Tài liệu Bài tiểu luận kế toán

1 Lêi më ®Çu Trong sù nghiÖp c«ng nghiÖp ho¸, hiÖn ®¹i ho¸ ®Êt níc kÕ to¸n lµ mét c«ng viÖc quan träng phôc vô cho viÖc h¹ch to¸n vµ qu¶n lý kinh tÕ, nã cßn cã vai trß tÝch cùc ®èi víi viÖc qu¶n lý c¸c tµi s¶n vµ ®iÒu hµnh c¸c ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp. Tµi s¶n cè ®Þnh h÷u h×nh (TSC§HH) lµ mét trong nh÷ng bé phËn c¬ b¶n t¹o nªn c¬ së vËt chÊt kü thuËt cho nÒn kinh tÕ quèc d©n, ®ång thêi lµ bé phËn quan träng cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt. TSC§HH lµ ®iÒu kiÖn cÇn thiÕt ®Ó gi¶m ®îc hao phÝ søc lao ®éng cña con ngêi , n©ng cao n¨ng suÊt lao ®éng. Trong nÒn kinh tÕ thÞ trêng hiÖn nay th× TSC§HH lµ yÕu tè quan träng ®Ó t¹o nªn søc m¹nh c¹nh tranh cho c¸c doanh nghiÖp. §èi víi ngµnh du lÞch vµ dÞch vô th× kÕ to¸n TSC§HH lµ mét kh©u quan träng trong bé phËn kÕ to¸n. Bëi v× nã cung cÊp toµn bé c¸c nguån th«ng tin, sè liÖu vÒ t×nh h×nh TSC§HH cña c«ng ty. ChÝnh v× vËy, h¹ch to¸n TSC§HH lu«n lu«n lµ sù quan t©m cña c¸c doanh nghiÖp còng nh c¸c nhµ qu¶n lý kinh tÕ cña Nhµ níc. Víi xu thÕ ngµy cµng ph¸t triÓn vµ hoµn thiÖn cña nÒn kinh tÕ thÞ trêng ë níc ta th× c¸c quan niÖm vÒ TSC§HH vµ c¸ch h¹ch to¸n tríc ®©y kh«ng cßn phï hîp n÷a cÇn ph¶i bæ sung, söa ®æi, c¶i tiÕn kÞp thêi ®Ó phôc vô yªu cÇu h¹ch to¸n TSC§HH trong doanh nghiÖp hiÖn nay. Qua qu¸ tr×nh häc tËp vµ thùc tËp, t×m hiÓu thùc tÕ t¹i C«ng ty du lÞch vµ dÞch vô Hµ Néi Toserco, em thÊy viÖc h¹ch to¸n TSC§HH cßn cã nh÷ng vÊn ®Ò cha hîp lý cÇn ph¶i hoµn thiÖn bé m¸y kÕ to¸n cña C«ng ty. Cïng víi sù híng dÉn cña thÇy gi¸o vµ c¸c c¸n bé nh©n viªn phßng kÕ to¸n em ®· chän ®Ò tµi: " H¹ch to¸n TSC§HH t¹i c«ng ty du lÞch dÞch vô Hµ Néi Toserco". 2 Ngoµi phÇn më ®Çu vµ phÇn kÕt luËn, kÕt cÊu cña chuyªn ®Ò bao gåm nh÷ng phÇn sau: PhÇn I: Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n TSC§HH trong c¸c doanh nghiÖp PhÇn II: Thùc tr¹ng h¹ch to¸n TSC§HH t¹i C«ng ty du lÞch dÞch vô Hµ Néi Toserco. PhÇn III: Hoµn thiÖn h¹ch to¸n TSC§HH t¹i C«ng ty du lÞch dÞch vô Hµ Néi Toserco. Do thêi gian còng nh tr×nh ®é cßn h¹n chÕ, bµi viÕt cña em kh«ng thÓ tr¸nh khái nh÷ng sai sãt. Em rÊt mong nhËn ®îc sù gãp ý cña c¸c thÇy c« nh»m hoµn chØnh bµi vݪt cña m×nh h¬n. 3 PhÇn I Nh÷ng vÊn ®Ò lý luËn c¬ b¶n vÒ h¹ch to¸n TSC§HH trong c¸c doanh nghiÖp I. Kh¸i niÖm, ®Æc ®iÓm, ph©n lo¹i vµ ®¸nh gi¸ TSC§HH 1. Kh¸i niÖm vµ ®Æc ®iÓm cña TSC§HH HiÖn nay cã nhiÒu kh¸i niÖm vÒ TSC§HH nhng theo quan ®iÓm cña nhiÒu nhµ kinh tÕ häc ®Òu kh¼ng ®Þnh tiªu thøc nhËn biÕt TSC§HH trong mäi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ viÖc xÕp lo¹i tµi s¶n nµo lµ TSC§HH dùa vµo 2 chØ tiªu ®ã lµ: Tµi s¶n cã gi¸ trÞ lín vµ tµi s¶n cã thêi gian sö dông l©u dµi. Hai chØ tiªu nµy do c¸c c¬ quan Nhµ níc vµ c¸c c¬ quan cã thÈm quyÒn qui ®Þnh vµ nã phô thuéc vµo tõng quèc gia kh¸c nhau. Tuy nhiªn sù qui ®Þnh kh¸c nhau ®ã thêng chØ vÒ mÆt gi¸ trÞ, cßn vÒ mÆt thêi gian sö dông th× t¬ng ®èi gièng nhau. ChuÈn mùc kÕ to¸n Mü qui ®Þnh:" TSC§HH lµ nh÷ng tµi s¶n vËt chÊt ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc lu th«ng hµng ho¸ hoÆc dÞch vô vµ nã cã thêi gian sö dông l©u dµi h¬n mét kú kÕ to¸n" ( kÕ to¸n tµi chÝnh theo hÖ thèng kÕ to¸n Mü - NXB Thèng kª) C¨n cø vµo thùc tÕ cña nÒn kinh tÕ níc ta. Bé tµi chÝnh ®· ra quyÕt ®Þnh sè166/1999/Q§ - BTC ra ngµy 30/12/1999 qui ®Þnh:"TSC§HH lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng cã thêi gian sö dông 1 n¨m trë lªn vµ cã gi¸ trÞ tõ 5.000.000®ång trë lªn." 4 §Æc ®iÓm quan träng cña TSC§HH lµ khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh . TSC§HH bÞ hao mßn dÇn vµ gi¸ trÞ cña nã ®îc chuyÓn dÞch tõng phÇn vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh trong kú. Kh¸c víi c«ng cô lao ®éng nhá, TSC§HH tham gia nhiÒu kú kinh doanh nhng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu cho ®Õn lóc háng. ChØ cã nh÷ng tµi s¶n vËt chÊt ®îc sö dông trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt hoÆc lu th«ng hµng ho¸ dÞch vô tho¶ m·n hai tiªu chuÈn trªn th× míi ®îc gäi lµ TSC§HH. TSC§HH ë doanh nghiÖp cã nhiÒu lo¹i, cã nh÷ng lo¹i cã h×nh th¸i vËt chÊt cô thÓ nh nhµ cöa, m¸y mãc, thiÕt bÞ…. Mçi lo¹i ®Òu cã ®Æc ®iÓm kh¸c nhau, nhng chóng ®Òu gièng nhau ë gi¸ trÞ ban ®Çu lín vµ thêi gian thu håi vèn trªn 1 n¨m. TSC§HH ®îc ph©n biÖt víi hµng ho¸. VÝ dô nh nÕu doanh nghiÖp mua m¸y vi tÝnh ®Ó b¸n th× ®ã sÏ lµ hµng ho¸, nhng nÕu doanh nghiÖp mua ®Ó sö dông cho ho¹t ®éng cña doanh nghiÖp th× m¸y vi tÝnh ®ã l¹i lµ TSC§HH. 2. Ph©n lo¹i TSC§HH TSC§HH ®îc ph©n theo nhiÒu tiªu thøc kh¸c nhau nh theo h×nh th¸i biÓu hiÖn, theo quyÒn së h÷u, theo t×nh h×nh sö dông… mçi 1 c¸ch ph©n lo¹i sÏ ®¸p øng nh÷ng nhu cÇu qu¶n lý nhÊt ®Þnh vµ cã nh÷ng t¸c dông riªng cña nã. * Theo h×nh th¸i biÓu hiÖn: TSC§HH lµ nh÷ng t liÖu lao ®éng chñ yÕu cã h×nh th¸i vËt chÊt, cã gi¸ trÞ lín vµ thêi gian sö dông l©u dµi, tham gia vµo nhiÒu chu kú kinh doanh nh ng vÉn gi÷ nguyªn h×nh th¸i vËt chÊt ban ®Çu. Thuéc vÒ lo¹i nµy gåm cã: - Nhµ cöa vËt kiÕn tróc: bao gåm c¸c c«ng tr×nh x©y dùng c¬ b¶n nh: nhµ cöa, vËt kiÕn tróc, hµng rµo, c¸c c«ng tr×nh c¬ së h¹ tÇng nh ®êng s¸, cÇu cèng, ®êng s¾t… phôc vô cho h¹ch to¸n s¶n xuÊt kinh doanh 5 - M¸y mãc thiÕt bÞ: bao gåm c¸c lo¹i m¸y mãc thiÕt bÞ dïng trong s¶n xuÊt kinh doanh nh m¸y mãc chuyªn dïng, m¸y mãc thiÕt bÞ c«ng t¸c, d©y chuyÒn thiÕt bÞ c«ng nghÖ - ThiÕt bÞ ph¬ng tiÖn vËn t¶i truyÒn dÉn: lµ c¸c ph¬ng tiÖn dïng ®Ó vËn chuyÓn nh c¸c lo¹i ®Çu m¸y, ®êng èng vµ ph¬ng tiÖn kh¸c( « t«, m¸y kÐo, xe t¶i, èng dÉn…) - ThiÕt bÞ, dông cô dïng cho qu¶n lý: bao gåm c¸c thiÕt bÞ dông cô phôc vô cho qu¶n lý nh dông cô ®o lêng, m¸y tÝnh, m¸y ®iÒu hoµ… - C©y l©u n¨m, sóc vËt lµm viÖc vµ cho s¶n phÈm: bao gåm c¸c lo¹i c©y l©u n¨m( cµ phª, chÌ, cao su…) sóc vËt nu«i ®Ó lÊy s¶n phÈm( bß s÷a, sóc vËt sinh s¶n…) - TSC§HH kh¸c: bao gåm nh÷ng TSC§HH mµ cha ®îc qui ®Þnh ph¶n ¸nh vµo c¸c loai nãi trªn( t¸c phÈm nghÖ thuËt, s¸ch chuyªn m«n kü thuËt…) Ph¬ng thøc ph©n lo¹i theo h×nh th¸i biÓu hiÖn cã t¸c dông gióp doanh nghiÖp n¾m ®îc nh÷ng t liÖu lao ®éng hiÖn cã víi gÝa trÞ vµ thêi gian sö dông bao nhiÖu, ®Ó tõ ®ã cã ph¬ng híng sö dông TSC§HH cã hiÖu qu¶ * Theo quyÒn së h÷u: Theo c¸ch nµy toµn bé TSC§HH cña doanh nghiÖp ®îc ph©n thµnh TSC§HH tù cã vµ thuª ngoµi - TSC§HH tù cã: lµ nh÷ng TSC§HH x©y dùng, mua s¾m hoÆc chÕ t¹o b»ng nguån vèn cña doanh nghiÖp do ng©n s¸ch cÊp, do ®i vay cña ng©n hµng, b»ng nguån vèn tù bæ sung, nguån vè liªn doanh… - TSC§HH ®i thuª: lµ nh÷ng TSC§HH mµ doanh nghiÖp thuª ngoµi ®Ó phôc vô cho yªu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh Víi c¸ch ph©n lo¹i nµy gióp doanh nghiÖp n¾m ®îc nh÷ng TSC§HH nµo mµ m×nh hiÖn cã vµ nh÷ng TSC§HH nµo mµ m×nh ph¶i ®i thuª, ®Ó cã híng sö dông vµ mua s¾m thªm TSC§HH phôc vô cho s¶n xuÊt kinh doanh * Theo nguån h×nh thµnh: 6 Theo c¸ch ph©n lo¹i nµy TSC§HH ®îc ph©n thµnh: - TSC§HH mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn ®îc ng©n s¸ch cÊp hay cÊp trªn cÊp - TSC§HH mua s¾m, x©y dùng b»ng nguån vèn tù bæ sung cña doanh nghiÖp( quÜ ph¸t triÓn s¶n xuÊt , quÜ phóc lîi…) - TSC§HH nhËn vèn gãp liªn doanh. Ph©n lo¹i TSC§HH theo nguån h×nh thµnh, cung cÊp ®îc c¸c th«ng tin vÒ c¬ cÊu nguån vèn h×nh thµnh TSC§HH. Tõ ®ã cã ph¬ng híng sö dông nguån vèn khÊu hao TSC§HH 1 c¸ch hiÖu qu¶ vµ hîp lý * Theo t×nh h×nh sö dông: TSC§HH ®îc ph©n thµnh c¸c lo¹i sau: - TSC§HH ®ang sö dông: ®ã lµ nh÷ng TSC§HH ®ang trùc tiÕp tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, hay ®ang sö dông víi nh÷ng môc ®Ých kh¸c nhau cña nh÷ng doanh nghiÖp kh¸c nhau. - TSC§HH chê sö lý: bao gåm c¸c TSC§HH kh«ng cÇn dïng, cha cÇn dïng v× thõa so víi nhu cÇu sö dông hoÆc v× kh«ng cßn phï hîp víi viÖc s¶n xuÊt kinh doanh cña doanh nghiÖp, hoÆc TSC§HH tranh chÊp chê gi¶i quyÕt. Nh÷ng TSC§HH nµy cÇn sö lý nhanh chãng ®Ó thu håi vèn sö dông cho viÖc ®Çu t ®æi míi TSC§HH Ph©n lo¹i TSC§HH theo t×nh h×nh sö dông gióp doanh nghiÖp n¾m ®îc nh÷ng TSC§HH nµo ®ang sö dông tèt, nh÷ng TSC§HH nµo kh«ng sö dông n÷a ®Ó cã ph¬ng híng thanh lý thu håi vèn cho doanh nghiÖp MÆc dï TSC§HH ®îc ph©n thµnh tõng nhãm víi ®Æc trng kh¸c nhau nhng trong viÖc h¹ch to¸n th× TSC§HH ph¶i ®îc theo dâi chi tiÕt cho tõng tµi s¶n cô thÓ vµ riªng biÖt, gäi lµ ®èi tîng ghi TSC§HH. §èi tîng ghi TSC§HH lµ tõng ®¬n vÞ tµi s¶n cã kÕt cÊu ®éc lËp hoÆc lµ mét hÖ thèng gåm nhiÒu bé phËn tµi s¶n liªn kÕt víi nhau thùc hiÖn mét hay mét sè chøc n¨ng nhÊt ®Þnh. 3. §¸nh gi¸ TSC§HH 7 §¸nh gi¸ TSC§HH lµ x¸c ®Þnh gi¸ trÞ ghi sæ cña tµi s¶n. TSC§HH ®îc ®¸nh gi¸ lÇn ®Çu vµ cã thÓ ®¸nh gi¸ l¹i trong qu¸ tr×nh sö dông. Nã ®îc ®¸nh gi¸ theo nguyªn gi¸( gi¸ trÞ ban ®Çu), gi¸ trÞ ®· hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i. Nguyªn gi¸ TSC§HH bao gåm toµn bé chi phÝ liªn quan ®Õn viÖc x©y dùng, mua s¾m, kÓ c¶ chi phÝ vËn chuyÓn, l¾p ®Æt, ch¹y thö tríc khi dïng. Nguyªn gi¸ TSC§HH trong tõng trêng hîp cô thÓ ®îc x¸c ®Þnh nh sau: - Nguyªn gi¸ cña TSC§HH mua s¾m( kÓ c¶ tµi s¶n míi) vµ ®· sö dông gåm: gi¸ mua, chi phÝ vËn chuyÓn, bèc dì, chi phÝ l¾p ®Æt ch¹y thö( nÕu cã) trõ ®i sè gi¶m gi¸ ®îc hëng( nÕu cã) - Nguyªn gi¸ TSC§HH x©y dùng míi, t chÕ gåm gi¸ thµnh thùc tÕ( gi¸ trÞ quyÕt to¸n) cña TSC§HH tù x©y dùng, tù chÕ vµ chi phÝ l¾p ®Æt, ch¹y thö. - Nguyªn gi¸ TSC§HH thuéc vèn tham gia liªn doanh cña ®¬n vÞ gåm: gi¸ trÞ TSC§HH do c¸c bªn tham gia ®¸nh gi¸ vµ c¸c chi phÝ vËn chuyÓn l¾p ®Æt( nÕu cã). - Nguyªn gi¸ TSC§HH ®îc cÊp, ®îc ®iÒu chuyÓn ®Õn: + NÕu lµ ®¬n vÞ h¹ch to¸n ®éc lËp: nguyªn gi¸ bao gåm gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ ë ®¬n vÞ cÊp( hoÆc gi¸ trÞ ®¸nh gi¸ thùc tÕ cña héi ®ång giao nhËn) vµ c¸c chi phÝ t©n trang, chi phÝ söa ch÷a, vËn chuyÓn bèc dì l¾p ®Æt, ch¹y thö mµ bªn nhËn tµi s¶n ph¶i chi tr¶ tríc khi ®a TSC§HH vµo sö dông + NÕu ®iÒu chuyÓn gi÷a c¸c ®¬n vÞ thµnh viªn h¹ch to¸n phô thuéc: nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i lµ sè khÊu hao luü kÕ ®îc ghi theo sæ cña ®¬n vÞ cÊp. C¸c phÝ tæn míi tríc khi dïng ®îc ph¶n ¸nh trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh mµ kh«ng tÝnh vµo nguyªn gi¸ TSC§HH. Trong thêi gian sö dông, nguyªn gi¸ TSC§HH cã thÓ bÞ thay ®æi, khi ®ã ph¶i c¨n cø vµo thùc tr¹ng ®Ó ghi t¨ng hay gi¶m nguyªn gi¸ TSC§HH vµ chØ thay ®æi trong c¸c trêng hîp sau: + §¸nh gi¸ l¹i gi¸ trÞ TSC§HH 8 + N©ng cÊp, c¶i t¹o lµm t¨ng n¨ng lùc vµ kÐo dµi thêi gian h÷u dông cña TSC§HH + Th¸o dì mét hay mét sè bé phËn cña TSC§HH Khi thay ®æi nguyªn gi¸ TSC§HH doanh nghiÖp ph¶i lËp biªn b¶n ghi râ c¸c c¨n cø thay ®æi vµ x¸c ®Þnh l¹i c¸c chØ tiªu nguyªn gi¸, gi¸ trÞ cßn l¹i trªn sæ kÕ to¸n sè khÊu hao luü kÕ cña TSC§HH vµ tiÕn h¹ch to¸n theo c¸c qui ®Þnh hiÖn hµnh. Qua ph©n tÝch vµ ®¸nh gi¸ ë trªn ta thÊy mçi lo¹i gi¸ trÞ cã t¸c dông ph¶n ¸nh nhÊt ®Þnh, nhng vÉn cßn cã nh÷ng h¹n chÕ, v× vËy kÕ to¸n TSC§HH theo dâi c¶ 3 lo¹i: nguyªn gi¸, gi¸ trÞ ®· hao mßn vµ gi¸ trÞ cßn l¹i ®Ó phôc vô cho nhu cÇu qu¶n lý TSC§HH II. H¹ch to¸n chi tiÕt TSC§HH 1. T¹i c¸c bé phËn sö dông TSC§HH trong doanh nghiÖp nãi chung vµ trong c¸c bé phËn sö dông nãi riªng lµ mét trong nh÷ng bé phËn quan träng gãp phÇn ®¸p øng nhu cÇu s¶n xuÊt cña doanh nghiÖp. Trong ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh TSC§GHH thêng xuyªn cã nh÷ng biÕn ®éng lóc t¨ng nhng cã lóc l¹i gi¶m TSC§HH. Nhng trong bÊt kú trêng hîp nµo còng ph¶i cã chøng tõ hîp lý, hîp lÖ ®Ó chøng minh cho nghiÖp vô kinh tÕ ph¸t sinh t¹i c¸c bé phËn sö dông. Tõ nh÷ng chøng tõ cña TSC§HH, bé phËn sö dông ghi vµo sæ tµi s¶n cña ®¬n vÞ. QuyÓn sæ nµy theo dâi chi tiÕt tõng tµi s¶n cña bé phËn sö dông. Mçi mét lo¹i TSC§HH ®îc theo dâi trªn mét sæ hay mét sè trang sæ vµ ghi chi tiÕt ®Çy ®ñ c¸c sè liÖu. Sæ nµy lµ c¨n cø ®Ó bé phËn sö dông x¸c ®Þnh ®îc gi¸ trÞ nh÷ng tµi s¶n hiÖn cã vµ ®ång thêi còng lµ c¨n cø ®Ó bé phËn kÕ to¸n tiÕn hµnh h¹ch to¸n TSC§HH cña doanh nghiÖp . 2. T¹i phßng kÕ to¸n §Ó qu¶n lý tèt TSC§HH cña doanh nghiÖp th× kÕ to¸n ph¶i ph¶n ¸nh, theo dâi chÆt chÏ ®Çy ®ñ mäi trêng hîp biÕn ®éng. KÕ to¸n ph¶i lu gi÷ ®Çy ®ñ 9 c¸c chøng tõ, biªn b¶n.TÊt c¶ c¸c biªn b¶n nh: biªn b¶n giao nhËn TSC§HH, biªn b¶n ®¸nh gi¸ l¹i TSC§HH… ®Òu cã mét b¶n l u gi÷ t¹i phßng kÕ to¸n vµ cã ch÷ ký xÐt duyÖt H¹ch to¸n chi tiÕt TSC§HH ®îc tiÕn hµnh c¸c bíc nh sau: - §¸nh gi¸ sè hiÖu cho TSC§HH - LËp thÎ TSC§HH hoÆc vµo sæ chi tiÕt TSC§HH theo tõng ®èi tîng tµi s¶n. ThÎ TSC§HH ®îc lËp dùa trªn c¬ së hå s¬ kÕ to¸n TSC§HH. ThÎ nµy nh»m môc ®Ých theo dâi chi tiÕt tõng tµi s¶n cña doanh nghiÖp, t×nh h×nh thay ®æi nguyªn gi¸ vµ gi¸ trÞ hao mßn ®· trÝch hµng n¨m cña tõng tµi s¶n. Ngoµi ra kÕ to¸n còng theo dâi TSC§HH trªn Sæ chi tiÕt TSC§HH, mçi mét sæ hay mét sè trang sæ ®îc më, theo dâi mét lo¹i TSC§HH. Sæ chi tiÕt nµy lµ c¨n cø ®Ó lËp b¶ng tæng hîp chi tiÕt vµ ph¶i cung cÊp ®îc c¸c th«ng tin cho ngêi qu¶n lý vÒ tªn, ®Æc ®iÓm, tû lÖ khÊu hao mét n¨m, sè khÊu hao TSC§HH tÝnh ®Õn thêi ®iÓm ghi gi¶m TSC§HH, lý do ghi gi¶m TSC§HH. Song song víi viÖc h¹ch to¸n chi tiÕt, kÕ to¸n tiÕn hµnh tæng hîp TSC§HH ®Ó ®¶m b¶o tÝnh chÆt chÏ, chÝnh x¸c trong ho¹t ®éng qu¶n lý TSC§HH vµ tÝnh thèng nhÊt trong h¹ch to¸n. III. H¹ch to¸n tæng hîp t×nh h×nh biÕn ®éng t¨ng, gi¶m TSC§HH 1. H¹ch to¸n c¸c nhiÖm vô biÕn ®éng t¨ng TSC§HH cña doanh nghiÖp t¨ng do rÊt nhiÒu nguyªn nh©n nh ®îc cÊp vèn, mua s¾m, x©y dùng… a. TSC§HH ®îc cÊp (cÊp vèn b»ng TSC§HH) ®îc ®iÒu chuyÓn tõ ®¬n vÞ kh¸c hoÆc ®îc biÕu tÆng ghi: Nî TK 211: TSC§HH Cã TK 411: nguån vèn kinh doanh b. Mua TSC§HH dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh hµng ho¸ dÞch vô chÞu thuÕ gi¸ trÞ gia t¨ng theo ph¬ng ph¸p khÊu trõ. 10 - C¨n cø vµo chøng tõ kÕ to¸n ghi t¨ng nguyªn gi¸ Nî TK211: nguyªn gi¸ TSC§HH Nî TK 1332: thuÕ VAT ®îc khÊu trõ Cã TK 331, 111, 112: gi¸ thanh to¸n - KÕt chuyÓn nguån vèn ®Çu t b»ng nguån vèn chñ së h÷u + NÕu ®Çu t b»ng quÜ ®Çu t ph¸t triÓn, nguån vèn x©y dùng c¬ b¶n Nî TK 414: quÜ ®Çu t ph¸t triÓn Nî TK 441: nguån vèn ®Çu t x©y dùng c¬ b¶n Cã TK 411: nguån vèn kinh doanh + NÕu ®Çu t b»ng nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n: Cã TK 009 + NÕu ®Çu t b»ng nguån vèn kinh doanh th× kh«ng ph¶i kÕt chØnh nguån vèn c. Mua TSC§HH cÇn thêi gian l¾p ®Æt tríc khi ®a vµo sö dông: Bót to¸n1: gi¸ trÞ tµi s¶n mua Nî TK 2411: chi phÝ thùc tÕ Nî TK1332: thuÕ VAT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112…: gi¸ trÞ tµi s¶n - Bót to¸n 2: chi phÝ l¾p ®Æt (nÕu cã) Nî TK 2411 Nî TK 133 Cã TK 111, 112, 331… - Bót to¸n 3: hoµn thµnh bµn giao ®a vµo sö dông + Nî TK 211 Cã TK 2411 + KÕt chuyÓn nguån vèn Nî TK 414, 441, 431 Cã TK 411 11 d. NhËn vèn gãp liªn doanh cña c¸c ®¬n vÞ kh¸c b»ng TSC§HH : c¨n cø gi¸ trÞ tµi s¶n ®îc c¸c bªn tham gia liªn doanh ®¸nh gi¸ vµ c¸c chi phÝ kh¸c( nÕu cã), kÕ to¸n tÝnh to¸n nguyªn gi¸ cña TSC§HH vµ ghi sæ: Nî TK 211: nguyªn gi¸ TSC§HH Cã TK 411: gi¸ trÞ vèn gãp e. NhËn l¹i TSC§HH tríc ®©y ®· gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c, c¨n cø vµo gi¸ trÞ TSC§HH do hai bªn liªn doanh ®¸nh gi¸ khi trao tr¶ ®Ó ghi t¨ng TSC§HH vµ ghi gi¶m gi¸ trÞ gãp vèn liªn doanh Nî TK 211: nguyªn gi¸( theo gi¸ trÞ cßn l¹i) Cã TK 222: vèn gãp liªn doanh g. TSC§HH thõa ph¸t hiÖn trong kiÓm kª - NÕu TSC§HH thõa do nguyªn nh©n cha ghi sæ, kÕ to¸n ph¶i x¸c ®Þnh nguyªn nh©n thõa. NÕu x¸c ®Þnh ®îc th× tuú tõng trêng hîp ®Ó ghi sæ - NÕu kh«ng x¸c ®Þnh ®îc nguyªn nh©n, kÕ to¸n íc tÝnh gi¸ trÞ hao mßn, nguyªn gi¸ sau ®ã ghi vµo tµi s¶n thõa chê xö lý sè liÖu Nî TK 211: nguyªn gi¸ Cã TK 2141: gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 3381: gi¸ trÞ cßn l¹i h. Khi cã quyÕt ®Þnh cña Nhµ níc hoÆc cña c¬ quan cã thÈm quyÒn vÒ ®¸nh gi¸ tµi s¶n vµ ph¶n ¸nh sè chªnh lÖch do ®¸nh gi¸ l¹i vµo sæ kÕ to¸n ghi: Nî TK 211: TSC§H Cã TK 412: chªnh lÖch ®¸nh gi¸ l¹i tµi s¶n( sè chªnh lÖch t¨ng nguyªn gi¸) 12 S¬ ®å h¹ch to¸n t¨ng TSC§HH TK 211- TSC§HH TK 411 NhËn vèn gãp, ®îc cÊp, tÆng b»ngTSC§HH TK 111, 112, 311, 341 Mua s¾m TSC§HH TK222, 228 NhËn l¹i TSC§HH gãp vèn liªn doanh TK241 TS C§ HH t¨ng theo nguyªn gi¸ X©y dùng c¬ b¶n hoµn thµnh bµn giao TK 412 §¸nh gi¸ t¨ng TSC§HH 2. H¹ch to¸n c¸c nghiÖp vô biÕn ®éng gi¶m: TSC§HH cña doanh nghiÖp gi¶m do nhiÒu nguyªn nh©n kh¸c nhau nh: nhîng b¸n, thanh lý, ®em gãp vèn liªn doanh…Tuú theo tõng tr êng hîp cô thÓ kÕ to¸n sÏ ph¶n ¸nh vµo sæ s¸ch cho phï hîp a. Nhîng b¸n TSC§HH: TSC§HH nhîng b¸n thêng lµ nh÷ng TSC§HH kh«ng cÇn dïng hoÆc xÐt thÊy sö dông kh«ng cã hiÖu qu¶. Khi nhîng b¸n TSC§HH ph¶i lµm ®Çy ®ñ c¸c thñ tôc. C¨n cø vµo t×nh h×nh cô thÓ, kÕ to¸n ph¶n ¸nh c¸c bót to¸n sau: 13 - Bót to¸n 1: ghi gi¶m TSC§HH( xo¸ sæ) Nî TK 2141: gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Nî TK 811: gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211: nguyªn gi¸ - Bót to¸n 2: chi phÝ nhîng b¸n Nî TK 811: tËp hîp chi phÝ nhîng b¸n Nî TK 133: thuÕ VAT ®Çu vµo( nÕu cã) Cã TK 111, 112, 331.. - Bót to¸n 3: thu vÒ nhîng b¸n Nî TK 111, 112 , 131: tæng gi¸ thanh to¸n Cã TK 711: doanh thu nhîng b¸n Cã TK 3331: thuÕ VAT ph¶i nép b. Thanh lý TSC§HH TSC§HH thanh lý lµ nh÷ng TSC§HH h háng, kh«ng thÓ tiÕp tôc sö dông ®îc, l¹c hËu vÒ mÆt kü thuËt hoÆc kh«ng phï hîp víi nhu cÇu s¶n xuÊt kinh doanh mµ kh«ng thÓ nhîng b¸n ®îc - Trêng hîp TSC§HH thanh lý dïng vµo ho¹t ®éng s¶n xuÊt kinh doanh ghi: + Bót to¸n 1: xo¸ sæ TSC§HH Nî TK 214: phÇn gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 811: gi¸ trÞ cßn l¹i Cã TK 211: nguyªn gi¸ + Bót to¸n 2: sè thu håi vÒ thanh lý Nî TK 111, 112: thu håi b»ng tiÒn Nî TK 152: thu håi b»ng vËt liÖu nhËp kho Nî TK 131, 138: ph¶i thu ë ngêi mua Cã TK 3331: thuÕ VAT ph¶i nép Cã TK 771: thu nhËp vÒ thanh lý 14 + Bót to¸n 3: tËp hîp chi phÝ thanh lý Nî TK 881: chi phÝ thanh lý Nî TK 133: thuÕ VAT ®Çu vµo Cã TK 111, 112, 331, 334… - Trêng hîp thanh lý TSC§HH dïng vµo ho¹t ®éng phóc lîi, ghi: Nî TK 4313: gi¸ trÞ cßn l¹i Nî TK 214: gi¸ trÞ hao mßn luü kÕ Cã TK 211: nguyªn gi¸ c. Mang TSC§HH ®i gãp vèn liªn doanh Nh÷ng tµi s¶n göi ®i gãp vèn liªn doanh víi ®¬n vÞ kh¸c kh«ng cßn thuéc quyÒn qu¶n lý vµ sö dông cña ®¬n vÞ. Gi¸ trÞ vèn gãp ®îc x¸c ®Þnh bëi gi¸ trÞ tho¶ thuËn gi÷a doanh nghiÖp vµ ®èi t¸c hoÆc gi¸ trÞ do héi ®ång ®Þnh gi¸ TSC§HH. Khi ®ã ph¸t sinh chªnh lÖch gi÷a gi¸ trÞ vèn gãp vµ gi¸ trÞ cßn l¹i( nguyªn gi¸) cña TSC§HH Nî TK 222(128): gi¸ trÞ vèn gãp Nî TK 2141: gi¸ trÞ hao mßn Nî (cã) TK 412: chªnh lÖch do®¸nh gi¸ l¹i Cã TK 211: nguyªn gi¸ TSC§HH d. ChuyÓn TSC§HH thµnh c«ng cô dông cô. Nh÷ng TSC§HH cã nguyªn gi¸ díi 5.000.000®ång kh«ng ®ñ tiªu chuÈn lµ TSC§HH, theo qui ®Þnh ph¶i chuyÓn sang theo dâi, qu¶n lý vµ h¹ch to¸n nh c«ng cô dông cô ®ang dïng, ghi: - NÕu gi¸ trÞ cßn l¹i cña TSC§HH nhá, kÕ to¸n tÝnh hÕt mét lÇn vµo chi phÝ kinh doanh c¨n cø vµo bé phËn sö dông TSC§HH Nî TK 627, 641, 642: gi¸ trÞ cßn l¹i Nî TK 2141: gi¸ trÞ hao mßn Cã TK 211: nguyªn gi¸ 15 - NÕu TSC§HH cßn míi, cha sö dông, kÕ to¸n ghi: Nî TK 1531: nÕu nhËp kho Nî TK 1421: nÕu ®em sö dông Cã TK211: nguyªn gi¸ TSC§HH e. TSC§HH thiÕu ph¸t hiÖn trong kiÓm kª: C¨n cø vµo biªn b¶n kiÓm kª TSC§HH vµ kÕt luËn cña héi ®ång kiÓm kª ®Ó h¹ch to¸n chÝnh x¸c lËp thêi theo tõng nguyªn nh©n cô thÓ: - Trêng hîp chê quyÕt ®Þnh sö lý Nî TK 2141: hao mßn TSC§HH Nî TK 1381: tµi s¶n thiÕu chê sö lý Cã TK 211: nguyªn gi¸ - Trêng hîp cã quyÕt ®Þnh sö lý ngay Nî TK 214: gi¸ trÞ hao mßn Nî TK 1381: gi¸ trÞ thiÕu chê sö lý Nî TK 411: ghi gi¶m vèn Nî TK 811: chi phÝ Cã TK 211: nguyªn gi¸ g. §em TSC§HH ®i cÇm cè: Nî TK 144: ký cîc, ký quü Nî TK 214: hao mßn Cã TK 211: nguyªn gi¸ 16 TK214 TK211- TSC§HH Gi¶m TSC§HH do khÊu hao hÕt TSC§ HH TK222, 228 Gãp vèn liªn doanh Cho thuª tµi chÝnh gi¶m theo TK 811 Nhîng b¸n thanh lý nguyªn TK411 gi¸ Tr¶ l¹i TSC§HH cho c¸c bªn liªn doanh, cæ ®«ng IV.H¹ch to¸n söa ch÷a TSC§HH TSC§HH ®îc sö dông l©u dµi vµ ®îc cÊu thµnh bëi nhiÒu bé phËn, chi tiÕt kh¸c nhau. Khi tham gia vµo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt kinh doanh, c¸c bé phËn chi tiÕt cÊu thµnh TSC§HH bÞ hao mßn h háng kh«ng ®Òu nhau. Do vËy, ®Ó kh«i phôc n¨ng lùc ho¹t ®éng b×nh thêng cña TSC§HH vµ ®Ó ®¶m b¶o an toµn trong lao ®éng s¶n xuÊt, cÇn thiÕt ph¶i tiÕn hµnh söa ch÷a, thay thÕ nh÷ng chi tiÕt, bé phËn cña TSC§HH bÞ hao mßn, h háng ¶nh hëng ®Õn ho¹t ®éng cña TSC§HH. C«ng viÖc söa ch÷a cã thÓ do doanh nghiÖp tù lµm hoÆc thuª ngoµi víi ph¬ng thøc söa ch÷a thêng xuyªn, söa ch÷a lín hay söa ch÷a n©ng cÊp TSC§HH 1. H¹ch to¸n söa ch÷a thêng xuyªn TSC§HH trong c¸c doanh nghiÖp ®îc cÊu t¹o bëi nhiÒu bé phËn kh¸c nhau. Trong qu¸ tr×nh sö dông TSC§HH, c¸c bé phËn nµy h háng hao mßn kh«ng ®ång ®Òu. §Ó duy tr× n¨ng lùc ho¹t ®éng cña c¸c TSC§HH ®¶m b¶o 17 cho c¸c tµi s¶n nµy ho¹t ®éng b×nh thêng, an toµn, doanh nghiÖp cÇn ph¶i thêng xuyªn tiÕn hµnh b¶o dìng söa ch÷a tµi s¶n khi bÞ h háng. Ho¹t ®éng söa ch÷a thêng xuyªn víi kü thuËt söa ch÷a ®¬n gi¶n, thêi gian söa ch÷a diÔn ra ng¾n vµ chi phÝ ph¸t sinh Ýt nªn ®îc tËp hîp trùc tiÕp vµo chi phÝ kinh doanh cña bé phËn sö dông TSC§HH ®ã Nî TK 627, 641, 642… Nî TK 133( nÕu cã) Cã TK 111, 112, 152, 153… Trêng hîp thuª ngoµi: Nî TK 627, 641, 642 Nî TK 133: thuÕ VAT ®îc khÊu trõ Cã TK 111, 112, 331: tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ 2. H¹ch to¸n söa ch÷a lín: c«ng viÖc söa ch÷a lín TSC§HH còng cã thÓ tiÕn hµnh theo ph¬ng thøc tù lµm hoÆc giao thÇu - NÕu doanh nghiÖp tù lµm, kÕ to¸n ghi: Nî TK 241(2413) Cã TK 111, 112, 152, 214… - NÕu doanh nghiÖp thuª ngoµi, kÕ to¸n ghi: Nî TK 241: chi phÝ söa ch÷a Nî TK 133: thuÕ VAT ®îc khÊu trõ Cã TK 331: tæng sè tiÒn ph¶i tr¶ - Khi c«ng viÖc söa ch÷a hoµn thµnh, kÕ to¸n ph¶i tÝnh to¸n gi¸ thµnh thùc tÕ cña tõng c«ng tr×nh söa ch÷a ®Ó quyÕt to¸n sè chi phÝ nµy theo tõng trêng hîp. - Ghi th¼ng vµo chi phÝ Nî TK 627 Nî TK 641 Nî TK 642 Cã TK 2413 18 - HoÆc kÕt chuyÓn vµo tµi kho¶n chi phÝ tr¶ tríc hoÆc chi phÝ ph¶i tr¶ Nî TK 142 Nî TK 335 Cã TK 2413 3. H¹ch to¸n söa ch÷a n©ng cÊp: - TËp hîp chi phÝ n©ng cÊp + NÕu doanh nghiÖp tù lµm: Nî TK 2413 Cã TK 152, 153, 334, 338… + NÕu doanh nghiÖp thuª ngoµi Nî TK 2413 Nî TK 133( nÕu cã) Cã TK331 - Khi c«ng viÖc hoµn thµnh + Ghi t¨ng nguyªn gi¸ TSC§HH theo chi phÝ n©ng cÊp thùc tÕ Nî TK 221 Cã TK 2413 + KÕt chuyÓn nguån ®Çu t + Lu ý: trêng hîp n©ng cÊp TSC§HH hoµn thµnh bµn giao ®a vµo sö dông, kÕ to¸n ph¶i tiÕn hµnh tÝnh l¹i møc khÊu hao ph¶i trÝch TSC§HH ®ã, v× nguyªn gi¸ t¨ng thêi gian sö dông cã thÓ bÞ thay ®æi, t¨ng n¨ng suÊt kÐo dµi thêi gian sö dông V. H¹ch to¸n khÊu hao TSC§HH: 1. Kh¸i niÖm vµ tµi kho¶n sö dông KhÊu hao TSC§HH chÝnh lµ sù biÓu hiÖn b»ng tiÒn cña phÇn gi¸ trÞ TSC§HH ®· hao mßn. Hao mßn TSC§HH lµ hiÖn tîng kh¸ch quan lµm gi¶m gi¸ trÞ vµ gi¸ trÞ sö dông cña TSC§HH. Cßn môc ®Ých cña trÝch khÊu hao 19 TSC§HH lµ biÖn ph¸p chñ quan nh»m thu håi vèn ®Çu t ®Ó t¸i t¹o l¹i TSC§HH khi nã bÞ h háng. Hao mßn h÷u h×nh lµ sù gi¶m dÇn vÒ gi¸ trÞ sö dông vµ gi¸ trÞ do chóng ®îc sö dông trong s¶n xuÊt hoÆc do t¸c ®éng cña c¸c yÕu tè tù nhiªn g©y ra, bØÓu hiÖn ë chç hiÖu suÊt cña TSC§HH gi¶m dÇn, cuèi cïng bÞ h háng thanh lý. Nh vËy, hao mßn lµ mét yÕu tè rÊt kh¸ch quan nhÊt thiÕt ph¶i thu håi vèn ®Çu t vµo TSC§HH t¬ng øng víi gi¸ trÞ hao mßn cña nã ®Ó t¹o ra nguån vèn ®Çu t TSC§HH. Trong qu¶n lý doanh nghiÖp ph¶i thùc hiÖn c¬ chÕ thu håi vèn ®Çu t. KhÊu hao TSC§HH ®îc biÓu hiÖn b»ng tiÒn phÇn gi¸ trÞ hao mßn TSC§HH §Ó theo dâi t×nh h×nh hiÖn cã, biÕn ®éng t¨ng gi¶m khÊu hao, kÕ to¸n sö dông tµi kho¶n 214 TK 214: hao mßn TSC§ TK 2141: hao mßn TSC§HH Tµi kho¶n nµy dïng ®Ó ph¶n ¸nh gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§HH trong qu¸ tr×nh sö dông do trÝch khÊu hao vµ nh÷ng kho¶n t¨ng gi¶m hao mßn kh¸c cña c¸c lo¹i TSC§HH cña doanh nghiÖp. KÕt cÊu cña tµi kho¶n: + Bªn nî: gi¸ trÞ hao mßn TSC§HH gi¶m do c¸c lý do gi¶m TSC§HH + Bªn cã: gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§HH t¨ng do trÝch khÊu hao TSC§HH, do ®¸nh gi¸ l¹i TSC§HH + Sè d cã: gi¸ trÞ hao mßn cña TSC§HH hiÖn cã ë ®¬n vÞ Bªn c¹nh TK 214- hao mßn TSC§ cßn cã TK 009- nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n. Tµi kho¶n ®îc sö dông ®Ó theo dâi viÖc h×nh thµnh t×nh h×nh sö dông vµ cßn l¹i cña nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n KÕt cÊu: + Sè d nî: nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n hiÖn cã 20 + Bªn nî: nguån vèn khÊu hao c¬ b¶n t¨ng do trÝch khÊu hao hoÆc do ®¬n vÞ cÊp díi nép vèn khÊu hao + Bªn cã: sö dông vèn khÊu hao c¬ b¶n, nép cho cÊp trªn sö dông t¸i ®Çu t TSC§, tr¶ nî tiÒn vay ®Ó ®Çu t TSC§ 2. Ph¬ng ph¸p h¹ch to¸n: §Þnh kú( th¸ng, quÝ…) tÝnh trÝch khÊu hao TSC§HH vµo chi phÝ s¶n xuÊt kinh doanh, ®ång thêi ph¶n ¸nh hao mßn TSC§HH, ghi: Nî TK 627: khÊu hao TSC§HH dïng cho s¶n xuÊt chung Nî TK 641: khÊu hao TSC§HH dïng cho b¸n hµng Nî TK 642: khÊu hao TSC§HH dïng cho qu¶n lý doanh nghiÖp Cã TK 214: tæng sè khÊu hao ph¶i trÝch §ång thêi ghi nhËn sè khÊu hao c¬ b¶n ®· trÝch vµo tµi kho¶n ngoµi b¶ng c©n ®èi kÕ to¸n Nî TK 009 Nép vèn khÊu hao cho cÊp trªn + NÕu ®îc hoµn l¹i: Nî TK 1368 Cã TK 111, 112 §ång thêi ghi gi¶m khÊu hao Cã TK 009 + NÕu kh«ng ®îc hoµn l¹i kÕ to¸n ghi gi¶m nguån vèn khÊu hao Nî TK 411 Cã TK 111, 112 §ång thêi ghi gi¶m khÊu hao c¬ b¶n Cã TK 009 - Cho ®¬n vÞ kh¸c vay vèn khÊu hao Nî TK 128, 228 Cã TK111, 112