Tài liệu Báo cáo sáng kiến kinh nghiệm-thiết kế trò chơi vật lý cho trường thpt

SỞ GIÁO DỤC ĐÀO TẠO TIỀN GIANG TRƢỜNG THPT TÂN PHƢỚC Huỳnh Thị Xuân Thắm Tổ: Vật Lý – Công Nghệ Tân Phƣớc, 2012 2 I. ĐẶT VẤN ĐỀ Mục đích dạy học ngày nay ở nước ta và trên thế giới không chỉ dừng lại ở việc truyền thụ cho học sinh những tri thức, kỹ năng mà loài người đã tích lũy được trước đây, mà còn đặc biệt quan tâm đến việc bồi dưỡng cho học sinh năng lực sáng tạo ra những tri thức mới, phương pháp mới, cách giải quyết vấn đề mới phù hợp với hoàn cảnh của mỗi đất nước, mỗi dân tộc. Vì lẽ đó, người giáo viên cần phải nghiên cứu cải thiện chất lượng dạy học [8]. Nghiên cứu tâm lý học lứa tuổi trung học phổ thông [7], chúng ta thấy học sinh phổ thông rất có ý thức trong học tập, thích nghiên cứu, tự học và thích tìm tòi nhưng các em cũng rất dễ sa đà nếu nhà trường và gia đình không quan tâm đúng mức đến tâm tư, nguyện vọng của các em. Do đó, cần có hình thức dạy học vui vẻ, cuốn hút để thực hiện thắng lợi mục đích của quá trình dạy học. Thực tế cuộc sống luôn tác động đến các em, làm hình thành ở các em động cơ học tập có thể tích cực hoặc ngược lại. Vì lẽ đó, chúng ta cần làm cho các em thêm yêu môn học hơn để phát huy tối đa những yếu tố tích cực và hạn chế những động cơ tiêu cực không có lợi cho quá trình dạy học. Nghiên cứu các quan điểm của quá trình dạy học [5], tôi thấy đa số các tiết dạy thường là thầy chỉ đạo, học trò có hoạt động tích cực và biết tự điều chỉnh để học tốt hơn. Như vậy, yếu tố này tạo điều kiện thuận lợi cho việc tìm kiếm một hình thức dạy học mới phù hợp hơn. Nghiên cứu về các nhiệm vụ của người giáo viên vật lí [6], tôi thấy cần phải chú ý tới việc vừa dạy học, vừa phát triển tư duy nhận thức của học sinh. Nghiên cứu các hình thức dạy học vật lí [6], tôi nhận thấy rằng hình thức dạy học thông qua trò chơi có thể góp phần thực hiện tốt mục đích của quá trình dạy u nh h u n h m 3 học, đáp ứng yêu cầu thực tiễn ở các trường trung học phổ thông giai đoạn hiện nay. Vì tất cả những lí do nêu trên mà tôi đã lựa chọn hình thức dạy học thông qua trò chơi để tăng cường tri thức, kỹ năng vật lí cho học sinh. Với sáng kiến “Thiết kế trò chơi vật lí cho trường trung học phổ thông”, tôi mong muốn sẽ đem đến nhiều kiến thức và kinh nghiệm thực tế đóng góp vào việc hình thành và phát triển nhân cách học sinh, tạo tiền đề để học sinh được vững bước vào cuộc sống lao động trong tương lai. - Về l thuyết: ưa ra nguyên tắc thiết kế một số trò chơi vật lí, qui trình thiết kế và hướng d n s dụng một số lệnh trong owerpoint để hỗ trợ cho thiết kế. - Về thực nghiệm: Tổ chức được ít nhất tiết dạy trong một học kì có lồng gh p trò chơi vào bài giảng. 3 3.1. Nghiên c u ý thu t: - Nghiên cứu các trò chơi qua tài liệu, trên internet và trên truyền hình. - Tổng hợp và lựa chọn trò chơi ph hợp với đặc th của môn học. - ây dựng nguyên tắc trò chơi dựa trên l thuyết đã nghiên cứu. - Nghiên cứu một số công cụ hỗ trợ cho việc thiết kế trò chơi trên phầm mềm powerpoint 7. . . Nghi n c u th c nghiệm: - Thiết kế trên phần mềm powerpoint một số trò chơi vật l . - ước đầu tổ chức thực nghiệm ở các lớp mà tôi đang giảng dạy. u nh h u n h m 4 II. PHẦN NỘI DUNG: 1. Vật lí học là khoa học thực nghiệm, vì vậy người học vật lí cần thiết phải thực hiện thành thạo các hành động vật lí như: thiết kế, chế tạo dụng cụ thí nghiệm, mô hình hóa một hiện tượng hoặc một thực thể vật lí cho đến các hoạt động cụ thể như lắp ráp thực hiện thí nghiệm, s dụng thông thạo các máy đo, lấy số liệu, phán đoán kết quả,… Như vậy, muốn học tốt vật lí thì phải luôn thực hiện tốt các hành động vật lí. Hành động vật lí còn là cách suy nghĩ, cách làm bên những sự việc cụ thể hàng ngày có tính chất vật lí. Khi tiếp xúc với những hiện tượng vật lí, quá trình vật lí, học sinh biết đặt câu hỏi đúng chỗ, có khả năng giải thích các hiện tượng và các quá trình ấy,… ể học sinh có nhiều cơ hội thực thi những hành động vật lí thì chúng ta nên lồng ghép nhiều phương pháp và phương tiện dạy học, nhằm thu hút học sinh cả lớp tham gia hoạt động, trong đó có hình thức dạy học thông qua trò chơi vật lí. Tức là từ trò chơi mà lồng ghép kiến thức vật lí vào, làm cho học sinh có những giây phút thoải mái hoạt động, làm giảm bớt căng thẳng nhưng v n đảm bảo học tốt. Muốn trò chơi đem đến hiệu quả giáo dục cao thì cần phải thiết kế trò chơi với các yêu cầu như sau: - Trò chơi phải có mục đích giáo dục rõ rệt. - Trò chơi phải có nội dung phong phú, dựa trên kiến thức chuyên môn, mang tính khoa học và phải gắn liền với các yêu cầu giáo dục trong trường và ngoài xã hội ở từng thời điểm cụ thể. - Hình thức tổ chức phải gọn nhẹ, dễ hiểu, dễ nhớ, hấp d n, vui tươi, lành mạnh và thời lượng vừa phải hợp lý. u nh h u n h m 5 - Trò chơi phải thu hút đông đảo học sinh tham gia, nhằm phát huy sự ham hiểu biết, giàu trí tưởng tượng, biết suy luận, nhanh trí, khéo léo, sôi nổi nhưng không ồn ào, tư duy sâu sắc nhưng không quá trầm lặng. - Trong trò chơi, người làm chủ là học sinh. Song giáo viên có vai trò rất quan trọng, là người hướng d n học sinh tổ chức trò chơi, kh o l o d n dắt các em học sinh tự giác tham gia. 2. 2.1. Trắc nghiệm vật í: - Nguyên tắc: Các câu trắc nghiệm được lựa chọn trong chương trình học sách giáo khoa, mỗi câu có một lựa chọn đúng nhất trong 4 lựa chọn A, B, C, D. Các đội sẽ được chuẩn bị trước các bảng trả lời với các chữ cái “A, , C, D”. Mỗi đội sẽ thảo luận trong thời gian qui định và đưa ra đáp án đúng nhất bằng cách giơ đáp án trả lời theo yêu cầu của ban tổ chức (có thể là 10 giây sau khi nghe ban tổ chức đọc xong câu hỏi). ội nào có số câu trả đúng nhiều hơn sẽ chiến thắng. - hương tiện tổ chức: Thiết kế các câu trắc nghiệm, quy định thời gian trả lời câu hỏi trên powerpoint và trình chiếu trên máy tính. - Hình thức chơi: Chia đội. 2.2. Trò chơi ật hình: - Nguyên tắc: Khuất sau các câu hỏi là một bức tranh của nhà Khoa học hoặc nội dung mà chúng ta cần truyền tải kiến thức tới học sinh. Chia bức tranh thành nhiều mảnh nhỏ tùy theo số câu hỏi, mỗi mảnh sẽ mang nội dung của một câu hỏi đố vui. Nếu học sinh trả lời đúng thì phần khuất sau câu hỏi đó sẽ hiện ra và các em có thể đoán nội dung của bức tranh. Khi đã đoán đúng nội dung bức ảnh thì trò chơi kết thúc (xem phụ lục 1). u nh h u n h m 6 - hương tiện tổ chức: Thiết kế trò chơi trên powerpoint và trình chiếu trên máy tính hoặc in trên giấy khổ lớn, hay có thể s dụng bảng dính. - Hình thức chơi: Chia đội. Các đội chọn câu hỏi và trả lời theo lượt. ội nào không trả lời được sẽ chuyển câu hỏi cho khán giả. ội nào có nhiều câu trả lời đúng sẽ chiến thắng. 2. . Trò chơi mi u tả vật í: - Nguyên tắc: Người chơi sẽ cầm trên tay danh sách từ (hay khái niệm vật lí) mà ban tổ chức yêu cầu miêu tả. Khi đó, người miêu tả có nhiệm vụ dùng bất kì từ ngữ hoặc hành động nào (có thể là d ng định nghĩa, từ đồng nghĩa, trái nghĩa, …, liệt kê các từ cùng nhóm hoặc có liên quan đến từ trong danh sách) để diễn đạt cho đồng đội mình đoán đúng từ trong danh sách. Người miêu tả không được nói bất kì từ nào trong danh sách với đồng đội của mình. ội nào đoán đúng nhiều từ hơn trong khoảng thời gian qui định sẽ chiến thắng (xem phụ lục 2) - hương tiện tổ chức: Viết các từ cần miêu tả vào các tờ giấy và xếp lại để người chơi bốc thăm ng u nhiên. - Hình thức chơi: Chia đội. Có thể chia mỗi lớp học thành đội. 2.4. Đố vui ô chữ vật í: - Nguyên tắc: + Cách tạo ô chữ thường: ể có ô chữ vật l có nghĩa và hay thì chúng ta nên chọn chủ đề cho ô chữ. Chủ đề đó chính là nội dung của ô chữ hàng dọc. Từ ô chữ hàng dọc này, chúng ta đặt từ khóa cho các ô hàng ngang. Dựa vào từ khóa để đặt câu hỏi cho từng hàng ngang. + Ô chữ ở mức độ khó hơn: Tương tự như trên nhưng chủ đề của ô chữ không nhất thiết phải đặt trong ô hàng dọc mà đặt trong từng ô riêng rẽ của ô u nh h u n h m 7 hàng ngang. Mỗi câu hỏi trả lời đúng ở ô hàng ngang sẽ cung cấp một từ khóa cho chủ đề. Khi các từ khóa từ từ hiện ra thì chúng được xếp theo trình tự giải đáp, sau đó người chơi phải sắp xếp lại tất cả các từ khóa và dự đoán chủ đề của ô chữ. Chú , người chơi không nhất thiết phải trả lời hết các câu hỏi, khi đoán đúng chủ đề thì trò chơi kết thúc. ội nào có số câu trả lời đúng nhiều nhất sẽ chiến thắng (xem phụ lục 3). - hương tiện tổ chức: S dụng phần mềm powerpoint để thiết kế trò chơi và trình chiếu trên máy tính. - Hình thức chơi: Chia đội hoặc s dụng chơi cho cả lớp vào cuối tiết học để củng cố bài. 2.5. Đố vui ba dữ kiện vật í: - Nguyên tắc: ầu tiên ta đưa ra câu hỏi ở dạng khái niệm hoặc về lịch s vật lí, kiến thức vật lí, hiện tượng vật lí,.. Ví dụ như: Ông là ai? ại lượng nào? Hiện tượng gì? Sau đó đưa ra từng dữ kiện (thông thường là ba dữ kiện) gợi ý dần dần cho câu trả lời đúng. Dữ kiện thứ nhất ở mức độ khó nhất (hầu như chưa gợi ý gì), dữ kiện thứ hai ở mức độ trung bình (có gợi ý) và dữ kiện thứ ba ở mức độ dễ nhất (gợi ý gần tới câu trả lời đúng) (xem phụ lục 4). Nếu học sinh trả lời đúng ở dữ kiện thứ nhất sẽ được điểm/câu, dữ kiện thứ hai là 20 điểm/câu, dữ kiện thứ ba là 1 điểm/câu. Mỗi dữ kiện cách nhau 10 giây. - hương tiện tổ chức: Dùng phần mềm powerpoint để thiết kế trò chơi và trình chiếu trên máy tính và học sinh dành quyền ưu tiên trả lời bằng cách giơ tay hoặc bấm chuông (nếu có). Hoặc đơn giản hơn là viết các câu hỏi theo thứ tự rồi cho học sinh bốc thăm, khi bốc được số nào thì ban giảm khảo đọc từng dữ kiện theo thời gian qui định. Thực hiện theo cách này dễ làm và không mất nhiều thời gian cho việc thiết kế trên máy tính. u nh h u n h m 8 - Hình thức chơi: Chia đội. Thực hiện ngay trên lớp học hoặc vào các buổi sinh hoạt dưới cờ. 2.6. Hoa thơm t ng th : - Nguyên tắc: S dụng một cây (hay nhánh cây) có nhiều cành, chuẩn bị một số bông hoa (số loại hoa phụ thuộc vào số đội tham gia trò chơi). Mỗi đội lần lượt lên hát hoa, ẩn dưới mỗi búp hoa là một câu hỏi, nếu trả lời đúng thì hoa sẽ nở và d ng để tặng thầy cô. Trả lời sai thì bỏ qua câu hỏi đó và nhường quyền hái hoa cho đội còn lại. - hương tiện tổ chức: D ng cành cây trong tự nhiên hoặc tự làm theo thích nhưng phải có thẩm mỹ. Hoặc có thể thiết kế trên powerpoint. - Hình thức chơi: Chia đội. Mỗi đội sẽ chọn một loài hoa mà ban tổ chức đưa ra. ội nào trả lời nhiều câu hỏi nhất ứng với nhiều hoa nở trên cành sẽ chiến thắng. 3. ể thực hiện một trò chơi vật lí, người dạy vật lí cần phải thực hiện theo một qui trình cụ thể như sau: - ước 1: Xây dựng thể lệ trò chơi. Thể lệ có thể dựa trên nguyên tắc đã nêu, cũng có thể bỏ bớt hay bổ sung thêm t y điều kiện thực tế. - ước 2: Lựa chọn nội dung, chủ đề cần tuyên truyền. Muốn xác định được chủ đề thì phải trả lời câu hỏi: “ rò chơi đem đến cho học sinh kiến thức mới gì? Hay kh c sâu nội dung gì mà giáo viên cần truyền tải, nhấn mạnh?” - ước 3: Xây dựng hình thức và kết cấu câu hỏi. - ước 4: Thiết kế trò chơi trên phần mềm. Lựa chọn phần mềm thích hợp, sao cho đảm bảo dễ thiết kế, dễ s a chữa, hiệu chỉnh, giao diện đẹp. Phải thiết kế sao cho thí sinh lựa chọn từ câu hỏi một cách ng u nhiên. Mỗi lần thí sinh chọn u nh h u n h m 9 câu hỏi nào thì câu đó đổi màu hoặc nhấp nháy đồng thời xuất hiện nội dung gợi ý. Nếu học sinh trả lời đúng, đáp án sẽ được mở ra, ngược lại, câu hỏi đó v n là bí mật nhưng màu sắc phải khác để thông báo với người chơi rằng câu hỏi này đã được chọn. Nên thiết kế trên một trang màn hình. Cần thiết lập hiệu ứng thời gian, chuông đồng hồ, chấm điểm để trò chơi thêm sinh động, gay cấn và hấp d n hơn [1]. - ước 5: Tổ chức trò chơi. - ước 6: Tổng kết và rút kinh nghiệm. 4 - Tạo liên kết trang: Vào nsert Shapes, lựa chọn đối tượng, vẽ lên slide. Click phải lên đối tượng, chọn Hyperlink. Trong hộp thoại nsert Hyperlink chọn , sau đó vào và chọn trang cần liên kết đến. Mở đến trang đã liên kết, cũng thực hiện các bước tương tự để tạo liên kết ngược lại vị trí ban đầu. Chú nên chọn hình mũi tên quay ngược trở lại để dễ dàng lựa chọn khi trình chiếu. - Tạo hiệu ứng đổi màu: Chọn đối tượng cần đổi màu, vào Animations\ Custom Animation\Add effect\Emplasic\Complementary Color 2. - Tạo hiệu ứng biến mất: Chọn đối tượng cần biến mất, vào Animations\ Custom Animation Add effect exit, sau đó có thể lựa chọn kiểu biến mất t y . - Tạo hiệu ứng gỡ đối tượng: Tức là khi nhấp chuột vào đối tượng thì đối tượng đổi màu (xem phần hiệu ứng đổi màu), sau đó biến mất (xem phần hiệu ứng biến mất), khuất bên dưới là thông tin cần cung cấp sau câu trả lời đúng của học sinh. u nh h u n h m 10 ếp hiệu ứng theo thứ tự là đổi màu trước khi biến mất. Vào dấu mũi tên bên phải hiệu ứng chọn Effect options. Trong hộp thoại Diamond chọn Timing, sau đó đánh dấu check vào Start effect on click of . Tiếp theo vào danh sách chọn đối tượng muốn nhấp chuột vào và chọn Ok. - Tạo âm thanh: Cũng vào Effect options Sound và chọn âm thanh cần trình diễn. 5. Xuất phát từ thực tế giảng dạy, từ khả năng vận dụng của học sinh và khả năng x lí tình huống của học sinh, tôi thấy cần phải lồng ghép vào một phương pháp dạy học mới để giúp học sinh hiểu sâu hơn kiến thức bài học trong sách giáo khoa. Vì vậy, tôi đã lựa chọn từng trò chơi và lồng ghép phù hợp vào từng nội dung bài giảng. Thời gian lồng gh p thường là đầu tiết học với mục đích kiểm tra bài cũ và cuối tiết học để củng cố bài. Thời gian tối đa cho việc tổ chức trò chơi dạng này thường là khoảng 5 phút. Ngoài ra, tôi còn lồng ghép vào tiết ôn tập cuối chương để rèn luyện cho học sinh biết tổng hợp kiến thức đã học, phát hiện ra mối tương quan của toàn chương trình học để khắc sâu hơn nữa kiến thức vật lí. Thời gian có thể khoảng 15 phút. Trong trường hợp này nên phối hợp nhiều trò chơi để tăng sức hấp d n và thu hút được nhiều học sinh tham gia. Vận dụng lí thuyết nêu trên vào thực tế, tôi đã tổ chức được các trò chơi ở các lớp như 1 A1, 1 A , 1 A và 1 A4 với trò chơi đã nêu ở trên. Kết quả là tất cả học sinh đều hứng thú tham gia, kiến thức bài học nhớ lâu hơn. Hôm nào có trò chơi là các em rất hứng thú học tập, tâm lí thoải mái và tham gia tích cực cho các hoạt động giữa thầy và trò. u nh h u n h m 11 Cụ thể là năm học 1 -2011, tôi dạy sinh thì số học sinh đạt yêu cầu ở học kì Năm học lớp 1 với tổng số có 7 học là 9 học sinh, chiếm tỉ lệ 4 ,16 . 11- 1 tôi đã áp dụng lồng gh p trò chơi vào một số bài học trên lớp và trong tiết ôn tập cuối chương, kết quả mang lại cũng khả quan hơn với 4 học sinh đạt yêu cầu trên tổng số học sinh là 77, chiếm tỉ lệ 44,16 . Vậy tăng 4 so với khi chưa áp dụng lồng gh p trò chơi. Tuy kết quả đem lại chưa cao lắm nhưng cũng khẳng định rằng phương pháp này đã mang lại hiệu quả trong quá trình dạy và học. Vì vậy, trò chơi vật lí cần được nghiên cứu và lồng gh p vào bài giảng vật lí để góp phần thực hiện tốt hơn mục đích dạy học. III. KẾT LUẬN: Các trò chơi này không chỉ được áp dụng trong tiết học, trong những buổi ôn tập mà còn có thể mở rộng thành những buổi thi đua sinh hoạt dưới cờ. Trường phổ thông có thể nghiên cứu và ứng dụng, đưa ra kế hoạch với từng chủ đề hoạt động theo tháng. Ví dụ: Chủ đề tháng là “Tháng Vật lí” và phát động phong trào thi đua học tốt vật lí. Khi đó sẽ tổ chức một buổi thi giữa các khối lớp, hoặc chọn mỗi lớp một học sinh, chia thành đội chơi, kết hợp với trò chơi dành cho khán giả. Có như vậy thì buổi sinh hoạt dưới cờ sẽ thêm đa dạng về nội dung, phong phú về hình thức, kích thích tư duy của học sinh, góp phần tạo tình yêu đối với môn học, đối với thầy cô, trường lớp, bạn bè. Ngày nay, ngành giáo dục đang lồng ghép nhiều chương trình giáo dục vào bài giảng, chú trọng giáo dục và giảng dạy theo hướng tích cực, chủ động, sáng tạo nên việc lồng gh p trò chơi vào các tiết dạy là rất thuận lợi. Thông qua trò chơi, học sinh không chỉ hiểu bài, mà còn biết nắm bắt vấn đề và giải quyết vấn đề trong thực tế khi gặp phải một cách nhanh lẹ hơn. ể tạo nên những buổi sinh hoạt định kì cho môn học, trường phổ thông nên hình thành Câu lạc bộ vật u nh h u n h m 12 lí. Với các trò chơi nêu trên, kết hợp với các buổi báo cáo khoa học, trình diễn thí nghiệm vật lí, hóa trang vật lí,… sẽ tạo nên những buổi sinh hoạt lí thú, đa dạng, đáng nhớ và ấn tượng, đồng thời bổ sung nhiều kiến thức vật lí mới kịp thời cho học sinh. Khi đó, chắc chắc các em sẽ “yêu vật lý biết chừng nào” và việc truyền đạt kiến thức không có gì là khó khăn nữa. u nh h u n h m 13 TÀI LIỆU THAM KHẢO 1. Thạc sĩ Nguyễn Văn Cần, Nghiên cứu, khai thác Visual Basic trong Microsoft PowerPoint để thiết kế trò chơi đoán ô chữ phục vụ đố vui để học và dạy học, email: [email protected], 2007. 2. Tô Xuân Giáp, Phương tiện dạy học, Nhà xuất bản giáo dục, 1998. 3. Nguyễn Minh Hoàng, Tìm hiểu khoa học qua trò chơi vật lý, Nhà xuất bản trẻ, 2003. 4. Nguyễn Trí Hoàng, Thiết kế mẫu một số môđun giáo dục môi trường ngoài giờ lên lớp, Nhà xuất bản giáo dục,1998. 5. Lê hước Lộc và nhiều tác giả, Lý luận dạy học, Trường ại học cần Thơ, 2002. 6. Lê hước Lộc và nhiều tác giả, Lý luận dạy học vật lý, Trường ại học cần Thơ, 2004. 7. Phạm Thị Năm và nhiều tác giả, Tâm lý học lứa tuổi và tâm lý học sư phạm, Trường ại học Cần Thơ, 1. 8. Huỳnh Thị Xuân Thắm, Nguyễn Quốc Văn, i Nguyên Vọng, Thiết kế nội dung Câu lạc bộ Vật lí cho trường trung học phổ thông, ại học Cần Thơ, 9. Nguyễn 4. ức Thâm, Tổ chức hoạt động nhận thức cho học sinh trong dạy học vật lý ở trường phổ thông, Nhà xuất bản ại học quốc gia Hà Nội, 1999. 10. Bùi Sỹ Tụng và nhiều tác giả, Tài liệu bồi dưỡng giáo viên dạy chương trình và sách giáo khoa thí điểm lớp 11 môn Hoạt động giáo dục ngoài giờ lên lớp, Nhà xuất bản giáo dục, 2004. u nh h u n h m 14 MỤC LỤC . ẶT VẤN Ề .................................................................................................... 2 1. Tính cấp thiết của đề tài: ................................................................................. 2 . Mục đích nghiên cứu: ..................................................................................... 3 3. hương pháp nghiên cứu: ............................................................................... 3 3.1. Nghiên cứu l thuyết:................................................................................ 3 . . Nghiên cứu thực nghiệm:.......................................................................... 3 II. PHẦN NỘI DUNG: .......................................................................................... 4 1. Những yêu cầu của một trò chơi vật lí: ........................................................... 4 2. Một số trò chơi vật lí: ...................................................................................... 5 2.1. Trắc nghiệm vật lí: .................................................................................... 5 . . Trò chơi lật hình: ...................................................................................... 5 . . Trò chơi miêu tả vật lí:.............................................................................. 6 .4. ố vui ô chữ vật lí: ................................................................................... 6 .5. ố vui ba dữ kiện vật lí: ........................................................................... 7 2.6. Hoa thơm tặng thầy:.................................................................................. 8 3. Qui trình tổ chức trò chơi vật lí: ..................................................................... 8 4. Một số công cụ hỗ trợ thiết kế trò chơi trong owerpoint 7: .................... 9 5. Kiểm nghiệm thực tế: .................................................................................... 10 III. KẾT LUẬN: ................................................................................................... 11 TÀI LIỆU THAM KHẢO .................................................................................... 13 PHỤ LỤC 1: TRÒ CHƠ LẬT HÌNH ................................................................. 15 PHỤ LỤC 2: TRÒ CHƠ M ÊU TẢ VẬT LÍ ..................................................... 18 PHỤ LỤC 3: Ố VUI Ô CHỮ VẬT LÍ .............................................................. 21 PHỤ LỤC 4: Ố VUI BA DỮ KIỆN VẬT LÍ ................................................... 23 u nh h u n h m PHỤ LỤC 1: TRÒ CHƠI LẬT HÌNH - Thể lệ: em phần . . - Nội dung ôn tập: Chương V, V, V . - Mục đích giáo dục: iúp học sinh nhớ lại kiến thức của ba chương nêu trên. Cung cấp thêm thông tin về nhà Vật lí nổi tiếng Albert Einstein. CÂU 1 CÂU 2 CÂU 3 CÂU 4 CÂU 5 CÂU 6 CÂU 7 CÂU 8 CÂU 9 CÂU 10 NỘI DUNG CÂU HỎI STT ĐÁP ÁN CÂU HỎI Một cuộn cảm có độ tự cảm L mắc nối 1 Mạch dao động là gì? tiếp với tụ điện có điện dung C thành một mạch điện kín gọi là mạch dao động 2 3 Sóng có tần số là f 6MHz Vì   thuộc loại sóng nào? c 3.108   50(m) f 6.106 Vậy sóng trên thuộc loại sóng ngắn. ộ phận nào d ng để biến Loa 16 dao động âm thành dao động điện có c ng tần số? 4 5 Nêu ứng dụng của hiện tượng tán sắc ánh sáng? ịnh nghĩa khoảng vân giao Là khoảng cách giữa hai vân sáng hoặc hai vân tối liên tiếp nhau. thoa? nên máy quang phổ lăng kính? 7 nhiên và ứng dụng trong máy quang phổ lăng kính. Kể tên các bộ phân cấu tạo 6 iải thích một số hiện tượng trong tự Hiện tượng quang điện ngoài là gì? a bộ phận: Ống chuẩn trực, hệ tán sắc, buồng tối Hiện tượng ánh sáng làm bật các electron ra khỏi mặt kim loại gọi là hiện tượng quang điện (ngoài). Là lượng năng lượng mà mỗi lần một nguyên t hay phân t hấp thụ hay bức xạ 8 Lượng t năng lượng là gì? có giá trị hoàn toàn xác định và bằng hf; trong đó f là tần số của ánh sáng bị hấp thụ hay được phát ra, còn h là một hằng số. nh sáng được tạo thành bởi các hạt gọi 9 hôtôn là gì? là phôtôn. Hay phôtôn là 1 lượng t năng lượng của ánh sáng. u nh h u n h m 17 10 Từ nh sáng huỳnh quang có Là ánh sáng phát quang bị tắt rất nhanh đặc điểm gì? sau khi tắt ánh sáng kích thích. ây là bức tranh của nhà vật Bức ảnh của Albert Einstein năm 19 1, khóa lí nổi tiếng thế kỉ 20? khi lãnh giải Nô-ben về vật lí. u nh h u n h m 18 PHỤ LỤC 2: TRÒ CHƠI MIÊU TẢ VẬT LÍ - Thể lệ: em phần . . - Nội dung cần ôn tập: Chương . Dao động điều hòa. Chương . Sóng cơ và sóng âm. Vật lí lớp 1 ban cơ bản. - Mục đích giáo dục: Ôn lại các kiến thức đã học ở chương nêu trên. iúp học sinh nhìn nhận được sự liên tục của kiến thức trong chương trình học. STT Từ yêu c u miêu tả 1 2 3 4 Dao động cơ x  A cos(t   ) iên độ dao động Chu kì 5 Tần số 6 Rađian 7 Cơ năng Cách miêu tả gợi ý Sự di chuyển qua lại của vật nào đó quanh một vị trí cân bằng Dạng của phương trình dao động điều hòa là gì? x cực đại được gọi là gì? Khoảng thời gian để vật thực hiện được một dao động toàn phần gọi là gì? Nghịch đảo của chu kì là đại lượng nào? ơn vị của tần số góc là gì? Trong dao dộng điều hòa, đại lượng này được bảo toàn? Vật nhỏ (khối lượng m) treo vào đầu sợi dây 8 Con lắc đơn không dãn (dài l), có khối lượng không đáng kể, đầu trên cố định. u nh h u n h m 19 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 Gia tốc rơi tự do Dao động tắt dần Dao động duy trì Cộng hưởng Giản đồ Frenen Sóng cơ Sóng ngang Sóng dọc Chân không ước sóng Giao thoa Sóng kết hợp Ứng dụng công thức tính chu kì của con lắc đơn để đo đại lượng nào trên Trái đất? Kéo con lắc đơn lệch khỏi vị trí cân bằng rồi thả tay, con lắc có biên độ giảm dần gọi là? Con lắc đồng hồ được bù phần năng lượng mất đi sau mỗi chu kì là? Hiện tượng biên độ dao động cưỡng bức tăng đến giá trị cực đại khi f=f0 là hiện tượng gì? S dụng phương pháp gì để tổng hợp hai dao động điều hòa cùng tần số? ………….. là dao động lan truyền trong một môi trường. Các phần t của môi trường dao động theo phương vuông góc với phương truyền gọi là? Các phần t của môi trường dao động theo phương trùng với phương truyền gọi là? Sóng cơ không truyền được trong môi trường nào? ………….. là quãng đường mà sóng truyền được trong một chu kì? Hiện tượng hai sóng kết hợp gặp nhau tạo thành các gợn sóng ổn định gọi là hiện tượng gì? Hai nguồn dao động c ng phương, c ng tần số và u nh h u n h m 20 có hiệu số pha không đổi theo thời gian gọi là hai nguồn gì? 21 22 23 24 25 Sóng dừng Nút sóng Bụng sóng Khi có dao động lan truyền trên sợi dây xuất hiện các nút và các bụng gọi là? Những điểm đứng yên trên sợi dây có tên gọi là? Những dao động mạnh nhất trên sợi dây có tên gọi là? Môi trường truyền Các chất rắn, lỏng, khí và chân không có thể gọi âm chung là gì? Âm sắc ……………. giúp ta phân biệt các nguồn phát khác nhau. u nh h u n h m