BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGOẠI T H Ư Ơ N G
NGUYỄN THỊ THU HẰNG
B À O HUM TRÁCH NHIỄM
C Ù A NGƯỜI GIAO NHẬM VẬN TẢI
QUỐC TỂ V À THỨC TlắN Ở VIỆT N A M
LUẬN
M THẠC sĩ KHOA HỌC KINH r ễ
#a nội - 195>s
BỘ GIÁO DỤC V À Đ À O TẠO
T R Ư Ờ N G ĐẠI HỌC NGOẠI T H Ư Ơ N G
*************************
NGUYỄN THỊ THU HẰNG
BẢO HlẩM TRÁCH Mfnệ M
CỦA NGƯỜI GIAO NHẬN VẬN TẢI
QUỐC Tễ VẢ THỰC TIÌN Ở VIớT NAM
CHUYÊN NGÀNH : KINH TẾ THẾ GIỚI VÀ
QUAN Hớ KINH TẾ QUỐC TẾ
M Ã SỐ
: 5.02.12
LUÂN ẢM THÁC sì KHOA H Ó C KINH TẾ
*
*
j
—
^
PD Gt*i< VIÊN
Người hướng dân khoa học 1:NiiOA) ' *1
PGS. PTS. H O À N G V À N C H Â U
Chủ nhiệm khoa Sau Đại học
THƯ
Trường Đại học Ngoại thương
VIÊN
Hà nôi -1998
cZơv3
ì
MÚC LÚC
é
4
Trang
C H Ư Ơ N G Ì:
KHÁI Q U Á T V Ế BẢO HIỂM T R Á C H NHIỆM
C Ủ A N G Ư Ờ I GIAO N H Ậ N V Ậ N T Ả I Q U Ố C TẾ.
L Khái niêm về Giao nhản Ván tải Quốc tế,
4
Ì. Định nghĩa về Giao nhận và Người giao nhận vận tải quốc tế 4
2. Phạm vi dịch vụ của Người giao nhận vận tải quốc tế. 6
3. Vai trò của người giao nhận vận tải quốc tế. 7
ỊL Trách nhiêm của người giao nhân vân tải quốc tế. 8
Ì. Trách nhiệm đối với người uy thác 9
2. Trách nhiệm đối với những mất mát hư hỏng hàng hoa 12
3. Trách nhiệm đối với người thứ ba 17
HI. Bảo hiểm trách nhiêm của người giao nhàn vân tải quốc tế 19
1. Vài nét về bảo hiểm trách nhiệm. 19
2. Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế 22
IV, Phàm vi bảo hiểm của bảo hiểm trách nhiêm của người giao nhân
26
vân tải quốc tế
1. Các rủi ro được bảo hiểm 27
2. Những rủi ro loại tr
(không được bảo hiểm ) 30
3. Những rủi ro hạn chế bảo hiểm 33
4. Giói hạn bảo hiểm 33
C H Ư Ơ N G 2:
THỰC T Ê BẢO HIỂM T R Á C H NHIỆM
C Ủ A N G Ư Ờ I GIAO N H Ậ N V Ậ N T Ả I Q U Ố C T Ê ở V I Ệ T NAM.
ĩ. Cơ sở của việc thực hiên bảo hiểm trách nhiêm của người giao nhàn
vân tải quốc té ở Việt nam.
36
Ì. Cơ sở pháp lý. 36
2. Phạm vi áp dụng bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải
quốc tế ở v i ệ t nam!
38
3. Thực tế bảo hiểm trách nhiệm của nguôi giao nhận vận tải quốc tế ở
Việt nam
41
lĩ. Phàm vi bảo hiểm trách nhiêm của người giao nhân vân tải quốc tế ở
Việt nam
46
Ì. Những rủi ro được bảo hiểm 47
2. Những rủi ro không được bảo hiểm 49
3. Giói hạn bảo hiểm 49
IU. H
p đổng bảo hiểm trách nhiêm của người giao nhân 50
Ì. Hợp đồng bảo hiểm * 50
2. Thời hạn bảo hiểm 53
3. Phí bảo hiểm 54
IV. Khiếu nai đòi bổi thường 55
1. Xác định tổn th
t
56
2. Khiếu nại đòi bồi thường' 57
3. Hồ sơ khiếu nại đòi bồi thường 60
4. Chuyển quyền đòi bồi thường.
63
CHƯƠNG3:
C Á C B I Ệ N P H Á P P H Á T T R I Ể N D Ị C H vụ
BẢO HIỂM T R Á C H NHIỆM C Ủ A N G Ư Ờ I GIAO NHẬN
V Ậ N TẢI Q U Ố C T Ê Ở V I Ệ T NAM.
ĩ. Thực tiễn hoạt đổng giao nhân và sư cán thiết phải phát triển dịch vu
bảo hiểm trách nhiêm cởa người giao nhân vân tải quốc tế ở Việt nam.
65
Ì. Quá trình phát triển dịch vụ giao nhận vận tải Quốc tế ở Việt nam 65
2. Sự cần thiết triển khai dịch vụ bảo hiểm trách nhiệm của người giao
nhận vận tải quốc tế ở Việt nam.
70
lĩ. Mót số khổ khăn trong việc triển khai đích vu bảo hiểm trách nhiêm
cởa người giao nhân van tải quốc tế.
73
Ì. Những khó khăn đối với các công ty Bảo hiểm 73
2. Khó khăn đối vói công ty giao nhận (người được bảo hiểm) 75
HI. Các biên pháp phát triển bảo hiểm trách nhiêm cởa người giao nhân
vân tải quốc tế ở Việt nam.
76
Ì. Các biện pháp ở tầm vĩ mô 76
2. Các biện pháp của công ty bảo hiểm 80
3. Biện pháp của người giao nhận vận tải quốc tế 84
Luồn án thác sĩ khoa hoe kinh tế
Trang
u
MỞ mu
1. TÍNH CẤP THIẾT CỦA Đ Ể TÀI:
M ộ t trong những mục tiêu đề ra trong văn kiện Đ ạ i h ộ i Đảng lần
thứ V U I là phải đưa đất nước ta thành nước công nghiệp hoa, hiện đại
hoa. Bên cạnh việc phát huy n ộ i lực của mình, đổng thòi thực hiện
"Chương trình kinh tế đối ngoại " đó là một chủ trương hoàn toàn đúng và
phù hợp vói xu thếphát triển của nhiều nước trên thếgioi.
Kinh doanh dậch vụ trong các lĩnh vực được mở rộng và phát triển
vói qui m ô ngày càng lớn thực sự trở thành một trong những cầu n ố i vững
chắc cho các ngành kinh tế khác phát triển. Giao nhận vận tải quốc tế đặc
biệt vận tải đa phương thức là một loại hình kinh doanh dậch vụ phát triển
mạnh trong những năm gần đây. V ớ i thực tế ngày nay, người giao nhận
không chỉ đóng vai trò đại lý m à còn thực hiện vai trò người cung cấp
dậch vụ vận tải - người chuyên chở . Người giao nhận sẽ phải chậu trách
nhiệm lớn hơn. Vì vậy, bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận là
không thể thiếu được nhằm bảo đảm an toàn trong k i n h doanh cũng như
để tăng chất lượng và qui m ô của dậch vụ giao nhận ở V i ệ t nam ncran*
tầm với các nước trong khu vực cũng như trên toàn thế g i ớ i .
Tuy nhiên, lý luận và thực tiễn về bảo hiểm trách nhiệm của người
giao nhận vận tải quốc tế chưa được nghiên cứu kỹ càng ở V i ệ t nam và
việc phát triển loại hình bảo hiểm này tại V i ệ t nam còn gặp nhiều khó
khăn . Đ ề tài " Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế
và thực tiễn ở V i ệ t nam " được nghiên cứu nhằm đóng góp về lý luận
cũng như thực tiễn để phát triển loại hình bảo h i ể m này ở V i ệ t nam.
Đê tài : Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thực tiễn ỏ Việt nam
Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế
Trang 2
2. MỤC ĐÍCH CỦA VIỆC NGHIÊN cứu LUẬN ÁN
- L à m rõ cơ sở lý luận và ý nghĩa thực tiễn của bảo hiểm trách
nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế.
- Đưa ra biện pháp để m ở rộng và phát triển dịch vụ bảo hiểm trách
nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế.
- Đ ề ra biện pháp giúp người kinh doanh dịch vụ giao nhận vận tải
quốc tế xem xét áp dụng trong hoạt động của mình để giảm thhiểu r ủ i ro
và tăng khả năng cung cấp dịch vụ của mình.
3. PHẠM VI NGHIÊN cứu
- Đ ố i tưầng nghiên cứu : Người giao nhận và Bảo hiểm trách nhiệm
của người giao nhận vận tải quốc tế trên thế giới và V i ệ t nam.
- Phạm v i nghiên cứu : Tinh hình giao nhận và bảo hiểm trách
nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế ở V i ệ t nam từ sau Đ ạ i h ộ i
Đảng lần thứ V I đến nay.
4. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu
Luận án sử dụng phương pháp duy vật biện chứng và duy vật lịch
sử làm phương pháp nghiên cứu cơ bản. Ngoài ra, luận án còn sử dụng kết
hầp với các phương pháp khác như phân tích, so sánh, thống kê và diễn
giải wv... để nghiên cứu và trình bày các vấn đề lý luận và thực tiễn.
5. KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC CỦA LUẬN ÁN
- Lần đầu tiên ở V i ệ t nam, trong khuôn k h ổ là luận án thạc sĩ đã đề
cập đến vấn đề m ớ i mẻ là Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận
tải quốc tế;
- Thông qua các văn bản pháp lý có liên quan, luận án đã nêu và
phân tích vai trò, phạm v i trách nhiệm của người giao nhận và đi đến kết
Đề tài : Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thực tiễn ở Việt nam
Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế
Trang 3
Lý
luận về sự cần thiết phải bảo hiểm trách nhiệm của ri sưởi giao nhận vận
tải quốc tế;
- Hệ thống hoa các khái niệm, phạm v i bảo hiểm và những vấn để
liên quan đến bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế;
- Phân tích thực trạng và khả năng tiến hành bảo hiểm trách nhiệm
của người giao nhận vận tải quốc tế ở V i ệ t nam;
- Đ ề xuất các biện pháp để triển khai và phát triển dịch vụ bảo hiểm
này ở Việt nam.
KẾT CÂU CỦA LUẬN ÁN :
Tên luận án : " Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận
tải quốc tế và thựctiễnở Việt nam ".
Kết cấu của luận án : Ngoài phần mở đầu và kết luận, luận án gồm
3 chương :
* Chương Ì : Khái quát về bảo hiểm trách nhiệm của người siao
nhận vận tải quốc tế.
* Chương 2 : Thực tế bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận
vận tải quốc tế ở V i ệ t nam.
* Chương 3 : Các biện pháp phát triển dịch vụ bảo hiểm trách
nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế ở V i ệ t nam.
Đê tài: Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thực tiễn ở Việt nam
Luận án thạc sĩ khoa học kính tế
Trang 4
C H Ư Ơ N G Ị:
KHÁI QUÁT VE BẢO HIỂM TRÁCH NHIỆM
CỦA NGƯỜI GIAO NHẬN VẬN TẢI Quốc TÊ .
ĩ . Khái niêm vẽ Giao nhân ván tải Quốc tế.
Ị. Đinh nghĩa vẽ giao nhản và người giao nhản
Giao nhận vận tải là những hoạt động nằm trong khâu lưu thông
phân phối, thực hiện chức năng đưa sản phẩm từ nơi sản xuất đến nơi tiêu
thụ cuối cùng. Giao nhận gắn liền vói vận tải. N ó lo liệu cho hàng hoa
được vận tải đến nơi tiêu thụ, không chầ lo riêng vận tải m à còn làm nhiều
công việc khác để di chuyển hàng hoa như bốc xếp, lưu kho, chuyển tải,
đóng gói, thủ tục chứng từ..w. Giao nhận làm cho quá trình vận tải có thể
bắt đầu được, tiếp tục và kết thúc được. Giao nhận thực chất là việc tổ
chức vận chuyển hàng hoa và thực hiện tất cả các công việc liên quan đến
vận chuyển đó.
Theo Luật Thương mại của Việt nam : "Dịch vụ giao nhận hàng
hoa là hành v i thương mại, theo đó người làm dịch vụ giao nhận hàng hoa
nhận hàng từ người gửi, tổ chức việc vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm
các thủ tục giấy tờ và các dịch vụ khác có liên quan để giao hàng cho
người nhận theo sự uy thác của chủ hàng, của người vận tải hoặc của
người làm dịch vụ giao nhận khác ( gọi chung là khách hàng )"[ 23 ].
Luật thương mại xác định rõ nội dung của dịch vụ giao nhận hàng
hoa, là một ngành nghề-gắn bó với mua bán hàng hoa nhưng lại liên quan
chặt chẽ với các hoạt động vận tải, bốc xếp, bảo quản.
Đề tài : Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thực tiễn ở Việt nam
Luận án thạc sĩ khoa học kính tế
Trang 5
Trên thế giới, dịch vụ giao nhận được coi là một nghề kinh doanh
dịch vụ, một loại hình dịch vụ tổng hợp cần thiết cho hoạt động thương
mại đặc biệt là các hoạt động xuất nhập khẩu hàng hoa, một ngành cồng
nghiệp (Forwarding Industry) thu hút nhiều sự chú ý của ngưải làm dịch
vụ giao nhận và ngưải kinh doanh dịch vụ giao nhận thì được gọi là ngưải
giao nhận.
Liên đoàn Quốc tế các Hiệp hội Giao nhận (FIATA) định nghĩa về
ngưải giao nhận như sau : "Ngưải giao nhận vận tải quốc tế là ngưải lo
toan để hàng hoa được chuyên chở theo hợp đồng uy thác m à bản thân
anh ta không phải là ngưải vận tải. Ngưải giao nhận cũng đảm nhiệm thực
hiện mọi công việc liên quan đến hợp đồng giao nhận như bảo quản, lưu
kho trung chuyển, làm thủ tục hải quan, kiểm hoa" w...[ 34 ]
Nói tóm lại, Ngưải giao nhận phải có kiến thức rộng rãi về nghiệp
vụ Thương mại về Luật pháp ( Luật Quốc gia và Quốc tể) về nhiều lĩnh
vực liên quan như vận tải, hàng hải, hàng không, ngân hàng, bảo hiểm...
Luật thương mại Việt nam định nghĩa về ngưải giao nhận như sau :
"Ngưải làm dịch vụ giao nhận hàng hoa là thương nhân có giấy chứng
nhận đăng ký kinh doanh dịch vụ giao nhận hàng hoa." [ 9 ]
Ngưải giao nhận ở các nước khác nhau có tên gọi khác nhau như
"Đại lý giao nhận"," Đ ạ i lý gửi hàng"" Đ ạ i lý chuyên chở'7'Ngưải thụ
uy chuyên chở'7'Ngưòi phụ trợ chuyên chở'7'Đại lý hải quan" "Môi giới
hải quan"...Nhưng dù kinh doanh dưới tên nào đi nữa thì một dạng chung
nhất cho tất cả các hoạt động kinh doanh của họ đồLLctó4àJhán dịch vụ
mà thôi và tất cả đều cùng mang một tên chung trong giao dịch quốc tế là
"Ngưải giao nhận Vận tải Quốc tế "(International Freight Forwarders)
Đê tài : Bào hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thực tiễn ở Việt nam
Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế
Trang 6
cùng làm một ngành nghề giao nhận ( Forwarding industry ) và cùng bán
các dịch vụ nhiều hay ít tuy theo yêu cầu, là dịch vụ giao nhận.[ 33 ]
2. Phàm vi đích vu của người giao nhàn vân tải QUỐC tế,
Trừ phi bản thân người gửi hàng/ người nhận hàng muốn tự mình
tham gia bất cứ khâu thủ tục và chứng từ nào đó, thông thường người giao
nhận thay mặt họ lo liữu quá trình vận chuyển hàng hoa qua các cung
đoạn. Người giao nhận có thể làm các dịch vụ trực tiếp hay thông qua
những người ký hợp đồng phụ hay những đại lý m à họ thuê.' Người giao
nhận cũng sử dụng những đại lý của họ ở nước ngoài. Chính vì vậy phạm
vi những dịch vụ của người giao nhận là khá rộng, đó là :
- Lựa chọn tuyến đường, phương thức vận tải, người vận tải thích
hợp để đảm bảo cho hàng được di chuyển nhanh chóng, an toàn, chính
xác, tiết kiữm. Ký hợp đồng lưu cước, thuê mướn với những người vận tải
và các tổ chức có liên quan, chắp nối các khâu lại thành một quá trình vận
chuyển thông suốt.
- Thiết lập và thu thập các chứng từ cần thiết cho viữc giao nhận
vận tải theo yêu cầu của khách hàng.
- Lo liữu thủ tục hải quan và các thủ tục khác đúng với luật lữ, tập
quán từng địa phương cho hàng đi đến nhanh chóng, thuận lợi.
- Đóng gói hàng hoa hoặc chia lẻ hàng hoa có tính đến tuyến
đường, phương thức vận tải, bản chất của hàng hoa và những luật lữ áp
dụng nếu có ở nước xuất khẩu, nước quá cảnh và nước gửi hàng đến.
- Cân đo hàng hoa. Lo liữu viữc lưu kho hàng hoa nếu cần.
- Lưa ý chủ hàng cần phải mua bảo hiểm và thay mặt chủ hàng mua
bảo hiểm cho hàng hoa khi được yêu cầu.
Đê tài : Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thưa tiễn ỎViẻí nam
Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế
Trang 7
- Ghi nhận những tổn thất về hàng hoa (nếu có). Giúp chủ hàng tiến
hành khiếu nại với người chuyên chở k h i có tổn thất hàng hoa.
- Tư vấn và cung cấp thông t i n cho khách hàng về tình hình thị
trường, giá cước, hình thức mua bán, vận tải thích hợp, những thủ tục tập
quán đối với hàng xuất nhập khẩu ở các khu vệc có liên quan.
Ngày nay, người giao nhận không chỉ cung cấp dịch vụ giao nhận
đối vói các loại hàng hoa thông thường m à còn cung cấp các dịch vụ giao
nhận liên quan đến các loại hàng hoa đặc biệt, thậm chí m ộ t vài hãng giao
- nhận chỉ chuyên làm những dịch vụ này như là hàng p h i mậu dịch( chứng
từ thương mại, hàng mẫu, hành lý cáậ nhân), hàng quần áo treo trên mắc,
hàng quá cảnh, hàng hoa tham gia h ộ i chợ- triển lãm, hàng công trình. Đ ó
là những nghiệp vụ giao nhận đòi h ỏ i những phương tiện, phương pháp
vận chuyển, bốc xếp đặc biệt.[ 8 ]
3. Vai trò của Người Giao nhân Vân tải quốc tẽ.
Ngoài những dịch vụ truyền thống như trên, ngày nay do sệ phát
triển của vận tải container,vận tải đa phương thức người giao nhận không
chỉ làm đại lý, người nhận uy thác m à còn cung cấp dịch vụ vận tải và chủ
động đóng vai trò như một người chuyên chở (Carrier), người gom hàng
(Cargo consolidator), người kinh
doanh
vận t ả i đa phương
thức
(Multimodal Transport Operator - MTO): [ 2 ]
- L à m đại lý (Agent) : Người giao nhận hoạt động vói vai trò cầu
nối giữa người gửi hàng và người chuyên chở như là m ộ t đại lý cua người
chuyên chở hoặc của người gửi hàng. Thuê và cho thuê vỏ container thuê
tàu, thuê khoang tàu, thệc hiện chức năng " N g ư ờ i chuyên chở công cộng
không kinh doanh tàu biển - N V O C C "
Đê tài : Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thực tiễn ở Việt nam
Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế
Trang 8
- Người Gom hàng (Cargo consolidator): Người giao nhận từ lâu đã
cung cấp dịch vụ gom hàng. Đặc biệt trong vận tải hàng hóa bằng
container, dịch vụ gom hàng là không thể thiếu được nhằm thu gom hàng
lẻ (LCL) thành hàng nguyên. contameF-(-FCL) để tận dung__sứíLxhcLcủạ
container và giảm cưực .phí vận tải. Khi là người gom hàng^agười giao
nhận có thể đóng vai trò là người chuyên chở hoặc chỉ là đại lý.
- Người chuyên chở ( Carrier ): Ngày nay, người giao nhận còn
đóng vai trò là người chuyên chở, tức là người giao nhận trực tiếp ký hợp
đồng vận tải vựi chủ hàng và chịu trách nhiệm chuyên chở hàng hóa từ
một nơi này đến một nơi khác.
- Người kinh doanh vận tải đa phương thức (MTO) : Trong trường
hợp người giao nhận cung cấp dịch vụ vận tải đa phương thức có nghĩa là
việc vận chuyển hàng hoa được thực hiện ben ít nhất hai phương thức vân
tải từ nơi xếp hàng đến nơi dỡ hàng ở những nưực khác nhau hoặc dịch vụ
vận tải từ cửa đến cửa ( door to door service ) thì khi đó vựi các kỹ thuật
nghiệp vụ khác nhau người giao nhận đã đóng vai trò là người kinh doanh
vận tải đa phương thức. MTO là người am hiểu về nhiều loại phương tiện
vận chuyển, biết áp dụng từng phương thức vận chuyển cho từng loại
hàng hoa, lựa chọn tuyến đường vận chuyển để tổ chức quá trình vận tải
một cách tốt nhất ,an toàn nhất và tiết kiệm nhất. MTO
cũng là người
chuyên chở và phải chịu trách nhiệm đối vựi hàng hóa và chính vì vậy m à
Người giao nhận còn được gọi là "kiến trúc sư của vận tải " (Architect of
Transport) [31].
ỊL Trách nhiêm của người giao nhản vàn tải Quốc tế,
Người giao nhận dù hoạt động vựi danh nehĩa đại lv hay vựi tư
cách là người chuyên chở đều phải chịu trách nhặm về những hành v i sơ
Đề tài : Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tai quốc tế và thực tiễn ỏ Việt nam
Luận án thạc sĩ khoa học kỉnh tế
Trang 9
suất của mình. K h i hoạt động với tư cách là người chuyên chở, người gom
hàng hay người k i n h doanh vận tải đa phương thức, người giao nhận
không những phải chịu trách nhiệm về hành v i , thiếu sót của mình m à còn
phải chịu trách nhiệm về những hành v i , sơ 5uất hay l ỗ i l ầ m của người
làm công cho mình hay người m à anh ta sử dễng dịch vễ. ị
Người giao nhậncũng phải chiu trách nhiêm đối với người thứ ba
những thiệt hại^ma);^^^^)tgây cho họ trong quá trình cung cấp dịch
vễ.Tuy nhiên người giao nhận thường không chấp nhận trách nhiệm về
những hành v i hay sơ suất của bên thứ ba (người chuyên chở, người nhận
lại dịch vễ giao nhận...) miễn là anh ta đã biểu hiện đầy đủ sự quan tâm
chu đáo trong việc lựa chọn bên thứ ba [ 30 ]. Nói chung, trong m ọ i trường
hóp người giao nhận phải chịu các trách nhiệm sau đây:
Ị. Trách nhiêm đỏi với người uy thác :
Trong quá trình thực hiện nhiệm vễ của mình, người giao nhận
hoặc người làm công của anh ta có thể phạm sai sót hoặc nhầm lẫn (theo
ngôn ngữ bảo hiểm là " l ỗ i lầm sai sót - errors and omissions") không phải
do cố ý hoặc coi thường nhưng gây ra thiệt hại về tài chính cho khách
hàng hoặc gây nên tổn thất về hàng hoa thì người giao nhận phải chịu
trách nhiệm. Các trường hợp m à người giao nhận phải chịu trách nhiệm
bao gồm [24]:
- Giao hàng khác vói chỉ dẫn của khách hàng như đã thoa thuận
trong hợp đồng. Mắc phải những l ỗ i l ầ m nghiệp vễ như xếp dỡ không
theo chỉ dẫn trên bao bì hàng hóa như tránh mưa, nắng, đổ vỡ...
- Quên không mua bảo hiểm cho hàng mặc dù đã có chỉ dẫn của
khách hàng có thể vì quên hoặc có thể cố tình không mua vì cho là khôn*
quan trọng...Dù bất kỳ lý do gì thì trách nhiệm vẫn thuộc về người siao
Đê tài : Bảo hiềm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thực tiễn ở Viết ỉ
Luận án thạc sĩ khoa học kỉnh tế
Trang lũ
nhận. Nếu lô hàng bị tổn thất trên đường vận chuyển, không được đền bù
vì không mua bảo hiểm, nếu ngân hàng phát hành thư tín dụng bảo hiểm
thì lúc này Người giao nhận phải chịu trách nhiệm đền bù tất cả những
thiệt hại đó cho chủ hàng .
- Sai sót trong quá trình làm thủ tục hải quan.
- Chuyển hàng đến sai địa điểm. Một lý do đơn giản là do không
quy định cụ thể địa điểm trong hợp đồng vận tải, người vận tải có thể sẽ
đưa hàng đến địa điểm khác trong khu vực gây thiệt hại tài chính cho chủ
hàng do tặn một khoản chi phí để đưa hàng về đúng địa điểm. Chi phí đó
dĩ nhiên là người giao nhận cuặi cùng phải gánh chịu do sơ suất của anh
ta khi ký kết hợp đồng vận t ả i .
- Không thực hiện sự cần mẫn hợp lý khi thay mặt khách hàng lựa
chon người chuyên chở, thủ kho hay các đại lý khác. Tuy nhiên,nếu
chứng minh được rằng họ đã cần mẫn một cách hợp lý, song vẫn gây ra
hậu quả thiệt hại cho chủ hàng thì họ sẽ được miễn trách nếu là người
giao nhận với tư cách là đại lý và không được miễn trách nếu là người
giao nhận với tư cách là người uy thác. Như vậy, nếu là người uy thác thì
việc "cần mằn họp lý" nói trên đương nhiên là trách nhiệm của người giao
nhận vì lúc đó hàng hóa đang ở trong phạm v i trách nhiệm của anh ta.
Còn với người giao nhận là đại lý làm việc theo lệnh của chủ hàng anh ta
chỉ cần thể hiện sự cặ gắng hết sức mình hay là "sự cần mẫn một cách
hợp lý" khi lựa chọn người chuyên chở, thủ kho và các đại lý khác là anh
ta đã hết trách nhiệm.
- Giao hàng không lấy vận đơn: người giao nhận có trách nhiệm
lấy vận đơn từ người vận tải để giao cho chủ hàng và còn phải kiểm tra
xem nội dung ghi trong vận đơn đã chính xác chưa, yêu cầu điều chỉnh lại
nếu phát hiện sai sót. Vì một lý do nào đó m à người giao nhân quên
Đê tài : Báo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thực tiễn ở Việt nam
Luận án thạc SI khoa học kỉnh tế
Trang
li
không lấy vận đơn, l ỗ i lầm nghiệp vụ này tương đối nghiêm trọng. N h ư
vậy người nhận hàng k h ỏ n g j h ể nhan được hàng và người bán hàng^cũng
sẽ không nhận được tiền thanh toán. Điều này, tất yếu dẫn đến thiệt hại ve
tài chính và thiệt hại đó người giao nhận phải gánh chịu vì đó là l ỗ i l ầ m
cữa anh ta .
- Giao hàng không lấy các chứng tò liên quan đến hàng hoa : Đ ồ i
khi, người giao nhận được giao phó cả trách nhiệm chuyển cả những
chứng từ hàng hóa cho người nhận hàng. K h i đó, ngoài vận đơn sau k h i
giao hàng người giao nhận còn phải lấy các chứng từ khác liên quan đến
lô hàng đó tò người gửi hàng để giao cho người nhận hàng. Đôi k h i người
giao nhận mắc phải sai lầm là quên không lấy các chứng t ừ hoặc lấy r ồ i
để thất lạc. Điều này lúc bình thường cũng chẳng có gì là nguy hiểm cả
nhưng nếu hàng hóa có tổn thất thì nó trở thành một sai l ẩ m hết sức lớn.
- Tái xuất hàng không tuân theo những thữ tục cần thiết để x i n
hoàn thuế. V ớ i những hàng hoa tạm nhập tái xuất như hàng gia công,
hàng triển lãm...một điều quan trọng là người giao nhận phải tuân t h ữ
chặt chẽ quy định cữa các cơ quan hữu quan ở nước sở tại để x i n hoàn
thuế cho chữ hàng, hàng hóa thuộc dạng trên được tạm tính thuế k h i nhập
qua cửa khẩu và được hoàn trả thuế k h i ra k h ỏ i cửa khẩu - quá trình đó
được quy định rất chặt chẽ để quản lý về thuế. Thực tế cho thấy người
giao nhận đôi k h i không tuân thữ các quy định đó hoặc sơ suất trong khai
báo hàng hóa dẫn đến việc không x i n hoàn thuế được hoặc hoàn thuế
không đầy đữ so với số hàng hóa nhập vào và xuất r a .Các cơ quan nhà
nước đương nhiên là làm việc theo quy định và thiệt thòi về tài chính này
trước mắt sẽ thuộc về chữ hàng. N g ư ờ i giao nhận phải chịu trách n h i ệ m
về l ỗ i này.
Đê tài: Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thưa tiễn ỞViêt
Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế
Trang 12
- Không thông báo cho người nhận hàng. Sau khi giao hàng,lấy
chứng từ vận tải gửi cho người nhận hàng, người giao nhận còn phải
thông báo cho người nhận hàng về hành trình vận chuyển,dự kiến thòi
gian dỡ hàng để nguôi nhận hàng có kế hoạch chuẩn bị việc nhận hàng
tránh những thiệt hại không cần thiết cho mình và cho chộ hàng...Nếu
người nhận hàng không được báo trước thì rất có thể sẽ phát sinh nhiều
chi phí do lưu tầu, lưu kho, giao hàng chậm cho khách hàng nơi đến...Nếu
thuộc trách nhiệm cộa người giao nhận thì anh ta phải chịu một hậu quả
m à đôi khi lớn hem nhiều so với tiền công dịch vụ m à anh ta nhận được .
- Giao hàng m à không thanh toán được tiền.
- Giao hàng không đúng chộ. Thông thường người chuyên chở hoặc
đại lý cộa anh ta giao hàng trên cơ sở vận tải đom. Song có những lúc có
thể do nhiều người cùng nhận hàng (đối với hàng lẻ) hoặc đối với các loại
hàng có bao bì giống nhau hoặc gần giống nhau người ta vẫn có thể giao
nhầm hàng cho người nhận. Những chi phí đó người giao nhận sẽ phải
gánh chịu trước khi anh ta quy lỗi cho một ai đó.
2. Trách nhiêm đối vói những mất mát, hư hỏng của hàng hóa hoặc
châm giao hàng:
Trong nhiều trường hợp người giao nhận phải chịu trách nhiệm về
những mất mát hư hỏng và chậm giao hàng. Đây là trách nhiệm lớn nhất
cộa người giao nhận khi đóng vai trò là người chuyên chở hoặc người
kinh doanh vận tải đa phương thức. K h i đóng vai trò người chuyên chở,
người giao nhận có thể đóng vai trò là người thầu chuyên chở hay người
chuyên chở thực tế. Dù trong trường hợp nào thì người giao nhận cũng
phải chịu trách nhiệm về hàng hoa từ noi nhận hàng để chở đến nơi giao
hàng m à quá trình này có thể gồm nhiều phương thức vận tải khác nhau.
Đê tài : Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thưa tiễn ỏ Vièt
Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế
Trang 13
Trách nhiệm của người chuyên chở gồm 3 nội dung cơ bản: Cơ sở
trách nhiệm (Basic of liability) thời hạn trách nhiệm (Period of
responsibility) và giới hạn trách nhiệm (Limits of liability).
2,1 Trách nhỉẻm của người giao nhân khi đóng vai trò người chuyên
chở đường biển:
Trách nhiệm của người chuyên chở đường biển đối với hàng hoa
được qui đinh trong các công ước Quốc tế về vận đơn và các nghị đinh
thư sửa đổi, bổ sung [ lo ]. Đến nay có 3 qui từc song song tồn tại đồng
thòi có hiệu lực là :
- Qui từc Hague ( Hague Rules )
- Qui từc Hague - Visby ( Hague - Visby Rules )
- Qui từc H ă m bua (Hamburg Rules)
Trách nhiệm của người chuyên chở đối với hàng hoa theo ba qui
từc trên là khác nhau và tăng dần từ qui từc Hague đến qui từc Hamburg:
ũ - Cơ sở trách nhiệm :
Theo các qui từc Hague đến qui từc Hague- Visby [ 47 ], người
chuyên chở có 3 trách nhiệm cơ bản :
+ Trước và vào lúc bừt đầu hành trình người chuyên chở phải cần
mẫn một cách hợp lý để đảm bảo cho tàu có đủ khả năng đi biển ;
+ Tiến hành một cách cẩn thận và thích hợp việc chất xếp, d i
chuyển, bảo quản và dỡ hàng ;
+ Cấp B/L .
Theo qui từc Hamburg, người chuyên chở phải chịu trách nhiệm về
mất mát hư hỏng của hàng hoa và chậm giao hàng, nếu có sự cố gây ra
mất mát, hư hỏng hoặc chậm giao hàng xảy rakhi hàng hoa còn thuộc
Đề tài: Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế vả thực tiễn ở Việt nam
Luận án thạc sĩ khoa học kinh tế
Trang 14
trách nhiệm của người chuyên chở trừ phi người chuyên chở chứng minh
được rằng anh ta đã áp dụng mọi biện pháp cần thiết, hợp lý để ngăn ngừa
sự cố xảy ra và hậu quả của nó.[ 4 ]
Trách nhiệm của người chuyên chở dựa trên nguyên tấc "lỗi hoặc
sơ suất suy đoán' . Có nghĩa là khi có tổn thất thì suy đoán rằng người
1
chuyên chở có lỗi, muốn thoát lỗi người chuyên chở phải chứng minh là
mình không có lỗi.
b - Thời hạn trách nhiệm của người chuyên chở:
Cả hai qui tấc Hague và Hague-Visby đều qui định: Người chuyên
chở chịu trách nhiệm về hàng hoa kểtòkhi hàng hoa xếp lên tàu ở cảng
xếp hàng cho đến khi được dỡ hàng tại cảng đến.
Qui tấc Hamburg qui đinh thời hạn trách nhiệm rộng hơn,chủ yếu
là thòi gian trước khi xếp hàng lên tàu và thòi gian sau khi dỡ hàng khỏi
tàu. Cụ thể người chuyên chở chịu trách nhiệm kể từ khi anh ta nhận hàng
từ người gửi hàng hoặc từ người thứ ba khác có thẩm quyền tại cảng xếp
hàng tiếp tục trong suốt quá trình chuyên chở cho đến khi anh ta giao
hàng cho người nhận hàng hoặc đại diện người nhận hàng tại cảng dỡ.[ 45 ]
c - Giới hạn trách nhiệm của người chuyên chở:
Theo Qui tấc Hague thì trách nhiệm của người chuyên chở không
quá 100 bảng Anh đối với một kiện hàng hay đơn vị đóng hàng trừ phi
tính chất và trị giá hàng hoa được nguôi gửi hàng khai trước khi xếp hàng
và đã nêu trong vận đơn.[ 38 ]
Giới hạn trách nhiệm của người chuyên chở qui định trong Qui tấc
Hague - Visby ở mức tiền cao hơn là 30 Francs Poincare cho một k i lô
Đề tài : Bảo hiểm trách nhiệm của người giao nhận vận tải quốc tế và thựctiễnỏ Việt
- Xem thêm -