp n©ng cao
1. ChuyÓn ho¸ c¬ b¶n lµ g× ? V× sao nhu cÇu nl cho c¬ thÓ lu«n cao h¬n chuyÓn ho¸ c¬
b¶n ?
2. Tr×nh bµy vai trß cña hÖ tiªu ho¸, h« hÊp, bµi tiÕt trong sù T§C gi÷a c¬ thÓ vµ m«i trêng.
3. ThÕ nµo lµ ®ång ho¸, dÞ ho¸, mèi quan hÖ gi÷a chóng ?
4. Gi¶i thÝch v× sao thùc chÊt qu¸ tr×nh T§C lµ chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ n¨ng lîng ?
5. Ph©n biÖt ®ång ho¸ vµ tiªu ho¸; gi÷a dÞ ho¸ vµ bµi tiÕt ?
6. Nhu cÇu dinh dìng cña c¬ thÓ – khÈu phÇn – Nguyªn t¾c lËp khÈu phÇn
7. V× sao nhiÖt ®é c¬ thÓ lu«n gi÷ ë møc æn ®inh mÆc dï nhiÖt ®é m«i trêng xung
quanh cã thÓ cao hay thÊp ?
HD:
- N¨ng lîng gi¶i phãng trong qt dÞ ho¸ ®îc sö dông trong mäi ho¹t ®éng sèng cña c¬
thÓ vµ cuèi cïng ®Òu biÕn thµnh nhiÖt. NhiÖt ®é c¬ thÓ lu«n gi÷ ë møc æn ®Þnh ë 37oC
dï khi trêi nãng hay gi¸ l¹nh, do c¬ thÓ cã c¸c h×nh thøc ®iÒu hoµ sinh nhiÖt vµ to¶
nhiÖt.
- C¸c h×nh thøc ®iÒu hoµ th©n nhiÖt (sinh nhiÖt vµ to¶ nhiÖt).
+ Khi trêi nãng:
. Gi¶m sinh nhiÖt: ¨n Ýt, gi¶m lµm viÖc
. T¨ng sinh nhiÖt: - Khi nhiÖt ®é mt thÊp h¬n nhiÖt ®é c¬ thÓ: hÖ m¹ch m¸u díi
da d·n ra -> to¶ hiÖt vµo kh«ng khÝ.
- Khi nhiÖt ®é mt cao h¬n nhiÖt ®é c¬ thÓ: ra må h«i.
+ Khi trêi l¹nh:
. Gi¶m tho¸t nhiÖt: co m¹ch m¸u díi da, næi da gµ, …
. T¨ng sinh nhiÖt: ¨n nhiÒu, run, …
8. Ph©n biÖt sù T§C ë cÊp ®é c¬ thÓ vµ T§C ë cÊp ®é tÕ bµo. Nªu mèi quan hÖ vÒ sù
T§C ë hai cÊp ®é nµy ?
HD:
T§C ë cÊp ®é c¬ thÓ
T§C ë cÊp ®é tÕ bµo
16
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
Mèi quan hÖ:
9. V× sao nãi chuyÓn ho¸ vËt chÊt vµ nl lµ ®Æc trng c¬ b¶n cña sù sèng ?
10. Gi¶i thÝch mèi quan hÖ qua l¹i gi÷a ®ång ho¸ vµ dÞ ho¸.
11. Gi¶i thÝch c©u nãi: “ Trêi nãng chãng kh¸t, trêi m¸t chãng ®ãi”
12. V× sao cÇn ph¶i bæ sung chÊt Fe cho bµ mÑ khi mang thai ?
D. Hướng dẫn về nhà.
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái.
- ¤n tiÕp phÇn kiÕn thøc: Tiªu ho¸ ë Ngêi vµ ë Thá.
Chuyªn ®Ò 6: tiªu ho¸
BUỔI 11: I. KiÕn thøc c¬ b¶n.
I.1 Kh¸i niÖm tiªu ho¸ - Vai trß cña tiªu ho¸.
- Kh¸i niÖm: lµ qt ®Èy thøc ¨n vµo èng tiªu ho¸ vµ tiªu ho¸ thøc ¨n (biÕn ®æi lÝ häc, ho¸
häc) tiÕt dÞch tiªu ho¸.
- Vai trß: Gióp biÕn ®æi thøc ¨n thµnh chÊt dinh dìng, hÊp thô chóng qua thµnh ruét ®Ó
cung cÊp chóng cho tÕ bµo c¬ thÓ, sö dông trong mäi ho¹t ®éng sèng cña tÕ bµo.
I.2: C¬ quan tiªu ho¸
Gåm hai phÇn chÝnh:
a. èng tiªu ho¸: miÖng, hÇu, ….hËu m«n -> v©n chuyÓn chÊt dinh dìng vµ th¶i
ph©n.
CÊu t¹o chung: gåm 3 líp:
- Líp ngoµi cïng lµ m« liªn kÕt.
- Líp thø hai lµ líp c¬ gi÷a gåm cã c¬ vßng trong, c¬ däc ngoµi. ë d¹ dµy cßn cã
líp c¬ chÐo.
- Líp thø 3 lµ líp mµng nhÇy gåm c¸c tuyÕn tiÕt chÊt nhÇy vµ c¸c tuyÕn tiÕt dÞch
tiªu ho¸.
b. TuyÕn tiªu ho¸: tuyÕn gan, tuyÕn níc bät, tuyÕn ruét, tuyÕn tuþ -> tiÕt dÞch tiªu
ho¸ gióp qu¸ tr×nh tiªu ho¸ thøc ¨n.
I.3: Chøc n¨ng chung: BiÕn ®æi thøc ¨n thµnh s¶n phÈm cuèi cïng, hÊp thô qua thµnh
ruét vµo m¸u ®i nu«i c¬ thÓ, lµm c¬ së cho sù sèng.
I.4: Ho¹t ®éng tiªu ho¸
¨n -> ®Èy thøc ¨n -> tiªu ho¸ (lÝ, ho¸ häc) -> hÊp thô chÊt dinh dìng th¶i b·. Trong ®ã
h® tiªu ho¸ vµ hÊp thô dd lµ quan träng nhÊt.
+ ¨n: thøc ¨n vµo miÖng, ®îc r¨ng nghiÒn n¸t, …
+ §Èy thøc ¨n: miÖng -> thùc qu¶n -> d¹ dµy -> ruét non, …
+ Tiªu ho¸ thøc ¨n: - BiÕn ®æi c¬ häc ( miÖng, d¹ dµy)
- BiÕn ®æi ho¸ häc (ë ruét non, enzim biÕn ®æi thøc ¨n thµnh chÊt
dd)
+ Th¶i b·: chÊt x¬ vµ dinh dìng thõa tíi ruét giµ vµ ra ngoµi.
I.5: HÊp thô chÊt dinh dìng: 2 con ®êng
a. Con ®êng m¸u: gåm ®êng, 35 % Lipit ®· ®îc ®i qua da ph©n gi¶i thµnh axit bÐo,
Glyxerin, axit amin, níc, muèi kho¸ng, vitamin tan trong níc.
b. §êng b¹ch huyÕt: 70% Lipit ®· ®îc muèi mËt nhò t¬ng ho¸ díi d¹ng giät mì nhá vµ
c¸c vitamin tan trong dÇu nh A, D, E, …
I.6: Sù vËn chuyÓn c¸c chÊt dinh dìng tíi tÕ bµo.
- TÊt c¶ c¸c chÊt ®îc hÊp thô theo ®êng m¸u sÏ ®îc v©n chuyÓn qua gan, ®Ó gan xö lÝ
(khö ®éc) vµ ®iÒu hoµ nång ®é c¸c chÊt, sau ®ã vËn chuyÓn ®Õn tÕ bµo.
17
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
- C¸c chÊt theo ®êng b¹ch huyÕt sÏ ®îc vËn chuyÓn ®Õn tÜnh m¹ch díi ®ßn ®Ó hoµ
chung tõ m¸u vµo tim, sau ®ã vËn chuyÓn ®Õn tb.
I.7: Vai trß cña gan trong qu¸ tr×nh tiªu ho¸
- TiÕt dÞch mËt gióp tiªu ho¸ Lipit vµ diÖt khuÈn trong thøc ¨n.
- Khö c¸c chÊt ®äc trong cho lät vµo m¸u ®Õn tÕ bµo.
- §iÒu hoµ nång ®é c¸c chÊt trong m¸u lu«n æn ®Þnh.
I.8: Vai trß c¶u ruét giµ
- HÊp thô mét phÇn lín lîng níc trong dÞch thøc ¨n chuyÓn tíi ruét giµ.
- H×nh thµnh nªn ph©n vµ nhê sù co bãp cña c¸c c¬ hËu m«n -> ph©n ®îc th¶i ra ngoµi.
I.9: VÖ sinh hÖ tiªu ho¸
* Muèn cã mét hÖ tiªu ho¸ kho¶ m¹nh, h® tiªu ho¸ tèt cÇn thùc hiÖn c¸c biÖ ph¸p sau
vµ tr¸nh c¸c t¸c nh©n cã h¹i:
+ ¨n uèng khoa häc, hîp vÖ sinh, ®óng c¸ch.
+ KhÈu phÇn ¨n hîp lÝ, chÕ biÕn hîp khÈu vÞ
+ VÖ sinh r¨ng miÖng sau khi ¨n
Tr¸nh t¸c nh©n cã h¹i:
+ C¸c vi khuÈn, kÝ sinh trïng g©y bÖnh
+ C¸c chÊt ®éc h¹i cã trong thøc ¨n, ®å uèng.
+ ¡n uèng kh«ng ®óng c¸ch vµ hîp vÖ sinh.
BUỔI 12: II. C©u hái - bµi tËp.
a. C©u hái - bµi tËp: VËn dông hiÓu biÕt.
1. Tr×nh bµy ®Æc ®iÓm cÊu t¹o cña c¬ quan tiªu ho¸ phï hîp víi chøc n¨ng mµ nã ®¶m
nhiÖm.
2. Qu¸ tr×nh tiªu ho¸ gåm nh÷ng h® nµo ? Mèi quan hÖ gi÷a chóng.
3. Tr×nh bµy râ qu¸ tr×nh biÕn ®æi thøc ¨n trong èng tiªu ho¸.
3.1. Sù biÕn ®æi thøc ¨n ë khoang miÖng:
Gåm: c¸c h® tiÕt níc bät, nhai, trén thøc ¨n, h® cña enzim amilaza t¹o thµnh viªn …cã
2 biÕn ®æi c¬ b¶n:
+ BiÕn ®æi lÝ häc (chñ yÕu): thøc ¨n ®îc nhai trén víi níc bät t¹o thµnh viªn
(mÒm, nhuyÔn) nhê ph¶n x¹ nuèt, thøc ¨n xuèng thùc qu¶n.
+ BiÕn ®æi ho¸ häc (thø yÕu):
T0 = 37 0 C, pH = 2
Tinh bét chÝn
§êng ®«i (c¬ thÓ cha hÊp thô ®îc).
enzim amilaza
3.2: BiÕn ®æi thøc ¨n trong d¹ dµy.
+ BiÕn ®æi lÝ häc (chñ yÕu): Nhê c¸c c¬ khoÎ ë d¹ dµy, thøc ¨n ®îc nghiÒn bãp,
x¸o trén, thÊm ®Òu dÞch vÞ do tuyÕn vÞ tiÕt ra ®Ó hoµ lo·ng thøc ¨n.
+ BiÕn ®æi ho¸ häc (thø yÕu):
Enzim PÐpin
Pr«tªin
Pr«tªin chuçi ng¾n
(Chuçi dµi gåm nhiÒu axi amin)
Cßn c¸c thøc ¨n kh¸c nh Lipit …. chØ biÕn ®æi vÒ mÆt lÝ häc.
3.3: BiÕn ®æi thøc ¨n ë ruét non.
a. Ruét non cã cÊu t¹o ntn?
- Thµnh ruét non cã 4 líp nhng máng
- Líp c¬ chØ cã c¬ vßng vµ c¬ däc
- Líp niªm m¹c (sau t¸ trµng) cã nhiÒu tuyÕn tiÕt dÞch ruét vµ chÊt nhµy
b. “C¸c ho¹t ®éng biÕn ®æi thøc ¨n ë ruét non”
BiÕn ®æi thøc ¨n ë
Ho¹t ®éng tham gia C¬ quan tÕ bµo thùc T¸c dông cña ho¹t
ruét non
hiÖn
®éng
BiÕn ®æi lÝ häc
- TiÕt dÞch
-TuyÕn gan, tuyÕn
- Thøc ¨n hoµ lo·ng
tuþ, tuyÕn ruét
trén ®Òu dÞch
- Muèi mËt t¸ch
- Ph©n nhá thøc ¨n
18
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
BiÕn ®æi ho¸ häc
Trường THCS TT Thanh Sơn
lipit thµnh giät nhá
biÖt lËp t¹o nhò t¬ng ho¸
- Tinh bét, pr«tªin
chÞu t¸c dông cña
enzim
- TuyÕn níc bät
(enzim amilaza)
-Enzim pepsin,
Tripsin, £rªpssin
- Muèi mËt vµ
enzim Lipaza
- BiÕn ®æi thøc ¨n
thµnh ®êng ®¬n c¬ thÓ
hÊp thô ®îc
- Pr«tªin: Axit amin
- Lipit chÞu t¸c
-Lipit: Glyxªrin+ axit
dông cña dÞch mËt
bÐo
vµ enzim
3.4: HÊp thô chÊt dinh dìng vµ th¶i ph©n.
a - CÊu t¹o cña ruét non phï hîp víi chøc n¨ng hÊp thô.
+ Ruét dµi: 6 -7 m.
+ Niªm m¹c ruét cã nhiÒu nÕp gÊp
+ Cã nhiÒu l«ng ruét vµ l«ng ruét cùc nhá.
Lµm t¨ng S 600 lÇn ®¹t tíi 400-500 m2.
+ M¹ng líi mao m¹ch m¸u vµ m¹ch b¹ch huyÕt dµy ®Æc ®i tíi l«ng ruét.
b. Con ®êng vËn chuyÓn, hÊp thô c¸c chÊt dinh dìng vµ vai trß cña gan.
- Con ®êng vËn chuyÓn, hÊp thô c¸c chÊt dinh dìng
C¸c chÊt dinh dìng ®îc hÊp thô vµ vËn
C¸c chÊt dinh dìng ®îc hÊp thô vµ vËn
chuyÓn theo ®êng m¸u
chuyÓn theo ®êng b¹ch huyÕt
- §êng
- Lipit ( c¸c giät nhá ®· ®îc nhò t¬ng ho¸)
- Axit bÐo vµ Glyxªrin
- C¸c Vitamin tan trong dÇu (Vitamin: A, E,
- Axit amin
E, K)
- C¸c Vitamin tan trong níc
- C¸c muèi kho¸ng
- Níc
- Vai trß cña gan.
+ §iÒu hoµ nång ®é c¸c chÊt dinh dìng trong m¸u lu«n æn ®Þnh.
+ Khö ®éc
+ TiÕt ra dÞch mËt gióp tiªu ho¸ L.
+ TÝch luü ë gan 1 phÇn.
b. C©u hái - bµi tËp n©ng cao.
C©u 1. Lµm ntn ®Ó khi chóng ta ¨n thøc ¨n ®îc biÕn ®æi hoµn toµn thµnh chÊt dinh
dìng mµ c¬ thÓ cã thÓ hÊp thô ®îc ?
- Nhai kØ ë miÖng d¹ dµy ®ì bÞ co bãp
- Thøc ¨n ®îc nghiÒn nhá thÊm ®Òu dÞch tiªu ho¸ gióp biÕn ®æi ho¸ häc ®îc thùc hiÖn
dÔ dµng
C©u 2: Mét ngêi bÞ triÖu chøng thiÕu axit trong d¹ dµy th× sù tiªu ho¸ ë ruét non cã
thÓ diÔn ra nh thÕ nµo ?
- M«n vÞ thiÕu tÝn hiÖu ®ãng nªn thøc ¨n sÏ qua m«n vÞ xuèng ruét non nhiÒu vµ nhanh
h¬n, thøc ¨n sÏ kh«ng ®ñ thêi gian ngÊm ®Òu dÞch tiªu ho¸ cña ruét non nªn hiÖu qu¶
tiªu ho¸ sÏ thÊp.
c. Bµi tËp vÒ nhµ.
Tr¶ lêi c¸c c©u hái cuèi bµi 29, 30 sgk Sinh häc 8.
D. HD vÒ nhµ.
- Häc bµi vµ tr¶ lêi c¸c c©u hái.
- ¤n tiÕp phÇn kiÕn thøc: Tiªu ho¸.
Chuyªn ®Ò 6: tiªu ho¸ (tt)
BUỔI 13: I. KiÕn thøc c¬ b¶n.
19
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
Gv: Đàm Thị Yến
Trường THCS TT Thanh Sơn
I.1. B¶ng 26 – 1. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm vÒ ho¹t ®éng cña enzim trong níc bät (bíc 2)
C¸c èng nghiÖm
èng A
èng B
èng C
HiÖn tîng (®é trong)
Kh«ng ®æi
T¨ng lªn
Kh«ng ®æi
Gi¶i thÝch
Níc l· kh«ng cã enzim biÕn ®æi tinh bét
Níc bät cã enzim biÕn ®æi tinh bét
Níc bät ®un s«i ®· lµm mÊt ho¹t tÝnh cña
enzim biÕn ®æi tinh bét
èng D
Kh«ng ®æi
Do axit HCl ®· h¹ thÊp pH nªn enzim
trong níc bät kh«ng ho¹t ®éng, kh«ng lµm
biÕn ®æi tinh bét
I.2. B¶ng 26 – 2. KÕt qu¶ thÝ nghiÖm vÒ ho¹t ®éng cña enzim trong níc bät (bíc 3)
C¸c èng nghiÖm
èng A1
èng A2
HiÖn tîng (®é trong) Gi¶i thÝch
Cã mµu xanh
Níc l· kh«ng cã enzim biÕn ®æi tinh bét
thµnh ®êng
Kh«ng cã mµu ®á
n©u
èng B1
Kh«ng cã mµu xanh Níc bät cã enzim biÕn ®æi tinh bét thµnh ®êng
èng B2
Cã mµu ®á n©u
èng C1
Cã mµu xanh
Níc bät ®un s«i ®· lµm mÊt ho¹t tÝnh cña
enzim kh«ng cßn kh¶ n¨ng biÕn ®æi tinh
èng C2
Kh«ng cã mµu ®á
bét ®êng
n©u
èng D1
Cã mµu xanh
Do axit HCl ®· h¹ thÊp pH nªn enzim trong
níc bät kh«ng ho¹t ®éng, kh«ng lµm biÕn
èng D2
Kh«ng cã mµu ®á
®æi tinh bét thµnh ®êng
n©u
BUỔI 14: II. C©u hái - bµi tËp.
a. C©u hái - bµi tËp: VËn dông hiÓu biÕt.
C©u 1. C¨n cø vµo ®©u ngêi ta kh¼ng ®Þnh r»ng ruét non lµ c¬ quan chñ yÕu cña hÖ
tiªu ho¸ ®¶m nhËn vai trß hÊp thô chÊt dinh dìng ?
- Ngêi ta kh¼ng ®Þnh r»ng ruét non lµ c¬ quan chñ yÕu cña hÖ tiªu ho¸ ®¶m nhËn vai trß
hÊp thô chÊt dinh dìng lµ c¨n cø vµo c¸c b»ng chøng:
+ Ruét non cã bÒ mÆt hÊp thô rÊt lín, lín nhÊt so víi c¸c ®o¹n kh¸c cña èng tiªu ho¸.
Ruét non cßn cã mao m¹ch m¸u vµ m¹ch b¹ch huyÕt dµy ®Æc
+ Thùc nghiÖm ph©n tÝch thµnh phÇn c¸c chÊt cña thøc ¨n trong c¸c ®o¹n èng tiªu ho¸
còng chøng tá sù hÊp thô c¸c chÊt dinh dìng diÔn ra ë ruét non.
+ DiÖn tÝch bÒ mÆt trong cña ruét non rÊt lín lµ ®iÒu kiÖn cho sù hÊp thô c¸c chÊt dinh
dìng víi hiÖu qu¶ cao
+ HÖ mao m¹ch m¸u vµ m¹ch b¹ch huyÕt ph©n bè dµy ®Æc tíi tõng l«ng ruét lµ ®iÒu
kiÖn cho sù hÊp thô c¸c chÊt dinh dìng víi hiÖu qu¶ cao
C©u 2. Ruét non cã ®Æc ®iÓm cÊu t¹o nµo lµm t¨ng S bÒ mÆt hÊp thô.
+ Ruét dµi: 6 -7 m.
+ Niªm m¹c ruét cã nhiÒu nÕp gÊp
+ Cã nhiÒu l«ng ruét vµ l«ng ruét cùc nhá.
Lµm t¨ng S 600 lÇn ®¹t tíi 400-500 m2…
C©u 3. Liªn hÖ: Mét sè nguyªn nh©n g©y nªn bÖnh t¸o bãn ¶nh hëng tíi ruét vµ ho¹t
®éng cña con ngêi: ®ã lµ lèi sèng Ýt vËn ®éng thÓ lùc, gi¶m nhu ®éng ruét giµ.
Ngîc l¹i ¨n nhiÒu chÊt x¬, vËn ®éng võa ph¶i, … Ruét giµ ho¹t ®éng dÔ dµng.
C©u 4. Sù biÕn ®æi thøc ¨n trong ruét non ë ngêi.
a. BiÕn ®æi lÝ häc thø yÕu:
- §îc thùc hiÖn nhê sù co rót cña c¸c c¬ thµnh ruét non ®©y lµ ho¹t ®éng rÊt yÕu do
thµnh ruét non máng.
- Sù co bãp cña thµnh ruét non t¹o lùc ®Èy thøc ¨n xuèng c¸c phÇn tiÕp theo cña ruét
®ång thêi lµm cho thøc ¨n thÊm ®Òu dÞch mËt, dÞch tuþ, dÞch ruét, …
20
Giáo án BDHSG Sinh học 8
Năm học 2016-2017
- Xem thêm -