Tài liệu Bản chất và vai trò của các công ty xuyên quốc gia

Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 §Ò tµi: b¶n chÊt vµ vai trß cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia Môc lôc I. B¶n chÊt vµ Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia 1. Nguån gèc ra ®êi .....................................................................................1 2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ b¶n chÊt cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia..............2 II. Vai trß cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia 1. Thóc ®Èy th-¬ng m¹i thÕ giíi ............................................................................................ 3 2. Thóc ®Èy ®Çu t- n-íc ngoµi ............................................................................................. 6 3. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ t¹o viÖc lµm ................................................................8 III. Ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ë viÖt nam 1. ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ..........................................10 1 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 2. T¸c ®éng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®èi víi nÒn kinh tÕ quèc d©n viÖt nam 3. Nh÷ng vÊn ®Ò ®Æt ra hiÖn nay ®èi víi ho¹t ®éng vµ thu hót tnc ë viÖt nam KÕt luËn Më ®Çu Kinh tÕ chÝnh trÞ lµ mét m«n khoa häc x· héi,lÞch sö h×nh thµnh vµ ph¸t triÓn m«n kinh tÕ chÝnh trÞ cho thÊy nh÷ng nhËn thøc kh¸c nhau vÒ ®èi t-îng nghiªn cøu cña ktct.chñ nghÜa träng th-¬ng cho r»ng ®èi t-îng nghiªn cøu cña m«n kinh tÕ chÝnh trÞ lµ lÜnh vùc l-u th«ng mµ chñ yÕu lµ ngo¹i th-¬ng.nh÷ng quy lu©t kinh tÕ ®· chi phèi trùc tiÕp ®Õn nÒn s¶n xuÊt t- b¶n chñ nghÜa.quan niÖm cña chñ nghÜa m¸c vÒ 2 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ®èi t-îng nghiªn cøu cña kinh tÕ chÝnh trÞ:kinh tÕ chÝnh trÞ häc theo nghÜa réng nhÊt lµ khoa häc vÒ nh÷ng quy luËt chi phèi sù s¶n xuÊt vµ sù trao ®æi nh÷ng t- liÖu sinh ho¹t trong x· héi.ph-¬ng ph¸p cña ktct sö dông phÐp duy vËt biÖn chøng vµ nh÷ng ph-¬ng ph¸p khoa häc chung nh- m« h×nh ho¸ c¸c qu¸ tr×nh x©y dùng c¸c gi¶ thiÕt....ktct cã chøc n¨ng rÊt quan träng trong nhËn thøc ,t- t-ëng ®ång thêi nã còng cã vai trß rÊt quan träng trong ®êi sèng x· héi .Trong c«ng cu«c ®æi míi cña ®Êt n-íc hiÖn nay,nghiªn cøu ktct gãp phÇn h×nh thµnh nh÷ng t- duy kinh tÕ míi.N-íc ta lµ mét n-íc ®ang ph¸t triÓn cßn rÊt l¹c hËu so víi nh÷ng n-íc trong khu vùc ®èi víi ngµnh kinh tÕ ch-a cã nh÷ng chÝnh s¸ch hîp lý nªn ch-a thu hót ®-îc nhiÒu nguån vèn ®Çu t- tõ n-íc ngoµi.mét trong nh÷ng nguån vèn ®Çu t- quan träng lµ tõ c¸c c«ng ty ®éc quyÒn hay lµ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. ChÝnh v× thÕ em chän ®Ò tµi nghiªn cøu vÒ c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia,®Ó thÊy râ “ b¶n chÊt vµ vai trß cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia “ trong viÖc ph¸t triÓn nÒn kinh tÕ. 3 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 I. Nguån gèc ra ®êi, B¶n chÊt vµ Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia 1. Nguån gèc ra ®êi Trong qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña lÞch sö sù ra ®êi cña c¸c tnc trªn thÕ giíi g¾n liÒn víi sù ra ®êi vµ ph¸t triÓn cña s¶n xuÊt lín t- b¶n chñ nghÜa .§ã lµ sù ph¸t triÓn cao cña chÕ ®é t- b¶n chñ nghÜa lµ sù vËn ®éng s©u s¾c cña c¸c quan hÖ s¶n xuÊt tbcn.Khi c¸c mèi quan hÖ kinh tÕ v-ît dÇn ra khái ph¹m vi quèc gia vµ gia nhËp vµo guång m¸y s¶n xuÊt kinh doanh quèc tÕ ngµy cµng ®-îc ph¸t triÓn.hai nhµ nghiªn cøu m¸c vµ ¨ngghen khi nghiªn cøu vÒ chñ nghÜa t- b¶n tù do c¹nh tranh ®· dù ®o¸n tÝch tô vµ tËp trung c¬ b¶n th«ng qua hiÖp t¸c gi¶n ®¬n vµ c«ng tr-êng thñ c«ng cïng víi sù ph©n c«ng lao ®éng ngµy cµng hoµn thiÖn tÊt yÕu sÏ dÉn ®Õn sù ra ®êi nh÷ng xÝ nghiÖp t- b¶n chñ nghÜa cã quy m« línvµ sù c¹nh tranh cña nh÷ng xÝ nghiÖp nµy cµng trë nªn gay g¾t .Sù c¹nh tranh gi÷a c¸c xÝ nghiÖp tÊt yÕu sÏ ®-a ®Õn kÕt qu¶ lµ c¸c xÝ nghiÖp nhá vµ võa bÞ ph¸ s¶n hoÆc bÞ s¸t nhËp víi nhau ®Ó trë thµnh nh÷ng xÝ nghiÖp lín h¬n .ChÕ ®é xÝ nghiÖp lµ chÕ ®é ®iÓn h×nh sinh ra trong cuéc c¸ch m¹ng c«ng nghiÖp lÇn thø 4 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 nhÊt.Khëi ®Çu xÝ nghiÖp ra ®êi b»ng con ®-¬ng c«ng tr-êng thñ c«ng nhê sù kÕt hîp lao ®éng mét khi lao ®éng ®· liªn kÕt theo mét h×nh thøc nµo ®ã sÏ t¹o ®iÒu kiÖn cho viÖc s¸ng t¹o ra m¸y mãcvµ hîp thµnh hÖ thèng s¶n xuÊt b»ng m¸y mãc chÕ ®é xÝ nghiÖp ®· cã ®-îc c¬ së v÷ng ch¾c vÒ kü thuËt.Víi chÕ ®é tù do c¹nh tranh cña thÞ tr-êng ®· ®iÒu tiÕt sù ph©n c«ng vµ trao ®æi cña x· héi xÝ nghiÖp vµ nhµ m¸y còng nhanh chãng trë thµnh h×nh thøc tæ chøc s¶n xuÊt ®iÓn h×nh ®Ó tæ chøc sù ph©n c«ng lao ®éng x· héi .nhê sù ph¸t triÓnm¹nh mÏ cña lùc l-îng s¶n xuÊt chÕ ®é xÝ nghiÖp nhµ m¸y ®· më réng ph¹m vi lÜnh vùc ph©n c«ng x· héi tõ néi bé quèc gia sang ®Þa bµn quèc tÕ.Vµ do vËy ph©n c«ng lao ®éng vµ trao ®æi quèc tÕ vÒ nguyªn vËt liÖu b¸n thµnh phÈm vµ s¶n xuÊt gi÷a c¸c n-íc ngµy cµng ph¸t triÓn. 2. Qu¸ tr×nh ph¸t triÓn vµ b¶n chÊt cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia Tù do c¹nh tranh kh«ng chØ lµm cho qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt t¨ng lªn mµ cßn lµ nguyªn nh©n cho sù ra ®êi cña nÒn s¶n xuÊt dùa trªn m¸y mãc vµ theo ®ã chÕ ®é xÝ nghiÖp tbcn xuÊt hiÖn vµ ngµy cµng hoµn thiÖn.ChÕ ®é xÝ nghiÖp ra ®êi thóc ®Èy ph©n c«ng lao ®éng më réng tõ néi bé quèc gia sang ®Þa bµn quèc tÕ ®· lµm cho tÝch tô vµ tËp 5 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trung t- b¶n s¶n xuÊt t¨ng lªn cao vµ theo ®ã c¸c tæ chøc ®éc quyÒn b¾t ®Çu xuÊt hiÖn.c.m¸c vµ ph.¨ngghen còng ®· kh¼ng ®Þnh r»ng ®éc quyÒn sinh ra tõ tù do c¹nh tranh nh-ng kh«ng phñ ®Þnh nã.Mét trong nh÷ng nh©n tè thóc ®Èy qu¸ tr×nh tËp trung t- b¶n ®ã lµ tÝn dông .c.m¸c ®· nãi:lµ c¬ së chñ yÕu cña viÖc chuyÓn ho¸ dÇn dÇn nh÷ng xÝ nghiÖp tnh©n tbcn thµnh nh÷ng c«ng ty cæ phÇn t- b¶n chñ nghÜa chÕ ®é tÝn dông ®ång thêi còng lµ mét ph-¬ng tiÖn ®Ó më réng dÇn c¸c xÝ nghiÖp hîp t¸c tíi mét ph¹m vi toµn quèc Ýt nhiÒu réng lín.Mét ®Æc tr-ng næi bËt trong giai ®o¹n ®éc quyÒn lµ sù cïng tån t¹i ®an xen nhau gi÷a ®éc quyÒn quèc gia vµ quèc tÕ.Cïng víi sù ph¸t triÓn quan hÖ quèc tÕ lµm cho c¸c c«ng ty t- b¶n liªn minh víi nhau s¶n xuÊt vµ ph©n phèi hµng ho¸ trªn thÞ tr-êng thÕ giíi ®· h×nh thµnh nªn c¸c c«ng ty ®éc quyÒn quèc tÕ .Khi nghiªn cøu sù h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn quèc tÕ nãi chung vµ c¸c tæ chøc ®éc quyÒn quèc tÕ xuyªn quèc gia nãi riªng ph¶i xuÊt ph¸t tõ sù tÝch tôvµ tËp trung s¶n xuÊt.TÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt ®¹t ®Õn mét møc ®é nhÊt ®Þnh lµm cho c¸c nhµ ®éc quyÒn quèc gia v-¬n ra khái biªn giíi quèc gia ho¹t ®éng trªn ph¹m vi quèc tÕ thùc hiÖn ph©n chia thÕ giíi vÒ mÆt kinh tÕ.TËp trung s¶n xuÊt cã b-íc ph¸t triÓn míi th× xuÊt khÈu t- b¶n còng ®-îc ®Èy m¹nh vµ trë thµnh c¬ së kinh tÕ quan träng cña sù më 6 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 réng ph¹m vi ho¹t ®éng quèc tÕ cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia.Mét ®iÓm ®¸ng chó ý trong tiÕn tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia lµ sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña nÒn kinh tÕ mü tõ nöa sau cña thÕ kû XIX vµ cµng ngµy cµng trë thµnh mét trung t©m søc m¹nh kinh tÕ cña thÕ giíi.Cïng víi sù ph¸t triÓn cña c¸c xÝ nghiÖp c«ng th-¬ng hiÖn ®¹i chÕ ®é xÝ nghiÖp cña mü còng ®· ®-îc më réng sang t©y ©u vµ nhËt b¶n.Khi ph¹m vi ®Þa lý cña sù ph©n c«ng néi bé xÝ nghiÖp c«ng th-¬ng hiÖn ®¹i v-ît qu¸ biªn giíi quèc gia th× tnc h×nh thµnh.tnc lµ mét c¬ cÊu kinh doanh quèc tÕ dùa trªn sù kÕt hîp gi÷a qu¸ tr×nh s¶n xuÊt quy m« lín cña nhiÒu thùc thÓ kinh doanh quèc tÕ vµ qu¸ tr×nh ph©n phèi quy m« quèc tÕ vµo trong mét c¬ cÊu c«ng ty ®¬n nhÊt nh»m chiÕm lÜnh vµ khai th¸c thÞ tr-êng quèc tÕ ®¹t hiÖu qu¶ tèi -u ®Ó thu lîi nhuËn ®é quyÒn cao.tnc ®-îc h×nh thµnh trùc tiÕp trªn c¬ së xÝ nghiÖp c«ng th-¬ng hiÖn ®¹i,khi c¸c xÝ nghiÖp c«ng th-¬ng hiÖn ®¹i h-ng thÞnh chóng ®· b¾t ®Çu ngay vµo viÖc ®Çu t- ra n-íc ngoµi ®Ó s¶n xuÊt vµ tiªu thô s¶n phÈm hoÆc s¶n xuÊt vµ t×m mua nguyªn liÖu.Tõ thËp kû 60 l¹i ®©y d-íi t¸c ®éng cña sù bïng næ c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt vµ khoa häc c«ng nghÖ tnc ®· ph¸t triÓn nhanh chãng.tnc ®· ®iÒu chØnh c¸c ho¹t ®éng kinh doanh x©y dùng hÖ thèng ph©n c«ng quèc tÕ kÕt hîp liªn kÕt theo chiÒu ngang vµ däc 7 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 trong néi bé c«ng tyc¬ cÊu tæ chøc toµn cÇu cña tnc t-¬ng øng ra ®êi .Tõ nh÷ng ®iÒu nªu trªn ta cã 3 giai ®o¹n qu¸ tr×nh ph¸t triÓn cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®i tõ tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt h×nh thµnh c¸c c«ng ty c«ng ty cæ phÇn c¸c c«ng ty kinh doanh trong ngµnh c«ng th-¬ng ...Mét lµ qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt diÔn ra song song víi qu¸ tr×nh tÝch tô quyÒn lùc kinh tÕ tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt t¹o ra nh÷ng c«ng ty cùc lín bao gåm trong ®ã rÊt nhiÒu c«ng ty vµ ng-êi ta còng gäi ®ã lµ nh÷ng tËp ®oµn víi c«ng ty mÑ ®øng ®Çu vµ c¸c c«ng ty con.Chóng cßn ®-îc gäi lµ c¸c c«ng ty nhá vµ võa chóng phô thuéc vÒ tµi chÝnh kü thuËt vµo c«ng ty mÑ.ë mét sè n-íc t- b¶n chñ nghÜa sè xÝ nghiÖp nhá vµ võa chiÕm ®Õn70_80% tæng sè c¸c xÝ nghiÖp.sù th©u tãm c¸c xÝ nghiÖp nhá vµ võa thùc hiÖn kiÓm so¸t tµi chÝnh kü thuËt ®· t¹o ra nh÷ng ®iÒu kiÖn thuËn lîi cho t- b¶n sinh lîi.Nh-ng vÒ mÆt tæ chøc s¶n xuÊt h×nh thøc nµy tá tÝnh hiÖu qu¶ cao gi¶m ®-îc chi phÝ s¶n xuÊt tËn dông ®-îc mäi kh¶ n¨ng nguyªn liÖu ph¸t huy tÝnh n¨ng ®éng s¸ng t¹o do ®ã lµm t¨ng quy m« vµ tû suÊt lîi nhuËn.Hai lµ qu¸ tr×nh tÝch tô s¶n xuÊt còng dÉn ®Õn sù h×nh thµnh c¸c tæ chøc ®éc quyÒn .§éc quyÒn hiÖn ®¹i mang nhiÒu dÊu Ên cña thêi ®¹i c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i.Ho¹t ®éng r&d còng nh- chuyÓn giao c«ng nghÖ lµ thÕ m¹nh cña c«ng 8 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ty xuyªn quèc gia cïng víi m¹ng l-íi thÞ tr-êng réng kh¾p thÕ giíi.ba lµ qu¸ tr×nh tÝch tô s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖp ngµy cµng ®Èy m¹nh ®-a ®Õn viÖc xuÊt hiÖn c¸c h×nh thøc c«ng ty liªn hîp n«ng c«ng nghiÖp n«ng th-¬ng nghiÖp.qu¸ tr×nh tÝch tô s¶n xuÊt trong n«ng nghiÖpcïng víi sù t¸c ®éng c¶u c¸ch m¹ng khoa häc kü thuËt hiÖn ®¹i ®· ®-a ®Õn hiÖn t-îng cÊu t¹o h÷u c¬ t¨ng lªn vµ gi¶m ý nghÜa cña ®Þa t« tuyÖt ®èi t¹o ra mèi liªn hÖ ngµy cµng t¨ng gi÷a c«ng n«ng nghiÖp ®Èy m¹ng xu h-íng gi¶m tû träng n«ng nghiÖp trong c¬ cÊu lao ®éng còng nh- trong tæng s¶n phÈm quèc d©n.®iÒu nµy cho thÊy sù ph¸t triÓn m¹nh mÏ cña c«ng nghiÖp ®· cã t¸c ®éng trë l¹i thóc ®Èy n«ng nghiÖp ph¸t triÓn.vµ ®Ó toµn bé nÒn kinh tÕ cã thÓ ph¸t triÓn m¹nh trong c¹nh tranh nÒn n«ng nghiÖp còng ph¶i cã kh¶ n¨ng c¹nh tranh cao.qua nh÷ng nhËn xÐt trªn cho thÊy r»ng qu¸ tr×nh tÝch tô t- b¶n vµ tËp trung s¶n xuÊt l©u dµi ®· dÉn ®Õn sù h×nh thµnh c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia. B¶n chÊt: Qu¸ tr×nh tÝch tô vµ tËp trung s¶n xuÊt t- b¶n ®· dÉn ®Õn sù biÕn ®æi quan träng vÒ l-îng vµ chÊt trong c¸c mÆt quan hÖ s¶n xuÊt mµ kh©u quan träng nhÊt lµ c¸c quan hÖ së h÷u.khi nghiªn cøu vÒ b¶n chÊt cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc 9 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 gia trªn thÕ giíi cÇn ph¶i ®i tõ nh÷ng vÊn ®Ò nµy.V× ®Êy lµ b¶n chÊt ®Æc tr-ng cña c«ng ty xuyªn quèc gia Cuèi thÕ kû XIX ®Çu thÕ kû XX ë c¸c n-íc t- b¶n ph¸t triÓn cã thÓ quan s¸t thÊy nÒn s¶n xuÊt tbcn cã sù ph¸t triÓn. II. Vai trß cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia C¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ®· cã nh÷ng t¸c ®éng to lín ®Õn sù ph¸t triÓn cña kkinh tÕ thÕ giíi nãi chung còng nhc¸c nÒn kinh tÕ thÕ giíi cña tõng quèc gia nãi riªng.®ång thêi c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia còng cã t¸c ®éng tÝch cùc ®Õn ho¹t ®éng th-¬ng m¹i ®Çu t- chuyÓn giao c«ng nghÖ vµ ®µo t¹o nguån nh©n lùc. 1. Thóc ®Èy th-¬ng m¹i thÕ giíi Mét trong nh÷ng vai trß næi bËt cña tnc lµ thóc ®Èy th-¬ng m¹i quèc tÕ .thËt vËy tæng gi¸ trÞ th-¬ng m¹i cña c¸c chi nh¸nh tnc ë n-íc ngoµi ®· t¨ng 8% b×nh qu©n hµng n¨m trong giai ®o¹n 1982-1994.s¶n phÈm phÇn lín tËp trung vµo hµng chÕ t¹o vµ h-íng vÒ xuÊt khÈu.vµo gi÷a thËp kû 90 gi¸ trÞ th-¬ng m¹i cña c¸c chi nh¸nh tnc ë n-íc ngoµi ®· lín 10 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 h¬n gi¸ trÞ nhËp khÈu cña c¸c khu vùc nam ,®«ng vµ ®«ng nam ¸. C¸c khu Gi¸ trÞ th-¬ng m¹i Tû lÖ so víi gi¸ trÞ vùc cña c¸c chi nh¸nh tnc nhËp khÈu ë n-íc ngoµi 1982 1994 1982 1994 C¸c n-íc 1770 4528 1.19 1.28 pt T©y ©u 787 2513 0.88 1.22 Eu 719 2338 0.86 1.21 175 1.18 1.42 1616 2.10 1.63 398 0.93 0.83 1832 1.05 1.47 132 0.66 1.22 666 2.50 2.87 3 0.10 0.22 C¸c n-íc 68 t©y ©u kh¸c B¾c mü 777 C¸c n-íc 206 kh¸c C¸c n-íc 656 ®pt Ch©u phi 66 Mü la tinh 257 vµ caribª Ch©u ©u 2 11 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Ch©u ¸ 326 1022 0.85 1.14 T©y ¸ 133 150 0.85 0.93 Trung ¸ ... 2 ... ... 871 0.85 1.18 8 1.93 1.86 52 0.01 1.30 6412 1.12 1.30 Nam,®«ng 193 vµ ®na Th¸i b×nh 5 d-¬ng C¸c n-íc 0.5 trung vµ ®«ng ©u Toµn thÕ 2426 giíi Tõ b¶ng trªn cho thÊy gi¸ trÞ th-¬ng m¹i cña c¸c chi nh¸nh tnc ®· t¨ng nhanh ë c¸c khu vùc trªn thÕ giíi.®iÒu nµy ®· nãi lªn r»ng c¸c tnc ®· ®ãng vai trß rÊt to lín ®èi víi thóc ®Èy th-¬ng m¹i thÕ giíi.trao ®æi gi÷a c¸c chi nh¸nh trong néi bé tnc ë c¸c n-íc ngµy cµng t¨ng nhanh vµ chiÕm tû träng lín trong tæng gi¸ trÞ th-¬ng m¹i cña nhiÒu n-íc.trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y víi chiÕn l-îc ®a quèc gia vµ t¹o ra c¸c liªn kÕt gi÷a th-¬ng m¹i vµ ®Çu t- c¸c c«ng ty mÑ th-êng chuyÓn giao trùc tiÕp c¸c c«ng nghÖ nguyªn liÖu vµ 12 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 dÞch vô cho c¸c chi nh¸nh cña m×nh ë n-íc ngoµi.do vËy tû lÖ xuÊt khÈu trong tæng gi¸ trÞ s¶n l-îng cña c¸c chi nh¸nh tnc ë n-íc ngoµi t¨ng nhanh.tuy nhiªn trao ®æi gi÷a c¸c chi nh¸nh cña tnc th-êng ®i cïng víi gi¸ chuyÓn giao tøc lµ gi¸ c¶ kh«ng dùa trªn quan hÖ cung cÇu mµ lµ gi¸ tho¶ thuËn gi÷a c¸c chi nh¸nh trong cïng mét tnc ®iÒu nµy ®· lµm thiÖt h¹i ®Õn n-íc chñ nhµ.®©y lµ vÊn ®Ò cÇn ph¶i ®-îc quan t©m ®èi víi nh÷ng n-íc ®ang ph¸t triÓn.nh- vËy vai trß cña tnc ®èi víi thóc ®Èy th-¬ng m¹i thÕ giíi lµ tû träng trao ®æi cña c¸c tnc ngµy cµng lín trong tæng gi¸ trÞ th-¬ng m¹i thÕ giíi ,t¨ng c-êng kiÓm so¸t ®Ó h¹n chÕ tnc sö dông c¸c biÖn ph¸p c¹nh tranh kh«ng lµnh m¹nh nh- gi¸ chuyÓn giao vµ gi¸ ®éc quyÒn, khuyÕn khÝch ®Èy m¹nh xuÊt khÈu víi c¸c khuyÕn khÝch ®Çu t- vµ ph¸t triÓn dÞch vô trong thu hót tnc. 2. Thóc ®Èy ®Çu t- n-íc ngoµi Thùc tÕ hÇu hÕt c¸c ho¹t déng ®Çu t- n-íc ngoµi ®Òu thùc hiÖn qua kªnh tnc.víi lîi thÕ cña m×nh vÒ nhiÒu vèn kü thuËt hiÖn ®¹i qu¶n lý tiªn tiÕn vµ m¹ng l-íi thÞ tr-êng réng lín c¸c tnc lu«n tÝch cùc ®Çu t- ra n-íc ngoµi nh»m tèi ®a ho¸ lîi nhuËn trªn ph¹m vi toµn cÇu. 13 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Trun 1991 1992 1993 1994 1995 1996 1589 1737 21809 2387 3165 3492 30 36 61 4 24 27 C¸c 1167 1147 1196 13876 1423 2058 2082 n-íc pt 44 92 92 2 76 26 C¸c 2473 4169 4962 73045 9046 9633 1281 n-íc 6 6 5 0 41 1235 2122 2766 6517 8121 8 8 8 5 4 229 385 523 742 2000 2156 2014 2114 1730 1322 2003 2426 g B×nh 19851990 ThÕ giíi 1419 38 95 2 ®ang pt Nam,®« ng vµ 7 47278 5571 ®«ng nam ¸ ViÖt 30 nam Th¸i lan 1017 14 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 Xingapo 2952 4887 2204 4686 5480 6912 9440 Philippin 413 544 228 1238 1591 1478 1408 Mianma 28 238 171 149 91 115 100 Malaixia 4054 3998 5183 5006 4342 4132 5300 In®«nªxi 551 1482 1777 2004 2109 4348 7960 33 54 69 151 350 1 4 14 6 7 9 59 88 104 3584 4230 9 0 a Campuc hia Brun©y Lµo 2 7 8 30 Trung 2654 4366 1115 27515 3378 quèc 6 7 Nguån ®Çu t- chÝnh ra n-íc ngoµi lµ c¸c n-íc ph¸t triÓn ,tr-íc hÕt lµ c¸c n-íc g-7 vµ mét sè n-íc ch©u ©u.fdi chiÕm mét tû träng rÊt lín trong gdp cña c¸c n-íc.n¨m 1996 tû träng fdi vµo vµ ra trong gdp thÕ giíi chiÕm 10,6%vµ 10,8%®èi víi c¸c nam vµ ®«ng nam ¸ tû träng ®ã lµ 15,8% vµ 8,1% ®èi víi viÖt nam tû träng fdi vµo trong gdp rÊt lín chiÕm tíi 40.2%.trong nh-ng n¨m gÇn ®©y víi tèc ®é ph¸t triÓn m¹nh cña m¹ng l-íi c¸c chi nh¸nh tnc ®· t¨ng nhanh h×nh thøc s¸t nhËp vµ mua l¹i h¬n lµ h×nh thøc x©y dùng doanh nghiÖp míi ®Ó më réng ®Çu t- ra thÞ tr-êng 15 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 ngoµi n-íc,xu h-íng gia t¨ng viÖc s¸t nhËp vµ th«n tÝnh c¸c c«ng ty ngo¹i quèc cña tnc trong ®ã chñ yÕu ë mü vµ t©y ©u lµ mét trong nh÷ng nguyªn nh©n quan träng g©y bïng næ ®Çu t- n-íc ngoµi.c¬ cÊu dßng vèn ®Çu t- n-íc ngoµi ®· thay ®æi lín do ®iÒu chØnh chiÕn l-îc kinh doanh cña tnc.víi sù ph¸t triÓn m¹nh cña thÞ tr-êng tµi chÝnh quèc tÕ h×nh thøc ®Çu t- gi¸n tiÕp ngµy cµng gia t¨ng.tnc thóc ®Èy nhanh tiÕn tr×nh tù do ho¸ ®Çu t- n-íc ngoµi th«ng qua tham gia s©u réng vµo qu¸ tr×nh quèc tÕ ho¸ s¶n xuÊt.nhê më réng chÝnh s¸ch tù do ho¸ trong nh÷ng n¨m gÇn ®©y fdi ®· t¨ng lªn nhanh chãng.tnc ngµy cµng ®ãng vai trß quan träng ®èi víi thóc ®Èy dßng vèn fdi vµo c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn.tõ gi÷a thËp kû 80 c¬ cÊu ®Çu t- gi÷a c¸c khu vùc cña tnc ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn cã sù thay ®æi ®¸ng kÓtheo chiÒu h-íng t¨ng m¹nh vµo c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ch©u ¸ vµ gi¶m dÇn vµo c¸c n-íc mü la tinh vµ caribª.nh÷ng n-íc ®ang ph¸t triÓn ®· thu hót ®-îc l-îng ®Çu t- fdi rÊt lín vÝ dô nh- trung quèc ®· thu hót ®-îc tíi h¬n 42 tû usd n¨m 1996 vµ 45,5 tû usd n¨m 1998.nh-ng nh÷ng n¨m gÇn ®©y nÒn kinh tÕ cña c¸c n-íc mü-latinhvµ caribª cã sù phôc håi nhanh nªn tnc ®· t¨ng ®¸ng kÓ ®Çu t- vµo c¸c n-íc nµy. 16 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 3. Ph¸t triÓn nguån nh©n lùc vµ t¹o viÖc lµm Tnc ®· t¸c ®éng rÊt lín ®Õn ph¸t triÓn nguån lùc lao ®éng theo hai c¸ch trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp.c¸ch trùc tiÕp lµ th«ng qua c¸c dù ¸n ®Çu t-,tnc ®µo t¹o lùc l-îng lao ®éng ®Þa ph-¬ng ®Ó phôc vô cho nhu cÇu ho¹t ®éng cña dù ¸n.trong khi ®ã c¸ch gi¸n tiÕp lµ t¹o ra c¸c c¬ héi ®éng lùc cho sù ph¸t triÓn cña lùc l-îng lao ®éng theo ®uæi môc tiªu thu nhËp cao.ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn c¸c t¸c ®éng nµy cã vai trß rÊt lín ®èi víi ph¸t triÓn nguån lùc lao ®éng ®Æc biÖt lµ ®éi ngò lao ®éng cã tr×nh ®é chuyªn m«n kü thuËt vµ qu¶n lý.®©y lµ tiÒn ®Ò quan träng ®Ó n©ng cao n¨ng su©t lao ®éng ë c¸c n-íc nµy.c¸c tnc võa vµ nhá còng cã vai trß quan träng ®èi víi ®µo t¹o viÖc lµm.ë viÖt nam vèn ®Çu t- n-íc ngoµi chñ yÕu do tnc thùc hiÖn lµ mét nguån vèn quan träng ®Ó tiÕn hµnh c«ng nghiÖp ho¸ ®Êt n-íc.víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn viÖc thu hót fdi lµ rÊt quan träng, muèn vËy cÇn ph¶i cã nh÷ng chÝnh s¸ch x©y dùng thu hót fdi v× tnc t¸c ®éng thóc ®Èy tÝch cùc dßng fdi vµo c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn phô thuéc quan träng vµo chÝnh s¸ch vµ m«i tr-êng cña n-íc ®ã.c¸c tnc th-êng cã c¸c ho¹t ®éng trî gióp tµi chÝnh cho c¸c ch-¬ng tr×nh nghiªn cøu vµ ®µo t¹o nghÒ,qu¶n 17 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 lý.,cung cÊp c¸c thiÕt bÞ khoa häc cho c¸c tr-êng ®¹i häc viÖn nghiªn cøu.x©y dùng c¸c trung t©m ®µo t¹o qu¶n lý vµ ®ång thêi còng ph¸t triÓn c¶ h×nh thøc ®µo t¹o tõ xa .tnc ®· t¹o ®-îc kho¶ng 45 triÖu lao ®éng vµo gi÷a nh÷ng n¨m1970 vµ 10n¨m sau ®¹t ®-îc gÇn 65 triÖu lao ®éng con sè nµy t¨ng lªn ®Õn 70 triÖu vµo gi÷a nh÷ng n¨m cña thËp kû 90.nh-ng nh×n chung tnc th-êng t¹o viÖc lµm ë c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô h¬n lµ trong ngµnh n«ng nghiÖp vµ c¸c ngµnh kh¸c.®iÒu ®ã ®· ph¶n ¶nh ®Æc ®iÓm cña tnc chñ yÕu ®Çu ttrong c¸c lÜnh vùc c«ng nghiÖp vµ dÞch vô.mét sè viÖc lµm ®-îc t¹o ra mét c¸ch gi¸n tiÕp th«ng qua c¸c liªn kÕt kinh tÕ cung cÊp dÞch vô cña c¸c c«ng ty néi ®Þa.nÕu tÝnh sè viÖc lµm ®-îc t¹o ra mét c¸ch trùc tiÕp vµ gi¸n tiÕp th× -íc tÝnh tnc ®· t¹o ra kho¶ng 150 triÖu lao ®éng vµ phÇn lín sè lao ®éng nµy lµm viÖc trong c¸c ngµnh c«ng nghiÖp vµ dÞch vô .®©y lµ ®éi ngò lao ®éng quan träng ®Ó ph¸t triÓn nguån lùc lao ®éng cña nÒn kinh tÕ thÕ giíi nhÊt lµ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn.phÇn lín trong sè kho¶ng 1/3 tæng viÖc lµm t¹o ra bëi tnc ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn ®· tËp trung vµo c¸c n-íc ch©u ¸vµ mét sè n-íc ch©u mü latinhtrong nh÷ng n¨m gÇn ®©y phÇn lín sè viÖc lµm ®-îc t¹o ra bëi c¸c tnc ë c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn thuéc vÒ trung quèc.nguyªn nh©n quan träng lµ nhiÒu tnc ®Çu t- vµo trung quèc lµ do cã nh÷ng h×nh 18 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 thøc míi thu hót ®-îc vèn ®Çu t-.tõ nh÷ng kÕt qu¶ ph©n tÝch trªn thÊy râ rµng tnc cã vai trß rÊt lín ®èi víi ph¸t triÓn nguån lùc vµ t¹o viÖc lµm trong nÒn kinh tÕ thÕ giíi trong ®ã ®Æc biÖt quan träng ®èi víi c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn .tuy nhiªn vai trß nµy cßn phô thuéc rÊt lín vµo ®iÒu kiÖn lÜnh vùc ®Çu t- cña n-íc chñ nhµvµ chiÕn l-îc c¹nh tranh cña c¸c tnc. III. Ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia ë viÖt nam 1. ®Æc ®iÓm ho¹t ®éng cña c¸c c«ng ty xuyªn quèc gia a. C¸c tnc ë viÖt nam cã nguån gèc tõ nhiÒu n-íc nh-ng phæ biÕn lµ tõ c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn Thùc tiÔn ho¹t ®éng cña c¸c tnc trªn thÕ giíi ®· cho thÊy 90% sè c«ng ty cã nguån gèc tõ mét n-íc.Do ®ã c¨n cø vµo d¸nh s¸ch tªn c¸c quèc gia l·nh thæ cã vèn ®Çu t- trùc tiÕp n-íc ngoµi vµo viÖt nam chóng ta cã thÓ nhËn diÖn mét c¸ch ®Çy ®ñ nguån gèc cña c¸c tnc.Tõ n¨m 88-97 phÇn ®Çu t- cña c¸c tnc ®«ng ¸ chiÕm tíi 64,8% trong sè 10 n-íc ®Çu t- lín nhÊt vµo viÖt nam.N¨m 98 kinh tÕ ®«ng ¸ l©m vµo khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ th× møc nµy vÉn chiÕm tíi 44,9% vµ 19 Website: http://www.docs.vn Email : [email protected] Tel : 0918.775.368 n¨m 1999 sau sù phôc håi cña c¸c nÒn kinh tÕ ®«ng ¸ møc nµy ®· t¨ng trë l¹i víi møc 60,4%.trong sè c¸c c«ng ty n-íc ngoµi ®Çu t- vµo viÖt nam th× c¸c nhµ ®Çu t- thuéc asean chiÕm 24,56%.nh- vËy vèn ®Çu t- trùc tiÕp cña n-íc ngoµi vµo viÖt nam cã nguån gèc chñ yÕu lµ c¸c nÒn kinh tÕ ch©u ¸.c¸c tnc ch©u ¸ víi phÇn lín lµ c¸c nÒn kinh tÕ ®ang ph¸t triÓnvµ hÇu hÕt c¸c n-íc nµy ®Òu chÞu sù t¸c ®éng cña cuéc khñng ho¶ng tµi chÝnh tiÒn tÖ n¨m 1997 sù khã kh¨n cña c¸c tnc nµy ®· kÐo theo sù thu hÑp c¸c kho¶n ®Çu t- míi còng nh- sù tr× trÖ trong viÖc thùc hiÖn sè vèn ®Çu t- ®· cam kÕt .còng v× thÕ tuy tæng møc vèn cam kÕt ®Çu t- cña c¸c tnc ë ch©u ¸ lµ rÊt lín song møc vèn thùc hiÖn l¹i rÊt thÊp th-êng chØ ®¹t b×nh qu©n 20% trong khi møc thùc hiÖn nµy tõ c¸c tnc ©u-mü th-êng ®¹t tõ 38-70% thËm chÝ cã c«ng ty ®¹t trªn møc vèn ®· cam kÕt.cã nhiÒu lý do liªn quan ®Õn vÊn ®Ò nµy trong ®ã n¨ng lùc tµi chÝnh yÕu kÐm vµ c«ng nghÖ kü thuËt lu«n lµ nh÷ng vÊn ®Ò næi cém tõ c¸c c¸c tnc thuéc c¸c n-íc ®ang ph¸t triÓn hoÆc c¸c tnc ®Çu t- vµo viÖt nam kh«ng xuÊt ph¸t tõ c«ng ty mÑ mµ lµ tõ c¸c c«ng ty thuéc thÕ hÖ thø hai nghÜa lµ tõ c¸c c«ng ty chi nh¸nh ë n-íc thø hai ®Çu tvµo n-íc thø ba.ph¶n ¸nh mét thùc tÕ míi cña sù chuyÓn dÞch c¬ cÊu kinh tÕ vµ ph©n c«ng lao ®éng toµn cÇu trong néi bé c¸c tnc hiÖn nay.do quy m« kh«ng lín vµ tr×nh ®é c«ng 20