Tài liệu Bảo vệ quyền và phát triển thương hiệu hàng hóa việt nam trên thị trường thế giới

BỘ CÔNG THƯƠNG TRUNG TÂM THÔNG TIN CÔNG NGHIỆP VÀ THƯƠNG MẠI BÁO CÁO KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU KHCN Đề tài nghiên cứu KHCN cấp Bộ Tên đề tài: BẢO VỆ QUYỀN VÀ PHÁT TRIỂN THƯƠNG HIỆU HÀNG HOÁ VIỆT NAM TRÊN THỊ TRƯỜNG THẾ GIỚI CHỦ NHIỆM ĐỀ TÀI: PHẠM THẾ PHƯƠNG 7647 01/02/2010 HÀ NỘI 1 - 2010 LỜI MỞ ĐẦU Từ 11/01/2007, Việt Nam chính thức trở thành thành viên thứ 150 của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO). Điều này mở ra cơ hội to lớn trong việc phát triển kinh tế đất nước, nhưng đồng thời chúng ta cũng đối mặt với nhiều thách thức trong đó đặc biệt là tuân thủ các cam kết quốc tế về bảo vệ quyền sở hữu trí tuệ. Việc bảo hộ các quyền sở hữu trí tuệ trước hết là do nhu cầu của sự phát triển và giao lưu quốc tế, đặc biệt trong bối cảnh toàn cầu hoá, khu vực hoá về kinh tế, thương mại diễn ra ngày càng sôi động, nhưng đó cũng là yêu cầu mang tính nội tại của phát triển kinh tế đất nước. Bảo hộ quốc tế quyền sở hữu trí tuệ nói chung và vấn đề bảo hộ thương hiệu hàng hoá nói riêng là một hoạt động có tính tất yếu, khách quan, không ngừng được phát triển. Bảo hộ và xây dựng thương hiệu hàng hóa Việt Nam trên thị trường quốc tế không chỉ là vấn đề tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp và còn mang tầm lớn hơn thể hiện sự phát triển kinh tế của một quốc gia. Hiện nay không có văn bản pháp luật nào định nghĩa rõ ràng về thương hiệu và nó cũng không phải là một thuật ngữ pháp lý chính thức trong các văn bản pháp luật về sở hữu trí tuệ. Tuy nhiên, thương hiệu được sử dụng phổ biến bao trùm để chỉ về nhãn hiệu, tên thương mại và chỉ dẫn địa lý. Nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để nhận biết hàng hoá hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp, giúp phân biệt chúng với hàng hoá hoặc dịch vụ của các doanh nghiệp khác. Nhãn hiệu có thể là chữ cái hoặc chữ số, từ ngữ, hình ảnh hoặc hình vẽ, hình khối (03 chiều) hoặc sự kết hợp các yếu tố này. Nhãn hiệu được hiểu bao gồm cả nhãn hiệu dịch vụ. Thương hiệu có thể được nhận biết nhờ vào nhãn hiệu hoặc/và tên thương mại cũng như chỉ dẫn địa lý. Thương hiệu có thể hiểu về bản chất là danh tiếng của một doanh nghiệp thông qua sản phẩm, dịch vụ hoặc của doanh nghiệp mà được nhận biết nhờ vào nhãn hiệu và những yếu tố ẩn bên trong nhãn hiệu đó. Trong bèi c¶nh ViÖt Nam ®ang ngµy cµng héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ s©u réng, c¸c vÊn ®Ò vÒ së h÷u trÝ tuÖ, b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt ngµy cµng 1  ®−îc quan t©m kÓ c¶ tõ phÝa doanh nghiÖp còng nh− c¸c c¬ quan qu¶n lý nhµ n−íc. V× vËy , viÖc nghiªn cøu b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi lµ hÕt søc cÇn thiÕt c¶ vÒ mÆt lý luËn vµ thùc tiÔn trong thêi kú héi nhËp kinh tÕ quèc tÕ. Trong phạm vi đề tài nghiên cứu tập trung chủ yếu vào sở hữu trí tuệ đối với hàng hóa Việt Nam trên thị trường thế giới, chúng tôi sẽ đề cập chủ yếu về vấn đề bảo hộ nhãn hiệu Việt Nam trên thị trường thế giới. Thuật ngữ “thương hiệu hàng hóa” trong đề tài sẽ được thể hiện liên quan đến bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp và tập trung vào nhãn hiệu. Với mục tiêu đánh giá thực trạng bảo vệ quyền và phát triển thương hiệu của Việt Nam trên thị trường thế giới thời gian qua và đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm bảo vệ quyền và phát triển thương hiệu của Việt Nam trên thị trường thế giới trong điều kiện hiện nay, đề tài được cấu trúc thành 3 chương: Chương I: Một số vấn đề lý luận về bảo vệ quyền và phát triển thương hiệu hàng hoá Việt Nam Chương II: Thực trạng bảo vệ quyền và phát triển thương hiệu hàng hoá Việt Nam trên thị trường thế giới Chương III: Một số giải pháp chủ yếu nhằm bảo vệ và phát triển thương hiệu hàng hoá Việt Nam trên thị trường thế giới. Bằng phương pháp nghiên cứu: thu thËp tµi liÖu, sè liÖu; ph−¬ng ph¸p tæng hîp nghiªn cøu liªn quan ®Ón chñ ®Ò nghiªn cøu vµ kÕ thõa nh÷ng kÕt qu¶ nghiªn cøu tr−íc ®©y; ph−¬ng ph¸p kh¶o s¸t thùc tiÔn; ph−¬ng ph¸p chuyªn gia, héi th¶o khoa häc, ®Ò tµi ®· ®−a ra nh÷ng ®¸nh gi¸ chung vÒ thùc tr¹ng viÖc b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng hãa ViÖt Nam vµ c¨n cø vµo ®ã ®−a ra nh÷ng gi¶i ph¸p ®èi víi c¬ quan qu¶n lý Nhµ n−íc còng nh− ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam. 2  MỤC LỤC DANH MôC C¸C Tõ VIÕT T¾T LỜI MỞ ĐẦU 1 Ch−¬ng I Mét sè vÊn ®Ò lý luËn vÒ b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng hãa viÖt nam 6 1. C¬ së lý luËn vÒ së h÷u trÝ tuÖ vµ th−¬ng hiÖu hµng ho¸ 6 QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ 6 1.1 Së h÷u c«ng nghiÖp 9 1.2 Th−¬ng hiÖu hµng ho¸ 14 1.3 QuyÒn vµ tr¸ch nhiÖm chñ së h÷u 17 2. C¬ së ph¸p lý vÒ b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu t¹i ViÖt Nam 2.1 §¨ng kÝ th−¬ng hiÖu t¹i ViÖt Nam 19 2.2 QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi th−¬ng hiÖu 20 2.3 C¬ së ph¸p lý ®Ó b¶o hé vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu t¹i ViÖt Nam 21 3. Ph¸p luËt quèc tÕ vÒ b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu 3.1 HiÖp ®Þnh Trips 28 3.2 HiÖp −íc vÒ LuËt Nh·n hiÖu 31 3.3 Tho¶ −íc Marid NghÞ ®Þnh th− Marid 32 4. Bµi häc kinh nghiÖm vÒ b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ cña mét sè n−íc trªn thÕ giíi khi v−¬n ra thÞ tr−êng n−íc ngoµi 35 4.1 B¶o hé nh·n hiÖu t¹i EU 35 4.2 B¶o hé nh·n hiÖu t¹i Hoa kú 37 4.3 §óc kÕt kinh nghiÖm cho ViÖt Nam 41 Ch−¬ng II: THùC TR¹NG B¶O VÖ QUYÒN Vµ PH¸T TRIÓN TH¦¥NG HIÖU HµNG HãA VIÖT NAM TR£N THÞ TR−êng thÕ giíi 3  1. Tæng quan vÒ së h÷u c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam 42 1.1 LÞch sö ph¸t triÓn ho¹t ®éng b¶o hé Së h÷u c«ng nghiÖp cña ViÖt Nam 42 1.2 HÖ thèng b¶o hé quyÒn SHCN cña ViÖt Nam hiÖn nay 44 2. Thùc tr¹ng viÖc b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi ®èi víi doanh nghiÖp ViÖt Nam 50 2.1 C¸c vÊn ®Ò vÒ ®¨ng kÝ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ vÒ th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi 50 2.2 C¸c tranh chÊp ®iÓn h×nh ®èi víi th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi.52 3. Thùc tr¹ng chÝnh s¸ch hç trî ®Ó b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi 57 3.1 ChÝnh s¸ch hç trî b¶o vÖ quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®èi víi th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi 57 3.2 C¸c biÖn ph¸p hç trî ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam t¹i n−íc ngoµi 59 4. §¸nh gi¸ chung vÒ b¶o vÖ vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi thêi gian qua 63 4.1 KÕt qu¶ 63 4.2 C¸c mÆt h¹n chÕ 65 4.3 Nguyªn nh©n vµ kÕt luËn 65 Ch−¬ng III mét sè gi¶i ph¸p chñ yÕu nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng hãa viÖt nam trªn thÞ tr−êng thÕ giíi 1. §Ò xuÊt gi¶i ph¸p vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý Nhµ n−íc nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ khi th©m nhËp thÞ tr−êng thÕ giíi 70 2. §Ò xuÊt vÒ ho¹t ®éng qu¶n lý nhµ n−íc nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ ph¸t triÓn th−¬ng hiÖu hµng ho¸ ViÖt Nam 76 KÕT LUËN 84 Tài liệu tham khảo 86 Mẫu đơn đăng ký nhãn hiệu 88 4  DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT WIPO Tæ chøc Së h÷u TrÝ tuÖ ThÕ giíi DN Doanh nghiệp NH Nhãn hiệu SHTT Sở hữu trí tuệ SHCN Sở hữu công nghiệp ĐKNH Đăng ký nhãn hiệu TH Thương hiệu VN Việt Nam BLDS Bộ Luật Dân sự TLT Hiệp ước về Luật Nhãn hiệu VBBH Văn bằng bảo hộ   5  CHƯƠNG I MỘT SỐ CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ BẢO VỆ VÀ PHÁT TRIỂN THƯƠNG HIỆU HÀNG HÓA VIỆT NAM 1. Cơ sở lý luận về sở hữu trí tuệ và thương hiệu hàng hóa Quyền Së h÷u trÝ tuÖ Quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân được pháp luật bảo vệ đối với các tài sản trí tuệ do mình sáng tạo ra hay sở hữu. Quyền sở hữu trí tuệ có thể được chia thành hai nhánh chính, đó là quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, và quyền sở hữu công nghiệp. Giống cây trồng, tuỳ từng nước, có thể xếp vào nhánh sở hữu công nghiệp hoặc theo một nhánh độc lập. Việt Nam thực hiện bảo hộ theo một cơ chế độc lập. Tuy không có một định nghĩa chính thức nào về quyền sở hữu trí tuệ, song theo Điều 2 (viii) Công ước thành lập Tổ chức Sở hữu trí tuệ thế giới (WIPO) đưa ra danh mục các đối tượng được bảo hộ quyền sở hữu trí tuệ, bao gồm: tác phẩm văn học, nghệ thuật và khoa học; chương trình biểu diễn của các nghệ sỹ, tác phẩm ghi âm và chương trình phát thanh, truyền hình; sáng chế thuộc mọi lĩnh vực; phát minh khoa học; kiểu dáng công nghiệp; nhãn hiệu hàng hoá và nhãn hiệu dịch vụ, các chỉ dẫn và tên thương mại; bảo hộ chống cạnh tranh không lành mạnh và mọi quyền khác bắt nguồn từ hoạt động trí tuệ trong các lĩnh vực công nghiệp, khoa học, văn học hoặc nghệ thuật. Theo Điều 4, Luật Sở hữu trí tuệ 2005 của Việt Nam, quyền sở hữu trí tuệ là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tài sản trí tuệ, bao gồm quyền tác giả và quyền liên quan đến quyền tác giả, quyền sở hữu công nghiệp và quyền đối với giống cây trồng. Quyền tác giả Quyền tác giả (còn được gọi là bản quyền) được hiểu là quyền của tổ chức, cá nhân đối với các tác phẩm văn học, khoa học và nghệ thuật do họ tạo ra hay sở hữu. Theo cách hiểu đơn giản, bản quyền là loại hình sở hữu liên quan đến những thông tin được 6  thể hiện bằng các vật thể hữu hình với số lượng bản sao không hạn chế, tại cùng một thời điểm, ở các địa điểm khác nhau trên thế giới. Quyền sở hữu trong trường hợp này không phải là quyền sở hữu bản thân các bản sao, mà chính là những thông tin được phản ánh trong bản sao đó. Như vậy, bản quyền áp dụng đối với “Mọi thành tựu trong lĩnh vực văn học, khoa học và nghệ thuật, bất kể được thể hiện bằng phương thức hay hình thức nào”. Tác phẩm văn học, khoa học và nghệ thuật là một khái niệm tổng quát, trong lĩnh vực bảo hộ bản quyền phải được hiểu là bao gồm mọi tác phẩm nguyên gốc, không phụ thuộc vào giá trị văn học và nghệ thuật của tác phẩm. Theo Điều 4, Luật Sở hữu trí tuệ 2005, quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với tác phẩm do mình sáng tạo ra hoặc sở hữu. Quyền liên quan đến quyền tác giả Quyền liên quan đến quyền tác giả (còn gọi là quyền kề cận) là một loại quyền được phát sinh trên cơ sở quyền tác giả (quyền phái sinh). Mục đích của quyền liên quan là bảo hộ lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân đã góp phần tạo cho công chúng khả năng tiếp cận các tác phẩm hoặc đã tạo ra những đối tượng không đạt tiêu chuẩn là tác phẩm nhưng đã thể hiện sự sáng tạo hay kỹ năng kỹ thuật hoặc kỹ năng tổ chức cần phải được thừa nhận như là tài sản kiểu như bản quyền. Bởi vậy, phần lớn các hệ thống pháp luật đều dành sự bảo hộ pháp lý cho loại quyền này. Tuy vậy, các hệ thống pháp luật cũng quy định rõ rằng việc thực hiện quyền liên quan không được làm phương hại đến và không gây ảnh hưởng đến sự bảo hộ bản quyền. Theo truyền thống, các đối tượng được hưởng quyền liên quan gồm ba loại, đó là những người biểu diễn; những nhà sản xuất bản ghi âm và các tổ chức phát thanh, phát hình. Theo Điều 4, Luật Sở hữu trí tuệ 2005, quyền liên quan đến quyền tác giả là quyền của tổ chức, cá nhân đối với cuộc biểu diễn, bản ghi âm, ghi hình, chương trình phát sóng, tín hiệu vệ tinh mang chương trình được mã hoá. Quyền đối với giống cây trồng Là đối tượng của quyền sở hữu trí tuệ, giống cây trồng cũng gắn liền với các hoạt động sáng tạo của tổ chức, cá nhân trong quá trình nghiên cứu nhân, tạo giống mới. 7  Điểm giống với bảo hộ sở hữu công nghiệp là chỗ, bảo hộ giống cây trồng là dành cho cho người nắm quyền giống cây độc quyền khai thác giống cây, từ đó động viên sáng tạo. Theo Điều 4, Luật Sở hữu trí tuệ, quyền đối với giống cây trồng là quyền của tổ chức, cá nhân đối với giống cây trồng mới do mình chọn tạo hoặc phát hiện và phát triển hoặc được hưởng quyền sở hữu. QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ, nh− mäi quyÒn së h÷u kh¸c, cho phÐp chñ së h÷u hoÆc ng−êi t¹o ra tµi s¶n trÝ tuÖ, vÝ dô nh− s¸ng chÕ, nh·n hiÖu, c¸c t¸c phÈm v¨n häc, nghÖ thuËt, thu lîi nhuËn tõ chÝnh nh÷ng tµi s¶n trÝ tuÖ nµy. Ngoµi ra, chñ së h÷u hoÆc ng−êi t¹o ra tµi s¶n trÝ tuÖ cßn cã quyÒn nh©n th©n vµ quyÒn tµi s¶n víi c¸c tµi s¶n trÝ tuÖ cña hä. Môc ®Ých cña ChÝnh s¸ch b¶o hé së h÷u trÝ tuÖ Môc ®Ých chÝnh cña phÇn lín c¸c nh¸nh cña hÖ thèng së h÷u trÝ tuÖ lµ khuyÕn khÝch vµ b¶o hé sù s¸ng t¹o vµ ®æi míi cña con ng−êi. LuËt vµ chÝnh s¸ch vÒ së h÷u trÝ tuÖ ph¶i lµm sao c©n b»ng ®−îc quyÒn vµ lîi Ých gi÷a mét bªn lµ c¸c nhµ s¸ng t¹o vµ ®æi míi vµ bªn kia lµ c«ng chóng. HÖ thèng b¶o hé s¸ng chÕ còng khÝch lÖ mäi ng−êi béc lé s¸ng chÕ cña m×nh h¬n lµ gi÷ kÝn nã nh− mét bÝ mËt th−¬ng m¹i, do ®ã lµm giµu thªm kho tµng tri thøc c«ng céng vµ ®Èy m¹nh h¬n n÷a ho¹t ®éng ®æi míi cña c¸c nhµ s¸ng chÕ kh¸c. B¶n chÊt vµ ph¹m vi cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ (mà chủ yếu là quyền SHCN) lµ ®éc quyÒn sö dông vµ ng¨n kh«ng cho ng−êi kh¸c sö dông (bao gåm t¸i t¹o, lµm t−¬ng tù, b¸n, nhËp khÈu vµ c¸c h×nh thøc khai th¸c kh¸c) thµnh qu¶ s¸ng t¹o cña m×nh. Trong mét sè tr−êng hîp, mét quyÒn së h÷u trÝ tuÖ nµo ®ã cã thÓ kh«ng ph¶i lµ ®éc quyÒn mµ cã thÓ lµ quyÒn yªu cÇu ng−êi thø ba tr¶ tiÒn thï lao xøng ®¸ng cho viÖc ¸p dông ®èi t−îng së h÷u trÝ tuÖ. Giíi h¹n vµ lo¹i trõ Mäi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®Òu cã giíi h¹n vµ lo¹i trõ, vµ trong mét sè tr−êng hîp, đó là ph¶i chuyÓn giao b¾t buéc (lix¨ng kh«ng tù nguyÖn) sáng chế; hay sử dụng sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí mạch tích hợp không nhằm 8  mục đích kinh doanh thì cũng không bị có là xâm phạm quyền... §©y chÝnh lµ c«ng cô ®Ó lµm c©n b»ng quyÒn vµ lîi Ých cña ng−êi n¾m gi÷ quyÒn vµ nhµ s¸ng t¹o víi ng−êi sö dông. §Ó ®¹t ®−îc c¸c môc tiªu cña chÝnh s¸ch c«ng vÒ së h÷u trÝ tuÖ, kh¶ n¨ng ¸p ®Æt c¸c giíi h¹n cho c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ cã thÓ lµ mét c«ng cô quan träng trong tay c¸c nhµ lµm luËt. B¶o hé së h÷u trÝ tuÖ trªn b×nh diÖn quèc tÕ Một trong những nguyên tắc quan trọng của quyền sở hữu trí tuệ (sở hữu công nghiệp), đó là nguyên tắc lãnh thổ. Tức là, c¸c quyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®−îc cÊp ë mét n−íc chØ ph¸t sinh hiÖu lùc trong ph¹m vi l·nh thæ cña n−íc ®ã mà kh«ng ph¸t sinh hiÖu lùc ë c¸c n−íc kh¸c. V× vËy, nÕu chñ cña mét s¸ng chÕ, nhãn hiệu hay kiểu dáng công nghiệp muèn b¶o hé đối tượng cña m×nh ë c¸c n−íc kh¸c th× ph¶i nép ®¬n yªu cÇu cÊp văn b»ng bảo hộ vµo mçi n−íc trong sè c¸c n−íc mong muèn. §Ó ®¶m b¶o kh¶ n¨ng cã ®−îc sù b¶o hé ë n−íc ngoµi cho c¸c c«ng d©n cña m×nh, nhiÒu quèc gia ®· ký kÕt c¸c hiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ së h÷u trÝ tuÖ. Ngoµi c¸c HiÖp ®Þnh quèc tÕ vÒ së h÷u trÝ tuÖ cßn cã c¸c HiÖp ®Þnh song ph−¬ng vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. C¸c HiÖp ®Þnh song ph−¬ng nµy còng ®−îc x©y dùng trªn c¸c nguyªn t¾c ®èi xö quèc gia (b×nh ®¼ng, cã ®i cã l¹i) vµ tèi huÖ quèc, cïng víi c¸c rµng buéc cho viÖc x¸c lËp vµ thùc thi quyÒn së h÷u trÝ tuÖ. Néi dung cña quyÒn së h÷u trÝ tuÖ QuyÒn së h÷u trÝ tuÖ ®−îc quy ®Þnh trong LuËt Së h÷u trÝ tuÖ cña ViÖt Nam bao gåm quyÒn t¸c gi¶ vµ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. 1.1. Sở hữu công nghiệp: QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp QuyÒn së h÷u c«ng nghiÖp bao gåm quyÒn së h÷u ®èi víi s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu vµ quyÒn së h÷u ®èi víi c¸c ®èi t−îng kh¸c do luËt ph¸p quy ®Þnh. HiÖn nay, c¸c ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp ®· ®−îc më réng thªm nh− bÝ mËt kinh doanh, chØ dÉn ®Þa lý, tªn th−¬ng m¹i, b¶o hé quyÒn chèng c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh vµ thiÕt kÕ bè trÝ m¹ch tÝch hîp. ViÖc b¶o hé c¸c ®èi t−îng míi nµy ®· ®−îc quy ®Þnh trong c¸c NghÞ ®Þnh t−¬ng øng. 9  Chñ thÓ cña quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp • T¸c gi¶: T¸c gi¶ vµ ®ång t¸c gi¶ lµ ng−êi ®· t¹o ra c¸c giải pháp kỹ thuật ®−îc thÓ hiÖn d−íi d¹ng s¸ng chÕ, gi¶i ph¸p h÷u Ých, kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp. T¸c gi¶ lµ ng−êi s¸ng t¹o vµ lµ chñ thÓ cña quan hÖ ph¸p luËt vÒ quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp. Sù s¸ng t¹o cña t¸c gi¶ ®−îc chøng minh b»ng chÝnh néi dung khoa häc cña ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp mµ t¸c gi¶ ®· t¹o ra. • Chñ së h÷u c¸c ®èi t−îng c«ng nghiÖp Chñ së h÷u c¸c ®èi t−îng c«ng nghiÖp lµ tổ chức, c¸ nh©n ®−îc c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn cÊp văn bằng bảo hộ đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, nhãn hiệu, hay có được một cách hợp pháp đối với bí mật kinh doanh, tên thương mại hoÆc là người nhận chuyÓn giao hợp pháp các đối tượng trên đây. • Ng−êi cã quyÒn sö dông chỉ dẫn địa lý Theo quy định của Luật Sở hữu trí tuệ 2005, Nhà nước là chủ sở hữu duy nhất đối với chỉ dẫn địa lý. Nhà nước có thể cho phép các tổ chức, cá nhân sản xuất sản phẩm mang chỉ dẫn địa lý; Tổ chức tập thể đại diện cho các tổ chức, cá nhân đó và Cơ quan quản lý hành chính địa phương nơi có chỉ dẫn địa lý thay mặt Nhà nước quản lý và sử dụng chỉ dẫn địa lý. Kh¸ch thÓ cña quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp ViÖc x¸c ®Þnh kh¸ch thÓ cña quan hÖ ph¸p luËt trong b¶o hé sở hữu c«ng nghiÖp nh»m b¶o vÖ lîi Ých hîp ph¸p cña chñ thÓ tham gia vµo quan hÖ ®ã. Kh¸ch thÓ cña quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp lµ kÕt qu¶ cña ho¹t ®éng s¸ng t¹o thÓ hiÖn b»ng c¸c ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp. Thùc chÊt ®èi t−îng ®−îc b¶o hé ë ®©y lµ lîi Ých kinh tÕ cña chñ së h÷u c«ng nghiÖp, ng−êi cã quyÒn sö dông c¸c ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp, tuy nhiªn ph¶i phï hîp víi lîi Ých x· héi. • S¸ng chÕ Sáng chế là giải pháp kỹ thuật dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề xác định bằng việc ứng dụng các quy luật tự nhiên (Khoản 12, Điều 10  4 Luật Sở hữu trí tuệ).  Như vậy, sáng chế phải là giải pháp kỹ thuật. Giải pháp kỹ thuật đó thể hiện dưới dạng sản phẩm hoặc quy trình nhằm giải quyết một vấn đề cụ thể của đời sống con người bằng việc ứng dụng các định luật, quy luật tự nhiên mà trước đó con người đã phát hiện ra. Sáng chế được bảo hộ dưới hình thức cấp bằng độc quyền sáng chế phải thoả mãn ba điều kiện: (i) Phải có tính mới thế giới; (ii) Phải có trình độ sáng tạo (tính không hiển nhiên); và (iii) Phải có khả năng áp dụng công nghiệp. Sáng chế được bảo hộ dưới hình thức cấp bằng độc quyền giải pháp hữu ích phải thỏa mãn hai điều kiện: (i) Phải có tính mới thế giới; (ii) Phải có khả năng áp dụng công nghiệp. • KiÓu d¸ng c«ng nghiÖp Theo Luật Sở hữu trí tuệ: “Kiểu dáng công nghiệp là hình dáng bên ngoài của sản phẩm, được thể hiện bằng hình khối, đường nét, màu sắc hoặc sự kết hợp các yếu tố này”. Theo quy định, để được bảo hộ là kiểu dáng công nghiệp thì kiểu dáng đó phải là hình dáng bên ngoài của sản phẩm có: (i) Có tính mới; (ii) Có tính sáng tạo (tính không hiển nhiên) và (iii) có khả năng áp dụng công nghiệp (dùng làm mẫu để chế tạo sản phẩm theo phương pháp công nghiệp và thủ công nghiệp- khả năng tái chế hàng loạt). Kiểu dáng công nghiệp cũng được coi là chưa bị bộc lộ công khai (mới) nếu chỉ có một số người hạn chế biết được và có nghĩa vụ giữ bí mật kiểu dáng công nghiệp đó. Kiểu dáng công nghiệp cũng sẽ không bị mất tính mới nếu được công bố trong các trường hợp sau đây với điều kiện đơn đăng ký kiểu dáng công nghiệp được nộp trong thời hạn sấu tháng kể từ ngày công bố đó: (i) bị người khác biết được mà tự ý công bố mà không được phép của người có quyền đăng ký; (ii) Được người có quyền đăng ký công bố dưới dạng báo cáo khoa học; (iii) Được người có quyền đăng ký trưng bày tại triển lãm quốc gia hay quốc tế chính thức hoặc được thừa nhận là chính thức. 11  • Nh·n hiÖu Đó là bất kỳ dấu hiệu nào có khả năng phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các doanh nghiệp khác nhau. Nhãn hiệu có thể là các chữ (như CocaCola, Trung Nguyên, Kodak, Konica, Vietcombank, Citibank…), hình – thường được gọi là lôgô – (hình cánh én của Honda, hình cửa sổ của Microsoft…) hoặc sự kết hợp chữ và hình (hình và chữ VNPT của Tổng công ty bưu chính viễn thông…) Nhãn hiệu có chức năng dùng để chỉ dẫn về nguồn gốc thương mại của sản phẩm, dịch vụ mang nhãn hiệu, tức là chỉ dẫn về cá thể doanh nghiệp là người sản xuất hàng hoá hoặc cung cấp dịch vụ mang nhãn hiệu. Đây là một trong những đối tượng sở hữu trí tuệ có lịch sử lâu đời nhất và hiện nay hầu như nước nào trên thế giới cũng có quy định pháp luật để bảo hộ đối tượng này. Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sử dụng thuật ngữ “nhãn hiệu” thay cho thuật ngữ “nhãn hiệu hàng hoá” đã được sử dụng trong hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ trước đó. Theo đó, nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau. Như vậy, định nghĩa về nhãn hiệu dựa trên chức năng của nhãn hiệu, đó là chức năng phân biệt hàng hoá và dịch vụ của các cơ sở sản xuất kinh doanh khác nhau. Để thực hiện chức năng phân biệt, nhãn hiệu phải giúp người tiêu dùng nhận biết được, phân biệt được hàng hoá-khả năng tự phân biệt- và đồng thời phải có khả năng phân biệt với hàng hoá, dịch vụ của các chủ thể khác nhau. HiÖn nay t×nh tr¹ng nh·n hiÖu cña ViÖt Nam bÞ vi ph¹m ë n−íc ngoµi lµ rÊt nhiÒu vµ ®©y thùc sù lµ vÊn ®Ò ®−îc c¸c doanh nghiÖp ViÖt Nam hiÖn nay rÊt quan t©m khi xuÊt khÈu hµng ho¸ ra thÞ tr−êng n−íc ngoµi. Cho nªn ®i s©u t×m hiÓu h¬n vÒ vÊn ®Ò nµy lµ rÊt cÇn thiÕt. Chỉ dẫn địa lý Chỉ dẫn địa lý là một khái niệm tương đối mới, dùng để chỉ những đối tượng sở hữu trí tuệ không còn mới. Trong Công ước Paris về bảo hộ sở hữu công nghiệp (1883), thuật ngữ “chỉ dẫn địa lý” không được sử dụng mà thay vào đó là “chỉ dẫn 12  nguồn gốc” và “tên gọi xuất xứ hàng hoá”. Theo đó, chỉ dẫn nguồn gốc nghĩa là bất kỳ sự diễn đạt hoặc ký hiệu được sử dụng để chỉ ra nguồn gốc của một sản phẩm hoặc một dịch vụ từ một nước, một vùng hay một địa điểm cụ thể. Trong khi đó, tên gọi xuất xứ hàng hoá nghĩa là tên địa lý của một nước, một vùng hay một địa điểm cụ thể xác định một sản phẩm có nguồn gốc chính tại nơi có điều kiện địa lý độc đáo và cần thiết để tạo ra đặc điểm chất lượng của sản phẩm, bao gồm các yếu tố tự nhiên và con người. Tên gọi xuất xứ hàng hoá có thể được hiểu là một dạng đặc biệt của chỉ dẫn nguồn gốc. Trước khi có Luật Sở hữu trí tuệ 2005, pháp luật Việt Nam bảo hộ chỉ dẫn địa lý dưới hai hình thức. Một loại chỉ dẫn địa lý đặc biệt là tên gọi xuất xứ hàng hoá được bảo hộ trên cơ sở đăng ký xác lập quyền. Các chỉ dẫn địa lý khác (không phải tên gọi xuất xứ hàng hoá) được bảo hộ trên cơ sở quyền được xác lập tự động, không cần phải đăng ký. Tuy nhiên, phù hợp với sự phát triển của luật pháp quốc tế và nâng cao hiệu quả bảo hộ chỉ dẫn địa lý nói chung, Luật Sở hữu trí tuệ gộp hai đối tượng này thành một, được gọi chung là “chỉ dẫn địa lý” và bảo hộ theo nguyên tắc quyền được xác lập trên cơ sở đăng ký với cơ quan nhà nước có thẩm quyền. Quyền sở hữu công nghiệp được xác lập như sau: - Quyền sở hữu công nghiệp đối với sáng chế, kiểu dáng công nghiệp, thiết kế bố trí, nhãn hiệu, chỉ dẫn địa lý được xác lập trên cơ sở quyết định cấp văn bằng bảo hộ của cơ quan nhà nước có thẩm quyền theo thủ tục đăng ký quy định tại Luật Sở hữu trí tuệ hoặc nhãn hiệu công nhận đăng ký quốc tế theo quy định của điều ước quốc tế mà Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt Nam là thành viên; đối với nhãn hiệu nổi tiếng, quyền sở hữu được xác lập trên cơ sở sử dụng, không phụ thuộc vào thủ tục đăng ký; - Quyền sở hữu công nghiệp đối với tên thương mại được xác lập trên cơ sở sử dụng hợp pháp tên thương mại đó; 13  - Quyền sở hữu công nghiệp đối với bí mật kinh doanh được xác lập trên cơ sở có được một cách hợp pháp bí mật kinh doanh và thực hiện việc bảo mật bí mật kinh doanh đó; - Quyền chống cạnh tranh không lành mạnh được xác lập trên cơ sở hoạt động cạnh tranh trong kinh doanh. Bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp là một vấn đề không phải là xa lạ với các nước trên thế giới nhưng lại khá mới mẻ đối với các doanh nghiệp của Việt Nam. Rất ít doanh nghiệp nước ta nhận thức được rằng bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp đóng vai trò vô cùng quan trọng đối với các doanh nghiệp trong việc thiết lập quyền sở hữu công nghiệp của mình trên thị trường trong nước và càng trở nên quan trọng hơn khi tham gia vào thị trường quốc tế. Là một yếu tố thể hiện lợi thế cạnh tranh trong thương mại, các đối tượng sở hữu công nghiệp cần được đăng ký bảo hộ nhằm bảo đảm tối đa các quyền lợi của doanh nghiệp trong môi trường kinh doanh, đồng thời, hoạt động này phải đi trước một bước trong chiến lược kinh doanh. Với một đối tượng quyền sở hữu công nghiệp đã được đăng ký bảo hộ, doanh nghiệp luôn có sự chắc chắn: - Có cơ sở pháp lý để bảo vệ chính doanh nghiệp trong hoạt động bảo vệ thương hiệu của mình - Chính các đối tượng đã được đăng ký đó sẽ trở thành tài sản của doanh nghiệp và nó giá trí lớn thậm chí rất lớn nếu công việc kinh doanh của họ phát đạt - Đang hòa nhập cùng nguyên tắc và chuẩn mực của thế giới. 1.2 Thương hiệu hàng hóa Khi hàng hóa được lưu thông trên thị trường thì nhãn hiệu trở thành nhãn hiệu thương mại. Nếu nhãn hiệu thương mại được đăng ký bảo hộ quyền sở hữu công nghiệp tại cơ quan Nhà nước có thẩm quyền thì chủ sở hữu có toàn quyền sử dụng nhãn hiệu thương mại đó dưới sự bảo hộ của pháp luật. Với ý nghĩa đó thương hiệu hàng hóa được hiểu là nhãn hiệu sau khí đã được thương mại hóa. Như đã đề cập ở 14  lời nói đầu, thương hiệu hàng hoá trong phạm vi nghiên cứu sẽ tập trung vào sở hữu công nghiệp và nhãn hiệu. Kh¸i niÖm nh∙n hiÖu . Theo c«ng −íc Paris 1983 vÒ b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp, nh·n hiÖu ®−îc coi lµ mét trong c¸c ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp. Nh−ng kh¸i niÖm nh·n hiÖu theo ph¸p luËt c¸c n−íc trªn thÕ giíi lµ hoµn toµn kh«ng ®ång nhÊt, mçi quèc gia ®Òu ®−a ra kh¸i niÖm riªng trong ph¸p luËt n−íc m×nh. Ch¼ng h¹n, theo ®¹o luËt nh·n hiÖu Trademark ACT B.E.2534 cña Th¸i Lan, nh·n hiÖu ®−îc hiÓu lµ nh÷ng h×nh ¶nh, tªn, tõ ng÷, ch÷ c¸i ch÷ ký hoÆc sù kÕt hîp c¸c mµu s¾c, h×nh d¸ng vËt thÓ hoÆc bÊt cø sù kÕt hîp nµo cña nh÷ng yÕu tè trªn. Theo luËt nh·n hiÖu cña Mü, nh·n hiÖu cã thÓ lµ tõ, ng÷, dÊu hiÖu hay h×nh vÏ, hoÆc sù kÕt hîp cña tõ, ng÷, dÊu hiÖu hay h×nh vÏ x¸c ®Þnh vµ ph©n biÖt nguån gèc cña hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cña ng−êi nµy víi ng−êi kh¸c. Ph¸p l¹i ®−a ra mét ®Þnh nghÜa kh¸c vÒ nh·n hiÖu trong Bé luËt së h÷u c«ng nghiÖp 1991: nh·n hiÖu, nh·n hiÖu th−¬ng m¹i hay nh·n hiÖu dÞch vô lµ mét dÊu hiÖu ®−îc thÓ hiÖn b»ng h×nh ®Ó ph©n biÖt s¶n phÈm cña mét c¸ nh©n hoÆc mét ph¸p nh©n. Còng theo quy ®Þnh cña bé luËt nµy, nh·n hiÖu cã thÓ ®−îc h×nh thµnh tõ tªn, tªn ng−êi, tªn dßng hä, tªn vïng ®Êt, dÊu hiÖu, h×nh t−îng, sù kÕt hîp mµu s¾c, thËm chÝ Ph¸p cßn quy ®Þnh vÒ nh·n hiÖu ©m thanh, nh·n hiÖu xóc gi¸c vµ nh·n hiÖu khøu gi¸c. Kh¸i niÖm vÒ nh·n hiÖu cña Ph¸p ®−a ra trong bé luËt c«ng nghiÖp n¨m 1991 vÉn dùa trªn nÒn t¶ng lµ ®¹o luËt n¨m 1975. Nh−ng Anh vµ mét sè n−íc kh¸c l¹i ®−a ra kh¸i niÖm nh·n hiÖu dùa trªn chØ thÞ 89/104/EEC cña Héi ®ång c¸c bé tr−ëng liªn minh ch©u ¢u ngµy 21/12/1988 nh− sau: nh·n hiÖu lµ bÊt cø dÊu hiÖu nµo ®−îc biÓu hiÖn b»ng h×nh, ®å thÞ cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt hµng ho¸ dÞch vô cña mét nhµ kinh doanh nµy víi nhµ kinh doanh kh¸c. Nh·n hiÖu cã thÓ bao gåm tõ ng÷, kÓ c¶ tªn ng−êi, h×nh vÏ, ch÷ c¸i, con sè hoÆc h×nh d¹ng cña hµng ho¸ hoÆc c¸ch ®ãng gãi. Nh− vËy ta cã thÓ thÊy nh·n hiÖu theo ph¸p luËt cña tõng n−íc cã thÓ ®−îc ®Þnh nghÜa theo nhiÒu c¸ch kh¸c nhau, nh−ng c¸c n−íc ®Òu nhÊn m¹nh vµo ®Æc tÝnh cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt. T−¬ng tù nh− vËy, trong ®¹o luËt nh·n hiÖu, nh·n hiÖu dÞch vô vµ tªn gäi xuÊt xø hµng hãa cña Liªn bang Nga n¨m 1995 cã quy ®Þnh: “nh·n hiÖu vµ nh·n 15  hiÖu dÞch vô, d−íi ®©y gäi chung lµ nh·n hiÖu, lµ nh÷ng dÊu hiÖu cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt hµng ho¸ hoÆc dÞch vô t−¬ng øng cña mét c¸ nh©n hoÆc ph¸p nh©n nhÊt ®Þnh víi hµng ho¸ dÞch vô t−¬ng øng cña c¸ nh©n hoÆc ph¸p nh©n kh¸c”. HiÖn nay, kh¸i niÖm vÒ nh·n hiÖu trong HiÖp ®Þnh TRIPS ®−îc coi lµ kh¸i niÖm ®Çy ®ñ nhÊt vµ chung nhÊt cho c¸c n−íc, theo ®ã, nh·n hiÖu ®−îc ®Þnh nghÜa lµ: “BÊt kú mét dÊu hiÖu, hoÆc sù kÕt hîp cña nh÷ng dÊu hiÖu, cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt hµng ho¸ dÞch vô cña mét nhµ doanh nghiÖp víi hµng hãa dÞch vô cña nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c. Nh÷ng dÊu hiÖu ®ã cã thÓ lµ nh÷ng tõ bao gåm tªn ng−êi, ch÷ c¸i, ch÷ sè, yÕu tè h×nh vµ sù kÕt hîp mµu s¾c còng nh− sù kÕt hîp bÊt kú cña nh÷ng dÊu hiÖu ®ã. Luật Sở hữu trí tuệ 2005 sử dụng thuật ngữ “nhãn hiệu” thay cho thuật ngữ “nhãn hiệu hàng hoá” đã được sử dụng trong hệ thống pháp luật sở hữu trí tuệ trước đó. Theo đó, nhãn hiệu là dấu hiệu dùng để phân biệt hàng hoá, dịch vụ của các tổ chức, cá nhân khác nhau. Dấu hiệu dùng làm nhãn hiệu có thể là từ ngữ, hình ảnh hoặc từ ngữ kết hợp với hình ảnh được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc. Với chức năng của công cụ marketing - truyền đạt tới người tiêu dùng uy tín của sản phẩm dịch vụ mang nhãn hiệu được hình thành bởi trí tuệ mà doanh nghiệp 16  đầu tư cho sản phẩm dịch vụ đó - nhãn hiệu được pháp luật coi là tài sản trí tuệ của doanh nghiệp.”. Nh− vËy kh¸i niÖm vÒ nh·n hiÖu cña ViÖt Nam lµ kh¸ ®Çy ®ñ, phï hîp víi kh¸i niÖm quèc tÕ vµ ®Æc thï ViÖt Nam. Tõ c¸c quy ®Þnh trªn vÒ nh·n hiÖu, chóng ta cã thÓ rót ra nh÷ng ®Æc ®iÓm chung vÒ nh·n hiÖu nh− sau: - Nh·n hiÖu lµ mét dÊu hiÖu cÊu thµnh b»ng tõ, ng÷, h×nh ¶nh, hoÆc sù kÕt hîp nµo c¸c yÕu tè ®ã ®−îc thÓ hiÖn b»ng mét hoÆc nhiÒu mµu s¾c. - Nh·n hiÖu bao gåm c¶ nh·n hiÖu, nh·n hiÖu dÞch vô cã kh¶ n¨ng ph©n biÖt s¶n phÈm hµng ho¸ hoÆc dÞch vô cña mét nhµ cung øng hµng ho¸ dÞch vô ®ã víi mét nhµ cung øng dÞch vô khác. 1.3 B¶o hé quyÒn chñ së h÷u Së h÷u c«ng nghiÖp Yªu cÇu b¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp xuÊt ph¸t tõ thùc tÕ lµ c¸c ®èi t−îng cña quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp cã thÓ bÞ vi ph¹m nh− vi ph¹m vÒ kiÓu d¸ng c«ng nghiÖp, vi ph¹m vÒ xuÊt xø hµng ho¸, nh·n hiÖu…, g©y ra sù nhÇm lÉn gi÷a hµng gi¶ vµ hµng thËt, lµm thiÖt h¹i cho c¶ ba ®èi t−îng lµ nhµ n−íc, ng−êi tiªu dïng vµ nhµ kinh doanh. Người nào (không phải là người nắm giữ quyền) thực hiện các hành vi liên quan đến đối tượng sở hữu công nghiệp đang trong thời hạn bảo hộ nhằm mục đích kinh doanh mà không được phép của người nắm giữ quyền và không thuộc các trường hợp pháp luật không cấm sử dụng thì bị coi là xâm phạm quyền sở hữu công nghiệp. Hệ quả của tình trạng xâm phạm quyền là thu hẹp quyền của người nắm giữ và gây thiệt hại vật chất cho người đó và cho xã hội. B¶o hé së h÷u c«ng nghiÖp chÝnh lµ viÖc nhµ n−íc ®Æt ra c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vµ c¸c biÖn ph¸p nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña ng−êi chñ ®èi t−îng së h÷u c«ng nghiÖp. B¶o hé nh·n hiÖu 17  B¶o hé nh·n hiÖu chÝnh lµ viÖc nhµ n−íc ®Æt ra c¸c quy ph¹m ph¸p luËt vµ c¸c biÖn ph¸p nh»m b¶o vÖ quyÒn vµ lîi Ých hîp ph¸p cña chñ së h÷u nh·n hiÖu. Ph¸p luËt b¶o hé nh·n hiÖu lµ tæng hîp c¸c quy ph¹m ph¸p luËt ®iÒu chØnh c¸c quan hÖ x· héi ph¸t sinh trong qu¸ tr×nh t¹o ra, ®¨ng ký vµ sö dùng nh·n hiÖu vµ b¶o vÖ quyÒn cña chñ së h÷u nh·n hiÖu. Tuy nhiªn còng gièng nh− c¸c quyÒn së h÷u c«ng nghiÖp kh¸c,quyÒn së h÷u nh·n hiÖu mang tÝnh chÊt l·nh thæ tuyÖt ®èi. §iÒu nµy cã nghÜa lµ quyÒn ®ã chØ ph¸t sinh sau khi nh·n hiÖu ®−îc ®¨ng ký vµ chØ cã gi¸ trÞ trong ph¹m vi l·nh thæ quèc gia ®¨ng ký. Nh− vËy, muèn b¶o hé nh·n hiÖu ë n−íc ngoµi th× viÖc b¶o hé ph¶i ®−îc quy ®Þnh trong c¸c ®iÒu −íc quèc tÕ (song ph−¬ng vµ ®a ph−¬ng) hoÆc viÖc b¶o hé ®−îc tiÕn hµnh trªn nguyªn t¾c cã ®i cã l¹i ®−îc quy ®Þnh trong ph¸p luËt c¸c n−íc vÒ së h÷u c«ng nghiÖp. B¶o hé nh·n hiÖu ë n−íc ngoµi còng chÝnh lµ b¶o hé nh·n hiÖu, nh−ng viÖc b¶o hé l¹i ®−îc thùc hiÖn ë n−íc ngoµi, do ®ã viÖc b¶o hé sÏ ®−îc ®iÒu chØnh bëi ph¸p luËt n−íc ngoµi. Cïng víi sù ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ thÞ tr−êng, c¸c hµnh vi vi ph¹m quyÒn së h÷u nh·n hiÖu ho¸ x¶y ra ngµy cµng nhiÒu víi nhiÒu ph−¬ng thøc, thñ ®o¹n ®a d¹ng. Do vËy, c¸c ph−¬ng thøc b¶o hé nh·n hiÖu còng trë nªn linh ho¹t, ®a d¹ng. Th«ng th−êng, khi bÞ vi ph¹m chñ nh·n hiÖu cã quyÒn: - Yªu cÇu ng−êi ®ang cã hµnh vi vi ph¹m ph¶i chÊm døt ngay hµnh vi vi ph¹m hay c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh ®ã. Ng−êi ®· cã hµnh vi vi ph¹m ph¶i huû bá nh÷ng s¶n phÈm ®· s¶n xuÊt do ¨n c¾p nh·n hiÖu, g©y h¹i cho ng−êi tiªu dïng vµ lµm gi¶m uy tÝn cña chñ së h÷u. - Yªu cÇu c¬ quan nhµ n−íc cã thÈm quyÒn buéc ng−êi cã hµnh vi vi ph¹m ph¶i chÊm døt hµnh vi vi ph¹m vµ båi th−êng thiÖt h¹i. Chñ thÓ cã hµnh vi vi ph¹m quyÒn së h÷u nh·n hiÖu cã thÓ bÞ xö lý b»ng c¸c biÖn ph¸p hµnh chÝnh, d©n sù hoÆc thËm chÝ cã thÓ bÞ truy tè vÒ téi h×nh sù vµ ph¶i chÞu h×nh ph¹t t−¬ng øng. 18  2. Cơ sở pháp lý về bảo vệ và phát triển thương hiệu hàng hóa Việt Nam 2.1 Đăng ký tại Việt Nam Thủ tục đăng ký nhãn hiệu tại Việt Nam - Điều kiện để đăng ký nhãn hiệu Muốn đăng ký nhãn hiệu (ĐKNH) trước hết phải là một chủ thể kinh doanh hợp pháp (tổ chức, hoặc cá nhân). Tiếp đến, phải thiết kế cho chủ thể một nhãn hiệu đáp ứng hai điều kiện: Thứ nhất: là dấu hiệu nhìn thấy được dưới dạng chữ cái, từ ngữ, hình vẽ, hình ảnh, kể cả hình ba chiều hoặc sự kết hợp các yếu tố đó, được thể hiện bằng một hoặc nhiều màu sắc. Thứ hai: các dấu hiệu đó phải có khả năng phân biệt hàng hóa, dịch vụ của chủ sở hữu nhãn hiệu với hàng hóa, dịch vụ của chủ thể khác. - Đối tượng có quyền nộp đơn đăng ký nhãn hiệu Tổ chức, cá nhân có quyền ĐKNH dùng cho hàng hóa/dịch vụ do mình sản xuất hoặc dịch vụ do mình cung cấp. Tổ chức, cá nhân tiến hành hoạt động thương mại hợp pháp có quyền ĐKNH cho sản phẩm mà mình đưa ra thị trường nhưng do người khác sản xuất nếu người sản xuất không sử dụng nhãn hiệu đó cho sản phẩm và không phản đối việc đăng ký đó. Tổ chức tập thể được thành lập hợp pháp có quyền ĐKNH tập thể để các thành viên của mình sử dụng theo quy chế sử dụng nhãn hiệu tập thể, đối với dấu hiệu chỉ nguồn gốc địa lý của hàng hóa, dịch vụ, tổ chức có quyền đăng ký là tổ chức tập thể của các tổ chức, cá nhân tiến hành sán xuất, kinh doanh tại địa phương đó. Tổ chức có chức năng kiểm soát, chứng nhận chất lượng, đặc tính, nguồn gốc hoặc tiêu chí khác liên quan đến hàng hóa, dịch vụ có quyền ĐKNH chúng nhận với điều kiện không tiến hành sản xuất, kinh doanh hàng hóa, dịch vụ đó. - Cách thức đăng ký nhãn hiệu Quyền đăng ký nhãn hiệu: Tổ chức, cá nhân Việt Nam, cá nhân nước ngoài thường trú tại Việt Nam, tổ chức, cá nhân nước ngoài có cơ sở sản xuất, kinh doanh 19