Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o----
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
Tr−êng ®¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
Khoa c¬ khÝ
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
Biªn so¹n: Th.S Ph¹m Ngäc Duy
Dïng cho ®µo t¹o bËc ®¹i häc theo häc chÕ tÝn chØ ngµnh
c¬ khÝ chÕ t¹o m¸y
(Tµi liÖu l−u hµnh néi bé)
----Th¸i nguyªn – 2008---Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
1
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o----
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
Ch−¬ng I. Nh÷ng vÊn ®Ò c¬ b¶n vÒ thiÕt kÕ c«ng tr×nh c«ng nghiÖp c¬ khÝ.
1.1. Kh¸i niÖm chung.
1.1.1. Ý nghÜa kinh tÕ, kü thuËt vµ x3 héi.
- ThiÕt kÕ míi hoÆc c¶i t¹o c«ng tr×nh c¬ khÝ nãi chung vµ c¸c nhµ m¸y c¬
khÝ nãi riªng nh»m ®Ó chÕ t¹o s¶n phÈm c«ng nghiÖp: M¸y mãc, trang thiÕt bÞ c«ng
nghiÖp… Nh»m ®¸p øng kÞp thêi nhu cÇu cña c¸c ngµnh kinh tÕ.
- ThiÕt kÕ míi hoÆc c¶i t¹o nhµ m¸y c¬ khÝ cßn gãp phÇn tËn dông cã hiÖu
qu¶ søc s¶n xuÊt cña XH: Thu hót vµ sö dông søc lao ®éng d− thõa nh»m më réng
s¶n xuÊt → t¹o ®iÒu kiÖn t¨ng thu nhËp quèc d©n → c¶i thiÖn ®êi sèng XH.
1.1.2. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n.
1.1.2.1. Nguyªn t¾c x¸c lËp nhiÒu ph−¬ng ¸n kh¶ thi.
- Khi x¸c lËp c¸c ph−¬ng ¸n cho mét ®Ò ¸n ph¶i xuÊt ph¸t tõ ba môc tiªu c¬
b¶n cÇn ph¶i ®¹t ®−îc: Kü thuËt, kinh tÕ, ®iÒu kiÖn tèi −u.
- Giai ®o¹n lËp c¸c ph−¬ng ¸n ph¶i ®i tõ th« ®Õn tinh, ®i tõ b¶n vÏ ph¸c th¶o
®Õn b¶n vÏ tû mû vµ c¸c tÝnh to¸n cô thÓ → t¹o thµnh mét ph−¬ng ¸n cã møc ®é
hoµn thiÖn cao nhÊt.
- C¸c ph−¬ng ¸n ph¶i ®−¬c x¸c lËp râ rµng ®óng nguyªn lý ®Ó c¸c kh©u kiÓm
tra, thay ®æi hoÆc bæ sung sau nµy ®−îc thuËn tiÖn.
1.1.2.2. Nguyªn t¾c thiÕt kÕ theo giai ®o¹n vµ theo tõng b−íc.
§Ó tr¸nh c¸c c«ng viÖc kh«ng cÇn thiÕt: Lµm ®óp,nh÷ng tÝnh to¸n tØ mØ
kh«ng cÇn thiÕt hoÆc thiÕu hôt trong qu¸ tr×nh thiÕt kÕ ph¶i thiÕt kÕ theo tõng giai
®o¹n, tõng b−íc tõ th« ®Õn tinh. ViÖc lùa chän c¸c giai ®o¹n hay c¸c b−íc thiÕt kÕ
ph¶i dùa trªn c¸c phÐp t− duy logic.
1.1.2.3. Nguyªn t¾c trung thµnh víi ®Ò ¸n.
- Thùc tÕ trong giai ®o¹n thiÕt kÕ ®Ò ¸n: Tõ ®Ö ®Ò ¸n ®Õn triÓn khai ®Ò ¸n vµ
®−a ®Ò ¸n trë thµnh hiÖn thùc. Cã rÊt nhiÒu nh÷ng thay ®æi vÒ KHKT t¸c ®éng ®Õn
tÝnh kiªn ®Þnh cña ®Ò ¸n: Ph¶i ®−a tiÕn bé khoa häc kü thuËt vµo ¸p dông ngay
trong ®Ò ¸n. Nh−ng còng cã nhiÒu tr−êng hîp khi ®−a KHKT vµo ¸p dông th× l¹i
gi¶m hiÖu qu¶ kinh tÕ do nh÷ng ¶nh h−ëng cña chóng tíi c¸c yÕu tè kh¸c l¹i kh«ng
®−îc xÐt hoÆc ch−a xÐt ®óng møc.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
2
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
Nh− vËy theo nguyªn t¾c nµy nh−ng thay ®æi vÒ ®Ò ¸n chØ nªn tiÕn hµnh nÕu
sai sãt. ThiÕt kÕ ®−îc x¸c ®Þnh râ rµng ph¶i l−u ý ®Õn nh÷ng t¸c ®éng tíi c¸c yÕu tè
kh¸c khi cã sù thay ®æi nµy.
1.1.2.4. Nguyªn t¾c trËt tù vµ thèng nhÊt.
Mét ®Ò ¸n bao giê còng lµ sù tæng hîp cña nhiÒu lÜnh vùc. §Ó gi¶i quyÕt triÖt
®Ó t×m ®Õn ph−¬ng ¸n tèi −u → ph¶i cã sù phèi hîp lµm viÖc cña c¸c nhµ KH hoÆc
nh÷ng chuyªn gia ë c¸c lÜnh vùc, ph¶i quy ®Þnh nh÷ng tiªu chuÈn chung thèng nhÊt
c¸c thiÕt bÞ còng ph¶i ®−îc tiªu chuÈn ho¸.
1.1.2.5. Nguyªn t¾c lùa chän lêi gi¶i tèi −u th«ng qua kiÓm nghiÖm vµ ®¸nh gi¸
hiÖu qu¶.
- Sau khi hoµn thµnh ®Ò ¸n thiÕt kÕ mét x−ëng, mét nhµ m¸y hay mét tæ hîp
c«ng nghiÖp ph¶i ®Æt ra mét c©u hái: Víi môc tiªu ®` ®Æt ra th× c¸i g× cÇn ph¶i ®¹t
®−îc vµ ®` ®¹t ®−îc nh− thÕ nµo?
- Víi mét ®Ò ¸n thiÕt kÕ c«ng tr×nh ë ®©y ph¶i cÇn ®−îc kiÓm nghiÖm vµ
®¸nh gi¸ theo c¸c tiªu chuÈn:
+ TÝnh kinh tÕ cña thêi gian: Thêi gian thiÕt kÕ, triÓn khai ®Ò ¸n ng¾n nhÊt.
+ yªu cÇu vÒ ®iÒu kiÖn lµm viÖc: Ph¶i ®¶m b¶o an toµn, sö dông lao ®éng hîp
lý.
+ §¶m b¶o môc tiªu vÒ quy ho¹ch kh«ng gian: Ph¶i ®¸p øng yªu cÇu sö
dông diÖn tÝch tèi −u, ph¶i cã thÓ thay ®æi thÝch nghi nhanh khi cÇn.
- Ph¶i ®¸nh gi¸ thiÕt kÕ ®Ò ¸n sau khi ®Ò ¸n ®i vµo lµm viÖc → ®−a ra kÕt luËn
→ gióp viÖc thiÕt kÕ nh÷ng ®Ò ¸n kh¸c sau nµy.
1.1.3. C¸c tr−êng hîp thiÕt kÕ.
- C¨n cø vµo ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt vµ møc ®Çu t− vèn cho s¶n xuÊt mµ c«ng
viÖc thiÕt kÕ c«ng tr×nh c«ng nghiÖp nãi chung vµ nhµ m¸y c¬ khÝ nãi riªng ®−îc
ph©n ra nh÷ng tr−êng hîp:
+ ThiÕt kÕ c¶i t¹o nhµ m¸y, ph©n x−ëng, bé phËn s½n cã: Tr−êng hîp thay
®æi mÆt hµng, t¨ng s¶n l−îng hoÆc thay ®æi vÒ c«ng nghÖ → gäi lµ ®Ò ¸n c¶i t¹o.
+ ThiÕt kÕ nhµ m¸y, ph©n x−ëng, bé phËn hoµn toµn míi → gäi lµ lËp ®Ò ¸n
míi.
1.1.4. Tæ chøc c«ng t¸c thiÕt kÕ.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
3
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
- ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ lµ mét c«ng viÖc tæng hîp phøc t¹p ®ßi hái ph¶i cã
sù céng t¸c chÆt chÏ cña mét tËp thÓ c¸c chuyªn gia vÒ khoa häc kü thuËt, vÒ qu¶n
lý kinh tÕ kü thuËt thuéc c¸c chuyªn m«n kh¸c nhau. TËp thÓ thiÕt kÕ nµy ph¶i ®−îc
tæ chøc hîp lý theo c¬ chÕ thÝch hîp do mét chñ nhiÖm c«ng tr×nh qu¶n lý vµ ®iÒu
hµnh.
Chñ nhiÖm c«ng tr×nh ph¶i lµ ng−êi cã tr×nh ®é chuyªn m«n vÒ c¬ khÝ, chÕ
t¹o vµ cã kh¶ n¨ng ®iÒu hµnh tËp thÓ thiÕt kÕ: ph©n chia c«ng viÖc thiÕt kÕ hîp lý
nhÊt theo tõng chuyªn m«n: Nhãm c¬ khÝ, nhãm kü thuËt ®iÖn, nhãm x©y dùng
c«ng nghÖ ( ng−êi chñ nhiÖm c«ng tr×nh Ýt nhÊt ph¶i lµ mét kü s−).
1.2. Néi dung thiÕt kÕ, kü thuËt vµ tæ chøc cña c«ng tr×nh thiÕt kÕ.
Nhµ m¸y c¬ khÝ lµ mét hÖ thèng kü thuËt phøc t¹p, ®−îc tæ chøc tèi −u tuú
thuéc quy m« s¶n xuÊt nh»m ®¹t ®−îc hiÖu qu¶ kinh tÕ, kü thuËt vµ x` héi nhÊt
®Þnh. V× vËy thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ cÇn nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt triÖt ®Ó c¸c vÊn
®Ò kinh tÕ, x` héi, tæ chøc.
1.2.1. Néi dung vÒ kinh tÕ.
1. X¸c ®Þnh ®−îc ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña m¸y: lo¹i s¶n phÈm, sè l−îng,
gi¸ c¹nh tranh trªn thÞ tr−êng.
2. Dù trï nguån cung cÊp nguyªn vËt liÖu, n¨ng l−îng ®Ó m¸y ho¹t ®éng l©u
dµi: VËt liÖu chÝnh, vËt liÖu phô, ®iÖn, n−íc, lao ®éng...
3. Phèi hîp víi c¬ quan chøc n¨ng ®Ó lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh
nhµ m¸y.
4. X¸c ®Þnh quy m«, cÊu t¹o cña nhµ m¸y: c«ng tr×nh lín, võa, nhá.
5. LËp kÕ ho¹ch dù kiÕn kh¶ n¨ng më réng ph¸t triÓn nhµ m¸y t−¬ng lai.
6. LËp ph−¬ng ¸n kinh doanh, liªn kÕt (hîp t¸c) víi c¸c xÝ nghiÖp kh¸c l©n
cËn.
7. Gi¶i quyÕt cô thÓ vÊn ®Ò vèn ®Çu t−, x©y dùng nhµ m¸y, ®Çu t− thiÕt bÞ
8. Nghiªn cøu gi¶i quyÕt vÊn ®Ò ®êi sèng, sinh ho¹t v¨n ho¸, phóc lîi ®èi víi
lùc l−îng lao ®éng trong nhµ m¸y.
1.2.2. Néi dung kü thuËt cña c«ng t¸c thiÕt kÕ.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
4
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
1. ThiÕt kÕ quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm (chÕ t¹o ph«i, gia c«ng c¬,
nhiÖt, kiÓm tra chÊt l−îng, l¾p r¸p, b¶o qu¶n, bao gãi...). §©y lµ néi dung kü thuËt
quan träng nhÊt.
2. X¸c ®Þnh thêi gian cÇn thiÕt ®Ó chÕ t¹o mét s¶n phÈm vµ toµn bé s¶n
l−îng.
3. X¸c ®Þnh chñng lo¹i vµ sè l−îng m¸y mãc thiÕt bÞ.
4. X¸c ®Þnh sè l−îng, tr×nh ®é c«ng nghÖ, c¸n bé kü thuËt vµ nh©n viªn phôc
vô trong nhµ m¸y.
5. X¸c ®Þnh vÒ nhu cÇu n¨ng l−îng, nguyªn liÖu, vËn chuyÓn.
6. Nghiªn cøu, gi¶i quyÕt vÊn ®Ò vËn chuyÓn: VËn chuyÓn trong tõng ph©n
x−ëng vµ vËn chuyÓn trong toµn bé nhµ m¸y.
7. Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò vÖ sinh c«ng nghiÖp.
8. TÝnh to¸n nhu cÇu vÒ diÖn tÝch vµ bè trÝ mÆt b»ng ph©n x−ëng nhµ m¸y.
9. Gi¶i quyÕt vÊn ®Ò kiÕn tróc nhµ x−ëng.
1.2.3. Néi dung tæ chøc cña c«ng t¸c thiÕt kÕ.
VÒ ph−¬ng diÖn tæ chøc khi thiÕt kÕ cÇn nghiªn cøu vµ gi¶i quyÕt tèt c¸c vÊn
®Ò sau:
1. X¸c ®Þnh hÖ thèng l`nh ®¹o, qu¶n lý nhµ m¸y: C¸c phßng ban ph©n x−ëng.
2. Tæ chøc hÖ thèng qu¶n lý kü thuËt vµ qu¶n lý s¶n xuÊt : phã gi¸m ®èc kü
thuËt, phßng kü thuËt viªn, qu¶n ®èc ph©n x−ëng...
3. Nghiªn cøu gi¶i quyÕt c¸c vÊn ®Ò qu¶n lý lao ®éng, båi d−ìng tr×nh ®é cho
c«ng nh©n c¸n bé.
4. Tæ chøc hÖ thèng b¶o vÖ nhµ m¸y.
5. Gi¶i quyÕt tèt vÊn ®Ò sinh ho¹t v¨n ho¸, chÝnh trÞ, x` héi.
1.3. Tµi liÖu ban ®Çu.
Nh÷ng tµi liÖu ban ®Çu cÇn thiÕt ®Ó tiÕn hµnh thiÕt kÕ nhµ m¸y:
+ Hîp ®ång thiÕt kÕ: Lµ v¨n b¶n ký kÕt tr¸ch nhiÖm gi÷a chñ c«ng tr×nh vµ tæ
chøc thiÕt kÕ.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
5
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
+ Gi¶i tr×nh vÒ c«ng tr×nh sÏ thiÕt kÕ – luËn chøng kinh tÕ, kü thuËt vÒ c«ng
tr×nh.
+ C¸c b¶n vÏ s¶n phÈm gåm: b¶n vÏ l¾p s¶n phÈm, c¸c b¶n vÏ chi tiÕt c¬ khÝ.
+ C¸c tµi liÖu ®iÒu tra, kh¶o s¸t vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y.
+ C¸c v¨n b¶n liªn doanh, liªn kÕt, hîp t¸c s¶n xuÊt, tiªu thô s¶n phÈm: hîp
®ång cung øng nguyªn vËt liÖu, hîp ®ång tiªu thô s¶n phÈm...
Trong c¸c tµi liÖu ban ®Çu trªn th× luËn chøng kinh tÕ, kü thuËt lµ tµi liÖu ban
®Çu quan träng nhÊt.
1.3.1. LuËn chøng kinh tÕ, kü thuËt vÒ c«ng tr×nh ( dù ¸n kh¶ thi).
- LuËn chøng nµy do chñ c«ng tr×nh kÕt hîp víi sù hç trî cña tËp thÓ c¸c
chuyªn gia sÏ thiÕt kÕ c«ng tr×nh lËp lªn. Néi dung gåm:
1. Tªn chÝnh x¸c vµ tªn gäi t¾t ®−îc quèc tÕ ho¸ theo chøc n¨ng s¶n xuÊt
kinh doanh cña nhµ m¸y.
2. Lo¹i s¶n phÈm chÝnh, phô vµ c¸c ®iÒu kiÖn kü thuËt c¬ b¶n.
3. S¶n l−îng hµng n¨m cña tõng lo¹i s¶n phÈm → quy m« s¶n xuÊt.
4. C¸c chøc n¨ng s¶n xuÊt kinh doanh phô cña nhµ m¸y: b¶o hµnh s¶n phÈm,
söa ch÷a...
5. Dù kiÕn vÒ më réng vµ ph¸t triÓn s¶n xuÊt sau nµy.
6. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y.
7. Nh÷ng sè liÖu vµ chØ tiªu lµm c¬ së thiÕt kÕ nhµ m¸y: sè thiÕt bÞ, lao ®éng,
diÖn tÝch cÇn, tæng vèn ®Çu → −íc tÝnh ®−îc gi¸ thµnh cña s¶n phÈm.
8. Dù tÝnh vÒ chÕ ®é lao ®éng: sè ca s¶n phÈm/ ngµy; sè ngµy lµm viÖc/ 1
n¨m.
9. C¸c sè liÖu kinh tÕ kü thuËt:
+ N¨ng suÊt lao ®éng tÝnh cho mét ®¬n vÞ thiÕt bÞ s¶n xuÊt.
+ N¨ng suÊt lao ®éng tÝnh cho mét c«ng nh©n s¶n xuÊt.
10. Thêi h¹n ®−a c«ng tr×nh vµo ho¹t ®éng.
11. Thêi h¹n hoµn vèn ®Çu t− x©y dùng c«ng tr×nh.
12. Ph−¬ng ¸n tæ chøc, qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y: Ph©n chia c¸c giai ®o¹n
thiÕt kÕ, ph©n c«ng thiÕt kÕ tõng chuyªn m«n.
1.3.2. X¸c ®Þnh ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt.
C¬ së ®Ó s¶n xuÊt ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y:
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
6
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
- Quy m« cña c«ng tr×nh.
----o0o----
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
- D÷ liÖu ban ®Çu vÒ s¶n phÈm (gi¸ trÞ sö dông, nhu cÇu, ®é chÝnh x¸c chÕ
t¹o)
- Hîp ®ång thiÕt kÕ nhµ m¸y, luËn chøng kinh tÕ kü thuËt.
Néi dung cña ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt ®èi víi mét nhµ m¸y c¬ khÝ:
- MÆt hµng (lo¹i s¶n phÈm, gi¸ trÞ sö dông, ®Æc tÝnh kinh tÕ).
- Gi¶i ph¸p c«ng nghÖ chÕ t¹o.
- S¶n l−îng Nck.
1.4. C¸c ph−¬ng ph¸p thiÕt kÕ.
Tuú thuéc vµo quy m« s¶n xuÊt, tÝnh chÝnh x¸c vµ ®Çy ®ñ cña tµi liÖu ban
®Çu, néi dung cña luËn chøng kinh tÕ kü thuËt vµ thêi gian cho phÐp thiÕt kÕ mµ lùa
chän vµ sö dông ph−¬ng ph¸p cho phï hîp. Thùc tÕ cã hai ph−¬ng ph¸p thiÕt kÕ.
1.4.1. ThiÕt kÕ chÝnh x¸c.
®iÒu kiÖn ®Ó sö dông ph−¬ng ph¸p: Khi tµi liÖu ban ®Çu ®Çy ®ñ, chÝnh x¸c,
thêi gian ®Ó tiÕn hµnh thiÕt kÕ ®ñ hoÆc khi thiÕt kÕ nhµ m¸y cã quy m« s¶n xuÊt lín
cã tÇm quan träng ®Æc biÖt víi nÒn kinh tÕ quèc d©n hoÆc quèc phßng. (s¶n xuÊt
lo¹t lín, hµng khèi).
Néi dung:
- ThiÕt kÕ thö nghiÖm chÝnh x¸c quy tr×nh c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm (chÕ
t¹o chi tiÕt, l¾p r¸p s¶n phÈm).
- X¸c ®Þnh thêi gian nguyªn c«ng vµ cho c¶ quy tr×nh c«ng nghÖ(gia c«ng,
l¾p r¸p).
- X¸c ®Þnh khèi l−îng lao ®éng cho c¸c kh©u gia c«ng, l¾p r¸p.
- X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ trang thiÕt bÞ dông cô, lao ®éng, vËt liÖu, n¨ng l−îng,
diÖn tÝch.
- X¸c ®Þnh sè liÖu kinh tÕ kü thuËt ®Æc tr−ng cho hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ
m¸y: Ggi¸.
1.4.2. ThiÕt kÕ gÇn ®óng.
Khi ®iÒu kiÖn trªn kh«ng tho¶ m`n → chän thiÕt kÕ gÇn ®óng.
Néi dung:
- ThiÕt kÕ thö nghiÖm quy tr×nh c«ng nghÖ cho chi tiÕt ®iÓn h×nh ®¹i diÖn.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
7
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
- §Þnh møc thêi gian nguyªn c«ng vµ c¶ quy tr×nh c«ng nghÖ cho chi tiÕt
®iÓn h×nh ®¹i diÖn.
- X¸c ®Þnh khèi l−îng lao ®éng cÇn thiÕt cho c¶ sè l−îng c¸c lo¹i ®` quy ®æi
ra lo¹i ®¹i diÖn ®iÓn h×nh.
- X¸c ®Þnh vÒ nhu cÇu, trang thiÕt bÞ dông cô, vËt liÖu, n¨ng l−îng, diÖn tÝch
cña nhµ m¸y.
- X¸c ®Þnh sè liÖu kinh tÕ kü thuËt ®Æc tr−ng cho n¨ng lùc vµ hiÖu qu¶ s¶n
xuÊt cña nhµ m¸y thiÕt kÕ.
1.5. C¸c giai ®o¹n thiÕt kÕ.
®Ó hoµn thµnh tõng khèi l−îng c«ng viÖc cô thÓ t¹o c¬ së cho viÖc thùc hiÖn
c¸c b−íc tiÕp theo ng−êi ra ph©n ra 2 giai ®o¹n: thiÕt kÕ kü thuËt vµ thiÕt kÕ thi
c«ng.
1.5.1. ThiÕt kÕ kü thuËt.
§©y lµ giai ®o¹n phøc t¹p nhÊt tèn nhiÒu thêi gian vµ c«ng søc nhÊt trong
qu¸ tr×nh thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ, giai ®o¹n nµy cÇn ®i s©u nghiªn cøu quy tr×nh
c«ng nghÖ, vÊn ®Ò vÖ sinh, an toµn lao ®éng... Cô thÓ:
1. ThiÕt kÕ quy tr×nh c«ng nghÖ s¶n xuÊt s¶n phÈm phï hîp víi quy m« s¶n
xuÊt: chÕ t¹o ph«i, gia c«ng c¬ khÝ, nhiÖt luyÖn, kiÓm tra, l¾p r¸p...
2. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c sè l−îng c«ng nh©n cho m¸y.
3. X¸c ®Þnh chÝnh x¸c nhu cÇu m¸y mãc, trang thiÕt bÞ, nh©n viªn, diÖn tÝch
ph©n x−ëng vµ nhµ m¸y.
4. X¸c ®Þnh khèi l−îng vËn chuyÓn vµ ph−¬ng tiÖn vËn chuyÓn trong qu¸
tr×nh s¶n xuÊt.
5. X¸c ®Þnh vµ tÝnh to¸n hÖ thèng kho tµng, c¸c c«ng tr×nh phô vµ phôc vô.
6. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ n¨ng l−îng, nhiªn liÖu, n−íc, khÝ... x¸c ®Þnh ph−¬ng
tiÖn.
7. X¸c ®Þnh biÖn ph¸p an toµn lao ®éng vµ vÖ sinh c«ng nghiÖp.
8. X¸c ®Þnh kiÕn tróc, kÕt cÊu nhµ x−ëng, bè trÝ mÆt b»ng ph©n x−ëng s¶n
xuÊt.
9. X¸c ®Þnh hÖ thèng tæ chøc l`nh ®¹o, qu¶n lý nhµ m¸y.
10. X¸c ®Þnh c¸c chØ tiªu vÒ kinh tÕ kü thuËt: G, Kvèn ®Çu t− ,Tthêi gian hoµn vèn.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
8
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
1.5.2.ThiÕt kÕ thi c«ng.
----o0o----
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
Giai ®o¹n nµy thùc hiÖn sau khi cã kÕt qu¶ cña thiÕt kÕ kü thuËt: Néi dung
thiÕt kÕ cña giai ®o¹n nµy lµ: lËp kÕ ho¹ch thi c«ng vµ lËp c¸c b¶n vÏ thi c«ng →
cung cÊp tµi liÖu, b¶n vÏ cho viÖc thi c«ng x©y dùng c«ng tr×nh.
C¸c b¶n vÏ thi c«ng cÇn hoµn thµnh trong giai ®o¹n nµy:
1. B¶n vÏ mÆt b»ng nhµ m¸y( x¸c ®Þnh râ ®é cao, kho¶ng c¸ch giíi h¹n gi÷a
c¸c h¹n môc: nhµ x−ëng, hÖ thèng cÊp tho¸t n−íc, ®−êng x¸, s©n b`i...).
2. B¶n vÏ kiÕm tróc x©y dùng tõng h¹ng môc víi ®Çy ®ñ mÆt c¾t ngang, mÆt
c¾t däc thÓ hiÖn hÖ thèng ®iÖn, n−íc, thiÕt bÞ c«ng nghÖ...
3. B¶n vÏ kÕt cÊu c¸c chi tiÕt kiÕn tróc: khung, dÇm, bÖ...
4. B¶n vÏ mÆt b»ng l¾p ®Æt thiÕt bÞ c«ng nghÖ vµ l¾p ®Æt thiÕt bÞ phô.
1.6. M« h×nh tæng qu¸t cña qu¸ tr×nh thiÕt kÕ.
1.7. øng dông kü thuËt tin häc trong thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
9
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
CH¦¥NG II. ThiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ m¸y c¬ khÝ.
2.1. X¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y.
2.1.1. Tæng qu¸t vÒ ®Þa ®iÓm.
- §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y rÊt quan träng víi qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y.
§Þa ®iÓm hîp lý t¹o ®iÒu kiÖn khai th¸c vµ sö dông n¨ng lùc s¶n xuÊt →
n©ng cao hiÖu qu¶ s¶n xuÊt cña nhµ m¸y.
- §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y cã ¶nh h−ëng rÊt lín → tr¹ng th¸i c©n b»ng vÒ chÝnh
trÞ, kinh tÕ, v¨n ho¸ x` héi cña mét vïng l`nh thæ. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i
n»m ph¶i n»m trong quy ho¹ch dµi h¹n vÒ ph©n vïng kinh tÕ, ph©n vïng d©n c− cña
trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng.
V× vËy khi x©y dùng ®Þa ®iÓm x©y dùng c«ng tr×nh cÇn l−u ý nh÷ng vÊn ®Ò
sau:
1. VÞ trÝ vµ vai trß cña c«ng tr×nh trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña nÒn kinh tÕ
quèc gia.
2.VÞ trÝ vµ vai trß cña c«ng tr×nh trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña vïng kinh tÕ.
3. VÞ trÝ vµ vai trß cña c«ng tr×nh trong quy ho¹ch ph¸t triÓn vÒ c«ng nh©n
cña vïng kinh tÕ.
4. VÞ trÝ vµ vai trß cña c«ng tr×nh trong quy ho¹ch ph¸t triÓn cña ®Þa ph−¬ng.
2.1.2. Nh÷ng nguyªn t¾c c¬ b¶n ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm.
Khi lùa chän ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y cÇn tu©n theo nh÷ng nguyªn t¾c:
1. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i gÇn nguån cung cÊp vËt t−, nguyªn liÖu,
n¨ng l−îng, lao ®éng vµ nguån tiªu thô s¶n phÈm.
2. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i n»m trong quy ho¹ch ph©n vïng kinh tÕ,
ph©n vïng d©n c− cña trung −¬ng vµ ®Þa ph−¬ng.
3. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i lµ vïng cã ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn (khÝ
hËu, ®Þa chÊt, thuû v¨n…) thuËn lîi cho qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y (Ýt thiªn tai
lò lôt, h¹n h¸n…).
4. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i ®¶m b¶o an ninh, quèc phßng.
5. §Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y ph¶i thuËn lîi cho viÖc liªn doanh, liªn kÕt
s¶n xuÊt trong vïng c«ng nghiÖp vµ vïng kinh tÕ.
6. Ngoµi ra cßn ph¶i ®¶m b¶o:
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
10
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---+ §ñ diÖn tÝch ®Ó x©y dùng më réng.
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
+ Nhµ m¸y ho¹t ®éng kh«ng g©y ¶nh h−ëng xÊu ®Õn khu vùc xung
quanh: ®éc h¹i, bôi, chÊn ®éng…
+ Kh«ng chiÕm nhiÒu diÖn tÝch canh t¸c, ch¨n nu«i.
+ §iÒu kiÖn ®Þa chÊt æn ®Þnh.
2.1.3. Ph−¬ng ph¸p tÝnh to¸n x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm.
§Þa ®iÓm tèi −u ®−îc x¸c ®Þnh theo chØ tiªu chi phÝ øng víi ®Þa ®iÓm cô thÓ:
Ki = KXi + T KVi
Ki : Tæng chi phÝ.
KXi : Chi phÝ x©y dùng nhµ m¸y.
T
: Thêi h¹n sö dông cña nhµ m¸y.
KVi : Chi phÝ vËn chuyÓn hµng n¨m trong s¶n xuÊt.
2.1.4. Thñ tôc chung ®Ó x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm.
1. LËp dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh.
Chñ c«ng tr×nh dùa vµo luËn chøng kinh tÕ kü thuËt vÒ c«ng tr×nh ®Ó lËp ra
dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh → tr×nh lªn c¬ quan hµnh ph¸p ®Þa ph−¬ng vµ quèc
gia → duyÖt vµ ®Þnh h−íng vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng.
2. Kh¶o s¸t vÞ trÝ x©y dùng ®−îc c¬ quan hµnh ph¸p ®Þnh h−íng (th¨m dß
kh¶o s¸t ®iÒu kiÖn thiªn nhiªn, kinh tÕ kü thuËt, chÝnh trÞ, x` héi, m«i tr−êng…). So
s¸nh c¸c ph−¬ng ¸n vÒ ®Þa ®iÓm → chän ®Þa ®iÓm tèi −u.
3. LËp hå s¬ vµ x¸c ®Þnh ®Þa ®iÓm x©y dùng → tr×nh c¬ quan hµnh ph¸p quèc
gia hoÆc cÊp tØnh.
Hå s¬ gåm cã :
+ Tê tr×nh xin xÐt duyÖt ®Þa ®iÓm x©y dùng.
+ Dù ¸n x©y dùng c«ng tr×nh.
+ Gi¶i tr×nh vÒ c¸c ph−¬ng ¸n, ®Þa ®iÓm th«ng qua sè liÖu kh¶o s¸t.
+ B¶n ®å khu vùc vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng.
+ B¶n ®å ®Þa ®iÓm dù kiÕn.
+ C¸c v¨n b¶n x¸c nhËn tÝnh hîp lý cña ®Þa ®iÓm dù kiÕn do c¸c c¬ quan cã
chøc n¨ng lËp (viÖn quy ho¹ch, kiÕn tróc s−…).
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
11
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---2.2. S¬ ®å cÊu t¹o tæng qu¸t cña nhµ m¸y c¬ khÝ.
ChÕ t¹o ph«i
(A)
Gia c«ng c¬
ChÕ t¹o dông cô
(B)
Kho ph«i liÖu
(C)
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
L¾p r¸p
NhiÖt luyÖn
Söa ch÷a c¬ ®iÖn
Kho b¸n thµnh phÈm
Kho s¶n phÈm
Khu vùc
sinh ho¹t
Tr¹m y tÕ
C¸c phßng ban
chøc n¨ng
2.3. ThiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng.
2.3.1. Tµi liÖu cÇn thiÕt.
Khi thiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ m¸y cÇn cã nh÷ng tµi liÖu:
1. Tµi liÖu vÒ ®Þa ®iÓm x©y dùng nhµ m¸y.
2. Ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt.
3. Tµi liÖu vÒ c¸c d©y truyÒn c«ng nghÖ chÕ t¹o s¶n phÈm c¬ khÝ.
4. S¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t cña nhµ m¸y (cña tõng ph©n x−ëng, bé phËn)
5. Nhu cÇu vÒ lao ®éng, vÒ ®iÖn, n−íc, khÝ, vÒ v¨n ho¸ x` héi, y tÕ.
6. D÷ liÖu vÒ nhµ m¸y cã s½n cã (tr−êng hîp c¶i t¹o më réng nhµ m¸y).
7. ThiÕt kÕ mÉu (®èi víi ch−¬ng tr×nh míi)
2.3.2. Nguyªn t¾c thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng.
Khi thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng cÇn ph¶i ®¶m b¶o nh÷ng nguyªn t¾c:
1. Bè trÝ c¸c ph©n x−ëng, bé phËn phï hîp víi qu¸ tr×nh c«ng nghÖ vµ tæ
chøc s¶n xuÊt ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc cña qu¸ tr×nh s¶n xuÊt vµ hîp lý khi vËn
chuyÓn.
2. X¸c ®Þnh s¬ ®å bè trÝ tæng mÆt b»ng ph¶i thÝch hîp víi tõng ®Þa h×nh cô
thÓ.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
12
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
VD: Khu ®Êt ch÷ nhËt
PX1
----o0o----
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
PX2
dßng vËn chuyÓn th¼ng
Khu ®Êt h×nh vu«ng.
3. Ph©n nhµ m¸y thµnh c¸c khu vùc theo sù gièng nhau vÒ c«ng nghÖ, tÝnh
chÊt s¶n xuÊt, ®iÒu kiÖn vÖ sinh c«ng nghiÖp, an toµn lao ®éng, ph−¬ng tiÖn vËn
chuyÓn.
VD: khu chÕ t¹o ph«i, khu gia c«ng c¬ khÝ, khu l¾p r¸p, khu kiÓm tra…
4. Gi÷a c¸c ph©n x−ëng, c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh ph¶i cã kho¶ng c¸ch
→ gi¶m chi phÝ vËn chuyÓn, ®¶m b¶o th«ng giã, chiÕu s¸ng tù nhiªn tèt, phßng
chèng ch¸y næ.
5. Khi thiÕt kÕ quy ho¹ch mÆt b»ng ph¶i chó ý khi më réng ph¸t triÓn cña
nhµ m¸y th× vÉn ®¶m b¶o ®ñ diÖn tÝch.
6. TËn dông ®−êng giao th«ng cã s½n vµ hîp lý s¬ ®å vËn chuyÓn trong néi bé nhµ
m¸y(®−êng vËn chuyÓn an toµn, kh«ng c¶n trë s¶n xuÊt, kh«ng c¾t nhau…).
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
13
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o----
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
7. Chó ý bè trÝ hÖ thèng c©y xanh trong nhµ m¸y ®Ó c©n b»ng m«i tr−êng
(lµm m¸t, t¨ng vÎ ®Ñp, khö ®éc h¹i, chèng xãi mßn, chèng ån…)
8. Bè trÝ c¸c c«ng tr×nh b¶o vÖ m¸y: t−êng, cæng… hîp lý (cæng ra vµo ph¶i
c¸ch xa c¸c ph©n x−ëng, kho b¸n thµnh phÈm → tr¸nh mÊt m¸t).
2.3.3. Tr×nh tù c«ng viÖc thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng.
1. Nghiªn cøu, ph©n tÝch c¸c tµi liÖu ban ®Çu, l−u ý ®iÒu kiÖn cô thÓ cña ®Þa
h×nh x©y dùng, lËp s¬ ®å tæng qu¸t cña nhµ m¸y thiÕt kÕ.
2. LËp c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆt b»ng s¬ bé theo s¬ ®å cÊu tróc
tæng qu¸t.
3. TÝnh to¸n thiÕt kÕ quy ho¹ch vÕ c«ng nghÖ cho c¸c h¹ng môc c«ng tr×nh(
x−ëng, bé phËn).
4. ThiÕt kÕ s¬ ®å vËn chuyÓn vËt liÖu hîp lý theo qu¸ tr×nh s¶n xuÊt.
5. Ph©n tÝch mèi quan hÖ gi÷a c¸c ph©n x−ëng theo s¬ ®å cÊu tróc tæng qu¸t
vµ s¬ ®å vËn chuyÓn ®Ó ®iÒu chØnh c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆt b»ng.
6. XÐt nhu cÇu vÒ diÖn tÝch cña tõng h¹ng môc c«ng tr×nh (ph©n x−ëng, bé
phËn).
7. Bè trÝ tõng h¹ng môc c«ng tr×nh theo c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆt
b»ng vµ nhu cÇu diÖn tÝch vµo ph¹m vi cña khu ®Êt.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
14
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
8. X¸c ®Þnh diÖn tÝch dµnh ®Ó më réng sau nµy, diÖn tÝch c©y xanh.
9. LËp s¬ ®å quy ho¹ch mÆt b»ng nhµ m¸y chÝnh x¸c theo c¸c ph−¬ng ¸n
tæng mÆt b»ng s¬ bé ®` ®−îc ®iÒu chØnh.
10. So s¸nh c¸c ph−¬ng ¸n quy ho¹ch tæng mÆy b»ng chÝnh x¸c → x¸c ®Þnh
ph−¬ng ¸n tèi −u.
11. Hoµn thiÖn c¸c tµi liÖu vÒ thiÕt kÕ quy ho¹ch tæng mÆt b»ng nhµ m¸y ®Ó
tr×nh duyÖt.
2.4. Quy ho¹ch mÆt b»ng ph©n x−ëng s¶n xuÊt.
2.4.1. Nguyªn t¾c bè trÝ thiÕt bÞ.
C¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ cÇn bè trÝ theo nguyªn t¾c:
1. Bè trÝ m¸y theo mèi quan hÖ vÒ c«ng nghÖ ®Ó ®¶m b¶o d©y truyÒn s¶n xuÊt
hîp lý:
+ S¶n xuÊt ®¬n chiÕc lo¹t nhá: M¸y bè trÝ theo cïng kiÓu lo¹i gÇn nhau.
+ S¶n xuÊt hµng khèi: Bè trÝ m¸y theo d©y chuyÒn.
2. Bè trÝ nhiÒu m¸y trªn mét mÆt ph¼ng ph¶i ®¶m b¶o kháang c¸ch gi÷a c¸c
m¸y, kho¶ng ch¸c gi÷a c¸c m¸y víi kÕt cÊu x©y dùng cña ph©n x−ëng: t−êng,
cét… kho¶ng c¸ch gi÷a m¸y víi ®−êng vËn chuyÓn → ®¶m b¶o thuËn tiÖn, an toµn,
®¹t tiªu chuÈn vÖ sinh c«ng nghiÖp.
3. VÞ trÝ cña tõng m¸y ®Æt trong ph©n x−ëng hoÆc d©y truyÒn s¶n xuÊt cÇn
®−îc x¸c ®Þnh sao cho chi phÝ vËn chuyÓn trong s¶n xuÊt lµ Ýt nhÊt.
2.4.2. Quy ®Þnh vÒ bè trÝ mÆt b»ng ph©n x−ëng s¶n xuÊt.
1. VÞ trÝ cña c¸c thiÕt bÞ c«ng nghÖ so víi ®−êng vËn chuyÓn.
2. Bè trÝ m¸y theo cÊu tróc d©y truyÒn c«ng nghÖ.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
15
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
3. Bè trÝ ®¶m b¶o c¸c kho¶ng c¸ch an toµn theo quy ®Þnh.
- Kho¶ng c¸ch gi÷a m¸y víi t−êng nhµ.
- Kho¶ng c¸ch gi÷a m¸y víi ®−êng vËn chuyÓn.
- Kho¶ng c¸ch gi÷a c¸c m¸y.
2.5. KÕt cÊu nhµ x−ëng.
1. Nhµ 1 tÇng.
- KÝch th−íc tiªu chuÈn ( B, H)
- Bè trÝ kÒ s¸t nhau.
- ThiÕt bÞ n©ng chuyÓn → bè trÝ kÒ s¸t nhau.
B
H
2. Nhµ nhiÒu tÇng.
- KÝch th−íc tiªu chuÈn (B,H)
B
H
2.6. KÝch th−íc nhµ x−ëng.
Gåm c¸c kÝch th−íc:
+ ChiÒu réng cña nhµ x−ëng B.
+ ChiÒu cao cña ph©n x−ëng H.
+ BÒ réng gian B0
+ B−íc cét t.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
16
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
+ ChiÒu dµi nhµ x−ëng L
----o0o----
+
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
+
+
B0
+
+
+
t
L
+
+
+
+
+
+
B
Ch−¬ng III. ThiÕt kÕ ph©n x−ëng c¬ khÝ
- Ph©n x−ëng c¬ khÝ lµ ph©n x−ëng s¶n xuÊt chÝnh cña nhµ m¸y c¬ khÝ, ®ãng vai trß
chñ yÕu trong qu¸ tr×nh s¶n xuÊt cña nhµ m¸y v×:
+ QuyÕt ®Þnh chÊt l−îng cña s¶n phÈm c¬ khÝ.
+ C¸c chi tiÕt c¬ khÝ hÇu hÕt ®−îc gia c«ng ë ph©n x−ëng c¬ khÝ.
+ Khèi l−îng lao ®éng trong ph©n x−ëng c¬ khÝ chiÕm kho¶ng 40% - 60%
lao ®éng trong nhµ m¸y c¬ khÝ.
- CÊu tróc cña ph©n x−ëng c¬ khÝ:
+ Bé phËn s¶n xuÊt: gian m¸y c¾t, nguéi, kiÓm tra chÊt l−îng.
+ Bé phËn phô: gian chuÈn bÞ ph«i, gian mµi dông cô, kho b¸n thµnh phÈm,
kho thµnh phÈm.
+ Bé phËn phôc vô vµ sinh ho¹t: v¨n phßng, phßng sinh ho¹t.
3.1. Tµi liÖu ban ®Çu ®Ó thiÕt kÕ ph©n x−ëng c¬ khÝ.
- Tµi liÖu ban ®Çu quan träng nhÊt ®Ó thiÕt kÕ ph©n x−ëng c¬ khÝ lµ ch−¬ng tr×nh
s¶n xuÊt cña ph©n x−ëng c¬ khÝ.
- Ch−¬ng tr×nh s¶n xuÊt cña ph©n x−ëng c¬ khÝ ph¶i nªu ®−îc nh÷ng néi dung cÇn
thiÕt sau:
+ MÆt hµng( kiÓu lo¹i, ®Æc tÝnh kü thuËt cña s¶n phÈm chÕ t¹o).
+ S¶n l−îng s¶n phÈm vµ träng l−îng cña s¶n phÈm.
+ Sè l−îng chi tiÕt c¸c lo¹i cã trong mét kÕt cÊu s¶n phÈm vµ s¶n l−îng cña
chóng.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
17
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
+ B¶n vÏ chung cña s¶n phÈm vµ côm bé phËn.
+ B¶n vÏ chÕ t¹o tõng chi tiÕt (®Çy ®ñ kÝch th−íc vµ yªu cÇu kü thuËt).
+ B¶n vÏ kª khai c¸c chi tiÕt tiªu chuÈn vµ chi tiÕt mua ngoµi.
+ C¸c v¨n b¶n hîp t¸c, liªn kÕt s¶n xuÊt(cung øng ph«i, n¨ng l−îng...)
3.2. C¸c b−íc thiÕt kÕ
Nãi chung c«ng viÖc thiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ cÇn tu©n theo c¸c b−íc sau:
1. ThiÕt kÕ vµ kiÓm nghiÖm qu¸ tr×nh c«ng nghÖ gia c«ng c¸c lo¹i chi tiÕt cña
s¶n phÈm c¬ khÝ cÇn t¹o → ®Þnh møc thêi gian gia c«ng cho tõng lo¹i chi tiÕt.
2. X¸c ®Þnh tæng khèi l−îng lao ®éng.
3. X¸c ®Þnh sè l−îng m¸y c¾t cÇn thiÕt cho s¶n xuÊt (s¶n l−îng m¸y, chñng
lo¹i...).
4. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ dông cô c¾t.
5. X¸c ®Þnh cô thÓ vÒ nhu cÇu lao ®éng: c«ng nghÖ s¶n xuÊt, c«ng nghÖ phô,
lùc l−îng phôc vô, x¸c ®Þnh bËc thî, sè l−îng thî theo tõng bËc thî.
6. X¸c ®Þnh nhu cÇu vÒ diÖn tÝch( diÖn tÝch s¶n xuÊt, diÖn tÝch phô, diÖn tÝch
phôc vô sinh ho¹t).
7. Bè trÝ mÆt b»ng ph©n x−ëng.
8. X¸c ®Þnh kÕt cÊu nhµ x−ëng 4 thiÕt bÞ n©ng h¹, vËn chuyÓn.
9. X¸c ®Þnh c¸c sè liÖu ®Æc tr−ng kinh tÕ, kü thuËt : Kchi phÝ , Ggi¸ thµnh, Nn¨ng suÊt
.
gia c«ng
3.3. X¸c ®Þnh c¸c th«ng sè c¬ b¶n.
3.3.1. Sè l−îng m¸y.
Sè l−îng m¸y cã thÓ tÝnh to¸n theo 2 ph−¬ng ph¸p: ph−¬ng ph¸p chÝnh x¸c
vµ ph−¬ng ph¸p gÇn ®óng.
a. Ph−¬ng ph¸p chÝnh x¸c.
- Theo ph−¬ng ph¸p nµy sÏ tÝnh ®−îc sè l−îng m¸y cho tõng nguyªn c«ng → sau
®ã tÝnh tæng sè l−îng m¸y cÇn cho toµn bé qu¸ tr×nh c«ng nghÖ.
+ Sè l−îng m¸y tÝnh cho tõng nguyªn c«ng.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
18
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o----
§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
i lµ m¸y lo¹i i.
mi lµ sè ca s¶n xuÊt/ 1 ngµy ®ªm
Ci =
Ti ∑
FMi .mi
FMi tæng thêi gian lµm viÖc cña 1 m¸y lo¹i i trong 1
ngµy ®ªm.
Ti∑ tæng thêi gian nguyªn c«ng thùc hiÖn
m
Ti ∑ =
∑ t .N
j
j
/ 60 (giê/ n¨m)
J =1
m: sè lo¹i chi tiÕt gia c«ng trªn m¸y i
Tj : thêi gian ®Þnh møc ®Ó gia c«ng 1 chi tiÕt lo¹i j (phót).
Nj : s¶n l−îng cÇn chÕ t¹o cña chi tiÕt lo¹i j.
Chó ý: Ci th−êng lµ sè thËp ph©n.
- TH1: Gia c«ng kh«ng theo d©y truyÒn → Ci ®−îc quy trßn ®Ó ®¶m b¶o khèi
l−îng gia c«ng vµ khai th¸c tèi ®a thêi gian lµm viÖc cña m¸y. Ci ®−îc quy trßn
theo nguyªn t¾c sè häc. Vd Ci = 6.4 → Ci=6. Ci=6.7 → Ci = 7.
- TH2 : Gia c«ng theo d©y chuyÒn: Ci ph¶i ®−îc quy trßn ®Ó ®¶m b¶o tÝnh liªn tôc
cña chuçi nguyªn c«ng → Ci quy trßn lÊy cao lªn. Vd Ci = 6.4 hoÆc Ci = 6.7 ®Òu
lµm trßn = 7.
b. Ph−¬ng ph¸p gÇn ®óng.
3.3.2. Sè l−îng lao ®éng
Sè l−îng lao ®éng cÇn thiÕt cña ph©n x−ëng c¬ khÝ bao gåm nh÷ng thµnh phÇn:
- C«ng nh©n s¶n xuÊt:
+ C«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh: thî ®øng m¸y, thî nguéi, thî kiÓm tra (x¸c
®Þnh theo c¸c lo¹i thî).
+ C«ng nh©n s¶n xuÊt phô : C«ng nh©n mµi dông cô, vËn chuyÓn, söa ch÷a.
- Nh©n viªn phôc vô s¶n xuÊt: VÖ sinh c«ng nghiÖp, trùc...
- Lùc l−îng gi¸n tiÕp: kü thuËt viªn, qu¶n lý, ®iÒu hµnh, v¨n th−.
a. Sè thî ®øng m¸y.
- Tuú theo ®iÒu kiÖn thiÕt kÕ ng−êi ta x¸c ®Þnh sè l−îng thî ®øng m¸y :
+ Theo ®Þnh møc gia c«ng cho tõng lo¹i m¸y.
+ Theo sè m¸y sö dông trong d©y chuyÒn c«ng nghÖ.
+ Theo chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt.
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
19
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
Biªn so¹n Th.S Ph¹m Ngäc Duy
----o0o---§¹i häc kü thuËt c«ng nghiÖp
- X¸c ®Þnh sè l−îng thî ®øng m¸y theo ®Þnh møc gia c«ng cho tõng lo¹i m¸y i
T∑ i
1
RMi =
FCi .K Mi FCi .K Mi
m
∑ t .N
j
j
/ 60
J =1
Trong ®ã:
RMi lµ sè c«ng nh©n cÇn ®øng m¸y lo¹i i
T∑i lµ tæng thêi gian nguyªn c«ng thùc hiÖn trªn m¸y lo¹i i (giê/ n¨m)
FCi lµ thêi gian lµm viÖc cña 1 m¸y lo¹i i / n¨m.
KMi gi¸ trÞ tuú theo tr×nh ®é c¬ khÝ ho¸ vµ tù ®éng ho¸ s¶n xuÊt.
`
+ Sx ®¬n chiÕc: KMi = 1.
+ Sx hµng lo¹t nhá KMi =1.1 – 1.3
+ Sx lo¹t võa KMi = 1.3 – 1.5.
+ Sx lo¹t lín KMi = 1.5 – 1.8.
+ Sx hµng khèi KMi = 1.8 – 2.2
- X¸c ®Þnh sè l−îng thî ®øng m¸y theo sè m¸y sö dông lo¹i i
- X¸c ®Þnh sè thî ®øng m¸y theo chØ tiªu kinh tÕ kü thuËt.
b. Thî nguéi
TÝnh theo tû lÖ % so víi tæng sè l−îng thî ®øng m¸y cÇn RM∑ tuú thuéc d¹ng s¶n
xuÊt:
+ D¹ng Sx ®¬n chiÕc läat nhá: 3 – 5 %
+ D¹ng Sx lo¹t lín hµng khèi: 1 – 3 %
c. Thî kiÓm tra
- TÝnh theo % tæng hai lo¹i thî ®øng m¸y vµ thî nguéi: 5 – 15 %
d. BËc thî b×nh qu©n cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh (Bbq ).
- BËc thî b×nh qu©n cña c«ng nh©n s¶n xuÊt chÝnh ®−îc x¸c ®Þnh tuú theo quy s¶n
xuÊt.
+ Sx ®¬n chiÕc lo¹t nhá Bbq = 4 – 4.5
+ Sx lo¹t võa Bbq = 3.5 – 4.
+ Sx lo¹t lín – hµng khèi Bbq = 3.25 – 3.5.
- Sè l−îng c¸c thµnh phÇn lao ®éng kh¸c tÝnh theo tû lÖ % so víi c«ng nghÖ
s¶n xuÊt chÝnh.( thî ®øng m¸y, thî nguéi, thî kiÓm tra)
+ Nh©n viªn phôc vô kho¶ng 2 – 3 %
Bµi gi¶ng: ThiÕt kÕ nhµ m¸y c¬ khÝ
20
Bé m«n: ChÕ t¹o m¸y
- Xem thêm -