Tài liệu Bài học lịch sử tp

Thoáng suaát, Tröôûng cô, Leã Thaønh Haàu Nguyeãn Höõu Caûnh - laäp ra Phuû Gia Ñònh, H. Taân Bình, D. Phieân Traán (S.G. ngaøy nay). * Chaám döùt thôøi kyø töï phaùt cuûa löu daân. * Cheá ñoä quaûn lyù ruoäng ñaát ñöôïc hình thaønh. * Chính saùch toå chöùc, chieâu moä löu daân. * Chính saùch quaûn lyù tích cöïc, tieán boä. * Dinh Phieân Traán trôû thaønh dinh quaân söï. 2. Saøi Goøn trôû thaønh caên cöù choáng quaân Xieâm xaâm löôïc, ñeå chuùa Nguyeãn töøng böôùc phaân thieát vuøng ñaát môùi phöông Nam (1698-1776). 2.1. Naêm 1708: Maïc Cöûu ñöa 7 xaõ Haø Tieân veà vôùi chuùa Nguyeãn. Moät vuøng ñaát môùi, ñôn vò haønh chính môùi cuûa chuùa Nguyeãn ñöôïc ra ñôøi ôû phía Taây Nam S.Goøn. Ñoù laø Traán Haø Tieân. 2.2. Naêm 1732: Chuùa Nguyeãn ñaùnh tan giaëc Satoát.  Taïo cô sôû thieát laäp quyeàn cai trò treân toaøn mieàn.  Moät vuøng laõnh thoå môùi, ñôn vò haønh chính môùi cuûa chuùa Nguyeãn ñöôïc ra ñôøi noái lieàn Saøi Goøn vôùi Haø Tieân. 2.3. Naêm 1772: Quaân xaâm löôïc Xieâm La bò ñaùnh tan vaø nhöõng chuyeån bieán quan troïng ôû Saøi Goøn.  Saøi Goøn trôû thaønh caên cöù quaân söï ñeå baûo veä toaøn mieàn Nam ñaát môùi.  Ñoâ thò Saøi Goøn nhanh choùng phaùt trieån, trôû thaønh ñoâ thò lôùn nhaát trong toaøn mieàn Nam vaø baùn ñaûo Trung-AÁn. 3. Saøi Goøn trong cuoäc chieán giöõa Taây Sôn-chuùa Nguyeãn töø 1776 ñeán 1801. 3.1. Töø 1776 ñeán 1788: Saøi Goøn laø trung taâm cuûa caùc cuoäc tranh chaáp giöõa chuùa Nguyeãn vaø Taây Sôn treân toaøn vuøng ñaát môùi phöông Nam. - S.Goøn giöõ vò trí chieán löôïc, vai troø trung taâm trong toaøn vuøng. - Trong chieán tranh, SG khoâng ñieâu taøn, ñi xuoáng maø vaãn phaùt trieån. 3.2. Töø 1788 ñeán 1801: Saøi Goøn laø caên cöù ñeå chuùa Nguyeãn xaây döïng löïc löôïng ñaùnh ra Trung - Baéc, thoáng nhaát laõnh thoå quoác gia: * Nguyeãn AÙnh coù cô sôû thuaän lôïi: - Saøi Goøn laø trung taâm kinh teá - Quaân Phaùp haäu thuaãn, giuùp söùc - Nguyeãn Hueä khoâng trôû laïi Gia Ñònh * Naêm 1790: Nguyeãn AÙnh laäp Gia Ñònh kinh vaø cho xaây thaønh Gia Ñònh. * Naêm 1791: Nguyeãn AÙnh môû khoa thi ñaàu tieân ôû Gia Ñònh, choïn ñöôïc 12 tieán só. 4. Saøi Goøn cuoái theá kyû XVIII-ñaàu theá kyû XIX: laø thuû phuû cuûa Gia Ñònh Thaønh. 4.1. Veà kinh teá: Neàn noâng nghieäp troàng luùa phaùt trieån maïnh, gaïo ñöôïc SX ngaøy caøng nhieàu - laø haøng hoùa chuû löïc baùn ñi caùc nöôùc. Saøi Goøn laø trung taâm coâng nghieäp vaø thöông maïi cuûa caû mieàn. Saøi Goøn laø nôi ñaàu tieân trong caû nöôùc tieáp thu kyõ thuaät phöông Taây. 4.2. Veà vaên hoùa - giaùo duïc: Nhanh choùng phaùt trieån; Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm vaên hoùa-giaùo duïc cuûa caû mieàn - Chöõ quoác ngöõ baét ñaàu ñöôïc phoå bieán; Saøi Goøn laø nôi ra ñôøi vaø laø trung taâm truyeàn baù chöõ quoác ngöõ cuûa caû mieàn. - Giaùo duïc hình thaønh,phaùt trieån. Saøi Goøn laø trung taâm giaùo duïc, ñaøo taïo nhaân taøi cuûa caû mieàn. - Trí thöùc mieàn ngoaøi vaøo Saøi Goøn laøm vieäc. - Vaên ngheä ra ñôøi vaø phaùt trieån. 4.3. Veà xaõ hoäi: * Xaõ hoäi SG phaân hoùa thaønh 4 taàng lôùp:só,noâng,coâng,thöông. * Daân soá ôû SG taêng nhanh vaø xaõ hoäi phöùc taïp. 5. Saøi Goøn thôøi kyø “Nam kyø luïc tænh” (1832-1859). 5.1. Söï thay ñoåi ñôn vò haønh chính: •Töø sau naêm 1832, Gia Ñònh Thaønh bò xoùa boû ñeå chia thaønh 6 tænh: 3 tænh mieàn Ñoâng Nam kyø: Bieân Hoøa, Gia Ñònh, Ñònh Töôøng; 3 tænh mieàn Taây Nam kyø: Vónh Long, An Giang, Haø Tieân. 5.2. Cuoäc khôûi binh cuûa Leâ Vaên Khoâi (1833-1835) Naêm 1836: vua Minh Maïng haï leänh phaù Thaønh Gia Ñònh vaø cho xaây laïi thaønh khaùc: Thaønh Phöôïng (Thaønh Phuïng). III. Saøi Goøn thôøi phaùp thuoäc (1859-1945) 1. Quaân Phaùp ñaùnh chieám Saøi Goøn, cuoäc khaùng Phaùp cuûa quaân vaø daân ta (1859 1862) 1.1. Quaân Phaùp ñaùnh Thaønh Gia Ñònh vaø Ñaïi ñoàn Chí Hoøa, quaân trieàu ñình khaùng cöï. * Quaân Phaùp ñaùnh Thaønh Gia Ñònh vaøo muøa xuaân naêm Kyû Muøi – 2/1859. Saùng 17.02.1859, lieân quaân Phaùp – Taây Ban Nha ñaùnh chieám Thaønh Gia Ñònh. * Quaân Phaùp ñaùnh Ñaïi ñoàn Chí Hoøa vaøo muøa xuaân naêm Taân Daäu – 2/1861. Saùng 24.02: Quaân Phaùp noå suùng doàn daäp vaøo maët chính Ñaïi ñoàn Chí Hoøa 1.2. Cuoäc khaùng Phaùp cuûa nhaân daân (1859-1862) * Quaàn chuùng nhaân daân. * Thanh nieân (noâng daân). * Trí thöùc (só phu). Trong buoåi ñaàu choáng Phaùp, treân caùc lónh vöïc khaùc nhau, noåi leân caùc nhaân vaät tieâu bieåu *Quaân söï: Tröông Ñònh *Chính trò: Hoà Huaán Nghieäp *Vaên chöông:Nguyeãn Ñình Chieåu 2. Nhöõng bieán ñoåi ôû Saøi Goøn töø 1862 ñeán 1945. 2.1. Chính trò: Phaùp thieát laäp aùch cai trò theo loái quaân quaûn vôùi neàn chính trò tröïc tieáp vaø toaøn dieän (tröïc trò) treân caùc maët: CT, HC, QS, KT, VH, XH… 2.2. Haønh chính: Phaùp thieát laäp neàn haønh chính ôû Saøi Goøn theo kieåu phöông Taây vaø xaây döïng cô sôû haï taàng phuïc vuï neàn haønh chính. 2.3. Kinh teá: Neàn kinh teá TBCN ra ñôøi. * Neàn noâng nghieäp troàng luùa xuaát khaåu phaùt trieån maïnh; Saøi Goøn laø trung taâm xuaát khaåu luùa gaïo vaø laø trung taâm kinh teá quan troïng cuûa caû mieàn. * Neàn coâng nghieäp TBCN xaùc laäp ôû SG, coù moái quan heä maät thieát vôùi söï phaùt trieån noâng nghieäp cuûa caû Nam boä. * Heä thoáng ñöôøng boä trong noäi thaønh ñöôïc môû mang xaây döïng môùi, ñöôøng saét xuaát hieän, ñöôøng thuûy phaùt trieån. 2.4. Xaõ hoäi: * Cuoái theá kyû XIX, g/c coâng nhaân Vieät Nam ra ñôøi ñaàu tieân ôû SG; sang ñaàu theá kyû XX, phaùt trieån nhanh choùng veà soá löôïng vaø tröôûng thaønh veà chaát löôïng. * Ñaàu theá kyû XX, giai caáp tö saûn Vieät Nam ra ñôøi. 2.5. Vaên hoùa: * Chöõ quoác ngöõ ñöôïc phoå bieán roäng raõi,  coâng cuï cuûa VH, GD vaø haønh chính. * Baùo chí xuaát baûn baèng chöõ quoác ngöõ ra ñôøi ñaàu tieân ôû Saøi Goøn naêm 1865, ñoù laø tôø Gia Ñònh Baùo. * Ñaây laø thôøi kyø giao thoa giöõa vaên hoùa Vieät Nam vaø vaên hoùa phöông Taây. * Nhieàu heä tö töôûng, khuynh höôùng tö töôûng khaùc nhau lieân tuïc vaø doàn daäp doäi vaøo Saøi Goøn. * Hoaït ñoäng vaên hoùa-tö töôûng ôû Saøi Goøn mang neùt phöông Taây. 3. Phong traøo ñaáu tranh choáng Phaùp cuûa nhaân daân Saøi Goøn töø 1862 ñeán Caùch maïng thaùng Taùm-1945. 3.1. Caùc cuoäc khôûi nghóa cuûa nhaân daân thôøi kyø 1862-1918. Chöùng toû truyeàn thoáng yeâu nöôùc noàng naøn, tinh thaàn chieán ñaáu choáng ngoaïi xaâm kieân cöôøng, baát khuaát, beàn bæ, möu trí, saùng taïo cuûa quaàn chuùng ND. 3.2. Phong traøo ñaáu tranh cuûa NDSG thôøi kyø 1918-1930: * Chuyeån töø k/n vuõ trang sang ñaáu tranh KT keát hôïp vôùi ñaáu tranh CT, trong ñoù chuû yeáu noåi leân phong traøo coâng nhaân. * NDSG ñaàu theá kyû XX ñaáu tranh choáng Phaùp theo khuynh höôùng XH phöông Taây vôùi hình thöùc phong phuù, ña daïng. * Phong traøo coù tính quaàn chuùng, coù söï tham gia töï phaùt cuûa nhaân daân. 3.3. Phong traøo ñaáu tranh cuûa NDSG khi coù Ñaûng Coäng saûn Vieät Nam laõnh ñaïo thôøi kyø 1930-1945. * Phong traøo chuyeån töø töï phaùt sang töï giaùc,coù toå chöùc,lieân keát. * Phong traøo coù quy moâ ngaøy caøng lôùn,tính chính trò ngaøy caøng cao, quaàn chuùng tham gia ñoâng ñaûo. * Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm ñaáu tranh CM cuûa caû nöôùc. IV. 1.1. SAØI GOØN TRONG HAI CUOÄC KHAÙNG CHIEÁN CHOÁNG THÖÏC DAÂN PHAÙP VAØ ÑEÁ QUOÁC MYÕ (1945-1975) 1. Saøi Goøn trong 9 naêm khaùng chieán choáng thöïc daân phaùp (1945-1954). Cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp cuûa quaân vaø daân Saøi Goøn. * Saøi Goøn: môû ñaàu Nam boä khaùng chieán, laø nôi ñi tröôùc caû nöôùc trong cuoäc khaùng chieán choáng thöïc daân Phaùp, can thieäp Myõ. * Nhaân daân SG chuû ñoäng toå chöùc khaùng chieán quyeát lieät, bao vaây, coâ laäp quaân Phaùp trong noäi thaønh. * ND SG naêng ñoäng, saùng taïo laäp caùc caên cöù khaùng chieán choáng Phaùp. * ND SG phaùt huy cao nhaát söùc maïnh cuûa chieán tranh nhaân daân vôùi nhöõng hình thöùc ñaáu tranh ñoäc ñaùo vaø phong phuù, ña daïng. 1.2. Tình hình, ñaëc ñieåm 1946-1954. Saøi Goøn trong 9 naêm * Veà Chính trò: - Quaù trình khuûng hoaûng lieân tuïc boä maùy cai trò cuûa Phaùp ôû SG. - Söï phöùc taïp veà chính trò ôû SG trong nhöõng naêm 1946-1954. * - Veà kinh teá - xaõ hoäi: Böôùc ñaàu dieãn ra quaù trình xaâm nhaäp kinh teá TBCN cuûa Myõ vaøo Saøi Goøn. Daân soá ôû Saøi Goøn taêng leân nhanh choùng. Ñoâ thò hoùa dieãn ra raát nhanh. * Veà vaên hoùa – tö töôûng: - Phong traøo Phaät giaùo phuïc höng vaø phaùt trieån. - Baùo chí yeâu nöôùc phaùt trieån soâi noåi, ñoùng goùp cho phong traøo ñaáu tranh choáng Phaùp cuûa nhaân daân Saøi Goøn. - Heä thoáng giaùo duïc ôû SG töøng böôùc phaùt trieån vaø hoaøn chænh. 2. Saøi Goøn trong 21 naêm ñaáu tranh choáng ñeá quoác Myõ vaø tay sai (1954-1975) 2.1. Nhaân daân Saøi Goøn quoác Myõ vaø tay sai. ñaáu tranh choáng ñeá * Ñaáu tranh chính trò: - Dieãn ra soâi noåi vaø quyeát lieät, lieân tuïc, daøy ñaëc vaø keùo daøi. - Ph/traøo coù tính quaàn chuùng maïnh meõ vôùi söï keát hôïp cuûa caùc giai caáp, taàng lôùp xaõ hoäi… - SG laø ngoøi noå vaø laø trung taâm ñaáu tranh CT treân caû MN. - Ph/traøo coù tính saùng taïo vôùi nhöõng hình thöùc phong phuù, ña daïng vaø ñoäc ñaùo. * Ñaáu tranh vuõ trang: - Dieãn ra lieân tuïc, quyeát lieät vaø maïnh meõ caû trong vaø ngoaøi TP. - Trong ñaáu tranh, löïc löôïng vuõ trang TP hình thaønh, phaùt trieån vaø ngaøy caøng lôùn maïnh. - Ñaáu tranh vuõ trang vôùi nhöõng caùch ñaùnh bí maät, baát ngôø, taùo baïo, vôùi hình thöùc phong phuù, ña daïng vaø ñaày saùng taïo cuûa quaàn chuùng nhaân daân. 2.2.Nhöõng bieán ñoåi ôû Saøi Goøn trong 21 naêm (1954-1975) * Veà chính trò: - Nhöõng thay ñoåi, khuûng hoaûng lieân tuïc, keùo daøi cuûa boä maùy chính trò ôû Saøi Goøn. - Söï baát oån veà tình hình chính trò ôû Saøi Goøn keùo daøi suoát 21 naêm 1954-1975. * Veà Kinh teá: - Neàn kt TBCN phaùt trieån nhanh, giöõ vò trí quan troïng trong ñôøi soáng kinh teá-xaõ hoäi ôû Saøi Goøn. - Neàn kt TBCN taùc ñoäng maïnh ñeán söï bieán ñoåi caùc lónh vöïc khaùc ôû Saøi Goøn vaø mieàn Nam. - Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm kinh teá, trung taâm thöông maïi, taøi chính cuûa caû mieàn. * Veà vaên hoùa – xaõ hoäi: - Dieãn ra cuoäc ñaáu tranh giöõa vaên hoùa truyeàn thoáng daân toäc VN vôùi loái soáng, vaên hoùa Myõ. - Saøi Goøn trôû thaønh trung taâm giaùo duïc, ñaøo taïo ñaïi hoïc, laø trung taâm y teá cuûa caû mieàn. V. THAØNH PHOÁ HOÀ CHÍ MINH TREÂN ÑÖÔØNG XAÂY DÖÏNG VAØ PHAÙT TRIEÅN (1975-2005) 1. Thaønh phoá 10 naêm caûi taïo, xaây döïng vaø phaùt trieån (1975-1985) 1.1. Tình hình, ñaëc ñieåm cuûa Thaønh phoá sau chieán tranh.  Nhöõng khoù khaên vaø thuaän lôïi: - Khoù khaên: khaùch quan vaø chuû quan treân nhieàu maët… - Thuaän lôïi: Cô sôû kinh teá - vaät chaát kyõ thuaät + Con ngöôøi. 1.2. Quaù trình caûi taïo, khoâi phuïc vaø phaùt trieån (76-80). - TP tieán haønh coâng cuoäc caûi taïo xhcn, phaùt trieån kinh teá vaø nhöõng keát quaû ñaït ñöôïc… - (1979-1980): Kinh teá TP khuûng hoaûng, giaûm suùt  taùc ñoäng maïnh ñeán ñôøi soáng XH. TP maát vai troø, vò trí trung taâm cuûa caû mieàn Nam. 1.3. Thaønh phoá “ñeâm tröôùc cuoäc ñoåi môùi” (1981-1985). - TP “thoaùt ra” töø cô cheá cuõ, chuû ñoäng, maïnh daïn vaø nhaïy beùn tìm höôùng môùi phaùt trieån phuø hôïp. - TP vöôït qua khoù khaên, khuûng hoaûng, taïo cô sôû ñieàu kieän cho neàn kinh teá haøng hoùa thò tröôøng töøng böôùc hình thaønhthuùc ñaåy söï chuyeån bieán treân nhieàu maët. TP laø nôi môû ñaàu cho coâng cuoäc ñoåi môùi cuûa Ñaûng ta. 2. Thaønh phoá 20 naêm ñoåi môùi phaùt trieån vaø hoäi nhaäp (1986-2005) 2.1. Thaønh phoá 5 naêm ñaàu ñoåi môùi (1986-2000). - TP tieán haønh coâng cuoäc ñoåi môùi  taïo böôùc ñoät phaù quan troïng trong cô cheá,chính saùch quaûn lyù kinh teá. - TP vöôït qua khuûng hoaûng, oån ñònh, phaùt trieån kt-xhböôùc ñaàu chuyeån bieán khaúng ñònh ñöôøng loái ñoåi môùi phuø hôïp vôùi thöïc tieãn TP.HCM. 2.2. Thaønh phoá 10 naêm taêng toác phaùt trieån, chuaån bò hoäi nhaäp khu vöïc-theá giôùi (1991-2000). - TP ñi tröôùc caû nöôùc chuyeån dòch cô caáu KT, phaùt huy tieàm naêng, theá maïnh - vò trí, vai troø cuûa 1 TP trung taâm cuûa caû mieàn, caû nöôùc… - TP ñi ñaàu caû nöôùc phaùt trieån caùc moâ hình môùi veà kt, laøm ñieån hình  moâ hình chung cho caû nöôùc. - KTTP taêng tröôûng lieân tuïc,nhòp ñoä ngaøy caøng cao  chuyeån bieán xh… 2.3. TP hoäi nhaäp vaøo khu vöïc vaø theá giôùi (2001-2005). - TP ñaåy maïnh chuyeån dòch cô caáu KT theo höôùng hieän ñaïi, taêng tröôûng nhanh, beàn vöõng, chuû ñoäng hoäi nhaäp vaøo kinh teá khu vöïc vaø theá giôùi. - TP coù nhöõng chuyeån bieán treân nhieàu lónh vöïc  khaúng ñònh vai troø, vò trí trung taâm nhieàu maët cuûa caû mieàn, caû nöôùc, laø ñaàu taøu kinh teá quoác gia. Caâu hoûi: • 1. Vôùi nhöõng söï kieän, tö lieäu lòch söû coù choïn loïc, anh (chò) phaân tích, chöùng minh vai troø, vò trí trung taâm cuûa trong lòch söû phaùt trieån. Saøi Goøn – Thaønh phoá Hoà Chí Minh • 2. Anh (chò) phaân tích, chöùng minh truyeàn thoáng yeâu nöôùc, choáng xaâm nhaân daân Saøi Goøn – Thaønh phoá Hoà laêng vaø caùch maïng kieân cöôøng cuûa Chí Minh.